Volledige Editie NRC Handelsblad Epaper 6 Maart 2008

DON DER DAG 6 MAART 2008
VOORPAGINA BINNENLAND BUITENLAND EUROPA OPINIE WETENSCHAPKUNSTSPORT ECONOMIE BEURSMEDIA RADIO TV ACHTERPAGINA
Dure placebo’s
werken beter dan Grieken betogen tegen
goedkope
Door onze redactie we-
compromis met Macedonië
tenschap Rotterdam, 6
maart. Dure neppillen
(placebo’s) helpen be-
ter dan goedkope. Dat
blijkt uit een experiment
waarbij betaalde vrijwil-
ligers...
Hard oordeel over

affaire bij Defensie
Door een onzer redacteu-
ren Rotterdam, 6 maart.
Ministers, staatssecreta-
rissen en ambtenaren
hebben in de zaak van De-
fensiemedewerker Fred
Spijkers hun bevoegdhe-
den op...
Wilders wijkt
mogelijk met
film uit naar
perscentrum
Door een onzer redacteu- Thessaloniki, 6 maart. In Thessaloniki demonstreerden gisteren Griekse nationalisten tegen een
ren Den Haag, 6 maart. eventueel compromis met buurland Macedonië over de naam van dit land. Ze doen dat omdat
PVV-leider Geert Wilders onder auspiciën van de VN het overleg hierover is hervat, en omdat de NAVO vandaag praat over
heeft vooralsnog geen een uitnodiging aan Macedonië om lid te worden. Griekenland erkent Macedonië niet onder die
omroep bereid gevonden naam omdat het vindt dat de naam aanspraken op Grieks-Macedonië zou impliceren – Macedo-
nië is volgens de Grieken Grieks. Hoewel veel landen de naam Macedonië wel
om zijn antiKoranfilm
Fitna in zijn geheel uit Het dorp moest weg, maar staat er nog
te...
Vandaag overleggen de provincie Groningen, de gemeente Reiderland en woningcor-
poratie Acantus over Ganzedijk, het dorp waarvan sloop ‘onontkoombaar’ was.
Door onze correspondent Karin de Mik GANZEDIJK, 6 MAART. Het gehucht leek
Regenachtig Morgen gemakkelijk van de kaart te vegen – of toch niet. „Ze zeiden: we hebben niet zo’n leu-
wordt een bewolkte dag. ke mededeling.” Huurster Thalina Eppinga kreeg op 11 februari met andere bewo-
Tegen de middag valt ners van Ganzedijk te horen dat sloop van het Oost-Groningse dorp de beste oplos-
er wat regen. Het wordt sing was.
8 tot 11 graden bij een Maar deze week lijkt de redding van Ganzedijk nabij.
zuidwestenwind, kracht Wethouder Ruud Hietbrink (PvdA) van Reiderland had „besloten de eindboodschap
3 tot 5. Vooruitzichten keihard neer te zetten. Dan konden we die erna altijd nog afzwakken”. Hij kreeg niet
voor zaterdag tot en met alleen de bewoners tegen zich, maar ook Gedeputeerde Staten van Groningen. Maar
dinsdag: zaterdag droog het was de grote aandacht in de media die ervoor zorgde dat de discussie over het
en eerst ook zon. Daar- voortbestaan van het dorp met 57 woningen een...
na wisselvallig. Maan-
dag veel wind. Weerover-
zicht: pagina 20
DONDERDAG 6 MAART 2008 I NDEX NRC HANDELSBLAD
INDEX
Voorpagina
Werkstraf vrouw Amsterdam die tasjesdief doodreed Amsterdam, 6 maart. De vrouw die in 2005 in Am-
sterdam een tasjesdief doodreed, is vanmiddag door de rechtbank veroordeeld tot een werkstraf van 180
uur. Ze kreeg de straf voor gevaarlijk rijden met de dood als gevolg en werd vrijgesproken van doodslag.
Het Openbaar Ministerie had dertig maanden cel geëist.
• Lees verder
Regenachtig Morgen wordt een bewolkte dag. Tegen de middag valt er wat regen. Het wordt 8 tot 11
graden bij een zuidwestenwind, kracht 3 tot 5. Vooruitzichten voor zaterdag tot en met dinsdag: zater-
dag droog en eerst ook zon. Daarna wisselvallig. Maandag veel wind. Weeroverzicht: pagina 20
• Lees verder
Hard oordeel over affaire bij Defensie

Door een onzer redacteuren Rotterdam, 6 maart. Ministers, staatssecretarissen en ambtenaren hebben
in de zaak van Defensiemedewerker Fred Spijkers hun bevoegdheden op grote schaal misbruikt en de
regels van de rechtsstaat geschonden. Dat concludeert universitair docent beroepsethiek Joep van der
Vliet in een artikel in het vaktijdschrift Openbaar Bestuur, dat morgen verschijnt. Het is voor het eerst
dat de wetenschap zich over de zaak-Spijkers buigt.
• Lees verder
Grieken betogen tegen compromis met Macedonië

• Lees verder
Dure placebo’s werken beter dan goedkope
Door onze redactie wetenschap Rotterdam, 6 maart. Dure neppillen (placebo’s) helpen beter dan goed-
kope. Dat blijkt uit een experiment waarbij betaalde vrijwilligers elektrische schokken in hun pols kre-
gen om het effect van een nieuwe pijnstiller te meten. Voor het experiment kreeg de helft van de ruim 80
deelnemers een brochure waarin stond dat de pijnstiller 2,50 dollar kost. De andere helft kreeg te lezen
dat de pilletjes tien dollarcent kosten.
• Lees verder
Het dorp moest weg, maar staat er nog

Door onze correspondent Karin de Mik GANZEDIJK, 6 MAART. Het gehucht leek gemakkelijk van de
kaart te vegen – of toch niet. „Ze zeiden: we hebben niet zo’n leuke mededeling.” Huurster Thalina
Eppinga kreeg op 11 februari met andere bewoners van Ganzedijk te horen dat sloop van het Oost-Gro-
ningse dorp de beste oplossing was.
• Lees verder
Wilders wijkt mogelijk met film uit naar perscentrum

Door een onzer redacteuren Den Haag, 6 maart. PVV-leider Geert Wilders heeft vooralsnog geen omroep
bereid gevonden om zijn antiKoranfilm Fitna in zijn geheel uit te zenden. Hij presenteert zijn film nu
mogelijk in het Haagse perscentrum Nieuwspoort.
• Lees verder
INDEX
Binnenland
Eigen boot Plasterk op Gay Pride
Door een onzer redacteuren Rotterdam, 6 maart. Minister Plasterk (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
PvdA) wil met een speciale ‘OC-Gay boot’ meevaren tijdens het homo-evenement Gay Pride, op 2 augus-
tus in Amsterdam. Dat zei hij gisteren tijdens een bijeenkomst over de emancipatie homoseksuelen. Hij
heeft zo veel mogelijk medewerkers van zijn ministerie én politici – waaronder premier Balkenende en
vicepremier Rouvoet – gevraagd mee te varen. „Het zal een boot zijn die de waardigheid van het depar-
tement en het ministeriele ambt zal dragen”, verzekert Plasterk.
• Lees verder
Politie-cao afgewezen, actie dreigt van bonden

Door een onzer redacteuren Rotterdam, 6 maart. De politiebond NPB heeft gisteren het eindbod voor
een nieuwe politiecao afgewezen. De bonden ANPV en de ACP maakten eerder al bekend het bod van
minister Ter Horst (Binnenlandse Zaken, PvdA) niet te accepteren.
• Lees verder
Ook zorg voor pleinvrees moet in een vakje

Door onze redacteur Frits Baltesen Amersfoort, 6 maart. IJskoud is het op het uitgestrekte groene ter-
rein van psychiatrische instelling Zon & Schild in Amersfoort. Toch zit een zeer magere vrouw met een
grote bos verward grijs haar in de stormachtige wind met een dunne jurk op het natte gras. Langs haar
trippelt een vrouw in een knalrode mantel juichend voorbij. Ze kijkt blij naar links en rechts om het
applaus van het onzichtbare publiek in ontvangst te nemen.
• Lees verder
Rembrandtplein wordt grasveld

Door een onzer redacteuren Rotterdam, 6 maart. Het Rembrandtplein, hart van het Amsterdamse uit-
gaansleven, ondergaat een metamorfose. Het plantsoen werd 25 jaar geleden voor het laatst ingericht
en „voldoet niet meer aan de eisen van de moderne tijd”, aldus een zegsman van Stadsdeel Centrum. Na
de herinrichting moet het plein beter uitgerust zijn voor evenementen als Gay Pride en Koninginnedag.
• Lees verder
Geld voor sloop Ganzedijk is er niet

Voorwaarde dat er vier miljoen euro op tafel komt, aldus wethouder Hietbrink van Reiderland, om ei-
genaren van koopwoningen in Ganzedijk uit te kopen. Dat geld is er nu niet. Vooral dat laatste gegeven
maakt gedeputeerde Mulder boos. „Je kunt niet zeggen dat een heel dorp plat moet, terwijl je e...
• Lees verder
PvdA twijfelt over aanbesteding voor gratis lesboeken Door een onzer redacteuren Den Haag, 6 maart.
Op verzoek van de PvdA-fractie, die meer bedenktijd wil, heeft de Tweede Kamer de afronding van een
debat over de gratis schoolboeken verschoven naar volgende week. De PvdA twijfelt over de Europese
aanbesteding die met het plan is gemoeid. De partij is er niet van overtuigd dat leraren in de toekomst
hun eigen lesmethodes mogen blijven kiezen. Staatssecretaris Van Bijsterveldt (Onderwijs, CDA) heeft
zich laten adviseren door onder anderen de landsadvocaat, die stelt dat die keuzevrijheid gewaarborgd
is. Diverse juristen weerspreken dat.
• Lees verder
Krijgsmacht wil in 2020 niet meer met de pet rond

Door onze redacteur Mark Kranenburg Den Haag, 6 maart. De Nederlandse krijgsmacht anno 2020:
actief in vredesoperaties in het buitenland, actief in eigen land nu het gebied van Leiden tot Delft onder
water staat, alert ook in eigen land omdat een cyberaanval gaande lijkt. Commandant der strijdkrachten
Fatima Agrib geeft commentaar op de situatie.
• Lees verder
Europa’s nucleaire comeback

Door Chris Hensen Rotterdam, 6 maart. Terwijl kernenergie vrijwel overal in Europa – en daarbuiten –
een comeback lijkt te maken, raken de gemoederen over het onderwerp in Nederland steeds meer verhit.
• Lees verder
Aanslagrisico in Nederland ‘substantieel’

Door een onzer redacteuren Den Haag, 6 maart. De dreiging van een terroristische aanslag in Neder-
land is toegenomen, en is nu „substantieel”. Dat zal de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding
(NCTb) naar verwachting vanmiddag bekendmaken. Uit kennis opgedaan bij verijdelde aanslagen in
Denemarken, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Spanje blijkt dat rekening moet worden gehouden
met aanslagen in Nederland.
• Lees verder
‘Onthutsende conclusies’ na 23 jaar van onrecht

Door onze redacteur Steven Derix Rotterdam, 6 maart. Hoge ambtenaren. De nationale ombudsman.
Opeenvolgende ministers en staatssecretarissen. De minister-president.
•Lees verder
‘Fitna 100 kilometer binnen wet’

Door onze redacteur Herman Staal Den Haag, 6 maart. Geert Wilders wordt er „heel erg triest” van. Hij
heeft nog een ijzer in het vuur, daarom houdt hij een slag om de arm. Maar het ziet er niet goed uit: geen
enkele omroep wil zijn Koranfilm Fitna uitzenden. „Ik had gehoopt dat één tv-zender zou zeggen: u
hebt het recht dit te doen, wij geven u een podium.”
• Lees verder
Cramer wil nog een generatie wachten

Door onze redacteur Jeroen Wester Den Haag, 6 maart. Er was gistermiddag slechts een uurtje nodig
voordat de onenigheid over kernenergie in de Sociaal-Economische Raad oversloeg op het kabinet – de
partij waar het advies voor bedoeld is.
• Lees verder
INDEX
Buitenland
Soevereiniteit van Ecuador geschonden
washington, 6 maart. De Organisatie van Amerikaanse Staten heeft de Colombiaanse aanval op een
kamp van rebellenbeweging FARC in Ecuador, zaterdag, een schending van de Ecuadoriaanse soeverei-
niteit genoemd. Venezuela heeft troepen naar de grens met Colombia gestuurd. Diplomatieke pogingen
om de snel opgelopen crisis te bezweren leidden gisteren in Washington tot de resolutie van de Organi-
satie van Amerikaanse Staten (OAS), waarbij zowel Ecuador als Colombia zich konden aansluiten. Co-
lombia heeft volgens de resolutie „de soevereiniteit en de territoriale integriteit van Ecuador” geschon-
den. Maar het land wordt daarvoor in de resolutie niet veroordeeld.
• Lees verder
Bush geeft McCain officieel zijn steun

• Lees verder
Oezbekistan weer Amerikanen toe op vliegveld Tasjkent, 6 maart. Oezbekistan staat Amerikaanse troe-
pen weer toe gebruik te maken van het vliegveld van Termez, op de Oezbeeks-Afghaanse grens. Het
vliegveld is belangrijk voor de bevoorrading van de internationale troepenmacht in Afghanistan. Oez-
be...
• Lees verder
Colombianen blij met actie tegen de FARC

Door onze correspondent Philip de Wit Rio de Janeiro, 6 maart. Een onbesuisde actie met verstrekkende
gevolgen of een meesterzet, op weg naar een veiliger samenleving? In Colombia is de aanval van het
leger, het afgelopen weekend, op Colombiaanse guerrillastrijders in buurland Ecuador goed gevallen.
Eindelijk had het leger een grote vis gevangen: bij de actie kwam Raúl Reyes om, de tweede man van de
Gewapende Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (FARC).
• Lees verder
Eerste zitting in Kenia

Nairobi, 6 maart. Het Keniaanse parlement is vanmiddag voor het eerst bijeengekomen sinds de rege-
ring en de oppositie het een week geleden eens werden over een machtsdeling. De volksvertegenwoor-
digers zouden naar verwachting een begin maken met de formalisering van het compromis, dat onder
meer voorziet in de vorming van een coalitieregering en het creëren van de functie van minister-presi-
dent, een post die ingevuld zal worden door de oppositie.
• Lees verder
Chinees één-kindbeleid wordt mogelijk versoepeld

Door onze correspondent Bettine Vriesekoop Peking, 6 maart. „Mijn generatie betaalt nu het pensioen
van de ouderen, maar als ik oud ben is het geld op. Daarom wil ik ten minste twee kinderen”, zegt de
26-jarige studente Wu Dan op straat in Peking. Wu is bereid om de boete van 1.500 euro voor een tweede
kind te betalen, maar misschien zal dat niet nodig zijn. Deze week maakte Zhao Baige, de Chinese vice-
minister van Bevolkings- en Gezinsplanning, bekend dat China uit zorg over de vergrijzing overweegt
het één-kindbeleid op te geven.
• Lees verder
Walvisvaartcommissie zoekt naar compromis

Londen, 6 maart. Voor Japan is de maat vol. „Het gebruik van geweld om je zin door te drijven is onac-
ceptabel”, aldus de Japanse onderminister van Buitenlandse Zaken. Hij reageerde op de ‘aanval’ met
bedorven boter op Japanse walvisvaarders door milieuorganisatie Sea Shepherd eerder deze week.
• Lees verder
Waarnemers vertrekken uit Sri Lanka, parlementariër gedood

Colombo, 6 maart. De internationale waarnemers die moesten toezien op het onderzoek van de Sri Lan-
kese regering naar mensenrechtenschendingen trekken zich terug. De Internationale Onafhankelijke
Groep van Eminente Personen (IIGEP), twee jaar geleden opgericht door president Mahinda Rajapak-
sa, verklaarde vandaag dat hij te weinig medewerking kreeg van de regering. „Er was en is een gebrek
aan politieke en institutionele wil bij de commissie om de zaken te onderzoeken”, aldus het elfkoppige
team.
• Lees verder
Weer gezant naar Armenië

Straatsburg / Jerevan, 6 maart. De Raad van Europa stuurt een delegatie naar de Armeense hoofdstad
Jerevan om er te proberen de politieke crisis in Armenië op te lossen.
• Lees verder
‘Oorlog’ in top Servië om relatie met EU

Belgrado, maart. De ruzie binnen de Servische leiding over het beleid jegens Kosovo en de Europese Unie
is gisteren dermate geëscaleerd dat een partijleider de situatie „catastrofaal” noemde en media schreven
over „vrijwel oorlog” binnen de regering. Aanleiding voor de escalatie was een r...
• Lees verder
‘Wat de Kosovaren kunnen kunnen wij ook’

Door onze correspondent Tijn Sadée BANJA LUKA, 6 MAART. Politieagenten vormen een haag rond het
Amerikaanse consulaat in Banja Luka, de hoofdstad van de Servische Republiek in Bosnië. Prikkeldraad
is uitgerold op de muren rond de villa. „Camera uit en wegwezen”, bast een agent.
• Lees verder
Ossetië: en wij ook

Moskou, 6 maart. De separatistische Georgische regio Zuid-Ossetië heeft gisteren, verwijzend naar de
eenzijdige uitroeping van de onafhankelijkheid van Kosovo, de VN, de EU en Rusland gevraagd ook de
onafhankelijkheid van Zuid-Ossetië te erkennen.
• Lees verder
Zorg in EU over blokkade Gaza

Door onze correspondent Petra de Koning Brussel, 6 maart. Palestijnse demonstranten op het Schuman-
plein in Brussel dachten begin deze week dat ze voor het Europees Parlement stonden. Ze stonden bij de
Europese Commissie en het gebouw van de Europese Raad, waar ministers en regeringsleiders van de
lidstaten vergaderen. Maar maakte het iets uit? „Niemand hier doet iets tegen de blokkade van Gaza”,
zei een student uit Frankrijk. „Ze doen alleen maar wat Bush zegt.”
• Lees verder
‘Zware crisis in Gaza’

Londen/ Jeruzalem, 6 maart. De Israëlische blokkade van de Gazastrook heeft in het Palestijnse gebied
de ergste humanitaire crisis veroorzaakt sinds Israël het in 1967 bezette. Dat heeft een coalitie van Brit-
se hulp- en mensenrechtengroepen vandaag gemeld in het rapport ‘De Gazastrook: Een humanitaire
implosie’.
• Lees verder
INDEX
Europa
EU wil akkoord VS over veiligheid Hirsi Ali
Door onze Europaredactie Rotterdam, 6 maart. De EU wil een akkoord sluiten met de Verenigde Staten
over de beveiliging van bedreigde Europeanen, zoals Ayaan Hirsi Ali, in de VS. Eurocommissaris Fran-
co Frattini (Justitie) heeft gezegd het onderwerp volgende week te bespreken met Michael Chertoff, de
Amerikaanse minister van Binnenlandse Veiligheid. Frattini deed zijn uitspraken gisteren in een inter-
view met de Wereldomroep.
• Lees verder
Campagne tegen veetransport in EU

UTRECHT, 6 maart. Nederlandse, buitenlandse en internationale dierenwelzijnsorganisaties zijn van-
daag een campagne tegen de langeafstandstransporten van slachtvee begonnen. Dergelijke transpor-
ten, vaak over duizenden kilometers, zijn volgens hen niet mogelijk zonder leed en dood onder de die-
ren te veroorzaken.
• Lees verder
De grens is elke dag een probleem in Baarle

Door Dolf de Groot Baarle-Nassau/Baarle-Hertog, 6 Maart. De vondst van een lijk in een leegstaand ge-
bouw dat precies op de grens van Nederland en België staat, zorgde twee weken geleden in het Brabantse
BaarleNassau voor een ingewikkelde situatie. Het was onduidelijk wie bevoegd was sectie te verrichten.
Uiteindelijk bleek dat de Nederlandse justitie te zijn, de dode vrouw lag in het Nederlandse deel.
•Lees verder
Plebisciet in Groot- Brittannië verworpen

Door onze correspondent Londen, 6 maart. Het Britse Lagerhuis heeft gisteravond met ruime meerder-
heid een voorstel verworpen om een referendum te houden over het Europees Hervormingsverdrag,
ook wel Verdrag van Lissabon genoemd.
• Lees verder
‘Stevige tante’ krijgt weinig tijd

Elleke Bal Door Rotterdam, 6 maart. Op Cyprus kent iedereen haar als echtgenote van voormalig presi-
dent Georges Vassiliou. In Brussel krijgt Androula Vassiliou (64) de kans om uit de schaduw van haar
man te treden, als nieuwe eurocommissaris van Volksgezondheid.
• Lees verder
Nederlanders Europarlement slecht op de hoogte Door onze Europaredactie Rotterdam, 6 maart. Van
alle Nederlanders weet 50 procent niet dat Europarlementariërs rechtstreeks worden gekozen. In geen
enkele andere lidstaat van de Europese Unie is dat percentage zo hoog. Dat blijkt uit de nieuwste...
• Lees verder
INDEX
Opinie
... want hij is nu een ratjetoe vol tegenspraak
Anton van Hooff Volgens minister Ter Horst mist onze Grondwet bezielende werking door zijn fletse
taal. Dat zei ze op het symposium De Onzichtbare Grondwet op 28 februari. Door de tekst op te poetsen
en het geheel te voorzien van een inspirerende preambule zou onze constitutie de opvoedende en bin-
dende kracht moeten krijgen die hem toekomt.
• Lees verder
Zorg dat de Grondwet richtinggevend wordt ...

De Nederlandse Grondwet is geen bezielend document. De laatste herziening van 25 jaar geleden heeft
het sobere en zakelijke karakter van de Grondwet alleen maar bevestigd. Er is – terecht – een nieuwe
behoefte aan een Grondwet die kan verbinden en richting kan geven. De staatscommissie die minister
Ter Horst binnenkort instelt, krijgt een ruime opdracht. De Grondwet vergt een nieuwe redactie, opna-
me van een aantal staatkundige beginselen en zou onder meer worden voorzien van een preambule die
‘context’ en ‘perspectief’ geeft aan de inhoud van het belangrijkste staatsdocument. Een preambule is
een korte (vaak welluidende) tekst die de Grondwet inleidt, zonder er zelf deel van uit te maken.
• Lees verder
Kabinet lummelt over essentiële dingen Drie berichten op dezelfde dag (27 februari) in dezelfde krant.
Geen opruiend blad, maar het nette NRC Handelsblad.
•Lees verder
Defensieve ambities
Vaak de volgorde der dingen veelzeggend. Vrijdag werd duidelijk dat de PvdA in het kabinet haar ver-
zet tegen de aanschaf van de Joint Strike Fighter (JSF) de facto heeft opgegeven. De sociaal-democraten
stemden in met de aanschaf van twee testtoestellen van de F35 Lightning II, zoals het vliegtui...
• Lees verder
Nationalisme in rood gekleed

Toen Den Uyl eind 1987 overleed, bracht deze krant dit nieuws natuurlijk op de voorpagina, maar daar-
naast werden er, verspreid over andere pagina’s, ook vele kolommen aan hem gewijd. Ik vond dit toen
een beetje veel van het goede voor iemand die slechts vier jaar een kabinet had geleid dat, alles bijeen,
niet zo heel veel had gepresteerd.
• Lees verder
Reacties: nrc.nl/commentaar Als moslim geef ik alleen aan vrouwen de hand en niet aan de man. Ben ik
fout? Jammer voor u. (Mostafa Mouktafi op 5 maart over ‘Geef me de vijf – of niet’)
• Lees verder
Belligerent gesnuif
President Chávez van Venezuela gebruikt steeds grotere woorden uit zijn toch al opgeblazen vocabu-
laire. Volgens hem maakt president Uribe van Colombia zich schuldig aan „oorlogsmisdaden” en zelfs
„ genocide”. Aanleiding is de militaire operatie die de Colombiaanse krijgsmacht zaterdag uitvoerde
op het grondgebied van buurland Ecuador. Daarbij werd de tweede man van de FARC gedood, met wie
Chávez onderhandelde over de vrijlating van gijzelaars.
• Lees verder
Kind met drie genetische ouders is niet verwerpelijk

Onlangs berichtten de media wereldwijd dat aan de universiteit van Newcastle‘menselijke embryo’s
met drie ouders’ zijn gekweekt. Tegenstanders waren er als de kippen bij om hun afkeer te betuigen.
Vooral in de Duitse en Engelse pers ontstond veel commotie. Zijn we inderdaad een stap dichter bij
een‘designer baby’?
• Lees verder
Het Rijk wordt–horizontaal nu de adviseurs nog

Roel in ’t Veld is de zoveelste belanghebbende in de rij van vaste adviseurs die de kabinetsplannen om
de externe adviezen te verminderen aanvalt (Opinie & Debat, 1 maart). Aangezien de oorsprong van het
kabinetsbesluit komt van de verzamelde Secretarissen-Generaal is een reactie op zijn plaats.
• Lees verder
INDEX
Wetenschap
Binnen een uur een ruggeprik als vrouw dat vraagt
Door onze redacteur Wim Köhler Rotterdam, 6 maart. Vrouwen die de pijn tijdens een bevallingon-
draaglijk vinden, moeten binnen een uur goede pijnbestrijding krijgen. En het pijnstillende middel
moet bij voorkeur via een ruggeprik worden toegediend.
• Lees verder
De rupsenjeugd blijft in de vlinderkop zitten

Door onze redactie wetenschap Rotterdam, 6 maart. Een vlinder herinnert zich wat hij als rups geleerd
heeft. Tabakspijlstaartmotten (Manduca sexta) die als rups geleerd hebben een bepaalde geur te mijden,
blijken van die geur ook als vlinder een afkeer te hebben. Dat schrijven biologen onder leiding van Elena
Casey en Martha Weiss van de Amerikaanse Georgetown University deze maand in het vakblad PLOS
One.
• Lees verder
Stirlingmotor in pc
Door Herbert Blankesteijn Daar is-ie weer, de Stirlingmotor, nu op een onverwachte plek. MSI, een Tai-
wanese fabrikant van moederborden voor computers, presenteert deze week op de beurs CeBIT in Han-
nover een klein model dat chips in een pc kan koelen. De Stirlingmotor drijft een koelventilator aan en
werkt zelf op de warmte van de te koelen chip.
•Lees verder
Hormonen geven nog jaren kankerrisico

Door onze redactie wetenschap Rotterdam, 6 maart. De kans op kanker door het slikken van hormonen
tijdens de overgang blijft verhoogd, ook als vrouwen al drie jaar zijn gestopt. Niet alleen de kans op
borstkanker is hoger – die is er ook tijdens het langdurig slikken van overgangshormonen – maar ook
andere tumoren, vooral longkankers komen vaker voor.
• Lees verder
Woeste stroom moet vissen redden

• Lees verder
Veel door bijwerkingen van medicijnen Door onze redactie wetenschap rotterdam, 6 maart. De bijwer-
kingen van medicijnen zijn verantwoordelijk voor vijf procent van de spoedopnames in een ziekenhuis.
Bij 75-plussers is dat zelfs tien procent. Dat blijkt uit onderzoek van het Erasmus Medis...
• Lees verder
‘Assimilatie vergroot de kans op schizofrenie’

Door onze redacteur Hester van Santen den haag, 6 maart. Assimileren werkt schizofrenie in de hand,
daar kwam psychiater in opleiding Wim Veling achter. Na gesprekken met honderden allochtonen heeft
hij een idee hoe het komt dat immigranten zo vaak schizofreen worden, in Nederland. De latere patiën-
ten hebben vaak hun etnische identiteit afgelegd, en omarmen soms zelfs de Nederlandse. Maar daar
krijgen zij ‘sociale stress’ voor terug.
• Lees verder
INDEX
Kunst
Boek zoekt dringend naar lezers
Door onze kunstredactie amsterdam, 6 maart. In Nederland is men zo goed geworden in het verkopen
van boeken, dat de vraag hoe mensen aan het lezen te krijgen van die gekochte boeken steeds dringender
wordt.
• Lees verder
Piranesi: eclectisch bouwmeester op papier

Tentoonstelling Piranesi: eeuwig modern design. T/m 18 mei in Teylers Museum, Haarlem. Catalogus:
Piranesi as designer (uitg. Cooper-Hewitt Museum) 360 blz. Inl.: www.teylersmuseum.nl
• Lees verder
Componist filmmuziek Rosenmans overleden

Door André Waardenburg rotterdam, 6 maart. Leonard Rosenman, de componist die James Dean piano
leerde spelen, is dinsdag op 83-jarige leeftijd overleden. Hij schudde de conservatieve filmmuziekwe-
reld in de jaren vijftig flink op met zijn soms erg avant-gardistische muziek. Z’n tweede filmcompostie,
voor de The Cobweb (1955), was de eerste die grotendeels de twaalftoonstechniek van Arnold Schönberg
gebruikte. Rosenman had vlak na de Tweede Wereldoorlog les van hem gehad, evenals van componist
Roger Sessions. Zijn atonale muziek voor de sf-film Fantastic Voyage (1966) was al even revolutionair.
• Lees verder
Veiling in Dubai breekt records voor lokale kunst Dubai, 6 maart. Op de eerst veiling van veilinghuis
Bonham’s in Dubai is het werk Liefde van Farhad Moshiri verkocht voor 1.048.000 dollar (683.000 euro).
• Lees verder
Youtube.com wemelt van illegale filmpjes popconcerten

Door onze redacteur Marc Hijink Rotterdam, 6 maart. Het commentaar is kort maar krachtig: „F*ck tht
was awesome”, reageert een Youtube-bezoeker op een filmpje van een Iron Maiden-concert in Sidney,
Australië. De video, gemaakt met een telefoon vanuit de zaal, staat op zijn kant. Het geluid is slecht, het
beeld trilt en af en toe is een glimp van het podium te zien. Maar al is deze illegale opname van beroerde
kwaliteit, toch staan er een dag na het bewuste Iron Maiden-concert meer dan tien van zulke phonecam
bootlegs op videosite Youtube.com.
• Lees verder
Lil’ Wayne rapt pure poëzie

Concert Lil’ Wayne. Gehoord: 5/3, Heineken Music Hall Amsterdam. Herh. 6/3, Effenaar Eindhoven
Door Saul van Stapele Het allereerste concert van het Amerikaanse hiphopfenomeen Lil’ Wayne (25) uit
New Orleans op Europese grond gisteravond in de Amsterdamse Heineken Music Hall was bij vlagen
slordig. Vooral in het begin was het storend om de populairste rapper van dit moment zachtjes te horen
mee brabbelen met loeiharde vocalen op band. Van drugskraker I’m A D-Boy bleef, ondanks het enthou-
siaste op en neer gespring van artiest en publiek, niet meer over dan slechte karaoke. Van een rapper die
voor het eerst de wereld intrekt, verwacht je meer inspanning.
• Lees verder
Team zoekt in bunker naar oorlogskunst

Door onze kunstredactie Rotterdam, 6 maart. Onderzoekers claimen een kunstschat te hebben ontdekt
in de duinen bij Zandvoort. Het zou gaan om vier sculpturen en twaalf schilderijen.
• Lees verder
Klappen en juichen bij opname clip Idols

HESTER CARVALHO Door AMSTERDAM, 6 MAART. „Handjes in de lucht, zwaaien, klappen, maakt
niet uit.” De opnameleider in de Max vraagt het publiek van kinderen en tieners om enthousiast te zijn.
Ook al is het de zoveelste ‘take’. En daar dimt het licht, staat Nikki met gebogen hoofd en declameert ze
de openingszin. Om dan los te barsten in een wilde dans bij haar eerste single, Hello World . Ze speelt
luchtgitaar en luchtsax, rent heen en weer op haar luipaardpumps en eindigt het lied zeven keer met
een aan James Brown herinnerende knieval op de rand van het podium.
• Lees verder
INDEX
Sport
Harde aanpak loont bij Spurs
Door onze redacteur Koen Greven Londen, 6 Maart. Juande Ramos heeft een dag voor het UEFACupduel
tussen Tottenham Hotspur en PSV geen zin om vragen over Martin Jol te beantwoorden. De 53-jarige
Spaanse trainer zucht als de naam van zijn Nederlandse voorganger toch ter sprake komt.„Ik kwam
vanuit een ander land hier naar toe. Ik kende Jol niet. En eerlijk gezegd houd ik me ook niet met het
verleden bezig. Mijn opdracht is om het team beter te maken. Dat doe ik op mijn eigen wijze”, zegt
Ramos in de perskamer van het trainingscomplex van Tottenham Hotspur op licht geïrriteerde toon in
het Spaans.
• Lees verder
Van Bommel wil weer

Door een onzer redacteuren BRUSSEL, 6 maart. Een erg grote verrassing is het niet, maar Mark van
Bommel wil na het Europees kampioenschap voetbal graag terugkeren in het Nederlands elftal. Dat
heeft de Limburger aan de vooravond van het duel in het UEFA-Cuptoernooi tussen zijn werkgever
Bayern München en Anderlecht laten weten. „Na het EK is mijn schoonvader Bert van Marwijk bonds-
coach”, zei Van Bommel. „Dat is geen garantie voor selectie. Maar ik heb gezegd dat ik beschikbaar ben.”
• Lees verder
Kramer prolongeert titel op 5.000 meter

Door een onzer redacteuren Rotterdam, 6 maart. Sven Kramer heeft vanochtend in Nagano zijn wereld-
titel op de 5.000 meter zonder al te veel problemen geprolongeerd. Kramer (6.17,24) versloeg zijn groot-
ste concurrent, de Italiaan Enrico Fabris (6.20,22), met bijna drie seconden verschil. Kramers ploegge-
noot Wouter Olde Heuvel (6.24,05) haalde brons, Carl Verheijen (6.29,41) eindigde als vierde. Eerder op
de dag had Paulien van Deutekom haar sterke seizoen bekroond met een zilveren medaille op de 1.500
meter bij de vrouwen. Alleen de Duitse Anni Friesinger was sneller.
• Lees verder
Ploegen oordeel tribunaal over wielerconflict Door een onzer redacteuren Rotterdam, 6 maart. De IPCT,
het bedrijf dat de belangen van de wielerploegen in de ProTour behartigt, wil dat het internationaal
sporttribunaal CAS een oordeel geeft over het conflict dat is ontstaan rond Parijs-Nice. D...
• Lees verder
Grijs olympisch dorp met groene ambitie

Door onze correspondent Bettine Vriesekoop Peking, 6 maart. Sporthelden als Roger Federer kunnen
geen speciale behandeling verwachten in het olympisch dorp. Dit zei vicedirecteur van het dorp Yu De-
bing gisteren op een persconferentie in reactie op de uitspraak van ’s werelds beste tennisser dat hij nog
niet zeker wist of hij tijdens de Spelen in het olympisch dorp wil verblijven. Dat was hem in Athene vier
jaar geleden niet goed bekomen.„Ik vind het echt niet erg als ik steeds op mijn schouder wordt getikt
als ik ga eten, maar ik zou wel willen dat het één dag in de week niet zo was”, zei Federer eerder.
• Lees verder
Badminton All England, Birmingham Super Series, eerste ronde: Pang (Ned)-Tsuen Seng Lee (Mal) 10-21
22-20 21-15.
• Lees verder
AS Roma schakelt Real Madrid uit

Door een onzer redacteuren Rotterdam, 6 maart. AS Roma heeft gisteravond in het Bernabeustadion
met 2-1 gewonnen van Real Madrid. Roma had in Rome de eerste wedstrijd met dezelfde cijfers gewon-
nen en gaat door naar de kwartfinales van de Champions League. Ook Chelsea kwalificeerde zich door
een 3-0 zege tegen Olympiakos Piraeus. Schalke 04 schakelde na strafschoppen Sevilla uit.
• Lees verder
Ajax-coach Van Basten wil het kapitaal op het veld

Door redacteur Erik Oudshoorn Amsterdam, 6 maart. Terwijl Ajax een schikking trof met zijn algemeen
directeur Maarten Fontein brak de nieuwe hoofdtrainer Marco van Basten bij zijn presentatie een lans
voor Martin van Geel. De technisch manager is verantwoordelijk voor tal van miskopen, werd ook...
• Lees verder
INDEX
Economie
CPB: hogere groei van Nederlandse economie verwacht Den Haag, 6 maart. Het Centraal Planbureau
(CPB) heeft de raming van de economische groei voor dit jaar naar boven bijgesteld. Begin februari ging
het CPB nog uit van een groei van 1,75 procent dit jaar, maar nu is dat volgens ingewijden 2,25 procent.
De raming is van belang voor het kabinet, dat beziet of en in hoeverre in de zogeheten voorjaarsnota
het financiële beleid dient te worden aangepast. Dat het CPB de groeiverwachting naar boven zouden
bijstellen, was al verwacht, maar onduidelijk was nog in welke mate. (ANP) CBS: hogere inflatie in Ne-
derland Voorburg, 6 maart. De Nederlandse inflatie is in februari gestegen tot 2,2 procent op jaarbasis.
• Lees verder
De Ver-van-mijnBert-show
Was het nu goed nieuws, of slecht? Rabobank bracht gisteren een tweeslachtige boodschap bij de pre-
sentatie van de resultaten over 2007. In de woorden van bestuursvoorzitter Bert Heemskerk: „Een goed,
maar turbulent jaar.”
• Lees verder
Namaak op IT-beurs
Door een onzer redacteuren Hannover, 6 maart. De Duitse politie en douane hebben op de computer-
beurs Cebit in Hannover de stand van de Chinese fabrikant Meizu korte tijd gesloten. De reden is een
conflict over licentieproblemen rondom de apparaten die Meizu maakt.
• Lees verder
Reserves te laag bij beheerders van pensioenen

Door onze redacteur Menno Tamminga Amsterdam, 6 maart. Meer dan zeventig Nederlandse pensi-
oenfondsen hebben als gevolg van de koersval op de beurzen en de gedaalde rente minder reserves dan
toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) acceptabel vindt. Dat zegt Joanne Kellermann, die sinds
drie maanden bij DNB verantwoordelijk is voor het toezicht op pensioenfondsen en verzekeraars. Om
welke fondsen het gaat, maakt DNB niet bekend, omdat zij gebonden is aan een zwijgplicht over indivi-
duele instellingen. Kellermann: „Onder die zeventig kunnen kleine en grotere pensioenfondsen zijn.”
• Lees verder
Topbaan in VS voor ex-bestuurder van Numico

Door onze financiële redactie Amsterdam, 6 maart. De Nederlander Jean-Marc Huet (38) wordt op 31
maart de financiële topman van farmacieconcern Bristol Myers Squib. Dat heeft het Amerikaanse bedrijf
gisteren bekendgemaakt.
• Lees verder
Eon kiest voor Europa, tegen Duitsland

Door Chris Hensen en Anne Huschka Rotterdam, 6 febr. Woedend moet ze zijn geweest, de Duitse
bondskanselier Angela Merkel. Trotseer je maandenlang de furie van Brussel door je te verzetten tegen
Europese plannen om meer marktwerking in de (logge) Duitse energiesector te brengen, gooit één be-
schermeling het achter je rug om plotseling op een akkoordje met datzelfde Brussel. Dan sta je als po-
litica in je hemd.
• Lees verder
‘Fondsbestuurders die tekortschieten moeten weg’

Door onze redacteur Menno Tamminga
•Lees verder
Brussel ongenode gast op autosalon Genève

Door onze redacteur Marc Serné Genève, 6 maart. De autotentoonstelling van Genève, hét jaarlijkse
feestje van de autobranche waar iedereen zich altijd speciaal voor opdoft, is bij uitstek de pleisterplaats
waar de grote bazen uit de auto-industrie elkaar ontmoeten. Maar in de ambiance van de autosalon van
Genève, waar buiten de skihellingen lonken, je’s avonds in het café spontaan de topman van Porsche
Wendelin Wiedeking tegen het lijf kunt lopen, of waar de Colombiaanse popster Shakira zo maar een
liveoptreden heeft op de stand van haar persoonlijke sponsor Seat, was de stemming dit jaar een stuk
matter dan normaal.
• Lees verder
Eenpersoons boevenwagen
Drie gerenommeerde automobielfabrikanten, Fiat, Citroen en Peugeot hebben gezamenlijk en met elk
een paar maanden tussentijd een bestelauto geïntroduceerd. Die los van de respectievelijke namen Fio-
rino, Nemo en Bipper die de drie fabrikanten de wagen hebben gegeven, en het gebruik van eigen mo-
toren en aandrijvingen, allen dezelfde carrosserie en hetzelfde interieur bezitten.
• Lees verder
Vrouwen verdienen 16,5 pct minder dan mannen

Door een onzer redacteuren Rotterdam, 6 maart. Wereldwijd verdienen vrouwen 16,5 procent minder
dan mannen. De internationale vakbondsfederatie ITUC liet voor het eerst op wereldniveau de verschil-
len in salaris onderzoeken. In Europa ligt het verschil op 14,5 procent, maar Nederland scoort slechter
dan het gemiddelde. Vrouwen verdienen in Nederland gemiddeld 18 procent minder dan mannen.
• Lees verder
Miljardair (23) in lijst Forbes

Door een onzer redacteuren Rotterdam, 6 maart. De jongste miljardair op de mondiale ranglijst der
rijkaards is de 23-jarige Amerikaan Mark Zuckerberg, oprichter van de sociale netwerksite Facebook.
Dit blijkt uit het jaarlijkse overzicht van het Amerikaanse tijdschrift Forbes , dat gisteren gepubliceerd
werd.
• Lees verder
Kroes wijst politieke inmenging bij toezicht kartels af

Door een onzer redacteuren Den Haag, 6 maart. Eurocommissaris Neelie Kroes is kritisch over een voor-
nemen van het kabinet om de politieke greep op het mededingingsbeleid en toezicht op marktwerking
te versterken. Dat zei Kroes gisteren op een symposium ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de
Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMA), de Nederlandse karteltoezichthouder.
• Lees verder
Albert Heijn blijft winstmotor

Door een onzer redacteuren Zaandam, 6 maart. Ahold heeft in 2007 een beter resultaat geboekt dan ver-
wacht, vooral dankzij goede prestaties van de Albert Heijn supermarkten in Nederland. Voor het eerst
in jaren zal het bedrijf weer dividend uitbetalen: 0,16 euro per aandeel.
• Lees verder
Akzo stak winst verkoop Organon in overname ICI

Door een onzer redacteuren Amsterdam, 6 maart. Akzo Nobel heeft 8,5 miljard euro verdiend op de ver-
koop van zijn farmaciepoot Organon Biosciences. Dat bedrag is begin dit jaar gestoken in de overname
van het Britse ICI.
• Lees verder
Oekraïne krijgt weer gas van Gazprom

Door een onzer redacteuren Rotterdam, 6 maart. Het Russische staatsgasbedrijf Gazprom heeft zijn gas-
levering aan Oekraïne hervat. Beide partijen hebben een akkoord bereikt over de betaling van een schuld
van 600 miljoen dollar (391 miljoen euro). Daarmee is de crisissituatie tussen Gazprom en Oekraïne voor-
lopig voorbij.
• Lees verder
Leven van ‘pionierduikers’ verwoest

Door Jan Gerritsen Oslo, 6 maart. Bijna dertig voormalige Noorse diepzeeduikers wier gezondheid ern-
stig is aangetast door hun werk voor de olie-industrie, zijn een proces begonnen tegen de Noorse staat.
Als de rechtbank in Oslo hun eisen honoreert, kan de Noorse regering claims voor schadevergoeding
van honderden duikers verwachten ter waarde van honderden miljoenen euro’s.
• Lees verder
Aegon boekt half miljard af in verband met kredietcrisis

Door onze financiële redactie Den Haag, 6 maart. Verzekeraar Aegon heeft vorig jaar 487 miljoen euro
afgeboekt op risicovolle beleggingen in de Verenigde Staten. Het concern moest door de kredietcrisis
een verlies nemen van 17 miljoen euro omdat de beleggingsportefeuilles minder waard werden.
• Lees verder
Staking kost sleper Smit marktaandeel

Door een onzer redacteuren Amsterdam, 6 maart. De staking vorig jaar van de Rotterdamse sleepboot-
bemanning van sleepen bergingsbedrijf Smit heeft het bedrijf een marktaandeel van 10 tot 15 procent
in de Rotterdamse haven gekost. Dat maakte bestuursvoorzitter Ben Vree van Smit vandaag bekend bij
de prestentatie van de jaarcijfers.
• Lees verder
INDEX
Beurs
Gedragscodes moeten hard genoeg zijn
„The prospect of hanging wonderfully concentrates the mind” (Het vooruitzicht prachtig te zullen han-
gen, fixeert de geest) Deze zinsnede van de achttiende-eeuwse Britse schrijver Samuel Johnson is zeer
relevant voor veel financiële beroepen: het vooruitzicht van restrictieve wetten leidt tot duidelijk besef
van de noodzaak van minder beperkende zelfregulering.
• Lees verder
Chinezen kunnen best thuis olie zoeken

De Chinese staatsoliebedrijven ondervinden problemen bij hun internationale expansie. De Grote Drie
– CNPC (PetroChina), Sinopec en Cnooc – moeten opboksen tegen westerse oliemaatschappijen met
meer ervaring, betere technologie en sterkere politieke banden met olie-exporteurs. Maar hun beste
kans om olie te vinden zou wel eens recht onder hun voeten kunnen zitten. De olie- en gasvondsten in
China nemen toe naarmate de technologie verbetert. Het zou verstandiger kunnen zijn een groter deel
van hun grote oorlogskassen aan boringen in China zelf te besteden, in plaats van de strijd met de wes-
terse reuzen op te zoeken.
• Lees verder
Friesland Foods profiteert van prijsstijging zuivel Meppel, 6 maart. Hogere zuivelprijzen hebben vorig
jaar gezorgd voor een stijging van de nettowinst van Friesland Foods met 35 procent tot 172 miljoen
euro.
• Lees verder
Tegenslagen voor televisiestations

Door onze redacteur Jan Benjamin Rotterdam, 6 maart. Het Bundeskartellamt, de Duitse mededin-
gingsautoriteit, heeft onbedoeld een grote invloed op de jaarcijfers van het grootste televisiebedrijf van
Europa en zijn directe concurrent.
• Lees verder
INDEX
Media
Zaterdag wat zon
Zaterdag is dit weekeinde de beste dag voor buitenactiviteiten. Daarna wordt het weer wisselvalliger.
Ook eerder hadden we met slechtweergebieden te maken, maar de intensiteit ervan is nu een stuk klei-
ner.
•Lees verder
NRC nu ook als ePaper

Door een onzer redacteuren Rotterdam, 6 maart. NRC Handelsblad verschijnt vanaf vandaag ook op
elektronisch papier. Als zogeheten ePaper is de krant dagelijks wereldwijd beschikbaar voor abonnees
die in het bezit zijn van een iLiad eReader. NRC Handelsblad is het eerste Nederlandse dagblad dat op
ePaper verschijnt.
• Lees verder
Jam van pompelmoes

Voor 5 jampotten : 1 kg (rode)pompelmoes 1 kg suiker 2-3 eetlepels citroensap Dit recept voor confitu-
re de pamplemousse kreeg mijn moeder van een oude dame aan de Côte d’Azur. Ze had een grote tuin
met veel citrus- en andere vruchtbomen. Als fervent tuinierster moet ze ook een jamkookster zijn ge-
weest, omringd als ze was door al die vruchtbomen. De werkwijze voor haar aparte confiture schreef
ze in regelmatig schuinschrift op een velletje ruitjespapier. Mijn moeder heeft die jam nooit gemaakt
maar duidelijk wel de intentie gehad dat ooit eens te doen. Om haar goede zorgen voor dit recept en de
herinnering aan die eeuwig wiedende oude dame in haar grote tuin recht te doen, heb ik die robuuste
jam nu gemaakt.
• Lees verder
Kiezers werven in zwarte kapsalons

Door onze redacteur Joyce Roodnat Amsterdam, 6 maart. Barack Obama is en blijft ondanks zijn laatste
nederlaag een serieuze concurrent van Hillary Clinton in de strijd om het presidentskandidaatschap.
Zo langzamerhand lijkt dat vanzelfsprekend. Maar kijk terug en je beseft dat zoiets niet vanzelf sprak
en ook hoe snel en hoe plotseling Obama’s positie werd versterkt.
• Lees verder
INDEX
Radio & tv
American Lester Burns heeft het gehad met zijn comfortabele leventje in een Amerikaanse buitenwijk.
Alles is een façade: zijn huwelijk, de relatie met zijn dochter, zijn baan. En oh ja: hij is dood. Niet alleen
spiritueel, maar ook fysiek. Lester meldt dit zelf aan het begin van...
• Lees verder
TV 5 18.00 TV5monde, le journal. 18.25 Le journal de l’éco. 18.30 Vie privée, vie publique. 20.30 Le journal
de France 2. 21.00 Marie-Octobre. Frans
• Lees verder
SBS 6 17.35 Monk. Amerikaanse de-

•Lees verder
Hulk (Ang Lee, 2003, VS). De film Hulk, gebaseerd op een stripheld, onderzoekt de grenzen en de
normen van een volstrekt eigen universum. De hoofdpersoon wordt tijdens de begintitels zowel uit
tekeningen als uit laboratoriumproeven geboren. Karakteristieke stripvormgeving leidt bij Lee tot
veel extreme close-ups en uitsneden, splitscreens en een extreem perspectivische mise-enscène. RTL7,
20.30-23.00u. Ella Enchanted (Tommy O'Haver, 2004, VS/Ier/Eng). Anachronistisch sprookje in se-
mi-middeleeuws decor biedt veel meisjesvermaak. Net5, 20.30-22.20u.
• Lees verder
DISCOVERY CHANNEL 18.00 How it’s made. 18.30 How do they do it?: Bul-
•Lees verder
RTL 7 18.00 The A-Team. Amerikaan-

•Lees verder
NEDERLAND 1 18.00 [NOS] Journaal. 18.20 [AVRO/TROS] Een van-

•Lees verder
VERONICA 18.00 Seinfeld. Amerikaanse

•Lees verder
NEDERLAND 2 17.35 [MAX] MAX & Loretta.

•Lees verder
RTL 8 17.30 Oprah Winfrey show.

•Lees verder
NEDERLAND 3 18.00 [Nederland 3] Z@pp. 19.00 [BNN] ONM. 19.21 [NOS] Journaal op 3.
•Lees verder
BELGIË 1 18.00 Het journaal. 18.10 De rode loper. 18.35 Blokken. 19.00 Het journaal. Met sport. 19.40
Man bijt hond. 20.05 Het weer. 20.10 Thuis. Belgische soap. 20.40 Van Speijk. Nederlandse
•Lees verder
RTL 4 18.00 RTL Nieuws. 18.15 RTL Editie NL. 18.35 RTL Boulevard. 19.30 RTL Nieuws. 19.55 RTL Weer.
20.00 Goede tijden, slechte tij-
• Lees verder
Lolligheid van onze eigen kaaskoppen

Soms vraag je je af hoe de programmamakers tot een programma gekomen zijn. Kaaskoppen en Water-
landers bijvoorbeeld. Of Gillend naar huis. Iets leuks met Nederlanders voor Nederlanders? Zou dat de
overweging zijn geweest? Trouwens helemaal niet zo’n gek uitgangspunt, want als we nu toch in Ne-
derland wonen, waarom dan niet iets over ons hè. En ook nog gebaseerd op De Canon. Dus het was heus
wel met belangstelling dat ik naar die Kaaskoppen ging kijken, die beloofden iets over Annie M.G. Sch-
midt te doen en over Willibrord.
• Lees verder
BELGIË 2 18.00 Kinderprogramma’s. 18.30 Sporza: UEFA Cup voet-

•Lees verder
RTL 5 17.45 Jensen! Herh. 18.30 The king of Queens.

