Professional Documents
Culture Documents
Master Plan Αξιοποίησης Στρατοπέδου 20-11-2018
Master Plan Αξιοποίησης Στρατοπέδου 20-11-2018
QΔΗΜΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
ΔΗΜΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ
MASTER ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
PLAN
ΔΗΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΩΝ
ΚΟΖΑΝΗΣ
1
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΩΝ
ΚΟΖΑΝΗΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ........................................................................................................ 4
ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ...................... 4
4.1.4 Ενότητες………………………………………………………………………………………………………………..19
2
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
5.2 ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ……………………………………………………………………………...28
5.3 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ .................................................................................................................... 31
8. ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΩΝ……………………………………….41
8.1 Ιστορικό πλαίσιο ............................................. 41
8.2 Το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) Κοζάνης .......................... 42
8.3 Το ευρύτερο περιβάλλον ........................................ 44
9. ΕΠΙΛΟΓΟΣ ...................................................................................................... 51
3
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στο πλαίσιο του χωροταξικού σχεδίου της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας «Η Κοζάνη
καλείται να παίξει το ρόλο του περιφερειακού πόλου ανάπτυξης, όχι μόνο σε
επίπεδο Περιφέρειας, αλλά αναλαμβάνοντας το ρόλο της πόλης κόμβου στα
Δυτικά Βαλκάνια να εξελιχθεί σε κέντρο παραγωγικών, εμπορικών,
επιστημονικών πανεπιστημιακών, τεχνολογικών και πολιτιστικών
δραστηριοτήτων, καθώς και κέντρο υπηρεσιών για μία περιοχή ευρύτερη από
αυτήν της Περιφέρειας».
Οι προϋποθέσεις που τίθενται ώστε η Κοζάνη να επιτελέσει αυτό το ρόλο, αφορούν στην
χωροταξική οργάνωση µε τον προσδιορισµό χρήσεων γης, σε συνδυασµό µε τα δίκτυα
µεταφορικής υποδοµής, στην οργάνωση παραγωγικών ζωνών, στην αναβάθµιση και
βελτίωση του περιβάλλοντος αλλά και της εικόνας του αστικού χώρου.
Για την προώθηση των κατάλληλων δράσεων κρίθηκε αναγκαία η ενδελεχής ανάλυση της
υφιστάµενης κατάστασης και των υπαρχουσών τάσεων για την περιοχή αναφοράς και ύστερα
από αξιολόγησή της συντάχθηκε το πρόγραµµα δράσης. Για το λόγο αυτό, η δοµή που
ακολουθείται στηρίζεται στο συγκεκριµένο οργανωτικό πλαίσιο
4
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Η πόλη της Κοζάνης προέκυψε ουσιαστικά από γειτονιές που άρχισαν να αναπτύσσονται
διάσπαρτες στη περιοχή κατά τον 14ο -15ο αιώνα.
Στα επόµενα χρόνια η αµυντική οργάνωση της πόλης της Κοζάνης βασίστηκε στην οχυρή µορφή
των κατοικιών και στη δαιδαλώδη µορφή του οδικού δικτύου. Το αποτέλεσµα ήταν η πολεοδοµική
οργάνωση να µην ακολουθήσει προκαθορισµένο σχέδιο, αλλά να υπαγορεύεται από τις κλίσεις του
εδάφους και κυρίως την ασφάλεια, ή τις ανάγκες του οικισµού.
Η οικιστική δοµή της πόλης διαµορφώθηκε στα πρότυπα της µακεδονικής αρχιτεκτονικής µε
εσωστρεφείς κατοικίες το δε οδικό δίκτυο να συγκροτείται από στενά δροµάκια.
Το 18ο αιώνα, ο τρόπος ζωής της πόλης έχει πλέον αστικοποιηθεί, γεγονός που ευνοήθηκε από τις
εµπορικές σχέσεις µε την Κεντρική Ευρώπη. Η δύναµη της εµποροβιοτεχνικής τάξης εκδηλώνεται
στο χώρο µε σηµαντικά δηµόσια έργα και µε την οικοδοµική της δραστηριότητα.
Η Κοζάνη σήµερα διαφέρει από το παρελθόν. Η αλλοίωση της µορφής του παραδοσιακού
πολεοδοµικού ιστού της πόλης άρχισε αρκετά νωρίς µέσα στον αιώνα µας. Οι πρώτες εξωτερικές
επιρροές στην τοπική αρχιτεκτονική και πολεοδοµία εισάγονται µε το νεοκλασικισµό στις αρχές του
2Οου αιώνα. Στις εκσυγχρονιστικές επεµβάσεις της οθωµανικής διοίκησης οφείλονται οι διανοίξεις
των υπεραστικών οδών στρατηγικής σηµασίας, που διέτρεχαν την πόλη και από τα λίγα στοιχεία
που έχουµε στη διάθεσή µας, καταλαβαίνουµε ότι ήδη το 1920 η Κοζάνη είχε αλλάξει χαρακτήρα,
πολύ πιο κοντά στη σύγχρονή της µορφή, τουλάχιστον όσον αφορά στο ρυµοτοµικό παρά σε
κάποια «πολλών αιώνων πιο πίσω». Πρέπει φυσικά να υπογραµµιστεί ότι σήµερα η Κοζάνη,
συγκρινόµενη µε πολλές άλλες Ελληνικές πόλεις, εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται πολεοδοµικά από
µια ταυτότητα πολύ ιδιαίτερη, µε ρυµοτοµικό σαφώς διαφορετικό από τις ορθολογικές χαράξεις του
µοντερνισµού (ευθείες γραµµές, κάνναβος, κ.λπ.).
5
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Η πόλη της Κοζάνης έµεινε µέχρι το 1985 µε το ρυµοτοµικό σχέδιο του 1927 µε αποτέλεσµα το
µεγαλύτερο µέρος των αναγκών στέγασης να απορροφηθεί από το ιστορικό κέντρο της πόλης, µε
την αξία γης να παραµένει σ’ όλο αυτό το διάστηµα υψηλή. Αποτέλεσµα ήταν η αλλοίωση του
παλιού χαρακτηριστικού (µε έντονα στοιχεία της παράδοσης) ιστού, η εξαφάνιση κοινοχρήστων
χώρων και τελικά η αλλαγή συνολικά της φυσιογνωµίας της.
Η περίοδος ανάπτυξης της αντιπαροχής για την κάλυψη έντονων πιέσεων στέγασης, που
ακολούθησε την αντίστοιχη ανάπτυξη της ΔΕΗ στη περιοχής, σηµάδεψε ανεπανόρθωτα την πόλη
αφού υποχρεώθηκε να δεχθεί στη θέση των παλιών διώροφων µε αυλή σπιτιών, πολυώροφες
οικοδοµές µε ελάχιστους ακάλυπτους που στριµώχνονται στα παλιά σοκάκια.
Η λύση της επέκτασης του σχεδίου πόλης επιλέχθηκε καθυστερηµένα (1985) και όταν πια σχεδόν
δεν υπήρχε χώρος στη πόλη να δοµηθεί.
Οι σεισµοί που έπληξαν την περιοχή το 1995 ολοκλήρωσαν την καταστροφή του ιστορικού ιστού µε
την κατεδάφιση των λίγων µνηµείων που είχαν µείνει, και αντικατάστασή τους µε νέα πολυώροφα
κτίρια για την, πάλι βιαστικής επιλογής, κάλυψη νέων αναγκών (αύξηση πληθυσµού µετά τους
σεισµούς).
Το 1986 εγκρίνεται το Γ.Π.Σ. Κοζάνης, όπου µεταξύ άλλων προβλέπει τη δηµιουργία Ζ.Ε.Π (Ζώνης
Ενεργού Πολεοδοµίας) στη θέση Παιάµπορο, στα νοτιοδυτικά της πόλης.
Από το 1976 αναπτύσσεται το ΤΕΙ στα βόρεια της πόλης προς τα Κοίλα και το 2003 η πόλη αποκτά
και Πανεπιστήµιο. Στην περιοχή της ΖΕΠ, σχεδιάζεται η δηµιουργία Πανεπιστηµιούπολης
Η ευρύτερη περιοχή µετά το 1980, αρχίζει να δέχεται την µετεγκατάσταση οικισµών, που
µετακινούνται από τις περιοχές των ορυχείων, λόγω της εξορυκτικής δραστηριότητας της ΔΕΗ. Έτσι
δηµιουργούνται οι οικισµοί Ν. Καρδιά, Νέα Χαραυγή και πρόσφατα το Νέο Κλείτος. Ο τελευταίος
οικισµός χωροθετείται στην ευρύτερη περιοχή της ΖΕΠ. Το επόµενο διάστηµα πρόκειται να
µετεγκατασταθούν ακόµα οι οικισµοί της Ποντοκώµης και της Ακρινής, οι οποίοι επίσης πρόκειται
καλύψουν τη περιοχή ανάµεσα σε ΖΕΠ, Άργιλο και Πανεπιστηµιούπολη.
Ο διπλασιασµός του αστικού ιστού της πόλης και η δηµιουργία του δίπολου Κοζάνη-ΖΕΠ καθιστά
επιτακτική την ανάγκη για συνολικό πολεοδοµικό ανασχεδιασµό της πόλης, λαµβάνοντας υπόψη τα
νέα δεδοµένα και τις εισροές-εκροές από και προς την πόλη, που θα αποτυπωθούν στην
αναθεώρηση του Γ.Π.Σ. Κοζάνης.
6
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Η πόλη της Κοζάνης πριν µια περίπου 20ετία αριθµούσε περί τα 110 αξιόλογα κτίρια µε χρήση
κυρίως την κατοικία. Σήµερα από τις κατοικίες αυτές έχουν µείνει ελάχιστες (ίσως λιγότερες και
από δέκα).
Η πόλη στην ουσία δεν έχει να επιδείξει σχεδόν τίποτε από το ιστορικό παρελθόν της. Σχεδόν όλα
τα λαϊκά σπίτια και µέρος του πολεοδοµικού ιστού που χαρακτήριζαν τη πόλη για τέσσερις
τουλάχιστον αιώνες έχουν εξαφανισθεί. Ως προς τον ιστό προφανώς έχουν γίνει πολλές διορθώσεις
ωστόσο τα βασικά στοιχεία του παρελθόντος είναι ορατά.
Το ιστορικό κέντρο παρουσιάζει έντονη παρακµή µε ολόκληρα κεντρικά οικοδοµικά τετράγωνα (π.χ.
το Ο.Τ. 262), να αποτελούνται από ερειπωµένα και σε κάποιες περιπτώσεις επικινδύνως
ετοιµόρροπα ισόγεια και διώροφα κτίρια.
