Professional Documents
Culture Documents
tại sao phương đông đi trước về sau
tại sao phương đông đi trước về sau
tại sao phương đông đi trước về sau
ca Hy Lp xut hin sm nht vo khong th k VIII - VI TCN trong khi nh nc Phng ng li xut hin rt sm t cui thin nin k th IV TCN). Nh nc Phng ng c i tn ti v pht trin trn c s nn kinh t t nhin, kinh t hng ho chm pht trin nn khng xut hin nhng trung tm kinh t ln Phng Ty, nn kinh t vn mang tnh cht t nhin, nhng khc vi Phng ng l kinh t cng thng nghip Phng Ty rt pht trin, nn Phng Ty sm xut hin nhng thnh th, nhng khu tp trung bun bn, trao i hng ha
Ta bt u t s xut hin ca nh nc Phng ng. Di gc vn ha, ngi phng ng sng trong vn ha duy tnh. Nu nh nh nc ra i l kt qu ca nhiu yu t trong c vn ha, th vn ha li l s kt tinh ca qu trnh con ngi sng to ra cc gi tr lm cho cuc sng tr nn tt p hn. Vn ha duy tnh phng ng c th thy qua rt nhiu hin tng ca cuc sng hng ngy ,chng hn nu phc tp th quan h trong cng ng lng x ,nh kt cu gia nh bn vng tam ai ng ng, t i ng ng, nh th h, cn n gin th bt canh, bt nc chm chung ca c gia nh, m nc tr ung chung c xm Nu nhn ra mt phm vi rng hn ra nhiu nc phng ng, ta nhn thy vn ha n bng a. va l yu t vn ha, l tp qun, l phong tc hnh thnh dn do li sng, va l biu hin ca phng thc lm kinh t, ca quan h cng ng trong nhng iu kin t nhin gn lin vi con ngi trong cc cng ng dn c. c nhiu kin v s nh hng ca yu t a l n vn ha lm hnh thnh nn phong tc tp qun nhng nhng yu t t nhin ny nh hng nh th no n s ra i ca nh nc phng ng th cn lm r hn. C th ni cc yu t kinh t, vn ha, chnh tr c quan h qua li vi nhau rt mt thit. T yu t ny, c th nhn thy yu t kia nhng kha cnh nht nh. Chng hn nh vn ha n bng a ca nhiu dn tc phng ng cho ta thy kha cnh kinh t. l cc dn tc ny thin v cc loi thc phm l sn phm ca nn kinh t trng trt. l biu hin ca iu kin t nhin phng ng ch yu gn vi vn minh nng nghip. iu lm cho con ngi l thuc vo iu kin t nhin rt nhiu v mun tn ti v pht trin, con ngi phi bit lin kt vi nhau to nn sc mnh ca cng ng khc phc s kh khn ca iu kin t nhin c th tn ti v pht trin. Do s dng cc sn phm ch yu t hot ng sn xut nng nghip trng trt nn con ngi thun tnh hn. iu ny c khng nh v mt sinh hc ch nhng sinh vt no n thc n t thc vt, loi vt s hin lnh hn thch sng theo by n, t c s cnh tranh hn so vi cc loi m thc n ca chng ly t ng vt v loi ny phi sn mi nn thng phi rn luyn k nng sn mi nn chng cng tr nn mnh m hn. iu ny nh hng rt ln n cch sng, n t chc cuc sng v quan h x hi. C th v s dng cc sn phm t nng
nghip trng trt nn con ngi c th khng c nhiu sc mnh v mt th cht nn cng t c xu hng xung t ln nhau. Nhng xu hng m rng cc quan h ra bn ngoi cng t c thc hin do nhu cu b b hp. Mt khc, trong iu kin a l phc tp ca phng ng, vic i li cng kh khn hn nn vic giao tip vi bn ngoi cng tr nn b hn ch. Khi con ngi sng trong iu kin qun c , s lin kt tr nn bn vng hn. Chnh v sc mnh v th cht hn ch m con ngi cn phi lin kt chinh phc thin nhin, chng li th d, chng