•Lees verder
BBC 1 18.00 CBBC. 18.15 The weakest link. 19.00 Nieuws en weerbericht. 20.00 The One show. Gevari-
•Lees verder
NET 5 17.40 Gilmore girls. Ameri-

•Lees verder
BBC 2 18.15 Recipe for success. 19.00 Eggheads. Kennisquiz. 19.30 Brainbox challenge. 20.00 Torchwood.
Engelse sf-
•Lees verder
Desmet live. Gesprek met Anne Provoost die het pamflet Beminde ongelovige. Atheïstisch Sermoen
schreef, een pleidooi voor een geëngageerd en energiek atheïsme. Nrc.next-redacteur en filosoof Rob
Wijnberg over zijn boek In dubio, met als motto: ‘Ruimdenkendheid is met je hoofd kunnen verdedigen
wat je hart verwerpt’. Radio 5, 18.05-19.50u.
• Lees verder
ARD 18.00 Duitse tv- en soapseries. 18.55 Bruce, stylingshow 19.20 Quiz mit Jörg Pilawa. 19.50 Weerbe-
richt en beursbe-
• Lees verder
RADIO 1 Elk heel uur nieuws. NOS 18.07 Radio 1-journaal, vervolg. NCRV 18.30 Stand.café. NPS 19.04
Kunststof. Presentatie: Petra Possel. NOS 20.04 Langs de lijn. Presentatie: Robert Meeder en Gio Lippens.
23.07 Met het oog op morgen. NCRV 00.02 Casa luna. NPS 00.45 Bommel. Afl. : Heer Bommel en het
kongruwer. Verteller: Hadewych Minis. Herh. NCRV 01.02 Casa luna, vervolg. VARA 02.02-06.00 Over
de schutting. Presentatie: Hugo van Krieken. Met om 05.30-06.00 Wereldnet.
• Lees verder
A C T UA L I T E I T E N EénVandaag. Aandacht voor Emile ‘Tsjakka’ Ratelband. Na een periode waarin

hij alleen het nieuws haalde met zijn echtscheidingsperikelen en zijn mislukte politieke carrière trekt
hij nu in binnen- en buitenland volle zalen trekt met zijn nieuwe religie Somatology. In een toelichtend
boek over deze ‘lichaamskunde’ stelt hij hoe onder andere gelaatstrekken de persoonlijkheid bepalen.
• Lees verder
ZDF 17.50 Ein Fall für zwei. Duitse

•Lees verder
Kraai. kunnen een belangrijke rol spelen in films. The birds van Alfred Hitchcock is een voorbeeld. In
het weblog filmvragen stelt Gudo van Zijderveld de volgende vraag over een vogel in een film: „In 1995
zag ik op video een Spaanse arthousefilm. De titel weet ik niet meer en de reg...
• Lees verder
INDEX
Achterpagina
‘Een echte Nederlander’
Door Dick Wittenberg Daniel Hoek is 41 jaar geleden in Ethiopië geboren. Heel zijn leven heeft hij daar
gewoond. De twee belangrijkste talen van Ethiopië – Amhaars en Oromo – spreekt hij vloeiend. Neder-
landse woorden kent hij weinig. Toch weet hij vanaf zijn vroegste jeugd dat hij een „een echte Neder-
lander” is.
• Lees verder
Tripje
Reizen is intenser leven, zegt men.
•Lees verder
Misvormingen
De oude vrouwtjes zijn het erover eens dat ze met hun neus bovenop een zeldzaam natuurwonder heb-
ben gestaan, een zevenkoppige draak of een kalf met vijf poten. Hoe vaak komt het voor dat een jongen
een meisje zwanger maakt terwijl ze, zonder dat ze het zelf weten, broer en zus zijn? Nu dan. Sprink-
hanenplagen, spoken op het kerkhof, kannibalen die om kookpotten dansen, het zoveelste geheim van
Fátima, de oude vrouwtjes worden er op hun manier lyrisch van.
• Lees verder
Sukkel
Gisteren liet ik Floortje uit in het park. Enthousiast bracht ze de door mij gegooide tennisbal terug. Blaf-
fend en springend vroeg ze de bal nog een keer te gooien. Wat ik dan ook deed. Ze spurtte er achteraan.
• Lees verder
DONDERDAG 6 MAART 2008 V O O R PA G I N A NRC HANDELSBLAD
VOORPAGINA
Werkstraf vrouw Amsterdam in het rapport De Gazastrook: zie in Servië over Kosovo es-
die tasjesdief doodreed Am- Een humanitaire implosie. Pa- caleert Belgrado, 6 maart. De
sterdam, 6 maart. De vrouw gina 5 Sven Kramer wint ruzie in de Servische leiding
die in 2005 in Amsterdam een de 5.000 meter Rotterdam, over het beleid jegens Koso-
tasjesdief doodreed, is van- 6 maart. Sven Kramer heeft vo en de EU is gisteren zo
middag door de rechtbank vanochtend in Nagano zijn geëscaleerd dat een partijlei-
veroordeeld tot een werkstraf wereldtitel op de 5.000 me- der de situatie „catastrofaal”
van 180 uur. Ze kreeg de straf ter zonder al te veel proble- noemde en kranten schreven
voor gevaarlijk rijden met men geprolongeerd. Kramer over„vrijwel een oorlog” bin-
de dood als gevolg en werd (6.17,24) versloeg zijn groot- nen de regering meldden. Pa-
vrijgesproken van doodslag. ste concurrent, de Italiaan gina 5
Het Openbaar Ministerie had Enrico Fabris (6.20,22), met
dertig maanden cel geëist. bijna drie seconden verschil.
EU wil met VS burger Pagina 13 Te lage reserves
beschermen Rotterdam, 6 bij pensioenfondsen Amster-
maart. De Europese Unie wil dam, 6 maart. Meer dan
een akkoord sluiten met de zeventig Nederlandse pensi-
Verenigde Staten over de be- oenfondsen hebben als ge-
veiliging van bedreigde Eu- volg van de koersval op de
ropeanen in de VS. Eurocom- beurzen en de gedaalde ren-
missaris Frattini (Justitie) be- te minder reserves dan toe-
spreekt dit volgende week zichthouder De Nederland-
met de Amerikaanse minister sche Bank (DNB) acceptabel
van Binnenlandse Veiligheid vindt. Dat zegt Joanne Kel-
Chertoff. Pagina 7 Blokkade lermann, die bij DNB toe-
van Gaza ‘humanitaire crisis’ zicht houdt . Pagina 15 Gaz-
Londen/Jeruzalem, 6 maart. prom hervat levering Oek-
De Israëlische blokkade van raïne Rotterdam, 6 maart.
de Gazastrook heeft in het Het Russische staatsgasbe-
gebied de ergste humanitai- drijf Gazprom heeft zijn gas-
re crisis veroorzaakt sinds levering aan Oekraïne hervat.
de bezetting door Israël in Oekraïne heeft Gazprom be-
1967. Dat meldt een coalitie loofd een e schuld van om-
van Britse hulp- en mensen- gerekend 391 miljoen euro te
rechtenorganisaties vandaag zullen betalen. Pagina 17 Ru-
VOORPAGINA
Regenachtig Morgen wordt

een bewolkte dag. Tegen de
middag valt er wat regen.
Het wordt 8 tot 11 graden bij
een zuidwestenwind, kracht
3 tot 5. Vooruitzichten voor
zaterdag tot en met dins-
dag: zaterdag droog en eerst
ook zon. Daarna wisselvallig.
Maandag veel wind. Weer-
overzicht: pagina 20
VOORPAGINA
Onderzoek naar zaak-Spijkers
Hard oordeel over affaire bij Defensie

Door een onzer redacteu- delen van overheidsfunctio- gen om waren gekomen, had-
ren Rotterdam, 6 maart. Mi- narissen die zich de afgelo- den kunnen worden voorko-
nisters, staatssecretarissen en pen 23 jaar met de zaak be- men.
ambtenaren hebben in de zighielden. Van der Vliet con- Gedurende al die jaren werd
zaak van Defensiemedewer- cludeert dat „sommige ge- Spijkers actief door de over-
ker Fred Spijkers hun be- zagsdragers en politiek ver- heid tegengewerkt. De maat-
voegdheden op grote schaal antwoordelijken”, onder wie schappelijk werker werd ont-
misbruikt en de regels van „ministers en staatssecreta- slagen en tot psychiatrisch
de rechtsstaat geschonden. rissen van Defensie en Bin- geval verklaard. Pas in 2002
Dat concludeert universitair nenlandse Zaken van 1984 tot werd Spijkers door middel
docent beroepsethiek Joep heden” hun beroepsplicht van de zogeheten ‘vaststel-
van der Vliet in een arti- „grof hebben geschonden.” lingsovereenkomst’ gereha-
kel in het vaktijdschrift Open- Volgens Van der Vliet wa- biliteerd. De maatschappe-
baar Bestuur, dat morgen ver- ren ze „geen hoeders van lijk werker kreeg een onder-
schijnt. Het is voor het eerst de rechtvaardigheid en de scheiding en een schadever-
dat de wetenschap zich over rechtsstaat”, maar gebruik- goeding van 1,6 miljoen euro.
de zaak-Spijkers buigt. ten ze „de bevoegdheden die Spijkers is nog steeds in con-
Maatschappelijk werker Spij- hun ten dienste stonden om flict met Defensie over de uit-
kers kreeg in 1984 opdracht de rechten van een burger voering van de vaststellings-
om de weduwe van muni- met voeten te treden.” overeenkomst.
tie-expert Ovaa te vertellen In 1997 moest toenmalig Volgens Van der Vliet zou-
dat haar man door eigen minster Voorhoeve erkennen den zittende bewindslieden,
schuld bij een ongeluk met dat Defensie verantwoorde- onder wie premier Balkenen-
een landmijn was omgeko- lijk was voor het mijnon- de, moeten aftreden. Defen-
men. Spijkers was het daar geluk. Het ministerie wist sie wil niet reageren. Con-
niet mee eens en verhinderde al vanaf 1970 dat de ontste- clusies: pagina 3
dat de zaak in de doofpot ver- ker van de AP-23 landmijn
dween. niet deugde, aldus de nati-
Samen met twaalf studenten onale ombudsman in 1999.
van de Universiteit van Am- De dood van Ovaa, maar ook
sterdam onderzocht Van der een eerder ongeluk uit 1983,
Vliet het beroepsethisch han- waarbij zeven dienstplichti-
VOORPAGINA
Grieken betogen tegen compromis met

Macedonië
Thessaloniki, 6 maart. In Thessa-

loniki demonstreerden gisteren
Griekse nationalisten tegen een
eventueel compromis met buur-
land Macedonië over de naam
van dit land. Ze doen dat om-
dat onder auspiciën van de VN
het overleg hierover is hervat, en
omdat de NAVO vandaag praat
over een uitnodiging aan Mace-
donië om lid te worden. Grieken-
land erkent Macedonië niet on-
der die naam omdat het vindt dat
de naam aanspraken op Grieks-
Macedonië zou impliceren – Ma-
cedonië is volgens de Grieken
Grieks. Hoewel veel landen de
naam Macedonië wel
VOORPAGINA
Dure placebo’s werken beter dan goedkope

Door onze redactie weten- ten minder pijn op een schaal
schap Rotterdam, 6 maart. van 100. De goedkope pillen
Dure neppillen (placebo’s) werkten minder: 5 tot 10 pun-
helpen beter dan goedkope. ten minder pijn.
Dat blijkt uit een experiment Het verschil tussen de pillen
waarbij betaalde vrijwilligers en het effect ervan verdwe-
elektrische schokken in hun nen bij sterkere schokken.
pols kregen om het effect Dat klopt met het idee dat
van een nieuwe pijnstiller te placebo’s bij milde aandoe-
meten. Voor het experiment ningen vaak goed werken.
kreeg de helft van de ruim Vorige week nog bleek uit
80 deelnemers een brochure onderzoek het placebo-effect
waarin stond dat de pijnstil- van antidepressiva bij lichte
ler 2,50 dollar kost. De andere en milde depressies erg groot
helft kreeg te lezen dat de pil- te zijn.
letjes tien dollarcent kosten. De onderzoekers schrijven in
In werkelijkheid slikten alle het gisteren uitgekomen Jour-
deelnemers dezelfde neppil. nal of the American Medical Asso-
De medisch-ethische com- ciation dat hun resultaten ver-
missies van het Massachu- klaren waarom mensen dure
setts Institute of Technology, geneesmiddelen prefereren.
waar de proef is uitgevoerd, En klagen over minder wer-
gaf toestemming. king en meer bijwerkingen
De neppillen werkten goed als die dure medicijnen wor-
en de dure bevielen duidelijk den vervangen door goedko-
beter dan de goedkope. Ruim pere pillen, waar dezelfde ac-
de helft van de proefpersonen tieve stof in zit.
voelde minder pijn met de
goedkope pil, terwijl de dure
pil bij 85 procent van de men-
sen tot minder pijn leidde.
Het effect van de dure pillen
was ook veel groter: 25 pun-
VOORPAGINA
Het dorp moest weg, maar staat er nog

Wethouder, bewoners en provincie staan tegenover elkaar over de sloop van
Ganzedijk
Vandaag overleggen de Groningse dorp de beste op- lijke vijand gecreëerd, stelt
provincie Groningen, de lossing was. hij. Maar de saamhorigheid
gemeente Reiderland en Maar deze week lijkt de red- in het dorp is ver te zoeken,
woningcorporatie Acan- ding van Ganzedijk nabij. aldus Hietbrink. „Een half
tus over Ganzedijk, het Wethouder Ruud Hietbrink jaar geleden sloegen ze elkaar
dorp waarvan sloop ‘on- (PvdA) van Reiderland had de kop nog in.” Hij staat dan
ontkoombaar’ was. „besloten de eindboodschap ook nog steeds achter zijn
keihard neer te zetten. Dan eerste verklaringen in de pers
konden we die erna altijd over de noodzaak van de wo-
nog afzwakken”. Hij kreeg ningafbraak. Maar dat moet
niet alleen de bewoners te- wel in fases gebeuren en daar-
gen zich, maar ook Gedepu- over wil hij met de Ganzedij-
teerde Staten van Groningen. kers in gesprek.
Maar het was de grote aan- Daarmee is er een patstel-
dacht in de media die er- ling. De Groningse Staten en
voor zorgde dat de discussie de verantwoordelijk gedepu-
over het voortbestaan van het teerde wijzen de sloop van
dorp met 57 woningen een de 57 woningen in Ganze-
andere wending nam. dijk af. De deze week overi-
Wethouder Hietbrink ont- gens om andere redenen af-
Door onze correspondent Ka-
kent dat de gemeente tegen- getreden gedeputeerde Ineke
rin de Mik GANZEDIJK, 6
over de bewoners onzorgvul- Mulder (PvdA) vindt afbraak
MAART. Het gehucht leek
dig heeft geopereerd. „Had- van het dorp„ondenkbaar
gemakkelijk van de kaart te
den we hun niets verteld dan en onaanvaardbaar.” Gede-
vegen – of toch niet. „Ze
had men ons verweten dat puteerde Marc Calon (PvdA)
zeiden: we hebben niet zo’n
we iets stilhielden.” Nu was noemde het sloopplan voor
leuke mededeling.” Huur-
de mediahype een feit. Hiet- RTV Noord gisteren zelfs een
ster Thalina Eppinga kreeg
brink „Ja, nu heb ik onrust „bloody shame”. Maar Hiet-
op 11 februari met andere be-
en een hoop emotie. Maar brink vindt dat de provin-
woners van Ganzedijk te ho-
dat zakt wel af.” De bewoners cie Groningen voor zijn beurt
ren dat sloop van het Oost-
hebben een gemeenschappe- praat. „De gemeenteraad be-
slist over sloop, niet de Sta-

ten.” De woningen slopen
is voor OostGroningen nog
steeds de beste structurele
oplossing, stelt hij. Hij ver-
wijt Mulder in een „emotio-
nele opwelling” te reageren
op de mediahype.
In een onderzoek in opdracht
van de gemeente Reiderland
concludeerde onderzoeksbu-
reau Koöperatieve Archi-
tektenwerkplaats (KAW) uit
Groningen dat afbraak van
57 huur- en koopwoningen
in het dorp de beste oplos-
sing was om verdere verpau-
pering tegen te gaan. Bewo-
ners reageerden verbijsterd
en weigerden te vertrekken.
„De keiharde cijfers”, geven
volgens de wethouder ech-
ter aan dat afbraak onvermij-
delijk is.„In 2020 zal er een
overschot van 5.000 huurwo-
ningen zijn in OostGronin-
gen door een krimpende be-
volking.” Hij wil wel in over-
leg met de dorpsbewoners,
maar gefaseerde sloop is on-
ontkoombaar.
VOORPAGINA
Wilders wijkt mogelijk met film uit naar

perscentrum
Door een onzer redacteuren Minister Verhagen (Buiten- President Sarkozy van Frank-
Den Haag, 6 maart. PVV-lei- landse Zaken, CDA) heeft rijk heeft Balkenende, die
der Geert Wilders heeft voor- gisteren tegenover ambassa- gisteren op werkbezoek was
alsnog geen omroep bereid deurs die zijn aangesloten bij in Parijs, verzekerd van steun
gevonden om zijn antiKoran- de Organisation of Islamic als er ophef ontstaat over
film Fitna in zijn geheel uit Countries het Nederlandse de film. Balkenende verklaar-
te zenden. Hij presenteert standpunt over de film uit- de dat er „nauwelijks mid-
zijn film nu mogelijk in het eengezet. Het gesprek vond delen” zijn om Wilders van
Haagse perscentrum Nieuw- plaats op verzoek van de am- zijn film af te houden, omdat
spoort. bassadeurs. Verhagen heeft Nederland„een land van vrij-
Het bestuur van Nieuw- herhaald dat de regering heid van meningsuiting” is.
spoort heeft besloten een zaal staat voor vrijheid van me- Gisteren heeft de Europe-
ter beschikking te stellen on- ningsuiting en godsdienst. se Commissie EU-vertegen-
der voorwaarde dat Wilders Hij zei voorts dat de rege- woordigingen in heel de
de beveiliging in het gebouw ring werkt aan een open dia- wereld geïnformeerd over
voor zijn rekening neemt. Als loog en vreedzaam samenle- de film van Wilders. Over
de film in Nieuwspoort zijn ven van alle bevolkingsgroe- eventuele beveiligingsplan-
première beleeft zal de Na- pen, en daarover fundamen- nen van EU-vestigingen
tionaal Coördinator Terroris- teel van mening verschilt met moeten de delegaties hun ei-
mebestrijding (NCTb) de be- Wilders. gen beslissing nemen, zegt
veiliging buiten het gebouw De Nederlandse ambassades een woordvoerder.
verzorgen. Of Wilders wil in- in het buitenland zijn op- Het Openbaar Ministerie in
staan voor de beveiliging in geroepen het regeringsstand- Amsterdam heeft gisteren la-
het gebouw wordt volgens de punt actief uit te dragen. ten weten meer tijd nodig
PVVleider „al snel heel moei- In veel landen is de verkla- te hebben om een oordeel
lijk”. Als de kosten te hoog ring van premier Balkenende te vellen over de strafbaar-
zijn „gelet op de voorwaar- van afgelopen vrijdag over de heid van uitlatingen van Wil-
den van Nieuwspoort dan film in de taal van het betref- ders over de islam. Bij justi-
wordt het onmogelijk voor fende land op de ambassade- tie kwamen daarover in de af-
me”, aldus Wilders. site te lezen. gelopen maanden tientallen
aangiften binnen. Die gaan
niet over de film van Wilders,

maar vooral over een artikel
van zijn hand in de Volkskrant
van vorig jaar. Daarin schreef
hij dat de Koran, net als Mein
Kampf, verboden moet wor-
den, omdat de Koran volgens
hem fascistisch is. Interview
Wilders: pagina 3
DONDERDAG 6 MAART 2008 B I N N EN LAN D NRC HANDELSBLAD
BINNENLAND
Eigen boot Plasterk op Gay Pride

Door een onzer redacteuren dens de Gay Pride af. Van der
Rotterdam, 6 maart. Minis- Vlies vindt dat de manifesta-
ter Plasterk (Onderwijs, Cul- tie „wijd en zijd bekend staat
tuur en Wetenschap, PvdA) vanwege buitenissigheid en
wil met een speciale ‘OC-Gay extravagantie waar veel ho-
boot’ meevaren tijdens het moseksuelen zich absoluut
homo-evenement Gay Pride, niet bij thuis voelen en zich er
op 2 augustus in Amster- zelfs voor schamen”.
dam. Dat zei hij gisteren tij- Coalitiepartij ChristenUnie
dens een bijeenkomst over heeft geen problemen met
de emancipatie homoseksue- het initiatief van Plasterk,
len. Hij heeft zo veel moge- maar stelt wel dat Gay Pride
lijk medewerkers van zijn mi- „zich kenmerkt door uitings-
nisterie én politici – waaron- vormen waar veel homosek-
der premier Balkenende en suelen zich absoluut niet bij
vicepremier Rouvoet – ge- thuis voelen”.
vraagd mee te varen. „Het zal Deze stellingname valt de
een boot zijn die de waardig- SGP tegen: „De ChristenUnie
heid van het departement en wilde wel de uitzending van
het ministeriele ambt zal dra- de film Deep Throat verbieden,
gen”, verzekert Plasterk. maar durft hier niet tegenin
De SGP-fractie noemt het te gaan”, aldus partijwoord-
voornemen op haar website voerder Menno de Bruyne.
bijna „van de ratten besnuf-
feld”. SGP-leider Bas van der
Vlies stelt verder dat hij het
goed vindt dat een minis-
ter „maatregelen neemt te-
gen geweld, discriminatie en
intimidatie van homo’s of
wie dan ook”, maar keurt
het meevaren van een officië-
le boot van het ministerie tij-
BINNENLAND
Politie-cao afgewezen, actie dreigt van bonden

Door een onzer redacteuren van de NPB. „Zij hebben nog- vorige week dat er wel ruim-
Rotterdam, 6 maart. De po- al wat ervaring in speciale te ligt voor Ter Horst. „Het is
litiebond NPB heeft gisteren tactieken.” aan de minister of zij daarvan
het eindbod voor een nieu- Hij noemt als voorbeeld een gebruik wil maken.”
we politiecao afgewezen. De demonstratieve actie op een
bonden ANPV en de ACP brug. Als je met tweehon-
maakten eerder al bekend het derd man op het voetpad
bod van minister Ter Horst gaat staan, blijf je binnen de
(Binnenlandse Zaken, PvdA) wet, maar gaan automobilis-
niet te accepteren. ten kijken waardoor het ver-
ACP en ANPV hebben de mi- keer vastloopt. „We hebben
nister een ultimatum gesteld wel leuke ideeën”, aldus Van
dat morgen om middernacht Duijn. De acties kunnen in de
afloopt. Als zij voor die tijd loop van volgende week wor-
niet terugkomt op haar laat- den hervat. „Dan halen we
ste bod, hervatten de bonden ook het coulancebeleid weer
hun acties en stakingen. van stal.”
Morgenmiddag hebben de ACP-voorzitter Gerrit van
bonden overleg met minis- de Kamp benadrukt dat de
ter Ter Horst. Hun voorzit- openbare orde en veiligheid
ters hopen dat zij onmid- bij nieuwe acties niet in het
dellijk aan de onderhande- geding komen. „Als bijvoor-
lingstafel kunnen plaatsne- beeld de film van Wilders uit-
men. Zij hebben hardere en komt, roepen wij de politie-
minder publieksvriendelijke mensen op hun verantwoor-
acties aangekondigd als het delijkheden te nemen.”
gesprek tot niets leidt. Van de Kamp zegt te hopen
Voorbereidingen voor nieu- dat het niet tot acties komt
we acties zijn al in volle en dat de minister opnieuw
gang. De politiemensen heb- wil onderhandelen. „Dat lijkt
ben inspiratie opgedaan bij mij het meest logisch en het
hun Duitse collega’s, vertelt verstandigst.” Volgens hem
Hans van Duijn, voorzitter bleek uit het Kamerdebat van
BINNENLAND
Ook zorg voor pleinvrees moet in een vakje

Psychiatrische instellingen moeten wennen aan nieuwe bureaucratische
vergoedingssystemen
De kosten van de geeste- stoornis. Zo’n 19.000 pati- zekering makkelijk te beta-
lijke gezondheidszorg ënten zijn voor kortere tijd len zijn.” Want het groot-
blijven stijgen. Verdere (minder dan een jaar) in beste deel van deze zorg duurt
aanpassing van de AWBZ handeling bij die instelling, kort. Doorgaans is de pa-
moet uitkomst bieden. zoals pleinvrees. En dat aan- tiënt na twintig bezoeken
Laatste deel in een serie tal stijgt. En de kosten nog (voor het grootste deel) gene-
over de praktijk. harder. „Dat kan zo niet lan- zen verklaard. „Door de wild-
ger”, zegt bestuurder Thea groei stegen de AWBZ-kos-
Door onze redacteur Frits
Heeren van Zon & Schild. ten onbeheerst, en dus ook
Baltesen Amersfoort, 6
Dat vindt staatssecretaris de premie van de AWBZ. De
maart. IJskoud is het op het
Bussemaker (Volksgezond- geestelijke gezondheidszorg
uitgestrekte groene terrein
heid, PvdA) ook. Ze vroeg de is een grote blackbox. Het was
van psychiatrische instelling
Sociaal-Economische Raad niet duidelijk wat er met dit
Zon & Schild in Amersfoort.
(SER) vorig jaar een ad- publieke geld gebeurde.”
Toch zit een zeer magere
vies over de „fundamente- Om die reden heeft het kabi-
vrouw met een grote bos ver-
le tekortkomingen” van de net juist twee maanden gele-
ward grijs haar in de storm-
AWBZ. Deze volksverzeke- den de kortdurende psychi-
achtige wind met een dunne
ring was oorspronkelijk be- atrische zorg uit de AWBZ
jurk op het natte gras. Langs
doeld voor langdurige ziek- gehaald. Alleen klinische be-
haar trippelt een vrouw in
te, maar is ontaard in een re- handelingen voor een pati-
een knalrode mantel jui-
geling die alles vergoedt. Bij- ënt die permanent in een in-
chend voorbij. Ze kijkt blij
voorbeeld een behandeling stelling woont, worden nu
naar links en rechts om het
voor een eetstoornis van vijf uit deze volksverzekering be-
applaus van het onzichtbare
sessies. taald. Een verbetering, zegt
publiek in ontvangst te ne-
„Het is een grote weeffout Heeren: „Psychiatrische hulp
men.
in de AWBZ geweest om is daardoor net zo ‘gewoon’
Zon & Schild telt 600 be-
allerlei korte behandelingen als hulpverlening door zie-
woners met langdurig psy-
toch onbeperkt te vergoe- kenhuizen.” Ze vindt het wel
chiatrische problemen, zo-
den”, zegt Heeren. „Dit ter- jammer dat het budgetpla-
als schizofrenie, een stem-
wijl de meeste behandelin- fond voor haar sector mee
mings- of persoonlijkheid-
gen met je ziektekostenver- verhuisde van de AWBZ naar
de particuliere ziektekosten- worden door kennis van za- Remmers van Veldhuizen
verzekering. ken.” meent dat er sinds janu-
Sinds een paar maanden be- Tijdens een therapie moe- ari een weeffout is geslo-
talen de commerciële zorg- ten in- AWBZ op de pen bij de overheveling van
verzekeraars dus de kort- schop Geestelijke gezond- AWBZ naar de ziektekos-
durende hulp. Flink na- heidszorg dicaties geregeld tenverzekering. Deze direc-
deel is wel dat Zon & worden aangepast. Daardoor teur zorgontwikkeling GGZ
Schild moet werken met twee zijn behandelaren steeds ge- NoordHolland Noord ziet nu
bekostigingssystemen. Toe- dwongen een nieuwe stapel dat veel instellingen aarze-
stemming voor behandelin- papierwerk op te sturen naar len om psychiatrische pati-
gen via de AWBZ lopen via CIZ. Heeren: „Voor ons per- ënten zelfstandiger te laten
indicatie-instituut CIZ, maar soneel is de bureaucratie van wonen in kleinschalig ver-
zorgverzekeraars (voor de het AWBZ een grote bron band, zoals in woongroepen.
kortdurende hulp) hanteren van ergernis.” Psychologen En die aarzeling heeft een
zogenoemde dbc’s (diagnose en psychiaters wachten nu puur financiële reden, nadat
behandel combinaties). Daar- soms weken voordat ze na alleen langdurige psychiatri-
in zitten 7.000 verschillende een nieuw CIZ-besluit verder sche zorg binnen een instel-
typen behandelingen, waar kunnen met hun behandeling bij de AWBZ gebleven,
steeds een ander prijskaartje ling. En dat komt de therapie maar niet de langdurige zorg
aan hangt. niet ten goede. buiten die instituten.
Vooral het instituut CIZ is Zon & Schild is positiever Het effect is volgens Van
Heeren een doorn in het oog: over de zorgverzekeraars. Ze Veldhuizen dat veel instel-
„Hun indicatiesysteem werkt kijken beter of een behan- lingen zelfs stoppen met de
niet goed. Voor het CIZ zijn deling kwalitatief goed is en verzelfstandiging van pati-
onze klanten nog steeds las- snel kan werken. Dat is voor ënten. Want de ziektekos-
tig te beoordelen. Zelfs als hen uiteindelijk het goed- tenverzekeraars nemen de-
onze behandelaren formu- koopst. Het is allemaal nog ze financiering niet zomaar
lieren hebben ingevuld die een beetje wennen, zegt Hee- over: die hebben liever dat
soms wel dertig pagina’s om- ren, maar de dbc’s van de de zorg voor patiënten in
vatten, klopt de indicatiestel- verzekeraars zullen meer in- de instellingen blijven, om-
ling vaak niet. De mensen van zicht geven in de kosten. dat dat wordt betaald door
CIZ willen zich onafhanke- „Dan kan er eens een keer een de AWBZ. Van Veldhuizen:
lijk opstellen, maar ik vind einde komen aan de discus- „Daarmee wordt dure en
dat ze vooral onafhankelijk sie over dat de geestelijke ge- minder wenselijke klinische
zijn omdat ze niet gehinderd zondheid zo’n blackbox is.”
zorg gestimuleerd, boven

goedkopere en betere zorg.”
Heeren vindt de veranderin-
gen aan het begin van dit
jaar een mooie test: eind dit
jaar kan ze goed zien welk
systeem voor de kortduren-
de hulp het beste is. „Tot nu
toe zie ik financiering via de
ziektekostenverzekering ab-
soluut als een vooruitgang.”
Deel 1 en 2 van deze serie op
nrc.nl/binnenland
BINNENLAND
Rembrandtplein wordt grasveld

Door een onzer redacteu-
ren Rotterdam, 6 maart. Het
Rembrandtplein, hart van
het Amsterdamse uitgaansle-
ven, ondergaat een metamor-
fose. Het plantsoen werd 25
jaar geleden voor het laatst
ingericht en „voldoet niet
meer aan de eisen van de mo-
derne tijd”, aldus een zegs-
man van Stadsdeel Centrum.
Na de herinrichting moet
het plein beter uitgerust zijn
voor evenementen als Gay
Pride en Koninginnedag.
Struiken, hekken en amster-
dammertjes zullen wijken
voor een groot grasveld met
een stenen plateau. Over de
beeldengroep met persona-
ges van de Nachtwacht is nog
geen beslissing genomen. De
bomen en het beeld van Rem-
brandt blijven in elk geval
staan. De bouw start begin
volgend jaar en zal enkele
maanden duren. Totale kos-
ten: 3,5 miljoen euro.
BINNENLAND
Geld voor sloop Ganzedijk is er niet

Voorwaarde is dat er vier ogen had gekregen, terwijl meerd over de conclusie. Hof-
miljoen euro op tafel komt, de provincie het onderzoek man: „De beste oplossing was
aldus wethouder Hietbrink wel met 65.000 euro subsidi- sloop, vertelde de KAW. Ie-
van Reiderland, om eigena- eerde. Ook was de provincie dereen schrok.” Maar verder
ren van koopwoningen in vertegenwoordigd in de pro- namen de aanwezige raadsle-
Ganzedijk uit te kopen. Dat jectgroep. Mulder zegt dat de den het rapport voor kennis-
geld is er nu niet. Vooral dat provincie de bestuurlijke co- geving aan. Want het is de ge-
laatste gegeven maakt gede- ördinatie nu op zich neemt. meenteraad die definitief be-
puteerde Mulder boos. „Je Vanmorgen bespraken de ge- slist over sloop, beklemtoont
kunt niet zeggen dat een heel meente, provincie en verte- hij. Toen Hofman de wet-
dorp plat moet, terwijl je genwoordigers van woning- houder hoorde zeggen dat de
er geen geld voor hebt.” Ze corporatie Acantus de situ- gemeente zou overgaan tot
sluit niet uit dat er op den atie. Hietbrink is overigens sloop, was dat voorbarig, zegt
duur enkele woningen ge- verbaasd dat gedeputeerde het SP-raadslid. „Dat had hij
sloopt worden in Ganzedijk, Mulder beweert dat ze pas beter niet kunnen doen.”
maar wil inzetten op alterna- gisteren het definitieve rap- Hietbrink verklaart dat de
tieven. „Bewoners confronte- port inzag. „In december gin- eindconclusie van het rap-
ren met één conclusie, name- gen we met alle betrokkenen port al in december duidelijk
lijk slopen, zonder een tijds- van de begeleidingsgroep om was. Omdat geld voor uitko-
perspectief te noemen of al- tafel. Daar zaten twee provin- pen van bewoners ontbrak,
ternatieven is onacceptabel.” cieambtenaren bij.” werd het plan niet naar bui-
Op het Groninger provincie- Op 11 februari kregen leten gebracht. Woningcorpo-
huis was men verrast en geïr- den van de klankbordgroep, ratie Acantus wilde de beno-
riteerd, aldus een woordvoer- bestaande uit bewoners van digde vier miljoen euro er
der, dat de aanbevelingen Ganzedijk, de conclusie van niet aan uitgeven, uit angst
van KAW zonder bestuurlijk het onderzoek te horen. Een voor precedentwerking.
overleg op straat lagen. „Er dag later werden huurders De Groningse staatsrechtge-
zijn dingen misgegaan in de en eigenaren van koopwo- leerde Alfons Dölle zegt dat
communicatie”, zegt hij. „De ningen op de hoogte gede gemeenteraad als enige
presentatie van KAW (op 11 fe- bracht. Volgens SPraadslid formeel bevoegd is om te be-
bruari jl. red.) heeft ons over- Hero Hofman werd de ge- slissen over sloop. Maar de
vallen.” Mulder zegt dat ze meenteraad een uur voor provincie mag zich, uit oog-
het conceptadvies niet onder de klankbordgroep, geïnfor- punt van zorgplicht voor zijn
ingezetenen, bemoeien met

de kwestie, verklaart hij.
BINNENLAND
PvdA twijfelt over aanbeste- Volgens Ter Horst is de hand- apparatuur voor wietteelt
ding voor gratis lesboeken having van de openbare orde wordt strafbaar. Minister
Door een onzer redacteuren een taak van de overheid, die Hirsch Ballin (Justitie, CDA)
Den Haag, 6 maart. Op ver- dan ook de kosten moet dra- zal daartoe een wetsvoor-
zoek van de PvdA-fractie, die gen. Het voorstel was ook bestel indienen, zo meldde
meer bedenktijd wil, heeft doeld als drukmiddel, zodat zijn woordvoerder vanmid-
de Tweede Kamer de afron- clubs zelf meer veiligheids- dag. In growshops en op hen-
ding van een debat over de maatregelen zouden nemen. nepbeurzen kunnen wiette-
gratis schoolboeken verscho- Maar volgens Ter Horst is dat lers makkelijk aan appara-
ven naar volgende week. De door de gedaalde politie-in- tuur komen voor het kweken
PvdA twijfelt over de Euro- zet rond voetbalwedstrijden, van wiet. Vanmiddag debat-
pese aanbesteding die met niet meer nodig. teert de Tweede Kamer over
het plan is gemoeid. De par- Meer geld voor wijkverlos- het drugsbeleid. Het CDA
tij is er niet van overtuigd kundige Door een onzer kreeg in november een Ka-
dat leraren in de toekomst redacteuren Den Haag, 6 mermeerderheid achter een
hun eigen lesmethodes mo- maart. Minister Klink (Volks- motie die oproept tot een har-
gen blijven kiezen. Staatsse- gezondheid, CDA) is bereid de aanpak van growshops.
cretaris Van Bijsterveldt (On- het tarief te verhogen van ver- Moszkowicz: claim tegen
derwijs, CDA) heeft zich la- loskundigen in achterstands- Van der Sloot Rotterdam, 6
ten adviseren door onder an- wijken. De Tweede Kamer maart. Advocaat Bram Mosz-
deren de landsadvocaat, die steunde gisteravond tijdens kowicz onderzoekt of hij Jo-
stelt dat die keuzevrijheid ge- een spoeddebat een motie ran van der Sloot civielrech-
waarborgd is. Diverse juris- van Kamerlid Arib (PvdA) telijk kan aanklagen. Bij het
ten weerspreken dat. hierover. Klink laat eerst nog programma Pauw en Witteman
Geen bijdrage clubs voor de Nederlandse Zorgautori- zei hij gisteravond de kans
politie-inzet Door een on- teit (NZa) nagaan hoe zwaar „85 tot 90 procent” te ach-
zer redacteuren Den Haag, precies de werklast is van ver- ten dat hij namens de moe-
6 maart. Clubs in het be- loskundigen in achterstands- der van de verdwenen Ame-
taald voetbal hoeven niet wijken. Onduidelijk is nog rikaanse tiener Natalee Hol-
mee te betalen aan de kos- hoeveel een hoger tarief gaat loway, een schadeclaim gaat
ten van politie-inzet. Minis- kosten. eisen. Volgens Moszkowicz
ter Ter Horst (Binnenland- Hirsch Ballin pakt grow- heeft Van der Sloot de moe-
se Zaken, PvdA) trekt een shops aan Door een onder schade berokkend door
wetsvoorstel daarover in, zo zer redacteuren Den Haag, de bekentenissen over de ver-
maakte zij gisteren bekend. 6 maart. Het verkopen van dwijning, die hij deed voor
een verborgen camera , te

verzwijgen tegenover justi-
tie. (ANP) Bouwer ecohuis
even gearresteerd Door on-
ze correspondent ENSCHE-
DE, 6 maart. De bouwer
van het ecohuis in Steen-
wijk, Jan Husslage, is gister-
middag aangehouden door
de politie, omdat hij zich
op het terrein begaf waar-
op zijn ecologische woning
staat. Het perceel is weer
in handen van de gemeen-
te Steenwijkerland. De ge-
meente is in juridische pro-
cedures verwikkeld geraakt
met Husslage omdat hij zijn
huis niet binnen de vooraf be-
paalde bouwtijd af had.
Husslage is gisteravond weer
vrijgelaten.
BINNENLAND
Krijgsmacht wil in 2020 niet meer met de pet

rond
Defensie onderzoekt wat zij wil en wat dat kost
Telkens als er een buiten- bat over de toekomst van de Dit najaar besloot het kabi-
landse militaire missie is, krijgsmacht werd vertoond. net tot ‘Strategische Verken-
moet de minister van De- De tijd van bezuinigen is ningen’ bij Defensie. Ze moe-
fensie om geld vragen bij voorbij. Hogere uitgaven ten de vraag beantwoorden
zijn collega’s. Daar wil hij voor Defensie, in plaats van of alles waar Nederland zijn
van af. altijd maar lagere. Daar moe- krijgsmacht voor wil inzet-
ten Nederlanders aan wen- ten ook te betalen is. De-
Door onze redacteur Mark
nen. Aldus de boodschap van fensie wil af van het gevoel
Kranenburg Den Haag,
minister Eimert van Mid- dat elke operatie vooraf ge-
6 maart. De Nederlandse
delkoop (Defensie, Christen- gaan dient te worden door
krijgsmacht anno 2020: ac-
Unie) op de bijeenkomst in de een financiële strooptocht.
tief in vredesoperaties in het
Rijksacademie voor Financi- Bij veel andere ministeries is
buitenland, actief in eigen
ën en Economie in Den Haag. het verwachtingspatroon an-
land nu het gebied van Lei-
Op die voor militairen niet al- dersom. Daar wil men af van
den tot Delft onder water
ledaagse plek werd het start- het eeuwige hand ophouden
staat, alert ook in eigen land
schot gegeven voor een stu- door de minister van Defen-
omdat een cyberaanval gaan-
die naar de betaalbaarheid sie.
de lijkt. Commandant der
van de krijgsmacht in de toe- Vandaar de breed samenge-
strijdkrachten Fatima Agrib
komst. Met de nadruk op toe- stelde commissie die met de
geeft commentaar op de situ-
komst. De politiek gevoeli- blik op 2020 moet zeggen
atie.
ge discussie mag vooral de hoe „ambitieniveau en finan-
Voor het ministerie van De-
huidige coalitie niet belasten. ciële middelen met elkaar in
fensie is het geen vraag of
Dus verschijnt het eindrap- evenwicht kunnen blijven”.
Nederlandse militairen over
port van de uit ambtenaren Zodat duidelijk wordt wat
twaalf jaar nog wel iets te
van vijf departementen bede krijgsmacht aankan. „We
doen hebben. Meer dan vol-
staande commissie pas in het moeten af van de eendimen-
doende, getuige het fictieve
najaar van 2009, als de begro- sionale discussie over de hoe-
journaal uit 2020 dat gisteren
tingsbesprekingen voor 2010, veelheid geld. Het gaat erom
als ‘appetizer’ voor een de-
het laatste échte jaar van dit wat we willen”, zei de op de
kabinet, achter de rug zijn. bijeenkomst aanwezige vice-
premier en minister van Fi- dat de Verkenningen leiden

nanciën Wouter Bos (PvdA). tot hogere Defensieuitgaven.
Behalve Defensie zijn de Maar voor de PvdA is dat
ministeries van Binnenland- geen uitgemaakte zaak. De
se Zaken, Buitenlandse Za- partij presenteerde vorig jaar
ken en Ontwikkelingssamen- een notitie met als conclu-
werking, Financiën en Jus- sie dat met minder materi-
titie vertegenwoordigd. Bo- eel en betere internationale
vendien staat het elke mi- samenwerking Defensie met
nister vrij een bijdrage te hetzelfde geld toe kan – zon-
leveren. Om te voorkomen der dat de inzetbaarheid ge-
dat de studie in een departe- vaar loopt.
mentale stammenstrijd ont- Of de toekomstverkenningen
aardt, krijgt de commissie een uitkomst bieden in dit
een „klankbordgroep” on- dispuut valt te betwijfelen.
der leiding van oud-minister „Het zullen uiteindelijk al-
Gerrit Zalm (Financiën, VVD) tijd politieke keuzes blijven”,
die gevraagd en ongevraagd zei Zalm gisteren.
advies kan geven. In de groep
zitten verder oud-militairen,
zoals de generaals Frank van
Kappen en Marcel Urlings, en
deskundigen zoals de hoog-
leraren Ko Colijn en oud-re-
dacteur Ben Knapen van NRC
Handelsblad.
De hoop bij Defensie is
dat toekomstige missies niet
meer ten koste gaan van
het apparaat van de krijgs-
macht, zoals bij de opera-
tie in Uruzgan. „Kannibali-
sering van materieel”, noemt
Kamerlid Raymond Knops
(CDA) dit. Voor hem staat vast
BINNENLAND
Europa’s nucleaire comeback

Kernenergie is terug in Olkiluoto wordt momenteel in het verleden besloten de
Europa. Britten, Duitsers, een zogeheten derdegenera- kerncentrales op termijn te
Finnen, Roemenen – ze tiekerncentrale gebouwd, de sluiten, maar de christen-de-
bouwen centrales of zijn European Pressurized water mocratische bondskanselier
het van plan. Het vermin- Reactor (EPR). Zulke centra- Angela Merkel wil dat be-
dert de afhankelijkheid les zijn veel veiliger dan de sluit terugdraaien – tegen de
van olie. bestaande, maar ze produce- zin van coalitiepartij SPD. In
ren nog steeds veel afval. Roemenië en Bulgarije wor-
Door Chris Hensen Rotter-
Opvallend is dat in het Ver- den nieuwe kerncentrales ge-
dam, 6 maart. Terwijl kern-
enigd Koninkrijk de rege- bouwd. In de Baltische Sta-
energie vrijwel overal in Eu-
ring-Brown onlangs juist zei ten zijn vergevorderde bouw-
ropa – en daarbuiten – een co-
dat zij nieuwe kerncentrales plannen en in Zwitserland en
meback lijkt te maken, raken
wil bouwen, waarschijnlijk Italië wordt kernenergie seri-
de gemoederen over het on-
van het type drie. De Britten eus heroverwogen. Frankrijk
derwerp in Nederland steeds
kwamen daarmee terug van omarmde de technologie ja-
meer verhit.
een besluit dat de Labourre- ren geleden al – zo’n 80 pro-
Minister Cramer (Milieu, Pv-
gering van Browns voorgan- cent van de energievoorzie-
dA) vindt dat er nog steeds
ger Blair in 2003 had geno- ning komt van kerncentrales.
te veel problemen zijn met
men om kernenergie lang- De renaissance van kernener-
de veiligheid en de verwer-
zaam uit te faseren. Reden: gie in deze landen komt, net
king van radioactief afval. Zij
het Verenigd Koninkrijk kon als in het Verenigd Konink-
wil daarom wachten tot een
zo de afhankelijkheid van rijk, vooral door de klimaat-
nieuw type kerncentrale be-
energie uit het buitenland problematiek. Kerncentrales
schikbaar is, de zogenoem-
verminderen, én kernener- stoten geen CO uit en zijn
de vierdegeneratiecentrales.
gie helpt de uitstoot van het 2 een goede manier om de
In 2030 zijn die mogelijk be-
broeikasgas CO terug te drin- klimaatdoelstellingen te ha-
schikbaar.
2 gen. Kernenergie is in dat len. Verder geldt eveneens
Centrales van dit type pro-
opzicht een schone vorm van dat men niet afhankelijk wil
duceren fundamenteel min-
energie. zijn van wispelturige leve-
der afval, omdat een deel er-
En in Duitsland is kernener- ranciers van fossiele brand-
van gerecycled wordt. Het af-
gie een belangrijk onderwerp stoffen. Begin 2006 werd
val blijft bovendien minder
bij de Bondsdagverkiezingen door het Russische staatsgas-
lang radioactief. In het Finse
van 2009. Ook daar werd bedrijf Gazprom de gastoe-
voer naar Oekraïne afgeslo- brand. Het schrikbeeld van

ten, volgens Gazprom we- Tsjernobyl, waar in 1986 een
gens een prijsconflict. In Eu- meltdown zorgde voor fall-
ropa werd dit echter uitge- out van radioactieve deeltjes
legd als politieke druk van in grote delen van Europa,
Moskou. Rusland zou Oek- staat bij veel mensen nog
raïne hebben willen straffen haarscherp op het netvlies.
voor zijn nieuwe westerse
koers.
Ook in Nederland leek het ta-
boe op kernenergie overigens
enige tijd doorbroken. Eer-
der besloot het kabinet dat
de enige resterende kerncen-
trale, in het Zeeuwse dorpje
Borssele, langer open mocht
blijven. Oorspronkelijk zou
de centrale in 2013 dichtgaan,
maar dat is uitgesteld tot
2033. Ook wordt er onder-
zoek gedaan naar vijf loca-
ties voor nieuwe kerncentra-
les. Uit een gezamenlijk on-
derzoek van het Energieon-
derzoek Centrum Nederland
en het Natuur en Milieu Plan-
bureau uit 2006 bleek dat het
vrijwel onmogelijk was om
zonder kerncentrales de kli-
maatdoelstellingen (20 pro-
cent minder CO -uitstoot in
2 2020 ten opzichte van het
niveau in 1990) te realiseren.
Maar het debat lijkt nu dus
weer in alle hevigheid ont-
BINNENLAND
Waarschuwing NCTb op komst
Aanslagrisico in Nederland ‘substantieel’

Door een onzer redacteuren het comité voor ex-moslims istan worden gestuurd om in
Den Haag, 6 maart. De drei- van Ehsan Jami en het werk Europa aanslagen te plegen.
ging van een terroristische van de Iraanse kunstenares
aanslag in Nederland is toe- Sooreh Hera, met afbeeldin-
genomen, en is nu „sub- gen van de profeet Moham-
stantieel”. Dat zal de Nati- med.
onaal Coördinator Terroris- Dat het Dreigingsbeeld Ter-
mebestrijding (NCTb) naar rorisme Nederland (DTN) –
verwachting vanmiddag be- gewoonlijk vier keer per jaar
kendmaken. Uit kennis op- bijgesteld – is verhoogd van
gedaan bij verijdelde aansla- beperkt naar substantieel,
gen in Denemarken, het Ver- vloeit voort uit analyses van
enigd Koninkrijk, Duitsland de NCTb die uitwijzen dat de
en Spanje blijkt dat rekening kans op een aanslag in Neder-
moet worden gehouden met land reëel is. Het houdt ook
aanslagen in Nederland. verband met het feit dat Ne-
De NCTb verhoogt hiermee derland geregeld wordt ge-
zijn taxatie van het drei- noemd in verklaringen van
gingsniveau. Het risico van serieus te nemen terroristi-
een aanslag was volgens de sche netwerken.
NCTb afgelopen jaar „be- De NCTb maakt voor zijn
perkt”. analyses gebruik van gehei-
Het „internationale profiel” me informatie van inlichtin-
van Nederland is voor de ver- gendiensten, maar kijkt ook
hoogde dreiging minder be- naar openbare bronnen.
langrijk. Dat profiel wordt Voorheen was Al-Qaeda voor-
gevormd door de verwachte namelijk inspiratiebron voor
anti-Koranfilm van PVV-lei- lokale en regionale radicale
der Wilders, het kabinetsbe- netwerken. Volgens de analy-
sluit om de militaire missie se van de NCTb komt het ech-
in Afghanistan te verlengen, ter steeds vaker voor dat strij-
maar ook de oprichting van ders uit Afghanistan en Pak-
BINNENLAND
‘Onthutsende conclusies’ na 23 jaar van onrecht

In artikel UvA over affaire-Spijkers
Gezagsdragers hebben dienste stonden om de rech- ker dat de zaak in de doof-
zich gedurende 23 jaar ten van een burger moet voe- pot verdween. In 1997 moest
schuldig gemaakt aan ten te treden.” toenmalig minster Voorhoe-
fraude en machtsmis- Samen met twaalf van zijn ve erkennen dat Defensie ver-
bruik ten opzichte van studenten onderzocht Van antwoordelijk was voor de
Fred Spijkers van Defen- der Vliet de „kafkaëske lot- dood van Ovaa. Het ministe-
sie, zeggen Amsterdamse gevallen’” van Defensie-me- rie wist al vanaf 1970 dat de
onderzoekers. dewerker en klokkenluider ontsteker van de AP-23 land-
Fred Spijkers, die al bijna 25 mijn een gevaarlijk ontwerp-
Door onze redacteur Steven
jaar vecht tegen de overheid. fout bevatte.
Derix Rotterdam, 6 maart.
In het artikel ‘Rechtstaat zon- Gedurende al die jaren werd
Hoge ambtenaren. De natio-
der zelfkritisch en zelfreini- Spijkers actief door de over-
nale ombudsman. Opeenvol-
gend vermogen’ wordt het heid tegengewerkt. De maat-
gende ministers en staatsse-
handelen van een groot aan- schappelijk werker werd ont-
cretarissen. De minister-pre-
tal functionarissen langs de slagen en officieel (maar ten
sident.
beroepsethische maatlat ge- onrechte) tot psychiatrisch
De lijst van gezagsdragers
legd. Het resultaat is een lan- geval verklaard. Pas in 2002,
die zich de afgelopen 23 jaar
ge opsomming van onethisch werd Spijkers door middel
met de zaak-Spijkers heeft
gedrag, fraude en machts- van de zogeheten ‘vaststel-
bemoeid, is lang. En het
misbruik. „We hebben ons al- lingsovereenkomst’ gereha-
oordeel van universitair do-
leen gericht op de hoofdrol- biliteerd. De maatschappe-
cent beroepsethiek Joep van
spelers”, zegt Van der Vliet. lijk werker kreeg een lint-
der Vliet van de Universi-
In 1984 kwam munitie-ex- je, een schadevergoeding van
teit van Amsterdam (UvA)
pert Rob Ovaa bij een on- 1,6 miljoen euro. Nog steeds
over hen is vernietigend. „Zij
geluk met een landmijn om is Spijkers echter in conflict
waren geen hoeders van de
het leven. Maatschappelijk met Defensie over de uitvoe-
rechtstaat”, concludeert het
werker Fred Spijkers kreeg ring van de vaststellingsover-
Van der Vliet in een artikel
opdracht om de weduwe te eenkomst. Zo verzet Spijkers
dat morgen in het tijdschrift
vertellen dat Ovaa door ei- zich tegen het feit dat alle
Openbaar Bestuur verschijnt:
gen schuld was overleden. stukken over de zaak, waar-
„Integendeel, ze gebruikten
In plaats daarvan verhinder- onder de persoonlijke dos-
de bevoegdheden die hen ten
de de maatschappelijk wer- siers van ABP en UWV, zijn
weggehaald en voor 70 jaar tieke conclusies die getrok-

zijn opgeborgen in het Na- ken zouden moeten worden,
tionaal Archief. Spijkers ont- heeft hij wel een mening. Pre-
vangt geen wachtgeld, zijn mier Balkenende, de minis-
pensioenrechten zijn niet ge- ters Hirsch Ballin (Justitie),
regeld, en hij ontving een Ter Horst (Binnenlandse Za-
aanslag van een miljoen euro. ken) en Van Middelkoop (De-
Volgens Van der Vliet hebben fensie) moeten aftreden: „De
„gezagsdragers en politiek zittende ministers zijn ver-
verantwoordelijken” vanaf antwoordelijk voor wat er de
1984 tot heden „hun na- afgelopen 23 jaar is gebeurd.
tuurlijke plichten ten op- Maar ook voor de situatie nu,
zichte van de heer Spijkers de hele ellende met de uitvoe-
grof geschonden.” Van der ring van de vaststellingsover-
Vliet trekt een naar eigen eenkomst.”
zeggen „onthutsende con-
clusie’’: „sommige hoofdrol-
spelers’’ streefden „onrecht-
matige doelen’’ na en heb-
ben „rechtstatelijke midde-
len 23 jaar lang gebruikt
om onrecht te begaan.’’ Ook
premier Balkenende wordt
gebrek aan moed verweten.
„Ik kan niets voor u doen”,
schreef de premier in 2005.
„Balkenende heeft altijd de
mond vol van burgermoraal.
Maar zelf heeft hij niet de
moed om een een burger in
bescherming te nemen.”
De conclusies zijn keihard.
Maar, zo zegt Van der Vliet,
het artikel is zuiver weten-
schappelijk. Over de poli-
BINNENLAND
‘Fitna 100 kilometer binnen wet’

