College 05

College 5
BEDRIJVEN
1. VENNOOTSCHAPPEN
2. RAPPORTERING
3. MARKT EN OVERHEID
College 5
BEDRIJVEN
1. VENNOOTSCHAPPEN
2. RAPPORTERING
WAT IS EEN BEDRIJF?
3 Architectuur, Management, Markt en Economie

BETEKENIS
• Bedrijf
• Firma
• Onderneming
Synoniemen met verschillende connotaties
• Vennootschap
• Organisatie
• Zaak
Geen vaste definitie
Verschillende nuances
Grosso modo twee

grote invalshoeken

INVALSHOEK 1: ZAKENDOEN
De eerste invalshoek bekijkt een bedrijf als

een organisatie die zakendoet.
Een formele organisatie die erop gericht is om producten (goederen en

diensten) te leveren aan derden en hiervoor een vergoeding krijgt.
Economisch rationeel
Ondernemerschap en Voor volgend college

management

INVALSHOEK 1: ZAKENDOEN
Niet ‘economisch rationeel’? → Geen bedrijf
• Overheidsdiensten
• Bedrijven met continu verlies
• Vakbonden
Opletten bij: • Politici
• Gezondheidszorg
Andere belangen hebben (al dan niet gewenst)

prioriteit op economische rationaliteit

INVALSHOEK 2: JURIDISCH
De tweede invalshoek bekijkt een bedrijf als

een aparte juridische entiteit met specifieke rechten en plichten.
= Een vennootschap
• BV
• NV
• CV
Verschillende vormen Rechtspersoon (met KBO-nummer)
• VOF
• COMV In tegenstelling tot een ‘particulier’ (u en ik)
• (S)M = “natuurlijk persoon” (met rijksregisternummer)
Juridisch kader

INVALSHOEK 2: JURIDISCH
Grote verschillen tussen rechts- en natuurlijke personen:
1. Risicobeheersing (beperkte aansprakelijkheid)

2. Apart belastingsregime (vennootschapsbelasting vs. personenbelasting)
3. Mogelijkheid tot het delen van eigenaarschap (aandeelhouders)

RISICOBEHEERSING

ONDERNEMINGEN NEMEN RISICO

ONDERNEMINGEN KUNNEN SLAGEN OF FALEN

WAAROM RISICOBEHEERSING?
Ondernemen vraagt risico Je investeert (en maakt dus schulden)
Wanneer het fout gaat: schuldenput waar Geïnvesteerde kapitaal kwijt

ondernemer verantwoordelijk voor is. en reputatieschade
Afschermen van dit risico door een vennootschap
Alles kwijtraken en
Te groot risico voor de meeste ondernemers
levenslang schuld afbetalen?
= fnuiken van ondernemerschap
en bron van welvaart

FAILLISSEMENT ZONDER VENNOOTSCHAP
Idee Lening bij bank investeren Onderneming faalt

= failliet
Persoonlijke aansprakelijkheid
ondernemer Ondernemer moet Schuldeisers eisen (blote)

op zwarte lijst bij werken om schuld terugbetaling Schulden
kredietverstrekkers terug te betalen

FAILLISSEMENT MET VENNOOTSCHAP
Idee Lening bij bank investeren Onderneming faalt

= failliet
Een nieuw begin is mogelijk
Niet bij fraude,

bewust wanbestuur Ondernemer kan Ondernemer is Vereffening Schuldeisers zijn
of criminele feiten nieuwe zaak persoonlijk door curator (deels) hun geld
starten afgeschermd kwijt

APART BELASTINGSREGIME

BELASTING BIJ PARTICULIER
Arbeid (bezoldiging)
Basis voor heffen van belastingen
Inkomsten Inkomen uit kapitaal
(inkomensbelasting, roerende voorheffing, RSZ, etc.)
Vervangingsinkomen (uitkeringen)
Beschikbaar
inkomen
Pay first,
Sparen en/of spend later
consumeren

BELASTING BIJ VENNOOTSCHAP
Bedrijfsomzet (uit werking van bedrijf)

Omzet
Financiële omzet (dividenden, intresten)
(=Inkomsten)
Bijzondere omzet (uitzonderlijke verrichtingen)
Betalen van
alle kosten
Rest = winst Basis voor heffen van belastingen (vennootschapsbelasting) Spend first,
pay later

HYBRIDE STATUUT: DE EENMANSZAAK
Bedrijfsomzet (uit werking van bedrijf)

Omzet
Financiële omzet (dividenden, intresten)
(=Inkomsten)
Bijzondere omzet (uitzonderlijke verrichtingen)
Betalen van
alle kosten Geen vennootschap dus nog
steeds volledig aansprakelijk
bij faling!
Rest = winst Basis voor heffen van belastingen (personenbelasting!)

