WYSZA SZKOA FINANSW I ZARZDZANIA CONTROLLING Wykad nr I

DR RAFA KUSY

Controlling jest uznawany za system sterowania wynikami przedsibiorstwa zdecentralizowanego w ktrym w sposb bezporedni steruje wynikami orodkw odpowiedzialnoci.

Historia controllingu
Istotn chwil dla zarzdzania przedsibiorstwem, byy lata osiemdziesite XX wieku. W tych wanie latach w Europie po raz pierwszy pojawio si pojecie controllingu. Pierwsi controllerzy w gospodarce publicznej dziaali ju w XV wieku w Anglii i USA. Ich funkcj by nadzr nad budetem oraz kontrolowanie rodkw pieninych. Na angielskim dworze dziaaa osoba zwana comptroller, ktra speniaa podobne funkcje jak dzisiejszy ksigowy. Przewaajca cz jego zada zwizana bya z finansami i nawizywaa do wszelkich papierw wartociowych. Odpowiedzialny by za rachunkowo finansow, rachunkowo kosztw, sprawozdawczo, budetowanie, rachunkowo podatkow oraz wewntrzn rewizj.

Historia controllingu
controlling, jak i stanowisko controllera zyskao due uznanie w XX wieku. Przyczyn tak ogromnego nasilenia si tego zjawiska byo: powstawanie wielkiej iloci nowych przedsibiorstw, ktre miay due problemy w komunikacji i koordynacji poszczeglnych jednostek; automatyzacja produkcji; pojawianie si mao praktycznych instrumentw zarzdzania, oraz nadejcie kryzysu gospodarczego pod koniec drugiej dekady XX w. Jak wida, gdyby nie nastpia zmiana w funkcji controllingu, wiele firm zaczo by upada, przestao by sobie radzi z wieloma nieprzewidywalnymi zjawiskami. Zacz by panowa wielki niead w zakresie finansw, rachunkowoci, oraz w dziaalnoci caego przedsibiorstwa.

Historia controllingu

Controllers Institute of America, powstao w 1931 roku. W 1962 (ju jako Financial Executive Institute) opracowa katalog zada controllera ktry obejmowa: planowanie (decydowanie o podjciu rnorodnych dziaa w przedsibiorstwie, ktre nie zaistniayby samoistnie), sprawozdawczo i interpretacj (porwnywanie planu z uzyskanymi wynikami, oraz interpretacja uzyskanych wynikw), ocen i doradztwo (pomoc dla kierownikw w realizacji ich zada), nadzr nad realizacj zada (rewizja i kontrola wewntrz przedsibiorstwa), badania rozwoju caej gospodarki.

Historia controllingu
Do europejskich firm idea controllingu dotara dopiero w latach 50-tych, przede wszystkim poprzez zakadanie filii przedsibiorstw amerykaskich. Obecnie najwikszy rozwj controllingu mona zaobserwowa w Niemczech i Francji, chocia w ostatnim dziesicioleciu XX wieku jego rozwj nasili si rwnie w krajach Europy rodkowej i Wschodniej. W Polsce po 1990 roku nasilajce si procesy prywatyzacyjne stay si wanym czynnikiem prowadzcym do tego, e wiele firm wdroyo controlling, z nadziej i moe to by najlepszy sposb na wybrniecie z trudnej sytuacji gospodarczej i finansowej. Due znaczenie miao powstanie NFI, ktrych zarzdy narzuciy kierunki dziaania swoim firmom wskazujc jako jedn z drg wdroenie i prowadzenie controllingu

Definicja controllingu
Controlling jako system kierowania przedsibiorstwem czsto kojarzony jest ze sowem kierowanie. W literaturze, jak i w innych rnorodnych rdach istnieje rnorodno definicji controllingu. W jzyku angielskim pojecie zwizane z controllingiem to control oznacza kierowa, regulowa, prowadzi, sterowa a nie kontrolowa. Rozumiany jest rwnie jako sposb nadzorowania celowo dziaajcego systemu. Realizacja funkcji controllingu w organizacji wymaga jej zinstytucjonalizowania. Kompleks zada umoliwiajcych wykonanie funkcji controllingu okrela si jako controllership. Zajmuje si nim controller, ktry w mniejszych przedsibiorstwach przestaje jednak istnie. Czsto rezygnuje si z tego stanowiska, gdy koszty utrzymania s do wysokie by utrzyma takiego pracownika.

Definicja controllingu
Przez pojecie controllingu rozumie si system zorientowany na pomoc kadrze kierowniczej w podejmowaniu bardziej trafnych rozwiza (zasad, metod, technik, przedsiwzi) od obecnie zastosowanych w przedsibiorstwie. Mona go rwnie zdefiniowa jako proces planowania, kontrolowania i kierowania, ktrego zadaniem jest osignicie wyznaczonych celw. Controlling traktowany jest take jako system wspomagania kierownictwa przedsibiorstwa w procesie strategicznego i operacyjnego zarzdzania, orientujcy decyzje i dziaania kierownictwa wszystkich szczebli zarzdzania na globalne cele przedsibiorstwa

Definicja controllingu J. Webera

Controlling oznacza funkcj wewntrz systemu zarzdzania w takich przedsibiorstwach, ktrych system wykonawczy (ruch) koordynowany jest poprzez plany. Zadaniem controllingu jest koordynowanie wszystkich podsystemw zarzdzania. Ma on do dyspozycji te same instrumenty i mechanizmy, ktre wykorzystywane s przez system zarzdzania. Celem controllingu jest zwikszenie skutecznoci i sprawnoci zarzdzania oraz wzmocnienie dopasowania si do zmian zachodzcych wewntrz i na zewntrz przedsibiorstwa

Definicja controllingu J. Webera

definicje controllingu w ujciu funkcjonalnym ( controlling jako funkcja zapewnienia dostpu do informacji, funkcja planowania, funkcja kontroli, funkcja sterowania i regulacji, funkcja koordynacji, funkcja redukcji ryzyka zwizanego z dziaalnoci gospodarcz), definicje controllingu w ujciu instytucjonalnym ( controlling jako kompleks zada zwizanych ze stanowiskiem controllera, oraz rozwizania inicjowane przez jednostki organizacyjne controllingu ( dziay controllingu) pomagajce kierownikom (zarzdom) w efektywnym zarzdzaniu).

Definicja controllingu wg innych

Horvath Controlling => podsystem zarzdzania, zajmujcy si ksztatowaniem i koordynowaniem procesw planowania, kontrolowania i zasilania w informacje ukierunkowane na sterowanie caym systemem z punktu widzenia wyznaczonych celw. (koordynacja, jako funkcja najwaniejsza). Serfling Controlling => system zasilania w informacje, ktry poprzez planowanie, kontrol i analiz wspiera kierowanie przedsibiorstwem, a poprzez rozwijanie alternatywnych sposobw dziaania rwnie sterowanie procesami w nim zachodzcymi. Goliszewski Controlling => podsystem w systemie kierowania przedsibiorstwem, ktry to podsystem koordynuje caoksztat procesw planowania, dyspozycji i kontroli oraz zasilania w informacje, sterujc tym samym dziaalnoci przedsibiorstwa pod ktem wyznaczonych celw

Definicja controllingu w ujciu instytucjonalnym

Controlling w ujciu instytucjonalnym rozpatrywany jest zazwyczaj jako odniesienie do systemu rachunkowoci. Oprcz rachunkowoci w tym systemie wczane s takie elementy, jak budetowanie oraz kontrola wewntrzna. Rachunkowo zarzdcza, ktrej zadaniem jest wspieranie realizacji funkcji zarzdzania. W takim ujciu controlling zajmuje si przejmowaniem z rachunkowoci informacji i tworzeniem na tej podstawie systemu informacyjnego wspomagajcego procesy planowania, sterowania i kontroli.

Controlling z punktu widzenia rachunkowoci

Controlling jako funkcjonalnie rozszerzona tradycyjna rachunkowo

Controlling jako zmodyfikowana, zorientowana na problemy i uytkownika rachunkowo

Controlling jako rachunkowo zorientowana na zarzdzanie

Definicja controllingu w ujciu instytucjonalnym

Dellman. Controlling => oparta na rachunkowoci koncepcja koordynacji, planowania, sterowania i kontroli w przedsibiorstwie, ukierunkowana na zapewnienie rozwoju i wzrostu pozycji przedsibiorstwa w konkurencyjnej walce. Brzezin Controlling => model zarzdzania przedsibiorstwem, ktry jest ukierunkowany na optymalizacje wyniku finansowego i wartoci przedsibiorstwa przez odpowiedni dobr metod oraz wykorzystanie rachunkowoci zarzdczej.

Definicja controllingu w ujciu instytucjonalnym

Controlling zorientowany na rachunkowo powinien umoliwia stworzenie instrumentarium sucego procesowi zasilania w informacje, gromadzenie i przetwarzanie danych. Instrumentarium to powinno zapewnia realizacje celw przedsibiorstwa. => Ekonomiczne sumienie przedsibiorstwa. Oglnie rzecz biorc controlling skupia si na kierowaniu przedsibiorstwem. Jednak trzeba pamita o tym, e aby dobrze kierowa firm, trzeba ustali odpowiedni plan dziaania, oraz wzi pod uwag wszystkie procesy w niej zachodzce.

Funkcje zarzdzania realizowane w controllingu

Planowanie Organizowanie Kontrola i ocena Motywacja

Miejsce koordynacji wrd funkcji controllingu

Controlling realizuje okrelone funkcje zarzdzania w wydzielonych orodkach odpowiedzialnoci

Motywy wdroenia controllingu

pozyskanie dodatkowych informacji do zarzdzania, lepszy przepyw informacji w przedsibiorstwie, ograniczenie kosztw, utrzymanie pynnoci finansowej, wywoanie pro efektywnociowych postaw wrd pracownikw.

Zaoenia controllingu

ZAOZE IA CO TROLLI GU

ORIE TACJA A CEL

ORIE TACJA A PRZYSZO

ORIE TACJA A WSKIE GARDA

ORIE TACJA A RY EK

ORIE TACJA A KLIE TA

 kadra kierownicza musi ustali cele, ktre naley zrealizowa w nadchodzcym roku. Naley poinformowa wszystkich pracownikw czego si od nich bdzie wymagao. Cele powinny by okrelone jasno i zrozumiale, a jeeli jest to moliwe, powinny by precyzowane za pomoc wskanikw. Dziki temu, kady pracownik, bdzie wiedzia czego moe si spodziewa w najbliszej przyszoci. Zazwyczaj jest tak, e jeeli osoba, wie co bdzie robi za jaki czas, przygotowuje si do tego psychicznie. Jeeli nie robia tego do tej pory, moe naby dodatkow wiedze na ten temat. Dziki czemu cele zostan osignite w lepszym rezultacie, ni gdyby nikt o nich wczeniej nie zosta uprzedzony

Orientacja na cele

Orientacja na przyszo
dokadne informacje o przyszym rozwoju przedsibiorstwa. Niezbdne jest zatem opracowanie nowych instrumentw, koncepcji oraz narzdzi i wdroenie ich. Przyczynio by si to do udoskonalenia planowania strategicznego. Naley zatem pamita e restrukturyzacja przedsibiorstwa, wszelkie zmiany, ulepszenia, zazwyczaj pozytywnie dziaaj na przedsibiorstwo. Nadaj mu charakter, bardziej nowoczesny. Stosujc nowe narzdzia, np. lepsze maszyny, produkcja idzie znacznie szybciej ni dotychczas, moe zuywa mniej energii, co wie si z mniejszymi kosztami za prd.

Orientacja na wskie garda

tzw. najsabsze ogniwo przedsibiorstwa. Controller ma za zadanie znale je i jak najszybciej je usun. Jeeli tego nie uczyni, bdzie ono pierwszym rdem pojawienia si problemw zwizanych np. z produkcj, lub pynnoci finansow. Przykadem takim moe by funkcjonowanie w przedsibiorstwie, ludzi zajmujcych si remontami. Co miesic takim ludziom naley paci, mimo e remonty wykonywane s raz na jaki czas. Rozwizaniem w takiej sytuacji, jest zwolnienie takich ludzi, a w przypadku remontu, mona zatrudni firm, ktra wygra przetarg. W ten sposb, firma obniy swoje koszty, a prace bd wykonane w lepszej jakoci, i z pewnoci w krtszym czasie.

Orientacja na rynek
Konkurencyjno Controller musi wic bacznie obserwowa rynek, oraz to co si na nim dzieje, np. co jest dzi modne, co bdzie si dobrze sprzedawa, itp. Przedsibiorstwo musi wic w odpowiednim momencie, rozwija swoj dziaalno i dostosowywa si do trendw rynkowych. Naley spojrze na to te z drugiej strony, jeeli przedsibiorstwo nie przestanie produkowa produktw, lub usug na ktre ju nie ma zbytu, bdzie inwestowa w to swoje rodki, a nie przyniesie to adnego zysku, wiadczy to moe o nie znajomoci rynku. Prowadzi to bdzie wczeniej czy pniej do upadoci, lub pogorszenia si sytuacji przedsibiorstwa.

Orientacja na klienta
zaspokojenie potrzeb konsumenta. Zwizane jest to troch z orientacj na rynek, naley bowiem obserwowa tendencje rynkowe. Co zrobi, by klient by zadowolony. Przedsibiorstwo powinno si stara, by produkowa produkty, lub wiadczy usugi w jak najlepszej jakoci. Wanym elementem jest rwnie, obnienie kosztw produkcji, co przyczynia si do taszej ceny produktu. W ten sposb satysfakcja klienta wzrasta, a przedsibiorstwo bdzie mogo przetrwa i osiga wysokie zyski.

Zadania controllingu
zapewnienie warunkw do dugotrwaej egzystencji przedsibiorstwa i zagwarantowanie stabilnoci zatrudnienia, ktra osiga si przez tworzenie odpowiednich struktur wewntrznych w przedsibiorstwie i zintegrowanie celw z systemem planowania oraz systemem informacyjnym. Przez wizk celw rozumie si wzrost, rozwj oraz zysk. Zadaniem kadego kierownika, jest robienie wszystkiego aby przedsibiorstwo mogo przetrwa. Stosuje si w jzyku polskim, skrt DROGA, co oznacza dziaalno (D) suc rozwojowi (R) przedsibiorstwa i oywianiu (o) w dugim okresie oraz zwikszeniu jego gospodarnoci (G) przy zapewnienia waciwej aktywnoci gospodarczej (A). Skrt ten wykorzystywany jest rwnie w Niemczech, gdzie wyglda on nastpujco WEG, co oznacza Wachstum (wzrost), Entwicklung ( rozwj) i Gewinn (zysk).

Koncepcja DROGI w controllingu

W- Wachstum (wzrost) E Entwicklung ( rozwj) G Gewinn ( zysk) D- Dochd R- Rozwj O- Oywianie G- Gospodarno A- Aktywno

Zadania controllingu
Konieczne czynniki przetrwania: aktywno jako zdolno do intensywnego dziaania, podejmowania decyzji i czynnego udziau, gospodarno jako umiejtne i oszczdne gospodarowanie oraz racjonalne zarzdzanie, oywienie jako ywotno, intensywno i pobudzanie energii, rozwj jako proces przeobrae perspektywicznych, dochodowo jako skutek wymienionych wczeniej dziaa

Zadania controllingu
=> odpowied na pytanie, czy przedsibiorstwo jest na waciwej DRODZE do osignicia zaoonych celw. W koncepcjach wywodzcych si z praktyki gospodarczej dominuje okrelenie controllingu w kategoriach porednich, jako suby, drogi czy akceptacji. Kierownictwo zajte biecymi i strategicznymi zadaniami ma szans dziki controllingowi spojrze na codzienn szarpanin chodnym okiem controllera, a wic kogo, kto w niej nie uczestniczy, bdzie wic obiektywny, wskae drog. Dla zarzdu controlling jest wic pewn filozofi profilaktyki (lepiej zapobiega, ni leczy).

Zadania controllingu
Controlling ma za zadanie, przede wszystkim dostarczy kierownictwu informacji:
niezbdnych do planowania, sterowania i kontroli przedsibiorstwa, wpywajcych na wynik podejmowanych aktualnie i podjtych ju wczeniej celw (rozumianych w przekroju uniwersalnym), rozwizujcych problemy strategiczne. W tym celu naley zna przysze szanse oraz zagroenia i na tej podstawie okreli cel oraz zapewni potencja dziaania. rozwizujcych problemy operatywne. W tym celu naley zna dane rzeczywiste i planowane dotyczce krtkich okresw (miesicznych, kwartalnych, rocznych). Dane moliwe do uzyskania dziki controllingowi (przede wszystkim operatywne) powinny zosta odpowiednio, zgodnie z przyjtymi zasadami: opracowane, zinterpretowane (przeanalizowane) i ocenione, oraz przedstawione personelowi zarzdzajcemu

CONTROLLING A ZARZDZANIE

CONTROLLING A RACHUNKOWO

CONTROLLING A KONTROLA

CONTROLLING A WEWNETRZA REWIZJA GOSPODARCZA

CONTROLLING A ZARZDZANIE FINANSAMI