li s tn cng ca cc th lc t bn ngoi. Cha ni ti yu t giai cp, s qun c ca cc c dn l mt yu t c th coi l tin quyt cho s hnh thnh nh nc phng ng. Bn cnh , ta cn thy tip cn yu t vn ha th cn quan tm n nhng cng trnh v i m con ngi to ra. Cc cng trnh ny thm ch cn c coi l k quan ca th gii trong thi k c i cn c con ngi bit n li tp trung hu nh phng ng. y l kt qu lao ng ca ngi phng ng vi sc mnh ch yu ca c bp v s khn ngoan li khng nh sc mnh ca h. C th nhn thy nhiu kha cnh ca vn rt gn gi vi s ra i ca nh nc: Th nht, phi l biu hin sc mnh ca mt cng ng ln trong qu trnh xy dng cc cng trnh quy m nh vy v rt cn mt s qun l v phi hp hot ng cht ch t mt t chc c uy tn v sc mnh; Th hai, c nhiu cng trnh mang yu t tm linh, chng t mi quan h bn cht ca con ngi vo ng ti cao m ngi i din cho quyn lc ti cao y l nhng ngi ng u cng ng do uy tn t nhin ca h (cc Kim t thp Ai cp, n ng co Campuchia, n Tamahan n ). iu ny cho ta bit v mi lin h ca cc yu t thin nhin khc nghit m con ngi cha khm ph v chinh phc c, trong mong mun chinh phc thc y con ngi c gng thc hin nhng cng vic m cho n ngy nay ngi ta vn cn cha l gii ni n c thc hin nh th no; Th ba, cc cng trnh ny c ngha gp phn t chc v bo v cuc sng, sn xut trc s khc nghit ca thin nhin v nguy c b tn cng ca cc th lc bn ngoi (Vn l trng thnh, cc cc con sng o Trung quc, ngn Hi ng Ai cp); Th t, cc cng trnh ny thng gn vi nhng khu vc a l c bit, nht l nhng dng sng hay ngn ni (hay dy ni ln) lin quan rt nhiu n hot ng sn xut hay sinh hot tn ngng ca mt cng ng. iu nay cho thy mt thc t l a hnh ct x, phc tp l mt hn ch cho s i li giao lu gia cc khu vc v c kinh t, vn ha. N dn n mt kt qu l s cnh tranh gia cc dn tc hay cng ng ngi khng nhiu, s hc hi nhau gn nh khng c nn s pht trin tr nn chm chp hn rt nhiu so vi phng Ty nn c nhng pht minh khoa hc t rt sm nhng khng c ph bin rng ri. Th nm, l cc cng trnh ny c thc hin bi s tham gia ca rt nhiu n l ca nh nc. N l t tham gia vo cc qu trnh sn xut ra ca ci vt cht v khng phi l i tng bc lt ch yu nh phng Ty. Ni chung, c th rt ra mt s nhn xt v s xut hin ca cc nh nc phng ng c i nh sau:
Trc ht, c th thy, cc nh nc phng ng ra i sm hn kh nhiu so vi cc nh nc phng Ty. Cc nh nc phng ng c s ra i sm c th c l gii l do yu cu ca vic t chc qu trnh sn xut, bo v sn xut, bo v s tn ti v pht trin ca cng ng. Th hai, thi im ca s ra i mt t chc nh nc kh xc nh chnh xc v tnh cht qu ca x hi cng sn nguyn thy ln x hi c nh nc l rt lu di. Ni cch khc th cc nh nc c qu trnh thai nghn v tr d rt lu. Bng chng l s tn ti ca cc cng x nng thn ko di rt lu m Mc c mt khng nh v phng thc sn xut ng nh hng ti t chc x hi v nh nc. iu ny c l gii bi mt cn c nh nu trn l do tnh cnh tranh khng cao, con ngi t c xung t, mu thun t xy ra hn nn t c cch mng x hi hn. Th ba, nh nc phng ng c i pht trin chm chp hn. iu ny c l gii vic tnh cht duy tnh trong cc quan h x hi lm cho con ngi tuy c gn b vi nhau bn cht hn nhng s lm cho ngi ta tr nn bo th t