Veruit de meest gebruikte
vorm bij (interieur) architecten

BELASTINGSREGIMES Wernemer: wergever betaalt voor u
Afrekening van je belastingen
volgt het jaar na de inkomsten (bruto vs. netto)
Personenbelasting
Éénmanszaak opgelet! Zet geld opzij!
Bedragen worden iedere

Zoniet: ‘bracket creep’
jaar geïndexeerd

BELASTINGSREGIMES
Vennootschapsbelasting
Vaste periode van 1 jaar waar winst
bepaald wordt.
Boekjaar valt meestal samen met

kalenderjaar, maar moet niet.
Vanaf een bepaald moment is het

interessant om van éénmanszaak
naar vennootschap over te schakelen
> Optimalisatie met boekhouder

BELASTINGSREGIMES
Wanneer verlaagd tarief?

BELASTINGSREGIMES

GELD DAT ‘VAST’ ZIT IN VENNOOTSCHAP
Vermogen van:
Natuurlijk persoon rechtspersoon

Uit de vennootschap halen
door het ‘uitkeren van
winst’ in de vorm van
dividenden
Vrij beschikbaar Is eigenom van de
Velen ‘sparen’ in de vennootschap!
vennootschap waardoor er
veel kapitaal ‘vast’ zit in die
vennootschap Roerende voorheffing van 30%
Totale belastingsdruk = vennootschapsbelasting + roerende voorheffing = 47,5%

DELEN VAN EIGENAARSCHAP

EIGENAARSCHAP
Zelfbeschikking: stelt eigen daden (behalve minderjarige, wilsonbekwamen)

Natuurlijk persoon
Soeverein: geen ‘eigenaars’ (i.t.t. slaven)
Ondeelbaar: het individu is de kleinste korrel van de maatschappij
Bestuurders stellen daden in naam van de vennootschap (oud: zaakvoeders)
Rechtspersoon Aandeelhouders bezitten de vennootschap

Een rechtspersoon kan meerdere eigenaars (aandeelhouders) hebben

AANDELEN
Aandeel = stukje bezit van een bedrijf Vertegenwoordigt een stukje van het (werk)kapitaal
“In het kapitaal stappen”

Inspraak in de bedrijfsvoering
Geven recht op
Deel van de winst (dividend)
Een aandeel is verhandelbaar:

• Voorwaarden (afhankelijk van vorm);
• Via individuele overeenkomsten (onderhands);
• Geanonimiseerd via beurs (publiek verhandeld)

AANDELEN
Eerste publiek verhandelde aandelen: Vereenigde Oostindische Companie (1602)

DRIEHOEKSRELATIE BINNEN VENNOOTSCHAP
Raad van Bestuur

(voorzitter)
Stelt aan + toezicht Stellen aan
verantwoording
Aandeelhouders
(meerderheids- of
referentieaandeelhouder)
Management
(CEO) Komt samen tijdens een
Werkt voor algemene
aandeelhoudersvergadering

VENNOOTSCHAPSVORMEN

WAAROM VERSCHILLENDE VENNOOTSCHAPSVORMEN?
Ieder bedrijf: andere noden → maatwerk noodzakelijk
• Relaties aandeelhouders
• Aansprakelijkheid
• Inbreng kapitaal Verschillende vennootschapsvormen
in het leven geroepen
• Werking van bestuur
• …

DE VERSCHILLENDE VENNOOTSCHAPSVORMEN
• Besloten Vennootschap (BV)

Meest courante
• Naamloze Vennootschap (NV)
• Coöperatieve Vennootschap (CV)
• Maatschap
• Gewone maatschap (M)
• Vennootschap onder Firma (VOF)
• Commanditaire Vennootschap (COMV)

DE BESLOTEN VENNOOTSCHAP (BV)
• Voor familiale en vriendenondernemingen

• Aandeelhouders zijn gekend en geregistreerd
• Aansprakelijkheid beperkt tot eigen inbreng in het kapitaal
• Meest gebruikelijke vorm voor KMO’s
• Met authentieke akte
Ideaal voor familiezaak of kleine

onderneming

DE NAAMLOZE VENNOOTSCHAP (NV)
• Voor grote ondernemingen en KMO’s

• Bij veel nood aan ‘kapitaal’ want kan makkelijk nieuwe aandeelhouders opnemen
• Kan makkelijk en snel groeien
Ideaal voor een onderneming die

veel kapitaal nodig heeft.