Wilders teleurgesteld dat tv-zenders zijn film niet volledig willen uitzenden
Dat Wilders’ film publie- ken uit hun verband getrok- die 100 kilometer binnen de
ke vertoning krijgt, lijdt ken.” Omroepen willen geen pro- wet blijft.” Perscentrum Nieuw-
wat hem betreft geen twij- pagandakanaal zijn, zeggen ze. spoort lijkt nu bereid de film te
fel. Maar hoe? Alleen via „Dat begrijp ik best. Maar vertonen. „Dat is voor mij de
internet? Of in perscen- het woord PVV komt niet in second best optie. Ik heb ze ge-
trum Nieuwpoort? de film voor. Natuurlijk heb vraagd of dat op 28 maart
ik een politiek doel. Maar kan gebeuren. Die datum is
Door onze redacteur Herman
ik kan zeker na deze com- overigens nog heel onzeker.
Staal Den Haag, 6 maart.
motie niet toestaan dat ze Ik heb een optie genomen
Geert Wilders wordt er „heel
er in gaan knippen. Ik wil om het bestuur van Nieuw-
erg triest” van. Hij heeft nog
hem nog steeds dolgraag op spoort tot een beslissing te
een ijzer in het vuur, daarom
televisie. Maar ik heb hem dwingen. Ze lijken bereid mij
houdt hij een slag om de arm.
liever helemaal op internet, toe te staan de film te laten
Maar het ziet er niet goed
dan half op televisie. De om- zien. Maar als ze mij verant-
uit: geen enkele omroep wil
roepen zijn natuurlijk hele- woordelijk maken voor de be-
zijn Koranfilm Fitna uitzen-
maal verantwoordelijk voor veiliging, vooraf, op de dag
den. „Ik had gehoopt dat één
het voorgerecht en het toe- en de dagen erna, dan kan
tv-zender zou zeggen: u hebt
tje. Discussies na afloop, een ik daar nooit aan voldoen.
het recht dit te doen, wij ge-
tegenfilm. Ik vind het alle- Ik hoor vandaag of morgen
ven u een podium.”
maal prima. Dan wil ik ook wat de kosten zijn. Dat wordt
De voorman van de Partij
met iedereen in debat.” Wilde al heel snel heel moeilijk. ”
voor de Vrijheid heeft de af-
u de film van tevoren laten zien? Het personeel van Nieuwspoort
gelopen dagen contact ge-
„Als een omroep de inten- zou zich ernstig zorgen maken.
had met publieke en com-
tie had uitgesproken om hem „Dat begrijp ik natuurlijk al-
merciële omroepen. Geen er-
in zijn geheel uit te zenden, lemaal. Maar ik heb natuur-
van wil de 15 minuten du-
dan hadden ze hem vooraf lijk geen geld om zelf voor
rende film in zijn geheel uit-
mogen zien. Natuurlijk bede hele beveiliging te zor-
zenden. „Dat is voor mij de
grijp ik dat ze wel even wil- gen. Als ik daar ook met mijn
enige harde voorwaarde. Niet
len weten wat ze uitzenden. vingers in moet gaan zitten,
alleen maar fragmenten, of
Dat er niet hele gekke din- gaat het niet door. Dan moet
in blokjes met discussie tus-
gen inzitten. Dat is niet zo. ik weer andere opties over-
sendoor. Dan worden er za-
Het is een hele mooie film, wegen. Ik moet roeien met
de riemen die ik heb.” In het dan het is. Maar ik krijg serveerd, overwegen zich te-
buitenland maken ook veel men- veel steun. In mijn email- rug te trekken, melden bron-
sen zich zorgen, bijvoorbeeld Ne- bak zitten nog 1.102 ongele- nen bij Nieuwspoort.
derlandse hulpverleners en bedrij- zen e-mails. Van alle reacties
ven. Voelt u zich daarvoor verant- is 90 procent heel positief. De
woordelijk? „De druk is groot, rest maakt zich heel kwaad.”
maar daarvoor kan ik me niet Krijgt u ook steun uit de Tweede
verantwoordelijk voelen. Zij Kamer, of proberen Kamerleden u
hebben zich het hoofd op hol over te halen af te zien van een
laten brengen door premier vertoning? „Nee. Eén PvdA’er
Balkenende, die megafoon- kwam op me af en zei: het is
politiek heeft bedreven door toch wat dat wij nu moeten
hele zware woorden te ge- verdedigen dat jij de film kan
bruiken: aanslagen, doden. uitzenden, maar dat doen we
Hij is verantwoordelijk voor wel. Het zegt natuurlijk veel
de ophef. Hoe kan ik nou ver- dat dat er alleen al over wordt
antwoordelijk zijn voor iets gediscussieerd om de film te
dat nog niet bestaat, waarvan verbieden. Gelukkig zal dat
niemand de inhoud kent, wat niet gebeuren.”
nog niemand kan beoorde-
len?” CDA-fractievoorzitter Pie- Fitna in Nieuwspoort
ter van Geel heeft gezegd dat ‘de Geert Wilders heeft voor 28
feitelijke inhoud niet meer van be- maart een optie genomen op-
lang is voor de mechanismen die een zaal in het Haagse pers-
al zijn ontstaan’. „Dat is toch centrum Nieuwspoort, om er
de wereld op zijn kop. Ik kan zijn film Fitna te presenteren.
Het Nieuwspoort-bestuur
kan toch alleen maar verant-
vergaderde er gisteren drie
woordelijk zijn voor de in-
uur over. Uitkomst: Wilders
houd. Ik had sinds novem- krijgt in principe de gele-
ber in wel driehonderd tv- genheid de film te laten
programma’s kunnen optre- zien. Personeelsleden hebben
den, maar heb dat niet ge- zorgen geuit over hun vei-
daan. Zij – Balkenende, Ver- ligheid, maar dat gaf voor
hagen, het kabinet – heb- het bestuur niet de doorslag.
ben het veel groter gemaakt Enkele bedrijven die na 28
maart een zaal hebben gere-
BINNENLAND
Kernenergie Terwijl Nederland ruziet over nieuwe centrales, willen de buurlanden

gaan bouwen
Cramer wil nog een generatie wachten

Minister Cramer (Milieu) over Van der Hoeven (Econo- ven, die over energie gaat,
wil pas op zijn vroegst in mische Zaken, CDA). noemt de uitlatingen van
2030 nieuwe kerncentra- Minister Cramer wil op zijn haar collega in het kabinet
les. „Ik denk dat de uit- vroegst in 2030 met de bouw voorbarig. Tweede Kamerlid
spraken van de minister van kerncentrales beginnen. Liesbeth Spies (CDA) vindt
door angst zijn ingege- De huidige centrales zijn vol- het „niet netjes” en „zeer on-
ven.” gens haar niet veilig genoeg verstandig” dat Cramer niet
en zorgen voor te veel afval- wacht op het SER-advies, dat
Door onze redacteur Jeroen
problemen. Het type centra- zij „zelf heeft aangevraagd
Wester Den Haag, 6 maart.
le dat volgens de minister wel voor de bepaling van een
Er was gistermiddag slechts
aanvaardbaar veilig en be- kabinetsstandpunt”. Volgens
een uurtje nodig voordat de
trouwbaar genoeg is, zal naar haar moeten zakelijke argu-
onenigheid over kernener-
verwachting pas over ruim menten worden gebruikt in
gie in de Sociaal-Economi-
twintig jaar van de tekenta- de discussie. Spies: „Ik denk
sche Raad oversloeg op het
fel komen. Daarom moet er dat de uitspraken van de mi-
kabinet – de partij waar het
geen extra geld in kernener- nister door angst zijn inge-
advies voor bedoeld is.
gie worden geïnvesteerd. geven. Dat mag een minister
De vraag of kernenergie al
Cramer deed haar uitspraken nooit hebben. Kernenergie
veilig, betrouwbaar en duur-
gistermiddag nadat de SER uitsluiten is in dit stadium
zaam genoeg is om als
de presentatie van een advies zeer onverstandig. Eigenlijk
volwaardige tussenoplossing
over kernenergie aan het ka- verklaart Cramer kernener-
voor de energieproductie te
binet vanwege onenigheid op gie tot taboe, terwijl we pro-
dienen, splijt de partijen
het allerlaatste moment af- blemen hebben met duurza-
langs dezelfde breuklijn: mi-
gelastte. Volgens een woord- me energie, met biomassa,
lieu aan de ene kant en eco-
voerder van Cramer gaat het met nieuwe kolencentrales.”
nomie aan de andere kant.
om de visie van de minister Partijen als CDA, VVD en Pv-
In de SER staan de werkge-
die „losstaat” van het misluk- dA wensen uiteindelijk al-
vers én werknemers tegen-
te SERadvies. leen de productie van duur-
over de milieubeweging. In
Het CDA voelt zich geschof- zame energie, maar dat is
het kabinet staat minister
feerd. De christen-democra- de komende tientallen jaren
Cramer (Milieu, PvdA) tegen-
tische minister Van der Hoe- volgens hen nog onmogelijk.
In het regeerakkoord is afge- trales er zijn. En dat duurt

sproken dat er deze kabinets- dus nog wel een tijdje.
periode, die loopt tot 2011,
geen kerncentrales worden
gebouwd. Volgens de VVD
een loze belofte. Kamerlid
Halbe Zijlstra: „ Zelfs als je
vandaag zou beslissen dat we
kerncentrales gaan bouwen,
lukt het je niet om nog deze
periode met de bouw ervan te
beginnen.” Onderzoeksinsti-
tuut ECN stelde vorig jaar dat
inspraakprocedures en ver-
gunningaanvragen voor een
nieuwe centrale 5 tot 7 jaar
vergen.
Het kabinet heeft vier ver-
gunningen afgegeven voor
de bouw van kolencentrales
om de energieproductie in
Nederland te verbeteren. De
milieubeweging is daar fel te-
gen en wil dat er meer in
duurzame energie als wind,
zon en biomassa wordt geïn-
vesteerd.
Volgens Kamerlid Diederik
Samsom (PvdA) is kernener-
gie pas een vergelijkbaar al-
ternatief voor kolencentra-
les waarvan de kooldioxide
wordt opgevangen en opge-
slagen, wanneer de zogehe-
ten vierdegeneratiekerncen-
DONDERDAG 6 MAART 2008 BU ITEN LAN D NRC HANDELSBLAD
BUITENLAND
Organisatie Amerikaanse Staten:
Soevereiniteit van Ecuador geschonden

washington, 6 maart. De rillastrijders werden omge- Gates is er „een relatief klei-
Organisatie van Amerikaan- bracht. Ook moet de commis- ne kans op een militair con-
se Staten heeft de Colombi- sie bekijken hoe de banden flict”. (Reuters, AP)
aanse aanval op een kamp tussen Ecuador en Colombia
van rebellenbeweging FARC hersteld kunnen worden. Op
in Ecuador, zaterdag, een de hoog opgelopen spannin-
schending van de Ecua- gen tussen Colombia en Ve-
doriaanse soevereiniteit ge- nezuela gaat de resolutie niet
noemd. Venezuela heeft troe- in.
pen naar de grens met Co- Venezuela, dat zich met-
lombia gestuurd. Diploma- een bijzonder verontwaar-
tieke pogingen om de snel digd had getoond over de
opgelopen crisis te bezweren Colombiaanse actie in Ecu-
leidden gisteren in Washing- ador, heeft volgens minister
ton tot de resolutie van de van Defensie Gustavo Ran-
Organisatie van Amerikaanse gel inmiddels 85 procent van
Staten (OAS), waarbij zowel een legermacht van ongeveer
Ecuador als Colombia zich 9000 man met tanks aan
konden aansluiten. Colom- de grens met Colombia gele-
bia heeft volgens de resolutie gerd. Ecuador zou ook troe-
„de soevereiniteit en de ter- pen naar de grens sturen.
ritoriale integriteit van Ecu- Maar de regering van Colom-
ador” geschonden. Maar het bia zegt niet van plan te zijn
land wordt daarvoor in de re- op haar beurt troepen naar
solutie niet veroordeeld. de grens te sturen. De Colom-
De OAS heeft ook besloten biaanse minister van Defen-
dat een commissie in Ecu- sie spreekt van „een absur-
ador en Colombia een on- de provocatie” van Venezuela
derzoek gaat instellen naar waarop zijn land niet hoeft te
de aanval, waarbij de twee- reageren.
de man van de FARC, Raúl Volgens de Amerikaanse mi-
Reyes en 23 anderen guer- nister van Defensie Robert
BUITENLAND
Bush geeft McCain officieel zijn steun

BUITENLAND
Oezbekistan laat weer Ameri- het overleg is de brief die Egyptische politie heeft van-
kanen toe op vliegveld Tasj- 138 moslimvertegenwoordi- daag drie leidende vertegen-
kent, 6 maart. Oezbekistan gers vorig najaar stuurden woordigers van de funda-
staat Amerikaanse troepen naar de paus. Daarin nodig- mentalistische Moslimbroe-
weer toe gebruik te maken den ze hem uit tot de dialoog. derschap gearresteerd. On-
van het vliegveld van Termez, Een jaar eerder reageerden der hen is een lid van
op de Oezbeeks-Afghaanse moslims nog boos op een toe- het uitvoerend leiderschap,
grens. Het vliegveld is be- spraak van Benedictus in Re- Mahmoud Ghuzlan. De po-
langrijk voor de bevoorra- gensburg waarin hij anti-isla- litie heeft de afgelopen we-
ding van de internationale mitische uitspraken had ge- ken honderden Moslimbroe-
troepenmacht in Afghanis- citeerd. ders opgepakt tegen de ach-
tan. Oezbekistan weerde de Openbare executies in tergrond van de komen-
Amerikanen sinds 2005, na Noord-Korea Seoul, 6 maart. de gemeenteraadsverkiezin-
Amerikaanse kritiek op het Noord-Korea heeft dertien gen. De Moslimbroederschap
bloedbad dat het Oezbeek- vrouwen en twee mannen in is de grootste Egyptische op-
se leger had aangericht on- het openbaar geëxecuteerd positiegroep. (Reuters) ‘Ze-
der demonstranten in de stad omdat ze illegaal de grens ker 100 doden in Kameroen’
Andizjon. De Amerikanen met China waren overgesto- Yaoundé, 6 maart. Volgens
mogen van en naar Termez ken. twee mensenrechtenorgani-
niet met eigen maar alleen Dat meldde de Zuid-Kore- saties in Kameroen zijn tij-
met Duitse militaire vlieg- aanse humanitaire organisa- dens gewelddadige protesten
tuigen reizen. (BBC) Dia- tie Good Friends gisteren. De vorige week veel meer do-
loog tussen Vaticaan, mos- executies vonden plaats op den gevallen dan de regering
lims Door onze correspon- een brug in de stad Onse- zegt. Minister van Commu-
dent Rome, 6 maart. Er komt ong bij de grens met Chi- nicatie Jean Pierre Biyiti bi
een permanente dialoog tus- na en Rusland. Volgens een Essam sprak gisteren van 24
sen het Vaticaan en moslim- door Good Friends geciteer- doden, maar het werkelijke
leiders, zo is gisteren beslo- de Noord-Koreaanse ambte- dodental overstijgt honderd,
ten. De eerste bijeenkomst naar waren de executies be- aldus de organisaties. De on-
staat gepland voor begin no- doeld om vluchten te ont- lusten vormden een reactie
vember en zal worden bijge- moedigen. De regering van op de stijgende brandstof- en
woond door paus Benedictus Zuid-Korea heeft het be- voedselprijzen in Kameroen.
XVI. Het thema zal ‘Liefde richt niet bevestigd. (AP) Op- Veel Kameroeners zijn ook
voor God en liefde voor de positieleiders Egypte opge- boos omdat president Paul
naaste’ zijn. Aanleiding voor pakt Kairo, 6 maart. De Biya de grondwet wil aanpas-
sen zodat hij na 2011 kan aan-

blijven. (AFP, Reuters) Oppo-
sitieleider Rusland de cel in
St. Petersburg, 6 maart. Een
rechtbank in Sint Petersburg
heeft de voorlopige hechte-
nis bevolen van de plaatse-
lijke leider van de oppositie-
partij Jabloko, Maksim Rez-
nik. Reznik is daarop in hon-
gerstaking gegaan. Hij werd
afgelopen weekeinde opge-
pakt omdat hij een politie-
man zou hebben geslagen,
een vergrijp waarvoor hij vijf
jaar gevangenisstraf kan krij-
gen. Volgens Jabloko is de
aanhouding een poging van
de autoriteiten om de par-
tij te ondermijnen. (Reuters)
Boot zinkt in Albanië: 16 do-
den Tirana, 6 maart. Op een
meer bij de Albanese hoofd-
stad Tirana is gisteren een
boot met feestvierende Alba-
nezen gezonken; zestien van
de twintig opvarenden ver-
dronken. Ze vierden de vijf-
de verjaardag van een twee-
ling, die tot de slachtoffers
behoorde. Volgens de politie
was de boot te zwaar beladen.
(BBC)
BUITENLAND
Colombianen blij met actie tegen de FARC

De actie van het leger van Zelfs de linkse oppositiepar- land veiliger gemaakt, maar
Colombia tegen de FARC tijen, doorgaans felle critici heeft nooit eerder een echt
kwam afgelopen weekein- van de conservatieve presi- kopstuk van de FARC kun-
de onverwacht. Er is veel dent Uribe, onthielden zich nen vangen.”
kritiek op Colombia, maar van hun gebruikelijke scher- Voor de buitenwereld kwam
niet in eigen land. pe kritiek. de aanval onverwachts. Vori-
Buiten Colombia waren de ge maand en in januari had
Door onze correspondent
reacties anders. Ecuador en de beweging nog vijf gijze-
Philip de Wit Rio de Janei-
Venezuela hebben de diplo- laars vrijgelaten, na bemid-
ro, 6 maart. Een onbesuisde
matieke banden met Co- deling door de Venezolaan-
actie met verstrekkende ge-
lombia verbroken en troe- se president Chávez. Een van
volgen of een meesterzet, op
pen naar de grens gestuurd. de onderhandelaars namens
weg naar een veiliger samen-
„Maar voor Colombianen de FARC was Reyes. De vrij-
leving? In Colombia is de aan-
gelden andere zaken”, zegt latingen werden gezien als
val van het leger, het afge-
Nicolas Urrutia, veiligheids- een toenaderingspoging van
lopen weekend, op Colom-
analist van Fundación Ideas pa- de FARC, die de afgelopen ja-
biaanse guerrillastrijders in
ra la Paz in de Colombiaan- ren is verzwakt, mede door
buurland Ecuador goed ge-
se hoofdstad Bogotá. „Ze zijn desertie van strijders. Hoop
vallen. Eindelijk had het le-
hier moe van veertig jaar bur- was er ook dat de zieke In-
ger een grote vis gevangen:
geroorlog en onveiligheid. grid Betancourt, de voorma-
bij de actie kwam Raúl Rey-
De actie wordt gezien als een lige presidentskandidaat van
es om, de tweede man van
gevoelige slag voor de guer- Franse afkomst, na zes jaar
de Gewapende Revolutionai-
rillabeweging.” vrij zou komen. Deze week
re Strijdkrachten van Colom-
Reyes was jarenlang onaan- liet de Franse president Sar-
bia (FARC).
raakbaar en gold als een kozy zich teleurgesteld uit
De regio is in een crisis ge-
hardliner van de FARC, van over het optreden van de Co-
raakt, maar in Colombia (44
oorsprong de militaire vleu- lombiaanse regering.
miljoen inwoners) was de
gel van de Colombiaanse De Colombianen zelf redene-
afgelopen dagen vooral lof
communistische partij. De ren anders. De FARC heeft
voor het optreden van het
groepering staat op de lijst het land nu al 40 jaar in een
leger. Volgens opiniepeilin-
van terroristische organisa- houdgreep en leeft van ont-
gen steunt het overgrote deel
ties van de Europese Unie. voeringen en cocaïnehandel.
van de bevolking de actie.
Urrutia: „Uribe heeft het Recente vrijlatingen van poli-
tieke gevangenen hebben al- regering. Wat opvalt, is de re-

leen symbolische betekenis. actie van Chávez. Met het stu-
Nog altijd heeft de organisa- ren van troepen naar de grens
tie zo’n 700 mensen in gevan- lijkt hij te erkennen dat de
genschap. FARC ook onderdak vindt in
Sarkozy mag zich dan heb- Venezuela.”
ben ingezet voor de vrij-
lating van Betancourt, dat
zij echt op korte termijn
vrijkomt wordt betwijfeld.
Voor de FARC is Betancourt
zeer waardevol. Zij houdt
de aandacht op de organi-
satie gevestigd. Zonder haar
zijn de problemen met de
FARC en de gegijzelden voor-
al een binnenlandse kwestie,
ver weg in Latijns-Amerika.
Volgens Urrutia hoeft de uit-
schakeling van Reyes niet
alleen maar negatieve kan-
ten te hebben. Reyes stond
bekend als een onbuigzame
onderhandelaar. Zijn positie
binnen de FARC zal door een
ander worden overgenomen
en dat kan toekomstige on-
derhandelingen makkelijker
maken.
Urrutia: „De regering Uri-
be zal militaire druk blij-
ven uitoefenen op de FARC,
daarnaast staat zij open voor
onderhandelingen. De actie
past dus in het beleid van de
BUITENLAND
Eerste zitting in Kenia

Nairobi, 6 maart. Het Keni- Het akkoord kan rekenen op ten zoals Financiën, die de re-
aanse parlement is vanmid- instemming door het parle- gering wil houden.
dag voor het eerst bijeenge- ment. President Mwai Kibaki De samenwerking kan ook
komen sinds de regering en riep voorafgaand aan de zit- onder druk komen te staan
de oppositie het een week ge- ting vanochtend alle 204 par- door nieuwe beschuldigin-
leden eens werden over een lementariërs op het akkoord gen dat de regering betrok-
machtsdeling. De volksverte- te ondersteunen. Oppositie- ken is geweest bij het recen-
genwoordigers zouden naar leider Raila Odinga, de be- te geweld. Via de BBC claim-
verwachting een begin ma- oogde premier, deed eerder den anonieme leden van de
ken met de formalisering van een soortgelijke oproep. De gevreesde Mungiki-sekte dat
het compromis, dat onder oppositie beschikt in het par- zij in de residentie van Kiba-
meer voorziet in de vorming lement over een kleine meer- ki opdracht hebben gekregen
van een coalitieregering en derheid. tot geweldpleging. De rege-
het creëren van de functie van Het parlement moet ook ring ontkent de aantijgingen.
minister-president, een post stemmen over het voorne- (Reuters, AP, AFP)
die ingevuld zal worden door men om twee vicepremiers
de oppositie. aan te stellen, de grondwet
De machtsdeling moet de po- te wijzigen en een waarheids-
litieke stabiliteit terugbren- en verzoeningscommissie in
gen in Kenia, ruim twee het leven te roepen. Het par-
maanden na de omstreden lementaire proces zal naar
presidentsverkiezingen die schatting twee weken in be-
uitmondden in hevig geweld slag nemen.
dat zeker 1.500 levens kost- De samenwerking tussen de
te. De oppositie, die de re- regering en wat nu nog de
gering beschuldigde van ver- oppositie is, zal een test on-
kiezingsfraude, eiste een aan- dergaan met de precieze in-
deel in de macht, een ver- vulling van de bevoegdheden
langen waar de regering vo- van de nieuwe premier, die
rige week pas aan tegemoet- met de president moet sa-
kwam onder zware internati- menwerken, en met de verde-
onale druk. ling van de ministersposten.
De oppositie eist zware pos-
BUITENLAND
Chinees één-kindbeleid wordt mogelijk

versoepeld
Door de maatregel van Deng Xiaoping moeten nu steeds minder werkenden
voor steeds meer ouderen zorgen
Het Nationale Volkscon- Uit angst voor een bevol- In China moeten steeds min-
gres in China bespreekt kingsexplosie besloot Deng der werkenden zorgen voor
deze week een versoepe- Xiaoping in de jaren tach- steeds meer ouderen. In de
ling van het één-kindbe- tig dat gezinnen in de ste- officiële bevolkingsstatistie-
leid. Het land heeft be- den maar één kind moch- ken stonden eind vorig jaar
hoefte aan een grotere, ten krijgen. In bepaalde ste- 144 miljoen mensen van zes-
beter opgeleide beroeps- den geldt een uitzondering tig jaar en ouder geregi-
bevolking. voor ouders die beiden zelf streerd op een totale bevol-
enig kind zijn. En op het king van 1,3 miljard. Dat aan-
platteland mogen ouders een tal zal in 2020 zijn gestegen
Bettine Vriesekoop Peking, 6
tweede kind krijgen wanneer tot 249 miljoen en in 2051 tot
maart. „Mijn generatie be-
het eerste kind een meisje is 437 miljoen, terwijl verwacht
taalt nu het pensioen van de
of gehandicapt. Op het plat- wordt dat de totale bevolking
ouderen, maar als ik oud ben
teland wordt de boete voor ongeveer even groot blijft.
is het geld op. Daarom wil
wie te veel kinderen krijgt China’s huidige problemen
ik ten minste twee kinde-
meestal niet geïnd. met het sociale stelsel dien-
ren”, zegt de 26-jarige stu-
„De één-kindpolitiek heeft den zich 25 jaar geleden aan
dente Wu Dan op straat in
goed gewerkt”, zei Wu Jian- toen het land economisch de
Peking. Wu is bereid om de
min, woordvoerder van het teugels liet vieren. De sane-
boete van 1.500 euro voor een
Chinese Politieke Consulta- ring van de staatsbedrijven
tweede kind te betalen, maar
tieve Volkscongres (CCCP), betekende het einde van de
misschien zal dat niet no-
de Eerste Kamer van China. traditionele verzorging van
dig zijn. Deze week maakte
Die brengt deze week een ad- de wieg tot het graf door de
Zhao Baige, de Chinese vice-
vies over het onderwerp uit overheid; Mao’s ijzeren rijst-
minister van Bevolkings- en
aan het Nationale Volkscon- kom werd opgeborgen.
Gezinsplanning, bekend dat
gres, dat sinds gisteren in Pe- De sterke economische groei
China uit zorg over de ver-
king bijeen is. „Maar het is van de afgelopen decennia is
grijzing overweegt het één-
goed mogelijk dat we het be- gerealiseerd door een enorm
kindbeleid op te geven.
leid gaan aanpassen.” arbeidspotentieel in de leef-
tijd van twintig tot vijftig bereid om de boete te beta- verwacht overigens dat een
jaar. Door het éénkindbeleid len en krijgen nu al meer dan versoepeling alleen zal gel-
zal de beroepsbevolking in één kind. En armen zullen den voor een aantal steden.
de komende jaren eerder af- niet opeens grote gezinnen „Het platteland is van de fa-
dan toenemen ten opzichte stichten. „In andere landen milie, maar in de stedelijke
van een groeiende groep ou- die een vergelijkbare ontwik- gebieden zijn steeds meer ou-
deren. keling hebben gekend, zoals deren op zichzelf aangewe-
Volgens Louis Kuijs, eco- Japan en Taiwan, zie je nu ge- zen. Daarom moet het huidi-
noom bij de Wereldbank in zinnen met meestal twee of ge beleid op de helling.”
Peking, zal China het in hooguit drie kinderen.”
de komende twee decennia Hoogleraar en directeur van
hoe dan ook moeilijk krij- het Bureau voor Ontwik-
gen, omdat een opheffing kelingsstudies in Groningen
van het één-kindbeleid pas Peter Ho is ervan overtuigd
over een generatie effect zal dat China zal toezien op
hebben op de beroepsbevol- een geleidelijk proces. „Een
king. „Net als in Europa moet onmiddellijke totale afschaf-
ook in China de werkende fing betekent chaos, daarom
bevolking de pensioenen op- zal China ervoor kiezen om
brengen.” de gevolgen van bevolkings-
China heeft steeds meer groei op het gebied van huis-
goedgeschoolde werknemers vesting, milieu en energie be-
nodig om de economische heersbaar te houden.”
groei in stand te houden. Het Omdat er verschillende de-
onderwijs in de steden is in- partementen bij een dergelij-
middels ver genoeg ontwikke beleidswijziging zijn be-
keld om die werknemers op trokken, zal de uiteindelijke
te leiden. Meer kinderen in beslissing nog op zich laten
de stedelijke gebieden zijn wachten, denkt Ho. Maar dat
dus welkom. de één-kindpolitiek en de be-
Als het één-kindbeleid wordt volkingsgroei deze week op
opgeheven, zal dat volgens de agenda van het Nationale
Kuijs niet tot een bevolkings- Volkscongres staan duidt er
explosie leiden. Veel Chine- volgens hem wel op dat er nu
zen, zoals studente Wu, zijn echt iets gaat gebeuren. Ho
BUITENLAND
Walvisvaartcommissie zoekt naar compromis

Londen, 6 maart. Voor Japan commerciële walvisvaart aan
is de maat vol. „Het gebruik zijn laars te lappen. Sommige
van geweld om je zin door te landen zouden daarom voor-
drijven is onacceptabel”, al- stander zijn van een beschei-
dus de Japanse onderminis- den hervatting van commer-
ter van Buitenlandse Zaken. ciële vangsten. Zij vinden het
Hij reageerde op de ‘aanval’ voor de walvisstand gevaar-
met bedorven boter op Japan- lijker dat de IWC uiteenvalt,
se walvisvaarders door mili- dan dat er beperkt op walvis-
euorganisatie Sea Shepherd sen wordt gejaagd.
eerder deze week. Als voorwaarde zou er dan
Op de informele bijeenkomst wel een einde moeten komen
van de Internationale Walvis- aan de vangsten voor ‘we-
vaart Commissie (IWC), de- tenschappelijke’ doeleinden
zer dagen in Londen, zal Ja- – Japan heeft de walvisvaart
pan het incident aan de or- nooit helemaal opgegeven,
de stellen. Sommige deelne- maar voert die al jaren uit
mers aan de bijeenkomst wil- onder het mom van onder-
len dat er gezocht wordt naar zoek. Ook willen de voorstan-
een compromis tussen voor- ders dat er scherp toezicht
en tegenstanders van walvis- komt op de handel (onder an-
vaart. dere door DNA-analyse van
De IWC, die stamt uit 1946, is walvisvlees), dat bij de vast-
oorspronkelijk een organisa- stelling van quota wordt uit-
tie die de vangst en handel in gegaan van zeer voorzichti-
walvissen coördineert. Maar ge ramingen en dat gebieden
in Japanse ogen is het vooral die zijn aangewezen als be-
een club die de gerechtvaar- schermd door walvisvaarders
digde jacht op walvissen aan worden geëerbiedigd. (AFP,
banden legt. BBC)
Voor de zoveelste keer dreigt
Japan de IWC te verlaten en
het moratorium uit 1986 op
BUITENLAND
Waarnemers vertrekken uit Sri Lanka,

parlementariër gedood
Colombo, 6 maart. De in- De mensenrechtencommis- geleden weer oplaaide. De re-
ternationale waarnemers die sie van de regering moet on- gering ontkent dat het leger
moesten toezien op het onderzoek doen naar zestien hier iets mee te maken heeft.
derzoek van de Sri Lanke- zaken waarbij in de oorlog Vanmorgen is een parle-
se regering naar mensenrech- met de separatistische Tamil mentslid van een Tamilpartij
tenschendingen trekken zich Tijgers mensenrechten zou- omgekomen door een land-
terug. De Internationale On- den zijn geschonden. Daar- mijn in het noordelijke ge-
afhankelijke Groep van Emi- toe behoren onder andere bied dat in handen van de Ta-
nente Personen (IIGEP), twee de moord op zeventien ont- mil Tijgers is. Volgens de Tij-
jaar geleden opgericht door wikkelingswerkers in 2006, gers was dit het werk van een
president Mahinda Rajapak- een luchtaanval waarbij 51 commando-eenheid van het
sa, verklaarde vandaag dat schoolmeisjes zouden zijn leger. (AP, Reuters, AFP)
hij te weinig medewerking omgekomen en de moord
kreeg van de regering. „Er op minister van Buitenland-
was en is een gebrek aan poli- se Zaken Lakshman Kadirga-
tieke en institutionele wil bij mar, die het werk zou zijn van
de commissie om de zaken te de rebellen.
onderzoeken”, aldus het elf- Volgens de regering is de
koppige team. IIGEP partijdig. De groep
Mensenrechtenorganisaties „lijkt uit te zijn op een inter-
dringen al jaren aan op nationale veroordeling van
een waarnemingsmissie van Sri Lanka”, aldus de advo-
de Verenigde Naties, om- caat-generaal in reactie op
dat ook het Sri Lankese le- het vertrek.
ger verdacht wordt van men- Human Rights Watch meldt
senrechtenschendingen. Ra- vandaag in een ruim 200
japaksa koos voor de IIGEP, pagina’s dik rapport dat het
die bestaat uit juristen en an- leger en daaraan verbon-
dere mensenrechtenexperts den milities betrokken zijn
uit onder andere India, Japan bij honderden verdwijnin-
en de Verenigde Staten. gen sinds de oorlog twee jaar
BUITENLAND
Weer gezant naar Armenië

Straatsburg / Jerevan, 6 valsing van de uitslag van de De delegatie van de Raad
maart. De Raad van Europa verkiezingen noemden. van Europa wordt geleid
stuurt een delegatie naar de Vorige week zaterdag braken door John Prescott, voor-
Armeense hoofdstad Jerevan ernstige rellen uit toen de po- malig plaatsvervangend lei-
om er te proberen de politie- litie het plein schoonveegde der van Labour en voorma-
ke crisis in Armenië op te los- en de betogers verspreidde. lig vicepremier onder Tony
sen. Bij gevechten kwamen acht Blair. Hij zal morgen en over-
De Raad doet dat in navol- betogers en één politieman morgen praten met Kotsja-
ging van de OVSE (Organi- om het leven en vielen meer rian, premier Sarkissian en
satie voor Veiligheid en Sa- dan 160 gewonden, onder wie oppositieleider TerPetrosian.
menwerking in Europa) en de 130 politiemannen. (Reuters)
Amerikaanse regering. Hun President Kotsjarian riep de
gezanten hebben tot nu toe noodtoestand uit. Die houdt
in Armenië niets gedaan ge- in dat samenscholingen zijn
kregen, vooral omdat presi- verboden en dat de media al-
dent Robert Kotsjarian strikt leen informatie mogen pu-
weigert een dialoog met de bliceren die afkomstig is van
oppositie aan te gaan. de regering. De noodtoe-
De problemen in Armenië stand blijft van kracht tot 20
begonnen na de presidents- maart. Het parlement inmid-
verkiezingen van 19 februa- dels heeft de arrestatie van
ri waarbij volgens de officiële vier parlementariërs gelast;
lezing premier Serzj Sarkis- zij zouden achter het geweld
sian 53 procent van de stem- zitten.
men kreeg – een absolute De internationale gemeen-
meerderheid die een tweede schap heeft Kotsjarian opge-
ronde overbodig maakte. De roepen een dialoog aan te
aanhangers van de verslagen gaan met de oppositie. Maar
uitdager, Levon Ter-Petrosi- de president weigert met het
an, bezetten daarop een plein argument dat „de wonden
in Jerevan en hielden er elf nog te diep zijn” en dat hij
dagen lang een permanente niet wil praten met de aan-
betoging tegen wat ze de ver- stichters van het geweld.
BUITENLAND
Kosovo Politieke verhoudingen in leiding Servië ‘rampzalig’; Bosnische Serviërs en

Zuid-Osseten willen nu ook onafhankelijkheid
‘Oorlog’ in top Servië om relatie met EU

Belgrado, 6 maart. De ruzie ringspartijen, waaronder de niemand wil, omdat ze zou-
binnen de Servische leiding partij van president Boris Ta- den leiden tot een zege van de
over het beleid jegens Koso- dic, de Democratische partij radicalen.
vo en de Europese Unie is (DS). President Tadic zei gisteren
gisteren dermate geëscaleerd Tot een stemming kwam het dat de resolutie het werk is
dat een partijleider de situa- niet, omdat de voorzitter van van mensen die Servië buiten
tie „catastrofaal” noemde en het parlement, Oliver Dulic de EU willen houden. „Het
media schreven over „vrij- (van de DS), eiste dat de rege- idee is de EU een voorwaarde
wel oorlog” binnen de regering zich eerst over de resolu- te stellen die ze onmogelijk
ring. Aanleiding voor de es- tie uitspreekt; pas daarna zal kan accepteren en die afwij-
calatie was een resolutie die het parlement dat doen. zing te gebruiken om de on-
in het parlement werd inge- In de regering heeft derhandelingen met de EU
diend door de oppositione- Koštunica’s DSS geen meer- af te breken”, zei Tadic te-
le ultranationalistische Servi- derheid: als de resolutie daar genover het blad Vreme . „De
sche Radicale Partij SRS. In in stemming wordt gebracht, politieke krachten achter de-
die resolutie werd gesteld dat wordt ze verworpen door ze resolutie gaat het niet om
Servië alleen nog met de Eu- de twee coalitiepartners van de territoriale integriteit van
ropese Unie wil praten als Koštunica. In het parlement Servië, maar om het afbreken
die erkent dat Kosovo deel kan de resolutie wel reke- van onderhandelingen met
uitmaakt van Servië. Verder nen op een meerderheid, de EU.” (VIP)
werd geëist dat de EU haar die wordt gevormd door de
missie in Kosovo ontbindt oppositionele radicalen en
en dat alle landen die Koso- de socialisten en Koštunica’s
vo hebben erkend, die er- DSS.
kenning terugdraaien. De re- De leider van de radicalen,
solutie wordt gesteund door Tomislav Nikolic, eiste giste-
één van de drie regeringspar- ren dat Dulic als parlements-
tijen, de DSS van premier Vo- voorzitter wordt afgezet. De
jislav Koštunica, maar wordt DS stelde dat dat het eind van
als „gevaarlijk” verworpen de regering en nieuwe verkie-
door de twee andere rege- zingen zou betekenen – die
BUITENLAND
‘Wat de Kosovaren kunnen kunnen wij ook’

Kosovo onafhankelijk? gen er stenen door de rui- stuurlijk opgedeeld in een
Dan wij ook”, zeggen veel ten van het consulaat. Net als moslim-Kroatische federatie
Serviërs in Bosnië. Het in Servië was onder de Servi- en een Servische Republiek
blijft vooralsnog bij woor- ërs in Bosnië de woede groot. waarvan de regering zetelt in
den. „Dreigen met af- „Kosovo is het huis van de Banja Luka. Beide entiteiten
scheiding is een reflex van Serviërs”, zegt geschiedenis- hebben vergaande politieke
zelfverdediging.” studente Jovana Kecman op autonomie, maar staan on-
de campus van Banja Luka’s der toezicht van de internati-
universiteit. „De Albanezen onale Bosnië-bestuurder, te-
in Kosovo beroven ons van genwoordig de Slowaak Mi-
onze identiteit.” roslav Lajcák. De internati-
Voor het consulaat van de VS, onale gemeenschap wil het
die Kosovo’s onafhankelijk- zwakke centrale gezag in Sa-
heid al snel erkenden, kwam rajevo versterken ten koste
het tot gevechten tussen po- van de bevoegdheden van de
Na de uitroeping van de onaf-
hankelijkheid van Kosovo op 17 litie en betogers die oprie- twee entiteiten. Sommige lei-
februari gingen in Banja Luka pen tot ‘een onafhankelijke ders van de moslims gaat dat
Bosnische Serviërs de straat op
om te protesteren bij de ambassa- Servische Republiek’. „Wat niet ver genoeg: hun popu-
de van de VS. Foto AFP
de Kosovaren kunnen, kun- lairste leider, Haris Silajdzic
Door onze correspondent nen wij ook”, zegt econo- wil de entiteiten zelfs geheel
Tijn Sadée BANJA LUKA, 6 miestudent Nikola Petrovic. opheffen.
MAART. Politieagenten vor- Een aanplakbiljet bij de in- Door zijn tegenstrevers in
men een haag rond het Ame- gang van zijn faculteit roept Banja Luka kon dat maar
rikaanse consulaat in Ban- studenten op tot nieuwe ac- op één manier worden uitge-
ja Luka, de hoofdstad van ties. Petrovic: „Ik zie geen belegd: de moslims willen de
de Servische Republiek in zwaar tegen nóg een nieuw volledige macht, ten koste
Bosnië. Prikkeldraad is uit- land erbij. Onze republiek is van de Servische Republiek.
gerold op de muren rond de niet veel kleiner dan Kosovo Milorad Dodik, premier van
villa. „Camera uit en wegwe- of Luxemburg.” de Servische Republiek, gooi-
zen”, bast een agent. Met het Dayton-vredesak- de olie op het vuur met drei-
In de dagen na de onafhan- koord in 1995, dat een ein- gementen over mogelijke af-
kelijkheidsverklaring van de maakte aan de oorlog scheiding.
Kosovo, op 17 februari, gin- in Bosnië, werd Bosnië be-
„Dit gepingpong duurt nu mier Dodik tot kalmte op- vische Republiek provoceert
al jaren”, zegt Zeljko Kopan- roept. Bij onderhandelingen en daarmee het voortbestaan
ja, hoofdredacteur van het in Brussel heeft Dodiks rege- van Bosnië op het spel zet.”
Bosnische dagblad Nezavisne ring zich opnieuw geschaard Initiatiefnemer van de eerde-
Novine. „Het is een politiek achter ‘Dayton’.” re betogingen in Banja Lu-
spel. Iedere keer als de Ser- Toch sprak Dodik zich de ka is Branislav Dukic. Du-
viërs zich in de verdrukking laatste tijd herhaaldelijk uit kic, een vijftiger in leren jack:
wanen, dreigen ze met af- over een referendum over de „Als we morgen een refe-
scheiding.” onafhankelijkheid. Maar dat rendum voor onafhankelijk-
In 1995 richtte Kopanja zijn is slechts een „strategische heid organiseren winnen we
krant op waarin hij vanaf dag flirt”, zegt Kopanja. „Je moet met minimaal 80 procent.”
één schreef over oorlogsmis- het zien als een waarschu- Mocht dat tot nieuw geweld
daden begaan door Serviërs. wing aan politici in Sarajevo: in Bosnië leiden, dan zijn „de
Het werd Kopanja, zelf een ‘Kijk uit, wij laten hier niet moslims in Sarajevo schul-
Serviër, niet in dank afgeno- over ons heen lopen’. Dreigen dig”. Dukic: „Zij willen in
men. In oktober 1999 raak- met afscheiding is een reflex Bosnië een islamitische staat
te hij in Banja Luka zwaar- van zelfverdediging.” stichten en onze republiek
gewond bij een aanslag. „Ik Dodik wordt ten onrechte kapot maken. De geestelij-
startte de motor en drie se- afgeschilderd als een Servi- ke leiders van de moslimge-
conden later ontplofte een sche nationalist, vindt Domi- meenschap in Sarajevo men-
granaat. In het ziekenhuis nic Robinson van het interna- gen zich steeds meer in de
verklaarden ze me eerst kli- tionale adviesbureau Hill & politiek. Ze laten geen gele-
nisch dood, maar ze heb- Knowlton. Hij is door de re- genheid voorbij gaan om de
ben me toch nog opgelapt.” gering van de Servische Re- Servische Republiek te klei-
Kopanja verloor beide be- publiek ingehuurd om het neren.”
nen. „Over de daders waakt imago op te poetsen. „We- Op de redactie van Nezavis-
God. Ik ken geen wraakge- gens de oorlogen in de ja- ne wijst Zeljko Kopanja op
voelens,” zegt Kopanja. ren negentig kunnen Servi- de foto van zijn drie kinde-
Hij begrijpt de woede on- ërs in de regio weinig goed ren. Twee puberende jongens
der Serviërs over Kosovo’s on- doen”, zegt Robinson. „En en een meisje van zeven. Zijn
afhankelijkheid. „Het is een daar maken de moslims in dochter is het „laatste
vernedering, zonder twijfel. Sarajevo handig gebruik van. Ljubljana grote cadeau” dat
Maar ik zie tegelijk dat de Zij bespelen de internatio- hij kreeg, een jaar na de
ratio de overhand heeft. Ik nale bestuurders, terwijl het aanslag. „Ik ben een opti-
prijs de manier waarop pre- juist Sarajevo is dat de Ser- mist. Ik wens mijn kinde-
ren toe op te groeien in een

vredig Bosnië waar moslims,
Kroaten en Serviërs samenle-
ven.” Iemand als Dukic verte-
genwoordigt volgens Kopan-
ja „de onderbuik”. De mees-
te Bosnische Serviërs zijn vol-
gens hem pragmatisch. „De
economie trekt aan, mensen
hebben hypotheken, ze be-
kommeren zich eerder om
hun baan en gezin.” Saraje-
vo is nu aan zet, zegt Kopan-
ja. „Po litici daar moeten res-
pect voor de Servische Repu-
bliek tonen. Alleen dan heeft
Bosnië kans van slagen.”
BUITENLAND
Ossetië: en wij ook

Moskou, 6 maart. De sepa- van zijn soevereiniteit over-
ratistische Georgische regio eenkomstig het Handvest
Zuid-Ossetië heeft gisteren, van de VN” nodig heeft. orgi-
verwijzend naar de eenzijdi- sche regio, Abchazië, vochten
ge uitroeping van de onaf- zich begin jaren negentig los
hankelijkheid van Kosovo, de van Georgië en beschouwen
VN, de EU en Rusland ge- zich als onafhankelijk. Bei-
vraagd ook de onafhankelijk- de regio’s worden bestuurd
heid van Zuid-Ossetië te er- door pro-Russische regerin-
kennen. gen. Moskou heeft vrijwel
Het parlement nam een re- alle 50.000 Osseten Russi-
solutie aan waarin stond dat sche paspoorten gegeven en
Kosovo „een precedent” is, steunt actief het separatis-
en „een overtuigende beves- tische bestuur. Zuid-Ossetië
tiging” van de opvatting dat leeft voornamelijk van smok-
de oplossing van regiona- kel van en naar Georgië. Bui-
le conflicten niet alleen ge- tenlandse Zaken, Condoleez-
baseerd is op het principe za Rice, reageerde direct op
van de territoriale integriteit het verzoek om erkenning.
van een staat. Kosovo werd Het zal niet worden ingewil-
onafhankelijk tegen de wil ligd, zei ze. De VS (en de
van de staat waar het deel EU) hebben uitdrukkelijk be-
van uitmaakte, Servië, en dus paald dat Kosovo een uniek
kan Zuid-Ossetië onafhanke- geval en geen precedent is, zo
lijk worden tegen de zin van zei Rice. (Reuters) Zuid-Osse-
Georgië, zo werd in de hoofd- tië en een andere GeDe Ame-
stad Tschinvali gezegd. rikaanse minister van
Ook werd gezegd dat de „al
zeventien jaar durende onaf-
hankelijkheid van Zuid-Os-
setië zijn levensvatbaarheid
bevestigt” en dat het land nu
alleen nog „de legitimering
BUITENLAND
Zorg in EU over blokkade Gaza

Israëlische strategie werkt niet ‘dus we moeten dit stoppen’
Europa spreekt niet met namen twee weken geleden digheden waarin de Palestij-
één mond, ook niet over een resolutie aan tegen de nen in Gaza leven.
Israël en de Palestijnen. blokkade van Gaza door Is- Dat de Palestijnse demon-
Maar het is wel zo dat de raël. Maar het Europees par- stranten deze week bij het ge-
druk groeit op Israël een lement kan geen belangrijke bouw van de Europese Raad
einde te maken aan de Ga- beslissingen nemen over bui- stonden was niet zo gek be-
za-blokkade. tenlands beleid. dacht, als ze er bewust voor
En de Europese Commissie, hadden gekozen: uiteinde-
het dagelijks bestuur van de lijk zijn het de lidstaten zelf
Petra de Koning Brussel, 6
Europese Unie? In Brussel die over het Europese bui-
maart. Palestijnse demon-
wordt gezegd dat de verkla- tenlands beleid gaan. In het
stranten op het Schuman-
ringen van de Oostenrijkse gebouw is ook de werkka-
plein in Brussel dachten be-
Eurocommissaris Benita Fer- mer van buitenlandcoördi-
gin deze week dat ze voor het
rero-Waldner, verantwoorde- nator Javier Solana, en om de
Europees Parlement ston-
lijk voor buitenlandse be- hoek is het kantoor van zijn
den. Ze stonden bij de Eu-
trekkingen, scherper worden belangrijkste adviseur voor
ropese Commissie en het ge-
als het over Israël gaat. Op het Midden-Oosten, de Bel-
bouw van de Europese Raad,
21 januari zei FerreroWaldner gische ‘speciale EU-vertegen-
waar ministers en regerings-
dat de blokkade van de Gaza- woordiger’ Marc Otte. Solana
leiders van de lidstaten verga-
strook de „trieste humanitai- en Otte weten wat de lidsta-
deren. Maar maakte het iets
re omstandigheden” nog er- ten willen. In hun bemoeie-
uit? „Niemand hier doet iets
ger zou maken. Maar eerst nis met het vredesproces in
tegen de blokkade van Gaza”,
had ze de raketbeschietingen het Midden Oosten ‘zijn’ zij
zei een student uit Frank-
van de Palestijnse organisatie de Europese Unie.
rijk. „Ze doen alleen maar
Hamas op Israël veroordeeld Maar als Marc Otte praat over
wat Bush zegt.”
en Israëls recht op zelfverde- de verhoudingen tussen de
Maar het maakt wél uit waar
diging benadrukt. Twee da- EU en Israël, is het soms ook
je staat in Brussel – zeker
gen later zei Franco Frattini, alsof hij de regeringen van
als het over buitenlands be-
eurocommissaris voor Justi- de lidstaten, die er niet al-
leid gaat. De europarlemen-
tie, tegen Israëlische journa- lemaal hetzelfde over den-
tariërs (onder wie de Neder-
listen dat Hamas zelf verant- ken, toespreekt. Het is waar,
landse christen-democraten)
woordelijk is voor de omstan- zegt hij, dat de druk van de
EU op Israël toeneemt om ik zou het geen ramp noe- werkkamer op de ambassade

een eind te maken aan de men. In Darfur hebben men- zegt Curiel dat dat niet klopt.
blokkade van de Gazastrook. sen het zwaarder.” En er is „De context ontbrak.”
„Maar er is ook toenemende nog iets wat Europa niet Curiel zegt ook dat hij in
verbijstering over wat de op- moet vergeten: „De EU is Brussel geen „druk” voelt
lossing dan moet zijn. Men- geen humanitaire organisa- van de EU. De laatste jaren
sen hebben de neiging om te tie. Wij hebben een strate- is Europa volgens hem door
vergeten waarmee het is be- gische rol. We moeten als de aanslagen in het Westen
gonnen: de raketbeschietin- vriend proberen Israël te la- steeds beter gaan begrijpen
gen vanuit Gaza.” ten ophouden met beleid wat terreur betekent voor een
Er zijn ook „mensen in Eu- dat de verkeerde richting op land. Wat ook hielp was de
ropa”, zegt Otte, die vinden gaat.” uitbreiding van de EU met
dat er nu met Hamas gepraat Want er is wel „groeiende Oost-Europese landen waar
moet worden. Hamas staat zorg” over de strategie van Is- de sympathie voor Israël van-
op de lijst van terreurorgani- raël: door de blokkade zou- zelfsprekender is dan in som-
saties waarmee Europa conden de Palestijnen moeten mige ‘oude’ lidstaten. En Is-
tact mijdt. Otte: „Maar den- gaan begrijpen dat Hamas raël zelf veranderde: „Wij ac-
ken we dan dat landen als hun niets dan ellende brengt. cepteren nu het akkoord over
Egypte of Jordanië blij zullen „De zorg is dat die strategie de vestiging van twee staten
zijn als we dat doen? Je moet niet alleen het doel voorbij [ook één voor de Palestijnen,
heel goed afwegen wat die schiet, maar ook een tegenge- red.].”
strategie zou opleveren. De steld effect heeft.” De extre- Natuurlijk zijn er ook in Eu-
positie van Europa is dat Ha- misten in Gaza worden niet ropa mensen die vasthouden
mas eerst Israël moet erken- zwakker door de blokkade, aan een „oude gewoonte”,
nen, het geweld moet opge- zegt Otte. „Het werkt niet, zegt Curiel. „Die hebben kri-
ven en de bestaande vredes- dus we moeten dit stoppen.” tiek op Israël omdat ze kri-
akkoorden tussen Israël en Volgens de Israëlische krant tiek willen hebben op Isra-
de Palestijnen moet bevesti- Ha’aretz heeft de Israëlische ël.” Dat de resolutie van het
gen.” ambassadeur bij de EU, Ran Europees Parlement ook ge-
Dat er in Europa „emotio- Curiel, zijn regering geïn- steund werd door pro-Isra-
neel” wordt gereageerd op de formeerd dat de lidstaten ëlische christen-democraten
slechte levensomstandighe- „in toenemende mate gefrus- noemt Curiel „tot op zekere
den in Gaza vindt Otte „niet treerd” zijn en dat sommi- hoogte verontrustend”. „Ik
slecht”. Er is een „groot hu- ge zouden overwegen om denk wel dat Israël een pro-
manitair probleem”. „Maar Hamas te erkennen. In zijn
bleem heeft om zichzelf uit te Speciale EU-vertegenwoordi- het ermee eens zijn. „En Ha-
leggen.” ger Otte en buitenlandcoör- mas moet er niet tegen zijn.”
Maar er is, zegt Curiel ook, dinator Solana waren de af-
niet één Europa met een me- gelopen dagen in Israël en
ning over Israël. „Er zijn heel de Palestijnse gebieden. Kort
veel Europa’s. Het Europees voor hun vertrek werden 120
Parlement heeft volgens hem Palestijnen gedood tijdens
te veel aandacht voor sympto- een offensief van Israël in Ga-
men en te weinig voor oorza- za. Solana gaf commentaar
ken: Israël trok zich terug uit op de noodtoestand in Ar-
Gaza, Hamas greep de macht menië en hij feliciteerde de
en daarna werd Israëlisch ge- nieuwe president van Rus-
bied vanuit Gaza beschoten. land. Over Gaza, waar hij nog
Ook in Europa zou geen land een diplomatieke missie te
dat accepteren, zegt Curiel. vervullen had, zei hij niks.
„Ik heb wel eens het gevoel Slovenië, tot juli voorzitter
dat Europa alles tegelijk wil. van de Europese Unie, kwam
Europa kan niet tegen slecht met een ongekend harde re-
nieuws. Ze willen de gema- actie. Het geweld van Isra-
tigde krachten steunen, maar ël was „buiten proporties”
dat betekent dat je de extre- en „tegen het internationaal
misten moet bestrijden.” Cu- recht”.
riel begrijpt wel dat Europa Solana en Otte voerden hun
daar moeite mee heeft. „Eu- gesprekken zoals ze van
ropa heeft een andere strate- plan waren. Hun voorstel: de
gische cultuur. Jullie hebben grens bij de Egyptische plaats
het idee dat je altijd maar met Rafah gaat weer open, de
elkaar moet praten. Maar wij Europese missie die toezicht
leven in een moeilijk gebied.” hield op die grensovergang
Een Brusselse diplomaat zei totdat Hamas de macht greep
vorige week dat het „crisis” is in Gaza, gaat terug naar Ra-
tussen de EU en Israël. „Maar fah. Het lukt alleen, zei Ot-
niet fundamenteel. Het komt te vorige week over het Euro-
weer goed.” pese plan, als Israël, de Pales-
tijnse autoriteiten en Egypte
BUITENLAND
‘Zware crisis in Gaza’

Londen/ Jeruzalem, 6 maart. Sinds de fundamentalisti- zastrook vielen. (AP, Reuters,
De Israëlische blokkade van sche organisatie Hamas in ju- AFP)
de Gazastrook heeft in het Pa- ni de alleenmacht greep in de Rapport over Gaza op http://
lestijnse gebied de ergste hu- Gazastrook heeft Israël – dat www.amnesty.org.uk/
manitaire crisis veroorzaakt zijn troepen en kolonisten in
sinds Israël het in 1967 be- 2005 terugtrok – zijn blok-
zette. Dat heeft een coalitie kade steeds verder aange-
van Britse hulp- en mensen- scherpt. Volgens het rapport
rechtengroepen vandaag ge- brengt de blokkade, die 80
meld in het rapport ‘De Gaza- procent van de bevolking af-
strook: Een humanitaire im- hankelijk heeft gemaakt van
plosie’. voedselhulp, Israël geen vei-
Volgens haar gaat het om een ligheid.
collectieve bestraffing, die il- De Palestijnse president
legaal is onder het interna- Mahmoud Abbas is er giste-
tionaal recht. Israël op zijn ren onder zware Amerikaan-
beurt zegt dat zijn econo- se druk mee akkoord ge-
mische blokkade en militaire gaan het vredesoverleg met
operaties wettige zelfverde- Israël te hervatten. ’s Och-
diging vormen tegen raket- tends zei Abbas nog op een
beschietingen vanuit de Ga- persconferentie in Ramallah
zastrook. pas weer te willen praten
Voedseltekorten, een ver- als Israël een staakt-het-vu-
kruimelende gezondheids- ren afkondigde in de Gaza-
zorg en een water- en riole- strook. Amerikaanse functio-
ringssysteem dat bijna in el- narissen verwachtten dat er
kaar stort vormen samen de volgende week weer wordt
dagelijkse misère van 1,5 mil- gepraat. Abbas had het over-
joen Palestijnen, aldus het leg zondag bevroren in reac-
rapport van onder andere Ca- tie op de Israëlische militai-
re International, Amnesty In- re acties van afgelopen week,
ternational, Save the Child- waarbij 120 doden in de Ga-
ren en Oxfam.
DONDERDAG 6 MAART 2008 E U R O PA NRC HANDELSBLAD
EUROPA
EU wil akkoord VS over veiligheid Hirsi Ali

