TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

KHOA KHOA HỌC CHÍNH TRỊ VÀ NHÂN VĂN

…………o0o…………

TIỂU LUẬN TRIẾT HỌC

MỐI LIÊN HỆ GIỮA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VÀ VẬN

DỤNG PHÂN TÍCH MỐI LIÊN HỆ GIỮA ĐỔI MỚI TƯ DUY
VÀ ĐỔI MỚI KINH TẾ Ở NƯỚC TA

Sinh viên thực hiện: Bùi Đoàn Anh Thư

Mã sinh viên : 2312140812
Số thứ tự : 73
Lớp hành chính : Anh 03 KTĐN CTTT
GV hướng dẫn : ThS. Nguyễn Thị Tùng Lâm

Hà Nội, tháng 12 năm 2023

 MỤC LỤC
Nội dung Trang
LỜI MỞ ĐẦU...................................................................................................................3
NỘI DUNG.......................................................................................................................4
PHẦN 1: MỐI LIÊN HỆ GIỮA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN...........................4
1.1. Lý luận................................................................................................4
1.1. Khái niệm lý luận.....................................................................4
1.2. Đặc trưng của lý luận...............................................................4
1.2. Thực tiễn.............................................................................................4
1.2.1. Khái niệm thực tiễn...............................................................4
1.2.2. Đặc trưng của thực tiễn.........................................................5
1.2.3. Các hình thức của thực tiễn...................................................6
1.3. Mối liên hệ giữa lý luận và thực tiễn..................................................6
1.3.1. Thực tiễn quyết định lý luận..................................................6
1.3.2. Sự tác động trở lại của lý luận đối với thực tiễn...................7
1.3.3. Sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn.................................7
1.4. Ý nghĩa phương pháp luận.................................................................8
Phần 2: Mối liên hệ giữa đổi mới tư duy và đổi mới kinh tế ở nước ta...............8
2.1. Đổi mới tư duy...................................................................................9
2.2. Đổi mới kinh tế.................................................................................10
2.3. Mối liên hệ giữa đổi mới tư duy và đổi mới kinh tế.........................11
LỜI KẾT LUẬN.............................................................................................................13
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................14
1. Giáo trình và sách tham khảo...........................................................14
2. Các Website......................................................................................14
 LỜI MỞ ĐẦU

Có thể nói, “lý luận” và “thực tiễn” luôn là hai phạm trù thường xuyên được đề
cập đến trong các hoạt động của con người, là hai trong số những phạm trù cơ bản,
quan trọng của Triết học Mác-Lênin. Giữa lý luận với thực tiễn có mối quan hệ rất
chặt chẽ với nhau, đó là sự thống nhất biện chứng và cơ sở của sự tác động qua lại ấy
là thực tiễn. Thực tiễn luôn luôn vận động, biến đổi, do đó lý luận cũng không ngừng
đổi mới, phát triển; sự thống nhất biện chứng giữa chúng, vì thế, cũng có những nội
dung cụ thể và những biểu hiện khác nhau trong mỗi thời đại, mỗi giai đoạn lịch sử.
Trong bất kỳ một lĩnh vực hoạt động nào của con người thì những vấn đề về lý
luận và thực tiễn phải được đưa ra xem xét trong mối liên hệ với nhau. Có như vậy tìm
ra đúng hướng để đạt hiệu quả cao. Đối với Việt Nam, chúng ta đã từng đi qua rất
nhiều cuộc chiến tranh để bảo vệ đất nước. Sau khi đất nước hoàn toàn giải phóng,
Đảng ta đã lãnh đạo đất nước tiến hành thành công công cuộc đổi mới, đưa nước ta
bước đầu thoát khỏi tình trạng khủng hoảng kinh tế, hội nhập ngày càng sâu rộng vào
nền kinh tế quốc tế. Cũng trong công cuộc đổi mới này, Đảng xác định trước hết phải
đổi mới về tư duy, trong đó lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm. Vì lẽ đó, việc nghiên
cứu cặn kẽ mối liên hệ giữa đổi mới tư duy và đổi mới kinh tế ở nước ta có ý nghĩa vô
cùng quan trọng. Vậy nên, em quyết định đi sâu vào nghiên cứu “Mối liên hệ giữa lý
luận và thực tiễn và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa đổi mới tư duy và đổi
mới kinh tế ở nước ta”.