DE COÖPERATIEVE VENNOOTSCHAP (CV)
• In het kader van sociale economie

• Sociale onderneming (voorwaarden): lagere belastingstarieven (tot bepaald plafond)
• Sociale vangnetten voor bestuurders
Ideaal om voor ondernemingen

met een ‘sociaal’ doel.

DE (GEWONE) MAATSCHAP (M)
• Weinig regels
• Opgericht door minstens twee maten
• maatschapscontract
• Geen rechtspersoonlijkheid > kan niet failliet verklaard worden
• De maten zijn onbeperkt en hoofdelijk aansprakelijk
Ideaal voor successieplanning of

landbouwbedrijven.
Ook voor samenwerkingen tussen

architecten.

DE VENNOOTSCHAP ONDER FIRMA (VOF)
• Maatschap mét rechtspersoonlijkheid

• Minst gereglementeerde en meest eenvoudige vorm met rechtspersoonlijkheid
• Onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid: niet geschikt voor risicovolle ondernemingen
• Personenvennootschap: bij overlijden/faillissement > ontbinding
• Beperkingen aandelenoverdracht
Ideaal voor
patrimoniumvennootschap
of vrij beroep

COMMANDITAIRE VENNOOTSCHAP (COMV)
• Maatschap mét rechtspersoonlijkheid

• Werkende (gecommanditeerde) en stille (commanditaire) vennoten
• Stille venoten: geen inspraak in bestuur vennootschap
• Onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid voor werkend vennoot
• Beperkte aansprakelijkheid voor stille vennoot
• Geen overdraagbare aandelen en geen notaris
Alleen voor specifieke

omstandigheden

GEBOORTE VAN EEN VENNOOTSCHAP
1. Stel een financieel plan op (bij BV, NV of CV): overzicht inkomsten en uitgaven komende 2 jaar
2. Bankattest aanvragen (bij BV, NV of CV): aantonen dat je genoeg kapitaal hebt om te starten
3. Statuten opstellen (wie, naam en doel, regels algemene vergaderingen en andere regels)
4. Oprichtingsakte opstellen: onderhands of authentiek (bij BV, NV of CV)
5. Oprichtingsakte openbaar maken via de ondernemingsrechtbank: rechtspersoonlijkheid en KBO-nummer
• Publicatie in Belgisch Staatsblad
6. Oprichtingsakte registeren bij registratiekantoor: Vennootschap koppelen aan eigenaars
7. Aandelenregister aanleggen (bij BV, NV of CV)
8. UBO-register registreren (Ultimate Beneficial Owner)

STOCKHOLDER VS. STAKEHOLDER

DE STAKEHOLDER
Stockholder: aandeelhouder = eigenaar van het bedrijf

Stakeholder: belangrijkste groepen met wie een bedrijf relaties onderhoudt
• Werknemers
• Klanten
Primaire: directe band met het bedrijf
• Leveranciers
Secundaire: indirecte band met het bedrijf
• De gemeenschap
• Overheid
• …

BELANG VAN DE STAKEHOLDER?
Traditioneel weinig aandacht voor stakeholder

Éénzijdige focus op stockholder
Milton Friedman: “The business of business is business”
'Greed is good’ mentaliteit

staat onder druk door
opeenvolgende crisissen.
Kortetermijnsvisie

LICENCE TO OPERATE
Bedrijven werken binnen een maatschappelijke context

Nood aan ‘Licence to Operate'
en kunnen zich niet zomaar focussen op het eigen belang
Zoniet zullen wetgever of

Evenwicht binnen een markt ingrijpen
langetermijnsvisie
+
een gunningsfactor Rijnlandmodel

College 5
BEDRIJVEN
1. VENNOOTSCHAPPEN
2. RAPPORTERING
RAPPORTERING?

WAT IS RAPPORTERING?
De gezondheid van een bedrijf kan je op twee niveaus onderzoeken:

1. De contractuele verplichtingen Due diligence: werk voor juristen en advocaten
2. Cijfermatig Rapportering: werk voor boekhouders, accountants en revisoren.
Dit beschrijft de financiële

gezondheid van een bedrijf

KENMERKEN VAN RAPPORTERING
Een rapportering:
• Is wettelijk verplicht
• Vormt de basis voor belastingen
• Vormt de basis voor de analyse kredietwaardigheid: banken kijken hier naar
• Vormt de basis voor waardering van aandelen (fundamentele analyse)
• Verloopt volgens een internationale standaard (International Financial Reporting Standard)
• Verloopt volgens vastgelegde regels
• Wordt opgemaakt door een boekhouder
• Wordt intern gecontroleerd door een accountant
• Wordt externe gecontroleerd door revisor/auditor (titel van commissaris wanneer aangesteld)

