Bảo hiểm trong kinh doanh

Tài liệu

 Giáo trình Bảo hiểm trong Kinh doanh

 Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2001, 2010
 Bộ Luật Hàng hải Việt Nam 2015
 Luật Hàng không dân dụng VN 2006
 Luật Đường bộ
 Incoterms 2010

2
 Kết cấu học phần

 Chương 1. Khái quát chung về BH

 Chương 2. Bảo hiểm hàng hải
 Chương 3. Bảo hiểm hàng không
 Chương 4. Bảo hiểm hỏa hoạn và các rủi ro đặc
biệt
 Chương 5. Bảo hiểm xây dựng và lắp đặt
 Chương 6. Tái Bảo hiểm
 Chương 7. Quản lý nhà nước về BH
3
 Chương I:
Khái quát chung về bảo hiểm

I. Một số khái niệm cơ bản

1. Bảo hiểm (Insurance)
1.1. Khái niệm
- “Bảo hiểm là một chế độ cam kết bồi thường về mặt kinh tế, trong đó
người được bảo hiểm phải đóng góp một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm
cho đối tượng được bảo hiểm theo các điều kiện bảo hiểm đã được quy
định, còn người bảo hiểm có trách nhiệm bồi thường những tổn thất của
đối tượng bảo hiểm do các rủi ro đã bảo hiểm gây ra.”
- “Bảo hiểm là một hệ thống các biện pháp kinh tế nhằm tổ chức các quỹ
bảo hiểm huy động từ các đơn vị và cá nhân tham gia bảo hiểm để bồi
thường những tổn thất, thiệt hại do thiên tai, tai nạn bất ngờ xảy ra góp
phần đảm bảo quá trình tái sản xuất liên tục và góp phần ổn định đời sống
của các thành viên trong xã hội”

4
 1.2. Tính chất của bảo hiểm

 Bảo hiểm là sự di chuyển rủi ro từ người được

bảo hiểm sang người bảo hiểm.
 Bảo hiểm là một biện pháp kinh tế nhằm giải
quyết những hậu quả về mặt tài chính.
 Bảo hiểm là sự phân chia rủi ro hay chia nhỏ tổn
thất.
 Bảo hiểm là một ngành kinh doanh rủi ro.

5
 I. Một số khái niệm cơ bản (tiếp)

2. Tái bảo hiểm (Re- Insurance)

 “ Là việc hai hay nhiều công ty bảo hiểm chia nhau bảo hiểm những
rủi ro lớn, mỗi công ty nhận trách nhiệm về một phần nhất định của
tổn thất và nhận một phần tương xứng trong số phí bảo hiểm.”

3. Bảo hiểm trùng (Double Insurance)

 “Là việc một đối tượng bảo hiểm được mua bảo hiểm hai hay nhiều
lần cho cùng một lợi ích bảo hiểm và rủi ro.”

4. Đồng bảo hiểm (Co- Insurance)

 “Là hình thức bảo hiểm trong đó nhiều công ty bảo hiểm cùng đứng ra bảo
hiểm cho một đối tượng bảo hiểm.”

6
 Tái bảo hiểm Đồng bảo hiểm Bảo hiểm trùng
Là phương thức phân
tán rủi ro theo chiều
ngang, bằng cách tập bên mua bảo hiểm
Là phân chia rủi ro
hợp nhiều doanh giao kết hợp đồng bảo
đã được bảo hiểm
nghiệp cũng tham gia hiểm với hai doanh
của các doanh nghiệp
bảo hiểm cho 1 đối nghiệp bảo hiểm trở
Khái niệm bảo hiểm gốc cho 1
tượng, rủi ro tổn thất lên để bảo hiểm cho
hoặc tập thể những
của đối tượng này được cùng một đối tượng,
công ty nhận tái bảo
các doanh nghiệp bảo với cùng điều kiện và
hiểm
hiểm cùng gánh chịu sự kiện bảo hiểm.
theo tỷ lệ đã thỏa thuận
trước đó.
Điều kiện Phải được phép kinh Được phép kinh doanh Được phép kinh
của DN doanh tái bảo hiểm bảo hiểm doanh bảo hiểm