chu thay i v thch sng trong ha bnh. iu ny c chng minh bi quan nim ca ngi phng ng trong quan h gia con ngi vi tri, t ( Thin- a- Nhn). Ngi ta ch chu lm cch mng khi m khng cn cch no khc sau khi cam chu. Cng v l do ny m quan h giai cp trong x hi phng ng cng tr nn t gay gt hn rt nhiu so vi phng Ty m kt qu ca n l nh nc phng ng ra i gn lin vi ch n l gia trng. Hn th na, do quan h gn b, gn gi vi nhau con ngi phng ng hay v s din nn hay t che giu hoc bao che cho nhau nhng khuyt tt ca bn thn lm cho h tr nn th cu, nh hng n s pht trin chung ca x hi. Th t, cng gn vi phng Ty v phng Bc, cc nh nc cng c xu th ra i sm hn. iu ny c l gii kha cnh yu cu ca vic t chc chng chin tranh ca cc cng ng ngi. Cc dn tc pha Ty v pha Bc thng l cc dn tc du mc, gii ci nga, sn bn m thc n ca h ch yu l t chn nui v sn bn nn h c sc mnh v thng tr nn hiu chin v cng thin chin hn.Vic chng li cc th lc ngoi xm ny i hi cc dn tc ny phi lin kt vi nhau cht ch hn. Vic t chc chin u i hi nhng ngi c bn lnh, kinh nghim v c uy tn cao. iu ny mang li mt kt qu l s phc tng ca x hi i vi h gn nh l l t nhin v s phc tng va mang li s gn kt trong cng ng to nn sc mnh, va nng cao tnh trch nhim ca nhng ngi ch huy, quyn lc ca ngi ch huy d c thn thnh ha. N c coi nh l mt nguyn nhn dn n s ngi lm cch mng ca ngi phng ng. Th nm, tng kt v qu trnh xm lc cc quc gia phong kin phng ng ca cc th lc thc dn phng Ty, ngi ta thy ch c hai nh nc phong kin Nht bn v Thi lan trnh c s xm lc v ch cai tr ca ngi phng Ty. y l hai nh nc phong kin t lm cuc cch mng x hi, m ca v tip nhn vn minh phng Ty, khng thi hnh chnh sch b quan ta cng nh cc nh nc phong kin cn li. iu cho thy vic hn ch giao lu ca cc dn tc phng ng l mt trong nhng nguyn nhn dn n s chm pht trin ca khu vc ny ngay t thi k c i gn vi nhng iu kin t nhin; Th su, s chm pht trin ca cc nh nc phng ng cn c l gii qua tinh thn cc gio l tn gio phng ng m in hnh l t tng dit dc, trit tiu cc ham mun, cc
nhu cu ca con ngi c th hin trong o Pht, lm cho con ngi t thu mnh li, khng thc y s pht trin ca x hi. C quan im cho rng nhu cu ca con ngi chnh l ng lc cho s pht trin ca x hi loi ngi, gio l o Pht li i ngc li vi quan im ny. Ta thy mt iu rt r cc nh s- nhng ngi i theo o Pht thng n chay, tnh tnh ca h cng v th m tr nn nhu m, hin lnh hn. N rt gn vi thi quen trong n ung ca ngi phng ng l n lng thc l ch yu v nhu cu ca h cng tr nn b thu hp. Vic a ra nhng kt lun trn y c ngha gp phn nhn nhn li s chm pht trin v tnh cht dn ch hn ch ca cc dn tc phng ng vi nhng nguyn nhn v iu kin t nhin lin quan v c th phn no c th khc phc nhng truyn thng lc hu ca ngi Phng ng ,trong c Vit nam trong giai on hi nhp quc t hin nay. i vi s xut hin ca cc nh nc phng Ty, cch tip cn cng tng t nh trn. Theo cch tip cn ny, ta thy truyn thng ca li sng phng Ty l duy l. Truyn thng vn ha duy l l kt qu c hnh thnh t thi quen sinh hot, sn xut v chin u ca ngi phng Ty. N gn lin vi iu kin t nhin phng Ty rt khc