‫ذ‪:‬‬ ‫ا‬ ‫ا ‪/‬رس ا ‪:+$‬‬ ‫أ د)‬

‫‪/ ,$‬‬ ‫ا ‪+,‬‬

‫‪0$ )1‬‬
‫دراﺳﺔ اﻟﺪوال وﺗﻤﺜﻴﻠﻬﺎ‬ ‫‪-‬‬ ‫ا‬

‫ر‬ ‫ا‬ ‫ا و‬ ‫ى‪:‬ا‬

‫ا ‪ #‬ا "‬ ‫و‬ ‫ما‬ ‫ا‬ ‫‪:‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫• !‬
‫‪$‬‬ ‫م ا‪$%‬‬ ‫ا‬ ‫ا(داب و‬ ‫‪:‬‬ ‫‪$‬‬ ‫م ا‪$%‬‬ ‫ا(داب و ا‬ ‫• !‬
‫تار‬ ‫ظرة ن ا درس و ا‬ ‫وى ا درس و ا ھداف ا درات ا‬

‫) ‪(C‬‬
‫‪f‬‬
‫*‬ ‫رب‬ ‫د& ‪x=2‬‬ ‫ذا ا‬ ‫‪:‬ا‬ ‫ا *و ) ا (‬
‫ا ‪: 45‬‬ ‫& و أول ‪-‬‬ ‫! ‪ : 1+‬أ‪ /‬ا ‪ , 6‬ت ا‬ ‫ر‬ ‫تا‬ ‫‪ .I‬ا‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ى إ‬ ‫ا‬ ‫ات ا رس ‪,‬‬
‫‪lim−‬‬
‫‪x →1 x − 1‬‬
‫‪ lim+‬و‬
‫‪x →1 x − 1‬‬ ‫) ‪( o; i; j‬‬
‫را ‪),-‬‬ ‫ازي‬ ‫ارب ا‬ ‫‪ .2‬ا‬ ‫ر ا را‬ ‫ازي‬ ‫ارب ا‬ ‫‪ .1‬ا‬
‫"!‬ ‫"!‬
‫إذا " !‪ ) lim f ( x ) = a :‬أو ‪, ( lim f ( x ) = a‬‬ ‫∞‪ lim f ( x ) = −‬أو‬ ‫أو‬ ‫إذا " !‪lim f ( x ) = +∞ :‬‬
‫∞‪x →−‬‬ ‫∞‪x →+‬‬ ‫‪x →a‬‬
‫‪x→a‬‬

‫) ‪(C‬‬ ‫*‬ ‫رب‬ ‫د& ‪y=a‬‬ ‫ذا ا‬ ‫ل إن ا‬ ‫‪x≻a‬‬ ‫‪x≻a‬‬

‫∞‪lim f ( x ) = −‬‬ ‫∞‪lim f ( x ) = +‬‬

‫‪f‬‬

‫‪ 38‬ار ∞‪ ) +‬أو ‪ 38‬ار ∞‪( −‬‬ ‫أو‬

‫‪x →a‬‬ ‫‪x →a‬‬
‫‪x≺ a‬‬ ‫‪x≺ a‬‬

‫) ‪(C‬‬ ‫‪f‬‬ ‫*‬ ‫رب‬ ‫د& ‪x=a‬‬ ‫ذا ا‬ ‫ل إن ا‬

‫‪O‬‬ ‫‪x = a‬‬

‫‪ -‬ا ا & ا د‪f &,‬‬ ‫‪ $‬ل‪:‬‬

‫‪6x + 1 :‬‬ ‫‪O‬‬
‫= )‪f ( x‬‬ ‫&"‬ ‫‪ x‬ا‬ ‫‪ .‬ا*‬
‫‪2x − 5‬‬
‫‪:‬‬ ‫&"‬ ‫‪ x‬ا‬ ‫‪ .‬ا*‬ ‫‪ -‬ا ا & ا د‪f &,‬‬ ‫‪ $‬ل‪:‬‬
‫‪ /‬د ) ‪ lim f ( x‬و ) ‪ lim f ( x‬وأول ا ‪ 2 3‬ھ ‪0‬‬
‫∞‪x →−‬‬ ‫‪2x −1‬‬
‫= )‪f ( x‬‬
‫∞‪x →+‬‬