Το κέντρο της Κοζάνης αναπτύσσεται γύρω κυρίως από την κεντρική πλατεία Νίκης όπου
βρίσκονται µερικά από τα ιστορικά κτίρια της πόλης: Ο ιστορικός Ιερός Ναός του Αγ. Νικολάου, το
Επισκοπείο, το Δηµαρχείο, τα αρχοντικά Βούρκα και Βαµβακά, το Ξενοδοχείο Ερµιόνειο, το κτίριο
της Εθνικής Τράπεζας κ.άλ.
Το τρίγωνο που σχηµατίζουν τρείς κεντρικές πλατείες µε τη µία κορυφή την πλατεία Νίκης και τις
άλλες δύο την πλατεία Λασσάνη και Παπακωνσταντίνου, οριοθετεί το εµπορικό κέντρο της Κοζάνης,
το οποίο µαζί µε τα σηµαντικά κτίρια που το πλαισιώνουν αποτελεί τον βασικό πόλο έλξης και
προβολής της πόλης.
Η αναµόρφωση και προβολή του εµπορικού κέντρου της πόλης θεωρείται από µέρους της δηµοτικής
αρχής ως το καίριο ζήτηµα για την αναζωογόνηση της ταυτότητας, του χαρακτήρα και της παλιάς
αίγλης της Κοζάνης. Για το λόγο αυτό, η παρέµβαση που σχεδιάζεται µέσα από το Επιχειρησιακό
Στρατηγικό Σχέδιο Βιώσιµης Αστικής Ανάπτυξης (ΕΣΣΒΑΑ) στα πλαίσια του ΕΣΠΑ 2014-2020,
θεωρείται από την πλευρά της διοίκησης σηµαντική και πιστεύεται πως είναι ικανή να επηρεάσει το
σύνολο της πόλης, µέσα από φαινόµενα τύπου spillover effect (πρβ. σε Condeço-Melhorado, et al.,
2011 και Κυριακίδης και Σιόλας, 2013). Ταυτόχρονα, η διεθνής εµπειρία καταδεικνύει ότι,
σηµαντικές αναπλάσεις στα κέντρα πόλεων, οδηγούν κατά κανόνα σε οικονοµική ανάπτυξη µε την
προσέλκυση επενδύσεων και επισκεπτών.
7
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Ο σηµαντικότερος όγκος της οικοδοµικής ανάπτυξης λαµβάνει χώρα µέσα στα θεσµοθετηµένα όρια
για οικιστική ανάπτυξη. Στην πόλη της Κοζάνης οι περιοχές των επεκτάσεων του προηγούµενου
ΓΠΣ οδηγούνται σε εξάντληση. Στους υπόλοιπους οικισµούς οι τάσεις οικιστικής ανάπτυξης
απέχουν πολύ από το να εξαντλήσουν τις οριοθετηµένες από το Νοµάρχη ζώνες από τις αντίστοιχες
αποφάσεις του 1985.
Η δυναµική της εξωαστικής οικοδοµικής ανάπτυξης εκφράζεται είτε γραµµικά, είτε εκτατικά –
διάσπαρτα:
o Στις εκτός ορίων οικισµών άµεσες περιοχές, όπου το σηµαντικότερο µέρος της ανάπτυξης
γίνεται γραµµικά περί τους άξονες προσπέλασης, προς δύο κατευθύνσεις (οικισµοί
διέλευσης) ή προς µια (οικισµοί προορισµού). Οι νέες χρήσεις περιλαµβάνουν κατοικία,
υπηρεσίες εξυπηρέτησης, µονάδες παραγωγής, αποθήκευσης και σπανιότερα χρήσεις
αναψυχής και εµπορίου, οι οποίες χωροθετούνται κατά κανόνα µέσα στους οικισµούς.
o Στην ευρύτερη περιοχή της πόλης της Κοζάνης, όπου κατά µήκος των εθνικών και
σηµαντικών τοπικών οδικών αξόνων παρατηρείται αυξηµένη οικοδοµική δραστηριότητα,
που οφείλεται κυρίως σε εγκατάσταση παραγωγικών µονάδων, αποθηκών, υπηρεσιών,
εµπορικών εκθέσεων, κλπ. Ανάπτυξη κατοικιών καταγράφεται κοντά στην πόλη στα
ανατολικά και δυτικά της ενώ οι διάσπαρτες και ολιγάριθµες κατοικίες, κυρίως στον κάµπο
της Κοζάνης, έχουν εν γένει χαρακτήρα αγροικίας και σε λίγες περιπτώσεις είναι δεύτερη
κατοικία.
o Στη περιοχή της ΖΕΠ, όπου εκτός του οικισµού του Αργίλου και του νέου οικισµού Κλείτου,
πρόκειται να µετεγκατασταθούν οι οικισµοί Ποντοκώµης – Ακρινής και να δηµιουργηθεί η
Πανεπιστηµιούπολη του Πανεπιστηµίου Δυτικής Μακεδονίας (βλ. παρακάτω)
8
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Οι σηµαντικότερες όµως χωρικές τάσεις που καταγράφονται αφορούν κύρια τις παραγωγικές
δραστηριότητες µεταποίησης κατά µήκος του βασικού οδικού δικτύου. Εκτός των θεσµοθετηµένων
ζωνών (ΖΕΧ Κοζάνης, ΒΙΟΠΑ και ΒΙΠΕ) εντοπίζονται έξι βασικές συγκεντρώσεις µη θεσµοθετηµένες
µε διαφοροποιηµένες πυκνότητες και χαρακτήρα µονάδων:
o Περιοχή βόρεια των Κοίλων: Έχει γραµµική µορφή και έντονη πυκνότητα. Στην περιοχή
υπερισχύουν οι βιοµηχανίες – βιοτεχνίες, οι αποθήκες, οι εγκαταστάσεις των τεχνικών
έργων και οι σχετικές µε οικοδοµές. Κατοικία δεν υπάρχει στην περιοχή.
o Περιοχή προς Κρόκο : Χωρίς να υπερισχύουν κάποιες, χωροθετούνται κατά µήκος του
δρόµου οι δραστηριότητες: εµπορικές αντιπροσωπείες – εκθέσεις, βιοµηχανία – βιοτεχνία,
εργαστήρια και πέραν του δρόµου, κτηνοτροφικές µονάδες. Κατοικία εµφανίζεται ελάχιστα.
o Περιοχή Βατερού: Οι µονάδες στο Βατερό αναπτύσσονται κυρίως στα νότια του οδικού
άξονα και γύρω από τα όρια του οικισµού. Δεν υπάρχει συγκέντρωση στο χώρο. Οι κύριες
δραστηριότητες είναι: βιοµηχανία – βιοτεχνία και αποθήκες. Η σχέση µε τον οικισµό είναι
άµεση, ενώ στο τµήµα νότια του δρόµου συνυπάρχουν κατοικίες και παραγωγικές µονάδες.
o Περιοχή ΝΔ των Κοίλων – δρόµος προς Βατερό : Κατά µήκος του δρόµου αναπτύσσονται
βιοµηχανικές µονάδες κυρίως και δευτερευόντως αποθήκες και συνεργεία. Κατοικία δεν
υπάρχει.
9
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Η περιοχή της ΖΕΠ (Ζώνη Ενεργού Πολεοδοµίας), αποτέλεσε εδώ και τρεις δεκαετίες την µεγάλη
αναπτυξιακή πρόκληση για όλη τη περιοχή. Εξαρχής είχε σχεδιαστεί για να φιλοξενήσει ένα
πρότυπο, καινοτόµο οικισµό 3500 κατ. σε οργανωµένη δόµηση, καθώς και χρήσεις Διοικητικού
Κέντρου.
Σήµερα στον χώρο έχουν ολοκληρωθεί οι υποδοµές και έχουν ανεγερθεί το κτίριο της Περιφέρειας
Δυτικής Μακεδονίας και οικισµός Εργατικών Κατοικιών.
• Η πόλη της Κοζάνης (4500 στρέµµατα) µε το ιστορικό κέντρο, το προτεινόµενο νέο Διοικητικό
Κέντρο – Βιβλιοθήκη (περιοχή στρατοπέδου), την περιοχή Κουρί (αναψυχή), το Αθλητικό
Κέντρο Λευκόβρυσης, την περιοχή Κασλάς (βιοµηχανική περιοχή), το Τ.Ε.Ι. (Τεχνολογικό
Εκπαιδευτικό Ίδρυµα) στα Κοίλα (εκπαίδευση), τους οικισµούς σε άµεση εξάρτηση
(Λευκόβρυση, Κοίλα, Νέα Χαραυγή), τον Σταθµό των Κ.Τ.Ε.Λ., το Αεροδρόµιο (µεταφορές).
• Η περιοχή της Ζώνης Ενεργού Πολεοδοµίας (ΖΕΠ - 550 στρέµµατα) µε την Διοίκηση
(Περιφέρεια Δυτ. Μακεδονίας), τον ενσωµατωµένο οικισµό του ΟΕΚ και τις χρήσεις που
προβλέπεται να αναπτυχθούν στο µέλλον.
• Ο χώρος του Πανεπιστηµίου (Πανεπιστηµιούπολη, περίπου 1000 στρέµµατα), στα βόρεια και
δυτικά και σε επαφή µε τη ΖΕΠ.
• Ο νέος οικισµός της Ακρινής που πρόκειται να µετεγκατασταθεί και να καταλάβει έκταση 800
στρεµµάτων, δυτικά του Πανεπιστηµίου και εντός της ΖΕΠ.
10
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
• Ο νέος οικισµός του Κλείτου (1000 στρέµµατα) σε κοντινή απόσταση από τον Άργιλο
• Τα δίκτυα µεταφορών. Το εθνικό οδικό δίκτυο (Εγνατία οδός) και το σιδηροδροµικό δίκτυο.
Οι οικισµοί και οι λειτουργίες που περιγράψαµε παραπάνω, µε αναφορά την περιοχή της ΖΕΠ, ήδη
συγκροτούν ένα πολεοδοµικό σύνολο που ως έκταση φτάνει περίπου τα 4000 στρέµµατα. Εάν σε
αυτή την έκταση προστεθούν και οι δύο οικισµοί (Λευκόβρυση και Βατερό), που βρίσκονται σε
έµµεση σχέση µε την παραπάνω περιοχή, τότε η έκταση φτάνει περίπου στα 5000 στέµµατα,
αριθµός που αντιπροσωπεύει την αντίστοιχη έκταση της σηµερινής πόλης της Κοζάνης.
Σύµφωνα µε τα παραπάνω φαίνεται να αναπτύσσονται στη περιοχή δύο ισχυροί πόλοι ανάπτυξης.