Bài tiểu luận sẽ giải thích, phân tích, làm rõ những khái niệm cơ bản như: Thế
nào là thực tiễn, lý luận? Đổi mới tư duy và đổi mới kinh tế? Từ đó rút ra được mối
liên hệ giữa lý luận và thực tiễn, ứng dụng để đi sâu vào lý giải, nghiên cứu mối liên
hệ giữa đổi mới tư duy và đổi mới kinh tế, đặc biệt là ở nước ta. Đồng thời, đề tài cũng
góp phần nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học của chính bản thân em.

Dù cầu toàn đến đâu nhưng với giới hạn về khả năng và kiến thức, bài tiểu luận
này chắc hẳn không tránh khỏi thiếu sót. Em kính mong nhận được những lời góp ý, chỉ
bảo của cô để bài tiểu luận được hoàn thiện hơn.

3
Em xin chân thành cảm ơn!

4
 NỘI DUNG

PHẦN 1: MỐI LIÊN HỆ GIỮA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

1.1. Lý luận
1.1. Khái niệm lý luận

Lý luận là hệ thống các quan điểm phản ánh thực tiễn, được thể hiện dưới dạng
các khái niệm, phạm trù, nguyên lý, định luật, tạo ra những điểm tương đối hoàn chỉnh
về mối liên hệ cơ bản và các quy luật của hiện thực khách quan.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Lý luận là sự tổng kết những kinh nghiệm của
loài người, là tổng hợp những tri thức về tự nhiên và xã hội tích trữ lại trong quá trình
lịch sử.”
1.2. Đặc trưng của lý luận

- Lý luận có tính hệ thống, tính khái quát cao và tính logic chặt chẽ. Bản thân của
lý luận là hệ thống tri thức được khái quát từ kinh nghiệm thực tiễn, thu được từ
kinh nghiệm, từ quan sát và thực nghiệm khoa học.

- Cơ sở lý luận của những tri thức kinh nghiệm thực tiễn, không có kinh nghiệm
thực tiễn thì không có cơ sở để khái quát lý luận.

- Lý luận phản ánh được bản chất của sự vật, hiện tượng, phản ánh được mối liên
hệ bản chất, tất yếu, mang tính quy luật của sự vật hiện tượng.

1.2. Thực tiễn

1.2.1. Khái niệm thực tiễn

Thực tiễn là một trong những phạm trù nền tảng, cơ bản không chỉ của lý luận
nhận thức mácxít mà còn của toàn bộ triết học Mác-Lênin nói chung. Đây là một phạm
trù đã được nghiên cứu từ rất lâu với nhiều quan điềm khác nhau.
 Quan điểm của triết học trước Mác:

- Chủ nghĩa duy tâm chỉ hiểu thực tiễn như là hoạt động tinh thần sáng tạo ra thế
giới của con người chứ không xem đó là hoạt động vật chất, là hoạt động lịch sử xã
5
hội.

- Chủ nghĩa này mặc dù đã hiểu thực tiễn như là hoạt động tinh thần sáng tạo ra
thế giới của con người chứ không xem đó là hoạt động vật chất, là hoạt động lịch sử xã
hội
 Quan điểm của triết học Mác

Triết học Mác ra đời, khắc phục những sai lầm cũng như kế thừa và phát triển
sáng tạo những quan điểm về thực tiễn của các nhà triết học trước đó, đã mang đến một
cái nhìn hoàn toàn mới về thực tiễn.