so vi phng ng. l kh hu tng i iu ha, a hnh kh bng phng, rt t thin tai, cc dng sng th yn , m m. Khi ta thng c cm ngh v cuc sng d chu ca ngi phng Ty. Nhng hy nhn vo vn ha n bng dao da ca ngi phng Ty phn bit vi vn ha n bng a ca ngi phng ng. Thng thng ta thy con ngi phng Ty t lp t rt sm. H c th thot ly khi gia nh ngay t bt u sang tui thnh nin sng cuc sng t lp. Chnh v th m quan h theo thit ch gia nh tam i, t i ng ng thng rt him. iu ny c th c gii thch l tnh cch v kh cht mnh ca ngi phng Ty. Nhng tnh cch v kh cht mnh ny c ngun gc t u? Ta li xut pht t ngun thc n m h s dng. Vn ha n bng dao da ca h cho ta thy thc n ca h ch yu l thc phm- sn phm ca chn nui v sn bt. iu kin t nhin thun li nh nu trn lm cho nn kinh t t nhin ca ngi phng Ty ko di hn. l nn kinh t m hot ng ca con ngi ch yu l khai thc cc sn phm t nhin sn c m t phi chinh phc thin nhin, cha phi lao ng sn xut. Trong khi , iu kin a hnh bng phng t cch tr bi sng ni to cho con ngi c kh nng m rng phm vi hot ng v giao lu. iu ny ko theo cc h qu: Th nht, con ngi mang n trao i cho nhau cc yu t vn ha, kinh t, kinh nghim sn xut Biu hin c th l cc biu hin vn ha ca cc dn tc phng Ty l kh gn nhau (t kin trc, ch vit, m nhc n n ung) iu lm cho phng Ty pht trin nhanh hn do con ngi pht huy c cc gi tr m h sng to ra v thng xuyn c trao i; Th hai, vic m rng phm vi hot ng cng c nguy c dn n s xung t l rt cao. Chin tranh xy ra cng rt khc nghit v cng rt nhanh chng do tnh cht thin chin ca cc tc ngi vn rt gii sn bn v chn nui. Gia ngi i chinh phc vi ngi b chinh phc c quan h phn bit rt r rng, trong ai l k mnh ngi s chin thng v thng tr, ngi kia tr thnh n l. Nhiu khi c mt dn tc b n l ha nh ngi Hilt b ngi Xpc xm lc. Cng v l m vic p t s cai tr cn c mt lc lng mnh n p s chng i ca ngi b tr nn nh nc hnh thnh s rt nhanh chng;
Th ba, s xung t trong x hi s gip cho vic loi tr nhanh chng nhng g khng ph hp, yu ui. Tnh cht cch mng cn xut pht t ch ngi b tr khi b n p d man , tn bo qu cng s u tranh mnh m hn, t dn n ch giai cp thng tr cng cn c s thay i chnh sch cai tr cho ph hp duy tr trt t x hi nn nn dn ch phng Ty sm c hnh thnh hn; Th t, s giao lu gia cc cng ng ngi do iu kin t nhin thun li s gp phn ci to ging ni do ch qun hn nhanh chng b ph b hn. Trong hon cnh nh vy, k mnh cng c iu kin chng minh u th ca mnh so vi nhng ngi khc. Kt qu l ngun gen li cho cc th h sau cng c cht lng hn. iu ny c chng t tm vc v sc khe ca ngi phng Ty l hn hn so vi ngi phng ng mc d ngy nay c t nhiu thay i. Th nm, nhu cu ca ngi phng Ty cng cao hn so vi ngi phng ng. iu ny c c l do kh cht rt mnh ca ngi phng Ty. H va l nhng th lc hay gy chin tranh xm lc nhng h cng l nhng ngi c nhiu pht minh khoa hc p ng nhu cu ca mnh. C th ni y l mt nguyn nhn quan trng dn n s pht trin nhanh chng ca phng Ty. Cc th lc xm lc phi l cc th lc c sc mnh c kh nng chinh phc cc dn tc khc. iu ny c lch s chng minh mt cch kh y . Vi nhng phn tch trn y, ta c th i n mt s nhn xt nh sau: Th nht, cc nh nc phng Ty ra i mun hn so vi cc nh nc phng ng. Nguyn nhn ca s ra i mun ny l do phng Ty, nn kinh t t nhin ko di hn, con ngi c hng cc sn phm c sn nhiu hn do s u i ca thin nhin. S u i ny lm cho con ngi t phi u tranh vi thin nhin khc nghit, mc cnh tranh ca con ngi vi nhau phm vi rng v l do sinh tn v vy cng khng quyt lit nh phng ng; Th hai, thi k qu chuyn tip t ch cng sn nguyn thy ln x hi c giai cp nhanh hn, thi im ra i ca nh nc phng Ty c tnh xc nh hn do qua trnh thai nghn ca nh nc ngn hn nh phn tch trn; Th ba, tnh cht ca quan h giai cp trong cc nh nc phng Ty l rt gay gt m biu hin c th ca n l ch n l phng Ty c tnh cht in hnh qua s thng tr ca ch n i vi n l, trong vai tr sn xut ca ci vt cht cho x hi ch yu do ngi n l thc hin. va l kt qu ca iu kin sng, va l nguyn nhn ca s pht trin v sau phng Ty. iu ny c s khc bit so vi ch n n l gia trng phng ng vi vai tr khng ln ca n l (ch yu l phc dch trong cc gia nh quyn qu v thc hin cng vic xy dng cc cng trnh cng cng). Vic u tranh giai cp v vy m cng tr nn quyt lit hn, cc cuc cch mng x hi din ra nhiu hn m kt qu ca n l nhng ci cch x hi c tnh cht tin b sm mang li mt nn dn ch v nhanh chng tr thnh truyn thng ca phng Ty; Th t, c mt s nh nc hnh thnh t kt qu ca cc cuc chin tranh xm lc m k i xm lc do c sc mnh nn chin thng v thit lp nn nh nc p t s thng tr vi
ngi b tht bi. y cng l mt trong nhng phng thc gip cho nh nc phng Ty ra i nhanh hn. y cng l mt l do gii thch cho s hiu chin v cng rt thin chin ca ngi phng Ty v sau ny, cc nc thc dn cng l cc nc phng Ty. Trong khi cc dn tc phng ng li l nhng nn nhn ca cc quc, thc dn phng Ty. Trong chin tranh th gii, cc nc pht xt cng l cc nc c truyn thng b quyn xm lc ( La m v Gic manh). Ring nc Nht pht xt l nc rt mnh phng ng l nh nc m ca vi bn ngoi, pht trin kinh t do c s giao lu rng ri vi bn ngoi hn hn cc dn tc khc phng ng. Nhng ni dung c phn tch v so snh trn y c th cho chng ta mt cch nhn v thi i hin nay. Xu th hi nhp v m rng cc quan h vi bn ngoi s lm thay i rt nhiu li sng truyn thng ca ngi phng ng, trong c Vit nam chng ta. C hi cho chng ta tr nn nhiu hn nhng n cng l thch thc vi iu kin hin ti ca chng ta, buc chng ta phi rn luyn bn lnh tng kh nng cnh tranh, tn dng c hi. Vic Vit nam chnh thc tr thnh thnh vin ca WTO trong thi gian gn y cng chnh l kt qu nhn thc v xu th hi nhp v m rng cc quan h ra bn ngoi. Vit nam tng mt mt c hi pht trin, ng thi phi chu ch h ca thc dn phng Ty khi cc vua nh Nguyn khng chu nghe li khuyn ngh ca Nguyn Trng T trong vic m rng giao lu vi phng Ty. Kh khn thch thc vi Vit nam khi vo WTO ch nn coi l c hi cho Vit nam vn ln khng nh mnh v cha c mt Quc gia no li xin ra khi t chc ny do li ch m n mang li. Mt khc, vic gia nhp WTO s gip cho ta nht sn, loi tr nhng yu t tiu cc trong c hot ng ca b my nh nc ln cc hot ng ca x hi. Hy vng vo s pht trin ca t nc trong tng lai gn lin vi s m rng v giao lu vi th gii.