Η πόλη της Κοζάνης και η περιοχή της ΖΕΠ. Η απόσταση των ορίων των δύο πόλων είναι περίπου
1500µ. Η σχέση µεταξύ των δύο αυτών πόλων είναι άµεση και η δυναµική που αναπτύσσεται
ισχυρή. Στο συνολικό σχεδιασµό της περιοχής (µέσω του νέου επικαιροποιηµένου ΓΠΣ) λαµβάνεται
υπόψη το γεγονός της παρουσίας δύο αυτών ισχυρών πόλων στη περιοχή µε την αυτονοµία του
καθένα, αλλά και της αλληλεξάρτησής τους µέσω λειτουργιών και κινήσεων. Η πρόταση ανάπτυξης
του νέου πόλου, περιλαµβάνει συνολική αντιµετώπιση και ενιαία πολεοδοµική αντιµετώπιση της
περιοχής της ΖΕΠ, της Πανεπιστηµιούπολης, της περιοχής της Ποντοκώµης, του Αργίλου και του
Κλείτου, ενώ το φυσικό δάσος που παρεµβάλλεται µεταξύ Αργίλου και Κλείτου λαµβάνει
χαρακτηριστικά αστικού πρασίνου.
Ο ευρύτερος σχεδιασµός της περιοχής, που περιγράφεται παραπάνω, δηµιουργεί την απαίτηση
ανάλογων παρεµβάσεων σε επίπεδο υποδοµών, εκ των οποίων σπουδαιότερες είναι:
11
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Στα δυτικά, ως συνέχεια αυτού του αυτοκινητόδροµου και µέχρι την επαφή µε την εθνική οδό
Κοζάνης Ιωαννίνων (µετά το Βατερό και πριν τον κόµβο της Εγνατίας), προτείνεται ισόπεδη οδός
ταχείας κυκλοφορίας που πρόκειται να καλύψει τους φόρτους από Λευκόβρυση, Πρωτοχώρι-
Λευκοπηγή-Αιανή, ΖΕΠ-Ποντοκώµη-Κλείτο-Πανεπιστήµιο και Βατερό.
α. την διαµόρφωση της σηµερινής οδού Κοζάνης-Αργίλου, που µετά την διασταύρωση της ΖΕΠ
προς Άργιλο, εκτρέπεται προς τα νότια όρια του οικισµού της Ποντοκώµης και συναντά την
περιφερειακή οδό µε κόµβο στα νότια του Κλείτου.
β. τις συνδέσεις µε την περιφερειακή οδό του Κλείτου, του Αργίλου, του Πανεπιστηµίου και του
Βατερού.
3. Η αξιοποίηση του χώρου του σηµερινού Σιδηροδροµικού Σταθµού και της σιδηροδροµικής
χάραξης από τον σηµερινό σιδηροδροµικό σταθµό της Κοζάνης µέχρι και το Βατερό. Η
ολοκληρωµένη πρόταση περιλαµβάνει:
γ. την απόδοση στον Δήµο Κοζάνης του υπολοίπου χώρου του σηµερινού Σιδηροδροµικού Σταθµού
(πλην του λειτουργικού χώρου επιβατικού σταθµού) και αξιοποίηση αυτού ως χώρου πρασίνου,
πολιτισµού, αθλητισµού και αγοράς.
δ. τον σχεδιασµό για µελλοντική λειτουργία ενός µέσου σταθερής τροχιάς (Light Train) ως συνέχεια
του προαστιακού σιδηροδρόµου (Κοζάνη - Φλώρινα) για την εξυπηρέτηση κατά σειράν των
Κοίλων, του Δρεπάνου, της πόλης της Κοζάνης από τη βιοµηχανική περιοχή µέχρι και την
σηµερινή έξοδο προς Ιωάννινα, την Ποντοκώµη, τη ΖΕΠ, τον Άργιλο, το Πανεπιστήµιο και το
Βατερό.
5. Η αξιοποίηση του πρώην στρατοπέδου Ρωµανέλη στη ανατολική είσοδο της πόλης σε
συνδυασµό µε την διαµόρφωση του περιαστικού χώρου πρασίνου «Κουρί» στην ίδια
περιοχή, µε χρήσεις αναψυχής, πολιτισµού και αθλητισµού.
6. Η αξιοποίηση του στρατοπέδου Μακεδονοµάχων στη δυτική είσοδο της πόλης, µε χρήσεις
Διοίκησης κλπ.
12
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
13
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
14
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Από την ανάλυση που προηγήθηκε διαπιστώθηκε πως µια σειρά προβληµάτων που άπτονται της
χαµηλής ποιότητας του αστικού περιβάλλοντος και ειδικότερα επιπτώσεων όπως η ατµοσφαιρική
ρύπανση, η έλλειψη πρασίνου, η µικρή επιφάνεια δηµόσιου χώρου και οι καταλήψεις του από ΙΧ
αυτοκίνητα, η διόγκωση των απορριµµάτων και των στερεών αποβλήτων και η ρύπανση των
φυσικών αποδεκτών.
«Πράσινη πόλη, υγιής, φιλική και ανθρώπινη, με κύριο μέλημα την εξυπηρέτηση του
πολίτη, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του, την προστασία του περιβάλλοντος και την
οικονομική ανάπτυξη».
3. Οικονομική ανάπτυξη
1.3. Ανασυγκρότηση των φυσικών στοιχείων και ειδικότερα πράσινου και νερού στο
εσωτερικό της πόλης
15
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
2.1. Δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου και σχέση με την εργασία
2.3. Ενίσχυση της χωρικής συνοχής του οικιστικού δικτύου της πόλης
3. Οικονομική ανάπτυξη
3.3. Ενίσχυση του επιχειρηματικού πνεύματος των πολιτών και διαμόρφωση επιχειρηματικού
περιβάλλοντος.
Τα παραπάνω ζητήματα αποτυπώνουν την έννοια του «βιώσιμου», που είναι συνάρτηση της
συλλογικής βούλησης των ανθρώπων, θέµα κουλτούρας και επιλογών.
Με βάση τα παραπάνω πρέπει να µπουν οι βάσεις για τη πόλη της επόµενης εικοσαετίας και αυτό
µπορεί να γίνει µόνο µε στοχευµένο σχεδιασµό στρατηγικού χαρακτήρα, ο οποίος θα πρέπει να
υλοποιηθεί τµηµατικά , γεγονός για το οποίο θα γίνει αναφορά στην πορεία.
16
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Στο πλαίσιο των παραπάνω δεδοµένων και προοπτικών, ο Δήµος Κοζάνης προετοιµάζεται σε τρεις
τοµείς σχεδιασµού:
Ο Δήµος Κοζάνης ήδη από το έτος 2000 ξεκίνησε την εκπόνηση του Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου
(Γ.Π.Σ.) και η µελέτη ολοκληρώθηκε το 2015, µε µεγάλη καθυστέρηση.
Σήµερα, µετά από 16 χρόνια και κάτω από νέα δεδοµένα που έχουν στο µεταξύ διαµορφωθεί, ο
Δήµος Κοζάνης έχει κινήσει τη διαδικασία αναθεώρησης του Β1’ Σταδίου του Γενικού
Πολεοδοµικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) Δηµοτικής Ενότητας Κοζάνης.
4.1.2 Σηµερινά δεδοµένα, που καθιστούν απαραίτητη την επικαιροποίηση του Γ.Π.Σ.
Ο δήµος Κοζάνης κρίνει ότι απαιτείται η επικαιροποίηση της µελέτης του Γ.Π.Σ. της Δ.Ε. ΚΟΖΑΝΗΣ,
λαµβάνοντας υπόψη τα παρακάτω δεδοµένα που έχουν σήµερα διαµορφωθεί:
1. Κατά το χρονικό διάστηµα που µεσολάβησε από το έτος 2006 ολοκλήρωσης του Β2 Σταδίου του
Γ.Π.Σ. µέχρι το έτος 2014 προέκυψαν νέα, σηµαντικά και κρίσιµα στοιχεία, καταστάσεις και
δεδοµένα.
2. Τα οικονοµικά, κοινωνικά και πληθυσµιακά δεδοµένα έχουν διαφοροποιηθεί από το 2006 µέχρι
σήµερα.
3. Η επικείµενη µετεγκατάσταση λόγω της εξορυκτικής δραστηριότητας της ΔΕΗ δίπλα στην
περιοχή της Ζώνης Ενεργού Πολεοδοµίας (ΖΕΠ), των οικισµών της Ποντοκώµης (3.000 κάτοικοι)
και της Ακρινής (1.500 κάτοικοι), έχει ως αποτέλεσµα τη δηµιουργία ενός νέου σηµαντικού
πολεοδοµικού πόλου που περιλαµβάνει την ΖΕΠ (500 στρ.), τη νέα Ποντοκώµη (1.300 στρ.), τη
νέα Ακρινή (400 στρ.), το χώρο της Πανεπιστηµιούπολης Κοζάνης (1.000 στρ.) και τους
υπάρχοντες οικισµούς του Αργίλου (320 στρ.) και του Κλείτου (1.000 στρ.), που αναγκαστικά
επηρεάζει την εξέλιξη του Γ.Π.Σ..
17
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
4. Η αλλαγή σχεδιασµού του ΟΣΕ για την περιοχή, που επέρχεται ειδικότερα µε την προώθηση της
τελικής φάσης του σχεδιασµού των σιδηροδροµικών συνδέσεων Καλαµπάκας – Κοζάνης και
Καλαµπάκας – Ιωαννίνων, οι οποίες εντάσσονται στα Διευρωπαϊκά δίκτυα.
6. Την αλλαγή χρήσεων εντός Ρυµοτοµικού Σχεδίου της πόλης της Κοζάνης για την χωροθέτηση
νέων σύγχρονων δραστηριοτήτων (υπό εκπόνηση Master Plan Δήµου Κοζάνης)
Οι βασικοί άξονες στους οποίους βασίζεται, η αναθεώρηση της µελέτης του Γ.Π.Σ., προσδιορίζονται
ακολούθως:
1. Επανεξέταση του όλου σχεδιασµού κάτω από το πρίσµα των νέων δεδοµένων και νέων
νοµοθετικών διατάξεων.
3. Επανεξέταση της διάταξης και του αριθµού των Πολεοδοµικών Ενοτήτων που
προσδιορίζονται στο Γ.Π.Σ., σε σχέση µε τον χαµηλό προκύπτοντα ΣΔ, λόγω της έκτασης
των προβλεπόµενων επεκτάσεων.
4. Επανεξέταση της προτεινόµενης χάραξης του σιδηροδροµικού δικτύου και της χωροθέτησης
του σιδηροδροµικού σταθµού σε συνδυασµό µε τον ευρύτερο σχεδιασµό του ΟΣΕ για την
περιοχή.