‫‪6x 6‬‬ ‫‪6x 6‬‬ ‫‪3x − 6‬‬

‫اب ‪ lim f ( x) = lim = = 3 :‬و ‪lim f ( x) = lim = = 3‬‬ ‫ا‬
‫∞‪x→−‬‬ ‫‪x→−∞ 2x‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪x‬‬‫∞‪→+‬‬ ‫‪x‬‬‫∞‪→+‬‬ ‫‪2x 2‬‬ ‫) ‪ lim f ( x‬وأول ا ‪ 2 3‬ھ ‪0‬‬ ‫‪ /‬د ) ‪ lim+ f ( x‬و‬
‫‪x → 2−‬‬
‫‪(C f‬‬ ‫)‬ ‫*‬ ‫رب‬ ‫د& ‪y =3‬‬ ‫ذا ا‬ ‫‪:‬ا‬ ‫ا *و ) ا (‬ ‫‪x→2‬‬

‫اب ‪2 x − 1 :‬‬
‫‪lim+ f ( x ) = lim+‬‬ ‫ا‬
‫ا ‪: &3‬‬ ‫& و أول ‪-‬‬ ‫! ‪ : 2+‬أ‪/‬‬
‫ا ‪ &, 6‬ا‬ ‫‪x→2‬‬ ‫‪x →2 3x − 6‬‬

‫‪x‬‬
‫‪lim‬‬
‫‪x →+∞ x + 2‬‬

‫ا ‪: 45‬‬ ‫! ‪ :3+‬أ‪ /‬ا ‪ , 6‬ت ا & و أول ‪-‬‬

‫‪ lim+ 2 x − 1 = 3‬و ‪ lim+ 3 x − 6 = 0+‬و ‪lim 3 x − 6 = 0 −‬‬
‫‪x +3‬‬ ‫‪x +3‬‬ ‫‪x → 2−‬‬ ‫‪x→2‬‬ ‫‪x→2‬‬
‫‪lim−‬‬ ‫‪ lim+‬و‬ ‫‪(1‬‬
‫‪x →2 x − 2‬‬ ‫‪x →2 x − 2‬‬ ‫و‪ lim f ( x ) = +∞ : &'$‬و ∞‪lim f ( x ) = −‬‬
‫‪x →2−‬‬ ‫‪x →2+‬‬

‫ذ‪:‬‬ ‫ا‬ ‫ص‪1‬‬

 f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫( ا‬C f ) 0‫( أر‬7 lim−
5
‫ و‬lim+
5
(2
x →3 2 x − 6 x →3 2 x − 6

2x + 5 2x + 5
. f ( x ) = 2x 2 − 2x − 3 :‫& ب‬ & ‫ دا‬f 29 : 6+ ! lim
x →−∞ x + 2
‫ و‬lim
x →+∞ x + 2
(3
f & ‫ ا ا‬:, ; &< 3 ‫ د‬/ (1 3x − 1 3x − 1
‫ و‬lim
lim f ( x ) ‫ و‬lim f ( x ) : & ‫ ت ا‬, 6 ‫ ا‬/‫( أ‬2
lim (4
x →−∞ 6 x + 2 x →+∞ 6 x + 2
x →−∞ x →+∞

