Điều khiển quá trình là: Ứng dụng kỹ thuật điều khiển tự động trong điều khiển vận

hành và giám sát các quá trình công nghệ, nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm, hiệu
quả sản xuất và an toàn cho con người, máy móc và môi trường.
Quá trình là: Một trình tự các diễn biến vật lý, hóa học, hoặc sinh học, trong đó vật
chất, năng lượng hoặc thông tin được biến đổi, vận chuyển hoặc lưu trữ
Quá trình kỹ thuật là một quá trình với các đại lượng kỹ thuật được đo hoặc/và được
can thiệp
Quá trình công nghệ là quá trình kỹ thuật nằm trong một dây chuyền công nghệ.
Nhìn từ quan điểm hệ thống ta có sơ đồ như hình vẽ trong đó biến x,y,z được gọi là
biến gì? Hình vẽ sau thể hiện là sơ đồ gì?

Biến ra, đại lượng hệ trọng tới sự vận hành an toàn, ổn định hoặc chất lượng sản
phẩm, cần được duy trì tại một giá trị đặt, hoặc bám theo một tín hiệu chủ đạo gọi là:
Biến cần điều khiển
Các thành phần cơ bản của một thiết bị chấp hành công nghiệp là: Cơ cấu dẫn động
và phần tử điều khiển
Các thành phần cơ bản của một thiết bị đo là: Cảm biến và chuyển đổi đo
Biến vào can thiệp được theo ý muốn để tác động tới đại lượng cần điều khiển, gọi
là: Biến điều khiển
Hình vẽ sau đây là:

Hình vẽ sau đây là:

Hình vẽ sau đây là gì?

Hình vẽ sau đây là gì?

Trong các bước phát triển hệ thống, các mục đích điều khiển cơ bản giúp ta có thể
thực hiện: Phân tích chức năng hệ thống
Hình vẽ sau đây được gọi là gì? Giải thích rõ từng biến?
Sơ đồ công nghệ có hình vẽ dưới đây được gọi là gì? Giải thích rõ từng biến trong sơ
đồ

Quá trình công nghệ không thuộc nhà máy xi măng là Công nghệ lò hơi
Sơ đồ công nghệ sau đây được gọi là?

Trong các bước phát triển hệ thống, lý thuyết mô hình hóa và mô phỏng giúp ta có thể
thực hiện: Xây dựng mô hình quá trình
Trong các bước phát triển hệ thống, lý thuyết điều khiển tự động có thể giúp ta thực
hiện: Xây dựng mô hình quá trình
Trong các bước phát triển hệ thống, lý thuyết điều khiển tự động có thể giúp ta thực
hiện: Thiết kế sách lược điều khiển
Trong các bước phát triển hệ thống, lý thuyết điều khiển tự động có thể giúp ta thực
hiện: Thiết kế thuật toán điều khiển
Việc xây dựng mô hình được gọi là: Mô hình hóa
Thiết kế thuật toán điều khiển là việc xác định rõ ràng các bước tính toán và các công
thức tính toán cụ thể để có thể cài đặt trên máy tính điều khiển.
Toàn bộ các chức năng của một hệ thống điều khiển quá trình có thể phân loại và sắp
xếp nhằm phục vụ 5 mục đích cơ bản
Bài toán đặc thù của điều khiển quá trình là Điều chỉnh
Đối tượng điều khiển của điều khiển quá trình là: Quá trình công nghệ
Đặc điểm không phải là đặc thù của quá trình công nghệ là Diễn biến quá trình nhanh

Cho quá trình điều khiển bình trộn như hình vẽ, yêu cầu công nghệ là đảm bảo chất
lượng sản phẩm, chế độ vận hành của quá trình là vận hành liên tục, F1, F2, F là lưu
lượng thể tích, C1, C2, C là nồng độ chất, các đại lượng cần ổn định là mức độ phản
ứng, yêu cầu về ổn định trong quá trình liên quan tới nguyên lý cân bằng vật chất của
hệ thống ở trạng thái xác lập:

Để đảm bảo chất lượng sản phẩm trong điều khiển quá trình thì: Giá trị đại lượng cần
điều khiển càng gần với giá trị đặt càng tốt.
Trong điều khiển quá trình để đảm bảo an toàn hệ thống thì: Dùng khóa liên động
Vai trò của khóa liên động là: Tránh xảy ra các tình huống nguy hiểm và giảm thiểu
tác hại khi sự cố xảy ra.
Chức năng nào sau đây không phải chức năng điều khiển quá trình: Giao diện quá
trình
Điều khiển quá trình ứng dụng trong những lĩnh vực: Các ngành công nghiệp chế
biến, khai thác và năng lượng
Mô tả chức năng trong điều khiển quá trình được thể hiện bằng: Lưu đồ P & ID
Lưu đồ P & ID là: Lưu đồ công nghệ cộng các biểu tượng thiết bị và chức năng tự
động hóa
Các biểu tượng lưu đồ P & ID bao gồm: Các biểu tượng thiết bị ; các biểu tượng tín
hiệu và đường nối ; ký hiệu nhãn thiết bị và các biểu tượng chức năng.

Có nghĩa là Chỉ thị và điều khiển chênh áp, vòng loop 103

Có nghĩa là: Báo động vượt ngưỡng trên nhiệt độ, cảnh giới quá nhiệt vòng
loop 104, Chữ cái H có nghĩa là: Bổ sung ý nghĩa chức năng cho chữ cái đứng trước
nó, Số 104 có nghĩa là gì: Mã số vòng loop, điểm đo
Cho lưu đồ P & ID của điều khiển mức như hình vẽ :
 có nghĩa là: Đèn cảnh báo bình mức ở mức thấp

có nghĩa là: Đèn cảnh báo bình mức ở mức cao

Tín hiệu không định nghĩa
Tín hiệu điện
Tín hiệu thủy lực
Tín hiệu khí nén
Ống mao dẫn
Ống mao dẫn

Đương nối nội bộ hệ thống

Cấp không khí
Cấp điện
Cấp ga
Cấp thủy lực
Cấp hơi nước
Cấp nước
Mô hình là một hình thức mô tả khoa học, và cô đọng các khía cạnh thiết yếu của một
hệ thống có thực, có thể có sẵn hoặc phải xây dựng.
Loại mô hình không thuộc về mô hình đồ họa là Mô hình trạng thái
Mục đích không phải là mục đích sử dụng mô hình quá trình là Phân chia thành các
quá trình cơ bản
Yếu tố không thể hiện được chất lượng mô hình Sự kết hợp các mô hình thành phần
Phương pháp không phải là phương pháp xây dựng mô hình toán học là Phương pháp
mô phỏng
Mô hình hóa lý thuyết dùng để Thiết kế sách lược cho mô hình
Cho mô hình hóa bình chứa chất lỏng như hình vẽ:
Giải thích các kí hiệu trong hình vẽ là gì, đâu là biến vào, đâu là biến ra, đâu là biến
cần điều khiển, biến điều khiển?
Khi nhận biết các biến quá trình dựa vào mục đích điều khiển thì biến cần điều khiển
là V
Khi nhận biết các biến quá trình dựa vào mục đích điều khiển thì được gọi là biến
nhiễu là Fo
d ( V )
Phương trình cân bằng vật chất (toàn phần) là:   o Fo   F khi giả thiết
dt
  o  cons t thì phương trình cân bằng vật chất có dạng
dV d ( V )
 Fo  F (toàn phần) là   o Fo   F
dt dt

Cho mô hình hóa thiết bị khuấy trộn liên tục như hình vẽ:

dV
Phương trình cân bằng khối lượng là   1  2   Phương trình cân bằng thành
dt
d (Vx )
phần là phương trình   1 x1  2 x2   x
dt

Mục tiêu không phải mục tiêu cụ thể của điều khiển quá trình là Hiểu rõ hơn về quá
trình.
Yếu tố không thể hiện được tốc độ đáp ứng nhanh và chất lượng đáp ứng tốt:
Nhạy cảm với nhiễu đo
Sách lược điều khiển không là sách lược điều khiển cho hệ đa biến là Điều khiển tỉ lệ
Cho sơ đồ hệ thống điều khiển quá trình trao đổi nhiệt như hình vẽ:

Trong sơ đồ đang dùng sách lược điều khiển là Điều khiển truyền thẳng
Sơ đồ cấu trúc có hình vẽ như sau được gọi là

Cấu trúc cơ bản của điều khiển truyền thẳng

Cho sơ đồ hệ thống điều khiển mức như hình vẽ:

Trong sơ đồ đang dùng sách lược điều khiển Điều khiển truyền thẳng. nguyên lý điều
khiển là nguyên lý nào sau đây: Lưu lượng vào phải bằng lưu lượng ra
Sách lược điều khiển truyền thẳng có những ưu điểm: Đơn giản, tác động nhanh, bù
nhiễu kịp thời trước khi ảnh hưởng tới đầu ra.
Đặc điểm không phải là hạn chế của sách lược điều khiển truyền thẳng là Không bù
nhiễu kịp thời trước khi ảnh hưởng đến đầu ra
Cho sơ đồ hệ thống điều khiển quá trình trao đổi nhiệt như hình vẽ:

Với sách lược điều khiển phản hồi như hình vẽ thì nguyên lý điêu khiển là nguyên lý:
Điều chỉnh lưu lượng hơi nóng dựa trên sai lệch giữa nhiệt độ đầu ra và giá trị đặt.
sách lược điều khiển là Điều khiển phản hồi. Với sách lược điều khiển phản hồi ,
chiều tác động của bộ điều khiển theo tác động nghịch thể hiện trong quá trình là: Hơi
nóng nhiều thì nhiệt độ tăng
Chiều tác động của bộ điều khiển phản hồi theo chiều tác động thuận là: Đầu ra của
bộ điều khiển tăng khi biến được điều khiển tăng và ngược lại
Chiều tác động của bộ điều khiển phản hồi theo chiều tác động nghịch là: Đầu ra của
bộ điều khiển giảm khi biến được điều khiển tăng và ngược lại
Cấu hình bộ điều khiển phản hồi một bậc tự do

Cấu hình bộ điều khiển phản hồi hai bậc tự do

Cho sơ đồ hệ thống điều khiển mức như hình vẽ:

dùng sách lược điều khiển là Điều khiển phản hồi kết hợp với truyền thẳng, Với sách
lược điều khiển phản hồi kết hợp với truyền thẳng, thì điều khiển truyền thẳng có vai
trò là Bù nhiễu, Với sách lược điều khiển phản hồi kết hợp với truyền thẳng, thì điều
khiển phản hồi có vai trò là Ổn định hệ thống và triệt tiêu sai lệch tĩnh
Cho sơ đồ hệ thống điều khiển quá trình trao đổi nhiệt như hình vẽ:
Trong sơ đồ đang dùng sách lược điều khiển Điều khiển tỉ lệ
Cho sơ đồ hệ thống điều khiển quá trình trao đổi nhiệt như hình vẽ:

Trong sơ đồ đang dùng sách lược điều khiển Điều khiển tỉ lệ

Cho sơ đồ hệ thống điều khiển quá trình trộn như hình vẽ:

Trong sơ đồ đang dùng sách lược điều khiển nào: Điều khiển tỉ lệ kết hợp với phản
hồi
Cho sơ đồ hệ thống điều khiển quá trình trộn như hình vẽ:

Trong sơ đồ đang dùng sách lược điều khiển nào: Điều khiển truyền thẳng
Một trong cấu trúc cơ bản của điều khiển từng là cấu trúc kinh điển (cấu trúc nối tiếp)
như hình vẽ sau:

Với cấu trúc này thì quá trình điều khiển khác với cấu trúc điều khiển phản hồi là:
Thêm một biến đo
Một trong cấu trúc cơ bản của điều khiển từng là cấu trúc song song như hình vẽ sau:

Với cấu trúc này thì quá trình điều khiển khác với cấu trúc điều khiển phản hồi là:
Thêm một biến điều khiển
Trường hợp nào sau đây sử dụng sách lược điều khiển tầng
Có thể dễ dàng đo được và điều khiển được một biến quá trình thứ hai (có liên quan
tới biến thứ nhât).
Trường hợp nào sau đây không sử dụng sách lược điều khiển tầng: Không có qua hệ
nhân quả giữa biến điều khiển và biến được điều khiển thứ hai
Trong điều khiển lựa chọn khi lựa chọn tín hiệu đo thì điều khiển đó được gọi là:
Điều khiển giới hạn
Trong điều khiển lựa chọn khi lựa chọn tín hiệu tín hiệu điều khiển thì điều khiển đó
được gọi là: Điều khiển lấn át
Cho sơ đồ như hình vẽ:
Đây được gọi là cấu hình điều khiển của: Điều khiển giới hạn
Cho sơ đồ như hình vẽ:

Đây được gọi là cấu hình điều khiển của: Điều khiển lấn át
Trong ứng dụng của điều khiển lấn át, để tránh tình trạng tràn trong một tháp chưng
cất bằng cách nào sau đây:
Hạn chế lưu lượng hơi cấp nhiệt hoặc lưu lượng cấp liệu.
Trong ứng dụng của điều khiển lấn át, phòng ngừa tình trạng giá trị mức quá cao hoặc
quá thấp trong một bình chứa bằng cách nào sau đây: Giành quyền can thiệp vào
mạnh các van điều chỉnh (van cấp hoặc van xả)
Trong ứng dụng của điều khiển lấn át, phòng tránh áp suất hoặc nhiệt độ quá cao
trong một lò phản ứng bằng cách nào sau đây: Giảm lượng nhiệt cấp
Cho hình vẽ:

Đây là sơ đồ cấu trúc cơ bản của hệ thống nào sau đây: Điều khiển nhiệt độ
Cho hình vẽ:

Đây được gọi là sơ đồ: Các thành phần cơ bản của hệ thống
Cho sơ đồ các thành phần cơ bản của hệ thống như hình vẽ sau:
Trong đó SP được gọi là: Giá trị đặt
Cho sơ đồ các thành phần cơ bản của hệ thống như hình vẽ sau:

Trong đó MV được gọi là: Biến điều khiển

Cho sơ đồ các thành phần cơ bản của hệ thống như hình vẽ sau:

Trong đó CO được gọi là: Tín hiệu điều khiển

Cho sơ đồ các thành phần cơ bản của hệ thống như hình vẽ sau:

Trong đó CV được gọi là: Biến được điều khiển

Cho sơ đồ các thành phần cơ bản của hệ thống như hình vẽ sau:

Trong đó PM được gọi là: Tín hiệu đo

Cho đặc tính vận hành của thiết bị đo quá trình như hình vẽ:
Phạm vi đo đầu vào của thiết bị đo là: 100  400o C
Cho đặc tính vận hành của thiết bị đo quá trình như hình vẽ:

Dải đo đầu vào của thiết bị đo là: 300o C

Cho đặc tính vận hành của thiết bị đo quá trình như hình vẽ:

Dải đo đầu ra của thiết bị đo là: 16mA

Cho đặc tính vận hành của thiết bị đo quá trình như hình vẽ:
Phạm vi đo đầu ra của thiết bị đo là: 4  20mA
Sai số đo là: Sai lệch giữa giá trị quan sát được và giá trị lý tưởng của đại lượng đo
Độ chính xác và cấp chính xác là: Mức độ phù hợp của đầu ra của một thiết bị đo so
với giá trị thực (lý tưởng) của đại lượng đo xác định bởi một số tiêu chuẩn.
Theo đặc tính tĩnh của thiết bị đo quá trình thì định chuẩn là:
Qui trình xác định độ chính xác của một thiết bị đo và thực hiện hiệu chuẩn cho phù
hợp với ứng dụng.
Theo đặc tính tĩnh của thiết bị đo quá trình thì tính trung thực là: Độ lệch lớn nhất của
các giá trị quan sát được sau nhiều lần lặp lại so với giá trị trung bình của một đại
lượng đo.
Phân loại van điều khiển theo kiểu truyền động có các loại van nào sau đây: Điện-cơ,
Thủy lực, Khí nén, Kết hợp điện-thủy lực, Từ
Phân loại van điều khiển theo tính chất chuyển động có các loại van nào sau đây: Van
trượt và van xoay
Phân loại van điều khiển theo thiết kế chốt van có các loại van nào sau đây:Van cầu,
van nút, van bi và van bướm
Phân loại van điều khiển theo loại tín hiệu vào có các loại van nào sau đây:Van tương
tự và van số
Cho hình vẽ sau:

Đây là cấu trúc bộ điều khiển phản hồi loại Điều khiển tương tự
Cho hình vẽ sau:

Đây là cấu trúc bộ điều khiển phản hồi loại Điều khiển số
Cho cấu hình chuẩn của hệ điều khiển phản hồi như hình vẽ:

Trong đó r, P, K được gọi là gì: Tín hiệu đặt, Khâu lọc trước và khâu điều chỉnh
Cho cấu hình chuẩn của hệ điều khiển phản hồi như hình vẽ:

Trong đó Gd, G được gọi là Mô hình nhiễu và Mô hình đối tượng

Cho cấu hình chuẩn của hệ điều khiển phản hồi như hình vẽ:
Trong đó n, d được gọi là Nhiễu đo và nhiễu quá trình
Đối với một bài toán điều điều khiển quá trình thì yêu cầu chất lượng được thể hiện
qua các yếu tố: Tính ổn định, Tốc độ và chất lượng đáp ứng, Tính bền vững, Diễn
biến trơn tru và ít thay đổi của biến điều khiển.
Đối với một bài toán điều điều khiển quá trình thì chỉ tiêu không thuộc chỉ tiêu chất
lượng trên miền thời gian là Tính ổn định, Tốc độ và chất lượng đáp ứng
Một hệ thống điều khiển quá trình phản hồi khi phân tích tính ổn định của hệ thống ta
xét đến trạng thái Ổn định Lyapunov và ổn định nội
Tính ổn định của một quá trình được hiểu là: Khả năng có tồn tại không một bộ điều
khiển phản hồi ổn định sao cho hệ kín ổn định
Một hệ được gọi là ổn định (nội) nếu như kích thích từ bên ngoài một tín hiệu bị chặn
vào bất cứ chỗ nào trong hệ thống thì tín hiệu trích ra từ bất cứ chỗ nào của hệ thống
cũng phải bị chặn.

Đây là sơ đồ khối của: Hệ thống điều khiển nhiệt độ

Phương pháp không phải là phương pháp tiếp cận chỉnh định bộ điều khiển PID là
Dựa trên các tiêu chuẩn ổn định
Khi chọn luật điều khiển cho các bài toán tiêu biểu thì đối với vòng điều khiển lưu
lượng hầu như sử dụng luật: PI
Khi chọn luật điều khiển cho các bài toán tiêu biểu thì đối với vòng điều khiển mức
khi điều khiển lỏng sử dụng luật:P
Khi chọn luật điều khiển cho các bài toán tiêu biểu thì đối với vòng điều khiển mức
khi điều khiển chặt sử dụng luật: PI
Khi chọn luật điều khiển cho các bài toán tiêu biểu thì đối với vòng điều khiển áp suất
chất khí sử dụng luật: PI
Khi chọn luật điều khiển cho các bài toán tiêu biểu thì đối với vòng điều khiển nhiệt
độ sử dụng luật: PID
Khi chọn luật điều khiển cho các bài toán tiêu biểu thì đối với vòng điều khiển thành
phần sử dụng luật: PID
Khi chỉnh định bộ điều khiển PID thì các phương pháp tối ưu tham số sử dụng mô
hình toán học của quá trình và xác định các tham số của bộ biến đổi bằng cách: Cực
tiểu hóa/ cực đại hóa một tiêu chuẩn chất lượng
mô hình quán tính bậc 1 có trễ có phương trình
mô hình bậc 2 ổn định có trễ có phương trình

mô hình tích phân bậc nhất có trễ có phương trình

mô hình quán tính – tích phân bậc nhất có trễ có phương trình

Cấu hình điều khiển PID một bậc tự do

Cấu hình điều khiển PID hai bậc tự do đơn giản sử dụng trọng số cho giá trị đặt

Cấu hình điều khiển PID hai bậc tự do tổng quát sử dụng khâu lọc giá trị đặt
Phương pháp được dùng để tổng hợp bộ điều khiển PID cho hệ thống điều khiển rời
rạc: Phương pháp Zeigler-Nichols
đồ thị Bode của bộ điều chỉnh PID:
Cho hệ thống như hình vẽ:

Đây là cấu trúc điều khiển bình trộn thuộc loại Điều khiển phản hồi thuấn túy (đơn
biến)
Cho hệ thống như hình vẽ:

Đây là cấu trúc điều khiển bình trộn thuộc loại Điều khiển phản hồi kết hợp với bù
nhiễu (đa biến)
Những tiêu chí không phải là tiêu chí hướng tới khi thiết kế cấu trúc điều khiển đa
biến: Điều khiển được nhiều biến nhất
Đây là cấu trúc hệ thống điều khiển đa biến của hệ thống: Tháp chưng luyện
Khi lựa chọn biến được điều khiển không cần quan tâm đến vẫn đề: Chọn những biến
vào có ảnh hưởng lớn tới biến điều khiển
Khi lựa chọn biến điều khiển không cần quan tâm đến vẫn đề: Chọn các biến vào đại
diện trực tiếp cho chất lượng sản phẩm
Khi lựa chọn biến đo không cần quan tâm đến vẫn đề: Lựa chọn những biến đo có tác
động trực tiếp thay vì gián tiếp tới biến được điều khiển tương ứng

Đây là cấu trúc điều khiển bình trộn thuộc loại: Điều khiển tỉ lệ và điều khiển phản
hồi (đơn biến)