7
 Tái bảo hiểm Đồng bảo hiểm Bảo hiểm trùng
Khi có rủi ro xảy ra, người
Mỗi doanh nghiệp bảo
trực tiếp bồi thường là các
hiểm chỉ chịu trách nhiệm
Khi có rủi ro xảy ra, nhà công ty tham gia đồng bảo
bồi thường theo tỷ lệ giữa
bảo hiểm gốc sẽ đứng ra hiểm với mức tỷ lệ bồi
số tiền bảo hiểm đã thỏa
bồi thường hết 100% giá thường tuân theo hợp đồng
thuận trên tổng số tiền bảo
trị hợp đồng, sau đó nhà đồng bảo hiểm.
Người trực hiểm của tất cả các hợp
bảo hiểm gốc sẽ được Trách nhiệm bồi thường dựa
tiếp BT đồng mà bên mua bảo
hoàn lại một phần số tiền trên tỷ lệ mà doanh nghiệp
hiểm đã giao kết. Tổng số
từ các nhà nhận tái BH bảo hiểm kí, không cần liên
tiền bồi thường của các
với tỷ lệ bồi thường tuân đới chịu trách cho các nhà
doanh nghiệp bảo hiểm
theo hợp đồng tái BH đồng bảo hiểm khác ngay cả
không vượt quá giá trị thiệt
khi các nhà đồng BH không
hại thực tế của tài sản.
có khả năng chi trả.
Tài sản
Đối tượng Trách nhiệm dân sự Rủi ro đã được bảo hiểm Tài sản
Con người
Giữa khách hàng với
Giữa khách hàng với tất cả
doanh nghiệp bảo hiểm Giữa khách hàng với từng
doanh nghiệp bảo hiểm
Mối quan hệ gốc doanh nghiệp bảo hiểm
trong hợp đồng đồng bảo
pháp lý Giữa doanh nghiệp bảo nhận bảo hiểm cho cùng
hiểm
hiểm gốc với doanh một đối tượng tài sản.
8
nghiệp nhận tái bảo hiểm
 I. Một số khái niệm cơ bản (tiếp)

5. Người bảo hiểm (Insurer/ Underwriter)

 “ Là người kinh doanh, người thu phí, người bồi
thường khi có tổn thất xảy ra theo những điều kiện
của hợp đồng bảo hiểm.”
6. Người được bảo hiểm (Insured/assured)
 “ Là người tham gia, người ký kết, người có tên trên
hợp đồng bảo hiểm và là người được bồi thường khi
có tổn thất xảy ra.”
7. Đối tượng được bảo hiểm (Subject matter insured)
 “ Là khách thể của hợp đồng bảo hiểm, là đối tượng
mà vì nó người ta phải ký kết hợp đồng bảo hiểm.”

9
 I. Một số khái niệm cơ bản (tiếp)

8. Giá trị bảo hiểm (Insurance Value - V)

 “ Là giá trị của đối tượng bảo hiểm cộng với các chi phí hợp lý khác
(cơ bản vẫn là giá trị của đối tượng bảo hiểm).”

9. Số tiền bảo hiểm (Insurance Amount - A)

 “ Là số tiền do người được bảo hiểm yêu cầu và được bảo hiểm, nó
có thể là một phần hay toàn bộ giá trị bảo hiểm.”

10. Giới hạn trách nhiệm/ Hạn mức trách nhiệm (Limitation of Liability)
 “ Là số tiền lớn nhất mà công ty bảo hiểm phải bồi thường theo một
hợp đồng bảo hiểm.”
 Áp dụng cho các đối tượng bảo hiểm phi tài sản: con người, trách
nhiệm.