Door onze Europaredactie tini moet het ontvangende ropees fonds op te richten
Rotterdam, 6 maart. De EU land de veiligheid garande- voor bedreigde EU-burgers.
wil een akkoord sluiten met ren. De Franse president Sarko-
de Verenigde Staten over Politicoloog Jos de Beus zy heeft zo’n fonds voorge-
de beveiliging van bedreig- denkt dat de plannen van steld, nu Hirsi Ali in de VS
de Europeanen, zoals Ayaan Frattini kans van slagen heb- niet meer op kosten van Ne-
Hirsi Ali, in de VS. Eurocom- ben. In Europa zou de eu- derland wordt beveiligd. Na
missaris Franco Frattini (Jus- rocommissaris op steun kun- afloop van een bezoek aan Pa-
titie) heeft gezegd het onder- nen rekenen van landen waar rijs zei Balkenende gisteren
werp volgende week te be- het onderwerp erg speelt. „Ik door Sarkozy gecomplimen-
spreken met Michael Cher- denk aan Frankrijk, Groot- teerd te zijn met de beveili-
toff, de Amerikaanse minis- Brittannië, Duitsland, Den- ging van Hirsi Ali. Het toe-
ter van Binnenlandse Veilig- emarken en Nederland. De kennen van de Franse natio-
heid. Frattini deed zijn uit- Amerikanen kan hij over- naliteit aan haar is „niet aan
spraken gisteren in een inter- tuigen met een goed verde orde”, aldus Balkenende.
view met de Wereldomroep. haal over het belang van
„Wij garanderen in alle lid- de westerse waardegemeen-
staten al de veiligheid van of- schap. De VS kunnen hier-
ficials en van gewone mensen mee ook laten zien dat ze op
die uit de VS komen en be- politiek gevoelige onderwer-
dreigd worden”, aldus de eu- pen zaken met Europa kun-
rocommissaris. nen doen”, aldus De Beus.
Aanleiding voor zijn initia- Minister Hirsch Ballin (Justi-
tief is de recente ophef die tie, CDA) ondersteunt de op-
ontstond over de beveiliging roep van Frattini voor het ga-
van Hirsi Ali. Vorige week randeren van de veiligheid
ontving Frattini naar eigen van bedreigde Europeanen in
zeggen brede steun van de alle lidstaten. Volgens het mi-
Europese ministers van Jus- nisterie van Buitenlandse Za-
titie voor zijn voorstel om ken was Hirsch Ballin de be-
bedreigde Europeanen in al- denker van het plan. Den
le lidstaten recht op bescher- Haag is ook bereid een voor-
ming te geven. Volgens Frat- stel te bestuderen om een Eu-
EUROPA
Campagne tegen veetransport in EU

UTRECHT, 6 maart. Neder- Buiten de Europa zijn de re-
landse, buitenlandse en in- gels vaak nog slechter.”
ternationale dierenwelzijns- De dierenbeschermers wij-
organisaties zijn vandaag een zen erop dat elke week mil-
campagne tegen de lan- joenen slachtdieren over lan-
geafstandstransporten van ge afstand worden vervoerd.
slachtvee begonnen. Derge- Per jaar gaan ongeveer twee
lijke transporten, vaak over miljoen varkens van Neder-
duizenden kilometers, zijn land naar Spanje en Italië.
volgens hen niet mogelijk Ook reizen varkens uit Duits-
zonder leed en dood onder de land naar Nederland om hier
dieren te veroorzaken. te worden geslacht, terwijl ze
De groeperingen, waaronder als big al van Nederland naar
de Dierenbescherming, Var- Duitsland werden vervoerd.
kens in Nood, Dier en Recht De Tweede Kamer, met na-
en World Society for the Pro- me de Partij voor de Dieren,
tection of Animals (WSPA), toonde zich de afgelopen tijd
wijzen op een alternatief herhaaldelijk bezorgd over
voor de transporten, name- misstanden tijdens veetrans-
lijk dicht bij de stal slach- porten. Ex-informateur Rein
ten. Belangstellenden kun- Jan Hoekstra komt medio
nen een petitie op internet te- maart met zijn bevindin-
kenen die uiteindelijk wordt gen van onderzoek naar de
aangeboden aan de Europese Voedsel en Waren Autoriteit,
Commissie, het dagelijks bede dienst die veetransporten
stuur van de Europese Unie. controleert. Een onlangs op-
Volgens Sandra Albers, direc- gedoken rapport maakte dui-
teur van WSPA Nederland, delijk dat er in 2006 veel mis
blijken Europese regels in de was met dat toezicht. (ANP)
praktijk niet te voldoen. Al- De petitie van de dieren-
bers: „ Ze worden vaak over- beschermers en schokkende
treden en er is nauwelijks beelden van transporten via
controle op naleving ervan. nrc.nl/europa
EUROPA
Grensproblematiek Nederlandse provincies kaarten door grens veroorzaakte

knelpunten aan
De grens is elke dag een probleem in Baarle

Ondanks voortschrijden- ten. Uiteindelijk bleek dat de dende samenwerking be-
de Europese integratie Nederlandse justitie te zijn, moeilijken aan te pakken.
blijven grenzen bestuur- de dode vrouw lag in het Ne- Dit moet „onnodige belem-
lijk bestaan. Minister Ter derlandse deel. meringen” wegnemen.
Horst wil de problemen De jurisdictie in Baarle-Nas- Werken over de grens, open-
die dit oplevert aanpak- sau, de situatie van grens- baar vervoer, onderwijs en
ken. pendelaars uit Goes en het verschillen in milieu- en
Overijssels openbaar vervoer bouwregels worden, in een
zijn voorbeelden van prak- soms nog voorlopige ver-
tische problemen die door sie van het knelpuntenlijst-
Nederlandse provincies naar je, door de acht betrok-
Den Haag zijn verstuurd. De- ken Nederlandse provincies
ze pijnpunten, veroorzaakt het meest genoemd als pro-
door het bestaan van de grens bleem.
met België en Duitsland, ma- Zo deinzen Zeeuwen er voor
Met de klok mee: De grens loopt
in de twee Baarles dwars door ken deel uit van een gro- terug om over de grens in
straten en huizen, Nederlandse ter probleemlijstje dat alle Vlaanderen aan de slag te
verkeersregelaars zijn in België
niet verzekerd en een maquette Nederlandse grensprovincies gaan wegens de administra-
van het dorp in een etalage. Foto’s
Joyce van Belkom aankaarten bij het ministerie tieve rompslomp waar zij dan
van Binnenlandse Zaken. mee te maken krijgen, zeg-
Door Dolf de Groot Baar- De lijstjes zijn een eerste stap gen de Noordelijke provin-
le-Nassau/Baarle-Hertog, 6 in het akkoord dat minis- cies dat de aansluiting op en
Maart. De vondst van een lijk ter Guusje ter Horst (Bin- erkenning van elkaars onder-
in een leegstaand gebouw dat nenlandse Zaken, PvdA) en wijssystemen in Nederland
precies op de grens van Ne- staatssecretaris Frans Tim- en Duitsland niet in orde is en
derland en België staat, zorg- mermans (Europese Zaken, lijdt het openbaar vervoer in
de twee weken geleden in PvdA) eind januari sloten met de grensstreek van Overijssel,
het Brabantse BaarleNassau grensprovincies, gemeenten Gelderland en Noord-Lim-
voor een ingewikkelde situa- en de zes Eu(ropese)regio’s. burg onder bezuinigingen
tie. Het was onduidelijk wie Daarin beloofden zij knel- aan de Duitse kant. De pro-
bevoegd was sectie te verrich- punten die grensoverschrij- vincie Noord-Brabant noemt
ook een heel specifiek knel- Hendrikx legt uit dat de Bij de ondertekening van
punt: Baarle-Nassau. twee Baarles vaak noodge- het akkoord behandelde Ter
In dit Nederlandse dorp van dwongen voor een pragmati- Horst de grensproblematiek.
zevenduizend inwoners be- sche aanpak kiezen, maar dat „In de geschiedenis van Eu-
vinden zich 22 stukjes Bel- de samenwerking juridisch ropa zijn we op een bijzon-
gië, van de gemeente Baar- niet is afgedekt. BaarleNas- der punt aanbeland. De fy-
le-Hertog. De grens in Baar- sau en Baarle-Hertog hebben sieke grenzen vervagen, maar
le loopt soms dwars door hui- bijvoorbeeld een gezamen- de bestuurlijke, juridische en
zen, straten en winkels. Wit lijk inzamelpunt voor afval. praktische grenzen kunnen
beschilderde tegels verdelen Dat betekent dat chemisch nog knap hinderlijk zijn”, zei
kruispunten in een gedeel- afval zonder vergunning de de minister. Ze gaf daarbij
te ‘NL’ of ‘B’ en de postbo- grens over gaat. Ook ont- als voorbeeld dat reizigers die
de ziet aan de roodwit-blauw vangen inwoners van Baar- van Nijmegen naar het Duit-
of zwart-geel-rood beschil- le-Nassau Belgische commer- se Kleef willen met de fiets
derde bordjes met huisnum- ciële zenders die in Neder- een uur onderweg zijn, met
mers aan welke kant van de land niet zijn toegestaan. De de auto een half uur, en met
grens een huis staat. burgemeester: „Of stel dat de trein drieënhalf uur.
De burgemeester van het Ne- een Nederlandse verkeersre- Volgens Ben Hoetjes, hoog-
derlandse deel van Baarle gelaar in Baarle-Hertog, Bel- leraar regiobestuur in inter-
is Jan Hendrikx. „Bestuur- gië dus, wordt aangereden nationaal perspectief aan de
lijk en juridisch scheidt de door een Belgische automo- Universiteit Maastricht, staat
grens Baarle-Nassau en Baar- bilist. Dan is die persoon niet de grensproblematiek vaak
le-Hertog, maar in de prak- verzekerd; verkeersregelaars ver van Den Haag af. Grens-
tijk moeten we elke dag hebben geen bevoegdheden overheden denken dat zij al-
problemen oplossen”, vertelt over de grens. Dat is toch niet les zelf moeten doen en heb-
Hendrikx in zijn ambtswo- uit te leggen?” ben weinig vertrouwen in de
ning. Door de samensmel- De lijstjes met knelpunten, bestuurders op het Binnen-
ting van de gemeenten is bij waarvan Baarle-Nassau vol- hof. Of, in de woorden van
het aanleggen van een weg of gens Hendrikx „een extreem de burgemeester van Baar-
onderhoud van riolering al- voorbeeld” is, moeten in mei le-Nassau: „Dat het kabi-
tijd overleg nodig. „Als wij leiden tot een gezamenlijke net de grensproblematiek wil
een weg willen opknappen, Nederlandse agenda en in het aanpakken, hebben wij vaker
maar BaarleHertog niet, dan najaar tot overleg met België gehoord. En iedere keer ho-
hebben we een probleem”, en Duitsland. pen we weer dat het gebeurt.”
zegt de burgemeester.
Hoetjes vindt dat de grens- vervoer zouden mogen be-

overheden „van het momen- moeien, of dat Belgische ver-
tum gebruik moeten ma- voerders in Nederland mo-
gen meedingen. Noord-Bra-
ken om praktische proble-
bant wil onder meer met Bel-
men aan te wijzen”. Met een
gië bespreken wat er op de
minister die burgemeester is Maas geloosd mag worden.
geweest van Nijmegen (Ter Zuid-Limburg heeft een apar-
Horst) en een staatssecreta- te status (vanwege de grens
ris, Timmermans, die uit de met Belgie én Duitsland) en
grensregio komt is het vol- noemt in het algemeen ar-
gens de hoogleraar „niet toe- beid, zorg, openbaar vervoer,
vallig” dat er nu aandacht veiligheid en onderwijs als de
punten.
is voor grensgemeenten en
Een speciaal punt van Lim-
grensprovincies.
burg, Overijssel en Gelder-
„Bestuurlijke problematiek land is samenwerking met
aan de grens wordt ook steeds Duitse hogescholen.
minder bijzonder. Grenspen- En de drie Noordelijke pro-
delaars kunnen tegenwoor- vincies noemen in een voorlo-
dig in Amsterdam wonen en pig lijstje de aansluiting van
in Antwerpen werken”, ver- infrastructuur als knelpunt.
telt Hoetjes. Een voetbaleve-
nement in Rotterdam kan
volgens hem profiteren van
afspraken die er aan de grens
zijn gemaakt, bijvoorbeeld
op het gebied van politiesa-
menwerking. „Door de Euro-
pese integratie is heel Neder-
land een grensregio gewor-
den.”
De knelpuntenlijstjes van
de provincies
Zeeland wil graag dat pro-
vincies zich meer met bus-
EUROPA
Plebisciet in Groot- Brittannië verworpen

Door onze correspondent van 29 Labour-parlementari- overtuigen dat verandering
Londen, 6 maart. Het Britse ërs voor deze redenering. goed is en dat is moeilijk. Als
Lagerhuis heeft gisteravond Premier Gordon Brown be- mensen zich er niet zeker van
met ruime meerderheid een toogde echter, net als de Ne- voelen, zullen ze al snel ‘nee’
voorstel verworpen om een derlandse regering, dat het stemmen”, zei Timmermans.
referendum te houden over oude verdrag niet meer aan
het Europees Hervormings- de orde is nadat het door
verdrag, ook wel Verdrag van de Nederlanders en Fran-
Lissabon genoemd. sen in 2005 was afgewezen.
Er stemden 311 leden tegen en Het nieuwe Hervormingsver-
248 voor. De kans dat het in drag, dat de Europese lei-
GrootBrittannië nog tot een ders vorig jaar tekenden, gaat
volksraadpleging komt over minder ver. Daarom is een
het omstreden verdrag, dat referendum onnodig, aldus
de werkwijze van de Europe- Brown.
se Unie regelt, is hiermee vrij- Het Hervormingsverdrag
wel nihil geworden. moet nog worden behandeld
Oppositieleider David Came- door het Hogerhuis, maar zal
ron beschuldigde de rege- daar naar verwachting niet
ring tijdens het voorafgaan- op hevig verzet stuiten. Daar-
de vragenuurtje van kiezers- mee is de weg vrij voor ratifi-
bedrog. De regerende Labour catie komende zomer.
Partij had immers, net als de De Nederlandse staatssecre-
Conservatieven en de Libe- taris voor Europese Zaken,
raalDemocraten, in haar ma- Frans Timmermans, verwel-
nifest voor de verkiezingen komde het besluit van het
van 2005 beloofd dat de be- Lagerhuis. Timmermans, in
volking de kans zou krij- Londen wegens een lezing,
gen zelf een oordeel te vel- wees op de grote risico’s van
len over het toen voorlig- een referendum.
gende Europese constitutio- „Het is bijna per definitie
nele verdrag. De Conservatie- een conservatief instrument.
ve leider kreeg gisteren steun Je moet mensen er echt van
EUROPA
Europeaan
‘Stevige tante’ krijgt weinig tijd

De nieuwe Europees com- Vassiliou volgt haar landge- kent haar landgenoot als
missaris van Volksgezond- noot Markos Kyprianou op, „een ervaren politica, die ge-
heid begon deze week in die op Cyprus minister van zien haar indrukwekkende
Brussel. „Ze heeft nog Buitenlandse Zaken wordt. loopbaan goed in de com-
maar weinig tijd en dat is Het Europees Parlement en missie past”. Vassiliou is vol-
rampzalig.” de lidstaten zullen naar ver- gens Antoniadou een vrouw
wachting haar benoeming „die oplossingen zoekt door
binnen twee weken goedkeu- te praten, iemand die het
ren. liefst de harde confrontatie
De nieuwe eurocommissaris uit de weg gaat”.
zal de complexe gezondheid- Vassiliou verdiende haar spo-
sportefeuille middenin een ren in de advocatuur. Ze stu-
mandaat overnemen, eind deerde recht en internatio-
2009 begint de Europese nale betrekkingen in Lon-
Commissie aan een nieuwe den en werkte twintig jaar
ambtstermijn. Dat is lastig, lang als advocaat op Cyprus.
want juist de komende drie Daar stopte ze mee toen haar
maanden zullen er beslissin- man, George Vassiliou, met
gen moeten vallen over sle- wie ze drie kinderen heeft,
Androula Vassiliou. Foto Press pende kwesties. in 1988 tot president van Cy-
and Information Office Cyprus
Grensoverschrijdende ge- prus werd gekozen. Zelf was
Elleke Bal Door Rotterdam, zondheidszorg, orgaandona- ze van 1996 tot 2006 lid van
6 maart. Op Cyprus kent ie- tie en het terugdringen van het Cypriotische parlement
dereen haar als echtgenote obesitas zijn drie voorbeel- en werkte ze voor de Verenig-
van voormalig president Ge- den van dossiers die uitge- de Naties.
orges Vassiliou. In Brussel sproken politieke vaardighe- Het echtpaar Vassiliou heeft
krijgt Androula Vassiliou (64) den vereisen. Lidstaten hech- nauwe banden met Brussel.
de kans om uit de schaduw ten namelijk erg aan hun ei- Zo wordt George Vassiliou
van haar man te treden, als gen bevoegdheden op het ge- gezien als de man die Cyprus
nieuwe eurocommissaris van bied van volksgezondheid. de EU in loodste, als hoofd
Volksgezondheid. Myria Antoniadou, een jour- van de Cypriotische onder-
naliste van de Cyprus Mail, handelingsmissie. Androula
Vassiliou was vijf jaar lang

vicevoorzitter van de Euro-
pese liberale politieke partij
(ELDR).
Europarlementariër Jules
Maaten (VVD) heeft Vassiliou
daar leren kennen. Ze is vol-
gens hem „een stevige tante”.
Toch vreest Maaten dat de
ambitieuze plannen van haar
voorganger op de lange baan
worden geschoven nu hij ver-
trekt. „Het is rampzalig dat
Vassiliou nu aantreedt, want
ze heeft de tijd niet meer om
een relatie op te bouwen met
de ministers van de lidsta-
ten.”
Jules Maaten hoopt dat Vas-
siliou geen „invaller” blijft.
„Als de Cyprioten haar naar
voren hebben geschoven zo-
dat ze de volgende termijn
ook kan blijven, dan worden
we daar allemaal beter van.”
EUROPA
Nederlanders over Europar- competenties van het Euro- passagiers te overhandigen.

lement slecht op de hoog- parlement, maar dat ze het Volgende week komen en-
te Door onze Europaredactie instituut toch een enigszins kele Europese ministers van
Rotterdam, 6 maart. Van al- positief imago toeschrijven. Binnenlandse Zaken en Jus-
le Nederlanders weet 50 pro- Bekijk de hele peiling titie bijeen met hun Ameri-
cent niet dat Europarlemen- via nrc.nl/europa EU ak- kaanse collega’s om te on-
tariërs rechtstreeks worden koord over passagiersgege- derhandelen over een vrije
gekozen. In geen enkele an- vens Door onze Europare- toegang tot de VS voor Eu-
dere lidstaat van de Euro- dactie Rotterdam, 6 maart. ropese reizigers. Brussel be-
pese Unie is dat percenta- De lidstaten van de Europese taalt blauwtongvaccin Brus-
ge zo hoog. Dat blijkt uit Unie zullen meer gezamen- sel, 6 maart. De Europese
de nieuwste Eurobarometer, lijk opereren in de onderhan- Commissie, het dagelijks be-
waarvoor eind 2007 de Eu- delingen met de Verneigde stuur van de Europese Unie,
ropese publieke opinie over Staten over visumplicht voor stelt 72,5 miljoen euro be-
het Europees Parlement is geen Amerikaanse veiligheids- schikbaar voor de noodvac-
peild. De Eurobarometer is maatregelen jegens Europe- cinatie van schapen en koei-
een periodieke opiniepeiling se reizigers. Dit hebben de en tegen de ziekte blauw-
in opdracht van de Europe- Europese ambassadeurs gis- tong. Blauwtong woedt sinds
se Commissie. Veel Nederlan- teren besloten na overleg in twee jaar onder de schapen
ders vinden verder dat het Brussel. Tsjechië haalde zich en runderen in Nederland
Europarlement niet naar Eu- onlangs de woede van andere en andere EU-lidstaten. De-
ropese burgers luistert. Ze as- EU-lidstaten op de hals, na- ze winter werd een vaccin
sociëren woorden als „inef- dat dat land op eigen houtje uitgevonden tegen de dier-
ficiënt” en „niet dynamisch” had onderhandeld met de VS. ziekte. De Europese Commis-
met het instituut. Acht op de Tsjechië beloofde informatie sie vergoedt voor EU-landen
tien Nederlanders vinden bo- te geven over vliegtuigpassa- het gehele vaccin en de helft
vendien dat ze slecht geïnfor- giers waarna de visumplicht van de vaccinatie. Dat komt
meerd worden over het Eu- voor Tsjechen werd opgehe- neer op 0,60 cent per vac-
roparlement. In Nederland, ven. Nederland en ook ande- cin. Voor het toedienen geeft
Finland, Zweden en Groot- re landen vinden dat afspra- Brussel twee euro voor een
Brittannië wordt het minst ken over visa een Europese rund en 0,75 cent voor een
positief gedacht over het par- aangelegenheid is. Ze vrezen schaap. Eerder werd al be-
lement. De peiling laat als al- dat de VS anders individuele kend dat minister Verburg
gemene trend zien dat EU- EU-landen zou dwingen pri- (Landbouw, CDA) zes miljoen
burgers weinig weten over de vacygevoelige gegevens van
stuks van het blauwtongvac-

cin heeft besteld. (ANP)
Het ministerie van Land-
bouw heeft een online dos-
sier over de ziekte blauw-
tong, via nrc.nl/europa Ver-
goeding alleen bij uitval EU-
vlucht Luxemburg, 6 maart.
Vliegtuigpassagiers kunnen
geen vergoeding krijgen als
hun retourvlucht vanuit een
land dat geen lid is van de
Europese Unie uitvalt. Dat
heeft advocaat-generaal Ele-
anor Sharpston van het Eu-
ropees Hof van Justitie van-
daag gezegd. Volgens haar
vallen deze vluchten bui-
ten de EU-regeling die voor-
schrijft dat reizigers een ver-
goeding kunnen krijgen als
hun vlucht ernstig vertraagd
is of uitvalt. Het Hof be-
slist binnenkort in de zaak
van een Duitser die 600 eu-
ro eiste omdat zijn vlucht
van Manilla naar Düsseldorf
geannuleerd werd. De rech-
ters van het Hof nemen door-
gaans het advies van de advo-
caat-generaal over. (ANP)
Het hele advies via nrc.nl/eu-
ropa
DONDERDAG 6 MAART 2008 OPINIE NRC HANDELSBLAD
OPINIE
Grondwet Een wezenloos stuk of een noodzakelijk richtinggevend document?
... want hij is nu een ratjetoe vol tegenspraak

Anton van Hooff Volgens mi- tekst in zijn gewoonheid te naam Van Oranje Nassau nu
nister Ter Horst mist on- flets? weer net niet gelijk zijn en
ze Grondwet bezielende wer- Hoeveel raker is Artikel 3.1 dat het ambt van staatshoofd
king door zijn fletse taal. van het Grundgesetz der BRD: slechts voor leden van die fa-
Dat zei ze op het symposi- „Alle Menschen sind vor milie openstaat.
um De Onzichtbare Grondwet dem Gesetz gleich.” Gelijk- Welke inspiratie kan er uit-
op 28 februari. Door de tekst heid voor de wet, daar gaat gaan van een grondwet die
op te poetsen en het geheel het de rechtsstaat immers niet uit zijn eigen principes
te voorzien van een inspire- om. De wollige Nederlandse komt?
rende preambule zou onze tekst daarentegen suggereert Het hoofdartikel ‘De staat
constitutie de opvoedende en een algehele maatschappelij- der Grondwet’ in deze krant
bindende kracht moeten krij- ke gelijkschakeling. De be- van 28 februari wijst op de
gen die hem toekomt. perkende bijzin ‘die zich in vreemde situatie dat Neder-
Ontegenzeggelijk kan de for- Nederland bevinden’ is pot- landse rechters hun beslissin-
mulering veel beter. Neem sierlijk: zou iemand kunnen gen toetsen aan het recht van
het meest grondwettige ar- denken dat de Nederland- de Europese Unie en het Eu-
tikel, nummer 1: „Allen die se Grondwet voor Antarctica ropese Verdrag van de Rech-
zich in Nederland bevin- geldt? En de toevoeging roept ten van de Mens, zolang ze
den, worden in gelijke geval- onnodige vragen op: ben ik in dat niet aan de eigen Ne-
len gelijk behandeld. Discri- een Nederlands vliegtuig ook derlandse Grondwet mogen
minatie wegens godsdienst, gelijk? doen. Er is een wetsvoorstel
levensovertuiging, politieke Maar het voornaamste man- in behandeling dat die toet-
gezindheid, ras, geslacht of co van de Grondwet is de in- sing eindelijk mogelijk gaat
op welke grond dan ook, wendige tegenspraak. Nadat maken. Maar van het recht
is niet toegestaan.” Dit is artikel 1 de gelijkheid heeft van individuele burgers om
een amechtig makende zin, vastgelegd, specificeert arti- de Nederlandse staat te dwin-
die dan ook vele meters be- kel 3 ten overvloede dat iede- gen zijn eigen Grondwet toe
slaat op het Monument van re Nederlander tot elk staats- te passen, is geen sprake. In
de Grondwet aan de Haagse ambt beroepbaar is. Prachtig, echte rechtstaten is dat een
Hofweg. Waarom staat daar maar vervolgens leggen tal- vanzelfsprekend grondrecht.
niet gewoon „Iedereen in Ne- rijke artikelen omstandig uit Nu hebben we het absurde
derland is gelijk”. Of is die dat mensen met de achter- schouwspel dat Nederland-
se burgers in jarenlange pro-

cedures via Luxemburg of
Straatsburg hun eigen staat
dwingen zijn eigen Grond-
wet toe te passen. Wie kan
dan geloven in de betekenis
van de Grondwet?
Nederland is door de geschie-
denis overgeslagen. Het heeft
een sanerende revolutie ge-
mist die andere landen heeft
afgeholpen van middeleeuw-
se instituties als de Raad van
State, tegelijk rechtscollege
en adviesorgaan van de rege-
ring. Ons land heeft geen ba-
siswet die naar vorm én func-
tie een grondwet mag heten.
Het is een gotspe om dan te
verwachten dat het gemoed
van burger volschiet bij zo’n
wezenloos stuk. Anton van
Hooff is classicus te Nijme-
gen en lid van het Republi-
keins Genootschap.
OPINIE
Zorg dat de Grondwet richtinggevend wordt ...

Deze tijd vereist een bre- leidt, zonder er zelf deel van ambule zou de plaats zijn de-
dere functie en bewuste uit te maken. ze aspecten van het historisch
inzet van de Grondwet in De Grondwet is een heel bij- politieke bewustzijn tot uit-
de samenleving. Een pre- zonder document, een staat- drukking te brengen.
ambule kan helpen, me- kundig symbool dat men- ·2. Een preambule kan de ba-
nen Sophie van Bijster- sen in al hun verscheiden- siswaarden tot uitdrukking
veld en anderen. heid verenigt rondom be- brengen die richtinggevend
paalde waarden. Maar als in- zijn voor de politieke ge-
De Nederlandse Grondwet
strument om samenleving en meenschap.
is geen bezielend document.
burgers een gevoel van rich- Gedacht kan worden aan de-
De laatste herziening van 25
ting en binding te geven, is de mocratie en rechtsstaat als
jaar geleden heeft het sobe-
Grondwet tot nu toe groten- uitgangspunten van ons po-
re en zakelijke karakter van
deels onbenut gebleven. De- litieke systeem of aan bepaal-
de Grondwet alleen maar be-
ze tijd vraagt om een brede- de mensenrechten. Het gaat
vestigd. Er is – terecht –
re functie en welbewuste in- daarbij juist om die waarden
een nieuwe behoefte aan een
zet van de Grondwet in de die in rustige tijden vanzelf-
Grondwet die kan verbinden
samenleving. Het toevoegen sprekend lijken, maar die ori-
en richting kan geven. De
van een preambule aan de ëntatie bieden in tijden van
staatscommissie die minister
Grondwet zou daartoe een verandering.
Ter Horst binnenkort instelt,
eerste stap kunnen zijn. ·3. De Grondwet is een docu-
krijgt een ruime opdracht.
Daar zijn vijf argumenten ment dat zich richt tot de po-
De Grondwet vergt een nieu-
voor. litieke gemeenschap. Willen
we redactie, opname van een
·1. De Nederlandse politie- burgers zich met de Grond-
aantal staatkundige beginse-
ke gemeenschap heeft een wet identificeren, dan moet
len en zou onder meer wor-
eerbiedwaardige geschiede- duidelijk zijn wie hier aan
den voorzien van een pre-
nis. Te denken valt aan de het woord is. Het gaat er in de
ambule die ‘context’ en ‘per-
strijd voor de vrijheid en het grondwet voor de 21ste eeuw
spectief’ geeft aan de inhoud
streven naar een rechtvaardi- om dat de Grondwet voor
van het belangrijkste staats-
ge samenleving. Ook de inzet het Koninkrijk een Grond-
document. Een preambule is
voor de ontwikkeling van de wet van de burgers is. In de
een korte (vaak welluiden-
democratie en internationa- preambule wordt duidelijk
de) tekst die de Grondwet in-
le gerechtigheid wordt ner- wie in de Grondwet aan het
gens geëxpliciteerd. Een pre- woord is.
·4. Een preambule drukt uit blikvernauwing. Grondwet- bestaat, maar het is juist de
dat de overheid haar geten van andere landen ken- bedoeling een preambule te
zag ergens vandaan heeft en nen wel een preambule zon- ontwerpen die recht doet aan
daarom altijd beschikt over der dat dit afbreuk doet aan Nederland als (historische)
een ontvangen gezag, waarde waarborgfunctie van de politieke gemeenschap.
over verantwoording moet Grondwet. 4. Een discussie over de pre-
worden afgelegd. Zo wordt 2. Er zal nooit eensgezind- ambule wordt een discus-
duidelijk dat overheidsgezag heid ontstaan over de belang- sie over ideologie en bij-
grenzen heeft en in belangrij- rijkste waarden, ofwel het voorbeeld over de naam van
ke opzichten altijd beperkt is wordt een verwaterde tekst God. Daarmee zou de Grond-
(‘limited government’). waar niemand iets aan heeft. wet verdeeldheid brengen en
·5. Een preambule kan een be- Deze redenering kenmerkt geen eenheid.
langrijke educatieve rol ver- zich door gebrek aan durf. Inderdaad: een preambule
vullen in de samenleving, zo- Wanneer het zo is dat de moet geen staatsideologie be-
wel op school als bij inbur- Grondwet zelf al waarden bevatten. De opgave van de
gering. Van verschillende zij- vat – en dat is het geval – staatscommissie zal zijn een
den is al aangedrongen om kan er geen bezwaar tegen tekst te ontwerpen waarin
de Grondwet een rol te la- bestaan deze (en andere waar- gelovigen en niet-gelovigen
ten spelen in het onderwijs. den) nog eens apart te ver- zich herkennen.
Dat is prachtig, maar pre- melden in een preambule. Genoemde tegenwerpingen
ambule en Grondwet moe- De preambule zal dit anders hoeven – zoals blijkt – niet
ten dan wel enige zeggings- doen, bijvoorbeeld door over onoverkomelijk te zijn, al
kracht hebben. de vrijheden te spreken in zullen ze discussie vergen.
Voorstanders van een pream- historisch verband, maar het Een dergelijke discussie zal
bule hebben altijd te kam- is niet onmogelijk hierover levendiger zijn dan de discus-
pen met bepaalde tegenwer- consensus te bereiken. sie over de canon. En waar-
pingen. Om deze te ontze- 3. Een preambule wordt ge- om zou het in een land,
nuwen willen we enkele van schreven tijdens het constitu- waar de overlegtradities sterk
commentaar voorzien. erend moment en niet daar- zijn, niet lukken een gemeen-
1. De kracht van de Grond- na. schappelijk gedragen redac-
wet is haar soberheid. Zij Het is vreemd om aan het be- tie te ontwerpen? Wij pleiten
moet een staatkundig basis- gin van de 21ste eeuw ineens niet louter voor een pream-
document zijn zonder fran- een preambule te ontwerpen. bule bij de Grondwet, maar
je. Deze redenering wordt ge- Het is waar dat Nederland voor een andere omgang met
kenmerkt door conservatieve als politieke gemeenschap al de Grondwet als samenbin-
dend en richtinggevend do-

cument.
Dit kabinet kan de weg ope-
nen in de richting van een
Grondwet, waar alle Neder-
landers – nieuwkomer of niet
– houvast aan hebben. Mr.dr.
Sophie van Bijsterveld (Uni-
versiteit van Tilburg en lid
van de Eerste Kamer voor het
CDA), prof.dr. Roel Kuiper
(Erasmus Universiteit Rot-
terdam, lid van de Eerste Ka-
mer voor de ChristenUnie),
dr. Jan Willem Sap (Vrije Uni-
versiteit Amsterdam) en dr.
Carla Zoethout (Universiteit
van Amsterdam) waren res-
pectievelijk adviseur en leden
van de Nationale Conventie.
Lees eerdere artikelen over
Grondwet op nrc.nl/opinie
OPINIE
Kabinet lummelt over essen- schappen.” Enz. Aardig voor historicus Jan Drentje, een op
tiële dingen Drie berichten de inburgering. zijn zachtst gezegd verwar-
op dezelfde dag (27 februari) Een paar vragen. Waarom rende titel plaatste? Een fa-
in dezelfde krant. Geen op- is het nodig drie zulke op- celift heeft immers niet al-
ruiend blad, maar het nette vallende onheilsberichten in leen maar de betekenis van
NRC Handelsblad. een keer naar de bevolking een oppervlakkige chirurgi-
Bericht 1: ruim 700.000 Ne- te brengen? Bovendien zijn sche ingreep, maar ook die
derlanders moeten hun op de het alle drie openeindbood- van een vernieuwing. En dat
computer verzonden belas- schappen zonder veel ver- laatste is nou net wat Dren-
tingaangifte over 2007 over- klaring en vooralsnog zon- tje wel voorstelt op een aan-
doen, want er zitten fouten der oplossing. Iedere keer op- tal cruciale onderdelen in de
in. Het ingevulde, bijna on- nieuw horen we dat we ver- Grondwet. En hij noemt ze
leesbare formulier is na ve- trouwen in het kabinet moe- niet eens allemaal. Maar ook
le uren werk tot stand geten hebben, maar op welke het archaïsche taalgebruik in
komen en door honderddui- grond als men zo lummelt de Grondwet kan wel een fa-
zenden burgers verzonden. met essentiële dingen en het celift gebruiken, want de ge-
Helaas het deugt niet, maar er dan maar ineens uitgooit? hanteerde taal is nog steeds
waarom blijft duister. Wat hebben de betrokkenen een onnodige drempel voor
Bericht 2: de heropening van in vredesnaam uitgevoerd tij- democratisering. Daar waar
het vernieuwde Rijksmuse- dens die honderd dagen en ons woordenboek qua ver-
um loopt opnieuw een ver- bij al die bustochten en be- nieuwingen vaak de straat
traging op, mogelijk tot 2012 zoeken? In ieder geval schij- voor wil blijven, daar blijft
of zelfs 2013. Er schijnen geld- nen ze niet in het Rijksmuse- de Grondwet hopeloos ach-
problemen te zijn. Op dit um te zijn geweest, hebben ze ter. Paul Ophey Arnhem
ogenblijk gebeurt er vrijwel geen belastingformulier in-
niets in de ‘schatkamer’ van gevuld en weten ze van de
ons land. Voor toeristen niets Grondwet weinig af. J.E. An-
bijzonders maar als Neder- driessen Oud-minister van
lander hoor je er toch van op. Economische Zaken Facelift
Bericht 3: komt van de minis- Grondwet Het zal toch niet
ter zelf, mevrouw Ter Horst: uit conservatisme zijn ge-
„Onze Grondwet is flets weest dat de redactie boven
en archaïsch”.„Het zijn bij- het artikel ‘Facelift Grond-
na allemaal verborgen bood- wet is geen oplossing’ (NRC
Handelsblad, 4 maart), van
OPINIE
Defensieve ambities
Vaak is de volgorde der interdepartementale project- men dat er opnieuw geïm-
dingen veelzeggend. Vrijdag organisatie, compleet met proviseerde ‘herschikkingen’
werd duidelijk dat de PvdA in een onafhankelijke klank- op het Defensiebudget no-
het kabinet haar verzet tegen bordgroep, die verkenningen dig zijn, zoals afgelopen jaar.
de aanschaf van de Joint Stri- moet uitvoeren naar de toe- Het is zelfs niet onverstan-
ke Fighter (JSF) de facto heeft komstige betaalbaarheid van dig dat het initiatief tot na-
opgegeven. De sociaal-demo- de krijgsmacht. Minister Van denken komt vanuit de be-
craten stemden in met de Middelkoop (Defensie, CU) trokken departementen. Al
aanschaf van twee testtoestel- verklapte alvast de uitkomst kunnen kanttekeningen ge-
len van de F35 Lightning II, van de verkenningen: Neder- zet worden bij de benomeing
zoals het vliegtuig nu heet. land moet er aan wennen van oud-minister Zalm (Fi-
Formeel neemt het kabinet dat er structureel meer geld nanciën, VVD) tot voorzitter
in 2010 een besluit over de- wordt uitgetrokken voor De- van de ‘klankbordgroep’. Al-
finitieve deelname aan de fensie. le relevante begrotingsstuk-
ontwikkeling van het kost- Het is op zich toe te juichen ken dragen nog altijd zijn
bare Amerikaanse gevechts- dat er grondig wordt na- vingerafdrukken. Adviseren
vliegtuig. Maar de realiteit is gedacht over de Nederland- is geen neutrale bezigheid in
dat het point of no return nu se defensiedoctrine. Bijvoor- een politiek steriele omge-
is gepasseerd. Kamerlid Ey- beeld over de vraag of een ving.
sink (PvdA), die blijft volhou- niet al te groot land als Intussen kan de uitkomst
den dat haar partij nog al- Nederland echt de ambitie van de verkenning niet meer
tijd „zeer kritisch” is over de kan koesteren „wereldwijd zijn dan een advies aan po-
JSF, lijkt op de paling die dienstbaar” te zijn, zoals de litieke partijen die verant-
halverwege de fuik zegt dat kop luidde boven de beleids- woordelijk zijn voor het ma-
hij nog altijd terugkan. De brief bij de defensiebegro- ken van keuzen. Het is geen
kosten van deelname aan het ting van dit jaar. Of over de geheim dat CDA en PvdA
project bedragen op basis van vraag of de huidige krijgs- diep verdeeld zijn over de
de huidige schatting bijna 6 macht, met alle diverse le- uitgaven voor Defensie. De
miljard euro. geronderdelen, inclusief de christen-democraten willen
Nadat het kabinet daartoe af- geld verslindende ‘ijzerwin- structurele verhoging, de so-
gelopen vrijdag een belang- kel’, past bij die ambitie. Na- ciaal-democraten bijstelling
rijke stap heeft gezet, in- denken over dit soort geo- van de ambities.
stalleerde het gisteren een politieke vragen kan voorko-
Het huidige kabinet zal aan

die keuze voor meer of min-
der geld voor Defensie niet
meer toekomen. Als de pro-
jectorganisatie klaar is in het
najaar van 2009, is de be-
groting van het laatste rege-
ringsjaar immers al vastge-
steld. Zo heeft Balkenende IV
alweer een probleem door-
geschoven naar de toekomst.
Het is des te noodzakelij-
ker dat het politieke debat
over de krijgsmacht wordt
gevoerd.
OPINIE
Dezer dagen J. L. Heldring
Nationalisme in rood gekleed

Toen Den Uyl eind 1987 over- dat artikel noemde ik Den min zonder verantwoorde-
leed, bracht deze krant dit Uyl „meer inspirator dan lei- lijkheid daarvoor zijn.
nieuws natuurlijk op de voor- der”, en hij is voor vele Maar hier wil ik me voorna-
pagina, maar daarnaast wer- PvdA’ers nog steeds een in- melijk bezighouden met Den
den er, verspreid over ande- spirator. Dit verschijnsel ver- Uyl als internationale poli-
re pagina’s, ook vele kolom- dient aandacht. In Opinio van ticus. Dat mag immers wel,
men aan hem gewijd. Ik vond 29 februari zegt zijn partijge- want de PvdA beroemt zich
dit toen een beetje veel van noot Arie van der Zwan dat erop een bij uitstek interna-
het goede voor iemand die Den Uyl de enige naoorlog- tionalistische partij te zijn.
slechts vier jaar een kabinet se leider was die in de ‘ro- Welnu, wat bleek daarvan on-
had geleid dat, alles bijeen, de droom’ geloofde, maar dat der het kabinet-Den Uyl? De
niet zo heel veel had gepres- hij een arbeidsloos inkomen Leidse historicus Henk te Vel-
teerd. van uitkeringsgerechtigden de noemt Den Uyl in de Volks-
Het jaar daarna zou Drees ko- accepteerde zonder hen aan krant „een wel heel nationa-
men te overlijden. Hij was hun plichten te herinneren le politicus, die erg veel bin-
tien jaar minister-president – wat hij bijv. van renteniers nen de landsgrenzen dacht te
geweest, en had meer tot niet accepteerde – noemt hij kunnen oplossen”.
stand gebracht, maar moest een van zijn „weinige fou- Dit merkt Anet Bleich in haar
het in de krant met veel min- ten”. zojuist verschenen biografie
der doen. En je kunt er don- Als een andere fout moet van Den Uyl niet op, zegt
der op zeggen dat Lubbers, toch ook zijn onderwijspoli- hij. Dezelfde kritiek uit Rob
die twaalf jaar premier was, te tiek gemarkeerd worden, in Hartmans in zijn bespreking
zijner tijd niet drie keer zo- zoverre als die, zoals Van van dit boek in De Groene. Zij
veel aandacht zal krijgen als der Zwan zegt, „helaas in raken hier een punt dat niet
Den Uyl. Was er bij Den Uyls de middenschool is uitge- alleen de persoon Den Uyl
herdenking sprake van self- mond”. Met die misère zit- aangaat, maar de hele soci-
embedded journalism? ten we tot op de dag van aal-democratie of, als u wilt,
Maar wie ben ik om daar op- vandaag en, naar het zich het socialisme als zodanig:
merkingen over te maken, nu laat aanzien, nog veel langer het kan zich, als het tenmin-
ik, na mijn artikel van 28 fe- – hoewel voorgaande kabi- ste binnen de perken van de
bruari, met een tweede ar- netten waarin de PvdA niet democratie blijft, alleen nati-
tikel over Den Uyl kom? In vertegenwoordigd was, even-
onaal manifesteren (behalve vorm van internationalisme gens Europa gaat, maar om
in optochten en frases). tot stand te brengen. In gro- de vraag of in Europa socia-
Het socialisme immers aar- te trekken aanvaardde hij dat listische politiek kan worden
zelt niet gebruik te maken streven wel, maar hij wilde gevoerd.
van de middelen die de na- niet dat dit hem, wanneer hij Dit betekende een breuk met
tionale staat ter beschikking eenmaal in Nederland aan de het verleden, in zoverre als
staan, om zijn doelen te ver- macht zou zijn gekomen, de de partijen, ook de PvdA,
wezenlijken. Wanneer het er- handen zou binden. tot dan aan toe inwilliging
gens aan de macht komt, zal En inderdaad zei Keerpunt ‘72, van hun interne beleidswen-
het de middelen van die staat het programma van de pro- sen niet tot voorwaarde voor
gebruiken, ongeacht of dat gressieve partijen die het jaar hun meewerken aan de in-
andere staten, in de eerste daarna het kabinet-Den Uyl stitutionele opbouw van Eu-
plaats de naburige, past – ook zouden vormen:„Het streven ropa hadden gemaakt, zo-
wanneer daar toevallig even- naar een grotere eenheid van als Norbert Schmelzer, een
eens socialisten aan de macht Europa (...) dient onderge- van de christen-democrati-
zijn. schikt te zijn aan de verwe- sche voormannen, al dadelijk
Dit dilemma heeft Max Ko- zenlijking van een progres- opmerkte in een artikel in de
hnstamm al heel vroeg inge- sief beleid.” Dit laatste ging Internationale Spectator.
zien, toen hij in 1950 schreef: dus voor. Wat is het verschil Maar ook niet alle soci-
„De keus voor een geperfecti- met het verafschuwde ‘eigen aal-democraten waren geluk-
oneerd dirigisme brengt on- volk eerst’? kig met deze koersverande-
verbiddelijk mee de keus te- En inderdaad zei Den Uyl, ring. Henk Vredeling, mi-
gen het inslaan van de enige net minister-president ge- nister van Defensie in Den
weg die Europa economisch worden, in oktober 1973 dat Uyls kabinet, noemde in een
gezond kan maken en – mis- „de vraag wat voor soort sa- berucht interview met Vrij
schien nog belangrijker – te- menleving wij in de Euro- Nederland zijn minister-pre-
gen het enig politieke ide- pese Gemeenschap tot stand sident de grootste nationa-
aal dat West-Europa bezie- willen brengen, belangrijker list die er was. En in zeke-
ling geven kan.” is dan het tempo waarin het re zin had hij gelijk, al ging
Het is dan ook geen won- proces van Europese eenwor- Den Uyls nationalisme niet
der dat de socialist Den ding zich voltrekt”. Een paar in oranje, maar in rood ge-
Uyl gereserveerd stond te- maanden later zou Ed van kleed.
genover het Europese een- Thijn in een 1-meirede deze Onder Den Uyl waren de
heidsstreven, dat een poging prioriteit aldus formulieren: betrekkingen met Europa’s
is om, althans in Europa, een dat het niet om Europa we- grootste sociaal-democrati-
sche partij, de Duitse SPD, geloven. Den Uyls gebrom

dan ook ronduit slecht. De daarbij was in zekere zin
PvdA leek meer sympathie symbolisch. Wilt u reageren?
voor de Oost-Duitse SED Dat kan op nrc.nl/heldring
te hebben. Zelfs de wel- (Reacties worden pas open-
willende Willy Brandt werd baar na beoordeling door de
geërgerd door de voortdu- redactie).
rende kritiek die zijn Ne-
derlandse partijgenoten op
de zgn. Berufsverbote had-
den. Helmut Schmidt, min-
der welwillend, ging vaak os-
tentatief de krant lezen wan-
neer op internationale verga-
deringen Den Uyl breedvoe-
rig aan het woord was.
Het praktische internationa-
lisme van Den Uyl stelde dus
niet veel voor. Het uitte zich
bij hem meer in sympathie
voor de derde wereld dan
voor Nederlands directe om-
geving, meer voor Pronk dus
dan voor Van der Stoel. Maar
de verhouding tussen ons en
de derde wereld is er een tus-
sen gever en ontvanger, een
fundamenteel ongelijke ver-
houding. Dat klopt dus ook
niet met het socialistische
ideaal. Als socialisten de In-
ternationale zingen, zingen
ze dan ook iets wat ze niet
in praktijk brengen en waar-
in ze misschien zelfs niet eens
OPINIE
Reacties: nrc.nl/commen-
taar Als moslim geef ik al-
leen aan vrouwen de hand
en niet aan de man. Ben ik
fout? Jammer voor u. (Mosta-
fa Mouktafi op 5 maart over
‘Geef me de vijf – of niet’)
OPINIE
Belligerent gesnuif
President Chávez van Vene- Maar de terminologie van dollarinkomsten uit de olie-
zuela gebruikt steeds gro- Chávez slaat kant noch wal. export wordt geteisterd door
tere woorden uit zijn toch Niet alleen omdat de FARC een hoge inflatie en een laag
al opgeblazen vocabulaire. een terreurbeweging is die gewaardeerde munt, een re-
Volgens hem maakt presi- zo in haar eigen geweld is ferendum dat hem absolu-
dent Uribe van Colombia opgegaan, dat de de R van te macht had moeten ver-
zich schuldig aan „oorlogs- ‘revolutionair’ in haar naam schaffen. En vorige maand
misdaden” en zelfs „ geno- nu synoniem is voor drugs- verloor hij Fidel Castro als
cide”. Aanleiding is de mili- handel en moord. Maar ook ideologisch plechtanker. In
taire operatie die de Colom- omdat Chávez zich in de ei- dat soort omstandigheden is
biaanse krijgsmacht zaterdag gen kaarten laat kijken. Voor voor politici die alleenheer-
uitvoerde op het grondge- Chávez, die intussen 9.000 ser willen zijn de vlucht naar
bied van buurland Ecuador. troepen heeft samengetrok- voren vaak een uitlaatklep.
Daarbij werd de tweede man ken bij de grens met Colom- Door president Correa van
van de FARC gedood, met wie bia, is zijn bemiddelaarsrol Ecuador, die inderdaad wat te
Chávez onderhandelde over bij de FARC een politiek wa- klagen heeft over Colombia,
de vrijlating van gijzelaars. pen van jewelste. De opera- daarin mee te slepen, drijft
Het lijdt geen twijfel dat Co- tie van het Colombiaanse le- hij de toch al gepolariseer-
lombia zich met de grens- ger dwarsboomt de Venezo- de politieke verhoudingen in
overschrijdende actie tegen laanse president daarbij. Bo- Latijns-Amerika op de spits
de FARC schuldig heeft ge- vendien dreigt hij zijn aure- en komt het redelijke mid-
maakt aan het schenden van ool in gematigder kringen te den tussen Bush en Chávez in
de territoriale integriteit van verliezen als het waar is dat de knel omdat het moet kie-
Ecuador. De Organisatie van hij de FARC met 300 zen.
Amerikaanse Staten (OAS) miljoen dollar zou gaan steu- President Uribe van Colom-
heeft die operatie gisteren nen, zoals Uribe zegt op ba- bia is namelijk ook niet
dan ook in die termen gekwa- sis van een buitgemaakte lap- brandschoon. Colombia is
lificeerd. Onder druk van de top. De opgewonden toon zestig jaar in de greep van een
VS, een trouwe bondgenoot duidt erop dat Chávez zich burgeroorlog waarbij cocaï-
van Colombia, werd daaraan minder zeker van zijn zaak ne meer en meer de financie-
overigens geen harde veroor- voelt. Vorig jaar december ringsbron is geworden. Het
deling verbonden. verloor hij in Venezuela, dat is niet uitgesloten dat Uribe,
ondanks de overvloed aan net als vele ministers, banden
heeft met paramilitaire eska-

ders die door VS en EU, net als
de FARC, als terroristisch zijn
bestempeld.
Maar de dubbele strategie
van Uribe tegen de FARC,
waarbij hij militaire actie ge-
paard laat gaan met een eer-
lijk programma om spijtop-
tanten uit de guerrilla weer
een kans te geven in de
burgerlijke maatschappij, is
wel redelijk succesvol geble-
ken. Uribe verdient daarom
vooralsnog, niet enthousiast
maar sceptisch, het voordeel
van de twijfel.
OPINIE
Kind met drie genetische ouders is niet