6;‫ وأدرس ا> ر‬f & ‫= & ا ا‬ /‫( أ‬3

‫ ا‬0‫ر‬/ ‫ ا‬+$ ‫ود‬/2 ‫دا‬ ‫ درا‬.II
. f & ‫ ات ا ا‬.; ‫ول‬ ‫ د‬/ (4
:‫ ل‬$
‫* ر‬ f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫( ا‬C f ) ‫ د @ ; ط‬/ (5 . f ( x ) = x + 4 x + 3 :‫& ب‬
2
& ‫ دا‬f 29
.A D E‫ا‬ f & ‫ ا ا‬:, ; &< 3 ‫ د‬/ (1
‫* ر‬ f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫( ا‬C f ) ‫ د @ ; ط‬/ (6
lim f ( x ) ‫ و‬lim f ( x ) : & ‫تا‬,6 ‫ا‬ /‫( أ‬2
x →−∞ x →+∞
. ;‫را‬E‫ا‬
* ‫ ( ا‬C f ) 0‫( أر‬7
6;‫ وأدرس ا> ر‬f & ‫= & ا ا‬ /‫( أ‬3
f &‫ا‬ AB ‫ا‬
. f & ‫ ات ا ا‬.; ‫ول‬ ‫ د‬/ (4
: ‫ ط‬4 $ ‫دا‬ ‫ درا‬.III
2 x + 1 :‫ب‬ ‫* ر‬ f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫( ا‬C f ) ‫ د @ ; ط‬/ (5
g ( x) = & ‫ ا‬g &,‫ ا ا & ا د‬- :‫ ل‬$
x +1 .A D E‫ا‬
. g & ‫ ا ا‬:, ; J / ‫ د‬/ .1 ‫* ر‬ f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫( ا‬C f ) ‫ د @ ; ط‬/ (6
:, ‫ ا‬J / ‫* ات‬ g &‫تا ا‬,6 /‫ أ‬.2
. ;‫را‬E‫ا‬
. 0 ‫ ھ‬45 ‫و أول ا‬
. g & ‫ ات ا ا‬.; ‫ول‬ K L .& = ‫ ا & ا‬/‫ أ‬.3 ‫ي‬G ‫ ( ا‬D ) ‫ وا‬f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫( ا‬C f ) 0‫( أر‬7
. g & ‫ * ا ا‬M= ‫ أ‬.4 (
. o; i; j I ) ( D) : y = 3 H ‫د‬
:) ‫ا‬
. ( D) ‫( و‬C f ) ‫ د @ ; ط‬/ (8
D = {x ∈ ℝ / x +1 ≠ 0} = ℝ −{−1} : ‫ھ‬ g & ‫ا‬ ‫ا‬ :, ; J /(1
D = ]−∞, −1[ ∪ ]−1, +∞[ H ‫و‬ . x 2 + 4 x ≥ 0 &* ‫ ا ا‬R - A/ (9
2x +1 2x +1 . f ( x ) = − x + 2 x + 3 :‫& ب‬
2
& ‫ دا‬f 29 : 4+ !
= lim = 2 ‫ و‬lim g ( x ) = lim
2x 2x
lim g ( x ) = lim = lim = 2 (2
x →+∞ x →+∞ x +1 x →+∞ x x →−∞ x →−∞ x +1 x →−∞ x
f & ‫ ا ا‬:, ; &< 3 ‫ د‬/ (1
. (C f ) * ‫رب أ‬ y =2&‫د‬ ‫ذا ا‬ ‫ا‬ ,
lim f ( x ) ‫ و‬lim f ( x ) : & ‫تا‬,6 ‫ا‬ /‫( أ‬2
2x +1 2x +1 x →−∞ x →+∞
lim g ( x ) = lim− = +∞ ‫ و‬lim+ g ( x ) = lim+ = −∞
x →−1− x →−1 x +1 x →−1 x →−1 x +1 6;‫ وأدرس ا> ر‬f & ‫= & ا ا‬ /‫( أ‬3
. * ‫رب < دي‬ x = −1 & ‫ذا ا د‬ ‫ا‬ , . f & ‫ ات ا ا‬.; ‫ول‬ ‫ د‬/ (4
* ‫( ا‬C f )
2 1
‫* ر‬ f &‫ا‬ AB ‫ا‬ ‫ د @ ; ط‬/ (5
g ′( x ) =
1 1
=
1 : , D 2 x A9 (3
( x +1) ( x +1) .A D E‫ا‬
2 2

( ∀x ∈ D ) g ′ ( x ) > 0 : , ‫* ر‬ f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫( ا‬C f ) ‫ د @ ; ط‬/ (6

