Νέο Κύμα (ιστοριογραφικό ρεύμα)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Νέο Κύμα έχει ονομαστεί εκείνη η διεπιστημονική προσέγγιση η οποία εστιάζει κυρίως στη μελέτη του
ελληνικού εμφυλίου πολέμου και εκπροσωπείται στην Ελλάδα κυρίως από τον Στάθη Καλύβα και τον Νίκο
Μαραντζίδη. Οι ιστοριογραφικές αναγνώσεις του Νέου Κύματος έχουν προκαλέσει αντιπαράθεση μεταξύ
ιστορικών, γύρω από τη φύση των εμφυλίων συγκρούσεων, τη διάρκειά τους, τις προθέσεις των
πρωταγωνιστών της και την παραμελημένη αριστερή βία.[1]

Πίνακας περιεχομένων
Ιστοριογραφικά
Θέσεις
Κριτική
Παραπομπές
Πηγές
Περαιτέρω ανάγνωση

Ιστοριογραφικά
Απέναντι στη λεγόμενη αναθεωρητική ματιά των ιστορικών της γενιάς του ’60-’70, που είχε καθιερωθεί ήδη
στη Μεταπολίτευση ως η νέα επιστημονική ορθοδοξία, εμφανίστηκε από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 μια
νέα αναθεωρητική ματιά, η λεγόμενη και μετα-αναθεωρητική,[2] η οποία θέλησε να διαφοροποιηθεί και να
αμφισβητήσει τις μέχρι τότε ιστοριογραφικές «βεβαιότητες» και «ορθοδοξίες»[3]. Αυτές οι νέες
αναθεωρητικές ματιές ονομάστηκαν Νέο Κύμα.[4][3] Φορέας αυτής της νέας αναθεωρητικής ματιάς έγινε το
«Δίκτυο για τη Μελέτη των Εμφυλίων Πολέμων» με κυριότερους εκπρόσωπους τον Καλύβα και τον
Μαραντζίδη. Tο δίκτυο αυτό σχηματίστηκε με τη συσπείρωση μιας ομάδας ερευνητών, διδακτόρων και
ακαδημαϊκών που εκφράζουν ποικίλες ιδεολογικές θέσεις ενώ παράλληλα προέρχονται από διάφορα
επιστημονικά πεδία.[5][6][7]

Θέσεις
Η συγκεκριμένη σχολή αυτοπροσδιορίζεται ως «ανεξάρτητη και αντικειμενική»[8]. Θεωρεί πως η Ερυθρά
Τρομοκρατία αποτελεί τον κύριο λόγο για το φαινόμενο του δοσιλογισμού και της συνεργασίας πολιτών με
τις αρχές κατά τη περίοδο της κατοχής[8] και υποστηρίζει πως ο χαρακτήρας της βίας του ΕΑΜ ήταν
αυθαίρετος και ταυτόσημος με τη σοβιετική τρομοκρατία.[9]. Ο Μαραντζίδης υποστηρίζει πως λόγω των
διώξεων του μετεμφυλιακού κράτους νομιμοποιήθηκε ηθικά η αριστερή κουλτούρα.[10]

Κριτική
Οι απόψεις του Νέου Κύματος επικρίθηκαν και έγιναν αντικείμενο συζήτησης τη δεκαετία του 2000 μέσω
δημοσιεύσεων, κυρίως σε εφημερίδες όπως Τα Νέα και η Ελευθεροτυπία[11]. Η ιστορική ανάγνωση του
Νέου Κύματος έχει υπάρξει αντικείμενο επιστημονικής διαφωνίας και έχει δεχθεί κριτική από ιστορικούς.
Ενδεικτικά, ο Κώστας Παλούκης αναφέρει πως «όσοι διεκδίκησαν η/και διεκδικούν μία μορφή
αποπολιτικοποιημένης αναθεώρησης της ιστορίας απέναντι στην καθ' αυτούς αριστερή ιστοριογραφία,
εκκινούν είτε από έναν ανοιχτό, είτε από έναν συγκεκαλυμμένο αντικομμουνισμό».[9]. Ο Ιάσονας Χανδρινός
αναφέρει πως δεν τεκμηριώνονται σχέδια μαζικών εκκαθαρίσεων η γενικών σφαγών αμάχων ενώ η έκρηξη
της βίας «ήταν απότοκη ενός μαζικού εξοπλισμού κοινωνικών δυνάμεων με σαφή εθνικοαπελευθερωτικά-
κοινωνικά αιτήματα, παρά σχέδιο δράσης μιας δομικά βίαιης κομματικής ηγεσίας».[12]