DE JAARREKENING
Een rapportering wordt samengevat in de jaarrekening en bevat een aantal verplichte elementen:
1. Balans: momentopname van wat een bedrijf bezit en verschuldigd is (foto)
2. Resultatenrekening: samenvatting van kosten en opbrengsten van een jaar (film)
3. Toelichting: verklaring van cijfers en wijzigingen t.o.v. andere jaren (roman)
4. Sociale balans: evolutie tewerkstelling en opleiding personeel (casting)

WELKE WEG LEGT DE JAARREKENING AF?
Werkt in Legt voor ter

opdracht van Deelt met goedkeuring
Boekhouder Management Raad van Bestuur Algemene aandeelhouders-

vergadering
Houdt alles Analyseert de Controleert Keurt goed na
cijfermatig bij cijfers i.h.k.v. a.d.h.v. de verslag van de
en maakt de bedrijfsvoering jaarrekening de commissaris
jaarrekening bedrijfsleiding
op.
Eens goedgekeurd: neerlegging bij Jaarrekening wordt officieel en

balanscentrale Nationale Bank gepubliceerd (bij BV, NV en CV)

DE BALANS

WAT IS DE BALANS?
De balans is:
1. Een momentopname (balansdatum)
2. Een systematisch overzicht van
• De bezittingen (activa)
• De eigen middelen en schulden (passiva)
3. Opgemaakt onder normale omstandigheden (going concern)
4. Vastgelegde opbouw: elk onderdeel heeft bij iedereen dezelfde plaats

TWEE HELFTEN IN EVENWICHT
De balans is opgebouwd uit 2 helften die steeds in evenwicht moeten zijn:

• Links: Activa (alle bezittingen, hoe de middelen werden aangewend)
• Rechts: Passiva (alle eigen vermogen en schulden, waar de middelen vandaan komen)

OPBOUW BALANS
ACTIVA PASSIVA
Vast actief: Eigen vermogen: Stockholders

Langdurig in bedrijf Vermogen van het bedrijf
terreinen, gebouwen, machines, patent,… (oprichtings)kapitaal, reserves
Vlottend actief: Vreemd vermogen: Stakeholders

Kort in bedrijf, ontstaan door bedrijfsvoering Schulden bij derden
Voorraad, cash, bestellingen,… Schulden < 1jaar en >1jaar, provisies
Som = BALANSTOTAAL Som = BALANSTOTAAL

DETAILOPBOUW BALANS
Een balans kent zeer veel rubrieken die
elk een vaste positie hebben binnen een
balans.

RUBRIEKEN EN GROOTBOEKCODES
Elke transactie wordt in een bepaalde rubriek ingedeeld, met een grootboekcode

BIJHOUDEN VIA T-REKENINGEN
De boekhouders wijzen elke verrichting toe aan een rubriek, en houden het subtotaal bij
aan de hand van T-rekeningen
Debet (er is mij € verschuldigd)

Of
Credit (ik ben € verschuldigd aan)

AFSCHRIJVING
Sommige activa gaan maar een beperkte tijd mee, en moeten na een tijdje vervangen worden.
• Gebouw (géén terreinen!) Afschrijfperiode: Elk jaar vermindert de

• Wagens Wagen ca. 5 jaar ‘boekwaarde’ zodat na
• Machines fabriekshal ca. 20 jaar de afschrijfperiode deze
• … Machine ca. 10 jaar gelijk is aan 0 EUR.
Iets kan voor 0 euro in de balans staan (het is afgeschreven), maar toch nog waarde hebben
Boekwaarde vs. Intrinsieke waarde

BALANSANALYSE
Aan de hand van de balans kan men snel enkele gezondheidstoetsen doen
Ratio’s
• Liquiditeit: Vlottend actief / Schulden < 1jaar → moet groter dan 1 zijn
• Solvabiliteit: Eigen Vermogen / Balanstotaal → gezond evenwicht zoeken, 25-40%

RESULTATENREKENING

WAT IS DE RESULTATENREKENING
De resultatenrekening geeft een systematisch jaaroverzicht van alle opbrengsten en kosten.
Volgens vaste volgorde Bedrijfs -