.& ‫ ات ا ا‬.; ‫( ول‬4 . ;‫را‬E‫ا‬
f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫ ( ا‬C f ) 0‫( أر‬7
:‫& ب‬ & ‫ دا‬f 29 : 5+ !
1
. f ( x ) = − x 2 + 2x + 1
.g &‫ا ا‬ * 2
f & ‫ا‬ ‫ا‬ :, ; &< 3 ‫ د‬/ (1
lim f ( x ) ‫ و‬lim f ( x ) : & ‫تا‬,6 ‫ا‬ /‫( أ‬2
x →−∞ x →+∞

6;‫ وأدرس ا> ر‬f & ‫= & ا ا‬ /‫( أ‬3

. f & ‫ ات ا ا‬.; ‫ول‬ ‫ د‬/ (4
‫* ر‬ f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫( ا‬C f ) ‫ د @ ; ط‬/ (5
.A D E‫ا‬
‫* ر‬ f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫( ا‬C f ) ‫ د @ ; ط‬/ (6
. ;‫را‬E‫ا‬
:‫ذ‬ ‫ا‬ 2‫ص‬
 1 1 1  2x + 3
f ( −x) = ( −x) −4( −x) =− x3 −4( −x) =− x3 −4x =− f ( x) (‫ب‬ . f ( x) =
3
:‫& ب‬ & ‫ دا‬f 29 : 7+ !
3 3  3  x+2
&,‫د‬ & ‫ دا‬f H ‫و‬ f & ‫ ا ا‬:, ; &< 3 ‫ د‬/ (1
lim f ( x) = lim x = −∞ ‫ و‬lim f ( x ) = lim x3 = +∞
3
lim f ( x ) ‫و‬ lim f ( x ) : & ‫ت ا‬,6 ‫ا‬ /‫( أ‬2
x→−∞ x→−∞ x→+∞ x→+∞ (3 x →−∞ x →+∞
& ‫ در‬-"E‫ ھ ا‬/ &, 6 ‫&ھ‬, 6 R < &,‫ ود‬/ & ‫& دا‬, 6 ‫ن‬E
lim f ( x ) ‫و‬ lim f ( x ) ‫و‬
1 ′ 1 x →−2 − x →−2 +
f ′ ( x ) =  x3 − 4 x  = 3 × x 2 − 4 = x 2 − 4 (4
3  3 6;‫ وأدرس إ> ر‬f & ‫= & ا ا‬ /‫( أ‬3
( x − 2)( x + 2) = 0 ⇔ x 2
− 2 = 0 ⇔ x − 4 = 0 ⇔ f ′ ( x) = 0
2 2
. f & ‫ ات ا ا‬.; ‫ول‬ ‫ د‬/ (4
x = −2‫ أو‬x = 2 ⇔ ‫* ر‬ f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫( ا‬C f ) ‫ د @ ; ط‬/ (5
.A D E‫ا‬
‫* ر‬ f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫( ا‬C f ) ‫ د @ ; ط‬/ (6
(5 . ;‫را‬E‫ا‬
f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫ ( ا‬C f ) 0‫( أر‬7
2x +1
. f ( x) = :‫& ب‬ & ‫ دا‬f 29 : 8+ !
x −1
f & ‫ ا ا‬:, ; &< 3 ‫ د‬/ .1
x0 = −1 6 Q ‫أ‬ ‫ ا‬A &P ‫ا‬ (C ) f
‫سل‬ &‫د‬ (6 lim f ( x ) ‫و‬ lim f ( x ) : & ‫ت ا‬,6 ‫ا‬ /‫ أ‬.2
x →−∞ x →+∞
f ′ ( −1) = −3 ‫ و‬f ( −1) = 11 ‫ و‬y = f ( x0 ) + f ′ ( x0 )( x − x0 )
2x + 1 2x + 1
3
lim− ‫ و‬lim+ ‫و‬
2 11 x →1 x − 1 x →1 x − 1
y = −3x + ⇔ y = − 3 ( x + 1) ⇔ y = f ( −1) + f ′ ( −1)( x + 1)
3 3
6;‫ وأدرس إ> ر‬f & ‫= & ا ا‬ /‫ أ‬.3
A D E‫* ر ا‬ f & ‫ ا‬AB ‫ا‬ * ‫ ( ا‬C f ) ‫( أ( @ ; ط‬7
. f & ‫ ات ا ا‬.; ‫ د ول‬/ .4
, f ( x) = 0 : & ‫@ ا د‬ A*
* ‫( ا‬C f )
1 3
x − 4x = 0
3 ‫* ر‬ f &‫ا‬ AB ‫ا‬ ‫ د @ ; ط‬/ .5
x − 4 = 0 ‫ أو‬x = 0
1 2 , x  1 x2 − 4  = 0 , .A D E‫ا‬
 
