UNIVERSITETI EUROPIAN I TIRANS FAKULTETI JURIDIK DEGA: Juridik 303 LNDA: Negocimi dhe Zgjidhja e Konflikteve PEDAGOGU: Prof.

Dr. Tomi Treska

Krahaso prmbajtjen e Ligjit t par: Nr.8465, dat 11.3.1999 Pr Ndrmjetsimin pr zgjidhjen me pajtim t Mosmarrveshjeve me Ligjin e dyt: Nr. 9090, dat 26.6.2003 Pr Ndrmjetsimin n zgjidhjen e Mosmarrveshjeve dhe me Ligjin aktual: Nr 10385, dat 24.2.2011 Pr Ndrmjetsimin n zgjidhjen e Mosmarrveshjeve dhe argumento nse kuadri ligjor pr zgjidhjen e mosmarrveshjeve me ndrmjetsim sht zgjeruar apo ngushtuar, thelluar apo e kundrta, demokratizuar ose e kundrta.

Emiliano Aliu

TIRAN 23 Nntor, 2011

1

N hyrje t ksaj eseje duhet t theksoj q, nse duhet t bj krahasimin midis tre ligjeve t viteve 1999, 2003 dhe 2011, ja vlen t prmend si fillim edhe t drejtn zakonore t vendit ton. Pikrisht Kanunin e Lek Dukagjinit, ku n paragrafin 6681 dhe paragrafin 6822, gjejm t sanksionuar ndrmjetsimin, si alternativ t zgjidhjes s konflikteve. Gjithashtu, rolin ndrmjetsues, t cilin e ka huazuar edhe e drejta shtetrore n periudhat e viteve pas Lufts s Dyt Botrore, ku gjykatat e fshatit dhe t lagjes3, gjat gjykimit, duhet t bnin t gjitha prpjekjet pr pajtimin e palve n konflikt. Eksperienca e par me nj ligj t posam t ndrmjetsimit prkon me ligjin nr.84654, i cili n fakt nuk parashikonte ndrmjetsimin si alternativ t zgjidhjes s mosmarrveshjeve tregtare. Ky ligj sht shfuqizuar nga ligji nr.90905, me t cilin sht prfshir ndrmjetsimi si alternativ e zgjidhjes s mosmarrveshjeve tregtare. Rreth amendimeve t propozuara pr ndryshime n ligjin nr.9090, sht rasti t theksojm se, legjislacioni shqiptar pr ndrmjetsim n shtjet penale: Neni 2 i ligjit pr ndrmjetsimin, parashikon prdorimin e ndrmjetsimit n shtje t caktuara penale.6 Sidoqoft, K.Pr.Penale nuk specifikon kushtet pr transferimin e shtjeve penale pr tu trajtuar prmes modeleve t drejtsis restauruese. Kshtu, gjithnj sipas K.Pr.Penale, gjyqtari, prokurori, apo oficeri i policis gjyqsore nuk mund t transferoj shtje pr ndrmjetsim. Nse i referohemi nenit 1 t ktij ligji,7 ndrmjetsimi sht nj proces n t cilin nj pal e tret e paanshme ndihmon palt e nj mosmarrveshjeje t negociojn lidhur me marrjen e nj vendimi t tyre t prbashkt. Ky ligj nuk e ka br t qart thelbin e shrbimit t ndrmjetsimit, pra, far sht shrbimi i ndrmjetsimit, shrbim publik, shrbim privat apo miks.
1

.668. Ndermjets thirret aj, i cilli hn per me d fjalt e kqij a, me shmang rragen, prej t cillave mnd t shkaktohet vrasa a

ndo 'i rrnim tj eter.

2

.682. Ndermjetsija mbaron gjithher a me t rame diellit a me t mrrun t diellit (me t lem a me prendim t diellit). T njohura si Gjykata Shoqrore, t krijuara qysh n vitin 1968 dhe t njohura si hallka prbrse t sistemit gjyqsor. Ligji Nr.8465, dat 11.3.1999, Pr Ndrmjetsimin pr Zgjidhjen me Pajtim t Mosmarrveshjeve. Ligji Nr.9090, dat 26.6.2003, Pr Ndrmjetsimin n Zgjidhjen e Mosmarrveshjeve. Respektivisht pr veprat penale t parashikuara nga nenet 59 dhe 284 t Kodit t Procedurs Penale, ku dhe parashikohet n

Nenin 12 t ligjit nr.8465, dat 11,03,1999.

7

Ndrmjetsimi sht veprimtari jashtgjyqsore n t ciln palt krkojn ndrmjetsimin e nj personi t tret ose t nj grupi

personash, pr t arritur n zgjidhje t pranueshme t mosmarrveshjes ndrmjet tyre dhe q nuk vjen n kundrshtim me ligjin.

Mosmarrveshjet mes palve me ligjin aktual nr.10385,8 i cili zvendsoi ligjin nr.9090 (i cili nuk ka qen efektiv n prdorimin e tij 7-vjear), mund t zgjidhet pa shkuar n gjykat. Gjithashtu, n kt ligj sht parashikuar q nj ndrmjetsues i licencuar mund t mbyll pretendimet mes palve n konflikt. N kt ligj sht e parashikuar e gjith veprimtaria e ndrmjetsimit, licencimi i ndrmjetsuesve, kushtet pr marrjen e licencs, mbylljen e ndrmjetsimit dhe procedurat pr kryerjen e procesit. Ky ligj sht pjes e prafrimit t legjislacionit t Shqipris me at t BE-s dhe erdhi pas krkess s vazhdueshme t shoqris civile, por edhe t vet ekspertve t huaj q t rregulloj si duhet veprimtarin e ndrmjetsimit. Ndrmjets nuk mund t jet dokush. Me ligjin nr.10385, ai duhet q t marr nj licenc. N ndryshim nga ligji ekzistues pr ndrmjetsimin i miratuar n vitin 2003, ky ligj parashikon gjith procedurn pr ngritjen e Komisionit t Licencimit t Ndrmjetsve mnyrn e marrjes s licencs, regjistrimin e personit q kryen nj aktivitet t till etj.9 Ligji parashikon edhe kushtet q duhet t plotsoj nj person pr t punuar ndrmjets.10 Gjithashtu, parashikon edhe rastet kur hiqet licenca e personit q bn ndrmjetsimin. Po ashtu parashikohet edhe ngritja e Dhoms Kombtare t Ndrmjetsve, e cila sht person juridik q ushtron veprimtarin e saj n mnyr t pavarur nga shteti dhe ka organet e saj drejtuese. Ndryshe nga ligji nr.846511, n ligjin e ri t 2011 ndrmjetsit q e ushtrojn kt veprimtari si profesion, kan t drejt t krkojn dhe te shprblehen pr punn si dhe pr

Ligji Nr.10385, dat 24.2.2011, Pr Ndrmjetsimin n Zgjidhjen e Mosmarrveshjeve, i prafruar me direktivn 2008/52/EC

"Mbi disa aspekte t ndrmjetsimit n shtjet civile dhe tregtare", me nr.CELEX 32008l0052.
9

Projektligji thot se, ndrmjetsi e ushtron veprimtarin si person fizik ose juridik nprmjet zyrs a qendrs s tij pas licencimit

dhe regjistrimit t tij n Regjistrin e Ndrmjetsve, sipas ktij ligji. Sipas tij, Komisioni i Licencimit t Ndrmjetsve ngrihet pran Ministris s Drejtsis dhe ka n prbrje dy prfaqsues t Dhoms Kombtare t Ndrmjetsimit dhe tre prfaqsues t Ministris s Drejtsis. Ndrmjetsuesit e licencuar regjistrohen si persona fizike ose juridike n organet kompetente dhe n organet tatimore n prputhje me aktet ligjore n fuqi. N Regjistrin e Ndrmjetsve personi q ushtron ket aktivitet duhet q t paraqes Identitetin, vendbanimin, numrin e licencs, datn e fillimit t veprimtaris s ndrmjetsit dhe adresn e vendit ku zhvillohet veprimtaria e ndrmjetsit n rastin e personave fizik, si dhe emrtimin, llojin dhe selin e shoqris, emrin/emrat e administratoreve dhe emrat e ndrmjetsve t punsuar n shoqri n rastin e personave juridike.
10

Sipas tij, ndrmjetsi duhet t lidh kontrat sigurimi pr prgjegjsin e tij ndaj palve t treta pr shkak t ushtrimit t

veprimtaris s ndrmjetsimit.
11

Pikrisht n Nenin 7: Ndrmjetsimi kryhet pa shprblim. N rast se gjat veprimeve t ndrmjetsimit parashikohet t bhen

shpenzime, n ngarkim t palve, duhet marr paraprakisht plqimi me shkrim i tyre, pr vlern dhe mnyrn e pagimit. Palt prballojn shpenzimet, n mnyr t barabart, prve rasteve kur merren vesh ndryshe.

shpenzimet e kryera ne procedurn e ndrmjetsimit sipas marrveshjes pr ndrmjetsim te nnshkruar me palt,12 t ruaj konfidencialitetin dhe sekretin profesional.13 Ligji nr.10385, i hartuar n prputhje me direktivn 2008/52/EC t BE-s, e sanksionon ndrmjetsimin si nj veprimtari t pavarur jashtgjyqsore, q ndrmerret vullnetarisht nga palt pr zgjidhjen e mosmarrveshjeve t tyre n fushn e t drejts civile, tregtare, t puns dhe familjare, si dhe pr disa raste n fushn e t drejts penale. Gjithashtu, nj ndryshim n t tre ligjet sht mosha q duhet t ket ndrmjetsuesi, ku n at t vitit 1999 duhet t kishte mbushur moshn 25 vje, n at t vitit 2003 duhet t ishte 22 vje dhe n ligjin e fundit mbi ndrmjetsimin shtetasi shqiptar apo i huaj duhet t kishte mbushur moshn 25 vje.

Ligji ekzistues pr ndrmjetsimin nuk arrin q t gjej zbatim n praktik, sepse shum mosmarrveshje shkojn n gjykata, kur mund t gjenden zgjidhje me ndrmjetsues. Krkesa n rritje pr prdorimin e ndrmjetsimit n zgjidhjen e mosmarrveshjeve sht nj proces krkimi s paku n fillimet e tij pr nj mnyr m t mir pr t zgjidhur konfliktet, qofshin kto brenda familjes, n marrdhniet juridiko-civile mes palve apo ato ndrkombtare. N ligjin aktual mbi ndrmjetsimin, kuadri ligjor pr zgjidhjen e mosmarrveshjeve me ndrmjetsim sht zgjeruar dhe rregulluar, ktu mjafton t prmendim faktin sht prafruar me direktivn 2008/52/EC "Mbi disa aspekte t ndrmjetsimit n shtjet civile dhe tregtare". M lejoni t shtoj q ky rol kaq i rndsishm i ndrmjetsimit krkon dhe angazhimin ton maksimal pr zhvillimin e tij.

Bibliografia
Ligji Nr.8465, dat 11.3.1999, Pr Ndrmjetsimin pr Zgjidhjen me Pajtim t Mosmarrveshjeve. Ligji Nr.9090, dat 26.6.2003, Pr Ndrmjetsimin n Zgjidhjen e Mosmarrveshjeve.

12

Neni 9 T drejtat e ndrmjetsit dhe trajnimi, i ligjit Nr. 10385, dat 24.2.2011. Ai nuk ofron kshillim ligjor dhe nuk ka prgjegjsi nse ndrmjet palve pr zgjidhjen e konfliktit me ndrmjetsim nuk

13

arrihet marrveshje. Po ashtu as n rastin kur palt arrijn nj marrveshje pr zgjidhjen e konfliktit ndrmjet tyre ndrmjetsi nuk ka prgjegjsi pr moszbatimin e ksaj marrveshjeje. Sapo t mbyllet procedura e ndrmjetsimit ndrmjetsi njofton gjykatn prokurorin ose arbitrazhin me qllim fillimin e procedurave t pezulluara pr efekt t ndrmjetsimit. Ligji parashikon edhe shmangien e konfliktit t interesit t personit q kryen rolin e ndrmjetsit.

Ligji

Nr.10385,

dat

24.2.2011,

Pr

Ndrmjetsimin

Zgjidhjen

Mosmarrveshjeve, i prafruar me direktivn 2008/52/EC "Mbi disa aspekte t ndrmjetsimit n shtjet civile dhe tregtare", me nr.CELEX 32008l0052.

Kanuni i Lek Dukagjinit

Website
http://www.ligjet.org http://www.qpz.gov.al

Vlersimi i pedagogut: I. II. Parashtrimi i tezs s eses:

Pikt:

III. Argumentimi:

IV. Prfundimi:

Totali