Quan niệm của C. Mác và Ph. Angghen về thực tiễn là: “Thực tiễn là toàn bộ các
hoạt động vật chất có mục đích, mang tính lịch sử - xã hội của con người nhằm cải biến
tự nhiên, xã hội.”
1.2.2. Đặc trưng của thực tiễn

Đầu tiên, thực tiễn là những hoạt động vật chất – cảm tính của con người, hay
nói cách khác là những hoạt động vật chất mà con người cảm giác được, quan sát được,
trực quan được. Những hoạt động này là đặc trưng và bản chất của con người, sử dụng
lượng vật chất, công cụ vật chất tác động vào các đối tượng vật chất để biến đổi chúng.
Có thể nói, đây chính là hoạt động mang tính năng động sáng tạo, là phương thức để
con người làm biến đổi thế giới khách quan và biến đổi chính mình.
Tiếp theo, thực tiễn là hoạt động mang tính chất tập thể. Hoạt động đó không thể
nào tiến hành mà chỉ có một cá nhân mà phải là trong một xã hội, với sự tham gia đông
đảo của mọi tầng lớp, giai cấp trong một giai đoạn lịch sử nhất định. Thực tiễn có quá
trình vận động và phát triển của nó, hoạt động thực tiễn ở mỗi thời đại là khác nhau, tùy
vào tình hình đất nước mà hoạt động thực tiễn khác nhau. Bởi vậy còn có thể nói thực
tiễn mang tính lịch sử - xã hội
Cuối cùng, thực tiễn là hoạt động có tính mục đích. Nói tới thực tiễn là nói tới
hoạt động có tính tự giác cao của con người, khác hẳn với hoạt động chỉ dựa vào bản
năng, thụ động của động vật. Con người có mục đích rõ ràng nhằm cải tạo thế giới để
thỏa mãn nhu cầu của mình, thích nghi một cách chủ động, tích cực với thế giới và làm
chủ thế giới. Tuy nhiên, không phải mọi hoạt động của con người đều là thực tiễn. Ví
dụ như hoạt động nghiên cứu khoa học là hoạt động tinh thần, diễn ra trong hệ thần
6
kinh trung ương của não bộ chứ không phải diễn ra ngoài thực tế.
1.2.3. Các hình thức của thực tiễn

Thực tiễn biểu hiện rất đa dạng với nhiều hình thức ngày càng phong phú, song
có ba hình thức cơ bản là: hoạt động sản xuất vật chất, hoạt động chính trị - xã hội và
hoạt động thực nghiệm khoa học.
Hoạt động sản xuất vật chất là hình thức hoạt động sớm nhất, cơ bản nhất và
quan trọng nhất. Đây là hoạt động mà trong đó con người sử dụng những công cụ lao
động tác động vào giới tự nhiên để tạo ra của cải vật chất, các điều kiện cần thiết nhằm
duy trì sự tồn tại và phát triển.
Hoạt động chính trị - xã hội là hoạt động của các cộng đồng người, các tổ chức
khác nhau trong xã hội nhằm cải biến những quan hệ chính trị - xã hội để thúc đẩy xã
hội phát triển. Những hoạt động này có thể là: đấu tranh giai cấp, đấu tranh giải phóng
dân tộc, đấu tranh vì hòa bình, dân chủ, tiến bộ xã hội, …
Hoạt động thực nghiệm khoa học là một hình thức đặc biệt của hoạt động thực
tiễn. Đây là hoạt động được tiến hành trong những điều kiện do con người tạo ra, gần
giống, giống hoặc lặp lại những trạng thái của tự nhiên và xã hội nhằm xác định những
quy luật biến đổi, phát triển của đối tượng nghiên cứu.
Mỗi hình thức hoạt động cơ bản của thực tiễn có một chức năng quan trọng
khác nhau, không thể thay thế cho nhau, nhưng chúng có mối quan hệ chặt chẽ, tác
động qua lại lẫn nhau. Trong đó, hoạt động sản xuất vật chất giữ vai trò quan trọng
nhất, có vai trò quyết định đến các loại hoạt động thực tiễn khác.
1.3. Mối liên hệ giữa lý luận và thực tiễn

Lý luận và thực tiễn thống nhất với nhau, không tách rời, không mặt nào được
coi trọng hơn. Lý luận được hình thành bên trong mối quan hệ vói thực tiễn. Do vậy,
chúng luôn có mối quan hệ biện chứng tác động qua lại lẫn nhau mà trong đó thực tiễn
giữ vai trò quyết định tới lý luận.
1.3.1. Thực tiễn quyết định lý luận