* ‫( ا‬C f )
3 3 
, , x 2 = 12 ‫ أو‬x = 0 ‫* ر‬ f &‫ا‬ AB ‫ا‬ ‫ د @ ; ط‬/ .6
x = − 12‫ أو‬x = 12 ‫ أو‬x = 0
x = −2 3‫ أو‬x = 2 3 ‫ أو‬x = 0 , . ;‫را‬E‫ا‬
O( 0;0) ‫ و‬B( −2 3;0) ‫ و‬A( 2 3;0) : ‫ @ ا ط ھ‬H ‫و‬ f &‫ا‬ AB ‫ا‬ * ‫ ( ا‬C f ) 0‫ أر‬.7
;‫را‬E‫* ر ا‬ * ‫ ( ا‬C f ) ‫ب( @ ; ط‬
f & ‫ ا‬AB ‫ا‬ ‫ ا‬0‫ر‬/ ‫ ا‬+$ ‫ود‬/2 ‫دا‬ ‫ درا‬.IV
:‫ ل‬$
O( 0;0) : ‫& ا ط ھ‬P H ‫ و‬f ( 0) =0 , f ( 0 ) : @ *
1
f &‫ا‬ - ‫ ا‬A B ‫(ا‬8 f ( x ) = x3 − 4 x : "& ‫ ا‬f &‫ ا ا‬-
3
f & ‫ ا ا‬:, ; J / D f ‫ د‬/ .1
f & ‫ أدرس زو & ا ا‬.2
D f ‫* ات‬ < f &‫تا ا‬,6 /‫ أ‬.3
6;‫ و أدرس إ> ر‬f & ‫= & ا ا‬ /‫ أ‬.4
f & ‫ ات ا ا‬.; ‫ول‬ ‫ د‬/ .5
f &‫ا‬ AB ‫ ( ا‬C f ) * ‫س ا‬ &‫د‬ ‫ د‬/ .6
: "& ‫ ا‬f &‫ ا ا‬- : 9+ ! x0 = −1 6 Q ‫أ‬ ‫ ا‬A &P ‫ا‬
f ( x) = x − 3x2 + 4
AB ‫ ( ا‬C f )
3
‫* ري‬ &‫ا‬ * ‫ د @ ; ط ا‬/ .7
( o, i , j ) I f & ‫ ا‬AB ‫ ( ا‬C f ) 29 . ‫ا‬
:, ‫ <& ا‬3 ‫ < * ات‬f & ‫ ت ا ا‬, 6 /‫أ‬ .1 I f &‫ا‬ AB ‫ ( ا‬C f ) * ‫ ا‬0‫ أر‬.8
6;‫ و أدرس إ> ر‬f & ‫= & ا ا‬ /‫أ‬ .2 &,‫ ود‬/ & ‫ دا‬6 E D f = ℝ (1 f ( x ) = 1 x3 − 4 x : 0‫أ‬
. f & ‫ ات ا ا‬.; ‫ول‬ K .3 3
−x ∈ℝ ‫ن‬ x ∈ℝ
A (1;2 ) &P ‫ا‬ ( C f ) * (T ) ‫د & س‬ ‫د‬/ .4 ! " ‫(أ( اذا‬2
:‫ذ‬ ‫ا‬ 3‫ص‬
 −∞ +∞ . (T ) ‫ ( و‬C f ) M= ‫ أ‬f ( 2 ) ‫ و و‬f ( −1) /‫ أ‬.5
& ‫ در‬-"E‫ ھ ا‬/ &, 6 ‫ھ‬ ‫و‬ < &,‫ ود‬/ & ‫& دا‬, 6 ‫ن‬E
f ′ ( x ) = ( x 3 − 3 x 2 + 4 )′ = 3 × x 2 − 6 x = 3 x ( x − 2 ) f ( x) = x3 − 3x2 + 4 : 0 ‫ا‬
(3
x−2=0‫ أو‬3x=0 ⇔3x( x−2) =0⇔ f ′( x) =0 &,‫ ود‬/ & ‫ دا‬6 E D f = ℝ (1
x = 2‫ أو‬x = 0 ⇔ lim f ( x) = lim x3 = −∞ ‫ و‬lim f ( x ) = lim x3 = +∞
x→−∞ x→−∞ x→+∞ x→+∞