10
 I. Một số khái niệm cơ bản (tiếp)

11. Tỷ lệ phí bảo hiểm (Rate of Insurance - R)

 “Là một tỷ lệ phần trăm nhất định (của A hoặc V) do các công
ty bảo hiểm công bố hoặc thoả thuận theo một hợp đồng bảo
hiểm.”
 Thường được tính căn cứ vào việc thống kê tổn thất hay xác
suất xảy ra rủi ro

12. Phí bảo hiểm (Insurance Premium - I)

 “Là khoản tiền mà người được bảo hiểm phải nộp cho người
bảo hiểm để được bồi thường, là giá cả của bảo hiểm.”
I = V(A) x R

11
 II. Các nguyên tắc cơ bản của bảo hiểm

1. Bảo hiểm một rủi ro chứ không bảo hiểm một sự

chắc chắn (fortuity not for certainty)
 Rủi ro bảo hiểm là những đe doạ nguy hiểm mà con
người không lường trước được, là nguyên nhân gây nên
tổn thất cho đối tượng bảo hiểm
 Công ty bảo hiểm chỉ nhận bảo hiểm cho những sự cố, tai
nạn, tai hoạ, xảy ra một cách bất ngờ, ngẫu nhiên, ngoài
ý muốn của con người chứ không bảo hiểm cho những
rủi ro chắc chắn xảy ra, đương nhiên xảy ra, có thể lường
trước được.

12
 II. Các nguyên tắc cơ bản của bảo hiểm

2. Nguyên tắc trung thực tuyệt đối (utmost good faith)

 Người bảo hiểm và người được bảo hiểm phải tuyệt đối trung thực
với nhau, tin tưởng lẫn nhau, không được lừa dối nhau. Nếu một
trong hai bên vi phạm thì hợp đông bảo hiểm không có hiệu lực:
– Người bảo hiểm phải công khai tuyên bố các điều kiện, nguyên tắc,
thể lệ, giá cả bảo hiểm cho người được bảo hiểm biết; không được
nhận bảo hiểm khi biết đối tượng bảo hiểm đã đến nơi an toàn.
– Người được bảo hiểm phải khai báo chính xác các chi tiết có liên quan
đến đối tượng bảo hiểm; phải thông báo kịp thời những thay đổi có liên
quan đến đối tượng bảo hiểm, về rủi ro, về những mối đe doạ nguy
hiểm hay làm tăng thêm rủi ro… mà mình biết được hoặc đáng lẽ phải
biết được cho người bảo hiểm; không được mua bảo hiểm khi biết đối
tượng bảo hiểm đã bị tổn thất

13
 II. Các nguyên tắc cơ bản của bảo hiểm

3. Nguyên tắc lợi ích bảo hiểm (insurable

interest)
 Người được bảo hiểm muốn mua bảo hiểm phải có lợi ích
bảo hiểm.
 Lợi ích bảo hiểm là lợi ích hoặc quyền lợi có liên quan
đến, gắn liền với hay phụ thuộc vào, sự an toàn hay
không an toàn của đối tượng bảo hiểm

14
 II. Các nguyên tắc cơ bản của bảo hiểm

4. Nguyên tắc bồi thường (indemnity)

 Người bảo hiểm phải bồi thường để khôi phục lại khả
năng tài chính ban đầu cho người được bảo hiểm ngay
sau khi tổn thất xảy ra, không hơn không kém
5. Nguyên tắc thế quyền (subrogation)
 Thế quyền là quyền của một người, sau khi bồi thường
cho một người khác theo bổn phận pháp lý, có thể thay
thế vị trí của người đó, cũng như được hưởng mọi quyền
lợi hợp pháp của người đó để đòi người thứ ba có trách
nhiệm bồi thường cho mình.