5. Κάλυψη του συνόλου της διοικητικής έκτασης της Δ.Ε. Κοζάνης αναφορικά µε τις χρήσεις
γης (ΠΕΠ-ΠΕΠΔ).
18
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
4.1.4 Ενότητες
Λαµβάνοντας υπόψη τα επιθυµητά σηµεία αναθεώρησης του Β1’ Σταδίου του Γενικού Πολεοδοµικού
Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) Δηµοτικής Ενότητας Κοζάνης καταγράφονται παρακάτω ενότητες που απαιτούνται
να εκτελεσθούν:
a. Αναµόρφωση της προτεινόµενης πολεοδοµικής οργάνωσης της πόλης της Κοζάνης (Πολεοδοµική
οργάνωση, νέα οριοθέτηση Πολεοδοµικών Ενοτήτων (Π.Ε.), χωρητικότητα Π.Ε., προτεινόµενες
χρήσεις γης και όροι δόµησης) µε ενσωµάτωση, εκτός των άλλων καιτου χώρου του
στρατοπέδου Μακεδονοµάχων.
e. Συµπλήρωση, αναθεώρηση και επικαιροποίηση του κειµένου της πρότασης στο σύνολό της και
των αναπτυξιακών κατευθύνσεων και προοπτικών στο χωροταξικό πλαίσιο.
19
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
4.2.1 Ορισµός
Πρόκειται για ένα Σχέδιο Στρατηγικής που βασίζεται στις υφιστάµενες πρακτικές βιώσιµου
σχεδιασµού και λαµβάνει υπόψη του τις αρχές της τεχνικής ολοκλήρωσης, της συµµετοχής των
πολιτών και της αξιολόγησης ώστε να καλύπτει τις σηµερινές ανάγκες µετακίνησης, βασίζοντάς τες
στο περπάτηµα, το ποδήλατο και τη δηµόσια συγκοινωνία, χωρίς να υποσκάπτεται το µέλλον, µε
ζητούµενο για τις πόλεις και την περιφέρειά τους καλύτερη ποιότητα ζωής, υγιέστερο περιβάλλον,
ασφάλεια, ευχαρίστηση παραγωγικότητα και ευηµερία.
• µείωση θορύβου, ρύπανσης του αέρα, αερίων του θερµοκηπίου και κατανάλωσης ενέργειας,
• βελτίωση της σχέσης κόστους-οφέλους στις µεταφορές προσώπων και αγαθών και βελτίωση
της ελκυστικότητας και της ποιότητας του αστικού περιβάλλοντος
20
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
• Ανακατανοµή του οδικού χώρου αποδίδοντας προτεραιότητα στα πιο φιλικά στο περιβάλλον
µέσα και τρόπους µετακίνησης
• Έξυπνα διαχειριστικά µέτρα (κοινόχρηστα οχήµατα, σχέδια µετακινήσεων για σχολεία και
επιχειρήσεις, ενηµέρωση-ευαισθητοποίηση κ.λπ.)
Η Κοζάνη εκτός του ιστορικού της τµήµατος είναι µια πόλη που φτιάχτηκε υπολογίζοντας στο
αυτοκίνητο. Η κατανοµή των διαφόρων βασικών δραστηριοτήτων στον ιστό της πόλης, οι χρήσεις
γης, οι πυκνότητες κ.λπ. σχεδιάστηκαν µε κριτήριο το αυτοκίνητο. Ακόµη και η γεωγραφία των
δικτύων δηµόσιας συγκοινωνίας υποτάχτηκε στην προτεραιότητα που δόθηκε σε αυτό.
Μια Κοζάνη της Βιώσιµης Κινητικότητας θα πρέπει να επανεξετάσει τις παραπάνω επιλογές και να
χαράξει κατευθύνσεις µιας πολεοδοµικής στρατηγικής που θα ενθαρρύνει τη χρήση της δηµόσιας
συγκοινωνίας, του περπατήµατος και του ποδηλάτου. Θα στηρίζεται σε µια αρµονική κατανοµή των
διαφόρων δραστηριοτήτων και της κατοικίας, θα προβλέπει υψηλότερες πυκνότητες στις επεκτάσεις
και θα ενθαρρύνει τη συγκέντρωση δραστηριοτήτων µεγάλης επισκεψιµότητας στην ακτίνα εµβέλεια
των στάσεων.
Στόχο του Δήµου Κοζάνης αποτελεί η αναβάθµιση του οδικού δηµόσιου χώρου που είναι στην
αρµοδιότητά του, στο πλαίσιο του Στρατηγικού του σχεδιασµού και του Επιχειρησιακού του
προγραµµατισµού.
Ειδικότερα, µέσω της µελέτης θα πρέπει να δοθούν απαντήσεις που θα επιτρέψουν και θα
υποστηρίξουν το σχεδιασµό όλων των δράσεων ανάδειξης των ήπιων µορφών µετακίνησης. Θα
συµβάλλουν ταυτόχρονα στη συγκρότηση µιας νέας ταυτότητας που θα χαρακτηρίζεται από
ποιοτική αναβάθµιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και των επισκεπτών.
21
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
• Υποστήριξη του Δήµου για τη χάραξη µιας πολεοδοµικής – συγκοινωνιακής στρατηγικής που
θα συµβάλλει στην ενίσχυση της ταυτότητάς του και στην οικονοµική του ανάπτυξη
• Σχεδιασµό ενός δικτύου δηµόσιων χώρων και συνδετήριων µεταξύ τους κλάδων µε προτάσεις
διαµορφώσεων, σε συνδυασµό µε ελάφρυνση των κυκλοφοριακών πιέσεων στην περιµετρική
τους περιοχή.
• Χάραξη αρχών σχεδιασµού αισθητικής και περιβαλλοντικής αναβάθµισης του αστικού ιστού.
• Ιεράρχηση του οδικού δικτύου και δηµιουργία περιοχών ήπιας κυκλοφορίας που οι δρόµοι και
οι πλατείες τους θα αντιµετωπιστούν ως ένα ενιαίο δίκτυο δηµόσιων χώρων στους οποίους
προτεραιότητα θα έχουν οι πεζοί και οι ποδηλάτες.
• Δηµιουργία σηµειακών εξοχών του πεζοδροµίου στο εσωτερικό των ζωνών στάθµευσης
(parklet) έτσι ώστε ανά διαστήµατα να δηµιουργηθούν χώροι στάσης και κοινωνικοποίησης
των κατοίκων.
• Ανάλυση της γεωγραφίας των χαράξεων του οδικού δικτύου και σχεδιασµός διαφόρων
επιπέδων δακτυλίων ώστε να προστατευτούν οι περιοχές κατοικίας από διαµπερείς ροές και η
πόλη στο σύνολό της. Αναζήτηση της βέλτιστης διαδροµής περιφερειακού δακτυλίου της πόλης
και των αρθρώσεών του µε το εσωτερικό δίκτυο και ειδικότερα µε το σύστηµα εσωτερικών
δακτυλίων που θα προταθεί.
• Ιεράρχηση του οδικού δικτύου µε έµφαση στη δηµιουργία πολλών δρόµων ήπιας κυκλοφορίας
και στο κέντρο κάποιων πεζοδροµήσεων.
• Χάραξη στρατηγικής ενίσχυσης της συµπληρωµατικότητας µεταξύ των διαφόρων µέσων και
τρόπων µετακίνησης.
22
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
• Αναζήτηση στην νοοτροπία των κατοίκων, µέσω των ερευνών ερωτηµατολογίου, των
παραµέτρων εκείνων που θα επέτρεπαν την ανάπτυξη εναλλακτικών µεθόδων χρήσης του
αυτοκινήτου.
• Χωροθέτηση του νέου σιδηροδροµικού σταθµού και αξιοποίηση ως χρήση του παλιού, που
επηρεάζουν έντονα το αύριο της Κοζάνης από πλευράς λειτουργίας της πόλης.
• Υποστήριξη του Δήµου στη χάραξη επικοινωνιακής πολιτικής µέσω εκστρατείας ενηµέρωσης
και ευαισθητοποίησης στα θέµατα περιβάλλοντος και βιώσιµης κινητικότητας.
• Παροχή οδηγιών-ενηµέρωσης των υπηρεσιών του δήµου για την υποστήριξη των δράσεων
βιώσιµης κινητικότητας.
• Ευαισθητοποίηση των κατοίκων για τη διαµόρφωση ενός πιο ευγενικού και πολιτισµένου
αστικού περιβάλλοντος, που θα προστατεύει τις αξίες και τις ποιότητες της αρχιτεκτονικής και
πολεοδοµικής κληρονοµιάς
Ανάδειξη των σηµαντικότερων δηµόσιων χώρων της πόλης ως τόπων αναφοράς και σφυρηλάτησης
δεσµών απαραίτητων για να υπάρξει συναίνεση σε πολιτικές που έχουν ως προϋπόθεση µια πιο
συνεκτική κοινωνία.
Η Σιδηροδροµική Γραµµή
23
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Μακεδονίας. Η σιδηροδροµική γραµµή διασχίζει το νοµό Κοζάνης κατά την έννοια Β-Ν. Το δίκτυο
Δυτικής Μακεδονίας λειτουργεί ως περιφερειακή γραµµή -διακλάδωση του βασικού
σιδηροδροµικού άξονα της χώρας Πάτρα – Αθήνα - Θεσσαλονίκη, ο οποίος είναι ενταγµένος στα
Διευρωπαϊκά Δίκτυα Σιδηροδρόµων Υψηλών Ταχυτήτων, µε σηµαντικά έργα αναβάθµισης σε
εξέλιξη, και µε τον οποίο συνδέεται στο Πλατύ του νοµού Ηµαθίας.
Στην περιοχή του Πολεοδοµικού Συγκροτήµατος Κοζάνης, η γραµµή έρχεται από βορειοανατολικά,
περιβάλλει την πόλη από τα ανατολικά, διασταυρώνεται ανισόπεδα σε δύο σηµεία µε οδικούς
άξονες, διέρχεται από επιχώµατα και ορύγµατα και καταλήγει στο σιδηροδροµικό σταθµό
(τερµατικός), ο οποίος βρίσκεται στα νότια της πόλης και σε σχετικά µικρή απόσταση από το
κέντρο. Ο σταθµός αναπτύσσεται γραµµικά και περιλαµβάνει κτίριο επιβατών και αποβάθρες που
εξυπηρετούσαν τόσο τις επιβατικές όσο και τις εµπορευµατικές µεταφορές.