−∞ +∞
& ‫ در‬-"E‫ ھ ا‬/ &, 6 ‫ھ‬ ‫و‬ < &,‫ ود‬/ & ‫& دا‬, 6 ‫ن‬E
f ′ ( x ) = ( x 3 − 3 x 2 + 4 )′ = 3 × x 2 − 6 x = 3 x ( x − 2 )
(2
(4
x − 2 = 0‫ أو‬3x = 0 ⇔3x( x − 2) = 0 ⇔ f ′ ( x) = 0
x = 2‫ أو‬x = 0 ⇔

x0 = 1 6 Q ‫أ‬ ‫ ا‬A &P ‫ا‬ (C )f

‫سل‬ &‫د‬ (5
(3
f ′ (1) = −3 ‫ و‬f (1) = −1 ‫ و‬y = f ( x0 ) + f ′ ( x0 )( x − x0 )
y = −3x + 2 ⇔ y = −1 − 3 ( x − 1) ⇔ y = f (1) + f ′ (1)( x − 1)
f &‫ا‬ - ‫ ا‬A B ‫(ا‬6

x0 = 1 6 Q ‫أ‬ ‫ ا‬A &P ‫ا‬ (C )

f
‫سل‬ &‫د‬ (4
f ′ (1) = −3 ‫ و‬f (1) = 2 ‫ و‬y = f ( x0 ) + f ′ ( x0 )( x − x0 )
y = −3x + 5 ⇔ y = 2 − 3 ( x − 1) ⇔ y = f (1) + f ′ (1)( x − 1)

f ( 2) = 0 ‫ و‬f ( −1) = 0 ‫ و‬f & ‫ا‬ - ‫ ا‬A B ‫(ا‬5

:10+ !
f ( x ) = x − 3x + 1 :
3 2
"& ‫ ا‬f &‫ ا ا‬-
f & ‫ ا ا‬:, ; J / D f ‫ د‬/ (1
D f ‫* ات‬ < f &‫تا ا‬,6 /‫( أ‬2
6;‫ و أدرس إ> ر‬f & ‫= & ا ا‬ /‫( أ‬3
f & ‫ ات ا ا‬.; ‫ول‬ ‫ د‬/ (4
f &‫ا‬ AB ‫ ( ا‬C f ) * ‫س ا‬ &‫د‬ ‫ د‬/ (5
x0 = −1 6 Q ‫أ‬ ‫ ا‬A &P ‫ا‬
f &‫ا‬ AB ‫ ( ا‬C f ) * ‫ ا‬0‫( أر‬6
I
f ( x) = x − 3x +1 : &8 E‫ا‬
3 2

&,‫ ود‬/ & ‫ دا‬6 E D f = ℝ (1

lim f ( x) = lim x = −∞ ‫ و‬lim f ( x ) = lim x3 = +∞ (2
3
x→−∞ x→−∞ x→+∞ x→+∞

:‫ذ‬ ‫ا‬ 4‫ص‬