10/31/21, 3:46 PM 'Spiritualiteit huist in de slaapkwab' | Trouw

VOORPAGINA VERDIEPING OPINIE RELIGIE&FILOSOFIE DUURZAAMHEID&NATUUR CULTUUR&MEDIA ACH

'Spiritualiteit huist in de
slaapkwab'
De wetenschap mag het bestaan op allerlei
terreinen hebben verbeterd of vergemakkelijkt, een
gevoel van spirituele leegte kan zij niet wegnemen.
Is het met alle vorderingen in chemie en
hersenonderzoek mogelijk dit probleem technisch
op te lossen met pillen, poeders of anderszins? Deel
één van een vierdelige serie over spiritualiteit uit een
potje.

Yoram Stein 7 juni 2000, 00:00

De Canadese neuropsycholoog Michael Persinger weet zeker dat

het bijna zover is; nog even en dan biedt de wetenschap een
alternatief voor het geloof in God.

,,Eeuwenlang geloofde de mens dat God verantwoordelijk was voor

onweer. Maar sinds Franklins ontdekking van de elektriciteit
kennen we de verklaring. Zo gaat het nu ook met de spirituele
ervaring. Als we weten welk deel van de hersenen precies
verantwoordelijk is voor het gevoel dat God bestaat, wordt
verlichting langs wetenschappelijke weg mogelijk.

Persinger verwacht dan ook dat in de toekomst extase en intense

zingeving kunstmatig kunnen worden opgeroepen, al denkt hij niet
dat het de vorm van een pilletje zal aannemen. Net als zijn
voorbeeld Franklin, heeft Persinger namelijk iets met elektriciteit.
Een elektromagnetische helm speelt de hoofdrol in zijn onderzoek
naar mystieke ervaringen en het menselijk brein.

De slaapkwabben worden in zijn experimenten door middel van

een subtiel elektromagnetisch veld geprikkeld, opdat deze
spirituele ervaringen creëren. Aan de linkerkant van de hersenen
zorgt de slaapkwab voor 'griezelige gewaarwordingen', terwijl de
slaapkwab aan de rechterzijde het prettige gevoel simuleert in Gods
nabijheid te vertoeven.

Niet altijd wordt een prikkeling van de slaapkwab echter ervaren

als een religieuze ervaring. Dat hangt af van het interpretatiekader
van de betrokkene. Sommige mensen geloven dat zij in contact zijn
gekomen met buitenaardse wezens, anderen voelen zich gewoon
erg op hun gemak.

Dezelfde slaapkwabben zouden er de oorzaak van zijn dat mensen

die aan 'temporaalepilepsie' leiden veel vaker bijzondere ervaringen
hebben dan mensen die niet door deze vorm van 'de heilige ziekte'
besmet zijn. Situaties en middelen die aantoonbaar veel religieuze
ervaringen hebben opgeleverd, zoals uithongering, operaties,
zuurstofgebrek en de inname van bepaalde drugs, werken allemaal
in op hetzelfde deel van de hersenen.

De schrijver Aldous Huxley, die in de jaren vijftig en zestig met

psychoactieve drugs experimenteerde, vroeg zich af hoeveel van de
ideeën omtrent de eeuwigheid, de hemel en andere
bovennatuurlijke zaken uiteindelijk voortkomen uit de ervaringen
van drugsgebruikers. Persinger vindt het niet onwaarschijnlijk dat
sommige van de bekende visioenen uit de Bijbel uit druggebruik
zijn voortgekomen. ,,Het kan dat Jozef slechte peyote had
genomen toen hij de engel zag, maar die ervaring kan ook andere
oorzaken hebben.'

https://www.trouw.nl/nieuws/spiritualiteit-huist-in-de-slaapkwab~b19a5397/ 1/3
10/31/21, 3:46 PM 'Spiritualiteit huist in de slaapkwab' | Trouw
Persinger verklaart het ontstaan van het religieuze brein met
behulp van de evolutietheorie. Zoals het een hersenwetenschapper
betaamt, gelooft hij dat het wezenlijke verschil tussen aap en mens
gelegen is in de ontwikkeling van een hoger bewustzijn bij de
mens. Maar al die intelligentie zorgde in de evolutie ook voor een
groot probleem; de mens werd zich bewust van zijn eigen
sterfelijkheid en daarmee bevangen door een grote angst. Om deze
angst weg te nemen ontstond volgens Persinger de religieuze
ervaring.

,,Ergens in de geschiedenis hebben mensen een taal gevormd met

de woorden 'overal' en 'altijd'. De angsten van een wezen dat zich
bewust is van zijn eigen beperktheid in termen van plaats en tijd,
werden op deze manier gesust. Zonder de troostende gedachte van
een verbintenis met de eeuwigheid was volgens Persinger een
verdere evolutie van het menselijk brein onmogelijk geweest.

,,We weten dat de angst voor de dood toeneemt als mensen ouder
worden', vertelt de neuropsycholoog. ,,Kinderen denken dat ze niet
zullen sterven, en durven daarom nog allerlei levensgevaarlijke
dingen te doen. Maar naarmate de mens ouder wordt, wordt zijn
beperktheid steeds duidelijker. Dat komt doordat hij meer oog
krijgt voor zijn omgeving. Allerlei vragen komen in hem op: 'Wie
ben ik?', 'Waarom ben ik hier?'. Deze individuen zijn geneigd om
zich aan te sluiten bij humanistische of religieuze bewegingen. Ze
geloven in iets dat groter is dan zijzelf en waarin tegelijkertijd het
zelf bewaard blijft.'

Persinger: ,,De overeenkomst tussen mensen die drugs gebruiken

om verlichting te vinden en mensen die een geloof zoeken is dat
beide groepen, psychologisch gesproken, lijden aan een vorm van
depressie. Zij willen dat er meer is in het leven. De bekering of de
euforische drugervaring zorgt ervoor dat zij iets van de controle
over hun eigen leven kunnen loslaten, waardoor ze minder bang
worden voor het onherroepelijke verlies van controle aan het einde
van hun leven. Vervolgens worden ze gelukkiger en actiever, ze
willen hun geloof uitdragen of de wereld verbeteren.'

De wetenschapper is er daarom van overtuigd dat zijn elektrische

simulatie van God de wereld een stuk minder depressief kan
maken. Verder gelooft hij dat zo'n uitvinding zal bijdragen aan de
wereldvrede. ,,Hoeveel mensen zijn er niet gestorven in Gods
naam? Mensen denken dat als de God van een andere groep sterker
is, dit gevolgen heeft voor hun onsterfelijkheid. Om te bewijzen
wie over de sterkste God beschikt gaan ze elkaar te lijf. Als we nu
agressie elimineren uit de religieuze ervaring, zou deze alleen nog
maar positief kunnen zijn, in die zin dat mensen er een gevoel van
richting aan ontlenen, zonder dat zij elkaar vermoorden.'

Niet iedereen is even enthousiast over het werk van de professor.

Veel wetenschappers moeten niets van zijn studies hebben, omdat
het over zoiets 'vaags' als religie gaat. En ook uit gelovige hoek
rijzen bezwaren: ,,Er komt wel eens iemand bij de balie om er tegen
te protesteren dat hier atheïsten werken. Maar ik ben geen atheïst.
Ik ben een wetenschapper op zoek naar het onbekende. Meestal
hebben de gelovigen echter niet al te veel moeite met mijn
onderzoek. Als God de hersenen geschapen heeft, lijkt het vrij
logisch dat deze in staat zijn om zich op Hem af te stemmen.'

Ochtend nieuwsbrief
Schrijf u in en ontvang iedere ochtend een overzicht met de belangrijkste
stukken uit de krant.

Uw e-mailadres

https://www.trouw.nl/nieuws/spiritualiteit-huist-in-de-slaapkwab~b19a5397/ 2/3
10/31/21, 3:46 PM 'Spiritualiteit huist in de slaapkwab' | Trouw

MEER OVER RELIGIE EN GELOOF GELOOF WETENSCHAP EN TECHNOLOGIE

SOCIALE WETENSCHAPPEN CHRISTENDOM GEZONDHEID ALDOUS HUXLEY BIJBEL
YORAM STEIN

voorpagina
Net binnen MEER

Liveblog VN-klimaattop
Klimaattop in Glasgow is B
officieel begonnen n
k
Column Bas den Hond
Een spannende week voor de
Democraten én voor Trump

Updates Coronavirus
8219 positieve coronatests,
weekgemiddelde blijft stijgen
Inter­view Hooligans
Klassiek & zo Peter van der Lint
‘Voetbalburgemeester’
Het Concertgebouworkest eert Updates Coronavirus
eredirigent Haitink én Depla is geweld zat:
componist Sweelinck ‘Waarom zouden 8219 positieve
voor voetbal andere coronatests,
Mishandeling
regels gelden?’ weekgemiddelde
Triatlonbond kondigt blijft stijgen
vervolgonderzoek naar
misstanden aan

Best gelezen MEER

Inter­view
Asielzoekers 1 Recordaantal Turken 2
vraagt in Nederland asiel
Dit Georgische gezin aan. ‘Deze mensen lopen
snapt er niets van: ze echt gevaar’
worden alwéér naar
de noodopvang
gestuurd. ‘We
hebben onderdak’

MEER VOORPAGINA

Wilt u iets delen met Trouw?

Tip hier onze journalisten

Algemeen Service Meer Trouw Navigeer

Over ons Klantenservice Abonneren Columnisten
Contact met Trouw Mijn account Nieuwsbrieven Recensies
Privacystatement Vakantieservice Digitale krant Archief
Abonnementsvoorwaarden Adverteren Webwinkel
Gebruiksvoorwaarden Losse verkoop RSS-feeds
Cookiebeleid Facebook
Cookie-instellingen Twitter
Auteursrecht Android apps
Colofon iOS apps

Op alle verhalen van Trouw rust uiteraard copyright.

Wil je tekst overnemen of een video(fragment), foto of illustratie gebruiken, mail dan naar copyright@trouw.nl.
© 2021 DPG Media B.V. - alle rechten voorbehouden

https://www.trouw.nl/nieuws/spiritualiteit-huist-in-de-slaapkwab~b19a5397/ 3/3