verwerpelijk
Embryowet maakt ondersteunende experimenten onmogelijk, terwijl
voorkerntransplantatie zelf is toegestaan
De Embryowet schiet bij in de celkern. In vergelijking nendringen van de zaadcel
nieuwe ontwikkelingen met het DNA in de kern stelt in de eicel ontstaan twee
tekort. Aanpassing is no- het mitochondriaal DNA niet voorkernen (pronucleï). Ieder
dig, maar ga dan niet uit veel voor: minder dan 0,5 pro- van deze bevat het DNA van
van fabeltjes, betogen An- cent. een van de aanstaande ou-
nelien Bredenoord en Fouten in het mitochondri- ders. Deze voorkernen wor-
Guido de Wert. ale DNA leiden tot erfelij- den overgeplaatst naar de ei-
ke ziekten die via de moeder cel van een donor met gezon-
Onlangs berichtten de
overerven. Het gaat om spier- de mitochondriën, nadat uit
media wereldwijd dat
ziekten, leveraandoeningen deze eicel de kern (met DNA
aan de universiteit van
en mentale retardatie. Vaak van de donor) is verwijderd.
Newcastle‘menselijke
overlijden patiënten al op Het resultaat is een embryo
embryo’s met drie ouders’
jonge leeftijd. Een adequa- dat voor 99,5 procent het er-
zijn gekweekt. Tegenstan-
te behandeling van deze mi- felijk materiaal van de twee
ders waren er als de kip-
tochondriale ziekten is er ‘wensouders’ draagt en voor
pen bij om hun afkeer te be-
tot dusver niet. Vandaar dat 0,5 procent (het mitochondri-
tuigen. Vooral in de Duit-
veel ouderparen met een ver- aal DNA) van de eiceldonor.
se en Engelse pers ontstond
hoogd risico er de voor- Sommige critici wijzen deze
veel commotie. Zijn we in-
keur aan gaven de ziekte bij aanpak af omdat het sterk
derdaad een stap dichter bij
hun toekomstige kinderen te lijkt op kloneren: ‘Via kern-
een‘designer baby’?
voorkómen. transplantatie werd immers
In Newcastle wordt onder-
Een nieuwe optie is de tech- ook het gekloonde schaap
zoek gedaan naar mitochon-
niek die nu in Newcast- Dolly gemaakt’. Dit klopt,
driale ziekten. Mitochondri-
le ontwikkeld wordt: ‘voor- maar het argument doet niet
ën zijn organellen (kleine or-
kerntransplantatie’. Daarbij ter zake. Kloneren is immers
gaantjes) in de cel die voor
worden om te beginnen via het tot stand brengen van ge-
de energiehuishouding zorg-
de gangbare in-vitrofertilisa- netisch identieke individu-
dragen. Ze beschikken over
tie (IVF) embryo’s tot stand en. Daarvan is hier, in tegen-
eigen DNA, naast het DNA
gebracht. Meteen na het bin- stelling tot bij Dolly, geen
sprake. Kloneren van mensen ders wordt verwekt? Het kind den? Wat zijn aanvaardbare
is overigens een harde voor- zou inderdaad genetisch ma- risico’s?
waarde die in Engeland van teriaal van drie personen er- De preklinische experimen-
overheidswege aan de onder- ven. Maar bij het mitochon- ten in Newcastle zijn gericht
zoekers is gesteld. driaal DNA gaat het om een op het beantwoorden van
Een tweede mogelijk be- klein percentage. Bovendien vragen over de haalbaarheid
zwaar is dat er sprake is is het slechts van belang voor en veiligheid van deze tech-
van genetische modificatie in de energiehuishouding – het niek. Deze worden gedaan
de kiembaan, dat wil zeggen codeert niet voor persoons- met restembryo’s, embryo’s
het gericht veranderen van kenmerken. die over zijn na IVF-be-
het genoom van toekomstige Hoe zwaar moeten we tillen handeling. Dit wordt – te-
kinderen. Inderdaad wordt aan die drie ouders als we recht – in brede kring geac-
bij kerntransplantatie de ge- dit in het perspectief plaatsen cepteerd. In Newcastle heeft
netische verandering in prin- van reeds aanvaarde vormen men bovendien afwijkende
cipe doorgegeven aan op- van ‘coöperatieve’ medisch restembryo’s gebruikt, die
eenvolgende generaties. De- geassisteerde voortplanting, drie in plaats van twee voor-
ze zullen de gezonde mito- zoals eicel- en zaaddonatie? kernen hadden. Deze zijn
chondriën van de donor er- In die gevallen is zelfs 50 pro- daardoor niet levensvatbaar.
ven. cent van het erfelijk materi- In Nederland zou onderzoek
In Nederland is genetische aal afkomstig van een donor. met dergelijke embryo’s zon-
modificatie in de menselijke Bezwaren in de trant van ‘het der enige toetsing kunnen
kiembaan verboden krach- traditionele gezin komt in plaatsvinden, omdat niet-le-
tens de Embryowet – voor gevaar’ of ‘dit is verwarrend vensvatbare embryo’s buiten
zover het gaat om het ver- voor een kind’ lijken weinig de bescherming van de Em-
anderen van DNA in de cel- overtuigend. bryowet vallen. (Het zou veel
kern, het nucleaire DNA. De Tot slot de veiligheid van beter zijn als dergelijk onder-
wetgever heeft bewust ruim- kerntransplantatie voor het zoek ook onder de Embryo-
te gelaten voor interventies nageslacht. Men maakt zich wet valt, waardoor toetsing
in het DNA van de mitochon- zorgen om de mogelijk veren controle mogelijk is.)
driën. Daarmee is de ethische stoorde interactie tussen de Daarentegen zou de trans-
discussie natuurlijk niet be- celkern en de mitochondri- plantatie van twee voorker-
slecht. ën van de donor. Wanneer nen naar een ontkernde eicel
Wat dan, ten derde, te den- kan de stap van laboratori- in Nederland niet zijn toege-
ken van het bezwaar dat een um naar kliniek gezet wor- staan in het kader van pre-
kind met drie genetische ou- klinisch onderzoek. De Em-
bryowet verbiedt immers het treft in dubbel opzicht te-

doen ontstaan van embryo’s kort. Drs. Annelien Breden-
voor andere redenen dan oord en prof. dr. Guido de
zwangerschap. Wert zijn verbonden aan de
Daarmee ontstaat de situatie afdeling Health, Ethics & So-
dat in Nederland wel ruim- ciety en het Onderzoeksinsti-
te wordt gelaten voor wijzi- tuut GROW van de Universi-
gingen in het mitochondri- teit Maastricht.
aal DNA, maar dat geen ade-
quaat wetenschappelijk on-
derzoek kan worden gedaan
naar de veiligheid van deze
nieuwe techniek.
Voorkerntransplantatie kan
uitkomst bieden voor wens-
ouders met een groot risico
op het krijgen van een ernstig
aangedaan kind. Toepassing
in de kliniek is nog niet aan
de orde, maar die staat er wel
aan te komen.
Dat biedt gelegenheid tot een
discussie over de aanvaard-
baarheid van deze techno-
logie. Wat ons betreft moet
die discussie niet zozeer gaan
over fabeltjes als kloneren,
‘drie ouders’ en designer
baby’s, maar over een ade-
quaat ethisch en wettelijk
kader voor preklinisch on-
derzoek, gericht op het ver-
kennen en beperken van de
gezondheidsrisico’s. De Em-
bryowet schiet wat dit be-
OPINIE
Het Rijk wordt–horizontaal nu de adviseurs

nog
Nu de ambtelijke top de 2007). Wij zien een ontko- te voegen: krijgen we brede-
verkokering van de rijks- kerde rijksdienst die over re adviezen over grenzen van
dienst duchtig gaat aan- grenzen van beleidsvelden beleidsterreinen en ministe-
pakken, moeten immer in staat is maatschappelijk ries heen, die strategischer
vernieuwende adviseurs vraagstukken beter en sneller zijn en minder in aantal. Dat
niet op de rem gaan staan, aan te pakken. Die rijksdienst laatste kan heel goed, want er
vindt Wim Kuijken. kan ook fors kleiner, met na- wordt erg veel geproduceerd.
me in de Haagse beleidsfa- Op dat alles moeten de be-
Roel in ’t Veld is de zoveel-
briek. Horizontaal werkend leidsmakers weer reageren.
ste belanghebbende in de rij
i.p.v de verticale koker te be- Vaak zonde van tijd en geld
van vaste adviseurs die de
nadrukken. Dat is de essen- en bijna altijd een verdedi-
kabinetsplannen om de ex-
tie van de Vernieuwing Rijks- ging van het staande beleid.
terne adviezen te verminde-
dienst, waar we zo hard aan Dat willen we graag door-
ren aanvalt (Opinie & Debat,
werken als ambtelijke top en breken. Beter de aandacht
1 maart). Aangezien de oor-
kabinet. De politieke partij- voor de echt goede advie-
sprong van het kabinetsbe-
en vroegen er ook om in hun zen die verrassen, beleidster-
sluit komt van de verzamelde
programma’s. reinen doorsnijden (bijvoor-
Secretarissen-Generaal is een
Daar hoort wat ons betreft beeld met oog op duurzaam-
reactie op zijn plaats.
bij dat de externe (gevraag- heid) en innovatief zijn voor
Voorop staat dat ik Roel in ’t
de en ongevraagde) adviezen de beleidsvorming op lange-
Veld zeer hoog acht en waar-
zich ook breder en horizon- re termijn.
deer als analyticus en advi-
taler manifesteren, strategi- De vijf door In ’t Veld ge-
seur. Juist daarom kan hij
scher zijn en een beetje min- noemde functies staan dus
een weerwoord ongetwijfeld
der in aantal worden. ook voor ons recht overeind.
waarderen. De basis voor ons
Als we bijvoorbeeld in het Maar we willen het een tik-
voorstel tot reductie van de
fysieke domein, met een je slimmer. Het kost wel en-
externe adviezen en de bij-
VROM-raad, een VenW-raad kele vaste organen hun be-
behorende organen, die de
en een Raad Landelijk Ge- staan, maar geïntegreerd ko-
adviezen produceren, ligt in
bied werken, kan het ons in- men er interessantere opties
onze visie (2006) ‘In dienst
ziens beter en innovatiever in beeld. Een kleine vaste
van het Rijk’ (uitgewerkt
door deze drie raden samen kern kan het bredere advies-
in ‘de Verkokering Voorbij’,
orgaan besturen; secretaria-

ten worden samengevoegd,
kleiner en hoogwaardiger.
Deskundige adviseurs kun-
nen worden aangeroepen om
mee te werken via bijvoor-
beeld een registratie in een
‘kaartenbak’.
Waar wij als ambtelijke top
voorop willen lopen in de ver-
nieuwing, zal het toch niet zo
zijn dat de altijd zo vernieu-
wende adviesorganen op de
rem gaan staan. Toch?
Ik hoop dat de Tweede en
Eerste Kamer het kabinet vol-
gen in de vernieuwingsslag,
ook wat betreft de externe
adviesorganen. Wij hebben
veel meer aan een kleiner
aantal, naast de WRR en de
SER, die innovatiever en inte-
graler kunnen adviseren met
oog op de langere termijn.
En In ’t Veld zal zijn advies-
kwaliteit kunnen blijven aan-
bieden, dus! Wim Kuijken is
voorzitter van de Secretaris-
sen-Generaal. Lees het artikel
van In ’t Veld op www.nrc.nl/
opinie
DONDERDAG 6 MAART 2008 WETENSCHAP NRC HANDELSBLAD
WETENSCHAP
Bevalling Nieuwe conceptrichtlijn voor pijnbestrijding tijdens baren speelt in op

maatschappelijke verandering
Binnen een uur een ruggeprik als vrouw dat

vraagt
Een nieuwe conceptricht- de maanden moeten ze hun specialist laat zich ook niet
lijn geeft vrouwen meer commentaar leveren. binnen een uur oproepen.
macht tijdens het baren. Commentaar, kritiek zelfs, In Vlaanderen bevalt minder
Ze krijgen een ruggeprik zal er zeker komen, want een dan 1 procent van de vrou-
als ze daarom vragen. ruggeprik is het werk van de wen thuis. In Amerika min-
Maar die prik kan wel het anesthesioloog. Die werkt in der dan 2 procent; in Neder-
baren bemoeilijken het ziekenhuis. Een baren- land 30 procent. Veel meer
de vrouw die goede pijnstil- dan 30 procent van de zwan-
Door onze redacteur Wim
ling wil, moet dus in het zie- geren heeft overigens de in-
Köhler Rotterdam, 6 maart.
kenhuis bevallen. Dat onder- tentie om thuis te bevallen.
Vrouwen die de pijn tij-
mijnt de Nederlandse tradi- Ruim 15 procent gaat na het
dens een bevallingondraag-
tie van thuisbevallen. begin van de weeën alsnog
lijk vinden, moeten binnen
De Nederlandse verloskunde naar het ziekenhuis vanwege
een uur goede pijnbestrij-
is nog helemaal niet voorbe- dreigende complicaties.
ding krijgen. En het pijnstil-
reid op vrouwen die om een Die cijfers staan in de 125
lende middel moet bij voor-
ruggeprik kunnen vragen. pagina’s tellende concept-
keur via een ruggeprik wor-
Eén op de tien (10 procent) richtlijn. De richtlijn is een
den toegediend.
bevallende vrouwen krijgt in inventarisatie en beoorde-
Voor Nederland is deze aan-
Nederland pijnstilling met ling van het wetenschappe-
pak volstrekt nieuw. De regel
een ruggeprik. In België is lijke onderzoek naar pijn en
is nog niet ingevoerd, maar
dat 70 procent en in de Ver- pijnbestrijding tijdens de be-
staat in de conceptrichtlijn
enigde Staten 60 procent. In valling. Dit is de vaste aanpak
‘Pijnbehandeling tijdens de
Nederland biedt nog niet de voor het opstellen van een
bevalling’. Het concept cir-
helft van de ziekenhuizen de richtlijn voor medische speci-
culeert onder de beroepsor-
mogelijkheid om 24 uur per alisten.
ganisaties van gynaecologen,
dag, 7 dagen per week een Een richtlijn beschrijft de
verloskundigen, anesthesio-
ruggeprik toe te dienen. Er is gewenste standaardpraktijk,
logen, ziekenhuisapothekers
dan niet voortdurend een an- waar een specialist alleen ge-
en huisartsen. De komen-
esthesioloog ‘in huis’ en die motiveerd van mag afwijken.
Zo’n richtlijn komt tot stand quate pijnbestrijding willen, bleem bij. De richtlijn schrijft
onder strakke regie van het dat ziekenhuizen en verzeke- voor dat zwangeren al vroeg
Kwaliteitsinstituut voor de raars de klant tevreden willen voorlichting over de voor-
Gezondheidszorg CBO. stellen, waardoor het onont- en nadelen van de ruggeprik
De werkgroep die zo’n richt- koombaar lijkt om de rugge- krijgen. Zodat ze zelf kun-
lijn schrijft, beoordeelt al- prik op afroep toe te dienen. nen beslissen over hun pijn-
le wetenschappelijke onder- Tot nu toe was de rugge- bestrijding. Maar dat is niet
zoeken binnen het vakgebied prik in Nederland alleen mo- makkelijk.
op kwaliteit. De ruggeprik- gelijk na het vaststellen van Wie tijdens de bevalling de
richtlijn telt tientallen con- de medische noodzaak ertoe. eigen pijn wil verlichten, in-
clusies en aanbevelingen op De conceptrichtlijn stelt dat troduceert de kans op een
basis van onderzoeksresul- er voor de medische indicatie reeks bijwerkingen en com-
taten. Maar de voor zwan- geen harde criteria beston- plicaties: langer persen, een
geren belangrijkste aanbeve- den. En die zijn ook niet te grotere kans op een vacu-
ling (‘wie er om vraagt krijgt verzinnen. Vooral omdat pijn üm- of tangverlossing, een
binnen een uur een rug- subjectief is. Een verloskun- te lage bloeddruk, plaspro-
geprik’) is eigenlijk alleen dige of dokter kan ook maar blemen en koorts. Dat laat-
ingegeven door waargeno- moeilijk inschatten wat in ste kan weer gevolgen heb-
men maatschappelijke ver- een bepaalde situatie het me- ben voor de pasgeboren ba-
anderingen. dische voordeel van pijnbe- by. Want als die temperatuur-
‘De huidige generatie vrou- strijding is. Pijnbestrijding verhoging als een infectie
wen met kinderwens ver- kent namelijk ook bijwerkin- wordt geïnterpreteerd, ver-
langt zeggenschap over de gen. dwijnt de baby al snel naar
wijze waarop zij haar kind Het moeilijke probleem van de afdeling neonatologie en
ter wereld brengt’, staat in de medische indicatie veegt krijgt antibiotica.
de richtlijn. ‘De veranderin- de werkgroep met één zwaai Wie de richtlijn leest, krijgt
gen in het gezondheidszorg- van tafel. In de nieuwste het idee dat de vraag om pijn-
systeem van aanbodgerichte Amerikaanse richtlijn staat: stilling veel te maken heeft
naar vraaggerichte zorg spe- ‘Als er geen medische con- met tijdgebrek. Een barende
len hierop in. Het krachten- tra-indicatie is, is het verzoek vrouw die tijdens de hele be-
veld tussen zorgaanbieders, van de barende een voldoen- valling wordt bijgestaan door
zorgverzekeraars en zorgde medische indicatie.’ Dat een ervaren kraamhulp heeft
consumenten verschuift.’ neemt de werkgroep over. vaker een ongecompliceerde
De werkgroep verwacht dat En daarmee krijgen Neder- bevalling, heeft minder vaak
steeds meer vrouwen ade- landse zwangeren er een pro- pijnbestrijding nodig en is
achteraf tevredener over haar

bevalling. Het is een conclu-
sie op grond van het meest
gedegen onderzoek dat de
richtlijn kent. Maar bijstand
tijdens de hele bevalling is
in de tegenwoordige kraam-
praktijk ongebruikelijk. Lees
de conceptrichtlijn ‘Pijnbe-
handeling tijdens de beval-
ling’ op nrc.nl/wetenschap
WETENSCHAP
De rupsenjeugd blijft in de vlinderkop zitten

Door onze redactie weten- dat het geurgeheugen de ra- Zenuwverbindingen uit het
schap Rotterdam, 6 maart. dicale metamorfose kan over- rupsenstadium moeten dus
Een vlinder herinnert zich leven. In een klassiek pav- overleven tot in het volwas-
wat hij als rups geleerd lov-experiment leerden ze sen stadium. Hoeveel en wel-
heeft. Tabakspijlstaartmot- rupsen een onplezierige elek- ke cellen van de rups de me-
ten (Manduca sexta) die als trische schok te associëren tamorfose overleven is ech-
rups geleerd hebben een be- met de zoete geur van ethyla- ter slecht onderzocht. Tot
paalde geur te mijden, blij- cetaat. De rupsen leerden dusver was alleen van fruit-
ken van die geur ook als snel deze geur te mijden. Een vliegjes bekend dat bepaal-
vlinder een afkeer te hebben. maand later, na de verpop- de zenuwcellen, die betrok-
Dat schrijven biologen onder ping, bleken de vlinders dat ken zijn bij geurherkenning,
leiding van Elena Casey en nog steeds te doen. de verpopping van larve tot
Martha Weiss van de Ameri- De onderzoekers konden uit- vlieg doorstaan.
kaanse Georgetown Univer- sluiten dat de dieren de geur Rupsen die twee keer verveld
sity deze maand in het vak- van ethylacetaat op een of waren (derde larvestadium)
blad PLOS One. andere manier bij zich ble- bleken de negatieve associa-
Dat er nog wat van de rup- ven dragen tijdens het expe- tie met ethylacetaat te ont-
senervaring in de vlinder riment, als een soort extern houden tot het vijfde larve-
blijft voortbestaan is opmer- geheugensteuntje. Dit feno- stadium, maar niet tot na de
kelijk, want tijdens de ver- meen, bekend als ‘chemische verpopping. Als de geurasso-
popping ondergaat de rups erfenis’, is wel geopperd als ciatie werd aangeleerd in het
een complete metamorfose. verklaring voor het feit dat vijfde larvestadium bleef de-
Daarbij blijven maar wei- sommige vlindersoorten bij ze wel voortbestaan tot in het
nig cellen intact en veran- voorkeur hun eitjes afzetten vlinderstadium.
dert de lichaamsbouw volko- op de plantensoort waarop
men. In de pop worden de zij als rups zijn gegroeid.
lichaamscellen van de rups Maar door de poppen zorg-
grotendeels afgebroken tot vuldig te wassen en andere
een soort soep. Daaruit ont- controles in te bouwen kon-
staan nieuwe cellen die de den Casey en Weiss voor het
vlinder vormen. eerst bewijzen dat er daad-
Het team van Casey en Weiss werkelijk fysiek geheugen in
stelde nu onomstotelijk vast het spel is.
WETENSCHAP
Stirlingmotor in pc
Door Herbert Blankesteijn schoon en onderhoudsarm. tegenwoordig standaard een-
Daar is-ie weer, de Stirling- In Nederland alleen al zijn tje. Die van MSI is bestemd
motor, nu op een onverwach- er miljoenen in geïnvesteerd, voor de chips die de com-
te plek. MSI, een Taiwane- door Philips in de perio- municatie regelen tussen de
se fabrikant van moederbor- de 1937-1980 en daarna door processor en andere onderde-
den voor computers, presen- Stirling Thermal Motors. len als het werkgeheugen en
teert deze week op de beurs Daar staat tegenover dat de randapparaten. Maar hij
CeBIT in Hannover een klein een Stirlingmotor doorgaans kan in principe ook op ande-
model dat chips in een pc groter is dan andere moto- re chips zijn werk doen.
kan koelen. De Stirlingmotor ren van hetzelfde vermogen. Het elegante van de vinding
drijft een koelventilator aan Ook is het geleverde vermo- van MSI is dat de warmte van
en werkt zelf op de warmte gen niet makkelijk te varië- de te koelen chip wordt ge-
van de te koelen chip. ren – daardoor kom je de Stir- bruikt om de ventilator aan
De Stirlingmotor is in 1817 lingmotor niet tegen in au- te drijven die de chip ver-
uitgevonden door de Schot- tomobielen. Wel in schepen der koelt. Dat betekent dat de
se dominee Robert Stirling en of onderzeeërs, en als onder- ventilator niet op het elektri-
is al bijna tweehonderd jaar deel van installaties voor het sche circuit van de pc hoeft
een belofte. De werking be- gelijktijdig opwekken van worden aangesloten en zelf
rust erop dat een gas, zoals warmte en stroom. geen extra warmte genereert
lucht, heen en weer wordt ge- Die Stirlingmotoren zijn vrij die weer moet worden afge-
pompt tussen een warm en lijvig. De maten van het voerd.
een koel reservoir. Door een exemplaar van MSI daarente- Maar het gaat te ver om dit
uitgekiende constructie leidt gen zijn een centimeter of vijf een groene oplossing te noe-
het uitzetten van het gas in in elke richting. Dat is moge- men, zoals MSI doet. De ge-
het warme deel tot draaiing lijk doordat dit motortje al- bruikelijke ventilatoren op
van de aandrijfas, en de af- leen een vederlichte ventila- chips gebruiken een vermo-
koeling van het gas in het tor aandrijft. Het werkgas is gen in de orde van 1 watt,
koele reservoir ook. lucht. ongeveer 10 procent van een
Een Stirlingmotor kan draai- Een moderne pc bevat ver- spaarlamp en een fractie van
en op iedere willekeurige schillende ventilatoren: de een procent van wat een pc
warmtebron en heeft wei- voeding, de centrale rekenin volle actie opsoupeert. Dit
nig bewegende delen. Daar- eenheid en de processor op zet geen zoden aan de dijk en
door is hij potentieel stil, de grafische kaart hebben er
neemt relatief veel ruimte in

op het moederbord.
Het model dat MSI deze week
laat zien is een prototype.
Het is nog verre van zeker
of dit de eerste Stirlingmo-
tor in de huiskamer wordt.
Dit is een nieuwe wekelijkse
rubriek over technologie, zie
ook nrc.nl/techno
WETENSCHAP
Hormonen geven nog jaren kankerrisico

Door onze redactie weten- ke geslachtshormonen ouder ker ontstaat al na een half jaar
schap Rotterdam, 6 maart. De wordende vrouwen – na de hormoongebruik.
kans op kanker door het slik- overgang – zouden bescher- De vrouwen die aan het WHI-
ken van hormonen tijdens men tegen hart- en vaatziek- onderzoek meededen – de
de overgang blijft verhoogd, ten en botontkalking. En of helft slikte hormonen en de
ook als vrouwen al drie jaar het beschermende effect zou andere helft kreeg een nep-
zijn gestopt. Niet alleen de opwegen tegen het gevreesde pil – kregen na die desastreu-
kans op borstkanker is ho- hogere risico op borstkanker. ze uitkomst geen pillen meer.
ger – die is er ook tijdens het Het WHI-onderzoek zou ne- Maar het onderzoek is voort-
langdurig slikken van over- gen jaar duren, maar werd gezet om de late effecten van
gangshormonen – maar ook in 2002 na ruim vijf jaar hormoongebruik te meten.
andere tumoren, vooral long- gestopt, toen bleek dat veel De resultaten na drie jaar zijn
kankers komen vaker voor. meer vrouwen de nadelen gisteren gepubliceerd in het
Na het stoppen met over- dan de voordelen van hor- Journal of the American Medical
gangshormonen verdwijnt moontherapie ondervonden. Association.
wel de verhoogde kans op De vrouwen die hormonen De WHI-onderzoekers von-
hart- en vaatziekten die tij- slikten hadden meer hart- den na drie jaar ‘stoppen’
dens jarenlang slikken ont- ziekten en borstkanker, maar een iets grotere kans op over-
staat. Evenals de bescheiden minder botbreuken en darm- lijden en een 24 procent
bescherming die hormonen kanker. verhoogde kans op kanker,
bieden tegen darmkanker. Het nadelige effect van over- waarbij het vergrote risico
Die veranderingen in ziek- gansghormonen bleek begin op longkanker opviel. Daar
tekansen komen uit Ameri- 2000 ook uit andere onder- is wel een verklaring voor,
kaans onderzoek onder ruim zoeken. De registratie-auto- schrijven de onderzoekers,
16.000 vrouwen van 50 tot 80 riteiten voor medicijnen gre- want sommige longkanker-
jaar die meedoen aan het on- pen in. Op de bijsluiters staat cellen groeien sneller onder
derzoek naar overgangshor- nu het advies om de hormo- invloed van hormonen. Ook
monen van het Women’s He- nen alleen te slikken tegen is vastgesteld dat vrouwen
alth Initiative (WHI). ernstige overgangsklachten, met longkanker een slechtere
Het WHI-onderzoek is in de zoals opvliegers en nachtelijk overlevingskans hebben dan
jaren negentig opgezet om te zweten. En om de hormonen mannen.
onderzoeken wat er waar was zo kort mogelijk te slikken;
van de claims dat vrouwelij- de hogere kans op borstkan-
WETENSCHAP
Woeste stroom moet vissen redden

WETENSCHAP
Veel spoedopnames door bij- de 75-plussers had een op- de temperatuur van het zee-
werkingen van medicijnen name bespaard kunnen blij- water (die zakt nauwelijks)
Door onze redactie weten- ven. De onderzoekers haal- maar vooral met de beperk-
schap rotterdam, 6 maart. De den hun gegevens uit huis- te hoeveelheid daglicht in de
bijwerkingen van medicijnen artsendossiers. Twee jaar ge- poolwinter. Het is voor het
zijn verantwoordelijk voor leden kwam Nederlands on- eerst dat er een soort winter-
vijf procent van de spoed- derzoek volgens een andere slaap bij vissen is vastgesteld;
opnames in een ziekenhuis. methode ook uit op ruim vijf als koudbloedige dieren zijn
Bij 75-plussers is dat zelfs procent ziekenhuisopnamen de snelheid van hun stofwis-
tien procent. Dat blijkt uit door medicijnfouten en -bij- seling en hun activiteit door-
onderzoek van het Erasmus werkingen. gaans afhankelijk van de om-
Medisch Centrum in Rotter- Zuidpoolvis gaat in win- gevingstemperatuur.
dam naar de oorzaak van terslaap Door onze redac- Ammonia prikkelt speciale
3515 spoedopnamen, gepu- tie wetenschap Rotterdam, 6 neuscellen Door onze redac-
bliceerd in het laatste num- maart. De vissoort Notothenia tie wetenschap Rotterdam, 6
mer van Pharmacoepidemiolo- coriiceps, bijgenaamd de ‘An- maart. Mensen en dieren re-
gy and Drug Safety. De mees- tarctische kabeljauw’, over- ageren heftig op uien, am-
te spoedopnames waren no- leeft de lange winterperiode monia en verfverdunner. Ge-
dig wegens bloedingen in in een soort winterslaap. specialiseerde cellen voor in
maag of darmen na het slik- Dat schrijven biologen van de de neusholte spelen daarbij
ken van bloedstollingsrem- British Antarctic Survey deze waarschijnlijk een belangrij-
mers. Ook een te hoge bloed- week in het wetenschapsblad ke rol. Dat schrijven Ame-
druk of hartritmestoornissen PLoS One. rikaanse wetenschappers de-
na het gebruik van hartme- Van de vissoort was al be- ze maand in het Journal of
dicijnen waren de oorzaak kend dat hij een lage stof- Neurophysiology. In de bekle-
van een spoedbehandeling. wisseling heeft en dat hij ding van de neusholte van
Een derde van de opnames in zijn bloed een soort anti- muizen vonden zij cellen die
had voorkomen kunnen wor- vries heeft, hetgeen hem in actief worden bij blootstel-
den als een lagere dosis was staat stelt in ijskoud water te ling aan irriterende stoffen.
voorgeschreven of als de ge- overleven. Met hartslagmo- De onderzoekers opperen dat
steldheid van de patiënt be- nitors ontdekten de Britten de cellen in de neusholte een
ter in de gaten was gehou- nu dat de vis zijn activiteit elektrisch signaal doorgeven
den met laboratoriumonder- in de winter tot een mini- aan de zogeheten ‘trigemina-
zoek. Dat gold vooral voor mum beperkt. Dat heeft volle zenuw’, een zenuw in het
ouderen: veertig procent van gens hen niets van doen met hoofd die prikkelende sensa-
ties kan doorgeven. Dit ver-

oorzaakt uiteindelijk hoes-
ten of kokhalzen. De cellen
zijn ook gevonden in vissen
en kikkers, en de onderzoe-
kers vermoeden dat mensen
ze ook hebben. Fruit bevat
ook stoffen die een reactie
kunnen opwekken.
Maar de concentraties zijn in
fruit te laag om een kokhals-
reflex op te wekken.
WETENSCHAP
‘Assimilatie vergroot de kans op schizofrenie’

Psychiater in opleiding voert gesprekken met honderden allochtonen die wel en
niet aan psychoses lijden
Turken en Marokkanen hoe het komt dat immigran- schrift, dat hij volgende week
die naar Nederland ver- ten zo vaak schizofreen wor- verdedigt aan de Erasmus
huizen, hebben een verden, in Nederland. De latere Universiteit, naar verklarin-
hoogd risico op schizofre- patiënten hebben vaak hun gen. Een begin was dat al-
nie. ‘Mensen die ziek ge- etnische identiteit afgelegd, lochtonen die psychoses krij-
worden zijn, hebben juist en omarmen soms zelfs de gen, juist níét in de Haagse
geprobeerd om aanslui- Nederlandse. Maar daar krij- ‘zwarte wijken’ wonen. Deze
ting te vinden.’ gen zij ‘sociale stress’ voor te- krant schreef daar eind 2007
rug. over. In zijn proefschrift gaat
Marokkanen, Surinamers of Veling dieper in op die be-
Turken zijn geen bevolkings- vinding. Hij vergeleek hon-
groepen mensen die van na- derd niet-westerse allochto-
ture tot schizofrenie geneigd ne patiënten die met schizo-
zijn. Maar eenmaal verhuisd frenie bij Parnassia kwamen,
naar Nederland wordt het ri- met hun broers en zussen,
sico op een psychose al naar en met honderd allochtonen
gelang de afkomst twee tot die om uiteenlopende rede-
vijf keer zo hoog als voor au- nen in het ziekenhuis kwa-
tochtone Nederlanders – en men – met een gebroken been
voor de tweede generatie is bijvoorbeeld. Veel enquêtes
het risico nog groter. Dat is nam hij zelf bij hen thuis af:
Onderzoeker Wim Veling. sinds een jaar of tien bekend. ‘de schoenen uit, bedenken
Het geldt overigens ook voor, dat ik weer de verkeerde sok-
Door onze redacteur Hes-
zeg, mensen uit het Caraï- ken aan heb’.
ter van Santen den haag,
bisch gebied die in Engeland Uit die gesprekken werd dui-
6 maart. Assimileren werkt
wonen. de-
schizofrenie in de hand, daar
Wim Veling, onderzoeker bij lijk dat de schizofrenen al
kwam psychiater in oplei-
de voordat ze ziek werden veel
ding Wim Veling achter. Na
psychiatrische instelling Par- negatiever dachten over hun
gesprekken met honderden
nassia Bavo Groep in Den etnische afkomst dan ande-
allochtonen heeft hij een idee
Haag, zoekt in zijn proef- ren. Opvallend genoeg iden-
tificeerde een flink deel van ten zich in uw studie niet vaker ook dat je werk doet onder je
die patiënten zich tegelijker- gediscrimineerd. „Maar ik zal opleidingsniveau. Maar er is
tijd wél met Nederland. Ze niet zeggen dat het geen rol destijds één kleine studie on-
bleken, vaker dan anderen, speelt – andere onderzoekers der migranten in Engeland
geassimileerd. Het lijkt wel of vonden wel een verband. De naar gedaan, en daar is het bij
zij met hun etnische identiteit etnische groep waarin schi- gebleven.”
iets verliezen... „Minderheden zofrenie het meest voorkomt,
hebben vaak een bedreigde de Marokkanen, zijn ook de-
identiteit. Dan zijn er twee genen die zich als groep het
strategieën om je zelfbeeld, vaakst gediscrimineerd voe-
je zelfvertrouwen te herstellen. En in mijn studie bleek
len. Je verlaat die minder- dat juist de Marokkaanse pa-
heid, en sluit je aan bij de tiënten vaak achtervolgings-
meerderheid. Maar dat lukt wanen hadden. Dat wijst er
niet gemakkelijk. De andere denk ik op dat ze wél va-
reactie is: ‘ik ben blij dat ik ker sociaal uitgesloten zijn.
bij die minderheid hoor’. Zo- Die ervaringen zorgen ervoor
als de black is beautiful-bewe- dat je op je hoede bent. Dat
ging in de VS. Blijkbaar heb- kan uitgroeien tot zulke wa-
ben mensen die ziek gewor- nen als je daarvoor gene-
den zijn, vooral geprobeerd tische aanleg hebt.” Worden
aansluiting te vinden.” Hoe mensen die om andere redenen
leidt dat tot stress? „In het da- sociaal gestrest zijn, of sociaal
gelijks leven is het niet zo ge- buitengesloten, ook vaker schizo-
makkelijk om erbij te horen. freen? „Dat zou goed kun-
Als je je etnische identiteit nen, maar er is de afgelopen
niet hebt vastgehouden, val dertig jaar nauwelijks onder-
je tussen wal en schip. Wat me zoek naar gedaan. In de jaren
opviel, was dat het de broers zestig werd geopperd dat het
en zussen van patiënten beter voor je geestelijke gezond-
lukte om in hun werk en op- heid ongunstig zou zijn als je
leiding tussen rollen te swit- omringd wordt door mensen
chen, tussen hun eigen af- met andere sociale kenmer-
komst en de Nederlandse.” ken. Andere religieuze op-
Tegelijkertijd voelden de patiën- vattingen bijvoorbeeld, maar
DONDERDAG 6 MAART 2008 KUNST NRC HANDELSBLAD
KUNST
Boek zoekt dringend naar lezers

Door onze kunstredactie am- contract krijgt, maar meteen
sterdam, 6 maart. In Neder- voor alles waaraan hij en zijn
land is men zo goed gewor- uitgever in de toekomst geld
den in het verkopen van boe- kunnen verdienen.
ken, dat de vraag hoe mensen Saskia Noort – „Ik trek nu al
aan het lezen te krijgen van de kar voor de mindere ver-
die gekochte boeken steeds koopkanonnen van mijn uit-
dringender wordt. geverij” – vindt dat schrij-
Uitgeefster Eva Cossee, vers nog meer moeten sa-
schrijfster Saskia Noort, Da- menwerken. Ze verwees naar
niël Ropers van bol.com de Nightwriters-av onden in de
en Henk Kraima van het Amsterdamse nachtclub Pa-
CPNB spraken daar gister- nama. „Mensen komen daar
avond over in het Museum- op de grote namen af, maar
café van Bijzondere Collecties de grote winnaar is de onbe-
van de Universiteit van Am- kende debutant die ook op
sterdam. het programma staat en zich
Cossee herinnerde aan de ja- aan een groot en jong pu-
ren zeventig toen collega’s bliek mag voorstellen.” Een
uit het boekenvak schamper verslag van de bijeenkomst
reageerden op de door Bru- op nrc.nl/boekenblog
na in de markt gezette Zwar-
te Beertjes-reeks. Dertig jaar
later wordt iedere poging om
de leeswaar aan de man te
brengen met enthousiasme
begroet. Commercie is niet
vies, het boek is een product.
Daniël Ropers van Bol.com is
een groot voorstander van 360
graden deals, waarbij een au-
teur door een uitgeverij niet
alleen voor zijn debuut een
KUNST
Piranesi: eclectisch bouwmeester op papier

Tentoonstelling Piranesi: tiendeeeuwse belangstelling tische manier zijn ‘persoon-
eeuwig modern design. T/m voor de architectuur van de lijke grillen’ te volgen.
18 mei in Teylers Museum, Griekse oudheid, die werd Zelf bleef Piranesi vooral een
Haarlem. Catalogus: Piranesi beschouwd als de meest no- architect op papier. De ex-
as designer (uitg. Cooper-He- bele en zuivere ooit gemaakt. positie in Haarlem, toepasse-
witt Museum) 360 blz. Inl.: Toch kon Piranesi’s werk niet lijk ingericht in een gelegen-
www.teylersmuseum.nl rekenen op veel enthousias- heidsdecor van kartonkleuri-
Bram de Klerck Door In de me van de kant van neoclassi- ge fantasiearchitectuur, legt
laatste jaren van zijn leven cistische tijdgenoten zoals de de nadruk op dat imagi-
werkte Giovanni Battista Pi- archeoloog Johann Joachim naire aspect van Piranesi’s
ranesi (1720-1778) aan een Winckelmann. Het was na- ontwerpen. In ontwerpschet-
reeks grote etsen van de tem- melijk niet alleen de kunst sen, uitgewerkte tekeningen
pels van Paestum in Zuid-Ita- van de klassieke Grieken die en prenten is te volgen
lië. In de expositie die het Piranesi’s fantasie prikkel- hoe hij historische stijlen in
Teylers Museum wijdt aan den, maar ook die van de Et- zijn ontwerpen combineer-
het werk van de Romeinse rusken, Egyptenaren en oude. Zijn onorthodoxe opvat-
oudheidkundige, ontwerper de Romeinen – zelfs, als het tingen over stijl in de bouw-
en prentenmaker, hangt een zo uitkwam, in onmogelijke kunst hebben zich nauwe-
van de bladen uit die serie combinaties. Vooral de Ro- lijks kunnen materialiseren
naast een tekening die de meinse architecten en ingeni- in echte gebouwen. Pas op
kunstenaar ter plekke maak- eurs, met hun inventieve en 43-jarige leeftijd leek Pirane-
te. Beide voorstellingen to- flexibele gebruik van bogen si een echte bouwopdracht
nen, vanuit een laag standen gewelven, metselwerk en te krijgen. Paus Clemens XI-
punt, de overblijfselen van beton, trokken Piranesi’s be- II, net als Piranesi afkom-
de majestueuze heiligdom- langstelling. Zijn schitteren- stig uit Venetië, wilde hem
men die in de zesde en vijfde prentenreeksen brengen de koorpartij van de kerk van
de eeuw voor Christus waren vooral de antieke overblijfse- Sint-Jan van Lateranen la-
gebouwd door Griekse ko- len van Rome in beeld. En ten verbouwen. De grote ont-
lonisten. Piranesi’s beelden in zijn theoretische traktaten werptekening toont inven-
van de klassieke tempels in beklemtoont hij de vrijheid tieve oplossingen voor ruim-
de eenvoudige, robuuste Do- en durf die een bouwmeester te- en lichteffecten door on-
rische orde lijken naadloos moet hebben om op een eclec- der meer het gebruik van
aan te sluiten bij de acht- verborgen vensters. Uitein-
delijk zou ook dit project niet chitectonische droomgezich-

worden uitgevoerd. Ondanks ten van sinistere kerkers dui-
zijn geringe succes als bou- ken op in moderne bouwwer-
wend architect en ondanks de ken en in de film naar Mu-
kritiek op zijn werk en per- lisch’ De ontdekking van de he-
soonlijkheid (architect Luigi mel. En de zwenkende trap
Vanvitelli noemde hem on- in de centrale hal van Har-
omwonden ‘een gek’), heeft ry Potters tovenaarskasteel
Piranesi toch invloed uitge- Zwijnstein is een direct ci-
oefend op andere kunste- taat uit werk van de achttien-
naars. Al in zijn eigen tijd liet de-eeuwse magiër Piranesi.
een ontwerper als de Schot
Robert Adam zich door zijn
stijl inspireren. In 1828 werd
een antieke Romeinse vaas
die door Piranesi fantasie-
vol was gerestaureerd, geko-
pieerd in verguld zilver om
te gebruiken als wisselbe-
ker voor de Doncaster paar-
denraces. Maar de grootste
invloed van Piranesi blijkt
in de kunst en architectuur
van onze tijd. Daaraan wijdt
de tentoonstelling een apar-
te sectie, waarin de eigenzin-
nigheid en experimenteer-
drift van moderne architec-
ten en designers aan die
van Piranesi worden gerela-
teerd. Concreter is de invloed
van Piranesi’s verontrusten-
de voorstellingen uit de pren-
tenserie Carceri d’invenzione.
Herinneringen aan deze ar-
KUNST
Componist filmmuziek Rosenmans overleden

Door André Waardenburg en de folkmuziek van Woody
rotterdam, 6 maart. Leonard Guthrie.
Rosenman, de componist die Rosenman schreef zijn eerste
James Dean piano leerde spe- filmmuziek in 1955, voor East
len, is dinsdag op 83-jarige of Eden. Andere bekende films
leeftijd overleden. Hij schud- die hij deed zijn Rebel Without
de de conservatieve filmmu- a Cause (1955), Beneath the Pla-
ziekwereld in de jaren vijf- net of the Apes (1970) en de
tig flink op met zijn soms animatieversie van The Lord of
erg avant-gardistische mu- the Rings (1978).
ziek. Z’n tweede filmcom- Behalve voor film en televi-
postie, voor de The Cobweb sie (o.a. de serie Marcus Wel-
(1955), was de eerste die by, M.D.) componeerde Ro-
grotendeels de twaalftoons- senman ook onder meer twee
techniek van Arnold Schön- vioolconcerten, veel kamer-
berg gebruikte. Rosenman muziek en een symfonie.
had vlak na de Tweede We-
reldoorlog les van hem ge-
had, evenals van componist
Roger Sessions. Zijn atonale
muziek voor de sf-film Fan-
tastic Voyage (1966) was al even
revolutionair.
Rosenmans vernieuwende
benadering leverde hem veel
lof van vakgenoten, maar hij
kreeg pas in de jaren zeventig
zijn Oscars, voor Barry Lyndon
(1976) van Stanley Kubrick en
Bound for Glory (1977). Mu-
ziek die hij slechts adapteer-
de: een sarabande van Händel
KUNST
Veiling in Dubai breekt re- kunstbeurs wordt gehouden, dus de Amerikaanse branche-
cords voor lokale kunst ontwikkelt zich tot het cen- organisatie voor de filmbe-
Dubai, 6 maart. Op de trum voor de kunsthan- drijven de MPAA. Het jaar
eerst veiling van veilinghuis del in het Midden-Oosten. 2007 is daarmee een record-
Bonham’s in Dubai is het (Bloomberg) Wiener Staatso- jaar voor de bioscoopbran-
werk Liefde van Farhad Mo- per toont nazi-tijd WENEN, che. 17,1 Miljard werd buiten
shiri verkocht voor 1.048.000 6 MAART. In de Wiener de VS verdiend. De totale om-
dollar (683.000 euro). Staatsoper opent maandag zet steeg met ruim 5 procent
Hij is daarmee de eerste kun- een expositie over de periode ten opzichte van 2006. (AP)
stenaar uit het Midden-Oos- onder de nazi’s. In de archie-
ten die op een veiling meer ven van het operahuis zijn ve-
dan een miljoen dollar op- le documenten gevonden uit
brengt. In totaal werd er voor de periode van maart 1938 tot
13 miljoen dollar geveild, het mei 1945. Tientallen joodse
dubbele van wat maximaal zangers en musici, maar ook
werd verwacht. Ook ande- joodse personeelsleden, ver-
re kunstenaars uit Iran ver- loren direct na de Anschluss
kochten goed. Een werk van van Oostenrijk bij Duitsland
Charles Zenderoudi bracht in 1938 hun werk. „Later
met 504.000 dollar het op een noemde men dat pensione-
na hoogste bedrag op. ring”, zegt historica Berna-
Polospeler van de Pakis- dette Mayrhofer. „De nazi’s
taan Gulgee ging weg voor gingen zo tekeer onder het
336.000, een record voor een personeel, dat de Staatsoper
kunstenaar uit dat land. bepaalde opera’s niet meer
Na Christie’s en Sotheby’s, kon opvoeren.” (ANP) Bios-
die samen de veilingmarkt coopbezoek hoger dan ooit
mondiaal domineren, is LOS ANGELES, 6 maart. Het
Bonham’s een van de belang- wereldwijde bioscoopbezoek
rijke veilinghuizen. is in 2007 tot recordhoogte
Christie’s veilde de afgelopen gestegen.
twee jaar al drie maal in Du- In totaal werd er in 2007
bai, Sotheby’s nog nooit. Du- voor 26,7 miljard Amerikaan-
bai, waar later deze maand se dollar (ruim 17 miljard eu-
voor het tweede jaar een ro) besteed aan kaartjes, al-
KUNST
Popmuziek Platenmaatschappijen willen live-registraties artiesten gaan

exploiteren
Youtube.com wemelt van illegale filmpjes

popconcerten
Phonecam bootlegs, ille- Niemand kijkt er nog van op woorden Linkin Park, live en
gale filmpjes met mobiel- als tijdens een popconcert de 2008 in, en honderden zelfge-
tjes op popconcerten ge- mobieltjes de lucht in gaan maakte filmpjes komen naar
schoten, lieten aanvan- om te filmen.„Ik snap niet boven. Ze zijn bijna allemaal
kelijk vooral stipjes in de wat je er aan hebt”, zegt een van slechte kwaliteit, maar
verte zien. Maar de kwali- medewerkster van de Am- één „super qualität” filmpje
teit wordt steeds beter. sterdamse popzaal Paradiso. van een Duits concert oogt al
„Je ziet alleen een stipje in bijna zo goed als een opname
Door onze redacteur Marc
de verte.” Zoals de meeste van een volwaardige videoca-
Hijink Rotterdam, 6 maart.
poppodia gedoogt Paradiso mera. Inmiddels voert Linkin
Het commentaar is kort maar
de telefoontjes, hoewel het Park een restrictief beleid in
krachtig: „F*ck tht was aweso-
maken van geluid- en film- de concertzaal. Bij een optre-
me”, reageert een Youtu-
opnames tijdens optredens den in Ohio raakte een fil-
be-bezoeker op een filmpje
meestal niet is toegestaan. mende Amerikaanse fan on-
van een Iron Maiden-concert
Maar de kwaliteit van de ca- langs zijn telefoon kwijt – in
in Sidney, Australië. De vi-
meratelefoons wordt beter en beslag genomen door een op-
deo, gemaakt met een tele-
– belangrijker – fans gebrui- lettende zaalwacht.
foon vanuit de zaal, staat op
ken internet om de filmpjes Linkin Park trad twee we-
zijn kant. Het geluid is slecht,
met elkaar uit te wisselen. ken geleden op in de Apple
het beeld trilt en af en toe
Er bestaan websites die volle- Store in New York om een
is een glimp van het podi-
dig gewijd zijn aan fan cams. nieuw muziekproduct aan te
um te zien. Maar al is deze
Niet alleen van de optredens prijzen: het digitale souve-
illegale opname van beroer-
zelf: zo wisselt een groepje nir. Het optreden werd op-
de kwaliteit, toch staan er een
U2-fans opnames van sound- genomen en is sinds afgelo-
dag na het bewuste Iron Mai-
checks uit. pen weekend als een digitaal
den-concert meer dan tien
Bij populaire bands als Lin- pakket te koop in de iTu-
van zulke phonecam bootlegs op
kin Park neemt de boot- nes Store, Apple’s online mu-
videosite Youtube.com.
leg-rage serieuze vormen ziekwinkel. Link Park-gita-
aan. Voer in Youtube de rist Mike Shinoda omschreef
het digitale souvenir als een doet het label in samenwer- ren. Er werd die avond mate-
antwoord op de cameramo- king met Fabchannel.com, de riaal gespeeld van een nieuw
bieltjes: „Deze opnames gaan videosite die onder meer op- album dat nog niet uit was
door de handen van onze ei- tredens in Paradiso vastlegt. en dat mocht per se niet uit-
gen mixer en klinken zoals Volgens Thierry van Enge- lekken.” Kijk op nrc.nl/kunst
onze live-plaat zou moeten len van Universal staat de sa- voor voorbeelden van boot-
klinken.” menwerking met Fabchannel legs van mobiele telefoons
Amerikaanse concertbezoe- los van de bootlegs die het
kers kunnen bij het bestel- publiek met cameramobiel-
len van de tickets al aange- tjes maakt. „De wijze waar-
ven of ze een ‘digital souve- op de muziekfan zijn of haar
nir pack’ willen hebben. Na muziek wil consumeren is
afloop kunnen ze live-versies enorm aan het veranderen,
van de gespeelde nummers en daar proberen we beter op
downloaden met foto’s van in te spelen.”
het optreden. Zal met een download en een
„Het is goed dat er een toe- mooie video-opname achter-
gankelijk alternatief is voor af het aantal illegale filmpjes
die zelfgemaakte filmpjes”, verminderen? „Het is lastig
vindt Wouter Rutten van om in een volle zaal een paar
NVPI, de branchevereniging filmende mensen te contro-
van de Nederlandse enter- leren”, zegt Rutten van de
tainmentindustrie. Een digi- NVPI. „Je weet niet of men-
taal pluspakket kan de afne- sen alleen voor zichzelf aan
mende inkomsten uit de cd- het filmen zijn, of het op You-
verkoop compenseren. „Al tube zetten. En het is niet
een tijdje proberen platen- eenvoudig om een filmpje
maatschappijen te participe- van Youtube te laten verwij-
ren in de live-concerten van deren.”
hun artiesten, om toch nog Soms fouilleert een band aan
wat geld te verdienen.” de deur, weet een medewerk-
Universal maakte vorige ster van de Utrechtse popzaal
week bekend dat het live-re- Tivoli: „Ik was bij Cold Play
gistraties van zijn artiesten in de Melkweg en daar moest
wil gaan exploiteren. Dat iedereen zijn mobiel inleve-
KUNST
Lil’ Wayne rapt pure poëzie

Concert Lil’ Wayne. Ge- van dit moment. Hij wordt norm uit. In Prostitute zingt
hoord: 5/3, Heineken Music door iedereen voor gastoptre- hij dat hij zo verliefd is op een
Hall Amsterdam. Herh. 6/3, dens gevraagd, zet wekelijks meisje dat het hem niet uit
Effenaar Eindhoven Door nieuw materiaal op internet. zou maken wanneer ze het
Saul van Stapele Het aller- Muziekblad Vibe maakte een ook met andere mannen zou
eerste concert van het Ameri- „een Top 77 van de beste doen, en in Pussymonster be-
kaanse hiphopfenomeen Lil’ nummers van Lil’ Wayne uit zong hij zijn kwaliteiten met
Wayne (25) uit New Orleans 2007”, een jaar waarin hij betrekking tot de vrouwelij-
op Europese grond gister- geen eigen album uitbracht. ke genitaliën. Zo plat als het
avond in de Amsterdamse In zijn snel groeiende oeu- op papier klinkt, zo intens en
Heineken Music Hall was bij vre laat Lil’ Wayne, die vol drama en poëzie was het
vlagen slordig. Vooral in het sinds zijn elfde bij hiphopla- in de live-uitvoering van Lil’
begin was het storend om bel Cash Money onder con- Wayne. Hij kreeg er met al-
de populairste rapper van dit tract staat, de afgelopen jaren leen een microfoon een hele
moment zachtjes te horen een razendsnelle ontwikke- HMH stil mee.
mee brabbelen met loeiharde ling zien. Hij experimenteer-
vocalen op band. Van drugs- de met rock en country en tal-
kraker I’m A D-Boy bleef, on- loze rapstijlen en zijn teksten
danks het enthousiaste op en bestrijken een breed gebied,
neer gespring van artiest en van intense emoties tot fan-
publiek, niet meer over dan tasierijke metaforenstromen
slechte karaoke. Van een rap- uit het brein van iemand die
per die voor het eerst de we- lang niet nuchter was. Hoe-
reld intrekt, verwacht je meer wel drugs ook dit keer over-
inspanning. heersten, stond er niet zo-
Lil’ Wayne bracht voor het maar een stonede rapper op
laatst in 2005 een soloal- het podium.
bum uit, het ronduit bril- Vooral toen Lil’ Wayne a ca-
jante Tha Carter II, en heeft pella twee nummers van zijn
in Nederland als artiest nau- aankomende album Tha Car-
welijks officiële releases op ter III liet horen, steeg hij
zijn naam staan. Toch is met zijn melodische blues-
hij de belangrijkste rapper raps ver boven de standaard-
KUNST
Team zoekt in bunker naar oorlogskunst

Door onze kunstredactie Rot- Haarlemmermeer, en tevens kwaliteit van de beelden is
terdam, 6 maart. Onderzoe- lid van de Bunkerploeg. slecht, je ziet vage contou-
kers claimen een kunstschat Na de oorlog belandde Mül- ren. Maar het zou ook een
te hebben ontdekt in de dui- ler in Oost-Duitsland – daar- isolatieplaat kunnen zijn die
nen bij Zandvoort. Het zou om kon hij hij niet terug- naar beneden is gevallen.”
gaan om vier sculpturen en keren naar Zandvoort om Voor de bunker opengaat,
twaalf schilderijen. de schilderijen op te ha- moet er eerst professioneel
De amateurs, verenigd in len. Na zijn dood, in 1993, kunsttransport worden ge-
de zogenoemde Zandvoort- zou zijn zoon een docu- regeld, zegt Wilmink.„Want
se Bunkerploeg, kwamen de ment hebben ontdekt waar- een half uur na het ope-
kunstwerken op het spoor na in de kunstschat wordt ver- nen van een luchtdichte bun-
een tip van een zoon van meld. De zoon heeft afge- ker treedt het verval al in.”
een overleden Sturmbannf- lopen januari contact opge- Wilmink wijst erop dat de
ührer. Officier Müller was in nomen met twee leden van luchtvochtigheid in een bun-
1942 verantwoordelijk voor de Bunkerploeg. Hij zou dat ker hoog is. „Het is goed mo-
de ontruiming van Zand- hebben gedaan naar aanlei- gelijk dat er weinig van over
voort. Müller, een kunststu- ding van de vele publiciteit is.”
dent, besloot echter de kunst- rond oorlogskunst de afgelo-
werken die daarbij werden pen tijd.
gevonden, entartete kunst, te Inmiddels zeggen de twee
verbergen in een bunker, uit amateurs de bunker te heb-
angst voor vernietiging door ben gelokaliseerd en via een
de nazi’s. Hoewel nog niet kleine camera een blik te heb-
bekend is welke kunstwer- ben geworpen op de binnen-
ken in de bunker liggen, zou kant. Daar hebben ze kisten
het kunnen gaan om werken gezien. De burgemeester van
van Emil Nolde en Max Beck- Zandvoort gaf gisteren toe-
mann. Van deze laatste is be- stemming de bunker uit te
kend dat hij voor de oorlog graven.
geregeld met zijn gezin in Overigens zegt Gerard
Zandvoort verbleef, zegt di- Wilmink er niet zeker van
recteur Gerard Wilmink van te zijn dat er ook daad-
het Cruquiusmuseum in de werkelijk kisten staan. „De
KUNST
Klappen en juichen bij opname clip Idols