Financiële -
Uitzonderlijke -

OPBOUW VAN DE RESULTATENREKENING
BEDRIJFSRESULTAAT
bedrijfsopbrengsten (a)
bedrijfskosten (b) De eigenlijke bedrijfsactiviteiten
bedrijfswinst/ -verlies (c)=(a)-(b)
FINANCIEEL RESULTAAT
financiële opbrengsten (d)
dividenden, intresten, …
financiële kosten (e)
financiële winst/verlies (f)=(d)-(e)
UITZONDERLIJK RESULTAAT
uitzonderlijke opbrengsten (g)
uitzonderlijke kosten (h)
Niet verbonden aan bedrijfsactiviteiten, erg schommelend
uitzonderlijke winst/verlies (i)=(g)-(h)
RESULTAAT BOEKJAAR VOOR BELASTINGEN (j) = (c)+(f)+(i)
belastingen (k)
WINST VAN HET BOEKJAAR (l)=(j)-(k)
overboeking naar belastingvrije reserve (m)
TE BESTEMMEN WINST VAN HET BOEKJAAR (n)=(l)-(m)
Overgedragen winst/verlies van vorig boekjaar (o)
TE BESTEMMEN WINST (p)=(n)+/-(o) Dividend, tantième, of naar eigen vermogen

ANALYSE JAARREKENING
Ook aan de hand van de jaarrekening kan men snel enkele gezondheidstoetsen doen
Ratio’s
• Brutomarge: Bedrijfsopbrengsten – kosten van toeleveranciers

• Brutobedrijfsresultaat (EBITDA): Earnings before intrests, taxes, depreciations and amortizations
Vrije kasstroom: moderne maatstaat bij analyse op beurzen

CASH FLOW STATEMENT (Cashflowoverzicht)
Naast rentabiliteit is ook de liquiditeit van een bedrijf van levensbelang.
Beschikbaarheid van cash

(de cash flow)
Je kan failliet gaan zonder
dat je verlies maakt!
Cash is het bloed of de zuurstof van een onderneming: zonder overleeft ze niet.
Cash flow statement houdt dit in de gaten

WINST MAKEN EN FAILLIET GAAN?
Failliet gaan= systematisch niet langer in staat zijn om uw verplichtingen (betalingen) na te komen.
350.000 € 700
Voorbeeld:
• Je start met 50.000 300.000 € 600
• Een product kost 200
250.000 €
• Je verkoopt voor 300 Een korte periode zit 500
• Je verkoopt meteen 100 stuks 200.000 € men zonder cash!
• Je groeit met 20% per maand 400
• Klanten betalen pas na 3 maand 150.000 €

300
100.000 €
Als startup is het zeer
200
belangrijk om bij sterke groei 50.000 €
de cashflow in de gaten te 100
- €
houden. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
-50.000 € 0
Verkopen cash winst

College 5
BEDRIJVEN
1. VENNOOTSCHAPPEN
2. RAPPORTERING
ROL VAN DE OVERHEID

MAATSCHAPPELIJKE SPELERS
Onze maatschappij wordt gevormd door een aantal spelers
Bedrijven
Publieke Private sector

Civiele
Sector maatschappij
De overheid
De burger

CIVIELE MAATSCHAPPIJ
Het ‘middenveld’: daar waar er vermenging is tussen de drie actoren
• Vakbonden
• Ziekenfondsen
• Werkgeverorganisaties (unizo, VBO)
• Activistische verenigingen (natuurpunt, WWF, …)
• Culturele verenigingen (sportorganisaties, theatergezelschappen, …)
• …
De ‘civiele maatschappij’ vormt de schemerzone tussen de verschillende spelers
Gevaar voor ‘kolonisatie’ van het middenveld door overheid/politiek of bedrijfsleven

MARKTFALEN
‘De Markt’ is veruit het meest efficiënte antwoord op het ‘economisch probleem’ (schaarste vs. vele doelen)
Binnen overheid en politiek is men Miljoenen burgers nemen

Gedecentraliseerde
vatbaar voor dogmatisch, niet rationele beslissingen en geven
initiatieven en beslissingen
economisch rationeel denken de maatschappij samen vorm.
• Ongelijkheid
Maar…
• Milieu Rol voor de overheid
De markt is veruit onfeilbaar:
• Sociale zekerheid
winstmaximalisatie heeft belangrijke hiaten Essentie van
• … gemengde economie

KERNTAKEN VAN DE OVERHEID VOLGENS WERELDBANK
Marktfalen Sociale zekerheid
BRON: Wereldbank, Fukuyama, scope of state functions

POLITIEKE DISCUSSIE BINNEN GEMENGDE ECONOMIE
De essentie van de economische politieke discussie: hoe groot moet de rol van de overheid zijn.
links vs. rechts

Kerntakendebat
tegenstelling
De nachtwakersstaat (19e eeuw)

vs.
De welvaartsstaat/verzorgingsstaat (na WOII)
vs.
De investeringsstaat (post corona?)