Đầu tiên, thực tiễn là cơ sở động lực, mục đích chủ yếu và trực tiếp của lý luận.
Mác-Lênin đã chỉ ra rằng con người quan hệ với thế giới bắt đầu không phải bằng lý
luận mà bằng thực tiễn. Chính quá trình hoạt động thực tiễn cải tạo thế giới đã buộc
con người phải nhận thức thế giới, do đó lý luận mới được hình thành và phát triển.
7
 Bên cạnh đó, thực tiễn là bệ phóng, cung cấp nguồn lực cho lý luận. Bằng hoạt
động thực tiễn, con người tác động vào thế giới khách quan, buộc nó phải bộc lộ
những tính chất quy luật, trên cơ sở đó mà ta nhận thức được chúng. Sự phản ánh vượt
trước của lý luận thông qua sự sáng tạo trong những giai đoạn nhất định xét cho đến
cùng thì điều đó cũng được suy đoán qua thực tiễn sinh động, do thực tiễn gợi ý mách
bảo. Do đó, không có thực tiễn thì sẽ không có lý luận.
Chỉ có thông qua thực tiễn con người mới vật chất hoá được lý luận vào hiện
thực. Lý luận không có sức mạnh tự thân mà chỉ có thông qua thực tiễn thì lý luận mới
phát huy tác dụng, mới tham gia vào quá trình biến đổi hiện thực.
1.3.2. Sự tác động trở lại của lý luận đối với thực tiễn

Lý luận có vai trò rất lớn đối với thực tiễn, tác động trở lại thực tiễn, góp phần
làm biến đổi thực tiễn thông qua hoạt động của con người. Lý luận cũng có thể thúc
đẩy quá trình phát triển của thực tiễn nếu đó là lý luận khoa học và ngược lại có thể
kìm hãm sự phát triển của thực tiễn nếu đó là lý luận phản khoa học, phản động, lạc
hậu.
Lý luận khoa học thâm nhập vào hoạt động của quần chúng tạo nên sức mạnh
vật chất, điều chỉnh hoạt động thực tiễn, giúp cho hoạt động của con người trở nên tự
giác, chủ động. Nó hướng dẫn, chỉ đạo, soi sáng thực tiễn, vạch ra phương pháp giúp
hoạt động thực tiễn đi đến thành công. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra rằng: “Không
có lý luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi”. Lý luận đem lại những tri thức đúng
đắn, giá trị về thế giới khách quan giúp loài người xác định đúng mục tiêu, tránh
những sai lầm không đáng có.

Bên cạnh đó, lý luận có thể dự báo sự vận động và phát triển trong tương lai, từ
đó có những phương hướng mới cho sự phát triển đó. Con người ngày càng đi sâu nghiên
cứu, tìm tòi, khám phá bằng những thiết bị công nghệ hiện đại thì càng cần có sự đoán
chính xác. Một dự đoán sai có thể dẫn tới hậu quả không lường được.
Vai trò của lý luận khoa học ngày càng tăng lên, đặc biệt trong giai đoạn ngày
nay với sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ.
Ph.Ăngghen đã chỉ ra rằng: “một dân tộc muốn đứng trên đỉnh cao khoa học thì không
thể thiếu tư duy lý luận”.
1.3.3. Sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn
8
 Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, lý luận và thực tiễn không tách rời
nhau mà giữa chúng có sự xâm nhập, liên hệ và tạo điều kiện cho nhau cùng phát triển.
Quan hệ giữa chúng là một quá trình mang tính lịch sử - xã hội cụ thể.
Không có lý luận thì trong hoạt động thực tiễn người ta đều chỉ dựa vào kinh
nghiệm, dễ dẫn tới tuyệt đối hoá kinh nghiệm, cho kinh nghiệm là yếu tố quyết định
thành công trong hoạt động thực tiễn. Sự yếu kém lý luận không chỉ dẫn tới bệnh kinh
nghiệm mà còn dẫn tới bệnh giáo điều. Bởi lẽ, do kém lý luận nên không thể hiểu
được bản chất để vận dụng vào giải quyết các vấn đề. Nếu có thì cũng không sát với
thực tiễn.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng chỉ rõ: “Thống nhất lý luận với thực tiễn là nguyên
tắc căn bản của triết học Mác-Lênin. Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành
thực tiễn mù quáng. Lý luận mà không liên hệ với thực tiễn là lý luận suông”.
1.4. Ý nghĩa phương pháp luận