Σήµερα ο ΟΣΕ στη βάση του σχεδιασµού των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών, φαίνεται
να επανεξετάζει την συνολική παρουσία του σιδηροδρόµου, εκτιµώντας τα πολλαπλά οφέλη
που θα µπορούσε να αποκοµίσει η Χώρα από την λειτουργία ενός σύγχρονου
σιδηροδροµικού δικτύου. Στο πλαίσιο του µεσο-µακροπρόθεσµου προγραµµατισµού του ΟΣΕ,
περιλαµβάνεται η προοπτική επέκτασης του δικτύου Δυτικής Μακεδονίας από την Κοζάνη προς τα
νοτιοδυτικά, προς Καλαµπάκα διαµέσου Γρεβενών. Ήδη έχει µελετηθεί το τµήµα Καλαµπάκα -
Καλαµιά Κοζάνης.
Αναφορικά µε τις εµπορευµατικές µεταφορές, η γραµµή Καλαµπάκα - Κοζάνη θα λειτουργήσει
τροφοδοτικά για την υπό µελέτη επέκταση του δικτύου Καλαµπάκα - Ηγουµενίτσα, που έχει
διερευνηθεί από τον ΟΣΕ σε επίπεδο προµελέτης και µελέτης σκοπιµότητας. Με την προβλεπόµενη
διαµόρφωση του δικτύου θα επιτευχθεί ταχεία σιδηροδροµική διασύνδεση µεταξύ Θεσσαλονίκης
και της υπόλοιπης Βόρειας Ελλάδας µε το λιµάνι της Ηγουµενίτσας (και µε διαπόρθµευση προς τα
λιµάνια της Ιταλίας) δια µέσου της Κοζάνης.
Επίσης στο πλαίσιο του µεσοπρόθεσµου προγραµµατισµού του ΟΣΕ, περιλαµβάνεται η
ηλεκτροκίνηση της γραµµής Κοζάνης-Φλώρινας και επέκτασης του δικτύου Δυτικής Μακεδονίας
από την περιοχή της Φλώρινας προς την Αλβανία, πέρα από την ήδη υπάρχουσα σύνδεσή του µε
το δίκτυο της ΠΓΔΜ διαµέσου του Μ/Σ Ν. Καυκάσου.
Ο Σιδηροδροµικός Σταθµός
Η περιοχή του Σιδηροδροµικού Σταθµού βρίσκεται στο νότιο τµήµα της πόλης της Κοζάνης,
καταλαµβάνοντας µια έκταση συνολικής επιφάνειας 155.334,40µ² (σύµφωνα µε στοιχεία της
ΓΑΙΑΟΣΕ Α.Ε.). Με τις επεκτάσεις του σχεδίου πόλης, που προέβλεπε το υπάρχον Γενικό
Πολεοδοµικό Σχέδιο της πόλης το 1997, νότια της περιοχής του ΟΣΕ αναπτύχθηκαν νέες
οικιστικές περιοχές «Πλατάνια - Αγ. Αθανάσιος», µε αποτέλεσµα η εν λόγω περιοχή να
24
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
περικλείεται σήµερα από κατοικίες, και στην πραγµατικότητα να αποτελεί κυριολεκτικά ένα
κενό, διακόπτοντας τη συνέχεια του αστικού ιστού.
Για τον Δήµο και το µέλλον της πόλης της Κοζάνης, αποτελεί κορυφαία επιδίωξη η παρουσία
ουσιαστικού και λειτουργικού σιδηροδρόµου, αλλά επίσης σηµαντική είναι και η τελική
επιλογή της χωροθέτησης του επιβατικού και εµπορευµατικού Σ. Σταθµού, εντός ή εκτός
αυτής. Είναι γεγονός ότι διαχρονικά η περιοχή του Σιδηροδροµικού Σταθµού της Κοζάνης
υπήρξε άρρηκτα συνδεδεµένη µε την ιστορία της πόλης, αποτελώντας για τους πολίτες της
συναισθηµατικά ιδιαίτερο και αγαπηµένο χώρο. Ωστόσο σήµερα ο ίδιος χώρος των 155
στρεµµάτων αποτελεί ένα αναξιοποίητο κενό στη καρδιά µιας πόλης της οποίας η ανάγκη για
ελεύθερους χώρους είναι µεγάλη. Η χρονική στιγµή και η συγκυρία καταστάσεων και
ευκαιριών, που περιγράφηκαν παραπάνω, επιβάλλουν άµεσα να ληφθούν αποφάσεις που θα
επηρεάσουν το µέλλον τόσο της πόλης όσο και του Σιδηροδρόµου.
25
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Οι παρεµβάσεις του Δήµου Κοζάνης που στοχεύουν σε µια Βιώσιµη Πόλη είναι δυνατή µέσω
της διαµόρφωσης µιας ρεαλιστικής στρατηγικής που να λαµβάνει υπόψη:
2. Την αποδοτικότερη συνεργασία µεταξύ του Δήµου Κοζάνης και του ΟΣΕ/ΓΑΙΑΟΣΕ
µέσω της ανάπτυξης δράσεων προς όφελος και των δύο πλευρών στο πλαίσιο µια
προγραµµατικής σύγκλισης που περιλαµβάνει κοινά θεµατικά πεδία.
3. Την ανάπτυξη της ΒΙΠΕ Κοζάνης στην περιοχή των Κοίλων, σε συνδυασµό µε τη
γενικότερη αξιοποίηση των οδικών – σιδηροδροµικών υποδοµών του Εθνικού Δικτύου
Μεταφορών.
Στα πλαίσια της ορθολογικότερης και βέλτιστης αξιοποίησης των ευκαιριών για την επίτευξη
της παραπάνω στοχοθεσίας, ο Δήµος Κοζάνης απευθύνεται προς τον ΟΣΕ και τη ΓΑΙΑΟΣΕ
παραθέτοντας την παρακάτω πρόταση, η οποία κωδικοποιείται ως εξής:
2. Δηµιουργία Εµπορευµατικού Σταθµού στην περιοχή των Κοίλων, εκτός της πόλης
της Κοζάνης (µετά τον κόµβο της Εγνατίας προς Πτολεµαΐδα), πλησίον της ΒΙ.ΠΕ. Κοζάνης.
3. Διατήρηση του Επιβατικού Σταθµού στην σηµερινή του θέση, εντός πόλης, µε τη
χρήση και λειτουργία δύο γραµµών.
4. Αξιοποίηση της έκτασης του υφιστάµενου χώρου του ΟΣΕ εντός της πόλης της
Κοζάνης και ένταξή του στον πολεοδοµικό ιστό αυτής.
26
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
27
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Το Master Plan της Κοζάνης είναι το Αναπτυξιακό Σχέδιο της πόλης σε ορίζοντα βάθους πέραν της
20ετίας, το οποίο θα εξειδικεύει µια γενικότερη Στρατηγική Ανάπτυξης του Δήµου εξυπηρετώντας
βασικούς της στόχους που µεταξύ άλλων µπορεί να είναι:
• Η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και των επισκεπτών μέσω μιας
ολοκληρωμένης προσέγγισης και επαναξιολόγησης των πολιτικών
χωροθέτησης των χρήσεων.
Ø Η βέλτιστη αξιοποίηση, οργάνωση και λειτουργία του Δήµου, µε βασικό σκοπό την
ενδυνάµωση της ανταγωνιστικότητας των κεντρικών του λειτουργιών που απευθύνονται στο
σύνολο των κατοίκων του αστικού συγκροτήµατος και της ευρύτερης περιοχής.
Ø Η προστασία, διαχείριση και προβολή τόσο του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και
του τοπίου όσο και της ιστορικής – αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς µέσω κυρίως της ποιοτικής
ενδυνάµωσης των πολιτιστικών δραστηριοτήτων σε κεντρικό επίπεδο και της ανάπτυξης
συνεχούς δραστηριότητας καθ’ όλη την περίοδο του χρόνου.
Ø Η διαµόρφωση ενός πολυλειτουργικού χαρακτήρα του κέντρου της πόλης και των γειτονιών της
µε την κατάλληλη οργάνωση ζωνών υποδοχής λειτουργιών και χρήσεων.
28
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Ø Η λειτουργική ένταξη νέων περιοχών στο οικιστικό σύµπλεγµα της πόλης µε στόχο τον
εµπλουτισµό του «προϊόντος» του Δήµου και την ενδυνάµωση της προοπτικής βιωσιµότητάς
του (Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Στρατόπεδο Ρωμανέλη, περιοχή ΟΣΕ κ.λπ.).
ü Πολεοδοµική αναγνώριση και ισχύον θεσµικό πλαίσιο αναφορικά µε την ανάπτυξη και τη
δόµηση της πόλης (ΓΠΣ, ΠΠΧΣΑΑ, Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Δήµου Κοζάνης, Marketing
Plan)
ü Περιγραφή της δοµής του οικιστικού συνόλου (δοµή και όρια οικισµού, χρήσεις γης, περιοχές
προστασίας ή ειδικών δεσµεύσεων, δίκτυο κυκλοφορίας - στάθµευσης)
ü Δίκτυο υποδοµών
ü Ποιοτική αναγνώριση της υφιστάµενης κατάστασης κοινόχρηστων χώρων και εξοπλισµό τους
29
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
ü Γενική Περιγραφή των Προτεινόµενων Παρεµβάσεων µε βάσει την ανάλυση της υφιστάµενης
κατάστασης µε έµφαση στα αισθητικά, περιβαλλοντικά, ιστορικά, κοινωνικά και οικονοµικά
στοιχεία – Τεκµηρίωση
5.2 ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ
Με βάση τα παραπάνω και σε συνδυασµό µε τις εκπονούµενες µελέτες ΓΠΣ και ΣΒΑΚ, έχουν
εντοπιστεί περιοχές και σηµεία της πόλης που χρήζουν άµεσης παρέµβασης ώστε να επιτευχθούν
οι στόχοι που περιγράφηκαν παραπάνω και που υπηρετούν την εικόνα µιας Βιώσιμης Πόλης.
Τα στοιχεία της πόλεις στα οποία θα πρέπει να γίνουν παρεµβάσεις είναι:
3. Η κεντρική Λαϊκή Αγορά σε βασική λεωφόρο της πόλης (οδός Αριστοτέλους) και παράλληλα η
απουσία οργανωµένου χώρου εµπορίου
4. Η περιοχή του ΟΣΕ (155 στρ.) που παρεµβάλλεται στον οικιστικό ιστό χωρίς να εντάσσεται σε
αυτόν
5. Τα επιχώµατα και ορύγµατα που έχουν δηµιουργηθεί για τις ανάγκες προσέγγισης του
σιδηροδρόµου στη πόλη από τα ανατολικά και σήµερα αποτελούν σηµαντικό εµπόδιο για την
ανάπτυξη της πόλης
6. Το στρατόπεδο Μακεδονοµάχων
7. Το στρατόπεδο Ρωµανέλη
30
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
5.3 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Στις προτάσεις που ακολουθούν περιλαµβάνονται λύσεις που καλύπτουν ένα ή και περισσότερα
από τα προβλήµατα που εντοπίζονται στην προηγούµενη παράγραφο:
• Δημιουργία εμπορικού κέντρου στο Ο.Τ 262, µε τρόπο ώστε αφενός να καλυφθούν οι
επιχειρηµατικές ανάγκες των ιδιοκτητών και αφετέρου να αναδειχθεί το παρελθόν της πόλης
µέσα από ένα συνδυασµό διατήρησης και αναπαραγωγής µορφολογικών και δοµικών
στοιχείων που ακόµα υπάρχουν αυθεντικά και άλλων, που υπήρχαν εκεί αλλά έχουν χαθεί,
ή δεν µπορούν να διατηρηθούν.
• Ανάπλαση της οδού Αριστοτέλους δίνοντας έµφαση στο περπάτηµα, το ποδήλατο και
το πράσινο και δηµιουργία προϋποθέσεων σύνδεσης των περιοχών κατοικίας του παλιού
σχεδίου πόλης µε τις επεκτάσεις της περιοχής του Πανοράµατος. Ανάπλαση και της οδού
Αρχελάου και τμήματος της οδού 11ης Οκτωβρίου για τη σύνδεση µε την οδό
Ολύµπου στο ύψος της πλατεία; Λασσάνη.
31
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
• Αξιοποίηση της περιοχής του ΟΣΕ (µε βάση τις προτάσεις του Δήµου), που θα
περιλαµβάνει χώρους για την εξυπηρέτηση του τραίνου, τµήµα που θα ενταχθεί στο σχέδιο
πόλης, καθώς και τµήµα που θα περιλαµβάνει χώρους πρασίνου, πολιτισµού, αναψυχής,
δηµιουργία στεγασµένης λαϊκής αγοράς.
2. Ανάπλαση των περιοχών και πλατειών γύρω και σε επαφή με την κεντρική
πλατεία Νίκης (πλατεία Ελευθερίας, πλατεία Παπακωνσταντίνου, πεζοδρόμους
κλπ).
32
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Στους στόχους της χωρικής στρατηγικής κάθε περιοχής περιλαµβάνονται η βελτίωση της
οικονοµικής κατάστασης και απασχόλησης, η µε κοινωνικούς όρους βελτίωση της
καθηµερινής ζωής των πολιτών και η διατήρηση του φυσικού και δοµηµένου περιβάλλοντος
µε βάση την αειφόρο προσέγγιση της αναπτυξιακής διαδικασίας.
• την αποκατάσταση του οικονοµικού τους ιστού και τη λειτουργία τους ως µοχλών
ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής,
33
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
• την άµεση αντιµετώπιση των κοινωνικών συνεπειών της κρίσης, µε αναζωογόνηση των
µικροµεσαίων επιχειρήσεων και ανασυγκρότηση των κοινωνικών υποδοµών,
Ως µέσα για την επίτευξη του σκοπού της εφαρµογής ολοκληρωµένων ΕΣΣΒΑΑ προκρίνονται:
• η προώθηση της καινοτοµίας και η διασύνδεσή της µε την επιχειρηµατικότητα και την
τριτοβάθµια εκπαίδευση στο πλαίσιο και της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης.
η δηµιουργία υποδοµών και χώρων για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας.
34
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Στις προτάσεις του Δήµου Κοζάνης περιλαµβάνονται λύσεις που καλύπτουν ένα ή και
περισσότερα από τα εντοπισµένα προβλήµατα της προηγούµενης παραγράφου και αφορούν σε
παρεμβάσεις κοινωνικής – περιβαλλοντικής – οικονομικής αναβάθμισης,
αναζωογόνησης και ανάδειξης της ευρύτερης περιοχής του νοητού άξονα
με αφετηρία την πρόσφατα αναπλασθείσα κεντρική πλατεία Νίκης της
πόλης και τέρμα την περιοχή του σιδηροδρομικού σταθμού του ΟΣΕ.
Στόχος του σχεδίου του Δήµου είναι η αναβάθµιση των δύο υποβαθµισµένων κοινωνικά,
περιβαλλοντικά και οικονοµικά περιοχών (τµήµα εµπορικού κέντρου & περιοχή του ΟΣΕ) και την
προώθηση, µέσω του ΕΣΠΑ, όλων εκείνων των απαραίτητων ενεργειών και δράσεων που
πρέπει να γίνουν παράλληλα στις περιοχές που τις συνδέουν, ώστε να επιτευχθεί λειτουργική
συνένωση αυτών και να αποτελέσουν µοχλό ανάπτυξης του συνόλου της πόλης.
Περαιτέρω στοχεύει, στην αντιστροφή της σηµερινής εικόνας µε την άµεση αντιµετώπιση των
κοινωνικών συνεπειών της κρίσης µε την αναζωογόνηση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων, την
ανασυγκρότηση των κοινωνικών υποδοµών, την αναβάθµιση του περιβάλλοντος, την
προώθηση καινοτόµων, «έξυπνων» εφαρµογών στο αστικό περιβάλλον και την προώθηση της
βιώσιµης αστικής κινητικότητας µέσω ενός ολοκληρωµένου σχεδιασµού.
35
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
36
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
• Αξιοποίηση της περιοχής του ΟΣΕ (υποπεριοχή IV), όπου µε τη διαδικασία της
πολεοδόµησης θα προβλεφθούν κατάλληλες χρήσεις. Συνολικά οι εκτάσεις αυτές θα
πάρουν, ως βασική χρήση, τα χαρακτηριστικά ενός Βιοκλιµατικού Πάρκου. Το σηµερινό
κτίριο του Ο.Σ.Ε. βρίσκεται στο κέντρο της προτεινόµενης περιοχής αναβάθµισης και στην
εν λόγω πρόταση θα αποτελεί το σηµείο αναφοράς της παρέµβασης. Οι υποπεριοχές µε
Υποπεριοχή IV-1. Είναι η έκταση γύρω από το σηµερινό κτίριο του Ο.Σ.Ε., ο οποίος θα
παραµείνει ο επιβατικός σταθµός της πόλης και θα εξυπηρετείται από µία έως δύο γραµµές.
Στην ίδια περιοχή περιλαµβάνεται η υπάρχουσα σήµερα αποθήκη του Ο.Σ.Ε. µε τον
απαραίτητο χώρο για τις λειτουργικές ανάγκες του τραίνου.
o Υποπεριοχή IV-2. Είναι η έκταση όπου η ΓΑΙΑΟΣΕ µισθώνει δύο ακίνητά της (Super
Market).
o Υποπεριοχή IV-4. Βιοκλιµατικό πάρκο. Στο κέντρο της συνολικής έκτασης και νότια
του επιβατικού σταθµού, χωροθετείται έκταση µε χρήσεις πρασίνου, πολιτισµού,
τουρισµού, και αναψυχής
o Υποπεριοχές IV-5 & IV-6. Δυτικά του χώρου της κεντρικής υποπεριοχής IV-4,
διαµορφώνονται δύο διακριτές περιοχές εντός των οποίων, σε περιβάλλον πρασίνου,
µπορούν να χωροθετηθούν λειτουργίες κλειστής αγοράς και στεγασµένης Δηµοτικής
Λαϊκής Αγοράς.
o Υποπεριοχή IV-7. Βόρεια του χώρου της κλειστής αγοράς και στεγασµένης Δηµοτικής
Λαϊκής Αγοράς τα υπάρχοντα κτίρια, µπορούν να αναµορφωθούν, αφού προηγηθεί
συµφωνία µε τους ιδιοκτήτες ώστε να αποτελέσουν (κατά περίπτωση) συνοδευτικές
εγκαταστάσεις, για την εξυπηρέτηση των χρήσεων των περιοχών των προηγούµενων
παραγράφων.
o Υποπεριοχή IV-8. Μεταξύ των υποπεριοχών IV-1 & IV-7 δηµιουργείται χώρο
στάθµευσης για την εξυπηρέτηση του συνόλου της περιοχής.
o Το σύνολο του σηµερινού χώρου του Ο.Σ.Ε. πολεοδοµείται µε βάση τον παραπάνω
διαχωρισµό των περιοχών, ανά χρήση. Στο όλο σχεδιασµό εντάσσονται και οι
υφιστάµενοι χώροι πρασίνου: η υποπεριοχή IV-9 (βόρεια του κτιρίου του σταθµού), η
37
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
υποπεριοχή IV-10 (ανατολικά της υποπεριοχής IV-9 και βόρεια της υποπεριοχής IV-1),
η υποπεριοχή IV-11 (νότια της κεντρικής υποπεριοχής IV-4), η υποπεριοχή IV-12
(δυτικά ης υποπεριοχής IV-6) και η υποπεριοχή IV-13 (νότια της υποπεριοχής IV-12).
o Η πολεοδομική μελέτη, περιλαµβάνει, εκτός των παρ;πάνω και την χάραξη νέου
οδικού άξονα παράκαµψης του κέντρου της πόλης, που συνδέει την οδό Σαραντάρη
Γεωργίου στα ανατολικά µε την οδό Αιανής στα δυτικά, µέσω των οδών Κακριδή Ι,
Μπενάκη Εµµ. και Μακρυγιάννη και τη δηµιουργία δύο κυκλικών κόµβων (στο ύψος της
σηµερινής γέφυρας στην οδό Ιωνίας και στο ύψος της γέφυρας της οδού 3ης
Σεπτεµβρίου). Η παραπάνω χάραξη δηµιουργεί προϋποθέσεις ενοποίησης των δύο
περιοχών της πόλης στο ύψος των οδών Σαραντάρη Γεωργίου και Πρωταγόρα
αντίστοιχα. Η ενοποίηση επιτυγχάνεται µε την κατασκευή τεχνικού έργου σε σχήµα Π
(cover) για την διέλευση του τραίνου και σε µήκος περίπου 200µ ανατολικά της
γέφυρας της οδού Ιωνίας, η οποία καταργείται.
38
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
• Ανάπλαση της περιοχής της πλατείας Λασσάνη (υποπεριοχή ΙΙ-Γ), µε στόχους την
περαιτέρω προβολή και αξιοποίηση του οµώνυµου αρχοντικού (δηµοτική Χαρτοθήκη), την
αύξηση του πρασίνου (πάρκο), πεζοδροµήσεις και την αναµόρφωση των όψεων των
παρακείµενων εµπορικών καταστηµάτων.
• Δηµιουργία Παιδικής Χαράς (υποπεριοχή ΙΙ-Δ) στο Ο.Τ. 351Α στα βορειοανατολικά και
σε συνέχεια µε την πλατεία Λασσάνη.
• Διαµόρφωση της οδού Ολύµπου (υποπεριοχή ΙΙΙ-Ε), από την πλατεία Λασσάνη µέχρι τον
χώρο του Σιδηροδροµικού Σταθµού, στη κατεύθυνση της περιβαλλοντικής αναβάθµισης σε
συνδυασµό µε αναβίωση της εµπορικότητάς.
• Διαµόρφωση της οδού Αριστοτέλους (υποπεριοχή V-Ζ), και των κοινόχρηστων χώρων
που υπάρχουν γύρω από αυτή (Ο.Τ. 377Α-Κ.Χ.-πράσινο), από τον χώρο του
Σιδηροδροµικού Σταθµού µέχρι την διασταύρωση µε την οδό 11ης Οκτωβρίου, µε ανάπτυξη
διαδροµών πρασίνου, κίνησης πεζών και ποδηλάτων.
• Διαµόρφωση τµήµατος της οδού 11ης Οκτωβρίου (υποπεριοχή V-Η), από την
διασταύρωση µε την οδό Αριστοτέλους, µέχρι και τη διασταύρωση µε τις οδούς Αρχελάου
και Αριστοφάνους.
• Διαµόρφωση τµήµατος της οδού Βενιζέλου (υποπεριοχή V-Θ), από την διασταύρωση µε
την οδό Σαρανταπόρου µέχρι την αρχή της οδού 11ης Οκτωβρίου.
39
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
• Διαµόρφωση της οδού Αρχελάου (υποπεριοχή V-Ι), από τη διασταύρωσή µε τις οδούς
Αριστοφάνους και 11ης Οκτωβρίου, µέχρι την πλατεία Λασσάνη.
40
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
8. ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΩΝ
Το νέο Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο της Κοζάνης, ως πρόταση όπως διαµορφώθηκε από το
2003 έως το 2014 αναφέρει τα εξής:
Α Φάση:
Δ. Στρατόπεδα
Αποτελούν ασύµβατη χρήση σε σχέση µε περιοχές κατοικίας και λόγω του λειτουργικού
42
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
χαρακτήρα τους, αλλά και λόγω των µεγάλων εκτάσεων που καταλαµβάνουν, παρακωλύοντας
της αστικές χρήσεις, την ανάπτυξή τους και την κυκλοφορία. Το σηµαντικότερο σε µέγεθος και
σε επαφή µε την πόλη, το στρατόπεδο Μακεδονοµάχων, είναι προς µεταφορά.
Β2 Φάση:
Η Πολεοδοµική Ενότητα 4 είναι η ζώνη κεντρικών λειτουργιών της πόλης της Κοζάνης και
περιλαµβάνει τις παλιές Πολεοδοµικές Ενότητες Δ, Ε, Ι, τµήµατα των παλιών Πολεοδοµικών
Ενοτήτων Ζ και Θ και το στρατόπεδο Μακεδονοµάχων (τµήµα της περιοχής επέκτασης ΙΙΙ που
ήταν ενταγµένη στην ΖΟΕ 1).
Είναι η περιοχή που συγκεντρώνει το σύνολο σχεδόν των κεντρικών λειτουργιών και τις
περισσότερες εµπορικές δραστηριότητες της πόλης. Ειδικότερα στην Πολεοδοµική Ενότητα
βρίσκεται το Δηµαρχείο, οι δηµοτικές υπηρεσίες και επιχειρήσεις, τράπεζες, ΟΤΕ, οικονοµικές
και διοικητικές υπηρεσίες της Περιφέρειας, το λαογραφικό µουσείο, η αστυνοµία, η τροχαία,
το υποθηκοφυλακείο, ο ΣΔΟΕ και η ΔΟΥ.
Με την ένταξη του στρατοπέδου Μακεδονοµάχων που θα αναπτυχθεί ως κέντρο διοίκησης
(Δήµος – δηµοτικές υπηρεσίες), πολιτισµού και αναψυχής, την επέκταση της ζώνης κεντρικών
λειτουργιών και το πρόγραµµα ανάπλασης κεντρικής περιοχής επιδιώκεται η λειτουργική
αναβάθµιση και ανάδειξη αυτής της Πολεοδοµικής Ενότητας.
Για το Στρατόπεδο Μακεδονοµάχων προτείνεται η χρήση:
Κεντρικές Λειτουργίες Πόλης (Περιεχόμενο πολεοδομικού κέντρου – κεντρικής
λειτουργίας πόλης – τοπικού κέντρου συνοικίας – γειτονιάς (άρθρο 4)
Στις περιοχές της κατηγορίας αυτής επιτρέπονται µόνο:
1. Εµπορικά καταστήµατα
2. Γραφεία, τράπεζες, ασφάλειες, κοινωφελείς οργανισµοί
3. Διοίκηση (στα κέντρα γειτονιάς επιτρέπονται µόνο κτίρια διοίκησης επιπέδου γειτονιάς)
4. Εστιατόρια
5. Αναψυκτήρια
6. Χώροι συνάθροισης κοινού
7. Πολιτιστικά κτίρια και εν γένει πολιτιστικές εγκαταστάσεις
8. Κτίρια εκπαίδευσης
9. Κτίρια κοινωνικής πρόνοιας
10. Κτίρια, γήπεδα στάθµευσης
11. Αθλητικές εγκαταστάσεις
12. Εγκαταστάσεις µέσων µαζικών µεταφορών
43
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Αστικό πράσινο
Γενικότερα στην πόλη της Κοζάνης, η έκταση του αστικού πρασίνου υπολογίζεται περί τα
60.910 τ.µ. και ο δείκτης αστικού πρασίνου διαµορφώνεται στα 2,49 m2/κατ. (αριθµός
κατοίκων πόλης Κοζάνης= 35.993 κάτ., απογραφή 2011). Η έκταση που λαµβάνεται υπόψη
για τον υπολογισµό είναι µικρότερη από την πραγµατική, γιατί δεν προσµετρούνται οι
αδιαµόρφωτοι κοινόχρηστοι χώροι του Δήµου, ούτε τα δέντρα στις δενδροστοιχίες της πόλης,
που υπολογίζονται περί τα 4.000 άτοµα. Επίσης, εννοείται πως στην τιµή αυτή δεν
υπολογίζονται ιδιόκτητοι χώροι πρασίνου (αυλές), ούτε οι χώροι που ανήκουν σε άλλους
φορείς (π.χ. παρκάκια ΟΣΕ, άλσος Νοσοκοµείου, Γκέρτσιο, Αγ. Αθανάσιος κ.άλ.)
Ο δείκτης περιαστικού πρασίνου όµως ανέρχεται στα 81,40 m2/κατ. Στις εκτάσεις αυτές
περιλαµβάνονται τα άλση Αγ. Σαράντα, Αγ. Παρασκευής, Ράχη «Μαντζίρη», Αγ. Θωµάς,
Ξενία, Αγ. Νικάνορας, Υπ. Θέατρο – Στρατόπεδο, Κουρί και Προφήτης Ηλίας-Κλιούγκι,
συνολικά 2.940.000 m2.
Ο χώρος του Στρατοπέδου περιλαµβάνει περί τα 217 στρ. πρασίνου. Στην έκταση αυτή και
44
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
κυρίως στη βόρεια πλευρά φύονται αρκετά δασικά είδη, όπως κυπαρίσσια, πεύκα, λεύκες,
ακακίες και άλλα είδη, ενώ υπάρχουν και γειτνιάζοντες χώροι που φιλοξενούν µεγάλες
εκτάσεις περιαστικού και αστικού πρασίνου, όπως το Υπαίθριο Θέατρο µε 85 στρ. δασικής
βλάστησης (περιαστικό µε κυπαρίσσια και πεύκα), ο Δηµοτικός Κήπος (15 στρ.), το Δηµοτικό
Ωδείο (1,5 στρ.), τα παρκάκια στον Μαρινόπουλο (3,8 στρ.), τα παρτέρια και η παιδική χαρά
στις εργατικές κατοικίες Στρατοπέδου (2,2 στρ.), οι εργατικές κατοικίες Αγ. Αθανασίου (3
στρ.), το αλσύλλιο του Αγίου Αθανασίου (8 στρ.), καθώς και άλλοι µικρότεροι χώροι
πρασίνου.
Στο πλαίσιο του ΓΠΣ οριοθετούνται τρεις διευρυµένες ζώνες προς ανάπλαση, µεταξύ των
οπίων και η περιοχή από το Δρίζειο µέχρι και το στρατόπεδο Μακεδονοµάχων όπου
προβλέπεται η λειτουργία του Δήµου και των δηµοτικών υπηρεσιών σε συνδυασµό µε
δραστηριότητες πολιτισµού, ελεύθερου χρόνου αναψυχής και αθλητισµού.
Από τις οικοδοµικές άδειες και τις απαιτήσεις των βασικών διοικητικών λειτουργιών
προκύπτει κάλυψη των αναγκών βάσει σταθερότυπων. Στο πλαίσιο όµως εφαρµογής του ΓΠΣ
για λόγους λειτουργικής αναδιοργάνωσης προβλέπεται ή και έχει δροµολογηθεί η µετακίνηση
διοικητικών µονάδων (όπως υπηρεσίες Περιφέρειας στη ΖΕΠ, δήµος και δηµοτικές υπηρεσίες
στο στρατόπεδο Μακεδονοµάχων, µετακίνηση Πυροσβεστικής Υπηρεσίας). Με δεδοµένη την
επιδιωκόµενη λειτουργική αποσυµφόρηση της πόλης της Κοζάνης που θα υλοποιείται
σταδιακά η χρήση της διοίκησης υπερτοπικής σηµασίας προβλέπεται τόσο στην νότια
περιοχή επέκτασης όσο και στη ΠΕΠΔ 1.
Το Στρατόπεδο Μακεδονοµάχων καταλαµβάνει µια αρκετά µεγάλη έκταση στο όριο του
Σχεδίου Πόλης της Κοζάνης, µε ιδιαίτερη χρήση, η οποία έρχεται σε σύγκρουση µε τις
περιβάλλουσες υφιστάµενες χρήσεις.
Επιπλέον εντάσσεται στην περιοχή όπου προτίθεται να επεκταθεί η πόλη βάσει των
προβλέψεων του Νέου Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου και χωροθετείται στο κέντρο του άξονα
σύνδεσης των δύο διοικητικών κέντρων, αυτού της πόλης της Κοζάνης και εκείνου της ΖΕΠ,
δύο δεδοµένα που καθιστούν αναγκαία την αξιοποίηση – ανάπλαση – πολεοδόµηση του
χώρου.
Ήδη είναι εγκατεστηµένες στην ευρύτερη εντός και εκτός σχεδίου περιοχή, χρήσεις και
λειτουργίες:
45
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
1. Δηµοτικό Αθλητικό Κέντρο (ΔΑΚ) – Ο.Τ. 204 – επιφάνεια περίπου 36 στρ. µε γήπεδο
ποδοσφαίρου, κλειστό γυµναστήριο, κλειστό κολυµβητήριο, γήπεδα τέννις κλπ.
4. Συγκρότηµα Δηµοτικής Βιβλιοθήκης (Βιβλιοθήκη & Μουσείο) – Ο.Τ. 209 – επιφάνεια γηπέδου
2971µ² - Σύνολο δόµησης: 4100µ², Βοηθητικοί χώροι: 1600µ²
5. Σχολικές Εγκαταστάσεις – Ο.Τ. 203 – επιφάνεια γηπέδου : 6440µ² - 9ο & 12ο Δηµοτικά
σχολεία.
6. Κτίριο Αστυνοµικής Διεύθυνσης – εκτός σχεδίου – επιφάνεια γηπέδου περ. 4,5 στρ.
Στο εν λόγω Στρατόπεδο υπάρχουν αξιόλογα από αρχιτεκτονικής άποψης κτίσµατα, τα οποία
στην πλειοψηφία τους είτε χρησιµοποιούνται σήµερα και είναι σε καλή κατάσταση, είτε έχουν
συντηρηθεί και αναστηλωθεί από το Υπουργείο Εθνικής Άµυνας. Επιπλέον πρόκειται για µια
περιοχή µε µια αρκετά µεγάλη κάλυψη σε πράσινο και µε ελάχιστες υψοµετρικές
διαφοροποιήσεις.
Ήδη οι λειτουργίες του Στρατοπέδου έχουν περιοριστεί λόγω της κατάργησης του Α’ Σώµατος
Στρατού και συνεπώς το ίδιο και οι απαιτήσεις σε χώρο για την εύρυθµη λειτουργία των
διατηρούµενων υπηρεσιών του.
Όλα τα ανωτέρω συντελούν στην προώθηση της άµεσης αξιοποίησης της έκτασης του
Στρατοπέδου Μακεδονοµάχων, µέσα από την ανάπλαση και πολεοδόµησή του, µετά από την
έγκριση του Νέου Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου Κοζάνης, καθώς οι χρήσεις που
καθορίζονται από το ισχύον Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο είναι δεσµευτικές.
46
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Σήµερα οι Υπηρεσίες του Δήµου Κοζάνης είναι εγκατεστηµένες σε τουλάχιστον οκτώ (8)
διαφορετικά κτίρια, άλλα ιδιόκτητα και άλλα ενοικιαζόµενα, διάσπαρτα σε διάφορα σηµεία της
Πόλης και των Δηµοτικών Ενοτήτων. Οι Υπηρεσίες αυτές στη πόλη της Κοζάνης είναι:
Από τις παραπάνω κτιριακές υποδοµές οι µε αρ. 3,4,5 & 7, βρίσκονται σε µη ιδιόκτητα κτίρια ενώ το
σύνολο των κτιριακών υποδοµών, σήµερα, ανέρχεται στα 5.633,90µ². Οι χώροι όπου στεγάζονται
οι Υπηρεσίες του Δήµου δεν επαρκούν και οι ανάγκες σε κτηριακές υποδοµές προσδιορίζονται
περίπου στις 7.500,00µ².
Στις διατάξεις του Ν. 4407/2016 (ΦΕΚ 134Α!/26-7-16) και το Κεφάλαιο Γ, που αφορά στην
αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας των Ενόπλων Δυνάµεων, προβλέπεται η σύσταση
ανεξάρτητης υπηρεσίας µε τίτλο «Υπηρεσία Αξιοποίησης της Ακίνητης Περιουσίας των Ενόπλων
Δυνάµεων» (ΥΠ.Α.Α.Π.Ε.Δ.), η οποία έχει αποστολή την αξιοποίηση των ακινήτων ιδιοκτησίας του
Ταµείου Εθνικής Άµυνας (Τ.ΕΘ.Α.), του Ταµείου Εθνικού Στόλου (Τ.Ε.Σ.) και του Ταµείου
Αεροπορικής Άµυνας (Τ.Α.Α.) που δεν χρησιµοποιούνται για στρατιωτικούς σκοπούς, προς όφελος
των Ενόπλων Δυνάµεων και των στελεχών τους, καθώς και η αξιοποίηση των ακινήτων του
Μετοχικού Ταµείου Στρατού (Μ.Τ.Σ.), του Μετοχικού Ταµείου Ναυτικού (Μ.Τ.Ν.) και του Μετοχικού
Ταµείου Αεροπορίας (Μ.Τ.Α.), προς όφελος των µετόχων των Μετοχικών Ταµείων.
Στο άρθρο 13 του ιδίου Νόµου προβλέπεται η κατ’ εξαίρεση συνοµολόγηση απευθείας µε νοµικά
πρόσωπα δηµοσίου δικαίου και Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.), καθώς και µε
47
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
νοµικά πρόσωπα που ανήκουν ή εποπτεύονται από αυτούς, των όρων για την αξιοποίηση
ακινήτων, που αναφέρονται στο άρθρο 10 και βρίσκονται στην περιοχή τους, χωρίς τη διαδικασία
των παραγράφων 4 έως 12 του άρθρου 11, υπό τις εξής προϋποθέσεις: α) οι Ο.Τ.Α. α΄ και β΄
βαθµού ή τα νοµικά πρόσωπα που ανήκουν ή εποπτεύονται από αυτούς υποβάλλουν πλήρες
βιώσιµο επιχειρηµατικό πλάνο και οικονοµοτεχνική µελέτη µε σαφές και δεσµευτικό
χρονοδιάγραµµα υλοποίησης, β) η συµφωνηθείσα αντιπαροχή αποτιµώµενη σε χρήµα δεν
υπολείπεται του 5% της αντικειµενικής αξίας του ακινήτου ή σε περίπτωση µη υπαγωγής στο
αντικειµενικό σύστηµα, του 5% επί της αξίας, όπως αυτή προσδιορίζεται νόµιµα από τη φορολογική
αρχή, γ) η σχετική συµφωνία εγκρίνεται από το Συµβούλιο Άµυνας (Σ.ΑΜ.).
Ειδικότερα στο χώρο του στρατοπέδου Μακεδονοµάχων, σε εφαρµογή του νέου Γ.Π.Σ.,
σχεδιάζεται η εγκατάσταση του νέου Διοικητικού Κέντρου της πόλης που συνοδεύεται
τουλάχιστον από τις παρακάτω χρήσεις:
Α. Όλες οι Υπηρεσίες του Δήµου
Β. Το Αµαξοστάσιο του Δήµου
Γ. Η Πυροσβεστική Υπηρεσία
Δ. Βρεφονηπιακός σταθµός
Ε. Στρατιωτικό Μουσείο
Ζ. Χώροι πρασίνου
Η. Χώροι Αθλητικών Εγκαταστάσεων, σε συνέχεια του υφιστάµενου Αθλητικού Κέντρου
Θ. Χώροι στάθµευσης (Διοίκηση Δήµου-ΔΑΚ-Βιβλιοθήκη-Αστυνοµική Δ/νση)
48
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Τέλος σηµαντικό τµήµα του συνολικού χώρου παραµένει στη ευθύνη του Υπουργείου Εθνικής
Άµυνας, είτε να συνεχίσει να καλύπτει στρατιωτικές ανάγκες (στρατόπεδο), είτε να
αξιοποιηθεί ως οικιστικός υποδοχέας αφού ενσωµατώνεται στον ιστό της πόλης µε χρήσεις
και συντελεστή δόµησης που θα καθοριστούν από το ΓΠΣ.
αξιοποίηση της πολεοδοµηµένης έκτασης κατά το δοκούν, σύµφωνα µε τις χρήσεις που θα
έχει ορίσει η πολεοδοµική µελέτη.
Ήδη στον χώρο του στρατοπέδου υφίστανται κτίρια σε σχετικά καλή κατάσταση τα οποία θα
µπορούσαν µε µικρές παρεµβάσεις να καλύψουν τις παραπάνω ανάγκες.
50
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Στο υπό εκπόνηση ΓΠΣ, ο χώρος του σηµερινού στρατοπέδου Μακεδονοµάχων αποτελεί µια
χωριστή Πολεοδοµική Ενότητα µε συγκεκριµένο συντελεστή δόµησης, που θα προσδιοριστεί
µε βάση τις προηγούµενες χρήσεις. Με την έννοια αυτή ο παραπάνω χώρος πρέπει να
πολεοδοµηθεί µε βάση τις χρήσεις που θα συµφωνηθούν και να ενσωµατωθεί τόσο στο
υφιστάµενο σχέδιο πόλης όσο και στις περιοχές επέκτασης που το περιβάλλουν. Σηµειώνεται
ότι η χωροθέτηση του νέου Διοικητικού κέντρου θα πρέπει να συνδυαστεί µε τις υφιστάµενες
κοινόχρηστες εγκαταστάσεις που πλαισιώνουν τον χώρο, είτε αυτές είναι εγκαταστάσεις
πολιτισµού (νέα Βιβλιοθήκη-Δρίζειο ωδείο), είτε εγκαταστάσεις αναψυχής (Δηµοτικό Πάρκο)
51
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Σηµαντικό τµήµα του συνολικού χώρου που παραµένει στη ευθύνη του Υπουργείου Εθνικής
Άµυνας και αντιστοιχεί στο χώρο που περιλαµβάνει το σύνολο σχεδόν των υφιστάµενων
κτιρίων διοίκησης του στρατοπέδου, είτε να συνεχίσει να καλύπτει στρατιωτικές ανάγκες
(στρατόπεδο), είτε να αξιοποιηθεί µελλοντικά ως οικιστικός υποδοχέας αφού
ενσωµατώνεται στον ιστό της πόλης µε χρήσεις και συντελεστή δόµησης που θα
καθοριστούν από το ΓΠΣ, επιφάνειας 120.000,00µ² περίπου.
52
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
Η παραπάνω, σηµαντική για το σύνολο της πόλης, χωροθέτηση κοντά στη δυτική είσοδο της
πόλης, είναι φανερό ότι θα διαφοροποιήσει και θα διαµορφώσει νέα κυκλοφοριακά δεδοµένα
για τη πόλη. Στη κατεύθυνση αυτή ήδη κινείται και η οµάδα µελέτης που έχει επιφορτισθεί µε
την διεκπεραίωση του Σχεδίου Βιώσιµης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ)
53
Στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης MASTER PLAN
9. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
54