Nikki, Nathalie en Charle- Hello World . Ze speelt luchtgi- lende stembanden, haar dia-
ne gaven gisteren hun eer- taar en luchtsax, rent heen en manten stiletto-hakken.
ste live-optreden sinds de weer op haar luipaardpumps Gistermiddag, na afloop van
finale van en eindigt het lied zeven keer de video-opnamen in Am-
met een aan James Brown sterdam, waren de drie sa-
Idols
herinnerende knieval op de men te zien in hun eerste li-
zaterdag. rand van het podium. ve-optreden sinds Idols. En
Hier in de Melkweg wordt op al werden ze begeleid door
woensdagmiddag de clip op- een tape, als trio waren ze ge-
genomen van Idols-winnares slaagd. Ruimhartig in het de-
Nikki. Nikki Kerkhof (24) uit len van de aandacht, en ie-
Sint- Oedenrode won zater- der met een eigen geluid. Ze
dag de vierde editie van Idols begonnen met een couplet
met 62 procent van de stem- van Amazing Grace, om hun
men. Idols-4 trok minder kij- gedeelde geloof te onderstre-
kers dan eerdere afleverin- pen, en gingen toen snel over
Nathalie (links), winnares Nikki
en Charlene gisteren op het podi- gen, maar de resultaten zijn op hun andere gezamenlij-
um van De Melkweg in Amster-
dam. Foto Isabel Nabuurs beter. Idols heeft dit keer mis- ke voorkeur: r&bliedjes als
schien ook werkelijk een pop- van Beyonce en Alicia Keys.
HESTER CARVALHO Door
idool opgeleverd, en niet al- Charlene zong Keys’ „No One,
AMSTERDAM, 6 MAART.
leen musicalsterren. En mis- samen deden ze Beyonce’s
„Handjes in de lucht, zwaai-
schien zelfs meerdere. Want Crazy In Love vermengd met
en, klappen, maakt niet uit.”
behalve winnares Nikki, die een stukje Bootylicious, Natha-
De opnameleider in de Max
in haar zang zowel ruigheid lie was bloedstollend in Proud
vraagt het publiek van kinde-
als bezieling tot uitdrukking Mary en Nikki zong een fun-
ren en tieners om enthousi-
kan brengen, zijn ook Charle- ky Mesmerized. Ze leken opge-
ast te zijn. Ook al is het de
ne en Nathalie hoopgevend. lucht dat er nu geen kritische
zoveelste ‘take’. En daar dimt
Charlene (19) om de fijnzin- jury meer tegenover ze zat. Er
het licht, staat Nikki met ge-
nige voordracht en trefzeke- werd gesprongen en gedanst,
bogen hoofd en declameert
re uithalen, en Nathalie (26) en Nathalie gooide, alle door
ze de openingszin. Om dan
om... ja, om alles: haar haar, Idols opgelegde beschavings-
los te barsten in een wilde
haar uitstraling, haar knal- regels negerend, haar blote
dans bij haar eerste single,
benen tot oorhoogte.
DONDERDAG 6 MAART 2008 S PORT NRC HANDELSBLAD
SPORT
Harde aanpak loont bij Spurs

Coach Juande Ramos geliefd opvolger van Martin Jol in Londen
PSV speelt vanavond in ner zucht als de naam van Hart Lane niet licht verge-
het UEFA-Cuptoernooi bij zijn Nederlandse voorgan- ten. Tijdens het UEFA-Cup-
Tottenham Hotspur. In ger toch ter sprake komt.„Ik duel tussen Tottenham en
Londen heeft Juande Ra- kwam vanuit een ander land Getafe wordt het nieuws be-
mos als opvolger van Mar- hier naar toe. Ik kende Jol kend dat Jol zal worden ont-
tin Jol de opdracht om op- niet. En eerlijk gezegd houd slagen. De supporters, eer-
nieuw prijzen te behalen. ik me ook niet met het verder op de hoogte dan Jol
leden bezig. Mijn opdracht is zelf, zingen hem toe. „Het
om het team beter te maken. was net alsof we in een film
Dat doe ik op mijn eigen wij- zaten”, zegt Moniz terugkij-
ze”, zegt Ramos in de pers- kend. „Er zijn vreemde din-
kamer van het trainingscom- gen gebeurd. Met voetbal had
plex van Tottenham Hotspur dat weinig te maken. Jol is
op licht geïrriteerde toon in twee keer vijfde geworden
het Spaans. met de Spurs. Een toptrai-
Een paar meter verderop zit ner.”
de Nederlander Ricardo Mo- Spurs-voorzitter Daniel Le-
niz op een bankje in de vy haalt met zijn besluit om
zon. De 43-jarige oud-voet- Jol te ontslaan aanvankelijk
baller is sinds 2005 werk- de woede van alles en ieder-
zaam als jeugdtrainer bij de een op de hals. Tottenham
Londense voetbalclub. De af- is onder Jol achter ploegen
Juande Ramos Foto AP gelopen jaren heeft hij mede als Manchester United, Ar-
op verzoek van Jol de voet- senal, Chelsea en Liverpool
Door onze redacteur Koen
balmethode van Wiel Coer- uitgroeid tot the best of the
Greven Londen, 6 Maart. Ju-
ver proberen door te voeren rest in Engeland. Maar Levy
ande Ramos heeft een dag
bij Tottenham. Twee seizoe- wil meer. Met Ramos denkt
voor het UEFACupduel tus-
nen achtereen traint hij als hij een manager naar Lon-
sen Tottenham Hotspur en
een soort assistent met het den te hebben gehaald die
PSV geen zin om vragen over
eerste elftal mee. Tot 25 ok- zich kan meten met man-
Martin Jol te beantwoorden.
tober vorig jaar. Moniz zal nen als Alex Ferguson, Arsè-
De 53-jarige Spaanse trai-
die bizarre avond op White ne Wenger, Avram Grant en
Rafael Benítez. De trainers- der handen. Voor Moniz is T-shirts waar de tekst Jol the
wissel kost de Spurs miljoe- geen plaats meer bij het eer- boss op staat. Voor vijf pond
nen euro’s. Ramos is met een ste elftal. De Nederlander, die hangen de kledingstukken in
salaris van naar verluidt 6,5 zich op de jeugd richt, wis- de uitverkoop. In het fotorek
miljoen euro de best betaal- selt zelden een woord met Ra- is Jol voor één pond te koop.
de voetbalcoach ter wereld. mos. „Hij heeft zijn eigen ma- De Nederlandse trainer heeft
Daarnaast is ook het contract nier van werken. Dat moet ik nog altijd een huis in de En-
van Jol afgekocht. accepteren”, stelt Moniz. gelse hoofdstad, maar bij Tot-
De oud-voetballer Ramos, die De voetballers van de Spurs tenham heeft hij zich sinds
zijn trainerscarrière begon leren Ramos al snel kennen oktober niet meer vertoond.
bij het kleine Club Deporti- als een tough guy. De discipli- Het contact met Moniz is ge-
vo Alcoyano, wordt in zijn ne wordt aangetrokken. Zo bleven. „Natuurlijk spreek ik
geboorteland Spanje al ja- wordt het eetpatroon aan- Martin nog steeds”, zegt de
ren gezien als een topcoach. gepast. In de ogen van de coach die in het verleden ook
Als coach van Rayo Valleca- coach moet de selectie in to- bij onder meer Feyenoord en
no, Betis, Espanyol en Mala- taal zo’n honderd kilo aan PSV werkte.„Het is zonde dat
ga maakt hij naam. Met Se- overgewicht kwijtraken. On- hij de wedstrijden tegen PSV
villa beleeft Ramos zijn grote danks de harde aanpak la- niet kan meemaken. Dat doet
doorbraak door twee keer het ten spelers zich in lovende pijn.”
UEFA-Cuptoernooi, de Copa woorden uit over Ramos. Be- Ramos kijkt slechts zake-
del Rey en de Europese Su- ter dan Jol slaagt hij erin een lijk naar de ontmoeting met
percup te winnen. Totten- hechte spelersgroep te for- de Nederlandse kampioen.
ham ziet in hem de man die meren. Op 24 februari wordt „PSV? Een niet te onderschat-
prijzen moet gaan veroveren. Ramos in de armen gesloten ploeg. Een goede test om
In de voorbije maanden is ten als de Spurs in de fina- te zien waar we staan.”
Ramos langzaam maar ze- le van de Carling Cup stadge-
ker geaccepteerd door de fans noot Chelsea verslaan. Voor
van de club uit het noor- het eerst sinds de League Cup
den van Londen. In de be- van 1999 kan de club weer sil-
slotenheid van het trainings- verware in de matig gevulde
complex in het plaatsje Chig- prijzenkast zetten. De UEFA
well neemt hij samen met Cup is het volgende doel.
zijn assistent Gustavo Poyet Jol raakt in Londen langzaam
en fitnesscoach Marcos Alva- in de vergetelheid. In de fan-
rez de spelersgroep zwaar on- shop van hangt nog een rijtje
SPORT
Van Bommel wil weer

Door een onzer redacteuren ner of ik daadwerkelijk ge-
BRUSSEL, 6 maart. Een erg selecteerd word.” Oranje op
grote verrassing is het niet, één groot toernooi, het Van
maar Mark van Bommel wil Bommel speelde voor we-
na het Europees kampioen- reldkampioenschap in 2006
schap voetbal graag terugke- in Duitsland, hoewel hij tij-
ren in het Nederlands elf- dens de kwalificatie diverse
tal. Dat heeft de Limburger keren werd gepasseerd door
aan de vooravond van het du- Van Basten. Op het WK speel-
el in het UEFA-Cuptoernooi de Van Bommel drie keer in
tussen zijn werkgever Bayern de basis. Tijdens de kwalifica-
München en Anderlecht la- tie voor het EK liet hij in ok-
ten weten. „Na het EK is mijn tober 2006 weten niet meer
schoonvader Bert van Mar- voor Oranje te willen uitko-
wijk bondscoach”, zei Van men onder Van Basten.
Bommel. „Dat is geen ga-
rantie voor selectie. Maar ik
heb gezegd dat ik beschik-
baar ben.”
De middenvelder leeft in on-
maakt voor Van Marwijk .
Ondermin met de huidige
bondscoach
de leiding van Van Basten is
Van Marco van Basten, die na
het EK in
Bommel niet beschikbaar
voor Oranje. Zodra Van Mar-
wijk hetZwitserland en Oos-
tenrijk plaats
roer overneemt, wil de spe-
ler van Bayern graag terug-
keren. „Het is aan de trai-
SPORT
Zilver Van Deutekom bij WK afstanden schaatsen
Kramer prolongeert titel op 5.000 meter

Door een onzer redacteu- voelt heel goed.” Maar van- reed. Na zijn wereldtitel van
ren Rotterdam, 6 maart. zelf ging het allemaal niet, er- vorig jaar in Salt Lake City
Sven Kramer heeft vanoch- kende Kramer. „Het zijn ab- was het de tweede afstandsti-
tend in Nagano zijn we- soluut geen snelle tijden. Het tel op de vijf kilometer voor
reldtitel op de 5.000 me- is hard werken. Het ijs is ta- de Fries. Kramer start in Na-
ter zonder al te veel pro- melijk zacht, je glijdt er niet gano ook nog op de 10 kilo-
blemen geprolongeerd. Kra- makkelijk op door. Dan moet meter, de 1.500 meter en de
mer (6.17,24) versloeg zijn er een tandje bij.” ploegachtervolging.
grootste concurrent, de Ita- De wereldkampioen all- Bij de vrouwen heerste Fries-
liaan Enrico Fabris (6.20,22), round liet daarmee opnieuw inger vanochtend op de 1.500
met bijna drie seconden ver- zien dat hij op de lange af- als in haar beste dagen. De
schil. Kramers ploeggenoot standen nauwelijks te ver- Duitse won voor de vijfde
Wouter Olde Heuvel (6.24,05) slaan is. Kramer, die volgende keer WK-goud op deze af-
haalde brons, Carl Verheijen maand pas 22 wordt, had als stand in 1.55,06, waarmee
(6.29,41) eindigde als vierde. voordeel dat hij mocht star- ze het ‘olympische’ baanre-
Eerder op de dag had Pau- ten in de laatste rit, in een cord van Marianne Timmer
lien van Deutekom haar ster- rechtstreeks duel met zijn uit 1998 verpulverde. Friesin-
ke seizoen bekroond met een trainingsmaatje Olde Heu- ger eindigde ruim voor Pau-
zilveren medaille op de 1.500 vel, die redelijk in het spoor lien van Deutekom (1.56,36).
meter bij de vrouwen. Al- bleef. Fabris had beide TVM- De Canadese Kristina Groves
leen de Duitse Anni Friesin- rijders in de race ervoor, te- werd derde.
ger was sneller. gen de tegenvallende Ame- Hoewel Van Deutekom diep
Hoewel dergelijke wereldti- rikaan Chad Hedrick, laten moest buigen voor Friesin-
tels geen verrassing meer zien wat er mogelijk was op ger was zij „heel blij” met
zijn voor Sven Kramer, was het Japanse ijs. Kramer deed haar eerste zilveren medaille
hij vanochtend zeer tevreden. vervolgens precies wat nodig op een WK afstanden.„In de
„Een titel is een titel”, zei hij was om de Italiaan voor te opening en het eerste rondje
na afloop van zijn race voor blijven. verlies ik nog te veel op An-
de NOS-camera. „Dat is voor Alleen Kramer en Fabris doni”, zei de wereldkampioene
mij heel belangrijk. Dit is ken in de M-Wave onder het allround van 2008. „Ze wint
mijn eerste wedstrijd in Azië, baanrecord dat Gianni Rom- heel dik. Maar dan heb ik wat
voor het eerst in deze hal. Dat me tijdens de Spelen van 1998
om voor te trainen komende

zomer.”
Voor Ireen Wüst werd de
schaatsmijl een deceptie. De
wereldkampioene van vorig
jaar op deze afstand eindig-
de als zevende in een teleur-
stellende tijd: 1.59,52. Wüst
kwakkelde dit seizoen met
haar gezondheid. Ze werd
in januari nog wel Europees
kampioene, maar moest een
maand later haar wereldti-
tel allround overdragen aan
ploeggenote Van Deutekom.
In Nagano is Wüst opnieuw
zwaar verkouden geworden.
Ze rende na haar race kok-
halzend van het middenter-
rein. „Na 1.100 meter was het
op”, zei Wüst. „Ik probeerde
nog wel te knokken, maar ik
kwam niet meer vooruit. Ik
baal wel, maar ik heb alles ge-
geven.”
SPORT
Ploegen vragen oordeel tri- Boston al zeker van play-offs Hoogenband aan voorzitter
bunaal over wielerconflict in NBA Boston, 6 maart. De Jacques Rogge om namens de
Door een onzer redacteuren Boston Celtics hebben zich sporters stelling te nemen in
Rotterdam, 6 maart. De IPCT, vannacht na een overwinning de kwestie rond de mensen-
het bedrijf dat de belangen op de Detroit Pistons (90-78) rechten. Een woordvoerster
van de wielerploegen in de geplaatst voor de play-offs van het IOC verwacht niet dat
ProTour behartigt, wil dat van het Amerikaanse prof- Rogge contact op zal nemen
het internationaal sporttri- basketbal (NBA), 23 duels met de Nederlandse zwem-
bunaal CAS een oordeel geeft voor het einde van het re- mer. (ANP) Turner Van Gel-
over het conflict dat is ont- guliere seizoen. Vroeg in het der haalt hoogste score DO-
staan rond Parijs-Nice. De vierde kwart stond het nog HA, 6 maart. Turner Yuri van
Franse organisator ASO wei- 69-69, maar de Pistons, die Gelder heeft gisteren bij we-
gert de rittenkoers te rijden in de Eastern Conference de reldbekerwedstrijden in Do-
onder de regels van de in- tweede plaats bezetten ach- ha met zijn beste jurybeoor-
ternationale wielerunie UCI ter de Celtics, hadden in de deling ooit het onderdeel rin-
en heeft de Astanaploeg van slotfase geen schijn van kans. gen gewonnen.
Tourwinnaar Alberto Conta- Topscorer bij de thuisploeg De specialist uit Waalwijk
dor uitgesloten van deelna- was Kevin Garnett, met 31 kwam uit op een score van
me. De UCI dreigt ploegen en punten. LeBron James van de 16,650 en bleef daarmee zijn
renners die zondag wel van Cleveland Cavaliers was met naaste belager Herodotos Ge-
start gaan met een langdu- 50 punten de uitblinker in de orgalas ruim voor.
rige schorsing. Een voorstel wedstrijd tegen de New York Van Gelder maakt nog een
van IPCT-voorzitter Patrick Knicks. Zijn team won met minieme kans op een wild-
Lefevere, waarin de Franse 119-105. (Reuters) ‘VDH’ ver- card voor de Olympische Spe-
organisator Parijs-Nice weer andert standpunt IOC niet len en kan baat hebben bij
op de UCI-kalender plaatst LAUSANNE, 6 maart. Het In- goede prestaties. (ANP) Ver-
en de ploegen in ruil daar- ternationaal Olympisch Co- rassende zege badmintonster
voor afzien van startrecht in mité houdt vast aan het al- Jie BIRMINGHAM, 6 maart.
de Tour de France, werd gis- gemene standpunt dat de Badmintonster Yao Jie heeft
teren door ASO afgewezen. Olympische Spelen in Peking gisteren op het All England
Het CAS zal naar verwach- een positieve impact op de voor een grote verrassing ge-
ting morgen een uitspraak gemeenschap in China zul- zorgd door olympisch kam-
doen over mogelijke sancties len hebben. Het IOC laat dit pioene Zhang Ning te ver-
tegen ProTourteams die star- weten in een reactie op de slaan. De Nederlandse was
ten in Parijs-Nice. oproep van Pieter van den in drie sets te sterk voor de
Chinese: 21-15, 19-21 en 21-19.

Zhang Ning was op het toer-
nooi uit de Super Series als
tweede geplaatst. (ANP)
SPORT
Grijs olympisch dorp met groene ambitie

Door onze correspondent Gisteren mocht de nationa- agenten in burger surveille-
Bettine Vriesekoop Peking, 6 le en internationale pers een ren.
maart. Sporthelden als Roger kijkje nemen in het bijna vol- Ook aan de voedselveilig-
Federer kunnen geen specia- tooide dorp waar tijdens de heid worden zware eisen ge-
le behandeling verwachten in Olympische Spelen 16.000 at- steld. De sporters krijgen de
het olympisch dorp. Dit zei leten zullen verblijven. Het strikte opdracht niet buiten
vicedirecteur van het dorp Yu dorp ligt aan de westkant het dorp te eten. Het voed-
Debing gisteren op een pers- van de zogenoemde Olym- sel in restaurants zou bedor-
conferentie in reactie op de pic Green, het olympische ven kunnen zijn of verbo-
uitspraak van ’s werelds bes- terrein waar ook de mees- den middelen bevatten, zo-
te tennisser dat hij nog niet te sportevenementen zullen als groeihormonen. De Ame-
zeker wist of hij tijdens de worden gehouden. rikanen willen daarom au-
Spelen in het olympisch dorp In tegenstelling tot archi- tobussen inzetten om hun
wil verblijven. Dat was hem tectonische hoogstandjes als atleten tijdens de wedstrij-
in Athene vier jaar geleden het Vogelnest en de Wa- den te cateren met speciaal
niet goed bekomen.„Ik vind terbubbel, is het olympisch uit de VS ingevlogen voed-
het echt niet erg als ik steeds dorp eerder ontworpen voor sel dat onder Amerikaans toe-
op mijn schouder wordt ge- praktisch gebruik dan als zicht wordt klaargemaakt in
tikt als ik ga eten, maar ik zou kunst. Op het complex staan de mensa van de universiteit
wel willen dat het één dag in veertig grijze appartemen- van Peking. „Of het organisa-
de week niet zo was”, zei Fe- tenblokken die uitkijken op tiecomité (BOCOG) daarmee
derer eerder. een promenade en tuinen. De akkoord gaat is nog niet be-
Yu Debing zei dat voor al- in sober grijs en witte tin- kend”, zegt Jeff Ruffolo, die
le sporters dezelfde condities ten uitgevoerde appartemen- als adviseur verbonden is aan
gelden en dat daarop geen ten bestaan uit drie niet al te BOCOG.
uitzonderingen zullen wor- ruime tweepersoonskamers. Het olympisch dorp heeft
den gemaakt. De Chinezen De organisatie heeft er alles een restaurant met capaci-
hebben wel rekening gehou- aan gedaan om de veiligheid teit voor 5.000 atleten, een
den met lange atleten. In het van de sporters te verzekeren. winkelcentrum, een medisch
olympisch dorp staat voor Zo kunnen ze alleen hun ap- centrum, bankkantoren, fit-
de nationale sterbasketballer partement in na controle van nesscentra, tennisbanen, een
Yao Ming al een speciaal bed hun vingerafdruk en een iris- atletiekbaan, sauna, zwem-
klaar van twee bij vier meter. scan en zullen er in het dorp bad, een eigen brandweer-
kazerne en vijf gebedsruim-

ten voor de verschillende re-
ligies. In het dorp zullen el-
ke dag culturele activiteiten
worden georganiseerd zoals
taichi en kungfu.
Het olympisch dorp is uit-
gesproken ‘groen’, want uit-
gerust met meer dan twin-
tig technische toepassingen
voor duurzame energie, zo-
als licht op zonnepanelen en
waterrecycling. Na de Spelen
wordt het een comfortabe-
le woonwijk. De modern uit-
gevoerde appartementen zijn
zo in trek dat ze nu al zijn ver-
kocht voor tussen de 400.000
en 900.000 euro.
SPORT
Badminton All England, Gonzalez (FC Porto), Kuran- Traksel, 17. Westra, 22. Mat-
Birmingham Super Series, yi, Jones, Westermann, Ko- thé Pronk, 32. Jos Pronk.
eerste ronde: Pang (Ned)- biasjvili (FC Schalke 04). FC
Tsuen Seng Lee (Mal) 10-21 Schalke 04 (Dld) wint na
22-20 21-15. strafschoppen (1-4).
Vrouwen, eerste ronde: Yao Engelse competitie Liver-
Jie (Ned)-Zhang Ning (Chn) pool-West Ham United 4-0
21-15 19-21 21-19, Youn Jun (Z- (1-0). 8. F. Torres 1-0, 61. F.
Ko)-Meulendijks (Ned) 21-11 Torres 2-0, 81. F. Torres 3-0,
15-21 21-17. 83. Gerrard 4-0. Stand aan
Voetbal Achtste finales kop: Arsenal 28-65, ManUni-
Champions League Chel- ted 28-64, Chelsea 27-58, Li-
sea (Eng)-Olympiakos Pi- verpool 28-53.
raeus (Gri) 3-0 (2-0). 6. Bal- Wielrennen Ronde van
lack 1-0, 25. Lampard 2-0, Murcia (Spa) Tweede etap-
48. Kalou 3-0. Schds: Mejuto pe, Calasparra-Totana: 1.
Gonzalez (Spa). Tsch: 40000. Rubiera (Spa) 152 km in
Gele kaart: Lampard, Ferrei- 4.18.14, 2. Aitor Perez (Spa), 3.
ra, Terry (Chelsea), Pantos Kirjenka (Rus) 0.02, 4. Valver-
(Olympiakos Piraeus). de (Spa) 0.06, 5. Garzelli (Spa),
Real Madrid (Spa)-AS Ro- 6. Serrano (Spa), 46. Molle-
ma (Ita) 1-2 (0-0). 73. Tad- ma 7.50, 54. Dekker 15.09, 81.
dei 0-1, 75. Raul 1-1, 90. Vuci- Boven 21.27, 92. Leezer 28.56.
nic 1-2. Schds: Vassaras (Gri). Algemeen klassement: 1.
Tsch: 75000. Rode kaart: 71. Perez 9.18.25, 2. Rubiera, 3.
Pepe (Real Madrid/ 2x geel). Kirjenka 0.02, 4. Contador
Gele kaart: Heinze, Robinho, (Spa) 0.06, 5. Valverde, 6. Vaz-
Guti (Real Madrid), Taddei, quez (Spa), 45. Mollema 7.50,
De Rossi, Perrotta, Cicinho, 54. Dekker 15.09, 84. Boven
Aquilani, Tonetto (AS Roma). 23.55, 90. Leezer 28.56.
FC Porto (Por)-FC Schal- GP Samyn (Bel) 1. Gilbert
ke'04 (Dld) 1-0 (0-0). 86. L. (Bel) 193 km in 4.38.10, 2. Is-
Lopez 1-0. Schds: Webb (Eng). ta (Bel), 3. Saramontis (Let),
Tsch: 50000. Rode kaart: 82. 4. Sijmens (Bel), 5. Wynants
Fucile (FC Porto). Gele kaart: (Bel), 6. Goddaert (Bel), 11.
SPORT
AS Roma schakelt Real Madrid uit

Door een onzer redacteuren zwak schot van Julio Baptista gespeeld, kwam tegen Olym-
Rotterdam, 6 maart. AS Ro- tegenover stellen. piakos al snel op voorsprong.
ma heeft gisteravond in het Real begon sterker aan de De Duitser Michael Ballack
Bernabeustadion met 2-1 ge- tweede helft en dezelfde Bap- scoorde in de vijfde minuut.
wonnen van Real Madrid. Ro- tista schoot de bal uit een Nog voor het half uur zorgde
ma had in Rome de eerste vrije trap op de paal. Toch Frank Lampard voor de twee-
wedstrijd met dezelfde cijfers bleef het uitkijken voor de de Londense treffer. Meteen
gewonnen en gaat door naar snelle counters van Roma. De na rust zorgde oud-Feyen-
de kwartfinales van de Cham- Montenegrijn Mirko Vucinic, oorder Salomon Kalou voor
pions League. Ook Chelsea amper een minuut op het 3-0.
kwalificeerde zich door een veld, knalde in de 65ste mi- FC Porto moest tegen Schalke
3-0 zege tegen Olympiakos nuut de bal bij een mooie 04 een 1-0 achterstand uit de
Piraeus. Schalke 04 schakelde kans op de lat. Na een over- eerste wedstrijd goedmaken.
na strafschoppen Sevilla uit. treding op dezelfde Vucinic Lisandro maakte vier minu-
De Spaanse pers rekende kreeg Real-verdediger Pepe ten voor tijd de 1-0, toen Por-
vanochtend genadeloos af zijn tweede gele kaart en dus to net met tien man speelde.
met Real. Volgens El Mun- rood. In de verlenging werd niet
do speelde Madrid fantasie- Met tien man kreeg Real de gescoord en Schalke 04 won
loos en is het team van coach bijna onvermijdelijke goal te- de strafschoppenreeks met
Bernd Schuster te middel- gen. Taddei kopte de bal fraai 4-1. Schalke-doelman Manu-
matig voor Europa. Het is voorbij doelman Casillas. Re- el Neuer stopte twee penal-
het vierde jaar op rij dat Re- al kreeg weer hoop toen Raúl ties.
al wordt uitgeschakeld in de een minuut later voor de Manchester United, Arsen-
achtste finale. gelijkmaker zorgde, en een al, Barcelona en Fenerbahçe
Roma creëerde in de eerste ‘afgeweken’ bal van de Ne- plaatsten zich dinsdag al voor
helft de beste mogelijkhe- derlandse invaller Royston de kwartfinales. De laatste
den. Alberto Aquilani schoot Drenthe verraste bijna Ro- achtste finale tussen Inter en
de bal van grote afstand op ma-doelman Alexander Do- Liverpool wordt 11 maart ge-
de lat, en Real-doelman Ik- ni. In een spannende slotfa- speeld. Liverpool verdedigt
er Casillas keerde seconden se scoorde Vucinic in blessu- dan in Milaan een 2-0 voor-
later een schot van Rodrigo retijd de beslissende 1-2. sprong.
Taddei. Real kon er alleen een Chelsea, dat twee weken ge-
leden in Griekenland 0-0 had ChampionsLeague
SPORT
Ajax-coach Van Basten wil het kapitaal op het

veld
Marco van Basten krijgt Ajax geen windeieren: twaalf nische besprekingen moeten
als nieuwe coach van Ajax miljoen euro per jaar tot en komen. En daarin is ken-
de vrije hand om spelers met 2015 van hoofdsponsor nelijk al volop gefilosofeerd
aan te trekken van Eu- Aegon (was zeven) en hon- over hoe Ajax er volgend sei-
ropese topclubs. Dat zal derd miljoen voor de komen- zoen moet uitzien.„We heb-
hij samen doen met tech- de tien seizoenen van kle- ben min of meer de vrije hand
nisch directeur Martin dingsponsor Adidas. gekregen om spelers aan te
van Geel. Van Basten leest ook kran- trekken.” Om de rust te be-
ten en zal zich ongetwijfeld waren – zeker met het oog
Door onze redacteur Erik
hebben afgevraagd waarom op de belangrijke wedstrijd
Oudshoorn Amsterdam, 6
de rijkste club van Nederland van aanstaande zondag tegen
maart. Terwijl Ajax een
niet de beste spelers heeft. PSV – wilde Van Basten daar
schikking trof met zijn alge-
Daarom kwam het zinnetje verder niet te veel over uit-
meen directeur Maarten Fon-
het kapitaal moet op het veld weiden. „Want het zou voor
tein brak de nieuwe hoofd-
staan en niet op de bank voor in ons interessant zijn als Ajax
trainer Marco van Basten
zijn maidenspeech die hij gis- kampioen wordt en zich di-
bij zijn presentatie een lans
teren in de Arena hield voor rect plaatst voor de Champi-
voor Martin van Geel. De
een grote menigte journalis- ons League.”
technisch manager is ver-
ten en fotografen. „Deze lei- Het is niettemin begrijpelijk
antwoordelijk voor tal van
draad is in onze onderhande- dat hij Martin van Geel no-
miskopen, werd ook bekri-
lingen met Ajax een duidelij- dig heeft bij de uitvoering
tiseerd in het rapport-Coro-
ke boodschap naar de club- van zijn plannen. De tech-
nel dat de oorzaak van tien
leiding geweest”, verduide- nisch directeur zal schoon
jaar falend beleid blootleg-
lijkte Van Basten die de ko- schip moeten maken. Voor
de, maar lijkt de dans te
mende vier jaar bij de club de miskopen die onder trai-
ontspringen. Fontein, die ge-
waar hij furore maakte als ner Henk ten Cate kwamen,
brek aan motiverend leider-
speler weer wordt geassis- dienen nieuwe clubs gevon-
schap werd verweten, ver-
teerd door de flankspelers den te worden. Hun vervan-
trekt per 1 april en krijgt een
van toen, Rob Witschge en gers moeten in de optiek van
afkoopsom en een gratifica-
John van ’t Schip. De voor- Van Basten van Europese top-
tie voor zijn commerciële ac-
zetten zullen nu in de tech- clubs komen. Hij wil zijn in-
tiviteiten mee. Deze brachten
vloed aanwenden om dit te der vanaf deze zomer de stap Cruijff hierin een beslissende
realiseren. Eventueel is hij naar een Europese topclub stem hebben.
bereid een samenwerkings- te maken. Maar dat was in Van Basten zei het werk van
verband met bijvoorbeeld FC de hoedanigheid van bonds- zijn leermeester rustig af te
Barcelona aan te gaan.„We coach. „En er is nu een wachten.„Hij heeft tegen mij
hebben met Van Geel goede totaal andere situatie ont- gezegd: ‘Laat mij even mijn
gesprekken gehad”, vertelde staan”, lachte Van Basten dat gang gaan, dan regel ik het
Van Basten. „Het lijkt me niet weg. Als Edgar Davids, die wel’.” Komt dus alles goed?
verstandig nu in een keer de volgende week 35 wordt, de Van Basten, toch voorzichtig:
hele organisatie te verande- komende maanden bewijst „Als we volgend seizoen Eu-
ren.” En over Fontein: „Ik van toegevoegde waarde te ropees overwinteren, zijn we
treed pas 1 juli in dienst. Tot zijn, wil de voormalige we- al heel goed bezig.”
dat moment heb ik hier nog reldspits dat ook hij voor
niets te vertellen.” Ajax behouden blijft. Davids
Maar met Van Geel is al het zinspeelde met de gedachte
traject in gang gezet voor het om aan het einde van het sei-
aan- en verkopen van spe- zoen te stoppen met professi-
lers. De Brabander trekt geen oneel voetbal.
consequenties uit de kriti- Er zijn duidelijke afspraken
sche noten van het rapport- gemaakt over de taakverde-
Coronel. „Ik ben en blijf tech- ling tussen Van Basten en
nisch directeur bij Ajax”, al- Van Geel. Volgens de tech-
dus Van Geel.„Ik kan me ge- nisch directeur verandert er
heel vinden in de aanbevelin- niet zoveel. Spelers worden
gen van het rapport. Waar ge- pas aangetrokken als beiden
werkt wordt, maken mensen het daarover eens zijn. De
fouten. Ik ben al dertien jaar commissieCoronel adviseer-
technisch directeur en heb de te kiezen tussen een sterke
deze functie altijd naar eer en technisch directeur met rui-
geweten uitgeoefend.” me bevoegdheden of een trai-
Van Basten hoopt dat John ner met managementkwali-
Heitinga en Klaas Jan Hunte- teiten die leiding geeft aan de
laar juist niet door Ajax in de gehele afdeling betaald voet-
etalage worden gezet. Laatst- bal. Ongetwijfeld zal Johan
genoemde adviseerde hij eer-
DONDERDAG 6 MAART 2008 ECONOM I E NRC HANDELSBLAD
ECONOMIE
CPB: hogere groei van Neder- januari bedroeg de prijsstij- bereikt recordhoogte New
landse economie verwacht ging op jaarbasis nog 2 pro- York, 6 maart. De goudprijs
Den Haag, 6 maart. Het Cen- cent. De Nederlandse infla- is gisteren op de metaalmarkt
traal Planbureau (CPB) heeft tie ligt nog steeds ver on- in New York naar een record
de raming van de economi- der die van de eurozone. gestegen van 995 dollar per
sche groei voor dit jaar naar Volgens een raming van het ounce (van 31,1 gram). Daarna
boven bijgesteld. Begin fe- Europese bureau Eurostat is zakte de goudprijs weer iets
bruari ging het CPB nog uit de inflatie van de eurozo- terug. De goudprijs boekt al
van een groei van 1,75 pro- ne in februari op 3,2 pro- maanden records omdat be-
cent dit jaar, maar nu is dat cent uitgekomen. (ANP) Car- leggers het edelmetaal als een
volgens ingewijden 2,25 pro- lyle Capital in de problemen veilige investering zien in on-
cent. De raming is van belang Amsterdam, 6 maart. Carly- zekere economische tijden.
voor het kabinet, dat beziet le Capital Corporation, een Ook wordt goud beschouwd
of en in hoeverre in de zo- fonds dat de Amerikaanse in- als een bescherming tegen de
geheten voorjaarsnota het fi- vesteringsmaatschappij Car- oplopende inflatie door de
nanciële beleid dient te wor- lyle Group vorig jaar naar de dure olie. Verder is goud door
den aangepast. Dat het CPB beurs in Amsterdam bracht, de zwakke dollar goedkoper
de groeiverwachting naar bo- kan vanwege de kredietcri- geworden voor kopers met
ven zouden bijstellen, was al sis niet meer voldoen aan andere valuta. (ANP)
verwacht, maar onduidelijk zijn betalingsverplichtingen.
was nog in welke mate. (ANP) Dat maakte Carlyle vandaag
CBS: hogere inflatie in Ne- bekend. Carlyle zegt sinds
derland Voorburg, 6 maart. het indienen van het jaar-
De Nederlandse inflatie is in rapport meer dan 60 miljoen
februari gestegen tot 2,2 pro- dollar heeft moeten uitke-
cent op jaarbasis. ren aan (extra) waarborgsom-
Dat heeft het Centraal Bu- men. Tot aan 5 maart heeft
reau voor de Statistiek van- Carlyle aan alle verplichtin-
daag bekendgemaakt. Voor- gen voldaan. Op die dag
al stijgende kledingprijzen kreeg het fonds echter nog
en een toegenomen wegen- eens een oproep om 37 mil-
belasting droegen bij aan de joen dollar bij te storten van
hogere inflatie. De inflatie zeven van de dertien partijen
neemt al sinds augustus vo- waarmee het in transacties is
rig jaar elke maand toe. In verwikkeld. (ANP) Goudprijs
ECONOMIE
Lux
De Ver-van-mijnBert-show
Was het nu goed nieuws, ten. „De schaduwzijde van de subprimecrisis volgde. Bij
of slecht? Rabobank bracht onze mooie resultaten”, al- toeval bedraagt het deel hier-
gisteren een tweeslachtige dus Heemskerk. van dat Rabo via de winst-
boodschap bij de presentatie Wat heet. De bank heeft alles en verliesrekening heeft la-
van de resultaten over 2007. bij elkaar opgeteld ruim 1,39 ten lopen eveneens 284 mil-
In de woorden van bestuurs- miljard euro moeten afboe- joen. Per saldo komt het erop
voorzitter Bert Heemskerk: ken ten gevolge van de mon- neer dat de nettowinst van de
„Een goed, maar turbulent diale kredietcrisis die vorig gehele Rabo-groep ruim een
jaar.” jaar uitbrak met problemen half miljard minder hoog uit-
Om met het eerste te be- op de Amerikaanse hypothe- kwam. En de totale waarde-
ginnen: de bank uit Utrecht kenmarkt. Rabobank heeft veranderingen van vorderin-
kwam met recordcijfers. De geen directe posities gehad gen en beleggingen bedragen
nettowinst groeide vorig jaar op die subprime markt, maar ruim 800 miljoen euro.
met 13,5 procent tot bijna 2,7 indirect heeft de bank hon- Dat lijkt gigantisch, zei fi-
miljard euro, de inkomsten derden miljoenen belegd in nancieel directeur Bert Brug-
stegen met wel 14 procent obligaties die daarvan zijn af- gink in een toelichting, maar
tot 11,5 miljard. En de bank geleid en luisteren naar exo- valt te relativeren. Herwaar-
versterkte haar toch al domi- tische namen als residential deringen vinden ook plaats
nante positie op de Neder- mortgage backed securities en in andere hoeken van de
landse spaar- en hypotheek- collateralized debt obligations. bank. De waarde van aande-
markt, met marktaandelen Door deze „beperkte indirec- len en deelnemingen in be-
van 28 respectievelijk 41 pro- te subprime-positie” heeft de drijven is vorig jaar 2007 met
cent. Mede door de ontman- bank 411 miljoen moeten af- ongeveer een miljard toe-
teling van ABN Amro groei- schrijven, waarvan 284 ten genomen. Bij elkaar is de
den de particuliere kredie- koste van de netto winst gaat. post herwaarderingsreserves
ten en ingelegde spaargelden Daarnaast werd nog een veel daarmee met zo’n 200 mil-
harder dan normaal. groter bedrag, bijna een miljoen gestegen. Philip de Witt
Maar toen kwam het slechte jard op de totale beleggings- Wijnen
nieuws: Rabobank moest be- portefeuille afgeboekt door
kennen toch wel wat last te toedoen van de effecten „in
hebben gehad van de turbu- bredere zin” van de onrust op
lentie op de financiële mark- de financiële markten, die op
ECONOMIE
Namaak op IT-beurs
Door een onzer redacteuren wordt. Die moest van de
Hannover, 6 maart. De Duit- stand verwijderd worden.”
se politie en douane hebben Apple heeft geen juridische
op de computerbeurs Cebit stappen ondernomen tegen
in Hannover de stand van de de iPhone-kopie, zegt Wong.
Chinese fabrikant Meizu kor- Volgens de Duitse Hannoveri-
te tijd gesloten. De reden is sche Allgemeine Zeitung zou Ap-
een conflict over licentiepro- ple echter wel op de hoog-
blemen rondom de appara- te zijn van de ‘razzia’. Ap-
ten die Meizu maakt. ple zelf doet geen uitspra-
Meizu is een relatief nieu- ken over juridische procedu-
we Chinese fabrikant die be- res, laat een woordvoerder
kend werd met een smartpho- weten. De Mini One komt
ne die als twee druppels water in augustus eerst in China
op de Apple iPhone lijkt. In op de markt, en zal daarna
eerste instantie leek de Mini vermoedelijk ook in Europa
One, zoals de iPhone-kloon geïntroduceerd worden. De
gedoopt is, dan ook de oor- prijs wilde Wong op de beurs
zaak van de inval te zijn: nog niet bekendmaken. Be-
agenten en douaniers dwon- kijk een video van de Mini
gen Meizu-medewerkers gis- One op nrc.nl/hebben
terochtend hun stand te slui-
ten en namen folders en ap-
paraten in beslag.
Vanmorgen was de stand ech-
ter weer open, met een pro-
minente plek voor de Mi-
ni One. Ella Wong van Mei-
zu: „Het ging de politie niet
om onze nieuwe smartpho-
ne, maar om een mediaspe-
ler die in Duitsland onder
de naam Dane-Elec geleverd
ECONOMIE
70 fondsen voldoen niet aan norm
Reserves te laag bij beheerders van pensioenen

Door onze redacteur Men- 700 pensioenfondsen die sa- Zij maakt verder duidelijk
no Tamminga Amsterdam, men 700 miljard euro belegd dat pensioenfondsen meer
6 maart. Meer dan zeventig vermogen hebben. Meer dan moeten doen aan eigen des-
Nederlandse pensioenfond- 90 procent van de werkne- kundigheidsbevordering en
sen hebben als gevolg van mers spaart verplicht via zijn zichzelf regelmatig moeten
de koersval op de beurzen werkgever voor een pensioen evalueren. Als de uitkomsten
en de gedaalde rente minals aanvulling op de AOW. daarvan achterblijven, zullen
der reserves dan toezichthou- Kellermann ziet in het aan- bestuurders moeten vertrek-
der De Nederlandsche Bank tal meldingen geen reden ken. Kellermann: pagina 16
(DNB) acceptabel vindt. Dat voor paniek. „Pensioenfond-
zegt Joanne Kellermann, die sen moeten buffers hebben
sinds drie maanden bij DNB voor tegenslagen zoals deze.
verantwoordelijk is voor het Ze moeten een herstelplan
toezicht op pensioenfondsen opstellen om hun financiële
en verzekeraars. Om welke positie te herstellen. Over het
fondsen het gaat, maakt DNB herstel mogen zij vijftien jaar
niet bekend, omdat zij ge- doen. Als de markten verbe-
bonden is aan een zwijg- teren kan dat een stuk sneller
plicht over individuele in- gaan.”
stellingen. Kellermann: „On- Pensioenfondsen kunnen op
der die zeventig kunnen klei- drie manieren hun proble-
ne en grotere pensioenfond- men oplossen: hogere pen-
sen zijn.” sioenpremies heffen, min-
Het aantal van zeventig is der beleggingsrisico’s nemen
de stand per half februa- of de pensioenen versoberen
ri. Kellermann vermoedt dat door de koppeling aan loon-
meer fondsen een tekort heb- stijging of inflatie tijdelijk
ben, maar dat nog niet heb- los te laten. Kellermann: „Dit
ben gemeld. Pensioenfond- zijn geen leuke dingen voor
sen hoeven van een reservete- de mensen, dat begrijpen wij
kort geen openbare melding ook wel.”
te doen. Nederland heeft zo’n
ECONOMIE
Topbaan in VS voor ex-bestuurder van Numico

Door onze financiële redac- man Sachs. Hij studeerde aan nemers. Numico had in 2006
tie Amsterdam, 6 maart. De Dartmouth College in de VS een omzet van 2,6 miljard eu-
Nederlander Jean-Marc Huet en haalde een MBA-titel aan ro en bij het Nederlandse be-
(38) wordt op 31 maart de Insead bij Parijs. Toen hij in drijf werken ongeveer 13.00
financiële topman van far- 2003 als 33-jarige bij Numi- mensen
macieconcern Bristol Myers co in dienst trad, was hij de Huet kwam bij Numico toen
Squib. Dat heeft het Ame- jongste Hollandse bestuur- het bedrijf in grote financië-
rikaanse bedrijf gisteren be- der. le problemen zat. Door for-
kendgemaakt. Zijn voorganger bij Bristol se afschrijvingen op zijn vi-
Huet was financieel bestuur- Myers Squib, Andrew Bon- taminedochters had Numico
der van babyvoedingspro- field, heeft Huet zelf als zijn enige tijd een negatief eigen
ducent Numico, totdat het opvolger voorgesteld, stelt vermogen, waardoor het op
Nederlandse bedrijf in no- het bedrijf. Dat is opmer- het strafbankje van de AEX
vember aan Danone werd kelijk, omdat Numico vorig kwam. Die Amerikaanse vi-
verkocht. Door die verkoop jaar volgens nooit bevestigde tamineproducenten werden
streek hij ongeveer 32 mil- geruchten vergevorderde be- daarna verkocht.
joen euro op door de verzil- sprekingen voerde om de ba- In 2007 werd Huet gekozen
vering van aandelen en op- byvoedingsdochter Mead Jo- tot chief financial officer van het
ties. Hij was daarmee na top- hnson van het Amerikaanse jaar.
man Jan Bennink van Nu- bedrijf over te nemen. Dano-
mico de bestverdienende be- nes bod op Numico, dat zo Nederlandse financiële
stuurder van een Nederlands hoog was dat Numico niet toppers in buitenlandse
bedrijf in 2007. kon weigeren, doorkruiste de dienst
In een verklaring noemt Bris- plannen van het Nederland- Jean Marc Huet is niet de
tol Myers Squib als verdien- se bedrijf om een forse slag te eerste Nederlander die finan-
sten van Huet dat hij een slaan. cieel topman wordt bij een
grote buitenlandse onderne-
succesvolle overname strate- Bristol Myers Squib, waar-
ming: Theo de Kool (53) is dat
gie voor Numico heeft op- van het hoofdkantoor in New
sinds 2002 bij het Amerikaan-
gezet en uitgevoerd en de York is gevestigd, is veel gro- se voedingsconcern Sara Lee.
verkoop van het bedrijf aan ter dan Numico. In 2007 had Hij kwam in Chicago terecht
Danone. Voordat hij bij Nu- het een omzet van 17,9 mil- na een loopbaan bij Sara Lee-
mico in dienst trad werk- jard dollar (11,7 miljard euro), Douwe Egberts en Blokker.
te Huet bij zakenbank Gold- het bedrijf heeft 43.000 werk-
Hans Ploos van Amstel (42) is

financieel topman bij jeans-
fabrikant Levi Strauss sinds
2003, na een carrière bij
het Amerikaanse Procter and
Gamble.
Paul Polman (50) had in
2006 en 2007 die functie bij
het Zwitserse voedingscon-
cern Nestlé, ook na een loop-
baan bij Procter and Gamble.
Eind vorig jaar werd hij als
bestuurder verantwoordelijk
voor Noord- en Zuid-Ameri-
ka.
Gerard van Kesteren (58) is
sinds 2000 financieel direc-
teur bij het Zwitserse logistie-
ke bedrijf Kuehne + Nagel. In
Nederland werkte hij voor Sa-
ra Lee.
ECONOMIE
Energie Met afstoten netwerk ontloopt Duitse energiereus waarschijnlijk boete
Eon kiest voor Europa, tegen Duitsland