Việc làm rõ mối quan hệ giữa lý luận và thực tiễn có ý nghĩa rất quan trọng,
giúp chúng ta không sa vào bệnh kinh nghiệm cũng như giáo điều và rút ra được quan
điểm đúng đắn trong nhận thức.
Trước hết, nhận thức phải xuất phát từ thực tiễn, dựa trên cơ sở thực tiễn để
triển khai lý luận, phải coi trọng công tác tổng kết thực tiễn để bổ sung phát triển lý
luận, tránh xa rời thực tiễn. Đồng thời cần phát huy vai trò của lý luận đối với thực
tiễn. Việc này yêu cầu phải nâng cao trình độ tư duy lý luận, đổi mới phương pháp tư
duy, hướng công tác lý luận vào những vấn đề do cuộc sống đặt ra.
Như vậy, trong sự nghiệp đổi mới hiện nay của nước ta, ta phải không ngừng
đổi mới tư duy gắn với nắm sâu, bám sát thực tiễn.

Phần 2: Mối liên hệ giữa đổi mới tư duy và đổi mới kinh tế ở nước ta

Trong những năm tháng sau giải phóng, để cải thiện tình tình đất nước, cuộc
sống cho người dân, Đảng ta đã không ngừng nghiên cứu tìm tòi để xây dựng chính
sách mới. Tuy nhiên càng làm thì càng sụp đổ, một số chủ trương chính sách về kinh
tế và xã hội đều được nghiên cứu nhưng khi thực hiện lại biểu hiện những sai lầm,
những hạn chế, mắc phải khuyết điểm lớn. Điều này đã dẫn đến khủng hoảng trầm
9
trọng về kinh tế xã hội ở Việt Nam những năm đầu thập kỷ 80 của thế kỷ trước.
Chúng ta có khuyết điểm trong việc đánh giá tình hình cụ thể của đất nước,
trong việc xác định mục tiêu và bước đi của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Những sai lầm nói trên là sai lầm nghiêm trọng về chủ trương, chính sách lớn, về chỉ
đạo chiến lược và về tổ chức thực hiện. Những sai lầm này bắt nguồn từ những khuyết
điểm trong công tác tư tưởng, tổ chức và công tác cán bộ của Đảng, đó là sự lạc hậu về
nhận thức lý luận và sự yếu kém về vận dụng các quy luật trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội ở nước ta.
Trong hoàn cảnh ấy, vấn đề sống còn là đưa đất nước thoát ra khỏi khủng
hoảng. Bản chất cách mạng và khoa học của chủ nghĩa Mác-Lênin đã chỉ rõ: “đổi mới
là đặc tính của cách mạng chủ nghĩa”. Như vậy, trong tình thế nguy cấp ấy, Đảng ta đã
đưa ra một quyết định chính xác: kiên quyết đổi mới trên tất cả các lĩnh vực, trước hết
là đổi mới về tư duy và trọng tâm là đổi mới kinh tế.
2.1. Đổi mới tư duy
Xét cho cùng, sự thua kém, tụt hậu của một con người, một tổ chức, thậm chí
một quốc gia, không phải do hạn chế về khả năng hay nguồn lực, mà chủ yếu là do
thiếu áp lực cho những đổi mới sâu sắc và quyết liệt về tư duy.
Đổi mới tư duy có tính khả thi cao vì đó không phải là sự chuyển sang một cách
suy nghĩ gì cao xa hay mới lạ mà chỉ là sự trở về với cách tư duy trong sáng, bình dị,
có cội nguồn từ chân lý của khoa học và lòng nhân bản. Hơn nữa, đổi mới tư duy
không tốn phí đầu tư vật chất, không đòi hỏi thời gian đào tạo và không phụ thuộc các
yếu tố ngoại cảnh.