ROL OVERHEID IN GEMENGDE ECONOMIE
De overheid heeft in een gemengde economie drie belangrijke functies:

1. Allocatieve functie:
voorzien in collectieve voorzieningen en marktinterventies
2. Herverdelingsfunctie:
vermogensverdeling die resulteert uit marktwerking wijzigen zodat de markt voor iedereen blijft
functioneren en toegankelijk blijft (tegengaan Mattheuseffect)
3. Stabilisatiefunctie:
Het interveniëren middels monetair beleid, uitbalanseren economische activiteit en beïnvloeden
prijsvorming (zie college 2)

ALLOCTIEVE FUNCTIE:
COLLECTIEVE VOORZIENINGEN

ALLOCATIEVE FUNCTIE
Betekent enerzijds het verschaffen van collectieve voorzieningen en anderzijds marktinterventies.
Collectieve voorzieningen:
• Zuivere cv: rechtsspraak, dijken, wegen, onderwijs → gratis
• Quasi cv: universitair onderwijs, sportinfrastructuur, identiteitskaart → ‘kleine’ bijdrage (contributie)
• Semi cv/pv: isoleren woning, thuisbatterij, sociaal tarief elektriciteit → aanvullende subsidies

REDEN VOOR ALLOCATIEVE FUNCTIE
Waarom?
• Herverdeling in natura: herverdeling welvaart middels vastgelegde ‘consumptie’
• Efficiëntie: ondeelbaarheid aanbod, non-rivaliteit, free-rider gedrag, transactiekosten
• Consumentenvoorkeur: consumenten beschikken niet over voldoende informatie om te kiezen
→ veelal nattevingerwerk.
Weinig is zuiver collectief en meestal is het

een kwestie van politieke voorkeur.

EFFICIËNTIE COLLECTIEVE VOORZIENING
Wanneer de overheid in zaken voorziet met belastingsgeld moet je als burger toezien om de efficiëntie:
→ de Sociale kosten-batenanalyse
Meten van sociale welvaart per geïnvesteerde euro.
Is een pak complexer dan economische kosten-baten
Vergelijking met referentielanden

In België/Vlaanderen
meer inzetten op
netwerken en minder
silodenken. (verzuiling
tegengaan)
Meer preventieve
geneeskunde en
belang ziekenhuizen
minderen.
BRON: Overheid + Markt, Ivan Van de Cloot

Vlaanderen scoort
goed, maar gaat er al
jaren op achteruit.
Veel investeringen in
secundair terwijl lager
onderwijs efficiënter
zou zijn.
Toppresteerders vs.
goede middenmoot?

In België scoort vooral

justitie zwak, en wordt
er zeer veel uitgegeven
aan politie.

Veel wegen (hoge

kosten) en veel
pendelen. Zwakke
prestaties NMBS.

WAAR-VOOR-JE-GELD-INDEX (2022)
BRON: Voka

In België en Vlaanderen zijn er meestal relatief grote uitgaven, met relatief matige resultaten.
Dit geeft twee opties om de output te verhogen:

1. Verhogen middelen
2. Verbeteren efficiëntie (verbeteren werking, intern verschuiven van middelen)
Gezien het grote overheidsbeslag lijkt optie 2 het meest

aangewezen.
Volgens onderzoek kan België met ca. 8% minder

middelen ca. 8% beter presteren.

ALLOCTIEVE FUNCTIE:
MARKTINTERVENTIES

DRIJFVEREN MARKTINTERVENTIES
De overheid doet veelvuldig aan marktinterventies om marktfalen op te vangen.

• opgelet voor politieke drijfveren (uitvinden van marktfalen)
• Niet voorbijgaan aan overheidsfalen
Marktinterventie bij:
• Beheren van externe effecten en milieubeleid;
• Concurrentiebeleid en marktregulering
• Prijsinterventies (minimumprijzen)
• …

EXTERNE EFFECTEN EN MILIEU
Economische activiteiten gaan dikwijls gepaard met externe effecten

• Economisch handelen geeft gevolgen voor andere niet-betrokken stakeholders/aspecten
• Externe kosten: het handelen teert op extern ‘kapitaal’ dat men niet vergoed: gevolg van
gebrekkige marktwerking (=freerider-gedrag)
Vb. Producenten van goederen kunnen afvalstoffen recycleren of dumpen in de (publieke) natuur.
Recycleren kost geld (transport, handelingen) die ze verrekenen in de kostprijs van het product
Dumpen kost de producent geen geld, en kan goedkoper verkopen: concurrentievoordeel
Externe kosten internaliseren (corrigeren prijsmechanisme)
= Pigouviaanse heffing (Econoom Pigou)

INSTRUMENTEN BIJ EXTERNE EFFECTEN
Milieubeleid kan steunen op vier soorten instrumenten