Παραπομπές
1. (Αγγλικά) Kornetis, Kostis (Σεπτέμβριος 2014). «From Reconciliation to Vengeance: The Greek
Civil War on Screen in Pantelis Voulgaris’s 'A Soul so Deep' and Kostas Charalambous’s 'Tied
Red Thread'» (http://filmiconjournal.com/journal/article/2014/2/6). FILMICON: Journal of Greek
Film Studies (2): 99. http://filmiconjournal.com/journal/article/2014/2/6.
2. Αντωνίου & Μαραντζίδης 2008, σελ. 40.
3. Τζούκας 2012, σελ. 408.
4. Δορδανάς 2015, σελ. 108.
5. Αντωνίου & Μαραντζίδης 2008, σελ. 42, 43.
6. Τζούκας 2012, σελ. 409.
7. «Ομάδα Μελέτης Εμφυλίων Πολέμων»: Μέλη της Ομάδας (https://web.archive.org/web/201910
23053102/http://www.civil-wars.org/index.php?option=com_content&view=article&id=47&Itemi
d=54&lang=el). www.civil-wars.org. 2010. Αρχειοθετημένο αντίγραφο (23/10/2019).
Ανακτήθηκε: 14/3/2021.
8. Παλούκης 2017, σελ. 103.
9. Παλούκης 2017, σελ. 104.
10. Μπακογιάννη 2014.
11. Τζούκας 2012, σελ. 410, 411.
12. Χανδρινός 2012, σελ. 23.

Πηγές
Αντωνίου, Γιώργος· Μαραντζίδης, Νίκος
(2008). «Το επίμονο παρελθόν». Στο:
Αντωνίου, Γιώργος· Μαραντζίδης, Νίκος. Η
εποχή της σύγχυσης. Η δεκαετία του ’40 και
η ιστοριογραφία. Αθήνα: Εστία. σελ. 11-52.
Δορδανάς, Στράτος (2015). «Ο Goldgahen,
το «νέο κύμα» και ο «διάλογος για την
ιστορία»: Όψεις και όροι της δημόσιας
ιστορίας στη Γερμανία και στην Ελλάδα».
Στο: Ανδρέου, Αντρέας Π.· Κακουριώτης,
Σπύρος· Κόκκινος, Γιώργος· Λεμονίδου,
Έλλη· Παπανδρέου, Ζέτα· Πασχαλούδη,
Ελένη. Η Δημόσια Ιστορία στην Ελλάδα.
Χρήσεις και καταχρήσεις της ιστορίας.
Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. σελ. 99-116.
Μπακογιάννη, Κατερίνα (2014). «Νίκος
Μαραντζίδης: «Εχω ξαδέλφια στελέχη του
ΚΚΕ. Θεωρούν ότι προδίδω την
οικογένεια»» (https://www.kathimerini.gr/opi
nion/interviews/776107/nikos-marantzidis-e
cho-xadelfia-stelechi-toy-kke-theoroyn-oti-pr
odido-tin-oikogeneia/). Η Καθημερινή.
https://www.kathimerini.gr/opinion/interviews/
marantzidis-echo-xadelfia-stelechi-toy-kke-
theoroyn-oti-prodido-tin-oikogeneia/.
Ανακτήθηκε στις 12/3/2021.
 Παλούκης, Κώστας (2017). «Η λογική της
ενδοαριστερής βίας: Κομματικοί εναντίον
τροτσικστών/αρχειομαρξιστών». Στο:
Βόγλης, Πολυμέρης· Παπαθανασίου,
Ιωάννα· Σακελλαρόπουλος, Τάσος.
Δεκέμβρης 1944: Το παρελθόν και οι
χρήσεις του. Αλεξάνδρεια. σελίδες 103–123.
ISBN 978-960-221-731-3.
Τζούκας, Βαγγέλης (2012). ««Ο Εμφύλιος
μέσα τους». Σύγχρονες ερμηνείες για τη
δεκαετία 1940-1950 και πολιτικές διαμάχες
στην ελληνική μετανεωτερικότητα». Στο:
Δαλκαβούκης, Βασίλης Κ.· Πασχαλούδη,
Ελένη· Σκουλίδας, Ηλίας· Τσέκου, Κατερίνα.
Αφηγήσεις για τη δεκαετία του 1940. Από το
λόγο του κατοχικού κράτους στη
μετανεωτερική ιστοριογραφία. Αθήνα:
Επίκεντρο. σελ. 399-417.
Χανδρινός, Ιάσονας (2012). Το τιμωρό χέρι
του λαού: Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ
στην κατεχόμενη πρωτεύουσα. Αθήνα:
Θεμέλιο. ISBN 978-960-310-356-1.