Bên cạnh đó, đổi mới tư duy không phải lúc nào cũng là loại bỏ hoàn toàn cái
cũ và thay thế bằng cái mới. Ở Việt Nam, đổi mới không có nghĩa là phủ định mọi
thành quả của đất nước đã đạt được, mà là sự kế thừa, “sửa chữa những sai lầm,
khuyết điểm”, tôn trọng quy luật khách quan, đảm bảo cho đất nước phát triển nhanh
và bền vững theo mục tiêu đã lựa chọn. Văn kiện của Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng
định: “Đổi mới tư duy không có nghĩa là phủ nhận những thành tựu lý luận đã đạt
được, phủ nhận những quy luật phổ biến của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội,
phủ nhận đường lối đúng đắn đã được xác định, trái lại, chính là bổ sung và phát triển
những thành tựu ấy”.

10
 Tuy nhiên, quá trình đổi mới tư duy là một quá trình vô cùng gian nan. Để đạt
được hiệu quả, Đảng ta đã đề ra những phương hướng cụ thể như:
- Phương hướng chung: đổi mới tư duy trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã
hội, đổi mới về quan điểm, buóc đi, cách làm cho phù hợp với những quy luật khách
quan của Chủ nghĩa xã hội. Đổi mới tư duy nhằm làm cho xã hội phát triển, tạo ra đời
sống vật chất tinh thần ngày càng cao cho toàn xã hội.
- Đổi mới tư duy không phải là mục đích mà là phương tiện để đạt được mục
đích xây dựng thành công Chủ nghĩa xã hội.
- Đôỉ mới tư duy phải nắm vững bản chất cách mạng và khoa học chủ nghĩa
Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.
2.2. Đổi mới kinh tế
Đổi mới về kinh tế được định nghĩa là: Quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế kế
hoạch hoá tập trung bao cấp sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, hoạt động
theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng xã hội chủ nghĩa,
là quá trình chuyển từ nền kinh tế bị chia cắt, khép kín trong nước sang hội nhập quốc
tế, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh của thời đại, tham gia sâu vào phân công
lao động và hợp tác quốc tế với tư cách là thành viên có trách nhiệm, đối tác tin cậy
trong cộng đồng quốc tế…
Đổi mới kinh tế thực chất cũng là quá trình đổi mới tư duy kinh tế. Ở Việt Nam,
nó là quá trình bổ sung, phát triển vừa tuần tự kế thừa, vừa đi tắt đón đầu, tôn trọng
quy luật khách quan, tiếp tục hoàn thiện tư duy kinh tế, hình thành hệ thống các quan
điểm kinh tế mới phù hợp với con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.

Đổi mới kinh tế đòi hỏi phải thể chế hoá các chủ trương, quan điểm đổi mới
trong kinh tế thành luật pháp, cơ chế chính sách, đảm bảo cho nền kinh tế vận hành
trên nền tảng của thể chế phát triển mới.
Từ những tư tưởng đổi mới kinh tế của Đại hội VI của Đảng, nhiều cơ chế,
chính sách mới được ban hành, đảm bảo tính pháp lý cho quan hệ hàng hoá – tiền tệ,
các thành phần kinh tế được tồn tại và phát triển, bình đẳng trước pháp luật với nhiều
hình thức sở hữu, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế nhà nước cùng
với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân,
đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá gắn với phát triển kinh tế tri thức.