1. De-vervuiler-betaalt principe: externe kosten verhalen op de vervuiler (recupel bijdrage)
2. Gebods- of verbodsbepalingen: verbieden dat men nog externe kosten veroorzaakt
(milieuwetgeving)
3. Compensatievergoedingen voorzien: de schade rechtstreeks aan gedeputeerden vergoeden. (vb.
Eternit en asbest: via rechtbank)
4. Vrijwillige initiatieven:
• Eenzijdige engagementen: initiatieven van ondernemingen zelf, controle?, kwaliteit?
• Vrijwillige overheidsschema’s: vrijwillige programma’s voor bedrijven, subsidie O&O, ISO normen
• Vrijwillige akkoorden (convenanten): contracten tussen overheid en private spelers (brownfield)

CONCURRENTIEBELEID EN MARKTREGULERING
In een gemengde economie kunnen bepaalde bedrijven bevoorrechte posities verwerven:

• Schaalvoordelen
• Hoog marktaandeel
Concurrentiewerking komt in gevaar
• Technologische dominantie
• Lobbymachines
Big Oil / Big Steel (begin 1900)

Crony Capitalism
Big Tech (begin 2000)
Martktefficiëntie valt weg: nefast voor welvaart en vooruitgang

‘Workable competition’

BIG OIL / BIG STEEL / BIG COAL/…

ROCKEFELLER: STANDARD OIL ALS MONOPOLIST

ANTI-TRUST WETTEN EIND 19e-BEGIN 20e EEUW

ANTI-TRUST WETTEN EIND 19e-BEGIN 20e EEUW
Our aim is not to do away with corporations; on the

contrary, these big aggregations are an inevitable
development of modern industrialism. ... We are not
hostile to them; we are merely determined that they
shall be so handled as to subserve the public
good. We draw the line against misconduct, not
against wealth.
Theodore Roosevelt, president VS 1901-1909

ROCKEFELLER: VAN STANDARD OIL NAAR ….

FINANCIËLE CRISIS: TO BIG TO FAIL?

BIG TECH

BIG TECH

GIGANTISME

HERVERDELINGSFUNCTIE

WAT IS HERVERDELINGSBELEID
Inspanning van de overheid om inkomens- en vermogensverdeling te corrigeren: tegengaan mattheuseffect

• Sociale zekerheid → Collectieve ziekteverzekering
• Pensioen (vier pijlers) → minimumpensioen, maximumpensioen
• Progressieve inkomensbelasting → belastingsschijven, sterkste schouders dragen meeste
• Erfbelasting → De overgang van kapitaal tussen generaties reguleren

WELVAARTVERDELING BELGIË
België scoort relatief

goed

GINI INDEX ALS MAATSTAAF VOOR HERVERDELING
België is het 11e best

herverdelende land ter
wereld.

DE KOST VAN DE STAAT

BELASTINGSDRUK: DE KEERZIJDE VAN HERVERDELING
België kent een

zeer hoge
belastingsdruk.
BRON: Voka

OVERHEIDSBESLAG
De overheiden in
België geven meer uit
dan de helft van het
Bruto Binnenlands
Product!
BRON: Voka

LASTEN OP ARBEID
Arbeid wordt in België

zwaar belast
BRON: Voka

LASTEN OP KAPITAAL
Ook kapitaal wordt in

België zwaar belast.

LASTEN OP KAPITAAL

OOK BEDRIJVEN BETALEN VEEL BELASTINGEN
Grotendeels te danken
aan de hoge loonlasten.

DE LAFFER-CURVE
Er bestaat een ‘optimaal’

belastingsniveau
Moeilijk te bepalen, eerder

een globaal principe dan
werkinstrument.

DE LAFFER-CURVE

STAATSSCHULD BELGIË (16/04/2022-12/04/2024)

BEGROTINGSEVENWICHT BELGIË
Devaluatie en
hervormingen om tot
de Euro te mogen
toetreden.
Regeringen Dehaene

BEGROTINGSEVENWICHT BELGIË
Regeringen Dehaene
Paarse regeringen
Opbouw overheidsschuld Financiële crisis

STAATSSCHULD BELGIË INTERNATIONAAL (IMF)

STAATSSCHULD BELGIË
Bron: De Morgen, 13/05/2022

Bron: agentschap van de schuld

STAATSSCHULD BELGIË INTERNATIONAAL (2017)

Bron: De Standaard, juni ‘22



STAATSSCHULD BELGIË EU
Arm land, rijke inwoners

BEGROTING BELGIË
Sociale bescherming
en gezondheidszorg
>50% budget.
Daarom dat men

steeds naar die
onderdelen kijkt om
op te besparen: het
rekent het snelst.