Duitslands grootste ener- sel. Dan sta je als politica in je ropa. Daarbij speelde Merkel
giebedrijf Eon wil zijn hemd. in op angst die in Brussel
hoogspanningsnet afsto- Het gebeurde toen topman heerst over toenemende af-
ten, conform de wensen Wulf Bernotat van het Duit- hankelijkheid van Russische
van de EU, maar tot woede se energieconcern Eon vori- energie.
van de Duitse regering. ge week aankondigde dat het De Duitse politici in Brussel
bedrijf zijn elektriciteitsnet- onderhandelden ook in het
ten in de etalage zet, 10.000 belang van de grote Duitse
kilometer in totaal (bijna een energiebedrijven. Hun laat-
derde van het Duitse hoogste poging was een voorstel
spanningsnet) ter waarde van waarin het beheer van het
enkele miljarden euro’s. Eu- stroomnet bij de energiecon-
rocommissaris Neelie Kroes cerns zou worden onderge-
(Mededinging) had hier bij bracht, maar de netwerkac-
Hoogspanningsmasten voor de
skyline van Frankfurt. Eon, de Eon – en andere energiebe- tiviteiten juridisch een zelf-
grootste stroomproducent van drijven in Duitsland – op standig onderdeel zouden
Duitsland, wil zijn hoogspan-
ningsnet afstoten. Foto AP aangedrongen opdat concur- blijven. Dit voorstel moest de
renten de markt makkelijker energiebedrijven tegemoet-
Door Chris Hensen en An-
kunnen betreden en prijzen komen, omdat die op de-
ne Huschka Rotterdam, 6 fe-
zouden dalen. ze manier via de achter-
br. Woedend moet ze zijn ge-
Maar Merkel verzette zich deur toch eigenaren van het
weest, de Duitse bondskan-
hiertegen, omdat zij vreest stroomnet konden blijven.
selier Angela Merkel. Trot-
dat het afstoten van de net- Dat Bernotat is gezwicht voor
seer je maandenlang de fu-
werken de concurrentiepo- Brussel heeft waarschijnlijk
rie van Brussel door je te ver-
sitie van Duitse energiebe- niets te maken met een ge-
zetten tegen Europese plan-
drijven uitholt en er straks brek aan vertrouwen in de
nen om meer marktwerking
geen ‘Europese energiekam- lobby van Merkel. Eon hangt
in de (logge) Duitse energie-
pioen’ meer is die de strijd namelijk een miljardenboete
sector te brengen, gooit één
met het Russische staatsgas- boete wegens concurrentie-
beschermeling het achter je
bedrijf Gazprom kan aanbin- vervalsing boven het hoofd
rug om plotseling op een ak-
den. Gazprom krijgt juist de en kan die mogelijk voor-
koordje met datzelfde Brus-
laatste tijd meer grip op Eu- komen door zijn netwerk af
te stoten. Kroes heeft een se krant Frankfurter Allgemeine Mogelijke kopers van het
onderzoek ingesteld naar de Zeitung. Eonnet zouden het Britse
monopoliepositie van Eon en In het Duitse weekblad privateequityfonds 3i of de
de andere Duitse energie- Der Spiegel becommentarieer- Australische Macquarie Bank
reuzen (RWE, EnBW en het de Merkel het gezichtsverlies kunnen zijn, schrijft de Duit-
Zweedse Vattenfall hebben voor de Duitse regering met: se krant Handelsblatt. Maar
samen 80 procent van het op- „Ik heb er nota van geno- ook de Britse netbeheerder
gestelde productievermogen men.” Volgens haar woord- National Grid en het Neder-
in handen). Ook vermoedt zij voerder zou het in het ver- landse netwerkbedrijf Ten-
illegale prijsafspraken tussen leden altijd gunstig zijn ge- net zouden mogelijk geïn-
de concerns – afspraken die weest wanneer Duitsland en teresseerd zijn. Een woord-
in Duitsland als publiek ge- zijn industrieën gezamenlijk voerder van Tennet zei in een
heim gelden. optraden in Brussel. Mer- reactie echter dat een overna-
In een reactie op de aan- kel voegde daaraan toe dat me „op dit moment niet aan
kondiging van Bernotat gaf de plotselinge ommekeer van de orde is”.
Kroes al te kennen dat als Eon„de onderhandelingspo- Waar Merkel zich nu verder
na een markttest de splitsing sitie niet zou versterken”. vooral het hoofd over zal bui-
voldoende blijkt, de twee lo- Voor de toekomst van het gen is de mogelijke prece-
pende onderzoeken worden elektriciteitsnet stelde Ber- dentwerking die uitgaat van
gestaakt. Eon lijkt dus eie- notat een zogeheten ‘Netz de splitsing van Eon. Kroes
ren voor zijn geld gekozen AG’ voor, waarbij het net heeft het zoals gezegd ook
te hebben. Om zeker te zijn onder nationaal beheer zou gemunt op de andere ener-
van het uitblijven van een worden gebracht, maar er te- giegiganten in Duitsland en
boete deed de Eon-topman vens mogelijkheden zouden de vraag is wat die nu zullen
zelfs nog een extra duit in zijn voor investeerders om doen. Vattenfall heeft al aan-
het zakje: hij beloofde even- een belang in het netwerk te gegeven dat het zijn netwerk
eens 20 procent van Eons opnemen. Zo zou de door de mogelijk ook wil verkopen.
wekkingsvermogen in de ver- overheid gewenste leverings- RWE, op Eon na het groot-
koop te zetten of te ruilen zekerheid gewaarborgd kunste energiebedrijf in Duits-
met een buitenlands ener- nen blijven. De topman bleef land, onderzocht vorig jaar
giebedrijf. Bijkomende poli- echter onduidelijk over hoe of een verkoop van zijn net
tieke schade in Berlijn werd een dergelijke constructie er doelmatig zou zijn, maar be-
door Eon op de koop toe- precies uit zou moeten zien. sloot toen tegen.
genomen, schrijft de Duit- Merkel zelf is tegen volledige De Franse president Sarko-
nationalisatie. zy zal de ontwikkelingen
in Duitsland trouwens ook keur kregen van de Spaan-

nauwgezet gadeslaan. Kroes se regering. In 2007 trok Eon
beschuldigt de Franse ener- zijn bod van 42,4 miljard euro
in.
giesector van dezelfde ille-
Eurocommissaris Kroes (Con-
gale praktijken en evenals
currentie) heeft bij het Eu-
Duitsland verzet Frankrijk ropese Hof van Justitie van-
zich fel tegen splitsing van de daag de zaak gewonnen tegen
energiebedrijven. de Spaanse regering. Spanje
had onmogelijke voorwaar-
Omzet en winst van Eon den gesteld aan Eon voor de
stegen in 2007 beoogde overname van Ende-
Eon heeft afgelopen jaar zijn sa. Deze voorwaarden waren
winst en omzet zien stijgen strijdig met de EU-regels voor
dankzij hogere prijzen in de concurrentie, vond Kroes in
groothandel en hogere ver- 2006. Het Hof geeft haar daar-
koopvolumes. De omzet steeg in gelijk.
met 7 procent tot 68,7 miljard
euro. De nettowinst steeg met
9 procent naar 5,1 miljard eu-
ro.
Eon-topman Wulf Bernotat
zei „tevreden” te zijn met
de resultaten. Voor 2008 ver-
wacht hij een groei van 5 tot
10 procent van het bedrijfsre-
sultaat. Bernotat zei dat de re-
sultaten mede gedreven zijn
door een versteviging van de
positie in Zuid-Europa.
Het concern streeft al gerui-
me tijd uitbreiding na in Eu-
ropa. In 2006 deed Eon een
bod op het Spaanse energie-
bedrijf Endesa. Het raakte
echter verwikkeld in een felle
overnamestrijd met energie-
concerns Enel uit Italië en het
Spaanse Acciona, die de voor-
ECONOMIE
Kredietcrisis Toezichthouder Joanne Kellermann van DNB over invloed van

kredietcrisis op de pensioenfondsen
‘Fondsbestuurders die tekortschieten moeten

weg’
Dat de kredietcrisis flink Door onze redacteur Menno Verzekeraars, zoals de Ame-
huishoudt onder banken Tamminga rikaanse gigant AIG, volgden
en verzekeraars is bijna Nu is het menens. De afge- op enige afstand de banken
dagelijks nieuws. Maar lopen jaren hebben degenen met stroppen. Nederlandse
hoe is uw pensioen eraan die toezicht houden op de banken en verzekeraars als
toe? Vraaggesprek met de banken, verzekeraars en pen- ING, Rabobank De beursma-
toezichthouder, de cen- sioenfondsen geoefend met laise van 2001en Aegon heb-
trale bank. rampspoedscenario’s. ben beperkte schade 2003
Wat zou er gebeuren ... ...Als trof de pensioenwegerappor-
de beurskoersen 20 procent teerd. reld hard. Toen kamp-
dalen? ten
...Als de rente een vol pro- De financiële crisis zal ook
centpunt daalt? een meer dan 200 fondsen
Nu is het zover. Zomer vo- met een rebres hebben ge-
rig jaar brak de kredietcrisis slagen in de reser- servete-
uit. Banken vingen de eerste kort. De overeenkomst met
klappen op. Een tiental Ame- ves van de pensioenfondsen.
rikaanse en Europese banken toen: dalende rente, een sfeer
leed elk een miljard euro of van Schrok de toezichthou-
meer aan stroppen op tweeder? onzekerheid en pessi-
derangshypotheken, de zo- misme. Pen-
geheten subprimes, en op aan- „Het lijkt erop dat de recht-
verwante effecten. In Duits- sioenen werden versoberd.
land en het Verenigd Konink- Nieustreekse verliezen op de
Toezichthouder Joanne Keller- rijk moest de overheid ban- subprime- we regels voor fi-
mann: „Het lijkt erop dat de
rechtstreekse verliezen op de sub- ken redden van faillissement. nancieel toezicht leningen
prime-leningen beperkt zijn.” Foto
Roger Cremers In Nederland gaven aandeel- beperkt zijn,” zegt Joan- in-
houders de zakenbank NIBC gevoerd. De pensioenfond-
een kapitaalinjectie. sen ne Kellermann (1960),
sinds 1 no- zijn niet alleen tien jaar om een probleem er weer een roep komt om
zoals vroeger vember 2007 op te lossen. Wie een echt de regels te versoepelen. Ik
directeur toezicht kwets- dekkingstekort heeft mag er kan alleen maar zeggen dat
baar voor koersverliezen en maar drie jaar overdoen. De Nederlandsche Bank de
pensioenfondsen en verze- Pensioenfondsen moeten een wet niet maakt, maar hem
keraars beleggingsstroppen, lange horizon hebben, dat uitvoert. De pensioenfond-
maar ook van De Nederland- is hun taak, dus zij hoeven sen hebben de instrumen-
sche Bank voor een renteda- niet bij elk golfje de tanker ten, zij kunnen hun risico’s
ling. Wat er nu (DNB). Zij direct op een andere koers van een rentedaling afdek-
werkt al drie jaar bij gebeurt te zetten. Maar het is onze ken, dat hebben vele fond-
is dan ook een test voor DNB, taak om zekerheid te hebben sen ook gedaan. We moeten
als chef-jurist, en zat daar- dat pensioenfondsen weten de bordjes niet verhangen als
dat nieuwe ‘spoorboekje’, het wat ze doen, dat zij in con- het tegenzit, dat doen we ook
zovoor bij advocatenkantoor trol zijn. Gezien de beweeg- niet als het meezit.” gehe-
NautaDutilh. Toen de kre- lijkheid van de markten en ten Financieel Toetsingska-
dietcrisis uitbrak wilde Kel- de rente verwacht ik ook dat der (zie: Dekkingsgraad). Wat
lermann zo snel mogelijk we- zij wat vaker naar hun fi- is voor u het verschil met de vorige
ten hoeveel ‘besmette’ lenin- nanciële positie kijken dan crisis?
gen in de beleggingsporte- eens per kwartaal.” Hoe kom „Wij weten nu veel beter hoe
feuilles zaten. Zij is gerust- je uit de sores? De pensioenpre- de pensioenfondsen er voor
gesteld. Maar: „Ik was na- mies zijn al hoog, risicovermin- staan. Wij kunnen bij wijze
tuurlijk liever begonnen zon- dering met beleggen staat haaks van spreken op dagbasis zien
der financiële crisis.” Pensi- op de noodzaak rendement te ma- hoe de financiële positie van
oenfondsen met te weinig reser- ken en je personeel wil geen ver- het totaal van de fondsen er-
ves moeten zich melden. Loopt sobering van hun pensioen. „Dit uit ziet. Ten tweede denk ik
het storm? „Volgens onze be- zijn geen leuke dingen voor dat we echt in een andere si-
rekeningen zou zo'n 10 pro- de mensen, dat begrijpen wij tuatie zitten dan toen. Veel
cent van de pensioenfond- ook wel. Maar de zaak op zijn fondsen hebben de risico’s
sen een reservetekort moe- beloop laten? Dat kan ook van renteveranderingen ge-
ten hebben. Maar alle mel- niet. Pensioenfondsen moe- heel of gedeeltelijk geneutra-
dingen daarvan zijn nog niet ten buffers hebben voor te- liseerd. Dat heeft hen de af-
binnen.” Hoe gaat dat dan ver- genslagen zoals deze.” Werk- gelopen jaren wel rendement
der? „Ze moeten een herstel- gevers steunen en kreunen nu al gekost, maar helpt ook om
plan indienen. Ze hebben over de hoge pensioenpremies. „O, hun financiële positie op een
wettelijk een termijn van vijf- het zou me niet verbazen als adequaat peil te houden. En
wat de somberheid betreft: wensen over. Voorbeeld: we fondsen ook zelf moeten in-
iedereen was in drie, vier jaar hebben een nieuwe kwartaal- zien dat er maar een con-
uit de problemen. Veel snel- rapportage ingevoerd, zodat sequentie kan zijn: aftreden.
ler dan verwacht.” De topbe- we eerder betere informatie We willen ons niet concentre-
leggers van de twee grootste fond- krijgen. Maar toen dat op ren op het wegsturen, maar
sen, ABP en PGGM, zeiden vori- uur U bij ons moest binnen- het is het natuurlijke sluit-
ge maand dat hun grootste pro- komen dit jaar, kregen we stuk van onvoldoende voort-
fessionele zorg de (verwachte) in- maar van de helft van de gang in scholing en oplei-
flatie is. Is dat ook uw grootste pensioenfondsen de cijfers. ding.” Dat zal de sector niet leuk
zorg? „Nee. Het woord infla- Dat is gewoon te weinig. We vinden. Niet één bestuurder is ooit
tie duikt wel steeds meer op. hebben nog geen boetes op- afgetreden wegens de pensioencri-
Maar de verslechterde finan- gelegd aan de helft die te sis van 2001/2003. „Lang niet
ciële positie van pensioen- laat was. Maar rapportage is alle pensioenfondsen wor-
fondsen is mijn hoogste prio- geen kabbelend meertje. Ik den volledig door professi-
riteit.” Die verslechtering is deels wil gewoon die cijfers. An- onals bestuurd, er zijn er
het gevolg van gedaalde rente. En der speerpunt: bevordering ook veel waar vrijwilligers en
die is op haar beurt weer een con- van de deskundigheid van aangewezen vrijwilligers de
sequentie van het beleid van cen- bestuurders van pensioen- touwtjes in handen hebben.”
trale banken om de financiële cri- fondsen. De fondsen gebrui- Die combinatie van vrijwilligers,
sis te bestrijden. Een bestuurder ken nieuwe financiële instru- achterstand in goed bestuur en
van een prudent pensioenfonds menten, het toezicht dat zij 700 miljard euro: moet Neder-
zal zeggen: oneerlijk dat die roe- intern moeten hebben veran- land zich zorgen maken? „Ne-
keloze banken die de crisis hebben dert, ze zullen eens in de drie derland is buitengewoon suc-
veroorzaakt mij nu ook in proble- jaar door een visitatiecom- cesvol geweest. We hebben
men brengen. „De rentedaling missie beoordeeld worden, er die 700 miljard euro pensi-
deed zich in het begin van de is best tijd om dat in te voe- oengeld toch maar mooi bij
eeuw ook voor, maar niet ie- ren, maar bij onze tussenme- elkaar gespaard. Maar de we-
dereen is het ermee eens dat ting eind vorig jaar bleek dat reld is complexer geworden
er een correlatie is tussen een er nog een hoop moest gebeu- en het verleden is geen garan-
beursdaling en een renteda- ren. Wat veel pensioenfond- tie voor de toekomst.” Voor
ling. Voor ons is de basis dat sen ook niet hebben is regel- meer over de kredietcrisis zie
pensioenfondsen er bovenop matige eigen evaluatie. We nrc.nl/kredietcrisis
zitten en hun eigen risico’s zijn op de goede weg, maar
kennen.” Zítten zij er ook boven- als bestuurders te weinig pro-
op? „Dat laat nog wel eens te gressie boeken, dan zullen de
Pensioenfondsen moeten
DekkingsgraadWitte hun beleggingen én hun pen-
mannen beheren sioentoezeggingen tegen de
700.000.000.000 euro actuele waarde in hun boeken
opnemen. Bij beleggingen is
Samen beheren de pensioen-
dat relatief simpel: veel effec-
bestuurders 700.000.000.000
ten, zoals aandelen en obli-
euro.
gaties, hebben op een markt
Wat valt op? Een verzameling
een prijs. Pensioentoezeggin-
witte mannen van boven de
gen waarderen is lastiger.
vijftig voert het beheer.
Daarbij speelt de rentestand
Joanne Kellermann, sinds
een hoofdrol. Hoe lager de
2007 voor De Nederlandsche
rente, hoe hoger de huidi-
Bank (DNB) de toezichthou-
ge waarde van pensioentoe-
der, schiet in de lach. Ja,
zeggingen. Als de beleggin-
dat is haar ook opgevallen:
gen door verliezen krimpen
„Weinig vrouwen, weinig al-
en de pensioentoezeggingen
lochtonen, weinig jongeren.”
stijgen, daalt de verhouding
Meer dan negen van de tien
tussen die twee, de zogehe-
werknemers spaart verplicht
ten dekkingsgraad. Dat is de
voor zijn pensioen. Maar een
meest gebruikte maatstaf van
op de zes weet ook iets van
hun financiële positie.
zijn pensioenregeling, blijkt
uit onderzoek van DNB.
„Nee, pensioen is niet sexy”,
concludeert Kellermann. Het
is ingewikkeld, met een over-
maat aan jargon. Invloed op
het beleid heeft de doorsnee
werknemer niet. Maar Keller-
mann wil zich er niet bij neer-
leggen.
„Meer proberen, meer in-
ternet toepassen. Frappez
toujours.” En de overmaat
aan witte mannen? „Vrouwen
moeten het zich aantrekken.
Ze moeten er zelf wat aan
doen.”
ECONOMIE
Brussel ongenode gast op autosalon Genève

De auto-industrie staat opdoft, is bij uitstek de pleis- aan het worden. Niet alleen
onder druk door strenge terplaats waar de grote bazen komt de Europese Unie met
milieueisen uit Brussel. uit de auto-industrie elkaar steeds strengere milieueisen,
„De situatie is langzamer- ontmoeten. Maar in de am- ook elk land afzonderlijk zit
hand heel onoverzichte- biance van de autosalon van zijn eigen belastingmaatre-
lijk geworden.” Genève, waar buiten de ski- gelen in het kader van het mi-
hellingen lonken, je’s avonds lieu te bedenken.”
in het café spontaan de top- Namens de overkoepelende
man van Porsche Wendelin organisatie voor de auto-in-
Wiedeking tegen het lijf kunt dustrie heeft voorzitter Rei-
lopen, of waar de Colom- tenhofer van BMW Brussel
biaanse popster Shakira zo al gewaarschuwd de milieu-
maar een liveoptreden heeft rekening niet eenzijdig bij
op de stand van haar per- de auto-industrie te leggen.
soonlijke sponsor Seat, was Want die kan volgens hem
de stemming dit jaar een stuk onmogelijk voor iedere mili-
matter dan normaal. eumaatregel, die soms zelfs al
Een echt autofeestje wilde op lokaal niveau is bedacht,
het in Genève dit jaar maar investeren in een nieuwe au-
niet worden. De industrie to. De industrie dreigt daar-
voelt zich met name opge- door volgens hem volledig
jaagd door de uit Brussel ge- zijn houvast kwijt te raken.
dicteerde eisen voor steeds Bovendien zijn de onderlinge
milieuvriendelijker en zuini- meningen sterk verdeeld.
Het portret van Carla Bruni, echt-
genote van de Franse president ger auto’s. Dat bleek eerder deze week
Sarkozy, wordt in Genève ge- Volgens Opel-topman Carl- weer eens tijdens een bijeen-
bruikt als reclame voor de Lancia
Delta Foto AFP Peter Forster, de hoogste baas komst van de Europese mi-
van General Motors in Eu- nisters van Milieu om de uit-
Door onze redacteur Marc
ropa, staat de auto-industrie stoot van het broeikasgas CO
Serné Genève, 6 maart. De au-
wat dit betreft zelfs voor één door auto’s terug te dringen.
totentoonstelling van Genè-
van de grootste problemen 2 Van de EU mogen auto’s in
ve, hét jaarlijkse feestje van
uit zijn bestaan. „De situ- 2012 niet meer dan 130 gram
de autobranche waar ieder-
atie is heel onoverzichtelijk CO per
een zich altijd speciaal voor
2 gereden kilometer uitsto- Er worden de komende we- Audi en BMW hebben wel-
ten. Met name de Duitse au- ken ongeveer 800.000 be- iswaar vergelijkbare proble-
to-industrie, gespecialiseerd zoekers op de autoshow men, maar momenteel wordt
in Brussel op een ingewik-
in het hogere segment van de verwacht. Consumenten die
kelde berekening gestudeerd
markt met auto’s die zwaar graag even willen ontsnap-
waarbij de uitstoot van klei-
boven de milieunorm zit- pen aan de barre realiteit ne auto’s van deze fabrikan-
ten, verzet zich hiertegen. Via van stijgende benzineprij- ten wordt meeberekend in
een ingewikkeld rekenmodel zen, duurdere auto’s en toe- het totaal, waardoor de gro-
waarbij de uitstoot van klei- nemende milieueisen. Wat tere modellen meer dan 130
nere auto’s die diezelfde fa- dat laatste betreft zal de we- gram mogen uitstoten. Por-
brikanten ook maken wordt dergeboorte na 34 jaar van sche maakt geen kleine auto’s
meegewogen, wordt in Brus- de legendarische sportauto en zou bij een dergelijke bere-
kening geen enkele kans ma-
sel naar een oplossing ge- Volkswagen Scirocco onge-
ken. Een alliantie of fusie met
zocht. Want vooral de Duitse twijfeld meer bekijks oogsten
Volkswagen zou de situatie
fabrikanten voelen zich door dan de nieuwe Golf hybride, voor een grote vervuiler als
de milieueisen ernstig in hun een wagen met een zeer laag de terreinwagen Porsche Cay-
doen en laten beperkt. verbruik en uitstoot die op enne, de auto waar het con-
Toch is er onder druk van ingenieuze wijze een duurza- cern vooral op een belangrij-
Brussel al veel bereikt en blij- me werking tussen diesel- en ke markt als de VS miljarden
ken de autofabrikanten plot- elektromotor combineert. winst mee boekt, op slag ver-
seling technisch tot veel in anderen.
staat. Vorig jaar viel in Genè- VW voor Porsche een
ve al de trend te bespeu- kwestie van lijfsbehoud
ren dat het aantal schonere Het voornemen van Porsche
auto’s dat fabrikanten pro- om een meerderheidsbelang
duceert rigoureus is toege- te nemen in Volkswagen is
nomen. Terwijl op vermogen voor de sportwagenfabrikant
uit Stuttgart bittere nood-
en prestaties van de wagens
zaak. Porsche bouwt uitslui-
nauwelijks is ingeleverd. Die
tend extravagante sportwa-
ontwikkeling zet door. Zelfs gens en SUV’s. Auto’s die zelfs
kleinere auto’s worden steeds bij benadering niet voldoen
compacter en zuiniger zon- aan de CO uitstoot van
der dat aan het rijplezier af- 2 130 gram per kilometer in
breuk wordt gedaan. 2012 die de EU als milieu-eis
voor ogen staat. Mercedes,
ECONOMIE
Eenpersoons boevenwagen
Drie gerenommeerde auto- at heeft aan de Fiorino een tabel en in alle richtingen
mobielfabrikanten, Fiat, Ci- vleugje Italiaans design toe- verstelbaar, de zittingen heb-
troen en Peugeot hebben ge- gevoegd, door tussen de kop- ben voldoende lengte voor
zamenlijk en met elk een paar lampen een aluminiumkleu- de meestal klein uitgevallen
maanden tussentijd een be- rige strook te monteren. Italianen, maar voor de rest
stelauto geïntroduceerd. Die Het staat hem goed en onder- van de wereldbevolking zijn
los van de respectievelijke na- scheidt hem van de andere ze een decimeter te kort. De
men Fiorino, Nemo en Bip- twee. Door de bolle voorruit laadruimte heeft een inhoud
per die de drie fabrikanten en de afgekapte achterzijde van tweeënhalve kubieke me-
de wagen hebben gegeven, en is er vooral in een donke- ter.
het gebruik van eigen moto- re kleur een gedrongen een- Sturen en remmen doet de
ren en aandrijvingen, allen persoons boevenwagen ont- Fiorino als de beste, soms
dezelfde carrosserie en het- staan, waarover wijlen An- tilt hij ondeugend een ach-
zelfde interieur bezitten. dré Hazes zo meeslepend kon terpoot op bij een snel ge-
Ze worden om de kosten zo zingen. nomen bocht. Dat vrolijke
laag mogelijk te houden in De carrosserie bestaat uit gro- rijgedrag verandert wanneer
het Turkse Bursa, ten zuiden te, gladde panelen zonder hij wordt volgestouwd met
van Istanbul, in elkaar gezet. al teveel naden, van het in- vracht. Dan blijkt dit geen be-
Waar ze na een laatste inspec- terieur heeft men ditmaal stelwagentje te zijn voor met-
tie per trein, vrachtwagen of meer werk gemaakt dan in selaars en betonvlechters die
boot richting de tachtig lan- de transportsector gebruike- met een gaspedaal tot op de
den worden getransporteerd, lijk is. Het dashboard met een bodem ingetrapt de linkerrij-
waar (hopelijk) op ze wordt hoog geplaatste versnellings- banen bezet houden. Het is
gewacht. pook lijkt te zijn overgeno- eerder geschikt voor de ge-
Over het uiterlijk hoeft niet men uit een Fiat Panda. Er voelige handen van masseu-
te veel worden uitgewijd: het is niet bezuinigd op meters ses en verzorgsters van bon-
is een uitgesproken hebbe- en knoppen en de vele opties saiboompjes.
ding. De voorzijde is stevig hebben gematigde prijzen. Voor al diegenen die niet vol-
vormgegeven, de bij schade Uitzondering is het roetfil- doen aan de fiscaal aantrek-
dure koplampen zijn zo hoog ter, waarvoor een kleine 800 kelijke regels van het grij-
als mogelijk en naar achte- euro dient te worden afge- ze kenteken, is er over en-
ren geplaatst op een drei- rekend. Het hoog geplaatste kele maanden een uitbun-
gende zwarte bumper. Fi- meubilair is groot, comfor- dig uitgedoste personenwa-
genversie leverbaar. Freddy

Rikken Freddy Rikken is fo-
tojournalist en rijdt in een
Ford Tourneo
Fiat Fiorino Multijet

· Prijs 10.244 euro, exclusief
bpm/btw ·
4- Clinder turbodiesel. Cilin-
derinhoud1248 cc. ·
0-100 km/uur15sec ·
Topsnelheid 157km/uur ·
Verbruik 1:20Tankinhoud 45
liter. ·
Laadvermogen 610kg.
ECONOMIE
Vrouwen verdienen 16,5 pct minder dan

mannen
Door een onzer redacteu- schoenen om naar hun baas word je niet vrolijk van”, al-
ren Rotterdam, 6 maart. We- te stappen, nog steeds niet dus Jongerius.
reldwijd verdienen vrouwen aan te trekken.” De FNV-voorzitter bena-
16,5 procent minder dan Jongerius presenteert het drukt in haar speech morgen
mannen. De internationale rapport morgen tijdens een dat het onderzoek niets zegt
vakbondsfederatie ITUC liet congres over de positie van over de ‘informele’ economie
voor het eerst op wereldni- vrouwen op de arbeidsmarkt in veel landen. Het werk dat
veau de verschillen in sala- op het hoofdkantoor van de vrouwen op het land verrich-
ris onderzoeken. In Europa International Labour Organi- ten om hun gezin te onder-
ligt het verschil op 14,5 pro- zation (ILO) in Genève. Het houden, maar ook straathan-
cent, maar Nederland scoort congres vindt plaats in het del, ongeregistreerd werk in
slechter dan het gemiddelde. kader van de internationale fabrieken en prostitutie val-
Vrouwen verdienen in Neder- dag van de vrouw, 8 maart. len onder de informele eco-
land gemiddeld 18 procent Opvallend in de onderzoeks- nomie. Vooral over wereldde-
minder dan mannen. resultaten van de ITUC is len waar die informele eco-
Agnes Jongerius, voorzit- dat een hogere opleiding niet nomie groot is, zoals Afri-
ter van vakcentrale FNV, perse leidt tot een kleine- ka, Latijns-Amerika en Zuid-
„schrikt” van de verschil- re loonkloof. Hoger opgelei- oost-Azië ontbreekt gedegen
len. „Kennelijk hebben we de vrouwen verdienen juist informatie over de salaris-
nog een hard glazen plafond regelmatig minder dan hun sen van vrouwen, stelde de
in Nederland.” Doordat veel lager opgeleide mannelijke ITUC vast. „Deze cijfers vor-
vrouwen in deeltijd werken, collega’s. Naarmate de leef- men slechts het topje van de
lopen ze extra toeslagen en tijd vordert en de staat van ijsberg”, aldus Jongerius.
premies mis. Daarbij heerst dienst groter is, groeien ook
er volgens Jongerius nog een de verschillen in salaris. De
taboe op het vragen naar een loonkloof is ook groter in sec-
gelijk salaris. „Discriminatie toren waar veel vrouwen wer-
is verboden, dus het verschil ken, zoals de gezondheids-
in salarissen zal vaak onbe- zorg en het onderwijs. „Op
wust tot stand komen. En auto’s passen verdient beter
vrouwen durven de stoute dan op kinderen passen, daar
ECONOMIE
Miljardair (23) in lijst Forbes

Door een onzer redacteuren lijk voor Harvardstudenten,
Rotterdam, 6 maart. De jong- maar sinds 2006 kan iedereen
ste miljardair op de mon- ouder dan 13 jaar een profiel
diale ranglijst der rijkaards aanmaken. Inmiddels heeft
is de 23-jarige Amerikaan Facebook wereldwijd 67 mil-
Mark Zuckerberg, oprichter joen actieve gebruikers.
van de sociale netwerksite Stoppen met studeren bleek
Facebook. Dit blijkt uit het voor Zuckerberg een goede
jaarlijkse overzicht van het carrièrezet. Hij werd topman
Amerikaanse tijdschrift For- van Facebook, waarin hij een
bes , dat gisteren gepubli- aandeel van 13 procent be-
ceerd werd. zit. Zoekmachinegigant Ya-
DejongeNewYorkerstaatop- hoo en Microsoft probeerden
de 785steplaatsvandeForbes- al een graantje mee te pikken
lijstmet van het succes van Facebook.
eenvermogenvan1,5miljarddollar(circa1miljardeuro).Indetop
Yahoo bood in 2006 1 miljard
drievandelijstvondeenverschuivingplaats:Microsoft-
dollar voor Facebook. Zuc-
voorman kerberg sloeg het aanbod af.
BillGates(52),diedertienjaarlangAfgelopen oktober kocht Mi-
deeersteplaatsbezette,zaktenaarcrosoft voor 240 miljoen dol-
nummer3.Denieuwerijkstemanlar een aandeel van 1,6 pro-
terwereldissuperbeleggerWarrenBuffet(77),hoofdvandeAmerikaanseinvesteringsmaatschappi
cent in het bedrijf.
schatBuffetsvermogenop62miljarddollar.Denieuwenummer2is
Gisteren werd bekend dat
deMexicaansetelecommag- Sheryl Sandberg, die bij
naat Google verantwoordelijk is
CarlosSlimHelu(68),met60miljarddollar.GatesisvolgensForbes
voor de wereldwijde ad-
‘slechts’58miljarddollarwaard. vertentieverkoop, overstapt
Zuckerberg lanceerde Fa- naar Facebook. Bij Facebook
cebook in 2004, samen gaat ze zich richten op inter-
met drie studiegenoten aan nationale expansie.
de Amerikaanse universi-
teit Harvard. Facebook was
eerst uitsluitend toeganke-
ECONOMIE
Kroes wijst politieke inmenging bij toezicht

kartels af
Door een onzer redacteuren „meer nadruk op de bevoegd- kan met de huidige wet”, al-
Den Haag, 6 maart. Euro- heden van de minister.” dus Kalbfleisch.
commissaris Neelie Kroes is Kroes, eurocommissaris van Vorige maand publiceerde
kritisch over een voornemen Mededinging, zei in een reac- Economische Zaken een eva-
van het kabinet om de politie: „Als een politieke invals- luatie van de resultaten
tieke greep op het mededin- hoek gaat meespelen, kun- die met de introductie van
gingsbeleid en toezicht op nen er vervuilende elemen- marktwerking in de publieke
marktwerking te versterken. ten bijkomen. Je moet voor- sector zijn geboekt. De resul-
Dat zei Kroes gisteren op zichtig zijn om inhoudelijk taten hiervan zijn volgens de
een symposium ter gelegen- te interveniëren in het mede- NMavoorzitter „veel positie-
heid van het tienjarig bestaan dingingsbeleid en andere ele- ver” dan in de media werd ge-
van de Nederlandse Mede- menten te laten meewegen. meld.
dingingsautoriteit (NMA), de Dat is een glijdend pad. Als je Kroes zei dat „16 miljoen Ne-
Nederlandse karteltoezicht- je daarvan niet bewust bent, derlanders de NMa dankbaar
houder. ga je onderuit.” moeten zijn” voor haar werk.
Minister Van der Hoeven De voorzitter van de NMA, En tegen de NMA-voorzitter
(Economische Zaken, CDA) Pieter Kalbfleisch, erkende zei ze: „Je doet het voor de
kondigde bij het jubileum dat het politieke klimaat ten consumenten. Geef niet op,
aan dat ze een duidelijker aanzien van marktwerking in Pieter!”
scheiding tussen de vaststel- vergelijking met tien jaar ge- Kalbfleisch zei dat de NMA
ling van het beleid en de uit- leden is veranderd. Hij zei heeft uitgerekend wat de
voering ervan door de NMA de discussie met de minis- bijdrage aan ‘consumenten-
wil. Nu bepaalt de NMA zelf ter „graag aan te gaan” om- welzijn’ is van het mede-
goeddeels haar eigen beleid. dat dit „een politieke reali- dingingsbeleid dat de NMA
Van der Hoeven beklemtoon- teit” is. Volgens hem biedt voert. Dit komt volgens hem
de dat de onafhankelijkheid de bestaande Mededingings- neer op een positief effect van
van de NMA bij de uitvoering wet overigens voldoende mo- 600 miljoen euro per jaar.
niet ter discussie staat. „Ik gelijkheden om publieke be-
wil de kaders veranderen”, langen zeker te stellen. „De
zei de minister. Volgens haar borging van het publieke be-
legt de Tweede Kamer ook lang is essentieel, maar dat
ECONOMIE
Albert Heijn blijft winstmotor

Door een onzer redacteuren Stop & Shop winkels lopen
Zaandam, 6 maart. Ahold weer goed.
heeft in 2007 een beter resul- Ahold verwacht minstens
taat geboekt dan verwacht, even goede resultaten in het
vooral dankzij goede pres- komende jaar. In 2007 was de
taties van de Albert Heijn marge op de supermarkten
supermarkten in Nederland. en andere winkels 4,6 pro-
Voor het eerst in jaren zal het cent, tegen een verwachting
bedrijf weer dividend uitbe- van 4 à 4,5. Voor 2008 streeft
talen: 0,16 euro per aandeel. Ahold naar een marge van 4,5
De omzet van Ahold steeg à 5 procent.
met 1,2 procent tot 28,2 mil- Op de Nederlandse markt is
jard euro. Zonder daling van verdere consolidatie „onver-
de dollarkoers zou de om- mijdelijk”, stelde bestuurs-
zet met 6,1 procent zijn ge- lid Peter Wakkie vanmorgen
stegen. De nettowinst kwam bij de presentatie van de cij-
uit op 2,9 miljard euro. Ruim fers. Maar geen van de aan-
2 miljard daarvan bestaat uit wezigen wilde in details tre-
bijzondere baten, met name den. „We kijken naar alle op-
de verkoop van groothandel- ties”, zei bestuursvoorzitter
dochter US Foodservice, die John Rishton, ook „in aan-
ruim 1,7 miljard euro op- grenzende regio’s”. Daartoe
leverde. De nettowinst uit rekent Rishton ook België,
gewone activiteiten bedraagt maar hij zei niet met Delhaiz-
797 miljoen, 14 procent hoger ze in gesprek te zijn, noch
dan vorig jaar. met Casino, de Franse groot-
„AH knalt maar door”, schrij- aandeelhouder van Super de
ven analisten van zakenbank Boer. Albert Heijn wil in de
Theodoor Gilissen in een re- eerste plaats zelf groeien, zei
actie. De Nederlandse super- Dick Boer, topman van AH,
markten geven Ahold een so- die „geen natuurlijke gren-
lide basis, aldus de bank, zen” aan de groei van AH ziet.
maar ook de Amerikaanse
ECONOMIE
Akzo stak winst verkoop Organon in overname

ICI
Door een onzer redacteuren verkocht aan het Duitse Hen- ICI daalde nog sterker, van 1,2
Amsterdam, 6 maart. Akzo kel. miljard pond (1,6 miljard eu-
Nobel heeft 8,5 miljard eu- De resultaten van Organon ro) in 2006 naar 0,3 miljard
ro verdiend op de verkoop BioSciences werden meege- pond vorig jaar. Dit pensi-
van zijn farmaciepoot Orga- nomen in de jaarcijfers tot 19 oengat speelde een belangrij-
non Biosciences. Dat bedrag november, de datum waarop ke rol bij de onderhandelin-
is begin dit jaar gestoken in het onderdeel werd verkocht. gen tussen Akzo en ICI over
de overname van het Britse Akzo, de grootste verffabri- de overname.
ICI. kant ter wereld, telt nu circa De omzet van de verfactivitei-
Dat heeft bestuursvoorzitter 60.000 werknemers. ten van Akzo steeg met 5 pro-
Hans Wijers van het verf- De operationele winst steeg cent. De operationele winst
en chemieconcern vanmor- met 15 procent tot bijna 1,3 steeg met 12 procent tot 737
gen bekendgemaakt bij de miljard euro. De winstmar- miljoen euro. Vooral verven
presentatie van de jaarcijfers. ge steeg tot 12,4 procent. Het voor schepen en infrastruc-
Het bedrijf verbeterde vorig nettoresultaat kwam uit op tuur deden het goed. Voor de
jaar zowel zijn omzet als zijn 580 miljoen euro, tegenover chemie-activiteiten was 2007
winst. 449 miljoen in het jaar daar- een recordjaar: de autonome
Organon Biosciences, de far- voor. De omzet bedroeg 10,2 groei bedroeg 7 procent, waar
maciepoot van Akzo die be- miljard euro, 2 procent meer stijgende prijzen 4 procent
gin vorig jaar naar de beurs dan in 2006. Gecombineerd aan bijdroegen. De stijging
zou worden gebracht, werd met de omzet van ICI zou van grondstof- en energie-
eind vorig jaar verkocht de omzet over 2007 uitkomen prijzen werd gecompenseerd
aan het Amerikaanse farma- op 14,4 miljard euro, waarvan door onder meer besparin-
cieconcern Schering-Plough de helft in Europa wordt be- gen.
voor 11 miljard euro. Begin haald. De omzetstijging was
dit jaar kocht Akzo zijn Brit- voor een belangrijk deel te
se branchegenoot ICI voor danken aan de activiteiten in
ongeveer hetzelfde bedrag, opkomende landen als Chi-
waarbij een deel van de che- na. Het pensioentekort daal-
mie-activiteiten voor 4 milde van 1,8 naar 1,1 miljard
jard euro zal worden door- euro. Het pensioentekort van
ECONOMIE
Akkoord over betalen rekening
Oekraïne krijgt weer gas van Gazprom

Door een onzer redacteuren een herhaling van het inci- het punt staan de gasleverin-
Rotterdam, 6 maart. Het Rus- dent van begin januari 2006. gen naar Europa te vermin-
sische staatsgasbedrijf Gaz- Toen draaide Gazprom ook deren om het eigen tekort
prom heeft zijn gaslevering de gaskraan naar Oekraïne aan te vullen.
aan Oekraïne hervat. Bei- dicht, waardoor uiteindelijk Sommigen leggen de recen-
de partijen hebben een ak- verschillende Europese lan- te actie van Gazprom, dat
koord bereikt over de beta- den te kampen kregen met de facto wordt geleid van-
ling van een schuld van 600 een gastekort. Europa krijgt uit het Kremlin, uit als po-
miljoen dollar (391 miljoen bijna 30 procent van zijn litieke druk. Rusland zou de
euro). Daarmee is de crisis- verbruikte gas uit Rusland, voormalige Sovjetstaat wil-
situatie tussen Gazprom en en daarvan loopt 80 procent len straffen voor een te pro-
Oekraïne voorlopig voorbij. door Oekraïne. westerse koers. Maar onder
Gazprom meldde gisteren De reden voor het jongste andere de Britse zakenkrant
dat het conflict was opge- conflict tussen Gazprom en Financial Times wijst erop dat
lost nadat de Russische pre- Oekraïne was een achterstal- de oorzaak eerder ligt bij
sident Poetin en de Oekra- lige rekening voor de gasleve- de Oekraïense premier Joe-
ïense president Joesjtsjenko ring in de eerste twee maan- lia Timosjenko. Zij heeft ge-
telefonisch contact met el- den van het jaar. Volgens Gaz- weigerd contracten met Gaz-
kaar hadden gehad. Vervol- prom bedroeg de schuld 600 prom te tekenen waarover
gens kwamen de topmannen miljoen dollar. Het Oekraïen- eerder al overeenstemming
van Gazprom en staatsbedrijf se Naftogaz heeft steeds be- was bereikt met president
Naftogaz, dat de gasdistribu- weerd dat het de rekenin- Joesjtsjenko. In Oekraïne is
tie in Oekraïne verzorgt, tot gen al had betaald. Om de een machtsstrijd gaande zijn
een akkoord. Gazprom liet druk op Naftogaz op te voe- tussen de twee leiders.
wel meteen weten dat er nog ren draaide Gazprom afge-
„andere zaken” liggen waar- lopen maandag de gaskraan
over met Oekraïne gesproken naar Oekraïne voor een kwart
moet worden, zoals toekom- dicht. Een dag later kwam
stige gasprijzen. daar nog een kwart bij. Vol-
Door het beëindigen van het gens het Russische gasbedrijf
conflict hoeft Europa voor- is het conflict net op tijd op-
lopig niet te vrezen voor gelost, want Oekraïne zou op
ECONOMIE
Noorwegen Duiken naar olie liet spoor van vernieling achter bij Noorse duikers
Leven van ‘pionierduikers’ verwoest

Noorse diepzeeduikers langrijke rol speelden bij de ring erkende enkele jaren ge-
doken, op zoek naar olie, exploratie en exploitatie van leden dat de staat „politiek
tot 500 meter diep, zonder olie- en gasvoorraden op het en moreel” verantwoordelijk
dat bekend was dat hier Noorse continentale plat van is, maar wees wettelijke aan-
grote gezondheidsrisico’s de Noordzee. sprakelijkheid af.
aan kleefden. Het geding Premier Jens Stoltenberg, De circa 150 bij de NSDA
dat ze hierover al 20 jaar oudpremier Gro Harlem aangesloten ex-duikers strij-
voeren, nadert zijn hoog- Brundtland en een ex-minis- den al bijna twintig jaar voor
tepunt. ter van Oliezaken zullen als financiële compensatie voor
getuigen worden gehoord in aantasting van hun gezond-
Door Jan Gerritsen Oslo, 6
het proces over deze zwar- heid omdat ze „als proef-
maart. Bijna dertig voorma-
te bladzijde in de historie konijnen werden gebruikt”.
lige Noorse diepzeeduikers
van de olie- en gasexploita- Hun advocaat, Marius Rei-
wier gezondheid ernstig is
tie die Noorwegen de op twee keras, legde bij het begin van
aangetast door hun werk
na grootste olieexporteur ter het proces in Oslo een dossier
voor de olie-industrie, zijn
wereld en een van de rijkste van circa 10.000 pagina’s over,
een proces begonnen tegen
landen van Europa maakte. bestaande uit talloze medi-
de Noorse staat. Als de recht-
De duikers, die opgrote diep- sche onderzoeken en rappor-
bank in Oslo hun eisen ho-
ten – soms tot 500 meten, onder meer van een par-
noreert, kan de Noorse re-
ter – in de Noordzee ope- lementaire commissie, over
gering claims voor schade-
reerden, stellen datde Noor- de extreme omstandigheden
vergoeding van honderden
se staat geen enkele maatre- waaronder de duikers werk-
duikers verwachten ter waar-
gel trof om de risico’s voor ten.
de van honderden miljoenen
hun veiligheid en gezond- Honderden duikers uit Noor-
euro’s.
heid te beperken. Noorwegen wegen en andere landen ope-
Het proces, het grootste
schond daarmee het Europe- reerden onder moeilijke en
sinds jaren in Noorwegen, is
se Verdrag voor de Rechten vaak gevaarlijke omstandig-
de voorlopige apotheose in
van de Mens, aldus de aan- heden toen eind jaren zes-
de jarenlange strijd van de
klacht van de North Sea Di- tig de zoektocht naar olie in
Noorse diepzeeduikers, die
vers Alliance (NSDA), de verde Noordzee begon. Ze wer-
in de jaren zeventig en tach-
eniging van Noorse exNoord- den ingezet om technische
tig van de vorige eeuw een be-
zeeduikers. De Noorse rege- installaties, zoals afsluiters,
aan te brengen en te onder- vernietigd. Ik heb vijftien daar. Noorwegen stort de in-
houden. Er bestond destijds jaar niet kunnen werken”, zei komsten van de olie- en gas-
geen ervaring met duiken op Tom Engh, een voorman van exploitatie al vele jaren lang
grote diepten in het ijskoude de NSDA, bij het begin van in een fonds. Dit staatsinves-
zeewater, primitieve duikers- het proces. teringsfonds omvatte vorig
pakken boden nauwelijks be- Volgens de aanklacht van de jaar ruim 2.000 miljard Noor-
scherming en werktijden wa- duikers duurde het tot 2002 se kroon, circa 255 miljard eu-
ren vaak extreem lang onder voordat de Noorse autoritei- ro. Uitkering van schadever-
druk van managers van olie- ten een veiligheidslimiet – goedingen aan de exNoord-
maatschappijen die snel re- 180 meter – stelden aan diepzeeduikers ten laste van dit
sultaten wilden boeken. De zeeduiken. Voordien accep- fonds wees de Noorse rege-
gezondheidsrisico’s van diep teerde het Noorse Petrole- ring in 2003 om juridische re-
duiken waren onbekend of umdirectoraat dat de olie-ex- denen af.
werden onderschat. ploitatie op het Noorse plat Mede onder invloed van de
Talloze duikers kregen, soms regelt en controleert, 430 me- Noorse publieke opinie die
al na enkele jaren werken, ter diepte als maximum. In de zaak van de ex-diepzee-
ernstige fysieke en psycholo- de jaren zeventig gold in duikers van harte steunt,
gische klachten, zoals depres- Noorwegen geen enkele li- stemde het Noorse parle-
sies, posttraumatisch stress- miet en er werden evenmin ment in 2004 in met een
syndroom, chronische pijnen speciale eisen aan diepzee- schadevergoeding voor ex-
(vaak werden ze te snel naar duikers gesteld. De invoering duikers tot maximaal 2,7 mil-
boven gehaald, waardoor ze van een maximumdiepte in joen kroon (342.000 euro) per
caissonziekte kregen) en be- 2002 was mede een gevolg persoon, bovenop eerder toe-
schadiging van longen en van een onderzoek in 2001 gekende compensatiebedra-
hersenen. Tientallen huwe- door een commissie van des- gen tot een maximum van
lijken liepen op de klip- kundigen in opdracht van 500.000 kroon (63.650 euro).
pen. Volgens de NSDA pleeg- het Noorse parlement. Maar deze regeling gold al-
den tachtig Noorse ex-dui- De commissie stelde vast dat leen voor tweehonderd Noor-
kers zelfmoord. Vele tiental- de Noorse staat door op- se duikers die in de jaren ze-
len Noorse ‘pionierduikers’– eising van de soevereiniteit ventig aan bepaalde verplich-
zoals ze zich ook noemen over het Noorse continenta- tingen hadden voldaan. De
– leven al twintig of dertig le plat een „zwaarwegende NSDA, die (ex-)buitenlanders
jaar lang van een uitkering. verantwoordelijkheid” heeft onder zijn leden telt, wees de
„Wij claimen schadevergoe- voor de gang van zaken bij regeling als onvoldoende af.
ding, omdat ons leven werd de olie- en gaswinning al-
Een Noorse rechtbank ken-

de vier Noorse ex-duikers vo-
rig jaar augustus na een an-
der proces ieder een schade-
vergoeding van circa 10 mil-
joen Noorse kroon (bijna 1,3
miljoen euro) toe. De staat
ging in hoger beroep. Deze
zaak is gevoegd bij het pro-
ces dat de 24 NSDA-duikers
eind januari in Oslo begon-
nen. De Noorse regering gaat
er nu vanuit dat 330 exNoord-
zeeduikers, zowel Noren als
duikers uit andere landen,
aanspraak kunnen maken op
schadevergoeding.
Verwacht wordt dat de toege-
kende schadevergoeding van
tien miljoen kroon per per-
soon in hoger beroep zal wor-
den bevestigd. De totale re-
kening voor de Noorse staat
kan dus op 3,3 miljard kroon
(421 miljoen euro) uitkomen.
Waarschijnlijk gaat Noorwe-
gen opnieuw in beroep als de
uitspraak in het NSDA-pro-
ces, die in mei wordt ver-
wacht, nadelig uitpakt voor
de staat. Voor de NSDAdui-
kers betekent dat dan nog
eens ruim een jaar wachten
op een definitieve uitspraak.
ECONOMIE
Aegon boekt half miljard af in verband met

kredietcrisis
Door onze financiële redac- hypotheken waren echter op- zo overtuigd. Het aandeel Ae-
tie Den Haag, 6 maart. Ver- nieuw verpakt, gebundeld en gon daalde vanmorgen met
zekeraar Aegon heeft vorig doorverkocht aan financiële 3,5 procent tot 9.47 euro.
jaar 487 miljoen euro afge- instellingen overal ter we- De nettowinst van Aegon
boekt op risicovolle beleggin- reld. Een aantal banken in daalde in 2007 met 20 pro-
gen in de Verenigde Staten. de VS en Europa moest de cent tot 2,6 miljard euro,
Het concern moest door de afgelopen periode grote ver- vooral door de zwakke dollar
kredietcrisis een verlies ne- liezen nemen en miljarden en het effect van een eenmali-
men van 17 miljoen euro om- afschrijven omdat deze pro- ge bate eind 2006. Het onder-
dat de beleggingsportefeuil- ducten sterk in waarde waren liggende resultaat steeg met
les minder waard werden. gedaald. In Nederland maak- 4 procent tot 2 miljard euro.
Dit heeft Aegon vanmorgen te Rabobank gisteren bekend
bekendgemaakt tijdens de 1,4 miljard euro te hebben
presentatie van de resultaten afgeboekt, waarvan 568 mil-
over 2007. joen ten koste ging van de
De afboeking komt door het nettowinst. ING meldde eer-
minder waard worden van der een verlies van 194 mil-
beleggingen gerelateerd aan joen en een afboeking op in-
de Amerikaanse hypotheek- vesteringen van 751 miljoen.
markt. Aegon boekte in to- De subprime-portefeuille
taal 2,1 miljard euro af, inclu- van Aegon daalde in waarde
sief de waardedalingen van van 2,9 naar 2,5 miljard euro.
de wereldwijde aandelen- en De verzekeraar nam geen ver-
obligatieportefeuilles. liezen op de daling. Het ver-
De kredietcrisis brak vorig wacht de investeringen vol-
jaar uit toen Amerikanen die ledig terug te krijgen omdat
een lage kredietwaardigheid het niet gaat om beleggin-
hebben de aflossingen van gen in het meest risicovol-
hun hypotheek niet meer le segment van de hypothe-
konden opbrengen. Veel van kenmarkt. Beleggers op het
deze risicovolle (subprime) Damrak lijken hiervan niet
ECONOMIE
Staking kost sleper Smit marktaandeel

Door een onzer redacteuren band van het Nederlandse
Amsterdam, 6 maart. De sta- baggerbedrijf Boskalis en het
king vorig jaar van de Rotter- Saudische conglomeraat Re-
damse sleepbootbemanning zayat, wil de tak van Smit
van sleepen bergingsbedrijf overnemen die diensten ver-
Smit heeft het bedrijf een leent aan olie- en gaster-
marktaandeel van 10 tot 15 minals. „De terminaldivisie
procent in de Rotterdamse is het hart van ons bedrijf.
haven gekost. Dat maakte Zo gebruiken we het perso-
bestuursvoorzitter Ben Vree neel en de schepen van ter-
van Smit vandaag bekend bij minals bij bergingsactivitei-
de prestentatie van de jaarcij- ten”, zegt Vree. „De divisie
fers. niet te koop.”
Ondanks de langdurige Rond het middaguur stond
werkonderbreking steeg de de beurskoers van Smit 4,6
winst van Smit Internationa- procent hoger op 62,89 euro.
le met 40 procent. Het bedrijf
boekte een winst van 105,6
miljoen euro op een om-
zet van 551,5 miljoen. Vooral
de bergingsdivisie presteerde
goed. Het bedrijfsresultaat
steeg van 18,7 euro in 2006
naar 36,8 miljoen in 2007.
Ook de sleepdiensten, de ter-
minaldivisie en de transport-
divisie boekten winst.
Vree gebruikte de perscon-
ferentie om te benadrukken
dat een overname van de
terminaldivisie onbespreek-
baar is. Concurrent Lamnal-
co, een samenwerkingsver-
DONDERDAG 6 MAART 2008 BEURS NRC HANDELSBLAD
BEURS
Gedragscodes moeten hard genoeg zijn

„The prospect of hanging len, maar sommige commen- dragscode op voor Sovereign
wonderfully concentrates the tatoren zeggen al dat banken Wealth Funds (staatsinveste-
mind” (Het vooruitzicht te veel risico nemen met kapi- ringsfondsen).
prachtig te zullen hangen, taal dat feitelijk door de over- Zelfregulering kan voor
fixeert de geest) Deze zinsne- heid wordt gewaarborgd. Als alle betrokkenen redelijk
de van de achttiende-eeuw- dat standpunt straks wet goed functioneren. Accoun-
se Britse schrijver Samuel Jo- wordt, zouden bonussen van tants stellen boekhoudkun-
hnson is zeer relevant voor miljoenen dollars wel eens dige normen op, die door
veel financiële beroepen: het voltooid verleden tijd kun- de overheid worden bekrach-
vooruitzicht van restrictieve nen zijn. Dan is het beter om tigd; advocaten en artsen zor-
wetten leidt tot duidelijk be- zelf met veel mildere restric- gen dikwijls voor hun ei-
sef van de noodzaak van min- ties te komen. gen tuchtrechtspraak. Zulke
der beperkende zelfregule- De bankiers zijn niet de voorzieningen blijken door-
ring. enige groepering die van gaans afdoende te zijn, al is
Het Institute of International mening is dat een beetje soms enige druk vanuit de
Finance (IIF), een branche- zelf toegebrachte pijn min- publieke opinie nodig. Het
vereniging voor grote ban- der kwaad kan dan grote debacle met de zelfregule-
ken, heeft als laatste het klappen die het gevolg zijn ring van de kredietbeoorde-
licht gezien. De leden zul- van stringente en overmatig laars is uitzonderlijk.
len volgens de Financial Ti- bureaucratische overheidsre- Maar bankiers en andere
mes deze week een gedrags- gulering. Niet minder dan groeperingen uit de finan-
code bespreken voor risico- drie brancheorganisaties uit ciële sector moeten zich re-
gerelateerde bonussen. Het de hedgefondssector – The aliseren dat het veel mak-
doel is het opstellen van re- Asset Managers’ Committee, kelijker is een gedragscode
gels ter voorkoming van si- de Managed Funds Associati- op te stellen dan om er een
tuaties waarbij een handelaar on en de Hedge Fund Wor- af te dwingen. Bedrog kan
een fortuin verdient als zijn king Group – zijn ermee be- slechts worden voorkomen
gok goed uitpakt, maar de zig, evenals de Britse Priva- door een realistische drei-
bank en de overheid zware te Equity and Venture Capital ging van openbare strafop-
verliezen lijden als dat niet Association (een brancheor- legging. Regeringen hebben
het geval is. ganisatie voor investeerders). die macht. Als de IIF en an-
Politici dreigen nog niet En het Internationale Mo- dere brancheorganisaties er
met draconische maatrege- netaire Fonds stelt een ge- niet in slagen een of andere
transparante manier te ver-

zinnen om misdragingen op
te sporen en te bestraffen,
zullen ze er een harde dobber
aan hebben de overheid bui-
ten de deur te houden. Ed-
ward Hadas
BEURS
Chinezen kunnen best thuis olie zoeken

De Chinese staatsoliebedrij- heidsoverwegingen hebben tie van zijn Orimulsion-pro-
ven ondervinden problemen de overname voor 18,5 mil- ject in Venezuela, werd het
bij hun internationale ex- jard dollar (12,1 miljard euro) door president Hugo Chavez
pansie. De Grote Drie – van het Amerikaanse oliecon- genationaliseerd.
CNPC (PetroChina), Sinopec cern Unocal door Cnooc te- Maar terwijl het in het bui-
en Cnooc – moeten op- gengehouden. En soortgelij- tenland niet voor de wind
boksen tegen westerse olie- ke zorgen torpedeerden vo- ging, hadden de Grote Drie
maatschappijen met meer er- rig jaar de overname van de meer geluk met hun activi-
varing, betere technologie Argentijnse bezittingen van teiten in de eigen achtertuin.
en sterkere politieke banden het Spaanse olieconcern Rep- China is de vijfde oliepro-
met olie-exporteurs. Maar sol voor 20 miljard dollar (13 ducent ter wereld en pompt
hun beste kans om olie te vin- miljard euro). meer olie omhoog dan Cana-
den zou wel eens recht on- De Grote Drie zijn ook da of Koeweit. En terwijl de
der hun voeten kunnen zit- niet erg succesvol geweest olieproductie in het Westen
ten. De olie- en gasvondsten in het sluiten van productie- over haar hoogtepunt heen
in China nemen toe naarma- contracten met buitenlandse is, is die in China sinds 2000
te de technologie verbetert. mogendheden. Op grond van met 17 procent toegenomen.
Het zou verstandiger kunnen historische conflicten zijn Die groei zou kunnen ver-
zijn een groter deel van hun de Chinese olieconcerns niet snellen als de Grote Drie
grote oorlogskassen aan bo- welkom in Rusland. Ze heb- meer in technologische ver-
ringen in China zelf te beste- ben weinig invloed in het beteringen in het binnenland
den, in plaats van de strijd MiddenOosten, waar wester- zouden investeren. Daar lig-
met de westerse reuzen op te se bedrijven als Exxon en BP gen zowel landinwaarts als
zoeken. al tientallen jaren actief zijn. voor de kust grote nieuwe re-
De Grote Drie hebben het En waar ze wel contracten in serves te wachten. De oliepro-
zeker niet makkelijk gehad, de wacht wisten te slepen, is ductie in het Tarim-basin in
sinds ze tien jaar geleden de weg bepaald niet vlak ge- westelijk China staat bijvoor-
op het toneel verschenen. weest. Overeenkomsten die beeld nog in de kinderschoe-
Afgezien van de succesvolle vier jaar geleden met Iran nen. Het enorme veld om-
overname van PetroKazakhs- werden gesloten, moeten nog vat naar schatting 44 miljard
tan door PetroChina in 2004 van de grond komen. En net vaten olie, hetgeen overeen-
is het sluiten van transac- toen CNPC op het punt stond komt met 17 jaar consumptie.
ties lastig gebleken. Veilig- te beginnen met de exploita-
Chinese geologen verwach-

ten dat door toepassing
van nieuwe technieken grote
hoeveelheden olie en gas ont-
sloten kunnen worden, die
nog niet zo lang geleden wer-
den afgeschreven. Omdat de
Grote Drie aanzienlijke kos-
tenvoordelen genieten als ze
in eigen land opereren – ze
kunnen immers olie produ-
ceren voor zo’n 12 dollar per
vat – zou dat méér winst be-
tekenen voor de aandeelhou-
ders en veel minder politie-
ke problemen voor de uit-
eindelijke baas van de Gro-
te Drie, de Chinese rege-
ring. Cyrus Sanati Vertaling
Menno Grootveld Voor meer
commentaar uit Londen:
www.breakingviews.com
BEURS
Friesland Foods profiteert krijgen. (ANP) EU keurt over- commissariaat neer in ver-
van prijsstijging zuivel Mep- name Respironics goed Brus- band met zijn benoeming tot
pel, 6 maart. Hogere zuivel- sel, 6 maart. Philips heeft van president-commissaris bij de
prijzen hebben vorig jaar ge- Europees Commissaris Kroes Franse krant Le Monde. Hij
zorgd voor een stijging van (Mededinging) toestemming treedt terug op de aandeel-
de nettowinst van Friesland gekregen voor de overname houdersvergadering van 27
Foods met 35 procent tot 172 van het Amerikaanse Respi- maart. (ANP)
miljoen euro. ronics. De overname heeft
De omzet nam met 8,5 pro- volgens Kroes geen nade-
cent toe tot 5,1 miljard euro. lig effect op de concurren-
Dit heeft Friesland Foods, be- tie in Europa, zo maakte de
kend van merken als Frico, Europese Commissie giste-
Domo en Completa, vandaag ren bekend. Philips liet we-
bekendgemaakt. Het bedrijf ten dat het van alle rele-
presteerde het best bij de pro- vante autoriteiten op het ge-
ductie van kaas, melkpoeders bied van mededinging groen
en ingrediënten. (ANP) Am- licht heeft gekregen voor de
bac wil nieuw kapitaal opha- overname van Respironics.
len New York, 6 maart. De in Het betaalt circa 3,6 miljard
financiële moeilijkheden ver- euro voor de Amerikaanse
kerende Amerikaanse obliga- producent van medische ap-
tieverzekeraar Ambac wil 1,5 paratuur voor thuisgebruik.
miljard dollar ophalen door Daarmee is het de grootste
nieuwe aandelen uit te ge- acquisitie in de geschiede-
ven en bezittingen te ver- nis van het Nederlandse elek-
kopen. Met de actie wil het tronicaconcern. (ANP) Com-
concern zijn kassen vullen missaris vertrekt bij Philips
en een verlaging van de kre- Amsterdam, 6 maart. Louis
dietwaardigheid voorkomen. Schweitzer stapt uit de raad
Het nieuws kwam als een van commissarissen van Phi-
verrassing voor Wall Street. lips. De ex-topman van auto-
Het aandeel verloor meer dan fabrikant Renault was meer
15 procent. Beleggers dachten dan tien jaar commissaris bij
dat Ambac een kapitaalinjec- het Nederlandse elektronica-
tie van een aantal banken zou concern. Schweitzer legt zijn
BEURS
Tegenslagen voor televisiestations