11
 Trải qua các thời kỳ, đổi mới kinh tế càng tiếp tục đi vào chiều sâu trong quá
trình phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam, những vấn đề đã rõ tiếp tục được khẳng
định, vấn đề chưa rõ được nghiên cứu, bổ sung cả về lý luận và thực tiễn qua các
nhiệm kỳ sau này, nhất là các khoá XI, XII. Khẳng định, đó là nền kinh tế thị trường
hiện đại, hội nhấp quốc tế, vừa tuân thủ các quy luật khách quan của thị trường, có sự
quản lý của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng
sản.
Như vậy, quá trình đổi mới tư duy kinh tế, hoàn thiện hệ thống các quan điểm
lý luận về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam đã được phát
triển lên tầm cao mới và chắc chắn sẽ ngày càng tiến xa.
2.3. Mối liên hệ giữa đổi mới tư duy và đổi mới kinh tế
Đảng ta đã đặt ra yêu cầu cấp bách của công cuộc đổi mới, trước hết là đổi mới
tư duy. Điều đó là bởi vì không có bước đổi mới tư duy đi trước thì không có bất cứ
một sự đổi mới nào cả. Đổi mới tư duy để tìm ra những vấn đề lý luận và thực tiễn
nước ta, làm căn cứ phương pháp luận cho việc xác định con đường và bước đi sắp tới.
Ngày nay cách mạng đã chuyển sang một giai đoạn phát triển mới khác về chất:
Xây dựng nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Con đường mới lại
diễn ra trong xu thế toàn cầu hoá và sự cạnh tranh rất quyết liệt trước sức ép của chủ
nghĩa đề quốc và các thế lực thù địch, trước sự phát triển như vũ bão của cách mạng
khoa học và công nghệ. Trong hoàn cảnh ấy, đổi mới tư duy và phương thức lãnh đạo
của Đảng trở thành nhu cầu không thể thiếu.
Thực tiễn cho thấy, sức sống của một Đảng chính trị tập trung trước hết là ở
đường lối của chính Đảng ấy. Là một Đảng cầm quyền, Đảng ta lãnh đạo cách mạng
cũng chính bằng đường lối chính trị của mình. Kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa rõ ràng là những vấn đề hoàn toàn mới cả về lý luận và thực tiễn đối với
nước ta. Vì vậy con đường phía trước đòi hỏi chúng ta phải hoàn toàn sáng tạo mới.
Con đường ấy vừa thể hiện sự trung thành với quá khứ, nhưng không lệ thuộc
vào quá khứ. Trong kinh tế, một mặt chúng ta rất muốn phát triển, nhưng mặt khác lại
rất sợ phát triển vượt khỏi khuôn khổ chuẩn mực của chủ nghĩa xã hội theo những tiêu
chí truyền thống. Vì vậy, đường lối về kinh tế vẫn đặc trưng cho lối tư duy cũ, tư duy
thời kế hoạch hoá – tư duy bao cấp, đối lập với kinh tế thị trường. Kết quả là đường lối
đổi mới trong kinh tế chưa thực sự hiệu quả, nguy cơ tụt hậu về kinh tế ngày càng
12
tăng. Do đó, Đảng đã chỉ đạo chuyển sang kinh tế thị trường, thiết kế hệ thống chính sách
mới nhằm tạo ra điều kiện cho mọi chủ thể đều có khả năng tham gia làm kinh tế, tận
dụng tối đa mọi nguồn lực.
Đường lối đổi mới là sản phẩm của đổi mới tư duy, của sự khảo nghiệm từ thực
tiến xây dựng chủ nghĩa xã hội nhiều năm trước đó, là sự kế thừa và phát triển đường
lối đã hình thành qua các thời kỳ và tổng kết thực tiễn một cách nghiêm túc, sáng tạo.
Khẳng định đổi mới tư duy là trước tiên, là cơ sở cho việc đổi mới ở các lĩnh
vực khác, Đảng ta cũng khẳng định đổi mới kinh tế giữ vai trò trọng tâm. Điều đó
không chỉ có ý nghĩa là kinh tế có vị trí hàng đầu, có tác dụng quyết định mà còn là vì
phát triển kinh tế trong điều kiện bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa tiến lên chủ nghĩa xã
hội như nước ta, có tầm quan trọng đặc biệt, nếu không muốn nói là quan trọng bậc
nhất.
Nó còn có ý nghĩa là vai trò kinh tế tuy chiếm vị trí hàng đầu nhưng tư duy kinh
tế của nước ta trong nhiều năm qua còn quá lạc hậu so với cuộc sống, cản trở không ít
đến sự phát triển kinh tế. Tư duy kinh tế lỗi thời bắt nguồn từ căn bệnh giáo điều, bảo
thù, luôn bám vào cái cũ, không chịu đổi mới, chính vì vậy mà nền kinh tế - xã hội
nước ta đã từng lâm vào những cuộc khủng hoảng kéo dài. Chính vì vậy đổi mới tư
duy kinh tế là điều cần thiết, đúng đắn, là điểm xuất phát trong đổi mới lý luận của
Đảng, là điều hợp với thực tế, logic cuộc sống.
Trong quá trình đổi mới, từ thực tế nền kinh tế nước ta ở điểm xuất phát thấp
kém, lạc hậu, lại lâm vào khủng hoảng từ cuối thập niên bảy mươi, Đảng ta chủ trương
lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm, tạo ra bước phát triển có tính bứt phá để sớm đưa
đất nước ra khỏi khủng hoảng, ổn định và cải thiện đời sống nhân dân.