CONCLUSIES
Een analyse van de cijfers geeft ons meteen volgende inzichten:

• In België is de rol van de overheid erg groot: hoog overheidsbeslag
• De regeringen van België vervullen hun (kern)taken niet goed en inefficiënt
• Smalle basis voor welvaart (ondernemen en een actieve bevolking)
• Dit zorgt voor een permanente budgettaire druk (begrotingstekorten) en hoge belastingen
• Dit resulteert in een hoge staatsschuld
• De hoge rentelasten zijn momenteel onder controle door lage rente, maar dit is tijdelijk
• Vergrijzingsgolf, kosten klimaatsverandering en corona dreigen de financiën totaal te ontsporen

ANTWOORDEN
De overheid dient volgende zaken dringend aan te pakken:

• Kerntakendebat: wat moet de overheid doen, en waar moet ze op focussen?
• De taken die ze dan wel nog doet moet ze efficiënt doen: bestuurscultuur!
• De basis voor welvaart moet verbreden: actievere bevolking en ondernemen aanmoedigen
• Budgettaire ontsporingen vermijden en belastingen verlagen i.f.v. economische activiteiten.
• Staatsschuld afbouwen wanneer mogelijk om de rentelast te beheersen.

College 05

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

College 05

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

College 5

3 Architectuur, Management, Markt en Economie

Grosso modo twee

4 Architectuur, Management, Markt en Economie

De eerste invalshoek bekijkt een bedrijf als

Een formele organisatie die erop gericht is om producten (goederen en

Ondernemerschap en Voor volgend college

5 Architectuur, Management, Markt en Economie

Niet ‘economisch rationeel’? → Geen bedrijf

Andere belangen hebben (al dan niet gewenst)

6 Architectuur, Management, Markt en Economie

De tweede invalshoek bekijkt een bedrijf als

• (S)M = “natuurlijk persoon” (met rijksregisternummer)

7 Architectuur, Management, Markt en Economie

Grote verschillen tussen rechts- en natuurlijke personen:

1. Risicobeheersing (beperkte aansprakelijkheid)

8 Architectuur, Management, Markt en Economie

9 Architectuur, Management, Markt en Economie

10 Architectuur, Management, Markt en Economie

11 Architectuur, Management, Markt en Economie

Ondernemen vraagt risico Je investeert (en maakt dus schulden)

Wanneer het fout gaat: schuldenput waar Geïnvesteerde kapitaal kwijt

Afschermen van dit risico door een vennootschap

12 Architectuur, Management, Markt en Economie

Idee Lening bij bank investeren Onderneming faalt

ondernemer Ondernemer moet Schuldeisers eisen (blote)

13 Architectuur, Management, Markt en Economie

Idee Lening bij bank investeren Onderneming faalt

Een nieuw begin is mogelijk

Niet bij fraude,

14 Architectuur, Management, Markt en Economie

15 Architectuur, Management, Markt en Economie

16 Architectuur, Management, Markt en Economie

Bedrijfsomzet (uit werking van bedrijf)

17 Architectuur, Management, Markt en Economie

Bedrijfsomzet (uit werking van bedrijf)

Rest = winst Basis voor heffen van belastingen (personenbelasting!)

18 Architectuur, Management, Markt en Economie

Bedragen worden iedere

19 Architectuur, Management, Markt en Economie

Boekjaar valt meestal samen met

Vanaf een bepaald moment is het

20 Architectuur, Management, Markt en Economie

Wanneer verlaagd tarief?

21 Architectuur, Management, Markt en Economie

22 Architectuur, Management, Markt en Economie

Natuurlijk persoon rechtspersoon

Totale belastingsdruk = vennootschapsbelasting + roerende voorheffing = 47,5%

23 Architectuur, Management, Markt en Economie

24 Architectuur, Management, Markt en Economie

Zelfbeschikking: stelt eigen daden (behalve minderjarige, wilsonbekwamen)

Bestuurders stellen daden in naam van de vennootschap (oud: zaakvoeders)

Rechtspersoon Aandeelhouders bezitten de vennootschap

25 Architectuur, Management, Markt en Economie

“In het kapitaal stappen”

Een aandeel is verhandelbaar:

26 Architectuur, Management, Markt en Economie

Eerste publiek verhandelde aandelen: Vereenigde Oostindische Companie (1602)

27 Architectuur, Management, Markt en Economie

Raad van Bestuur

Stelt aan + toezicht Stellen aan

28 Architectuur, Management, Markt en Economie

29 Architectuur, Management, Markt en Economie

Ieder bedrijf: andere noden → maatwerk noodzakelijk