TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL TIMES CITY

Chương 9: Các giá trị trung bình

và số đo độ phân tán

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL TIMES CITY

Quan sát một vài số liệu và kết quả sau và cho biết
“Bách phân vị” là gì?

https://www.merckmanuals.com/medical-
calculators/BodyMassIndexBoys-vi.htm
Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa
TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL TIMES CITY

Bài 9.5. Bách phân vị và tứ phân vị

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

 TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

MỤC TIÊU
STT Mục tiêu học tập (MT) Tiêu chí thành công
HS trình bày được các khái HS hiểu được khái niệm bách phân vị thứ n
niệm bách phân vị, tứ phân vị, HS ghi nhớ công thức tính các tứ phân vị, khoảng tứ
khoảng tứ phân vị và trung vị phân vị
của dữ liệu liên tục. HS ghi nhớ được cách tính các tứ phân vị khi tìm ra vị trí
của tứ phân vị không là số nguyên
HS phát biểu được ý nghĩa của khoảng tứ phân vị
HS tính được một bách phân HS tính đươc một bách phân vị bất kì dựa vào định nghĩa
vị bất kì trong một tập dữ liệu
cho trước.
HS tính được các tứ phân vị HS xác định được vị trí của các tứ phân vị
trong một tập dữ liệu cho HS chỉ ra được các tứ phân vị của tập dữ liệu cho trước
trước. hoặc tính toán được trong các trường hợp đặc biệt
HS tính được khoảng tứ phân HS tính được khoảng tứ phân vị và dựa vào khoảng tứ
vị trong một tập dữ liệu cho phân vị tìm được để giải thích một số bài toán thực tế
trước.
Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa
 TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

1. Bách phân vị và tứ phân vị

• Bách phân vị thứ n nằm ở vị trí sao cho n% dữ liệu nhỏ hơn giá trị của nó (tập
dữ liệu được sắp thứ tự)
• Trung vị là bách phân vị thứ 50
• Hai bách phân vị quan trọng khác là tứ phân vị trên và tứ phân vị dưới

Q1 = tứ phân vị dưới
Q 2 = trung vị

Q 3 = tứ phân vị trên

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

 TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

1. Bách phân vị và tứ phân vị

Các bước tìm tứ phân vị (Chương trình BGD)

• Tìm trung vị 𝑄2 của toàn bộ tập dữ liệu

• Tìm trung vị 𝑄1 của nửa số liệu bên trái

(không bao gồm 𝑄2 )

• Tìm trung vị 𝑄3 của nửa số liệu bên phải

(không bao gồm 𝑄2 )

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

CÁCH TÌM TỨ PHÂN VỊ

1
• Q1 = tứ phân vị dưới = giá trị ở 𝐯ị 𝐭𝐫í 𝑛+1
4
• Q2 = trung vị
3
• Q3 = tứ phân vị trên = giá trị ở 𝐯ị 𝐭𝐫í 𝑛+1
4

Chú ý: Nếu vị trí [của tứ phân vị] không phải là một số nguyên, em
chỉ cần tìm giá trị trung bình của cặp số ở hai bên.

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

 TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

Ví dụ: Tìm tứ phân vị của tập dữ liệu sau

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

 TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

Ví dụ: Tìm các khoảng tứ phân vị cho tập 11 dữ liệu dưới đây

4 6 6 7 12 17
18 20 21 32 35

A. 𝑄1 = 6, 𝑄3 = 21

B. 𝑄1 = 7, 𝑄3 = 20

C. 𝑄1 = 3, 𝑄3 = 9

D. 𝑄1 = 6,5, 𝑄3 = 20,5

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

 TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

Ví dụ: Tìm các tứ phân vị cho tập dữ liệu dưới đây

2 4 7 10 13 13 15 19 22 32

A. 𝑄1 = 7, 𝑄3 = 22

B. 𝑄1 = 4, 𝑄3 = 19

C. 𝑄1 = 7, 𝑄3 = 19

D. 𝑄1 = 5,5, 𝑄3 = 20,5

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

 TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

Ví dụ: Tìm các tứ phân vị cho tập dữ liệu dưới đây

-3 4 -2 10 19 -2 0 5

A. 𝑄1 = 1, 𝑄3 = −1

B. 𝑄1 = −2, 𝑄3 = 7.5

C. 𝑄1 = −2, 𝑄3 = 1

D. 𝑄1 = 5, 𝑄3 = 7.5

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

 TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

Ví dụ: Tìm các tứ phân vị cho tập dữ liệu dưới đây

A. 𝑄1 = 5, 𝑄3 = 15 C. 𝑄1 = 11, 𝑄3 = 18

B. 𝑄1 = 11, 𝑄3 = 17 D. 𝑄1 = 1, 𝑄3 = 8

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

 TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

2. Khoảng tứ phân vị
• Để đo lường mức độ phân tán hoặc ổn định của dữ liệu

• Kí hiệu khoảng tứ phân vị: IQR

• Công thức:

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

Chú ý:

Khoảng biến thiên Khoảng tứ phân vị

Ưu điểm Đơn giản dễ tính toán
Bị ảnh hưởng bởi giá trị bất thường (do
Nhược điểm
chỉ lấy giá trị nhỏ nhất và lớn nhất)
Cho cái nhìn chính xác hơn về
độ phân tán của dữ liệu (vì
không sử dụng đến các giá trị
bất thường)
Tính toán nhiều bước và phức
tạp hơn

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa

TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL TIMES CITY

TỔNG KẾT
1. Kiến thức
• Trình bày được khái niệm bách phân vị, tứ phân vị, khoảng tứ phân vị của tập dữ liệu.
• Trình bày được phương pháp tìm tứ phân vị.
• Hiểu được ý nghĩa của khoảng tứ phân vị.
• So sánh được ưu và nhược điểm giữa khoảng biến thiên và khoảng tứ phân vị.

2. Các dạng bài tập

• Tính được các tứ phân vị trong một tập dữ liệu

• Tính được khoảng tứ phân vị trong một tập dữ liệu cho trước.
• Dựa vào các tứ phân vị và khoảng tứ phân vị đưa ra được một vài nhận xét về tập dữ
liệu.
Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa
TRƯỜNG TRUNG HỌC VINSCHOOL TIMES CITY

NHIỆM VỤ VỀ NHÀ

BẮT BUỘC TỰ CHỌN

Làm Quiz củng cố 9.5 trên LMS

Các bài tập trong bài 8.5 Sách

bài tập.
Bài 8.5 Sách giáo khoa trang 55

Vinschool - Nơi ươm mầm tinh hoa