15
 II. Sự ra đời của bảo hiểm

1. Nguyên nhân ra đời

 Tránh rủi ro (Risk avoidance)
 Ngăn ngừa, hạn chế rủi ro (Risk prevention)
 Tự khắc phục rủi ro (Risk assumption)
 Chuyển nhượng hay phân chia rủi ro (Risk
transfer/ Risk average)

16
 II. Sự ra đời của bảo hiểm (tiếp)

2. Thời điểm ra đời

 Ai Cập (2500 năm trước công nguyên)
 Babylone (1700 năm trước công nguyên)
 Rome, Italia: thế kỷ 14 (1347)
 Anh: thế kỷ 17 (bảo hiểm hoả hoạn), thế kỷ
19(bảo hiểm ô tô, máy bay, trách nhiệm dân sự)

17
 3. Điều kiện tồn tại của bảo hiểm

 Phải có đủ số rủi ro cùng loại được bảo hiểm

 Rủi ro có thể tính toán được xác suất
 Việc xảy ra tổn thất phải là ngẫu nhiên
 Phải có lợi ích bảo hiểm
 Tổn thất phải không quá lớn

18
 III. Tác dụng của bảo hiểm

 Tác dụng tập trung vốn

 Tác dụng bồi thường
 Tác dụng đề phòng và hạn chế tổn thất
 Tác dụng tăng thu giảm chi cho Ngân sách nhà
nước
 Tác dụng tạo ra tâm lý an tâm trong hoạt động
kinh tế và đời sống xã hội

19
 IV. Phân loại bảo hiểm
1. Căn cứ vào cơ chế hoạt động của bảo hiểm:
- Bảo hiểm xã hội: là chế độ bảo hiểm của nhà nước, của đoàn thể xã hội hoặc
của các công ty nhằm trợ cấp các viên chức nhà nước, người làm công… trong
trường hợp ốm đau, bệnh tật, bị chết hoặc bị tai nạn trong khi làm việc, về hưu.
- Bảo hiểm thương mại: là loại hình bảo hiểm mang tính chất kinh doanh, thương
mại.
2. Căn cứ vào tính chất của bảo hiểm:
- Bảo hiểm nhân thọ: là bảo hiểm tính mạng hoặc tuổi thọ của con người nhằm bù
đắp cho người được bảo hiểm một khoản tiền khi hết thời hạn bảo hiểm hoặc khi
người được bảo hiểm bị chết hoặc bị thương tật toàn bộ vĩnh viễn:
+) Bảo hiểm trọn đời
+) Bảo hiểm sinh kỳ
+) Bảo hiểm tử kỳ
+) Bảo hiểm hỗn hợp
+) Bảo hiểm trả tiền định kỳ…

20
 IV. Phân loại bảo hiểm
- Bảo hiểm phi nhân thọ
+) Bảo hiểm sức khoe và bảo hiểm tai nạn con người
+) Bảo hiểm hàng hải
+) Bảo hiểm tài sản và bảo hiểm thiệt hại
+) Bảo hiểm hàng hoá vận chuyển bằng đường bộ, đường biển, đường không
+) Bảo hiểm cháy và cac rủi ro đặc biệt
+) Bảo hiểm hàng không
+) Bảo hiểm xây dựng và lắp đặt
+) Bảo hiểm dầu khí
+) Bảo hiểm xe cơ giới
+) Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận
+) Bảo hiểm trách nhiệm chung và bảo hiểm trách nhiệm sản phẩm
+) Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp
+) Bảo hiểm nông nghiệp
+) Bảo hiểm du lịch
+) Bảo hiểm bồi thường cho người lao động

21
 IV. Phân loại bảo hiểm
3. Căn cứ vào đối tượng bảo hiểm
- Bảo hiểm tài sản
- Bảo hiểm trách nhiệm
- Bảo hiểm con người
4. Theo quy định của pháp luật (luật kinh doanh bảo hiểm 2000)
- Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới
- Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của người vận chuyển hàng không đối với
hành khách
- Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp đối với hoạt động tư vấn pháp luật
- Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm
- Bảo hiểm cháy, nổ

22