13
 LỜI KẾT LUẬN

Lý luận và thực tiễn có mối quan hệ biện chứng, thống nhất hữu cơ với nhau.
Thực tiễn là cơ sở, mục đích, động lực, là tiêu chuẩn để kiểm nghiệm lý luận, còn lý
luận chính là kim chỉ nam cho hoạt động thực tiễn. Trong thực tiễn cách mạng nước ta,
có những vấn đề mới nảy sinh, nằm ngoài phạm vi lý luận đã biết, buộc Đảng ta phải
vận dụng linh hoạt, sáng tạo và chủ động tổng kết thực tiễn, xây dựng lý luận nhằm
tìm ra phương thức, biện pháp hoạt động phù hợp cho sự nghiệp đổi mới nước ta.
Chính vì vậy, đổi mới tư duy và đổi mới kinh tế cũng có mối liên hệ mật thiết với nhau
và mọi sự đổi mới đều phải bắt đầu từ đổi mới tư duy.

14
 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình và sách tham khảo
1.1. Giáo trình những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, NXB
Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 2017
2. Các Website
2.1. Trần Thị Kim Dung (2010), Mối liên hệ giữa lý luận và thực tiễn và vận
dụng phân tích mối liên hệ giữa đổi mới tư duy và đổi mới kinh tế ở nước ta, tiểu luận
triết học, Trường Đại học Ngoại thương, Hà Nội.
2.2. Lý luận và thực tiễn: Phân tích mối quan hệ biện chứng và ý
nghĩa phương pháp luận, https://8910x.com/ly-luan-va-thuc-tien/
2.3. Mối quan hệ biện chứng giữa lý luận và thực tiễn. Ý nghĩa phương
pháp luận của vấn đề này. Sự vận dụng của Đảng ta,
https://123docz.net/document/275394-moi-quan-he-bien-chung-giua-ly-luan-va-thuc-
tien-y-nghia-phuong-phap-luan-cua-van-de-nay-su-van-dung-cua-dang-ta.htm
2.4. Về mối quan hệ biện chứng giữa lý luận và thực tiễn,
https://thongtinphapluatdansu.edu.vn/2009/01/06/2184/
2.5. Đường lối đổi mới? Vì sao phải đổi mới, phương hướng đổi mới? nội
dung đổi mới? vì sao phải thực hiện sự nghiệp đổi mới,
https://aokieudep.com/doc/duong-loi-doi-moi-vi-sao-phai-doi-moi-phuong-huong-doi-
moi-noi-dung-doi-moi-vi-sao-phai-thuc-hien-su-nghiep-doi-moi/
2.6. Đổi mới, https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BB
%95i_M%E1%BB%9Bi
2.7. Tư duy hệ thống và đổi mới tư duy,
https://thongtinphapluatdansu.edu.vn/2018/04/22/tu-duy-he-thong-v-doi-moi-tu-duy/
2.8. Nhận thức và giải quyết mối quan hệ giữa đổi mới kinh tế và đổi mới
chính trị, http://tuyengiao.vn/nghien-cuu/ly-luan/nhan-thuc-va-giai-quyet- moi-quan-
he-giua-doi-moi-kinh-te-va-doi-moi-chinh-tri-129865

15