6 ELEKTROSTATİK - 3 TYT Fizik /@notbudur

13 Temiz notlar, kaliteli içerik!

TOPRAKLAMA Pozitif q1 ve q2 yükleri birbirini

Günlük hayatta topraklama, bir elektrik devresine toprak hattı bağlama iter. F12 q1 yükünün q2 yüküne, F21 +q1 +q2
işlemidir. Amaç herhangi bir elektrik kaçağı durumunda elektrikli cihazı q2 yükünün q1 yüküne uyguladığı F21 F12
kullanan kişinin can güvenliğini sağlamak ve cihazın bozulmasını kuvvet olmak üzere kuvvetlerin d
önlemektir. Çünkü elektrik kaçağı durumunda akım, direnci daha düşük büyüklükleri birbirine eşit, yönleri
olan toprak hattını seçer ve akım, cihaz ya da kişiye zarar vermeden zıttır. Bu durumda yükler birbirine
toprağa geçer. itme kuvveti uygular. F12 = -F21 ve F12 = F21

Elektrostatikte ise yüklü bir cismi ya da sistemi toprağa bağlayarak nötr Pozitif q1 ve negatif q2 yükleri
yapma olayına topraklama adı verilir. Toprak tüm sistemlere göre s +q1 -q2
birbirini çeker. F12 q1 yükünün q2 F21 F12
onsuz büyüklükte kabul edilecek yük kapasitesine sahiptir. Bu nedenle yüküne, F21 q2 yükünün q1 yüküne
yüklü bütün cisimleri nötrleyecek yapıdadır. uyguladığı kuvvet olmak üzere d
kuvvetlerin büyüklükleri birbirine
+ +
Pozitif yüklü iletken cisim toprağa eşit, yönleri zıttır. F12 = -F21 ve F12 = F21
+ + + e
bağlandığında topraktan cisme

om
+ + ELEKTRİK ALAN
elektron geçişi olur. Bu geçiş cisim
nötr hâle gelinceye kadar devam Sabit tutulan noktasal +q yüküne +q0 test
eder. yükü yaklaştırıldığında Coulomb kuvvetinin
etkisiyle +q0 yükü, +q yükünden uzaklaşır. +q +q0
F
+q0 yükü olmadan varlığı
gözlemlenemeyen bu etkinin nedeni,
e +q yükünün elektrik alanıdır.
Negatif yüklü iletken cisim, toprağa
bağlandığında ise negatif yükler Sabit tutulan noktasal -q yüküne +q0 test
toprağa geçer.ve cisim nötr hâle yükü yaklaştırıldığında, yani test yükü -q F +q0
gelir. -q
yükünün elektrik alanı içerisine

.c
Nötr iletken küreye pozitif yüklü çubuk yaklaştırıldığında küre Şekil-1
deki gibi yüklenir. Çubuk uzaklaştırılmadan küreye toprak bağlantısı
ur
yapılırsa bağlantının yapıldığı bölge nötr hâle gelir. Toprak bağlantısı
kesildiğinde iletken kürenin bir tarafı negatif yüklü, diğer tarafı nötr olur.
Çubuk ortamdan uzaklaştırıldığında yükler iletken yüzeyine dağılır ve
cisim negatif elektrik yükü ile yüklenir.
sokulduğunda ise +q0 yükü, -q yüküne
doğru hareket eder.
Elektrik alan, birim elektrik yüküne etkiyen elektriksel kuvvet olarak
tanımlanmaktadır. Vektörel bir niceliktir, E ile gösterilir ve yönü
elektriksel kuvvet yönündedir. SI birim sisteminde birimi N/C’dur.
Noktasal yükler için elektrik alanın matematiksel modeli
F şeklindedir. Elektrik alan biliniyorsa bu elektrik alan bölgesi
E=
q0 içindeki bir yüke etki eden Coulomb kuvveti hesaplanabilir.

+ + Noktasal +q yükünün K noktasındaki elektrik

ud

+++++ +++++ e alanı bulunurken, K noktasında birim yük

+ +
bulunduğu düşünülür. Buna göre birim yüke +q
+ + d
etki eden elektriksel kuvvetin büyüklüğü

Şekil -1 Şekil - 2 F = k. q . q0 şeklindedir.

d2

+q yükünün K noktasındaki elektrik alan şiddeti ise,

+++++
tb

k. q . q0
F d2 q olur.
E= E= E = k.
q0 q0 d2

Şekil - 4 Şekil - 3
Eşitlikten görüleceği üzere elektrik alanın şiddeti yükün büyüklüğü ile
doğru, uzaklığın karesi ile ters orantılıdır.
no

Elektrik alan, elektrik alan çizgileri ile temsil edilebilir. Gerçekte var
COULOMB KUVVETİ olmayan bu çizgiler, bir elektrik yükünün ya da yük grubunun çevresini
Yaptığı ölçümler sonucunda Coulomb, yüklü cisimler arasındaki itme nasıl etkilediğini açıklayabilmek için kullanılmaktadır.
ya da çekme kuvvetinin cisimlerin yükleri ile doğru, aralarındaki Elektrik alanın yönü pozitif yüklerde yükten dışarı, negatif yüklerde ise
mesafenin karesiyle ters orantılı olduğunu gösterir yüke doğrudur.
q1 ve q2 yüklerinin arasındaki mesafe d ve Coulomb sabiti k Elektrik alan çizgilerinin özellikleri:
(k=8,987551787.109 N.m2/C2) olmak üzere yüklerin birbirine uyguladığı Pozitif yükten sonsuza doğrudur.
itme ya da çekme kuvvetinin büyüklüğü Sonsuzdan negatif yüke doğru uzanır.
+ - Elektrik alan çizgilerinin sık olduğu
F = k. q1.q2 şeklindedir. yerlerde elektrik alan şiddetli, seyrek
d2 olduğu yerlerde ise elektrik alan
daha zayıftır.
Yükleri birleştiren doğru üzerinde oluşan Coulomb kuvvetinin yönü, Pozitif yükün elektrik Negatif yükün elektrik
Elektrik alan çizgileri birbirlerini asla
yüklerin işaretine bağlı olarak değişir. alan çizgileri alan çizgileri
kesmezler.
Elektrik alan çizgileri simetrik bir şekilde
üç boyutta uzanır.