Περαιτέρω ανάγνωση
Manos Avgeridis (2017). «Debating the
Greek 1940s: histories and memories of a
conflicting past since the end of the Second
World War» (https://ejournals.epublishing.ek
t.gr/index.php/historein/article/view/9400).
historein 16: 8-46.
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/historein/article/view/9400.
Polymeris Voglis και Ioannis Nioutsikos
(2017). «The Greek Historiography of the
1940s. A Reassessment.» (https://www.occu
pation-memories.org/downloads/Sueosteuro
pa-The-Greek-Historiography-of-the-1940s_
-A-Reassessment.pdf). Südosteuropa 65
(2): 316-333. https://www.occupation-
memories.org/downloads/Sueosteuropa-
The-Greek-Historiography-of-the-1940s_-A-
Reassessment.pdf.
Θανάσης Σφήκας (2011). «Ο ναρκισσισμός
των μικρών πραγμάτων: περί σύγχυσης,
ιστοριογραφίας και άλλων δαιμόνων» (http
s://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/m
nimon/article/view/7759). Μνήμων 30: 315-
336. doi:10.12681/mnimon.51 (https://dx.doi.
org/10.12681%2Fmnimon.51).
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/7759.
Θανάσης Δ. Σφήκας (2006). «Μια άλλη
συζήτηση που μυρίζει "ναφθαλίνη": ο
Μελιγαλάς, το κονσερβοκούτι και η
αναθεώρηση της ιστορίας» (http://pandemo
s.panteion.gr/getfile.php?uri=http://localhost:
8080/fedora/objects/iid:1785/datastreams/P
DF1/content&mimetype=application%2Fpdf
&filename=sfikas_OYTOPIA_69.pdf).
Ουτοπία: διμηνιαία έκδοση θεωρίας και
πολιτισμού (69): 167-176.
http://pandemos.panteion.gr/getfile.php?
uri=http://localhost:8080/fedora/objects/iid:17
Vassiliki Kaisidou, "The novel of the Greek
civil war in the twenty-first century:
(post)memory and the weight of the past",
Byzantine and Modern Greek Studies,
online by CUP, 07 October 2020. (βλ.
υποσημειώσεις) (https://www.cambridge.or
g/core/journals/byzantine-and-modern-greek
-studies/article/abs/novel-of-the-greek-civil-
war-in-the-twentyfirst-century-postmemory-a
nd-the-weight-of-the-past/15D7C305DF820
CAEB3F19602E2C28E46)

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Νέο_Κύμα_(ιστοριογραφικό_ρεύμα)&oldid=8932355"

Τελευταία τροποποίηση 11:11, 6 Ιουλίου 2021.

Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την Creative Commons Attribution-ShareAlike License· μπορεί να ισχύουν και
πρόσθετοι όροι. Χρησιμοποιώντας αυτό τον ιστότοπο, συμφωνείτε στους Πολιτική Ιδιωτικότητας. Το Wikipedia® είναι
καταχωρημένο σήμα του Wikimedia Foundation, Inc., ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού.