KlYI'dan
• KIYI'mn ilk saytst, bek/enenin üstünde ilgi gör­ /arta birlikte, "Uiuslararast Şenlik" biçiminde kutla­
dü. Sanatseverliğin bir göstergesi olan bu durum, bizi
mutlu ettiği gibi, yüreklendirdi de. Bundan böyle
KIYI'ntn sanat düzeyini yükseltmek, onu okura, gi­
derek daha doyurucu bir içerikle sunmak başitea
amaomtz o/acaktrr.
• Bu ytl, uluslararast BARIŞ YILI. Ama biz, sava­
şan bir dünyada, bartş'tn ödemi içindeyiz. Bütün in­
sanlar, savaştn, doğrudan ya da dalayit olarak etkisin­
de. Kimi ölüyor, kimi yaralantp sakat kaltyor.. Kimi
de korku ve buna/tm içinde...
"Mardin-Münih Hattt"ntn sevimli Petra'st, "Ben
insaniart seviyorum." diyor. Babast Helmut ise,
"Sen, bir Alman'stn; bir Alman, ancak Almaniart se­
ver" diye diretiyor.. Sonunda, Petra'ntn, Mustafa'yla
kurduğu mutlu yuva dağtltyor. Daha önemlisi, insan­
/tk düşmant Helmut, aşağtltk düşünceleriv/e, alttn
saç/t iki çocuğu z.ebirlemeye başltyor...
Helmut'un sözleri, bize, F.H Uağlarca'ntn, Batt
Anst'ndaki "Ben Almanlan severim/ Almanlar maki­
nalart sever." dizelerini antmsattt. Yaratttğt teknolo­
jik dünyantn tutsağt durumuna gelen Battlt insanda.
zamanla ya/ntz kendini sever olmantn çirkinfiği bu ..
"O bir film, bun/arsa azanca düşünceler" deme­
yiniz. Yeryüzünde nice Helmut'lar var. Çeşitli ülke­
lerde "yabanct düşmanltğt" yerden mi bitiyor, sant­
yorsunuz? Helmut'lartn, "sevgi"nin yerine "kin''i,
"nefret"i büyüten insaniann işi bu... Kuşkusuz, daha
temeldeki neden, çarptk eğitimdir. Sorunun ana kay­
nağt, burdadtr. Bunu önlemek için, ülkeler, ulusal
eğitim programlartnda, düşmanca duygular aştiaya­
bilecek _konulara yer vermemelidir. Yoksa,
Helmut'lartn saytst daha da artar ve bartş umut/art
tümüyle suya düşer.
Bartş açtstndan üzerinde duru/maya değer bir ol­
gu daha var: Birkaç ytldtr "Ulusal Egemenlik ve Ço­
cuk Bayramt"mtzt, çeşitli ülkelerden konuk çocuk-
Sahibi: Kuzey Gazetecilik Matbaao/tk ve
Ambalaj San.A.Ş. Adtna
M.Naci ÖZKAN
Yazı işl�ri Müdürü Osman D.PiYALE
Yayın Yönetmeni Mahmut ÇAKAR
Dizgi'Baskt: Kuzey Gazereci/ik Mat.ve Ambalaj San.A.S.
maktaytz. Bu yeni oluşum, bizim "ulusal'' bayramt­
mtza giderek "evrensel" bir boyut kazandtracağa
benziyor... Bu, ilginç bir gelişmedir.
Dünyantn çeşitli ülkelerinden din/eri, dilleri, tö­
releri, dünya görüşleri ayrt ama yürekleri bir olan ço­
cuklar, Atatürk Türkiye'sinde biraraya gelerek dost­
ça, kardeşçe sevinçten uçarcastna coşup oynayarak
eğleniyorlar. Dünya çocuklartntn sevgide böylesine
kaynaşmtş olmast, birbirine uzak düşen büyükler için
ne güzel bir ders! Şimdiye dek biraraya gelerneyen
uluslar, belki bundan böyle, bir bayram sevincinde
el ele veren bu çocuk/ann varltğtnda birleşip kayna­
şabi/irler. Ancak bu gelişmeyle, bir gün bartş artarnt­
mn kurulabileceğine inant/abilir
Gerçekten çocuklar-arast ilişkilerden aileter-arast
ilişkilere doğru genişleyen, buradan da uluslararast
ilişkilere yanstyacak olan 23 Nisan Çocuk Şenliği",
bartş konusunda umut verici görünümler sergile­
mektedir. Dileriz, bugün dünyayt yönetenlerin bir
türlü uygulayamadtklart, Atatürk'ün "yurtta bartş
dünyada banş" ilkesi, bu yoldan gerçeklesir de in­
sanltğtn yüzü güler...
Çağtmtztn ileri uygarltğtnt yaratan insan/tk, bu
uygarltğtn sağ/adtğt geniş oTanaklardan herkesin hak­
ça yarar/anabileceği bartş ortamtnt kurmayt da başar­
maltdtr.
• Bu saytda, Ressam Orhan Peker'in özel Mek­
tup/anyla yaşamöyküsüne yer veriliyor. Sanatçtntn
dosdanndan sağ/antp ilk kez Ktyt'da yaytmlanan ve
önemli sanat görüşlerine de yer veren bu mektup/a­
nn, ilginç bulunacağtnt umuyoruz.
Saygtlartmtzla.
Abone Koşulları 1 Ytlltk 2.400.- TL.
Yazışma Adresi P.K.183-TRABZON
Fiyatı:200.-Tl fKDV Dahili AYLlK DERGi
Kapak Kolaj Tayfun PiRSHiMOGLU
Gazipaşa Cad.No.23 Te/:79797 67200 TRABZON
 EVRENSEL BARIS iCiN
Yeryüzünün dört bir yanında
sıcak/ soğuk savaşlar sürüp giderken
"evrensel barış"tan söz etmek asırı
iyimserlik olacak biliyorum. Yine ·de
bu konuya eğilmek, evrensel boyut­
larda gerçek bir barışın hangi değer­
ler üzerine kurulablleceğlnl araştır­
mak gereğini duyuyorum. Çünkü, in­
sanları korku Içinde yaşamaktan kur­
taracak çözümlere ulaşmak Için, bu
konuyu sürekli gündemde tutmak da
bir görevdir.
Bilge düşünür Russel, "insanların
haydtını herhangi yoldan düzeltmek
Işinde, insan yaradılışının özünü an­
lamak temel olmalıdır." der. Billmin
bugüne dek ortaya koyduklarıyla, In­
san yaradılışının özünü yeterince bi­
lemlyorsak da. bin yıllara varan de­
neyim birikimine dayanarak. konuya
bu açıdan yaklaşmakta yarar var.
Çünkü "barış"ı gerekli kılan,
"savaş"tır. Eğer savaş olmasaydı. sa­
vaşın yol açtığı büyük acılar yaşan­
masaydı, barışa böylesine Içten gerek
duyulmazdı.
Savaşın nedenlerine gelince; bu­
nu, ünlü bilgin Einsteln'in dediği gibi,
"insan tabiatının derinliklerinde ara­
mak gerekir". Gerçekten, bireysel
kavgalardan ülkeler arasındaki sa­
vaşlara dek tüm çatışmaların teme­
linde, Insanın "elde etme/üstün gel­
me" tutkusu yatar. insanın Içindeki
"yaban"ı besleyip büyüten. onu uz­
laşmaz tutumlara iten bencil duygu­
ların kaynağı bu ilkel tutkudur. Bu­
nun karşısında, kendiliğinden, "yiti­
rlleni yeniden ele geçirme" tutkusu
oluşmakta, böylece "çatışma" kaçı­
nılmaz olmakta, savas. baslamakta-
. catısmalar/kötülükler son bulur. Fik­
��
Konuyu böyle alınca, savaşın.
uluslarüstü örgütlerle denetim altına
alınablleceğlni düşüneniere katılmak
güç olacaktır. Yaşanılan acı gerçek­
ler, denetimin, belirli koşullarda geçi­
cl yararlar sağiasa da, kalıcı çözüm ol­
madığını göstermektedir. Çünkü de­
netim örğütlerl, uluslarüstü de olsa,
gizli silah üretimini denetleyeme­
mekte, sonuçta, "Hazır ol cenge Ister
isen sulh ü salah" anlayışı geçerli ol­
makta, bu da gerilimi artırmaktadır.
Böylesi bir tutum, uluslararasın­
da güven sağlamak şöyle dursun, gü­
vensizllğin artmasına yol açmaz mı7
Kuşkusuz her ülke, toprak bütünlü­
ğüne saygı gösterilmesini Ister. Ama
bu, savaşa sürekli gerekçe olmalıdır.
Çünkü ülke ya da ·bölge çıkarları sa­
vaşa gerekçe olduğu sürece gerçek
- .
anlamda barıs kurulamaz. Savasın
yol açtığı büyÜk acıları tümüyle orta­
dan kaldırabllmek Icin daha köklü
önlemler üzerinde dlisünmek ve barı­
şı. tüm insanlığın üzerinde birleşebi­
leceğl evrensel değerlere dayandır­
mak gerekir.
Savaşın yaptığı yıkımları bütün
gerçekliği lle yaşayıp görmüş olan
Atatürk. evrensel barışa giden ger­
çek yolu arayıp bularak, "yurtta
sulh, cihanda sulh" Ilkesini getirdi.
Büyük kurtarıcı, bu Ilkenin gerçekleş­
mesi için izlenmesi gereken yolu da
gösterdi:
"insanları mesut edecek yegane
vasıta, onları birbirlerine yaklaştıra­
rak onlara birbirlerini sevdlrerek,
karşılıklı maddi ve manevi Ihtiyaçları­
nı temine yarayan hareket ve enerji­
dir.
Cihan sulhü içinde beşeriyetin
hakiki saadeti, ancak bu yüksek ide­
al yolcularının çoğalması ve muvaf­
fak olmasıyla mümkün olacaktır."
Insanlar. tek tek ya da topluca
çalışıp ürettiklerini ancak sevgi orta­
mında hakça üleşip tüketebllirler.
Çünkü sevgi, paylaşıldıkça çoğalan
tek değerdir; onun olduğu yerde
doyumsuzluk yoktur. Sevgi dışınday­
sa bölüşülen her şey azalır ve açgöz­
lülük yaratır. Kuşkusuz burada, dü­
şüncenin coşkusuna dayanan bir
sevgi sözkonusudur. Bu. özgürlük gi­
bi. toplumsal bir değer olarak gelişti­
rilen sevgidir. Bu tür sevgi, kişiye so­
rumluluk yükler. Böylece sevmek,
hak olmaktan önce, toplumsal bir
ödev olur. insanlar. birbirini sevmek
gereği üzerinde birleşince de
. rının barış olduğunu. öteki bütün çı­
ret, "insan melek olsaydı cihan cen­
net olurdu" der. Yeryüzünün güzel­
leşmesi, insanın Iyileşmesine bağlıdır.
Atatürk'ün barış'la liglll olarak
değindiği sorunlar arasında
ekonomik/ toplumsal içerikli olanlar
ağırlık taşır. O, sürekli barış için, in­
sanlığın bütününün refahını gerekil
görür. Bunun için de kitlelerin du­
rumlarını Iyileştirecek uluslararası
önlemler ister. Daha önemlisi, her ıil­
kede, yurttaşların. barışçıl amaçlara
göre eğitilmesi gereği üzerinde du­
rur:
"Eğer devamlı sulh isteniyorsa,
kitlelerin vaziyetlerinl lyileştirec�k
beyneimiJel tedbirler alınmalıdır. In­
sanlığın heyet-i umumiyesinin refahı,
açlık ve tazyikın yerine geçmelidir.
Dünya vatandaşları haset, açgözlü-
Rasim ŞiMŞEK
lük ve kinden uzaklasacak sekilde
terbiye edilmelidir." · ·
Evrensel barış, kuşku yok ki, en
sağlam temelini eğitimde bulur. Eği­
tim. insanın iç varlığına yönelerek,
oradaki beneli duyguları bastırıp öz­
gecl bir yapı oluşturmalı. Ancak böy­
lece kişi, kendi iç kargaşasından kur­
tulup lyi'nin, güzel'in, doğru'nun er­
demine varır. Bu erdemlerle donanan
kimseler ise. başkalarına ulaşmakta
güçlük çekmezler.
Gerçekten kişi, insanlığı ancak
kendi iç vaı'iığında tanıyıp yargılaya­
blllr; ak'la kara'yı ancak burada ayır­
dedebilir. Bir şiirinde. "Cümleler doğ­
rudur sen dorğru isen ı Doğruluk bu­
lunmaz· sen eğri isen" diyen Yunus
Emre, bir başka şiirinde de, "Sen sana
ne sanırsan ayruğa da anı san" diye
SÖ)(Ier. Kendin'den yola çıkıp da var­
lığını aşabilen kimse, sevginin kapıla­
rını Insanlara açmakta gecikmez. Bu
sevgi lle karşılıklı anlayış, saygı, hoş­
görü, güven ortamı kurulmuş olur.
Çıkar çatışmasının. kaygının bulun­
madığı böyle bir ortamda da kolayca
mutlu olunabilir.
Bir de şu var: insanların çoğu
duymasa da yaşamak güzeldir, şiir
doludur. Bu güzelliği, bu şiiri duyma­
yanlara duyurmak gerekir. Yaşama­
nın sonsuz güzelliği karşısında Insa­
nın çirkinliği büyük bir çelişki. Dağ­
larca'nın, "Neden herkes güzel ol­
maz,/Yaşamak bu kadar güzelken?"
diye ünlernesi bundan. Yaşamın şiiri­
ni duyan insan. bir düşünürün dediği
gibi, "yaradılışının aşağılık yanlarına
bağlı kalmaktan" kurtulup tüm varlı­
ğı lle sevgiye yönelir. erdem yoluna
girer. Bu yol barışa çıkar.
insanlar, en büyük ortak çıkarla­
karlarının ancak barış ortamında bir
anlam taşıdığını er-geç anlayarak,
sevgide birleşmenin yollarını arayıp
bulacaklardır. Çünkü birbiriyle anla­
şıp kaynlışmış. fılrbirlnl sevip sayan.
birbirine güven duyan insanların y_a­
şadığı dünya, güzel bir dünyadır. Is­
tenine bu dünya kolayca kurulabilir.
Yeter ki uluslarcil genç kuşakların ki­
şiliği sevginin aydınlığında lyi'nln,
güzel'in doğru'nun Ipliğiyle dokun­
sun.
Bilimin de sanatın da öğrettiği,
öğreteceği budur. Bilge Yunus, yüz­
yılların ötesinden ne güzel seslenir:
"Gelin tanışık olalım
işin kolayın kılalım
Sevelim sevlleflm
Dünya kimseye kalmaz." e
3
 ÖNCESi KAPALl SONRASI AÇIK
-Selam bir kucak/aşmadır arkadaş
Selamını aldım. Gözlerinden öperim·
Ey bir yıldızın peşisıra sürqklenen hayat
Dağların deliduman burağında mısın şimdi.
Turaçiarın beslendiği yabansı göl/erinize
Ben girmedim. Siz mi getirdiniz bu çaparıları.
Peki kim suladı bu yorgun sürüleri kuzulan meleşen.
Kavlak ağaçların bu uzun yalnızlıklarını
Kim yaşadı kapalı pencerelerin ardında?
Kayağan topraklardan dökülen bu pas/ı sulan
Kim sürdü bu savaklara. Ben hiç içmedim.
!Hayat bir aynadıridiye yazar ya asker defterlerinde
Kendini görürsün orada.. Dökülmüş saçlarını.
Ey hayatımızın doludizgin yağız atları
Söyleyin kim bağladı sizi bu taşlık/ara.. .
Pusatsız ağır zincirler/e elferimizi
Bataklık/ara çakı/ıp duran gençliğimizi
Üşüyen parmaklarımızdı yüreğimizde sızlayan
Karların altından çıkardığımız soyunuk.
Ateşleri yaktığımız dağbaşları söyleyin
Adı turna mıydı kanatlarımızın.
Dağlar bir orman mıdır yoksa
Bulutları taşıdığımız gözlerimizde.
Sabahın acı kokan çığ/ıklarıyla
Ne de çabuk boşandı dizginleri atlarımwn.
Kim soldurdu pencere önlerindeki
Çiçekleri Sobaların sıcaklığını bir kış günü
Işte şimdi önündeyim. Islak bir kokunun ardından.
Fotoğraf: M.Reşat Sümerkan
4
-"Ayri Beraberlikler"in esiniyle··
Sana geldim bir güz günü. Ne de çok özlemişim.
işte bu yüreğimiz sevgiden arta kalan
Ey yıllardır içine kapanan yüceğim
Karların erime zamanıdır şimdi.
Carmıha gerdiğim sözleri çıkar gitsin.
Baharı bekleyen bir çiçek gibi.
Sevdiğimiz şair/erin en güzel
Şiirlerini okuyarak koklamalı hayatı
Ey gençliğimin kırağı ça/mış akşamları
Ben başlatmadım bu kavgayı. Hadi gel barışa/ım.
Bir denize varalım haydi.
Yüreklerimizi bölüşelim.
Gözlerimizi koyalım şiiriere
Kitap/ara bakalım.
Unuttuğumuz bir şeyler var sanıyorum
Sıcak ekmekleri kokladığımız yıllardan.
/Elinde okunmamış mektuplarimürekkep izleri/
Bulunan kentin şiirini yazayım.
Buğulu gözlerimize üşüşen akşamları.
. Ey özlemini tükettiğimiz güzellik/er·
NURi AKSAKAl
UYUMSUZ
Şu /oş sokakta
Yanıyar içim
Kime uğradımsa
Anlıyor bir hiçim
Duysa bilici kuş
Çile tapınağını
Yazıyorum
Uvmuvor kimseve sevişim
M. Özer ClRA VOGlU
 ELLERi M
KONVŞTVKÇA

ellerim konuştuKça dönüyor yaprak

çağlarm yatağmda uyuyorum

nöbetçim tavuskuşulmaranta
bekliyorum uygar dönüşünüzü
kuytusunda ormanm

ISirganlar vard1 yine dönemeçler

kurallarieski yasalariçitier
oysa benim umars1z çocuklaTim
toplayacak yemişlerilböğürtlenleri

sürüyorsa yabamlm egemenliği

koynuma girdikçe yasaklamyar
yaseminse beyazigü/se k1rm1z1
komşu Yildiziarim çalsam gecenin
yarg1lar m1yd1 bak1şlarm1z beni
okşasam özgür bir bulutun saçiarim
YAZ
b�rakm samurtkan yüzünü o akim Herkesin an1msad1ğ1 bir Yaz'1 vardir
sevgi s1ğmağma götürecek bizi Hiç olmazsa bir Yaz, ammsad1ğ1
s1cac1k göğsüne dokununca doğanm Düşlerin rengiyle biraz zedeli,
çağm güvercinleri öpüşecektir
çiçeğe duracaktir dost yüreğim Zaten gerçek nedir ki gerçek nedir ki ve zaten gerçek
ormana eriştiğinde her yaprak Düşünüldükçe özü emi/en o saydam yemiş
Yaşand1kça değil, düşünüldükçe

Gündoğdu Sammer 1986 Yaşamak yetmez ki an1msamaya

Bir nişam olur yaşam1şilğ1n
işte hepsi odur işte hepsi odur işte hepsi o

Anmay1 unuttukça daha belirsiz

Düşlerin rengiyle zedeli biraz
Seval ESASli
Sevme Zamani
GÖZÜN AYAKLARI
Sunarken ç1plak göğsünü
dudaklara deniz
geldiniz işte
Uçar sab1rs1z kuşlar
küçücuk bir dünyaya
Koynunda serin özlemierin
nereye gideceksiniz
gökten başka
HaZirlan sen de sevgi/im
Karşilamaya ak1p giden zaman1 başka kentleri görmeden
Ve susturmaya sesini nefretin. gitmeden başka yerlere
ayak bast1n1z güneşe bile

Kaybolurken ak bak1şlarda boşuna 'yak1n' demişler

karanlik 'uzak' demişler boşuna
Bil ki sevme zamamd1r kimse ald1nş etmemiş
Kucaklasm yaşami tutkular. gözün ayak/anna

ihrahim YILDIZ
Ahmet iNCE
s
 ŞAİR İLHAN DEMİRASLAN'IN
ÖLÜM GÜNÜ ÜZERİNE
Ahmet ÖZER
O tar_ihlerde gerek Ankara, gerek­
se de Istanbul'da basın alanmda
önemli görevleri bulunan dostlarım­
dan mektuplar almıştım. Bu mektup­
larda söz birliği edilmişçesine Uhan
Demiraslan'ın ölüm tarihinin dol!;ru
olarak bildirilmesi isteniyordu.
İlhan Demiraslan ne zamıı.n ölmüş­
tü?
Bu kentte-Trabzon'da- yaşayan bi­
ri için belki de en kolay yanıt verilme­
si gereken bu soru ne yazık ki yaşanı­
lan günlerin insanı sarmaladığı bir or­
tamda karşılıksız kalıyordu. Zamanın
dışına mı taşmıştık? Yoksa sessiz ya­
şayıp, sessiz ölen. bir şair miydi Demi­
raslan?
Doğrusu yakından tanıdığım bir
şair-hekim olan Demiraslan'ın ölüm
tarihini, mektuplar aldığım . günlere
değin çıkan yayın organlarında doğru
olarak verilmemesi beni de üzmüştü.
Bir çok yayın organı "geçen yıl yitir­
diğimiz...", geçtiğimiz aylarda ölen .. "
"bir süre önce aramızdan ayrılan"...
gibi eksik haberlerle ölümüne not dü­
şürdüğü Demiraslan, gerçekten hangi
yılın hangi gününde ayrılmıştı ara­
mızdan?
Basın ve yayının eksik bıraktığı bu
gerçeği, onu yakından tanıyanla ta­
mamlamayı düşündüm. Son günlerine
tanık olanlarla, tabutuna omuz veren·
ler de ne yazık ki "kasım ayının sonla­
rıydı", "aralık ayının başı da olabilir"
gibi belirsiz yanıtlar vermişlerdi. Na­
sıl olur da uzun bir yaşam dilimini şair
hekim olarak bu kentte geçiren, yazı­
nımıza sayısız güzel şiirler veren, Ata­
türk'ün ölümünün ardından yazılan
ve "nasıl söylerim öldüğünü" dizele­
riyle başlayan nefis şiirin altına imza
atan Demiraslan, daha öldüğü yıllar­
da böylesine ilgisiz bırakılabilirdi?
·Gerek o yıllar, gerekse de bugüne
uzanan yıllarda çıkan kimi yayın or­
ganlarında, İlhan Demiraslan'ın ölüm
tarihine dair verilen tüm bilgiler yan­
lıştı. Gazete ve dergilerde yayınlanan
yanlış tar.ihle!"in hiç olmazsa YILLIK
ya da SOZLÜKierde yinelenmeyece­
ğini düşünerek ilk iş olarak Behçet
Necatigil'in adını taşıyan "EDEBİ­
YATIMIZDA İSİMLER
SÖZLÜGÜ"ne gözattım. Necatigit'in
ölümünden sonra hazırlanan "Demi­
raslan" bölümünde şairin ölüm tarihi
29 Kasım 1980 günü olarak belirtili­
yordu. Bu alanda bir başka yetkin
sözlük olan ŞAİR VE YAZARLAR
SÖZLÜGÜnde, Şükran Kurdakul, De­
miraslan'ın özgeçmişinde, ölüm tarihi
bölümüne 1 Aralık 1980 gününü düşü·
rüyordu. Bir yılın sanat/kültür dökü­
münü büyük boyutlarda sunan VAR­
LIK YILLIGinın 1982 basımında
6.12.1980 tarihli Cumhuriyet gazete­
sinde çıkan ölüm haberi alıntı yapıla­
rak okura duyuruluyordu. NESİN
6
Dr.ismet Ordu'ya sevgiyle-
VAKFI EDEBiYAT YILLIGinm
1981 yılmda çıkan 6. sayısında da Kur­
dakul'un sözlüğündeki tarihle ç.akışan
4 Aralık 1980 günü, şairin ölüm günü
ı;ı.larak, yazın tarihine kazılıyordu.
Olüm tarihini yanlış vermekteuse hiç
vermemeyi yeğleyen sanat dergileri,
bu alandaki sorumluluğu böylelikle
Sözlük ve Yıllıkların üzerine yıkıyor­
du.
1982 yılında yayınlanan VARLIK
YILLIGinda "1981 yılında şiirimize
kısa bir bakış"ı kaleme alan eleştir­
men Muzaffer Uyguner de, Demiras·
lan ile ilgili şu bilgiyi veriY.ordu: "İl­
han Demıraslan'ın ölüm tarihi, hemen
hemen her dergide değişik verilmiştir.
Evet Trabzon'da bir yazıneri olarak
çalışan hekim doktor llhan Demiras­
lan 29 Kasım 1980 tarihinde aramız­
dan ayrıldı... "
Böylelikle, çeşitli yayın organla­
rında farklı olarak yayınlanan ölüm
tarihleri, 29 Kasım 1980 ile 4 Aralık
1980 günlerinde odaklanıyordu. Oysa
yıllar sonra yaptığım araştırmalar so­
nucu saptadığım gerçek tarihse bu iki
günden değişik bir tarih olarak karşı-
·
ma çıkıyordu.
Kaynak bulma konusunda, Trab­
zon'un kültürel yaşamında başlıbaşı­
na bir bilge kimliğine sahip Arslan
Pulathaneli, ilerde doğru olarak bul­
doğum tarihin, gerçek olabileceğini
başlangıçta ikircilikli de olsa ileri sü­
rebilen tek kişiydi.
Yazın sıcak günlerinden birinde,
üç. şair dostum-Gündoğdu Sanımer,
Ali Mustafa, İbrahim Dizman- ile De­
miraslan'ın mezarını ziyaret ettik.
Şairin değişik dönemlerinden süzülüp
gelen etkilerini taşıyan kişiler olarak
karşımızda dikili duran mezartaşına
yakından eğildik. Bu görkemli taşa
"ozan" sözcüğünü kazdıranlar, ne ya­
zık ki ölüm tarihini gün olarak düşüre­
memişlerdi. Bu hüznün oluşturduğu
boşluk, ölümüyle boyverenden hiç de
küçü . k değildi.
Mezarına, mezartaşına değin uza·
nıp giden yakınlığın, ölüm gününü de
saptamaya ortam hazırlayacağı bir
gerç.ekti. İlhan Demiraslan'ın ölüm
tarihi gerçek anlamda saptanmah, ya­
zın tarihindeki yanlışlıklar düzeltil­
meliydi.
Bu amaçla, araştırmalar yapmak
ve kesin bir sonuç almak dileğiyle, bir
süre önce, Trabzon Belediyesi Özel
Kalem Müdürü sayın İhsan Bektaş'la
Demiraslan'ın öldüğü ve mezarının
bulunduğu Akçaabat ilçesine gittik.
Belediyenin çeşitli ünitelerinde yoğun
olarak yaptığımız araştırmalardan ne
yazık ki bir sonuç olamadık. Oysa De·
miraslan bu şirin ilçede ölmüştü. Ölü­
münü kanıtlayan belgeler olmalıydı
bir yerlerde. Belediye yetkilileri ölen­
lerle ilgili kayıtların ancak son iı;i yıl-
ilhan DEMiRASLAN
(1928-25 Kasım 1980)
dan beri tutulmakta olduğunu belirt­
mekle yetindiler. 5 yıl onlar için hayli
eski bir tarihti! Görüştüğümüz kişi­
lerden aldığımız olumsuz yanıtlardan
sonra, belki de son bir şansımız kal­
mıştı: Sağlık ocağı.
Akçaabat Sağlık ocağının saygıde­
ğer tabibi, İsmet Ordu'nun bu konuda
yakın ilgisini gördük. Bu araştırmala­
rımız sırasında böyle bir kişiyle karşı­
laşmasaydık, bu tarihi gerçeğin orta­
ya çıkması için daha nice yıllar gere­
kecek, Demiraslan'ın ölüm tarihi, tari­
hin tozlu sayfaları arasmda daha
uzun yıllar lJekleyecekti.
Uzun söyleşimizde, gördüğümüz
yakın ilgi, bir sanatçıya gönül verenle­
rin birlikteliğinden kaynaklanıyordu.
Sayın Ordu, Demiraslan'ın tabip ya­
nıyla olduğu kadar, sanatçı kişiliğine
de yabancı değildi. Bu ilginin varlığı
konunun açıklığa kavuşturulması için
en büyük etkendi. Doktor Ordu'nun
yıllar öncesinde hastası olduğu Demi­
raslan'ı, yıllar sonra hasta olarak ba­
kıma alması, sağaltımı için çaba gös-·
termesi, ölüm günlerinin hüznüne ta­
nık olması, ölüm tarihinin saptanması
için Y.eterliydi. Nitekim,
Demiraslan'ın ölüm gününü kesin ola­
rak saptayabilmek için birkaç güne
gereksinme olduğunu, en kısa zaman­
da konunun açıklığa kavuşturulabile­
ceğini belirtti. Bu tarihin doğru ola­
rak saptanmasının, kendisi açısından
çok sevdiği Demiraslan'a bir saygı ifa­
desi olabileceğini de sözlerine ekledi.
Aradan bir süre geçtikten sonra,
doktor Ordu'nun, konunun açıklığa
kavuştuğunu bildiren haberi geldi.
Ardından da Akçaabat'ın yolunu tut­
tuk. Doktor Ordu, "İlhan
Demiraslan'ın ölümü tarihi kesinlik
kazandı; çünkü elimizde artık yetkili
tabip tarafından düzenlenen ölüm tu­
tanağı var" dedi. Tutanağın bulunup
çıkarılması, yazınımız adına önemli
bir sorumluluğun yerine getirilmesi
demekti. Böylelikle de 5 yıldan fazla
bir süredir yazın tarihine yanlış ola-
rak geçirilen tarihin doğrusu kanıtlan-
mış oluyordu: Q
 �- -- -- - ---- - --- - --....,
flhan Demiraslan, 25 Kasım 1980 mesi doğaldı. Bu tarihin doğru olarak ı
günü ölmüştü. saptanması, bizler için bir görev oldu­ ı
Şimdi bu noktada, yazın taribine ğu kadar bir sanatçıya sahip çıkma
bir gerçejp açıklıyor; altı yıla yakla· ı
anlamını da beraberinde taşıması açı­
şan bir süredir, yanlışlığını koruyan sından önemliydi. ı
Demiraslan'ın ölüm taribinin yeni ha·
sılacak yapıtlarda düzeltilmesini dili· Bundan böyle yayımlanacak Söz­ TRABZON'DA
yorum. lük ve Yıllıklarda, ölüm tarihinin doğ­
Bir sanatçının ölüm tarihinin yan­
lışlığı, sanatçı duyarlığını yüreğinde
taşıyanları büyük ölçüde rahatsız et-
ru olarak yazılması, Demiraslan'ı ilgi­
sizlikten kurtarmaya bir kapı aralarsa
bundan payımıza düşen az şey midir?
SON
•
ARGONAT
Belediye •teya 'Hi.·kümet Tabipliliinde kalacak
ilhan DEMiRASLAN

DiP K OÇANI Sahi kaç yıl mı geçmiş aradan

Civan ellerimiz vardı kürekte
Sıra No.: /�.fl .... Hepsi de delikanlı hepsi de gürbüz
Yüzlerce mil uzaklaştık karadan
Sevi sönmez bir alevdi yürekte
1 - Vesi·kanın doldurulduğu: Kaptammiz sarı saka/ bir ölümsüz

a) iı ,...
.. ..., .b
1 �.IPI .. ..�.-:1... 1
. ... .... . . . .
b) i Ice /J.kç. ıtf.a.J.�..-;ı.. ...... .. ...... Bizde ciğer demircide körüktü
O zamanlar bizi tutmak elde mi
ll- Ölünün: '//ı Uyku durak bilmedik gece gündüz
Bordamızda sular köpıik köpüktü
a) Adı : l. . ...... �.r.1..................... . Altımızda gıcır gıcır bir gemi
b) Soyadı a�-(!:1./�.Pr:.>.lQ:.I(]..
: Önümüzde el değmedik bir deniz
c) Baba Adı : /.(9.z..U� ..............
dı Ana M : /.9.t. �..e............... .. Doğuya gidiyorduk inat bu ya
e) Yası : .....�.3............................ ?orluklardansa yılmıyorduk ki biz
Cınsiveıi : E� J..:f?. k...........1
Iki deniz aştıkiki (:� boğaz
f)
Altm postu bulmak için doğuya
. . .

Qı �tık ev ,dresi : .Af.�{I.Ii&/� .: Ve gittikçe kararıyordu deniz

Bu kaçmcı kıştı ve kaçmcı yaz
h.-R/ 1. -� ....Iki..� lt.:......... .
...

Her geçen gün azaldık biraz biraz

h) Olü ")jei:Jej i ' (Esa, sebep vazılacak ı ... Her timanda mola verdik dost verdik
... 14.%1D....
J
.yel��?t.6 Yeni dostlar girdi küreğimize
Karadenizin bulutları beyaz
i) Ô dü�ü tarih : 2:.>.�.;/(.;ı?l,ı.;;. Yeni yeni umutlarla göğerdik
Yeni dostlar girdi küreğimize
lll - Ölüniü tcshi·t eden hekimin:

e ı Adı : IJ.L:�.Abd.v./k./r.......... Dostlarım siz sağ/tcakla gidiniz

. Si.f.if!l.�.�;f�
• 1
..........
•

b) Soyadı Yetişir burada bırakm beni

Ben artık sizinle gidemiyorum
Yolunuzda ha/1 gibi bir deniz
Yukarıda adı, soyadı ve hüviveıi vozılı ölüoün ı:ıö- Son olarak sizlere diyorum ki
müımesi;ıe izin verilmistir.
Dostlar beni unutmayın diyorum

Rotamzda halı gibi bir deniz

Mutluluklar önünüzde biliyorum
Berı görmedim altm kürklü postları
Gü/e güle-gü/e gü/e gidiniz
Her birine başarı diliyorum
Yolcu ederken altm kalp/i dostları

VARllK, Sayı:851,
Ağustos 1978
ilhan Demiraslan'ın 25 Kasım 1980 günü öldüğünü
gösteren, Akçaabat Sağlık Ocağı Tabibllğlnce düzenle­ j
L---- ----- - --- - ___
nen tutanak.
7
 DOSTLARA MEKTUPLAR /ORHAN PEKER
Orhan PEKER/Ressam
Mayıs 1926'da Trabzon'da,
Soğuksu'da dotdu. 28 Mayıs 1978'de
!stanbul'da olda. Devlet Gazel Sanat·
lar Akademisi' nin Resim bolama'na
bitirdikten sonra, bir sare
Avusturya'da bulundu. Salzburg'da
Oskar Kokoschka'mn Yaz
Akademisi'ne devam etti. Avusturya,
Paris, Almanya ve Hollanda'daki ma­
zelerde incelemeler yaptı. 1953'te Tar­
hiye'ye donda. Yurtiçi ve yurt dışında
yapıtlanm sergiledi. Tokyo'da dazen·
lenen uluslararası yanşmada onur
odala; 1965'te Devlet Resim ve Hey­
hel Sergisi'nde birincilik kazandı.
1966'da Yılın Ressamı seçildi.
Orhan Peker, Doğa ve insandan kay·
naklanan lekeci anlayıştaki yapıtlan.y­
la tamnmıştır.
"Sanat diye kocaman bir aşk vaı
ki işte, onun için acı çekiyoruz, bu sev·
danın hes�tbını sonuna kadar ödemek
gerek.'"
Orhan Peker "Sevgili Dost"ların·
dan birine yazdığı gibi sevdasının he­
sabını sonuna kadar ödeyip, bir Mayıs
günü ayrıldı gitti. Trabzon'da doğ­
muştu, sevdasmm sürüklediği bir çok
yerde yaşadı. Gittiğinde ardında gü­
vercinler, günebakanlar, horozlar ke·
diler, atlar, yangma koşan itfaiyeeller
ve en az onlar kadar önemli dostluklaı
bıraktı: Sevgili Dostlar...
Orhan Peker Trabzon'luydu. Ona
göre Van Gogh'a diyecek yoktu; Gia·
cometti, bir pırlanta; Burri, olmuyor·
du. Keşke, "resim ablayı" sevmez
olaydı... Bir de İnge vardı ya...
Salzburg'ta bir barda
Erkeklerden erkek beğenmiyor
·· İnge, ...
Zaman zaman onun inceliğine ya·
şam pek kaba saha ve acımasız gelme·
di mi? Kırdılar onu. Ama sanat diye
kocaman bir aşk vardı ki... Ve mek·
tupları, Sevgili Dostlar'a
mektupları ...
Okuyacağmız mektuplar Orhan
Peker'in yakm dostlarma yazdığı ve
Peker'in adeta kendi portresini ç.izdiği
hasret ve dostluk dolu mektuplar,
kartlar. Kimi zaman duyarlı, kimi za·
man hırçm, kimi zaman hüzünlü, ama
h� Orhan Peker dolu mektuplar.
"Resim abla"ya aşık olmuş Orhan Pe­
ker mektupları, şiirleri, sitemleri, ki·
milerine verdiği notları, birilerine kı·
zan, birilerine aşık olan, öfkeli, sakin,
sevgi dolu mektuplar ...
Orhan Peker Trabzon'luydu. O bi·
zim dostumuzdu. O yüzden mektupla­
rı biraz size biraz da bizedir.
17 Şubat 73
Sevgili Dost,
Sabahları posta kutusunda mektup
bulmak sevindiriyor beni. Belki egoistçe
bir duygu. Unutulmamı§, anılmış ol­
ma k gibi bir şey. Ama öniınde sonunda
her sanatçı biraz egosantriktir ve de ol­
malıdır. Yoksa adamı yerler, deli eder·
ler...
Bundan önceki -o can, heyecanlı·
mektubuna cevap veremem.iştim.. Çün­
ki bu yenisini bekliyordum. Işte çıkagel­
di.
Nereden başlıyalım?
Senin tüm iyin i yetine söyleyeceğim
yok. Sen busun.
Hani bizim Metin Eloğlu'nun bir şii­
ri vardır:
Ben buyum bu,
Ne güzel huy bu...
diye başlar. Öyle olmasaydı bir sürü
adam! dururken sana yazar mıydım? Bi
liyordum ilgileneceğini, yüreğini kata
rak. Ama elden ne gelir. Zıvanadan çık
mış bir toplum bu yanlış tutumuola ıs
rar ediyor işte. O ..•..•.. Hanımın Allah
belasını versin! Ve de kocasının. Umu
runda mı onların o güzelini galeri kapa
tılmış, falan fi!an. Paraları ceplerine in­
dirip belki de ısviçre'ye gitmişlerdir. Ya
da halin soymak için uyduruk bir yatırı­
ma girmişlerdir.
Almanlar, Ruzin ve de Akademi? Ta­
bii hata bende. Ne diye uğraşıyorsun
dedim kendime, ne diye....'yı yoruyc:»r­
sun? 1958'de YVES KLEIN'ın "MAVISI"
ni Türkiye'ye getirmiştim. Dostlara,ho­
cal.ara gösterip "Bu adamda iş var, gelin
sahip çıkalım ona" dedimdi. Kimseler
ilgilenmedi. Ya da iş olsun diye birşey­
ler söylediler. YVES öldü, gitti. Müze­
ler, galeriler o "MONOCHROME" us­
tasını başköşeye asmışlar. Avuç içi ka­
dar "Mavisi" 10.000 DM ediyor. Yani
TL olarak 50.000. Bendekini herhalde
hatırlarsın. Paris'ten ayrılırken dostça
vermişti bana. Geiger'i neden tuttum,
bilir misin. insan olarak iyi adam. Sonra
yaptığı iş temiz. Tuhaf ama onu kişi ola­
rak bizim Cihat abi'ye benzetiyorum.
Ama anlaşıldı; O Akademi bokunda iş
yok.
Darılmasın ama hocayı da anlaya­
madım. "Yazık olur, kimse gelmiyor"
demiş. Bunda; ilk önce Akademi üyele­
rinin sorumluluğu olmak gerekir. De­
mek ki Akademiyi sevilesi bir sanat yu­
vası yapamamışiarı Sonra canım hiç de­
;
ğilse Akademik'ler kendileri gö ürlerdi
Gelger'in güne§lerini. Umrurıdamı, on­
ların; diyeceksın. Haklısın. Işten, sipa­
rişten vakitlerimi var beylerin, yada bir­
birlerini yemekten. Ama yine de ben
karışmam onlara. Ne gürıleri varsa gö­
rürler. elbette. (Tabii hoca hariç). Bili­
yorsun, bu adamlar Viyana okulu ola­
rak bir patentle çıktılar ortaya: Faotas­
liseher Realismuş! Tabii tartışılabilir bu
isiin. Hem fantazi hem gerçekçilik. Ne­
den olm'!�'"· Ama ters düşen bir yanı
var. Ote yandan Amerikalı
(New-York'lu oğlanlar) POP, OP, AEIT
 ..

ART diye kalkıp Avrupa'yı işgal etmiş­

ler. Aklın durur, fiyatları görsen ve mü­
zelerin başköşesini ele geçirmişler. Ko­
caman kitaplar... Reproduktiomar.
Ve BiZ?...
Açıp sözlüidere (dikkatle baktım)
sürrealist, realist, kubist, falan-filan ...
Tek isim yok bizden ... Bunu zaten bili­
yordum. Ama inadına bir daha baktım.
Japonundan Hint'lisine kadar herkes ',
var! Bizden yok. Niye yok?
Şimdi bak arkadaş, gelelim gerçeğe.
buraları büyültmüyorum. Dünyanın ha­
li malum. Götü boklu kavanoz. Ama
diyelim, g�en hafta Kunsthalle'de
açılan Emil Nolde sergisine gittim.
Muazzam bir retrospektive. ilk çizgisin­
den son ayçiçeğine, ilk zorlamasından
son çocuklaşmasına kadar dürüst çalış­
--
kan. samimi adam.
Bir ömrü-koca bir hayatı feda etmiş
severe k.
� de Fuchs'un sergisi açıldı. Re­
sımler, heykeller, möbleler, gravürler ...
Bilirsin çok ünlü bu arkadaş. Gittim. iyi
niyetie gittim. Ama, olmadı, bir türlü
ısınamadım. Herif bizden-Doğudan­
çok şey almış. Buna diyecek yok. Kendi
de diyor: Büyük Sanat Doğudan gelmiş­
tir diyor. Söz uzar gider, kısacasırbiz ka­
famızı bu işe komamışız. Birbirimizi ge­
� ert�e�� en öte, birleşememişiz. Re­
sım ustune yazanların, düşünenierin
tümünü toplasan gevezelikten öteye
birşey bulamazsın.Paralı Sanatseverlere
gelince, onlar da kafasız boklar. Çıkar­
larını bile sanat dışında arayan porta­ 11�V'U''-'frt... :-1
kalcı heriflerdir. !'(. K�. ''f.S
Vay benim Zırtullahi Kirmani mem­
leketim. Vay benim kuşağım. Vay be­
ni� kırık kalbim... Devlet Sergisine
"Ozd.en'li Kedi"yi veriver lütfen: Fiy a­
tı: 5.000 TL. Adı: Kedili Kadın. Buradan
birşey gönderemeyeceğim. Bana sorar·
san kalkgel. Benim evde kalırsın. Yer
var. O istediğin baskı makinasının en
14 Kasım 1953 fazla para geçfibi gibi, çalışma zamanı­
iyisini alırız sana. Ben de Nisan'da za­
ten-bir süre için- Ankara'ya dönüyo­
"'!' az oluşu, papaganlıktan kurtuluşum
�ubali, iki gözüm; bakımından fena olmadı diyebilirim.
rum. lik mektubuna Salzburg'tan dönüp Her şeyden çok şu disiplin denen bela­
dönmediğini bilmedibimd�n cevap yaz­
dan kurtuldum. Bu yaz Avrupadayken ­
maktil acele etmemiştim. Ikincisini bu­
.... Ha! bak burası mühim! Bana bak He­
gün aldım. Tam zamanında geldi. Dün
rifff! Evet ben bu yaz Avrupadaydım.
veya yarın değilde bugün gelmesi ıa­
Napoli, Roma, !Wien, Salzburg, Paris
zımdı! Bilirsin Istanbul'un çiseli, pusulu
v.s... Sakın dalga geçfiğimi sanma. Bak
günleri vardır. Son zamanlarda havalar
bu iş nasıl oldu, anlatayım: Yaz başında
öyle. Akşam erken oluyor. Sokaklarda
Meinecke tatilden istifade ederek Viya­
kalabalıRa karışıp dalaşmanın da tadı
nııya gideceğini söylemişti./Bir gece çi­
yok. Tiyatroda yapılacak fazla iş yoktu.
çek pasajında beraber içerken -istersen
Bir kaç sigara içtim o kadar. Can sıkıntı­
sen de gel, Viyanada fazla masrafa lfi­
sına benzer bir /oşluk vardı içimde. Çı­
zum yok1 idare edqiz' diye bir teklif attı
karken mektubunu verdiler. Tepebaşın­
ortaya. /Ikten pek olur iş gelmedi bana
da bir kahveye çöküp okudum. Yazdık­
ama, askerfiğimi yaptıRım için baktım
ların beni hem oyaladı hem de düşün­
pasaport çıkarmak bir gün işi. Evdekile­
dürdül
ri bu fikre alıştırdım. Annem o sıra bu­
fazla derine daimadan kısaca duru­ radaydı. Allem ettim, kalle"' ettim ba­
mumdan bahsederek lafa başlamak isti­ vulu hazırladım. Haziranın 11'nde va­
yorum: Yaş:27, Boy: bildibin gibi, sıhha­ purla istanbul'dan ayrıldım. Meinecke
tım: Normal,para vaziyetim: normal de­ tayyarey/e gitti. Pire Atina ve derken
ğil, özel durumum: Bekar v.s... işim: Napoli! Orada üç gün kaldım. Sen bu
Şehir Tiyatrosu dekaratörlerinden. yolları bilirsin, anlarmaya lüzum ,ok.
Bubali; Hani diyeceğim Avrupa Napaliden baş­
Şaka bir yana vaziyet aşagı yukarı böyle. ladı. Pejmürde, anasının gözü bir şehir.
Bu sene sezon başında üstad /Meinecke Elimde bir valiz, sen beni garibaldi mey­
ile dostça konuşup şu tercümanlık dal­ danında orospularla görmeliydin. Sonra
gasının beni açmadığını, yerime başka­ yola devam ettim. Viyana ya gündüz gir­
sını bulmasını söylemiştim. Tuttu, sen dik. Hiç güçlük çekmedeli Meineckenin
bari dekor;ıtör ol dedi. Ben de -başka bir verdiği adresi buldum. U-Wasen'e bin­
şey olamadığından- dekaratör oldum iş­ din mi mesele kalmadı.Wien, mein schi:'­
te. Elime-gecen senekine nazaran- daha nes Wien. . . ilk gece Burgtheater'de,.

9
başlattı senin ki. Biz iki berduş şarabı
çekip Viyanaya daldık. O hasretten
ben de meraktan. Azizim. ilerde de söy­
leyeceğim ya bu yolculuk bana bazı ger­
çekleri (realiteleri) göstermek bakımın­
dan faydalı oldu. Ama çok şaşırtmadı.
Viyana, kendi içine kapanmış, yolların­
da kısa pantaton/u beyler, parklarında
güneşlenen kocakarıları olan büyük bi­
nalarla çevrili, muhteşem parktarla do­
natılmış Viyana... Onu kafamdaki gibi
bulamadım. Schönbrun'dan tut da1Kunst­
historisches Museum'a kadar bu bel-
ki şirin fakat neşesini kaybetmiş şehirde
güzel günlerim geçmedi değil. Ama der­
beder pis ve bol ışıklı Napoli daha sem-
casso, Braquf' Matisse ve daha bir sürü,
it sürüsü... Ya la'conda! Ya isveçli hf'y­
kf'ltraş BritJa...! Tf'k rahat konuştuğum
kadın oydu. Almanca biliyordu. O da
yatakta tuttu-siz bizim kaptanı hapis et­
tiniz gibi laflara. Canım bu karılar dü­
nyanın hf'r tarafından aynı... B ok soyu,
üzüm suyu...! Sırtımda yazlık itatyan
Cf'kf'ti, ağzımda ucuz (80 Frank) Fran.sız
sigarası. Büyük ümitlf'r, korkunç haki­
katierin sokaklarında sürttüm durdum.
Bir gece luxenburg parkına kustum. Bir
gece Pigali boydan boya işedim. Çüşş!
St'ni gidi Köylü! Seni gidi şarklı! V/an
ben gidiyorum! Ve, ve Marsilya .
Paslı tf'knede
Cenova, tekrar Napoli... Deniz, de­
.
nız. Sonra "yeditepe üstüne kurulmuş
pul, pul, canım istanbul! Zart! iştebör'­
le Bubali. Kürkçü dükkanına . Şimdi Lale­
li'de bir apartmanın en üst katına yapıl­
mış küçük bir kat tuttum. Tam tavan
ara.sı. Müstakil. Bir salon, bir oda. Pen­
cerem denizi görüyor. ilerde camiierin
sülieti. Radyom, gaz sobam, resimle­
rim, hayal/prim, kirli çamaşırlarımla
başbaşayım . Hayatı sf'viyorum, sanat
seviyorum ve bütün bokluklarına rağ­
mf'n insanları Sf'viyorum. inge'yi,
.
Vıyana'yı, Salzburg'u hatırlıyorum ba­
zan. Vf' diyorum ki bazan: Yaşın otuza
gidiyor. Akıllan bt' f'nayi...

patikti. Ayrıca ivanof'/arla karşıtaştıkça Akşam güneşi

Gözlf'rindf'n Öpf'rim. Annf'nf' baba­
l
ve bir "eep'te dördünü gördükçe güle­ limana karşı
na Sf'fam, mf'ktubunu bf'klf'rim.
sim ge di. Sanatkarlar muhitine çabuk GemilPrden en güzeli,
girdim. Geceleri ya tiyatro, ya Art Sarı bacafısı!
Club'ta geçti. Gündüzleri başımı alıp
ormanlara, kenar mahal/elere, kilisele-
re gittim. Bol bol şarap şarap ve Apfel­
sah içtim. Rembrant'ları Tizıano'lar ve
Bruegel'lerle burun buruna geldim, li­
liput Wagen le dolaştım. Schnitzel ye­
dim. Ve ongün sonra baktım ki sıkmaya
başladı Viyana. Onbirinci gün Meine­
cke de anladı. -Aga dedim, seninkine -
benim yolum Paris'e gider. Oldu olacak
Salzburg'a uğra dedi. Ve ben -Abbas
yolcu-. Ver elini Salzbu;g! iki gözümün
bir tanesi... Hepsini bir bir anlatmak
uzun sürer.._. Ama kısaca Salzburg'u
çok sevdim. Iki gün bir masal gibi geçti.
Hele yukarda Şato;da aşağıdaki Küçük
şirin şehir, n ehrin kıvrılarak akışı ve ge­
ce barlar... Güneş cenupta kaldı. Fakat
Salzburg yine de ışıkfıydı. Şair o/asım
geldi. Al sana orada yazılmış bir şiir:

Salzburg'ta, bir barda

frkeklerden erkek beğeniyor
lnge, ...
Senin cebin delik, -

Onun saçı dökükı

Bunun boyu küçıik, diyor,
Vermemde vermem
!�
':ferkezle yatmam diyor
lnge...
Bizim memlekette de
Kadınlar vardır...
Saçı kara, düşü kara·
Mesela ...
Mesela Emine.
Bir adam yanaşmış
Bir şeyler söylüyor inge'ye
Belli güvenemiyor kendine
t;>ışarı ,çıktığımda yağmur yağıyordu,
Içerde barda
frkeklerden erkek beğeniyordu
lnge...

Sonra ver elini Zürich .ve ve fransa hu­

dutu. Sonunda bir gece yarı�ı Paris! Pa­
ris uzun hikaye. Sonunu getiremedim.
Ertesi gün bizim ressam, leyla'yı tele­
fonla buldum. Metroya binme otobüs/e
gel dedi. luxenburg'ta bir otelde kalı­
yor. Bana da bir oda kiraladı. Ve: Al sa­
na Paris... Hangisini aniatmatıl Arka­
daşları · Montparnass Cafe Dom'da
buldum. Oğlan/ar, kızlar... ! birinde
l
Türk rakısı vardı. itk ece rezalet... Der­
ken 25 gün Paris. 1 Temmuz bayramı
dolayısıyla üç gün üç gece yollarda
dans. Müzeler, Galeriler, bulvarlar,
orospular, ressamlar, şairler, Fransızlar
ve Fransız olmayan diğer milletler. Ne
bileyim ben. Uzun lafın kısası işte
Paris te bu! dedim kendi kendime. Koca
Paris, orospu Paris. Çok içtim orda. Pi-

10
--YAPI KÜLTÜRÜMÜZÜN GELECEÖİ
İnsanoğlunun yüzyıllar boyu
so�al. kültürel, ekonomik ve
dogal öğelerle yağurarak bi-
çimlendirdiği, tarihsel doku­
lar, çözüm getirici çabalar bek­
lemektedir. Her geçen gün bir
parçasını daha yitirdiğimiz bu
'MİRAS', kültürüroüzden de
büyük parçalar götürüyor.
Dünü bugüne bağlayan bu de­
ğerlerimizin yok olması, bugü­
nü doğru bir biçimde anlamayı
güç hale getirmektedir. Bu da
sağlam temellere oturacak yo­
rumlar yapıp, köklü. kalıcı
eserler yaratma olanağını orta­
dan kaldıracaktır.
Ülkemizde genellikle, şehirsel
fonksiyonların gelişmesi ve de­
ğişmesinin şehir planiarına
yftl1sımasında, tarihi, sosyal
ve kültürel değerlerin yaşatıl­
ması yerine daha çok parasal
kazanç gözetilmektedir. Orne­
ğin, tarihi bir çevre içinde veya
hemen yanında yaşayan insan­
lar bile, bu parasal kazancın
çekiciliği yüzünden o çevrenin
korunması yerine 'KORUN­
MAMASINDAN' yana çıka­
bilmektedirler. Bu durum göz
önüne alınacak olursa tarihi,
sosyal ve kültürel değerlerimi·
zin korunmasında atılacak en
önemli adım, korumaya ve ya­
şatmaya yönelik düzenli bir
planın geciktirilmeden yapıl­
ması olacaktır.
Bireysel olarak bu mirasa sa·
hip çıkma yaklaşımları da top·
lum içinde gerekli ilgiyi bula­
mamaktadır. Oysa, bize bıra·
Hollanda'dan
bir koruma
örn�ği
kılan mirasa birlikte sahip çık­
malıyız. Nasıl mı? O meydan­
ların, o sokakların eski yapısal
düzenindeki ruhunu yaşatır­
sak, en küçük ayrıntısına ka­
dar el emeği yapılarını, taşları­
nı, kaldırımlarını korursak ve
onlara eskiye paralel ama çağ­
daş anlamda işlevler yükleye­
bilirsek; hem harcamalarımızı
karşılamış, hem de toplum çı­
karlarını kişisel çıkariara yeğ­
lemiş oluruz.
İmar-İskan Bakanlığı, 9 May­
ıs 1985 tarihi öncesine kadar
şehir imar planlarını yaptırıp,
belediyelere de uygulama göre­
vini veriyordu. 9 Mayıs 1985
tarihinde çıkarılan 3194 sayılı
yeni imar kanununun 9 Kasım
1985 de yürürlüğe girmesi ile
imar planı yapma yetkisi de
belediyelere devredilmiştir.
Artık kararı veren de, uygula·
yan da, sorumlulukları yükle­
nen de belediyelerimiz olmuş­
tur.
------...
Tümerkan iBiŞ
Buna göre İstanbul boğazının
iki yakasındaki yeni yapılaş­
ınayı ortadan kaldırıp, eskinin
korunup- yaşatılması ve tüm
kıyının halk yararına sunulma­
sı kararı, İstanbul Anakent be­
lediyesinin verdiği tarihi bir
karardır. Görüldüğü gibi bele­
diyelerimiz, bu tür kararları
kendi başlarına alabilecek yet­
kidedirler.
Belediyelerimiz bir yandan şe­
hir imar planlarını yaparken,
bir yandan da bu mirasa sahip
olan halkımızın, onun koruyu­
cusu olabilmesi için, koruma­
yaşatma ve değerlendirme
doğrultusunda bilinçlendiril·
mesi gerekmektedir. Bununla
birlikte halkı inandırabilmek,
güvendirebiirnek ve de özendi­
r�bilmek için yurtiçi ve yurt
dışında uygulanmış, tekyapı,
sokak, mahalle, şehir ölçeğine
kadar giden örnekleri bütün
yönleri ile gözleri önüne ser­
rnek; belediyelerimizin de bir
kaç uygulama ile önderlik et­
mesi gerekmektedir.
Bu koruma-sahip çıkma, tarih­
sel şehir dokuları içinde yaşa·
yan halk ile birlikte olundu­
ğunda başarıya ulaşacaktır.
Böylece tarihi, sosyal ve kültü­
rel varlıklarımızın bakımı, ko­
runması ve değerlendirilmesi
sağlanmış, bizden sonraki ne­
sillere aktarılmış olacaktır. e
/
lt
 GECEDEN SESLER
Dilber SAKA
Gözlerim uyku sersemliğiyle Olsun, çıkıp gelebilmiş işte. ründe bir adım bile atmamış Ay­
yanıyor. Başımı parmaklıklara Güvenilir, eski bir yüz, bir arka­ şe'yi. Karşı köyün yamaçların­
yaslıyorum; saatlerden beri, ses­ daş... Her şey gecikmiş, ani ve­ dan başka yer görmemiş
sizce yağan yağmurlardan bir rilmiş kararlar: Zamansız. Kime Ayşe'nin, birileriyle kan girmişti
kaç damla düşüyor yüzüme. anlatmalıyım. anlatacaı<larımı? arasına. Onu oralara götüren
Toprağın kokusu bu; mev­ Birileri dinlemeli, susmalt, oysa neydi? Elinde yazılı suçu mu var­
simle gelen. Yadırgamıyorum. bencillik bu!' dı? Erken çizgilenen bir yüz...
Gecenin dalgalanışını da. Kıyı boyu akıyor bakışlarım; Bildiğim; kadın oluşuydu. Kadın­
"Uyan" uzaklara, çok uzaklara uzaı:ıı­ lığı, kapatılmasına yetmiştil Nasıl
Neyin kime seslenişi bu? Çok yor. Işıklar titreşiyor oralarda. Iş­ çıkabilirdi o karanlıktan.
iyi biliyorsun bu sesin nereden te kocaman çöp yığınları. Tari­
geldiğini. Bitiyorsun ya, bilmez­ hin derinliklerinden çıkıp gelen Yağmur dindi. Başım hala
likten geliyorsun: kendini avut­ görkemli bir anıt. Kırtepe: Yama­ parmaklıklara dayalı. Motor ses­
maya çalışıyorsun, kendini, ken­ cında cezaevi. Cezaevi sözcü­ leri geliyor uzaktan. Bakıyorum,
dince... ğüyle sarsıldı içim. Korkunun kı­ Karaçleniz karanlıklarda yitip git­
Gözlerimi kapatıyorum. pırdanışları karardı içimde. Boş­ miş. Içinde tek tük ışıklar titreşi­
.
Içimde korkunç bir huzursuz­ lukta sallanan kişiliğim sarsıldı. yor. Bir suskunluk, bir kaynaş­
luk. içinde kişiliğimin güçsüzleş­ "Bu dünyada tutuklu olma­ ma, motor sesleri.
tiği kocaman boşluk. Birden şa­ yan kim?" Balıklar kaçışıyor, kurtuluş
şılası bir durum: Kişiliğim dalga
dalga kabarıyor, büyüyor, kişili­
ğime sığmıyor. Patlayacak gibi­
yim. Gözlerimi açıyorum bir­
den: Karşımda sokak lambaları.
Ayrımına ilkin varmışım gibi di­
kin dikin bakıyorum onlara. Top
top ışıklar, çevresinde incecik
böcekler. Alışmam zor o görün­
tülere. Her birinin çırpınışlarını
duyuyorum. Alışabilmek...
Düşler kuruyorum, alışabile­
ceğim birileri olmalı, sevebilece­
ğim birileri. Birden başlayacak
konuşmam, o dinleyecek. Din­
leyince de "anlıyorum" d i ·

yecek. Ne, yapar mısın bu işi, bu

dert dökmeyi? Kim dinleyebilir
seni, kim anlayabilir? Kim haklı-
sın diyebilir; sesinde içtenlik
oluşturarak...
Boşuna seçilmiş bir yol bu. fotoğraf: Şekip iskender
Kısa bir zaman dilimi. Düşlerin
ağından kurtulmak zor olsa ge­
Hepimizin ayrı tutukevleri için çırpınıyorlar, suya indirilen
rek. O, kışı boyu uzayıp giden
vardır. Kendi kendimize biçtiği­ ağlardan.
düşlerin.
Yıllar öncesinden çıkıp gelen miz cezayı çektiğimiz, çoğu kez "Kim için kimler yok edili­
yaşam boyu sürüp giden... Bir yor?"
bir yüz, gülümsüyor bana. Aslın­
kararı beklerken, birden yarınlar Bunlar denizin ölü tutsakları
da gülümsemiyor ben öyle sanı­
dün olur. mı? Birbiri, peşisıra yok oluJ1 gi­
yorum. Hiç gülümsemezdi. Şim­
diyorlar. Büyük çırpınışlar yet­
di daha iyi anlıyorum, eli kolu Daha . uzaklara yönelen ba­
miyor kurtulmaya. Ardından tut­
bağlı bir yürekten çok şey bekle­ kışlarım, karanlık bir köyde do­
saklık! Ağiara takılı kancalar,
diğimi. "Hata sende" diyorum, nuyor; karanlık köylerde...
yön veriyor onlara.
sesim dalgalanıyor; eğriJip büğ­
Gökçeköy'ün Fatma'sını, "Ne yapıyorsun öyle? Ayak·
rülüp Karadeniz'in sularına gö­
Sekmenli' nin Ayşe'sini buluyo­ larını ne sürtüp duruyorsun? Ne­
mülüyor, yitip gidiyor oralarda.
�um düşle.�i�de. Altı çocuk do­ den kemiriyorsun tırnaklarını,
Şimdi anlıyorum onu, geç olsa
gurmuş, koyunden dışarıya, öm- niye asıyarsun yüzünü?"
da.

12
 r - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -.

BEKLEYiŞ
a h bu ikindiler bir gölge siner pencereye
saatiere yumu/ur tü/ süzmez olur gelip geçen yüzleri
On lar, yaşamı tan ımadıkları
gündüz yağmurdu derken rüzgar şimdi sis sonras1
için soruyorlar bu soruları.
Ya serı? içini kemiren bir şey­ gökyüzüm ayJŞJğJnl bağ1şhyor 1slak bir f1sllt1da
ler var, bel l i etmemeye çal ıştı­
sen sesinde bir kedere y1kllan ispanya/ yetmez mi daha
ğı n . Yapmacık bir örtüye bürün­
dayanmiyor yüreğimiyüreğim dayanmiyor bu taşlaşm1ş zamanlara
mek mi istiyorsun? Gerçekleri
tül l eyecek bir örtü. Sesler, çığlık­
ll
l ar boğulsun istiyorsun . Bak! De­
niz bil e kocaman karnına ufacık masada akşam kmntlfan düşe ban�fmJŞ esrik
dalgasını sığdıramıyor; azıcık bir bak1şlann� bileyfiyar uyanm1ş resmin gerdan1 tan atlŞI
zoraa kal dı mıydı çalıveriyor soyunmada ya/nJz/Jğm1 tay a/Jn/ann kendini Sinadiği sokakfar
onu taşlara, susmuyor. Din l e ! duvar kalem kağ1tlar. .. elimde dokunduğum ne varsa
Hışırtısını duy duy .. bir nht1ma ak1yor herşeyiherşey bir nhtlma
"Hani sen i n istekl erin, n eydi
bek l e n tilerin?" ben deniz miyim ey sabJrsJzca beklenen
Yok deme sakın, var. Ul aşa­ güzel sabah ayd1n gülümseyiş yelkenliler boşanmiŞ gözlerimden
mıyorum on lara demeye dilin
varmıyor değil mi? Ul aşamaya­ Mayts'B51Ankara
cağın şeylerdir seni korkuta n. M. Mahzun Doğan 1
Oturmak, ah! Bir yerlere götür­
mez seni. Biliyorum, belki göre­ L - -- - - ----- - - - - - - -- - - - --- - - --�
mediğim bağlarla kenetlenmiş
e l leri n.
"Sen kime tutsaksın ?"
Bir zincir parças ı n a mı? Güç­
süz müsü n o kadar? Zaman h ep
i NCE Bi R
yal a n larla oyalıyor seni. H ep
"ya r ı n " deyip gidiyorsun . Bu­ Ö RGÜ DÜ R GECE
gün de, dün için yarındı. Ne far­
kı var şimdi, bugünün dünden.
Duygul a r taşiaşıyor zaman la. Her şey biraz daha yakm
Karşı n daki denize bak! Ku­ Yöremizde döner durur
lak ver, hışırtısını din le! Uzünçlü Bir masal mt çocukluktan
ya da sevinçli duyumsatabiliyor Bir cinnet olmasm sakm
ya kendini. Senin sesinin içinde
boğuluşu niye? Sevinçle acının FotoRraf: M. Reşat Sümerkaiı Amlar uzar senden bana
yüreğinde donuşu n eden? Büyür çiçek emeğimde
"Kime tutsak ediyorsun ken­ Kimse duymaz bilmez kimse
Ağlar bebek yorgun ana
dini?"
Ayşe kadı n l ığından, balıklar SENSiZLİK
balık olduklarından kapatıldı lar Büyür bir bir kuzu/art
ağiaral bir yan1m diri olsa da Çoban ürkek uykusunda
Sen? bir yan�m yarall Tek başma bir baltkÇt
sen yoksun yaln�z/JğJmda Toplar dağtmk ağiart
Bir ereğin var, ul aşmak iste­
diğin . Sıva kol ları nı, tül leri çek bir yan1m hep kavga/J Dağbaşmda o parlayan
gerçeklerin üstünde n . Gün ışıya­ bir yan1m banş dolu Kaçkm bir sesi içimin
cak birazdan . Yaşam h e r gün sen yoksun kollanmda Bilemez ki kuşlar beni
değişiyor; değişmeye n umutl ar­ Uçursunlar sabdhman
bir yan1m çok ağ1ts1
dır. Küçük ya da büyük, ama
türkü türkü bir yan1m ince bir örgüdür gece
h ep varolan umutlar'. H ep varo­
sen yoksun şarkilanmda Binbir desen dolandtğtm
l a n istekl e r. Değişmey.en, bek­
l e n tilerdir yaşamda. Ozlemler­ Vardtğtm kuytu limandtr
bir yan1m umut açm1ş
dir, kişiyi koşturan yarı n l a ra. Yü­ Eteğine post serince
oysa küskün bir yan1m
rek açtırandır, karan l ıkta ışıyan
sen yoksun yollanmda
yıldızlara. Hasan Hüsnü
Sen yü rümeyi öğrenmelisin e
ismail GENÇTÜRK
13
-YUNUS SÖYLEMiNDE BiR OZAN
SEVAL ESASLI
Bir söyleşi yaklaşımında sun­
mak istiyorum Seval Esaslı'yı.
Cide-Rıfat llgaz ödüllü 'Seki­
zinci Renk' ile 'Yarına Kaç
Var?'ını okuyup bitirdiğimde.
'Yirmi sekiz yıla yirmi sekiz örnrü n
yaşam serüvenini sığıştırabilmek.
aşk olsun bu kıza! -dedim- Aşk
olsun!'
Şimdi karşımızda binlerce yı­
lın doyumsuzu bir Havva vardır;
bir türlü yaşama kanmaya n . Ya­
şadıkça açlığı artan bir Havva!
İlk kitabı Sekizinci Renk, acılı
bir sev da ile başlıyor. Ne gelecekti
ardından? Elbette sevda! Hep
sev da!
Muradım değilsin şiir, git
başımdan!
Bana/Has ozan sözü gibi/Bir
gök devşir,
Durnam tüten, tavşan kam. ..
Ala gece gir koynurnal
Vurmam yüzüne karam
Tana kadar helalimsin.
Kuzey Haber' de yer alan iki
fotoğrafta düşlediğim gibiydi
Esaslı . Balaban gözler, omuzla­
ra inen düz saçlar.
Küçük yaşlarda başlamıştı şii­
re. Ne evinden ne eş dost çevre­
sinden bir itim görmüştü : 'Ilerde
ozan olacağım diye bir saplan­
tım yoktu. Yazmamak elimde
olmadığı içm yazdı m . ' diyord u .
Y a sevmemek . . . İşte elinde
olmayan salt budur, Seval'i n . Ba­
kınız:
Yazmadan unuttuğum bir
şiirdi sevişmek
Yeraltı sulan gibi ansızın
Boyfıumda kollanmda
kasıklanmda.
Türk ozanları içinde Ataol
Behramoğlu, Hasan Hüseyin ve
Can Yücel'di sevdikleri .
Pek iyi, pek güzel de Yunus' u
niçin anmamıştı,. u n utmuş mu vd u
yoksa?
0 nasıl olsa herkesin sevdiği
' ,
bir ozan. Eldebir Mı1stafendi'dir,
Yunus.' Diye düşünmüşse, buna
bir diyeceğfmiz olmaz. Ya da çeli­
şik bir anlatımla 'En çok unutulan
kişi, en çok akılda olı:ın kişidir'
diyecekse, gene anlaştık demek­
tir.
Başta türlü? . .
Başka türlü; şiirinin beslendiği
gür Yunus kaynağını yadsımış
Y4
Mahmut ÇAKAR
olmaz mı Seval?
İyi de yadsımak kaç para
eder?
Gü neşi balçıkla sıvamak olası
mı!
(Ak Çiçekler Türküsü) :
"Komadınız boy atalım /
topraktan sordu nu z bizi". Bu­
ram buram Yunus değil mi?
(Karanlığın İçinden) :
• "Kara yangın yerlerinden/
sırtımızdan vuran bizi "
• "Bir uyur, bir uyamnz,/hayra
yoranz düşleri. "
• (Kıyamet) : " Yardı boylu
boyunca/ bin bir çığkk
toprağı "
• " Yaşlar indi toprağın/
Yaşanası bağnna
Öz aştı kabuğunu/Aktı yeni oy­
lurna " Dizeleri, hem Hece koşuk
türü , hem söyleyiş bakımından
nedir? Yunus Emre'nin öpülesi
söylemi değil mi?
Öyleyse?
Öyleyse Seval , en çok sevip,
yolundan gittiği ozan Yunus'un
adını arımayı unutmuştur, diyo­
ruz.
Yine dönelim onun etini, ke·
miğini , özünü oluşturan sevdası-
na.
(Sancıya Direnmek) :
"Eğer süt inmese memeterime
Kanla çatılmamış olsa
kimliğim
Ellerim açılmasa sayfa sayfa
Ve iyi -tammasam turunçlan. ..
Şimdi yüzüm utanmak bilmez
bir ova
Bağışlamaz avak izlerini.
Sancıya direnmek gizli
tarihidir bir kadımn "
Bir başka örnek, (Çağrı'dan) :
"Sunmak, desem sana/Candan
can sunmak
Diz boyu çamurdan/Ak
çıkmak desem;
Öperdin dudaktanmdan/Orak
değil. "
Kese'den sonuca varmak di­
lediğimizde, Sekizinci Renk in ' hesap sorarlar
belirgin ve iyice koygun öz ve
boyağının, Halk Şiiri'nin tüm ola­
naklarından korkusuz ve yiğitçe
bir atılırola yararlanıştır, diyebili­
riz. Hece'nin (7) , (8) ve ( l l) 'li ko-
şoklarının özü m senerek başarı l ı .
çağdaş yorumlarla sunuluşudur.
diyebiliriz.
Acılarla. kahırla yüklü yaşam
serüvenini daha çok Yunus. biraz
Karacaoğlan (Sözü Nevruzlara
Sürgün) . biraz Nazım (Kıyamet)
söyleminde sevdaya dönüştür­
müştür ozan .
Ne var ki. 'Irmağı Gelmek' ile
'Çağrı'da. eğreti deyişierin tuza­
ğı nda görürsünüz Seval'i.
lrmağı Gelmek'te n :
• Gül/Bak n e güzeldir/Yaprağı
gülme k
• Gör ki ne güzeldir/Öpüş
yürümek
• Geldik/Ne güzeldiri/rmağı
gelmek
Çağrı' dan :
Senden bir dal istesem/
Verirdin,/Durak değil.
Senden bir güz istesem/
Getirirdin,/Sank değil.
Bir acı istesem senden/
Bulurdun,/Sırak değil.
'Yarına Kaç Var?' da Halk
Söylemini büy,ük ölçüde bırak­
mıştır, Seval. Ozgür Koşuk kısra­
ğını eşkin i , rahvanı , doludizginiyle
dağdan bayırdan aşırmaktadır ar­
tık; 'Dünyanın alışkanlıktan de­
ğil, sevincinden döneceği gün­
ler başlasın diye . . .''
Ve siz onun, gerçekten yüre­
ğinin bütünü ve tüm bedeniyle
eylem denizindeki güçlü kulaçları­
nı izlersiniz. Acıyla, hazla, utanç­
la, kahırla, umutla yoğrulmuş bin­
lerce yıllık yaşam serüvenidir, bu
izlenim.
. İşte umut ve utanç:
Insan eli değmemişliğin
utancım
Silerken bedenimden
Umut var diye düşündük
umut var
Böyle çınlçıplak doğdukça
insan
Güneş yerine
Ve işte hazzı n , korkun u n ,
sevdanın, öfkenin hesaba çekilişi:
•GÖ'z ümün damlasından
hesap sorarlar
•Omuzlannda yumulmuş
ellerimden hesap sorarlar
Uzadıkça uzar tımaklanm
Ağzırtı bütün gövdemi kaplar
Güngörmedik korkular dalar
yüzümü
Dişleri hançerleşmiş ö{kemden
Yanılıp ilk ağızcia bireysel ,
diyorsunuz ona.
Tekil tutku ve bunalımların
kıskacında çırpınan bir tazecik , �
-diyorsunuz.
V
 Bir de ne görüvorsu nuz') Te­
kil dediğiniz olgula�. sizin de va ­
şam öykünüzü n bükleri ko v a k l a r ı
·
değil nıi?
•Yanıyar insanın her yanı
biraz ama öğreniyor
ölümsüzlüitü
•Yaşamı son sevgitiyi
k ucaklar gibi k ucaklamak
anlamında
Öpmek gibi onu bir
yolculuğun öncesinde ve
sonrasında
Onu öpmek gibi yoksayarak
ölümü ve aynhğı onu
almak gibi
Ağzında kurşunla büyüyen
acılann ortasında bağnna
basıp
Kaldı ki yadsıyacak. yoksaya-
caktır bireyselliği o .
Y a d a tekil'i yığınların itici gü­
c ü . dinamiği bell�yecektir:
Çağım çoğul ölümler çağı-tekil
ne kaldı?­
Çağım beyaz bayrakh diller
çağı- ozan mezun­
Bir şiire bir ömtlr yetmiyor
artık ve ozana şiir
-ne zaman yetmişti k i ?­
Bulunmamış sözcükler gömülü
her dakikasında
-yanna kaç var?­
Çağım yedi başh ırmaklanyla
kan çağlayanı
-yanna kaç deniz?-
Ve en uzunla en kısa arasın­
daki şaşırtıcı , umarsız çelişki:
Yüz yıl dediğin bir göz kırpımı
Ahşkanhk en uzun yitiş i-yken-
_
ınsanın
Elle tutulur yepyeni tadiarın
şaşırtıcı hazların u m u d u n , acı­
n ı n , kısadan insanoğlunun azanı­
dır Seval Esaslı .
Kendisinin evre n e . dünyanın
halklara, insanın sonsuza , yaşa­
mın yazıya bölümlerinden kalan
hep şiirdir, yalnız şiirdir
Sevalı' d e .
Bir tekil yüreğin birikiminde
toplumsal beklentileri olanca gü­
cüyle eylemleştirme çabasıdır,
Sevalın şiiri .
'Ve her zaman eylem var
gündeminde insanın; iki ayağı
bir pabuçta değil, akılla sabrın
şakaklarından süzülmüş
eylem.' ; 'Bir büyük buluşmaya
dek'
İlk iki adımı : Sekizinci Renk
ve Yarına Kaç Var, devce adım­
lardır doğrusu.
Geleceğe daha güçlü adımlar
atacağına inanıyorum . e
D E RG i L E R A RASI N DA
SI
• ga�· [)pğirnw n c i . ('l'l i n Boğa, ll han
EDEBiYAT
Yazın dünyamızda yep.Yeni bir
ürün: Karşı/Edebiyat
Büyük kentin 'rotatiflerinde �ekil­
lenmesine karşın. yüreğini yurdun
dört bir yanına dağılmış, yıllardır ya­
zın coşkusunu yitirmeyen kişilere aç·
mış bir ürün.
Baki Yiğit 'in derlediği,
Karşı/Edebiyat'ın ilk
sayısı
Ocak/Şubat 1 986 tarihi taşıyor. İki
aylık ürünün ilk sayısının, " Başlar·
ken " bölümünde, "Yoz kültüre, boz u·
lup başka düzlemlere kaydırılmış ede­
biyat anlayışına karşı, aydınlık bir se·
çenek olarak hayata geçiril ' ' meye çalı·
şılan Karşı/Edebiyat'ın "güvenilir,
sağlam, toplumsal ve estetik kaygıları
önde gelen, dünya görüşü ve edebiyat
doğrultusu, çağdaş ölçülere uygun"
bir yayıncılık ilkesini hayata geçirmek
için çıktığı savunuluyor.
Üç kuşağı bir arada tutan bir
yayıncılık anlayışında gözetilen ilke,
yazınımıza bütün yaşamını içtenlikle
adayan insanlarımıza el vermek.
Toplumcu-Gerçekçi bir sanat anlayışı·
Ocak/Şubat 1 986 Temmuz'un ilk
sayısının tarihini taşıyor.
İzmir'de, Ü.Yaşar Işıkhan 'ın
yayın danışmanlığını yaptığı Tem·
muz'un ilk sayısının kapağına, 1 986
yılının gündemindeki en önemli konu
alınmış: Yaşasın Barış.
"Neden Temmuz?" sorusuna,
"Bir oğlum olacak adı Temmuz/ öfke·
de benden fırtına/ sevgidedeniz"dize­
lerinin sahibi değerli ozan Hasan Hü­
seyin'in öznel duyarlığıyla nesnelleş­
tirdiği bir insan sevgisinin, onurlu bir
yaşam eyleminde evrenselleştirdiği
şiirlerinin bir dizesi olarak da bellek­
lerde kalıcı oluşu, bizim bu adı benim­
sernemize neden oldu" yargılarının
vurgulandığı M E RH A B A bölümünde
çağdaşlaşmanın yolunun, kültürlen­
meden geçtiği savunulan, iki aylık
derginin ilk sayısında, şiir alanında şu
imzalar göze çarpar: Hüseyin Yurt­
taş, Turgay Gönenç, Özdemir Nutku,
Zeynei Beksaç, Çetin B!Jğa, Ali Tuna,
Asım Oztürk, Mehmet Iş, Koray Fe -
yiz,Hamdi Gedik, A . Hicri izgören, Ali
M u s tafa, Ramazan Kayrak, Kemal
B .Çukurkavaklı, Yücelay Sal, Harndi
Gedik.
Temmuz'un 1 986 'yla birlikte
yayın dünyamıza katılması, 1 985 yılı­
nın sanat olayiarına genel bir bakışı
okurlarına yansıtmak sorumluluğunu
duymasına neden olmus. Bu amaçla,
nın ı:;:ığınd a . sanatsal etkinlikiNi
vavın alanına sürmek . . .
· · Ha ::: a n
ı n . A l i Yüce. (hkan M P r l .
Fethi Sa\·a::: �·ı . BPdrPtl i n Aykın.
A . NP\'zad O d v a k m a z . A h me t G ü n ·
l ı a :;: . Oııwr C i nıno. A h ııwl ÜzPr,
F. K ad r i G ıı l . l l id a:v l'l K a r a k u � . . Tur·
K a r a m a n . A s ı m Üzt ıırk · u n � i i r i P r i n i n
�·pr ald ığı ilk s a y ı y a , B a k i Y i ğ i t ' i n H o­
lıPrl B r o w n ı n g 'dpn .v a plığı �'P\'iri � i i r
PkiPnir.
K a r �l'l·:delı i v a l ' ı n i l k s a v ı s ı n d a .
B u r h a n . G ü npl ' i n . O k t a y A k hal ' l a
söylP�isi yeı: alıyor. ,.
·
Röportaı u s tası F ık re t O t y a m ,
" H arran "la v e r a l ı r i l k s a y ı d a . H a san
.
İzzettin Din a m o . Muzaffer İ zgü. Os·
m an Şahin. Durran Ya�acan. Cı>nıil
Kavukçu ve Tü lay Ferah 'tan öykülPr
yayınlanır. Eleştirmen Asım
B�zirci'nin " Pir Sultan Abdal 'lar "
araştırmasından bir hölümün yer aldı­
ğı Karşı/Edehiyatta, ErJ:ıan Barut.
.
Ahmet Altan 'ın "Sudaki Iz . romanı­
na koyduğu "pornografik" yargısını
açmaya çalışır.
Füruzan Toprak'ın Hasan Hüse­
yin 'le ilgili anıla�ının söz edildiği ilk
sayıda, Remzi. Inanç da 18 Ocak
1 985 'te yitirdiğimiz M uzaffer Hacıha­
sanoğlu'nu anlatırken, sevgili Ceyhun
Atuf Kansu'ya da gönderme yapar.
"Antidiyalektik
I .T.FROLOV'un
Yöntem"inin Yakup Şahan tarafın­
dan yapılan çevirisinin yer aldığı 'ki­
tap'ta, A.R.Ergüven de "özenci bir
yazara" yanıt veriyor
.
Y azınımızda yepyeni bir çabanın
ürünü, Karşı/Edebiyat'a hoş geldin
diyoruz.
ammuz
şiir bölümünü Mehmet H . Doğan, Ro­
man ve Öykü bölümünü de Alişan Öz­
demir kaleme almış.
Oktay Akbal'la söyleşinin yapıldı­
ğı Temmuz'un bu sayısında, Ozdemir
Nutku "sanat düzeyi toplumda belir­
lenir" adlı yazısında, eğitimde esteti­
ğin gerekliliğini; Feyza Hepçilingirler
" Kelimat-ı M�crime"· başlığı altında
"sözcüler"in çilesini dile getirirken,
Ü. Yaşar Işıkhan da "Baij i " günleri­
nin bir bölümünü "Sığınaklarda Hü­
zün Şarkıları"nda dile getirir.
Aysın Uğur Kezer,,smet Işık, Va­
sıf Nasiboğlu (Çev.H. Kocagöz) öykii­
leriyle yer alırlar dergide. Abdullah
Rıza Ergüven, "Suat Taşer ve Şiiri"ni
inceler. B .Selma Amanvermez ise, son
zamanların filmi "Dul bir kadın" ek­
sen alınarak, "Sinemada kadın imge­
si"ni irdeler.
İ talyan, Çek, Mezopotamya azan­
larından şiirlerle evrensel sanata gön­
derme yapan Temmuz'a sanat yaşa­
mında başarılar ,diliyoruz.
15