Boetes en afboekingen drukken winst van tv-bedrijven RTL en Prosiebensat1
Televisiebedrijven RTL en RTL moest vorig jaar 96 mil- tief hebben beïnvloed. RTL
Prosiebensat1 moesten in joen euro betalen en Prosie- moest fors afboeken op het
2007 flinke tegenvallers bensat1 120 miljoen voor il- Britse tv-station Five, onder
incasseren, zoals het ver- legale afspraken met grote meer vanwege het wegvallen
bod op belspellen en boe- mediabureaus en adverteer- van inkomsten uit inmiddels
tes voor kartelvorming. ders over kortingen op tv-re- verboden belspellen (kosten
clame. Beide bedrijven heb- 133 miljoen euro). Het belas-
ben inmiddels beterschap be- tingvoordeel dat RTL in 2006
loofd. had sloeg vorig jaar om in een
RTL en Prosiebensat1 boek- tegenvaller. Die kost het tv-
ten vorig jaar een stuk min- bedrijf 170 miljoen euro.
der winst dan in 2006. RTL Prosiebensat1 kreeg vorig
kwam uit op een positief net- jaar onder meer te maken
toresultaat van 674 miljoen met de kosten voor de over-
euro, een daling van 39 pro- name van SBS Broadcasting,
Door onze redacteur Jan Ben-
cent. De omzet nam 1,2 pro- eigenaar van de Nederlandse
jamin Rotterdam, 6 maart.
cent toe tot 5,7 miljard euro. zenders SBS 6, Net 5 en Vero-
Het Bundeskartellamt, de
Prosiebensat1 boekte in 2007 nica (kosten 64 miljoen euro).
Duitse mededingingsautori-
een winst van 89 miljoen eu- RTL Group en Prosiebensat1
teit, heeft onbedoeld een gro-
ro, 69 procent minder dan presteren slechter dan bran-
te invloed op de jaarcijfers
het jaar daarvoor. De omzet chegenoten als Telecinco in
van het grootste televisiebe-
steeg met bijna 30 procent Spanje en Mediaset in Ita-
drijf van Europa en zijn direc-
naar 2,7 miljard, maar dat lië. RTL Group meldt voor
te concurrent.
kwam vooral door de over- 2007 een winstmarge van 16,3
Zowel marktleider RTL
name van SBS Broadcasting. procent. Prosiebensat1 haal-
Group, die gisteren de re-
Zonder SBS zou de omzet de vorig jaar een marge van
sultaten over 2007 bekend-
van Prosiebensat1 zijn geste- 24,5 procent. Dat is onder het
maakte, als branchegenoot
gen met 3 procent. gemiddelde van Europese te-
Prosiebensat1, die eergiste-
De kartelboetes zijn niet de levisiebedrijven van bijna 27
ren de cijfers meldde, zag de
enige eenmalige kosten die procent.
winst dalen door boetes van
de resultaten van beide te- Desalniettemin toonden de
de Duitse kartelorganisatie.
levisieconcern in 2007 nega- topmannen van RTL en Pro-
siebensat1 zich beiden zeer dan in 2006. Dat kwam voor- Blue Circle, de maker van Boer
tevreden met de resultaten. al door het succesvolle Radio zoekt vrouw) moet volgens Zei-
„2007 was een zeer succes- 538 dat RTL Nederland vorig ler binnen vijf tot zeven jaar
vol jaar”, zei bestuursvoor- jaar kocht van John de Mol. verdubbelen. Dat moet ge-
zitter Guillaume de Posch RTL haalt 35 procent van de beuren door eigen groei en
van Prosiebensat1 eergiste- omzet uit Duitsland en 24 overnames.
ren in een toelichting op procent uit Frankrijk. Prosiebensat1 zoekt de di-
de cijfers. „Niet alleen eco- Zowel De Posch van Prosie- versificatie vooral in online
nomisch, maar ook strate- bensat1 als Zeiler van RTL diensten. Het concern deed
gisch. De overname van SBS toonde zich de afgelopen da- het afgelopen jaar een aan-
heeft de groep ‘geïnternati- gen voorzichtig wat de ver- tal succesvolle overnames op
onaliseerd’ en heeft gezorgd wachtingen voor dit jaar be- digitaal gebied. Het bedrijf
dat we minder afhankelijk treft. „Er is geen reden om kocht Myvideo.de (de groot-
zijn van één enkele markt.” pessimistisch te zijn”, al- ste videodienst in Duitsland
Prosiebensat1 haalt tweeder- dus Zeiler, „maar we moe- na Youtube) en prijsverge-
de van zijn omzet uit Duits- ten voorzichtig blijven”. Hij lijkingssite Billiger.de. Myvi-
land, Oostenrijk en Zwitser- leek daarbij met name te deo is inmiddels ook beschik-
land. Nederland en België doelen op de advertentie- baar in een Nederlandse en
zijn samen goed voor 13 pro- markt in Duitsland. Lage- Belgische versie. Prosieben-
cent. re consumentenbestedingen sat1 introduceerde tevens de
RTL’s bestuursvoorzitter hebben een negatieve invloed online videotheek Maxdome,
Gerhard Zeiler, gisteren in op de advertentiebudgetten waar consumenten tegen be-
een telefonische toelichting voor onder meer televisie. taling films en series kunnen
voor journalisten: „Door ons Duitsland is de belangrijkste kijken. Rond de zomer komt
sterk te concentreren op onze markt voor de twee concerns. die dienst waarschijnlijk naar
kernactiviteiten is onze om- Beide bedrijven benadrukten Nederland.
zet voor het zesde achter- dat zij minder afhankelijk RTL Group is grotendeels
eenvolgende jaar gegroeid en willen zijn van traditione- eigendom van het Duitse
haalde we het hoogste bele advertenties. RTL-topman mediabedrijf Bertelsmann.
drijfsresultaat ooit.” RTL Ne- Zeiler zei gisteren dat hij Ruim 10 procent van de aan-
derland, goed voor 7 pro- wil groeien in de productie delen wordt verhandeld op
cent van het resultaat van van televisieprogramma’s. de beurzen in Brussel en
het moederbedrijf, haalde in De omzet van RTL’s produc- Luxemburg. Prosiebensat1 is
2007 een omzet van 408 mil- tiebedrijf Freemantle Media in handen van twee inves-
joen euro, 17 procent meer (in Nederland eigenaar van teringsmaatschappijen, KKR
en Permira; 18 procent van

de aandelen wordt vrij ver-
handeld. De Telegraaf Me-
dia Groep, voormalig aan-
deelhouder van SBS, heeft
een optie op 12 procent van
de aandelen in Prosiebensat1.
Die optie loopt tot halverwe-
ge dit jaar.
DONDERDAG 6 MAART 2008 MEDIA NRC HANDELSBLAD
MEDIA
Zaterdag wat zon

Zaterdag is dit weekeinde gen met landinwaarts tempe-
de beste dag voor buiten- raturen dichtbij nul.
activiteiten. Daarna wordt Zaterdag begint vrij zonnig.
het weer wisselvalliger. Ook In de loop van de dag neemt
eerder hadden we met de bewolking toe, maar het
slechtweergebieden te ma- blijft naar verwachting tot
ken, maar de intensiteit erin de avond droog. Zondag
van is nu een stuk kleiner. trekt een regenzone naar het
Op dit moment trekt een re- oosten weg, gevolgd door en-
genzone over Groot-Brittan- kele losse buien. Het meest
nië naar ons land. Maar van- onstuimige weerbeeld volgt
avond en vannacht is het op maandag, wanneer een
nog overwegend droog. Soms zeer actieve depressie zich in
klaart het op en de tempera- de buurt van de Britse ei-
tuur daalt tot 5 à 6 graden. landen meldt. Het waait dan
Morgen is er eerst nog af en zeer fors en vanuit het westen
toe ruimte voor zon, maar de gaat het daarbij in de loop van
bewolking neemt toe. Tegen de dag ook nog eens flink re-
het eind van de ochtend volgt genen.
in het westen een gebied met
regen dat vervolgens in de
middag verder het land over-
trekt. Daarachter wordt het
vrij snel weer droog.
Het wordt 8 graden op de
Waddeneilanden tot lokaal 11
graden in Limburg. De zuid-
westenwind is matig, aan zee
vrij krachtig. In de avond
breekt de lucht flink open en
ook in de nacht naar zater-
dag zijn er flinke opklarin-
MEDIA
NRC nu ook als ePaper

Door een onzer redacteu- Volgens Gert Jan Oelderik,
ren Rotterdam, 6 maart. NRC directeur-uitgever van NRC
Handelsblad verschijnt vanaf Handelsblad, groeit de markt
vandaag ook op elektronisch van eReaders. „Ze worden nu
papier. Als zogeheten ePaper nog vooral verkocht om boe-
is de krant dagelijks wereld- ken op te lezen, maar ook
wijd beschikbaar voor abon- voor het lezen van kranten
nees die in het bezit zijn van is het een goede, flexibe-
een iLiad eReader. NRC Han- le en vooral mobiele oplos-
delsblad is het eerste Neder- sing.” De iLiad eReader met
landse dagblad dat op ePaper een jaarabonnement op de
verschijnt. krant kost 699 euro.
Het apparaat gebruikt tech- Voor meer informatie:
nologie die werkt met ‘elek- www.nrc.nl/epaper.
tronische inkt’. Het lijkt als-
of de artikelen op papier ge-
drukt staan. Van spiegelin-
gen of ongewenst invallend
licht is minder sprake. Het
downloaden van één krant,
zonder kleur, duurt ongeveer
20 seconden, via wifi. Gebrui-
kers krijgen overzichten van
artikelen en kunnen door-
klikken naar elk bericht.
„Wij zijn altijd op zoek
naar nieuwe wegen om onze
journalistieke inhoud te ver-
spreiden”, zegt Birgit Don-
ker, hoofdredacteur van NRC
Handelsblad. „Zo versterken
we ons imago als innovatieve
en vooruitstrevende krant.”
MEDIA
Jam van pompelmoes

Voor 5 jampotten : 1 kg in, haal de schil in kwarten de gewenste dikte heeft. Een
(rode)pompelmoes 1 kg sui- van de vrucht af en kook ze druppel van de siroop op een
ker 2-3 eetlepels citroensap 1 uur in kokend water met ijskoud bordje moet ‘bol’ blij-
Dit recept voor confiture de het deksel op de pan tot ze ven liggen en niet uitvloei-
pamplemousse kreeg mijn zacht zijn; leg een kleinere en. Schep de jam over in met
moeder van een oude da- pannendeksel op de schillen water uitgekookte jampotten
me aan de Côte d’Azur. Ze zodat ze onder water wor- (en deksels), sluit de potten
had een grote tuin met veel den gedrukt. Laat de gekook- en zet ze 10 minuten op hun
citrus- en andere vruchtbo- te schillen goed uitlekken en kop zodat eventuele bacte-
men. Als fervent tuinierster afkoelen. Verwijder intussen riën op het deksel worden
moet ze ook een jamkook- de witte ‘huid’ die de vrucht gedood. Zet de potten daar-
ster zijn geweest, omringd als bedekt en snijd de vrucht in na weer rechtop en plak er
ze was door al die vruchtbo- kwarten. Snijd het vrucht- etiketten op met datum en
men. De werkwijze voor haar vlees vervolgens overdwars in vruchtensoort. Florine Bou-
aparte confiture schreef ze dunne plakjes en kleine stuk- cher Morgen: Amuse met zee-
in regelmatig schuinschrift jes; verwijder de harde, taaie duivel
op een velletje ruitjespapier. vliesjes evenals de pitten en
Mijn moeder heeft die jam vang uitlopend vruchtensap
nooit gemaakt maar duide- op. Snijd de schillen over-
lijk wel de intentie gehad dat dwars in zeer smalle reep-
ooit eens te doen. Om haar jes. Doe vruchtvlees, uitgelo-
goede zorgen voor dit recept pen sap, reepjes schil, ½ liter
en de herinnering aan die koud water en de suiker bij el-
eeuwig wiedende oude dame kaar in een ruime pan en roer
in haar grote tuin recht te alles goed om. Laat dit 24 uur
doen, heb ik die robuuste jam staan in gesloten pan. Breng
nu gemaakt. het geheel vervolgens aan de
Bereiding: Week de vruch- kook en laat het in open pan
ten 24 uur in koud water. op een laag vuur onder nu
Snijd van iedere vrucht een en dan omroeren anderhalf
dun kapje af zodat alleen uur inkoken. Voeg dan het
de schil meekomt. Snijd de citroensap toe en laat zono-
vrucht vervolgens kruislings dig verder koken tot de jam
MEDIA
Kiezers werven in zwarte kapsalons

Filmer Verkaik registreerde hoe Obama niet stemmend Amerika verovert
De opkomst bij de verkie- Kijk dan naar de film Dear gon de kiezers lokaal te mo-
zingen is in de Verenig- Oprah en zie hóe een ele- biliseren, via de kerken maar
de Staten doorgaans laag: ment van Obama’s opkomst bijvoorbeeld ook in de zwar-
een derde stemt niet. Fil- zijn beslag kreeg. Want toen te kapsalons. Begrijpelijk, al-
mer Kasper Verkaik zag Kasper Verkaik met zijn klei- leen zo kunnen ze winnen
hoe het Obama wel lukt ne crew door de VS reed voor van Hillary: in Iowa was de
hen te mobiliseren. een film over Amerikanen opkomst van jonge kiezers
die hun stemrecht laten voor historisch hoog en toen won
wat het is, zat hij onverhoeds Obama. Wij zagen dat en we
met zijn neus op Obama’s genoten, want wij begrepen
opkomst. Honderd miljoen die strategie, wij filmden im-
Amerikanen stemmen niet, mers de mensen die zij willen
een derde van de bevolking. veroveren.”
Hoe kan dat, vroeg Verkaik In zijn aangenaam losjes op-
Aanhangers van Obama moedi- zich af, en wat gebeurt er als gezette film ondervraagt Ver-
gen hem aan tijdens zijn campag-
ne. Foto Reuters deze mensen hun stemrecht kaik gerenommeerde weten-
wel zouden uitoefenen? schappers. Hij brengt ze er-
Door onze redacteur Joy-
Verkaik: „Niemand heeft toe om hun cijfers over de
ce Roodnat Amsterdam, 6
zich ooit enige moeite gege- consequenties van het niet-
maart. Barack Obama is en
ven om niet-stemmend Ame- stemmen voor de stemver-
blijft ondanks zijn laatste ne-
rika te veroveren. Voor het houdingen uit te leggen aan
derlaag een serieuze concur-
binnenhalen van niet-stemde hand van een taart, een
rent van Hillary Clinton in
mers moet je zo ongeveer pizza en een omelet: snij
de strijd om het presidents-
van deur tot deur opereren. zo’n stuk taart weg, wel-
kandidaatschap. Zo langza-
Bij het maken van mijn film ke uitkomst levert dat dan
merhand lijkt dat vanzelf-
merkte ik ineens dat de Oba- op? Leg die punt eens te-
sprekend. Maar kijk terug en
ma-campagne daar wél mee rug, welk verschil maakt dat?
je beseft dat zoiets niet van-
bezig was. Natuurlijk, Oba- Verkaik:„Die aanpak is naïef,
zelf sprak en ook hoe snel en
ma heeft charisma en hij ja. Maar ook nodig, want ik
hoe plotseling Obama’s posi-
spreekt prachtig, maar dat ben slecht in wiskunde. En
tie werd versterkt.
had hij altijd al. Nee, er ver- ik wil de aandacht vasthou-
anderde iets. Zijn team be- den, die afdwaalt bij cijfers en
statistieken. Die experts zijn ven gedragsregels voor wie stuur mijn film op. Er bestaat
hotshots, en toch voelden ze daar eenmaal binnen is – za- geen andere film die Dear Op-
zich niet te goed hiervoor.” ken die in gegoede wijken en rah heet, dus ze gaat hem
Voor Dear Oprah bezocht Ver- steden niet voorkomen. Een heus wel zien. Ze zal ’m hart-
kaik een bonte stoet niet- complot van de Republikein- stikke leuk vinden.” En dan,
stemmers door de hele VS: se autoriteiten, is de sugges- verwacht Verkaik, zal Oprah
een ‘single mom’ in South tie, maar Verkaik legt daar Winfrey doen waar hij van
Carolina, zwarte arbeiders geen nadruk op. „Van com- droomt: alle niet-stemmende
bij de kapper in Georgia, plotfilms houd ik niet en met kijkers overhalen hun stem
Latino’s op een sportveld in cynisme schiet je weinig op. uit te brengen. Met als resul-
Texas, overlevers van orkaan Dit is een activistische film, ik taat een andere president en
Katrina in New Orleans, stu- wil er iets mee bereiken.” dus een andere koers. Van-
denten in Iowa. Met sommi- Iets? Iemand! Verkaik heeft avond: Dear Oprah. Ned. 2,
gen was van tevoren contact zijn zinnen gezet op talk- 22.50 u.
gelegd, vaak ontstonden ont- showgenie Oprah Winfrey.
moetingen via via, spontaan. Telkens als hij vraagt wie het De Formatfabriek
Zoals met de bejaarde vrouw wantrouwen in de politiek Kasper Verkaik (1979) trok in
die door Obama persoonlijk zou kunnen wegnemen, valt november vorig jaar met een
was uitgenodigd voor een po- haar naam. Zij kreeg men- jonge crew in een camper
litieke bijeenkomst. Zij nam sen aan het lezen, zegt hij, en door de VS op zoek naar niet-
de filmcrew op sleeptouw, nu zou ze zich moeten inzet- stemmers.
Verkaik voltooide in 2007 zijn
wat beelden opleverde van ten om mensen te laten stem-
studie communicatieweten-
een ontspannen Obama op de men, zeker nu ze haar steun
schappen. In de VS interview-
rand van zijn succes. voor Obama heeft uitgespro- de hij journalistieke groot-
Al deze mensen maken deel ken. De film heet niet voor heden voor zijn scriptie over
uit van weinig vermogen- niets Dear Oprah, hij is gede Amerikaanse berichtge-
de minderheden. Stemmen formuleerd als een brief aan ving van de Irakoorlog. Hij
doen ze niet, of niet meer. haar. won daarmee de Scriptie-
Verkaik stuitte op een alge- Verkaik stelt er een eer in prijs van het blad De Jour-
meen wantrouwen jegens po- om naïef te blijven. En dus nalist. Met vrienden start-
te hij het ‘televisielaboratori-
litici, maar ook op verhalen meldt hij zich bij Oprah’s stu-
um’ De Formatfabriek. ‘Dear
over een merkwaardig tekort dio. Mag hij een brief over-
Oprah’ is zijn eerste film.
aan stemmachines, over rij- handigen, is de vraag. Maar
en van zes tot tien uur voor het lukt niet. Hij wordt zon-
de stemlokalen, over overdre- der pardon weggestuurd. „Ik
DONDERDAG 6 MAART 2008 RADIO TV NRC HANDELSBLAD
RADIO TV
American Beauty. Lester

Burns heeft het gehad met
zijn comfortabele leventje in
een Amerikaanse buitenwijk.
Alles is een façade: zijn huwe-
lijk, de relatie met zijn doch-
ter, zijn baan. En oh ja: hij
is dood. Niet alleen spiritu-
eel, maar ook fysiek. Lester
meldt dit zelf aan het begin
van American Beauty, het over-
rompelende regiedebuut van
de Engelse theaterregisseur
Sam Mendes. Lester is ver-
moord, maar door wie? Hoe
het zover gekomen is, laat
de film op uiterst humoris-
tische wijze zien. Het script,
met een schitterende ironi-
sche voice-over van Lester die
terugkijkt op z’n leven, werd
geschreven door Alan Ball, de
latere bedenker van de uit-
stekende tvserie Six Feet Un-
der. American Beauty roept op
tot non-conformisme, tot het
met frisse blik kijken naar de
wereld om je heen.
Niet voor niets is het motto
van de film ‘look closer’.
(Sam Mendes, 1999, VS),
RTL8, 20.30-22.35u.
André Waardenburg
RADIO TV
TV 5 18.00 TV5monde, le
journal. 18.25 Le journal de
l’éco. 18.30 Vie privée, vie pu-
blique. 20.30 Le journal de
France 2. 21.00 Marie-Octob-
re. Frans
drama uit 1959 van Julien
Duvivier. Met Danielle Dar-
rieux, Bernard Blier en Lino
ventura. 22.40 Dernier jour à
Paris. Kor-
te film. 23.00 TV5monde, le
journal. 23.10 Le journal de la
TSR.
Zwitsers nieuwsbulletin.
23.40 Musiques au coeur: Les
musiques de Louis XIV. 01.45
Afrikaans nieuws. 02.00 5 sur
5. Canadees maga-
zine. 03.00 Chez Maupas-
sant. 04.05 Les conflits dans
la natu-
re: Conflits dans une mare.
RADIO TV
SBS 6 17.35 Monk. Ameri-

kaanse de-
tectiveserie. Met o. a. Tony
Shalhour en Ted Levine. 18.30
Medisch centrum. 19.00 Hart
van Nederland -
Vroege editie. 19.20 Show-
nieuws - Vroege
editie. 20.00 Trauma cen-
trum. 20.30 House (seizoen
4). Ame-
rikaanse ziekenhuisserie.
Afl. 4. Met Hugh Laurie. 21.30
Close to home. Ameri-
kaanse misdaadserie. Met
Jennifer Finnigan. 22.30 Hart
van Nederland - La-
te editie/Piets weerbericht.
22.50 Shownieuws - Late edi-
tie. 23.15 Trauma Team: Situ-
ation
Critical. 00.15 Airline USA.
RADIO TV
Hulk (Ang Lee, 2003, VS).

De film Hulk, gebaseerd
op een stripheld, onder-
zoekt de grenzen en de nor-
men van een volstrekt ei-
gen universum. De hoofd-
persoon wordt tijdens de be-
gintitels zowel uit tekenin-
gen als uit laboratorium-
proeven geboren. Karakteris-
tieke stripvormgeving leidt
bij Lee tot veel extre-
me close-ups en uitsneden,
splitscreens en een extreem
perspectivische mise-enscè-
ne. RTL7, 20.30-23.00u. Ella
Enchanted (Tommy O'Haver,
2004, VS/Ier/Eng). Anachro-
nistisch sprookje in se-
mi-middeleeuws decor biedt
veel meisjesvermaak. Net5,
20.30-22.20u.
Jurassic Park (Steven Spiel-
berg, 1993, VS). Met behulp
van animatietechnieken tot
leven gewekte dinosauriërs
stelen de show in een weer-
galoos griezelavontuur over
een uit de hand gelopen pret-
park met genetisch gemani-
puleerde fauna uit de prehis-
torie. Veronica, 20.30-22.55u.
RADIO TV
DISCOVERY CHANNEL
18.00 How it’s made. 18.30
How do they do it?: Bul-
letproof vests/Robots/For-
mation skydivers. 19.00 My-
thbusters specials:
Buster special. Terugblik op
Busters mooiste momenten
in de geschiedenis van My-
thbusters. 20.00 Dirty jobs:
Turkey far-
mer. 21.00 Final 24: River
Phoenix
(1970-1993). 22.00 Most evil:
Delusional.
Documentaire over mensen
met waanbeelden. 23.00 Re-
ally big things. 00.00 Biker
build-off: Russell
Mitchell vs The Detroit Bro-
thers. 01.00 Perfect disaster:
Super
typhoon.
RADIO TV
RTL 7 18.00 The A-Team.

Amerikaan-
se actieserie. Met George
Peppard, Dirk Benedict en
Dwight Schultz. 18.55 Law &
order. De moord
op een winkeleigenaar leidt
naar een zaak waar de ver-
dachte naar Israël is gevlucht.
19.50 De Pfaffs. Belgische do-
cusoap. 20.30 The Hulk.
Amerikaanse
actiefilm uit 2003 van Ang
Lee. Zie Overige films. 23.00
Black mask 2: City of
masks. Amerikaans/Hong-
kongse actiefilm uit 2002 van
Hark Tsui. 00.55 RTL Poker:
World Poker
Tour. Verslag. 01.55 Teleshop
7. 07.00 Einde.
RADIO TV
NEDERLAND 1 18.00 [NOS]

Journaal. 18.20 [AVRO/TROS]
Een van-
daag. Met Sportjournaal.
19.00 [NOS] Schaatsen: WK
af-
standen in Nagano, Japan.
20.00 [NOS] Journaal. 20.30
[AVRO] Wie is de Mol?
Vanavond de ontknoping.
21.30 [NCRV] De 100: Het hu-
welijk. Afl. 2. 22.25 [EO] Geld
maakt geluk-
kig? 7-delig. Afl. 3. 23.00 [VA-
RA/NPS] Pauw & Wit-
teman. 23.55 [NOS] Journaal
laat. 00.10 [VARA/NPS] Pauw
& Wit-
teman. Herh. 01.10 [NOS]
Journaal. Herha-
ling achtuurjournaal. 01.40
[NOS] NOS Journaal. Hh.
03.20-05.50 [NOS] Schaatsen:
WK afstanden. Live verslag.
RADIO TV
VERONICA 18.00 Seinfeld.

Amerikaanse
comedyserie. 18.30 3rd Rock
from the sun.
Amerikaanse comedyserie.
18.55 Friends. Amerikaanse
comedyserie. 19.25 Spin city.
Amerikaanse
comedyserie. Met Charlie
Sheen. 19.55 Joey. Amerikaan-
se co-
medyserie. 20.30 Jurassic
Park. Ameri-
kaanse sf-avonturenfilm uit
1993 van Steven Spielberg.
Zie Overige films. 22.55 Ro-
me. Amerikaans/En-
gelse (HBO/BBC) dramaserie.
Afl. 5&6: The ram has tou-
ched the wall/Egeria. 01.05
Nachtprogrammering. 02.00
Poker after dark. Ameri-
kaans pokerprogramma.
RADIO TV
NEDERLAND 2 17.35 [MAX]

MAX & Loretta.
Gast: Pierre Wind. 18.25 [EO]
That’s the question. 18.55
[NCRV] Man bijt hond. 19.25
[AVRO] Cultuurshake.
Afl. 1. 19.55 [NCRV] Natuur-
lijk - Nati-
onale landschappen: De Gel-
derse Poort (slot). 20.25 [EO]
Netwerk. 20.50 [VARA] Twee
voor
twaalf. Kennisquiz. 21.30
[NPS/VPRO] Andere tij-
den: Boerenopstand in Hol-
landsche Veld. 22.00 [NOS]
Journaal. 22.15 [Nederland
2] Nova/DHV. 22.50 [VPRO]
Holland Doc:
Dear Oprah. 23.48 [VPRO]
DDA. 23.55 [NPS] Life on
Mars. Afl 1. 00.55 Nova/DHV.
Herh.
RADIO TV
RTL 8 17.30 Oprah Winfrey

show.
Amerikaanse talkshow. 18.20
Dr. Phil. Amerikaanse
talkshow. 19.10 EHBO: Eerste
Hulp Bij
Opvoeden. Opvoedprogram-
ma. 20.00 The nanny. Ameri-
kaanse
comedyserie. Met Fran Dre-
scher. 20.30 American Beauty.
Ame-
rikaans drama uit 1999 van
Sam Mendes. Met Kevin Spa-
cey, Annette Bening en Tho-
ra Birch. Zie Film van de
dag. 22.35 As the world turns.
Ame-
rikaanse soap. 23.25 Oprah
Winfrey show.
Herh. 00.15 RTL Nieuws.
00.25 Teleshop 8.
RADIO TV
NEDERLAND 3 18.00 [Ne-

derland 3] Z@pp. 19.00 [BNN]
ONM. 19.21 [NOS] Journaal
op 3.
Aansluitend reclameblok.
19.30 [VARA] De wereld
draait
door. Presentatie: Matthijs
van Nieuwkerk en Giel Bee-
len (tafelheer). 20.35 [NOS]
UEFA Cup voet-
bal: Tottenham Hotspur -
PSV. Eerste achtste finale-
wedstrijd. Commentaar: Ar-
no Vermeulen. 23.10 [NOS]
Sportjournaal. 23.25 [NOS]
Journaal op 3. 23.25 [BNN/
NPS] De nieuwste
show. 23.55 [VARA] De wereld
draait
door (DWDD). Herh. 00.55
[NOS] Sportjournaal.
Herh. 01.20 [VARA] DWDD.
Herh.
RADIO TV
BELGIË 1 18.00 Het jour-

naal. 18.10 De rode loper.
18.35 Blokken. 19.00 Het
journaal. Met sport. 19.40
Man bijt hond. 20.05 Het
weer. 20.10 Thuis. Belgische
soap. 20.40 Van Speijk. Ne-
derlandse
politieserie. Afl. : Het leven is
een hoer en dan ga ja dood.
Met Peter Faber. 21.30 Kop-
pen. Met o. a. een re-
portage over huiselijk geweld
in België. 22.00 De laatste
show. Presen-
tatie: Frieda Van Wijck en
Kamagurka (tafelheer). 22.45
Het journaal laat/weer. 23.10
Third rock from the sun.
23.35 De rode loper. Herh.
23.55 Man bijt hond. Herh.
00.20-09.00 Het journaal
laat.
RADIO TV
RTL 4 18.00 RTL Nieuws.

18.15 RTL Editie NL. 18.35
RTL Boulevard. 19.30 RTL
Nieuws. 19.55 RTL Weer.
20.00 Goede tijden, slechte
tij-
den. Nederlandse soap. 20.30
Help, mijn man is klus-
ser! John Williams biedt
de helpende hand bij
klusdrama’s. 21.30 Het zesde
zintuig. Zoek-
tocht naar paranormaal ta-
lent. Afl. 2. Presentatie: Beau
van Erven Dorens. 22.30 Voet-
balvrouwen: Story
so far. Compilatie van het
eerste seizoen. 23.30 RTL
Nieuws. 23.40 RTL Weer.
23.45 RTL Boulevard. Herh.
00.40 Teleshop 4.
RADIO TV
Beeldenstorm Marjoleine de Vos
Lolligheid van onze eigen kaaskoppen

Soms vraag je je af hoe de pro- voor biografische informa- magere indruk van wat Sch-
grammamakers tot een pro- tie. We horen almaar ‘muur- midt dan wel betekend mag
gramma gekomen zijn. Kaas- bloempje’, ‘muizige jonge hebben.
koppen en Waterlanders bijvoor- vrouw’ , Annie’s jeugd „is een En waarom? Voor wie? Er
beeld. Of Gillend naar huis. saaie aaneenschakeling van kijken niet erg veel mensen
Iets leuks met Nederlanders teleurstelling en afwijzing”, naar, maar toch nog 220.000.
voor Nederlanders? Zou dat ze werd, Smid kijkt ons aan Wie zijn dat? Wanhopigen?
de overweging zijn geweest? met een blik die de vertwijfe- Kleuters (aan de verteltoon te
Trouwens helemaal niet zo’n ling nadert, hoofd van een bi- oordelen is dat het gedroom-
gek uitgangspunt, want als bliothéék, maar hij houdt de de publiek)?
we nu toch in Nederland wo- jolige moed erin: „Spannend En dan Gillend naar huis.
nen, waarom dan niet iets hoogtepunt is misschien wel Goedgekozen titel, dat wil
over ons hè. En ook nog ge- haar weigering het bordje je namelijk als kijker ook.
baseerd op De Canon. Dus het ‘verboden voor joden’ op te Gordon beleeft ‘vakantie-
was heus wel met belangstel- hangen”. Spannend hoogte- geluk’ op bijzondere locaties
ling dat ik naar die Kaaskop- punt. Misschien wel. Nee, waar Nederlandse vakantie-
pen ging kijken, die beloof- dan hij. Mag leuk op de tele- gangers hem moeten overtui-
den iets over Annie M.G. Sch- visie met De Canon! Daar kon gen van hoe leuk het daar is
midt te doen en over Willi- zo’n saaie muis in haar bibli- voor hij ‘gillend naar huis’
brord. otheek niet van dromen. wil.
Moet eerlijk bekennen dat ik Intussen zien we lukraak Wie wil er nu in vredesnaam
Willibrord helemaal niet ge- wat fragmenten uit Schmidts Gordon in zijn vakantiepara-
haald heb. Na het item over musicals. Terwijl de man ver- dijs aantreffen? Maar ergens
Annie Schmidt kon ik al niet telt over haar verhouding in Oostenrijk staat een hele
meer. Wat je ziet is een zwa- met de getrouwde vader van familie –„We zijn in princi-
re, theatrale man, Ernst Da- haar dan nog niet geboren pe met z’n dertienen” – trots
niël Smid, die op een hoogst zoon, zie wij Frans Halsema te glimmen dat het ordinair-
merkwaardige toon met veel en Jenny Arean in En nu naar ste wezen op aarde in een zil-
slecht gekozen pauzes en ori- bed. De titel van die musical, veren broek bij hen op ski-
gineel gevonden accenten aldaar komt het programma bezoek komt en vreugdever-
lerlei lelijks over Annie Sch- helemaal niet aan toe, über- hogend joelt als de mannen
midt zegt dat door moet gaan haupt krijgen we een uiterst aan komen skiën: „Voor het
beeld had het leuker geweest perovertuigend’ noemde en

als er eentje op ze muil was op zijn beurt tamelijk trots
gegaan”. Ja dat had vrese- zei: „Het laatste nieuws is
lijk leuk geweest natuurlijk, dat advocaat Bram Mosko-
maar nu moeten we het zon- wicz zich ermee gaat bemoei-
der zoiets immens grappigs en. Hij staat hier geloof ik
stellen en daarom gaat Gor- ergens tussen de coulissen.”
don met iemand die hij onge- En ja hoor, daar stond-ie, tus-
vraagd ‘oma’ noemt hanggli- sen de coulissen. Je zou den-
den. Veel plezier. ken dat zoiets vernederend is,
Later op de avond zei Jan om getoond te worden ter-
Pronk iets over het non-pro- wijl je gretig staat te wach-
bleem van het handen schud- ten om ook even je gezicht te
den en op de televisie zie mogen vertonen (bij Jensen!
je heel duidelijk dat han- hoe wanhopig moet je zijn!),
den geven helemaal ons ge- maar zo zal je het wel niet
bruik niet is, zoals iedereen moeten zien.
nu volhoudt: wij zoenen. Je Gillend naar bed gegaan.
ziet het aan Gordon: omhel-
zing, smaksmaksmak, „Hal-
lo schat!” en dan pas: „Jij bent
zeker Annemarie?”
En dan de heer Moskowicz
nog weer zowel bij Jensen! als
bij Pauw & Witteman – we had-
den hem ook al een poos-
je wat weinig gezien. Jensen
glom van trots om wie hij
allemaal op zijn bankje had
zitten: de ongelukkig kijken-
de moeder van Natalee Hollo-
way, Joran van der Sloots Ju-
das Patrick van der Eem en
Peter R. de Vries die zijn uit-
zending nog maar eens ‘su-
RADIO TV
BELGIË 2 18.00
Kinderprogramma’s. 18.30
Sporza: UEFA Cup voet-
bal: Anderlecht - Bayern
München. Live verslag van
de achtste finales, heenwed-
strijd. 21.00 Terzake. 21.40
China voor beginners.
Serie reisreportages waarin
tien bekende Vlamingen met
hulp van schrijfster Lulu
Wang hun vakgebied onder-
zoeken in China. Afl. : Gunter
Lamoot (het gevoel voor hu-
mor in China). 22.30 Lux xl.
Praatprogramma. 23.25 Pha-
ra. Informatief praat-
programma. 00.00 7 Ages of
rock. Slotafle-
vering: What the world is
waiting for: British Indies.
00.30-06.00 Terzake/Phara.
RADIO TV
RTL 5 17.45 Jensen! Herh.

18.30 The king of Queens.
Amerikaanse comedyserie.
Afl. : Double downer. 19.00
Dharma & Greg. Ameri-
kaanse comedyserie. 19.30 De
Gouden Kooi. 20.00 Postco-
deLoterij: Deal or
no deal. Spelshow. 20.30 Cri-
me Scene Investigati-
on. Amerikaanse misdaadse-
rie. Met Met William L. Peter-
sen en Marg Helgenberger.
21.30 Las Vegas. Amerikaanse
misdaadserie. Met James
Caan. 22.30 Jensen! Talk-
show. 23.15 De Gouden Kooi.
23.45 PostcodeLoterij: Deal or
no deal. Hh. 00.15 The king of
Queens. Hh.
RADIO TV
BBC 1 18.00 CBBC. 18.15 The

weakest link. 19.00 Nieuws
en weerbericht. 20.00 The
One show. Gevari-
eerd magazine. Studiogast:
Kathleen Turner. 20.30 Eas-
tEnders. Engelse
soap. 20.57 Nieuws en weer.
21.00 Waterloo Road. 20-deli-
ge Engelse dramaserie. Afl.
19. Met Neil Morrissey. 22.00
Ashes to ashes. 8-delige
Engelse sf-misdaadserie. Afl.
5. 23.00 Nieuws en weerbe-
richt. 23.35 Question time.
Politiek
discussieprogramma vanuit
Manchester. 00.35 This week.
Politiek week-
overzicht. 01.20 Skiweerbe-
richt.
RADIO TV
NET 5 17.40 Gilmore girls.

Ameri-
kaanse dramaserie. 18.35
Charmed. Amerikaanse
fantasyserie. 19.30 McLeod’s
daughters.
Australische dramaserie.
20.30 Ella Enchanted. Ameri-
kaans/Iers/Engelse fantasy-
film uit 2004 van Tommy O’
Haver. Met Anne Hathaway.
Zie Overige films. 22.20 Ser-
ving Sara. Ameri-
kaans/Duitse romantische
komedie uit 2002 van Regi-
nald Hudlin. Met Matthew
Perry en Elizabeth Hurley.
00.10 NET 5 Doc: Allergisch
voor alles. Documentaire
over kinderen met een voed-
selallergie. 01.10 Nachtpro-
grammering:
Relax TV.
RADIO TV
BBC 2 18.15 Recipe for suc-

cess. 19.00 Eggheads. Kennis-
quiz. 19.30 Brainbox challen-
ge. 20.00 Torchwood. Engel-
se sf-
misdaadserie. 20.50 Torch-
wood: Declassified. 21.00
Crufts 2008. Live verslag
van de jaarlijkse honden-
show in Birmingham, dag
1. 22.00 That Mitchell and
Webb
look. Humor en sketches.
22.30 The Catherine Tate
show. Humor en sketches.
23.00 Empty. Engelse come-
dy-
serie. Afl. : Is is. Met Billy
Boyd en Gregor Fisher. 23.30
Newsnight en weer. 00.20
Ideal. Engelse comedy-
serie. Afl. : The night. Met Jo-
hnny Vegas. 00.50 Tropic of
capricorn. Slot:
Chile to Brazil. Herh.
RADIO TV
Desmet live. Gesprek met An- Schubert en journalist/schrij-

ne Provoost die het pam- ver Sietse van der Hoek over
flet Beminde ongelovige. Athe- zijn boek De man van Trinidad,
ïstisch Sermoen schreef, een een verhaal over de drugs-
pleidooi voor een geënga- handel en de strijd daarte-
geerd en energiek atheïs- gen. Radio 6, 20.02-22.02u.
me. Nrc.next-redacteur en filo-
soof Rob Wijnberg over zijn
boek In dubio, met als mot-
to: ‘Ruimdenkendheid is met
je hoofd kunnen verdedigen
wat je hart verwerpt’. Radio
5, 18.05-19.50u.
Kunststof. Het verzameld
werk van Plato is nu beschik-
baar in het Nederlands. Ma-
rio Molegraaf werkte er veer-
tien jaar aan. Eerst vertaal-
de hij met zijn partner Hans
Warren, na diens overlijden
in 2001 voltooide Molegraaf
het project alleen. Molegraaf
is tevens samensteller van de
bundel M’n opa... in heel Europa
is er niemand zoals hij, waarin
Nederlandse dichters opge-
wekt reflecteren over ouder
worden. Radio 1, 19.0420.00u.
De Avonden. Gesprek met Ni-
co Keuning over zijn biogra-
fie van de schrijver Bob den
Uyl (1930 - 1992): Een zeker
onbehagen. Verder o.a. actri-
ce Hadewych Minis over het
Strijkkwintet in C van Franz
RADIO TV
ARD 18.00 Duitse tv- en

soapseries. 18.55 Bruce, sty-
lingshow 19.20 Quiz mit Jörg
Pilawa. 19.50 Weerbericht en
beursbe-
richten. 20.00 Tagesschau.
20.15 Grand Prix Vorent-
scheid
2008. Live verslag van de
Duitse voorrondes voor het
Eurovisie Songfestival. 21.45
Panorama. Actueel
nieuwsmagazine. 22.15 Ta-
gesthemen en weer. 22.45
Schmidt & Pocher. La-
tenightshow. 23.45 PO-
LYLUX. Gevarieerd
(cultureel) magazine. 00.15
Nachtmagazin. 00.35 Shane.
Amerikaanse
western uit 1953 van George
Stevens. 02.25 Tagesschau.
RADIO TV
RADIO 1 Elk heel uur ton. BNN 01.02 Guis. NPS

nieuws. NOS 18.07 Radio 04.02-06.00 Muijs in het
1-journaal, vervolg. NCRV huis.
18.30 Stand.café. NPS 19.04 RADIO 4 Om 18.00, 20.00,
Kunststof. Presentatie: Petra 23.00 en 00.00 Nieuws. TROS
Possel. NOS 20.04 Langs de 18.03 Muziek aan tafel. VA-
lijn. Presentatie: Robert Mee- RA 19.30 Componist van de
der en Gio Lippens. 23.07 week: Peteris Vasks (4/5).
Met het oog op morgen. KRO 20.02 Avondconcert. 1.
NCRV 00.02 Casa luna. NPS Amsterdam Sinfonietta. Ne-
00.45 Bommel. Afl. : Heer derlands Kamerkoor. 2. Or-
Bommel en het kongruwer. gels in strijd. NPS 22.45 Bom-
Verteller: Hadewych Minis. mel. Herh. NCRV 23.02 Amo-
Herh. NCRV 01.02 Casa luna, roso. AVRO 00.02-07.00 De
vervolg. VARA 02.02-06.00 nacht.
Over de schutting. Presenta- RADIO 5 Elk heel uur
tie: Hugo van Krieken. Met nieuws. IKON 18.05 Des-
om 05.30-06.00 Wereldnet. met live. Presentatie: Jurgen
RADIO 2 Elk heel uur Maas. PP 19.50 Partij voor de
nieuws. NCRV 18.05 Knoop- Vrijheid. RVU 20.02 Napels.
punt Kranenbarg, vervolg. TELEAC/NOT 21.02 Hoe?Zo!
EO 19.05 De gouden greep. Muziek van alledag. NMO
KRO 20.05 Theater van het 22.02 Verkenningen. NPS
sentiment: 1989. Gast: atle- 23.02 Lijn5.com: Jamrock.
te Elly van Hulst. EO 23.05 VPRO 01.02 De Avonden.
2 in de foyer. KRO 01.02 Herh. 03.02 Dwars@VPRO.
American connection. Radio Herh. 05.02 Cantina@VPRO.
2 02.0206.00 Radio 2 Mu- Herh.
zieknacht.
RADIO 3 Elk heel uur
nieuws. BNN 18.06 De Coen
en Sander show, vervolg. NPS
19.06 Met Michiel. VPRO
22.06 3VOOR12RADIO Li-
ve. Presentatie; Eric Cor-
RADIO TV
A C T UA L I T E I T ling Verborgen Afghanistan en Vandaag te gast de Vlaam-

E N EénVandaag. Aandacht die zijn fotoboeken presen- se schrijver Herman Brus-
voor Emile ‘Tsjakka’ Ratel- teert. Verder een verslag over selmans en ‘kunstpaus’ Jan
band. Na een periode waarin het drugsdebat in de Tweede Hoet. België 2, Canvas,
hij alleen het nieuws haalde Kamer. 23.05-23.40u.
met zijn echtscheidingsperi- Ned.2, 22.15-22.50u. D O C U M E N TA I R E Hol-
kelen en zijn mislukte poli- P R A AT P R O G R A M M A land doc: Dear Oprah. Do-
tieke carrière trekt hij nu in De wereld draait door. Gasten cumentaire waarvoor Neder-
binnen- en buitenland vol- zijn o.a. actrice Anneke Blok landse filmmakers in novem-
le zalen trekt met zijn nieu- die vertelt over haar hoofdrol ber 2007 door Amerika trok-
we religie Somatology. In een in de film Tiramisu en Nicolet- ken, op zoek naar niet-stem-
toelichtend boek over deze te Kluijver, Dennis Storm en mers i.v.m. de presidentsver-
‘lichaamskunde’ stelt hij hoe Peer Mascini die het het nieu- kiezingen dit jaar. Zie verder
onder andere gelaatstrekken we BNN-programma Crazy 88 pagina 20. Ned.2, 22.500.40u.
de persoonlijkheid bepalen. komen toelichten. I N F O R M AT I E F Cul-
Ned.1, 18.20-18.45u. Giel Beelen is tafelheer. tuurshake. Culturele reis on-
Netwerk. Evaluatie van de Ned.3, 19.30-20.25u. der leiding van een bekende
uitspraak in de rechtszaak Pauw en Witteman. - Douwe gids.
over de ‘tasjesdief’ en aan- Draaisma, bijzonder hoogle- Vanavond oud-minister
dacht voor het nieuwe boek raar in de geschiedenis van Hans Dijkstal die drie vecht-
van Stella Braam Ik blijf de psychologie in Groningen, sporters naar drie ver-
thuis, waarin ze verslag doet vertelt over zijn nieuwe boek schillende kunstdisciplines
van haar pogingen om haar De heimweefabriek. stuurt. Het is afwachten of ze
moeder uit het verzorgings- Wilco van Herpen praat over het geweld van jazz, toneel en
tehuis te houden. Ned.2, Wilco’s bus, dat hij maakt schilderkunst kunnen waar-
20.25-20.55u. voor de Turkse televisie. Hij deren. Verder tips, nieuws en
Nova. Reportage over voet- reist voor het programma bijzondere ervaringen uit de
balclubs die een eigen te- met een camper door Turkije wereld van kunst, entertain-
levisiezender willen oprich- om mensen te ontmoeten ment en cultuur.
ten, zoals AZ, of die al een en vooroordelen over Tur- Eerste aflevering van een
eigen zender hebben, zo- kije weg te nemen. Ned.1, tiendelige serie. Ned.2,
als Manchester United. Inter- 23.00-23.55u. 19.25-19.55u.
view met Magnum-fotograaf Phara. Praatprogramma met Andere tijden: Boerenop-
McCurry die Nederland be- Phara de Aguirre en Lieven stand in Hollandsche veld.
zoekt n.a.v. de tentoonstel- van Gils. Het was de winter van de
eeuw, 1963. In het Drentse Het zesde zintuig. Tweede af- de WK Afstanden in Na-
Hollandscheveld werden drie levering van een serie waarin gano en een samenvatting
boeren op straat gezet vanwe- zestien kandidaten die den- van de UEFA Cup-wed-
ge een schuld van een paar ken over paranormale gaven strijd Tottenham-PSV. Ned.3,
tientjes aan het Landbouw- te beschikken, worden ge- 23.10-23.25u.
schap omdat ze uit principe test aan de hand van een WK Afstanden Schaatsen Na-
de heffingen van dat bedrijfs- aantal cases. De presentatie gano. Rechtstreeks verslag
schap weigerden te betalen. is in handen van Beau van van de WK Afstanden schaat-
De woedende vrije boeren on- Erven Dorens. In de eerste sen in Nagano. Analyse:
der leiding van boer Koe- vier afleveringen is er tel- Ria Visser. Morgen: Ned.1,
koek kwamen in opstand. kens een afvaller. De over- 03.20-06.30u.
Later kwam diens Boeren- gebleven kandidaten worden
partij in de Kamer. Ned.2, in de praktijk getest op hun
21.20-22.00u. zesde zintuig. Een wedstrijd
AMUSEMENT Grand Prix om de titel ‘beste paranor-
Vorentscheid 2008. Recht- maal begaafde Nederlander
streeks verslag van het Duitse van 2008’. RTL 4, 21.3022.30.
nationale songfestival, waar- SPORT WK Afstanden
van de winnaar Duitsland op Schaatsen Nagano. Samen-
24 mei zal vertegenwoordi- vatting van de WK Afstanden
gen op het Eurovisie songfes- Schaatsen in Nagano.
tival in Belgrado. Ned.1, 19.00-20.00u.
ARD, 20.15-21.45u. NOS: UEFA Cup, Totten-
Lux xl. Luc Jansen praat met ham Hotspur-PSV. Voorbe-
een gast over boeken, theater, schouwing op de wedstrijd
beeldende kunst, film, mu- met o.a. portret van White
ziek etc. Heart Lane en de visie van
Vanavond vertelt actrice Vi- Martin Jol op het duel. Om
viane De Muynck over haar 21.00u. rechtstreeks verslag
culturele passies, voorbeel- met in de pauze een voorlopi-
den en inspiratiebronnen ge analyse en na de wedstrijd
aan de hand van filmfrag- een nabeschouwing. Ned.3,
menten. België 2, Canvas, 20.35-23.10u.
23.05-23.40u. Sportjournaal. Met o.a.
schaatsen: samenvatting van
RADIO TV
ZDF 17.50 Ein Fall für zwei.

Duitse
misdaadserie. Herh. 19.00
Heute en weer. 19.25 Notruf
Hafenkante. Duit-
se misdaadserie. 20.15 Der
Bergdoktor. Duitse
tv-serie. 21.00 ZDF
SPORTextra: UEFA
Cup voetbal: Bayer 04 Lever-
kusen - Hamburger SV. Live
verslag. 23.00 Maybrit Illner:
Linke oder
Manager - wer ist gefährli-
cher für die soziale Markt-
wirtschaft? Politieke talk-
show. 00.00 Johannes B. Ker-
ner.
Talkshow. Gasten: o. a. Syl-
vie van der Vaart. 01.05
Heute. 01.10 SOKO Wismar.
Herh. 01.55 Notruf Hafen-
kante. Herh.
RADIO TV
Kraai. Dieren kunnen een be- Hans Berenkamp heeft het

langrijke rol spelen in films. antwoord: „Deze omschrij-
The birds van Alfred Hitch- ving doet me sterk denken
cock is een voorbeeld. In het aan een film die al eerder in
weblog filmvragen stelt Gu- deze rubriek opdook. Twee
do van Zijderveld de volgen- details kloppen echter niet
de vraag over een vogel in helemaal: de datering en de
een film: „In 1995 zag ik op aard van de vogel.” Ontdek
video een Spaanse arthouse- welke film wordt bedoeld en
film. De titel weet ik niet welke vogel erin voorkomt op
meer en de regisseur ook niet. nrc.nl/filmvragen.
Ik heb alle mogelijke titels
van Saura en Bunuel nage-
gaan, maar hun films geven
geen aanknopingspunt. Wat
ik wel weet van de film is dit:
in de beginscene zit een kraai
in een boom, hetgeen voor de
rest van de film een symboli-
sche waarde lijkt te hebben.
Ik dacht eerst aan Cría cuer-
vos van Saura, maar die is het
niet. Verder viel de filmmu-
ziek op, een schrijnend viool-
muziekje, dat een paar keer
terugkeert in de film. De film
is een soort drama dat zich
afspeelt op het arme platte-
land. Ik schat dat de film
maar een paar jaar ouder ge-
weest kan zijn dan 1995, het
jaar dat ik hem zag. Ik meen
ook dat de film een prijs had
gewonnen, maar dat weet ik
niet zeker.” Onze redacteur
DONDERDAG 6 MAART 2008 A C H T E R PA G I N A NRC HANDELSBLAD
ACHTERPAGINA
‘Een echte Nederlander’

De 41-jarige in Ethiopië af zijn vroegste jeugd dat hij publiek, Liberia, Ivoorkust,
geboren Daniel Hoek een „een echte Nederlander” Zuid-Afrika. Hij stichtte een
voelt zich zijn hele leven is. gezin en kreeg een dochter
al Nederlander. Hij is de Hij was te groot voor een en drie zonen. Altijd bleef
vrucht van een korte lief- Ethiopiër. Te luidruchtig. Te Daniel contact zoeken met
desrelatie tussen een Ne- licht van huidskleur. Stief- zijn vader. Toen hij als 11-jari-
derlander en een Ethio- vaders noemden hem ‘kil- ge jongen voor het eerst van
pisch meisje. Hij weet lis’: bastaard. Cafébezoekers huis wegliep, vond hij zijn
nu in welk land zijn toe- scholden hem uit voor ‘feren- toevlucht in de Nederlandse
komst ligt. dji’, buitenlander. Ze maak- ambassade.
ten zich vrolijk over „zo’n Later, in 1995, drong hij het
blanke jongen” die uit bede- huis van de Nederlandse eer-
len ging. ste secretaris binnen. Hij wil-
Daniel is de vrucht van de naar zijn vader. Hij eiste
een kortstondige liefdesrela- een visum. Drie jaar eerder
tie tussen het Ethiopische tie- had Joop Hoek de ambassade
nermeisje Bezunesh Berha- al laten weten dat hij niets te
nu en de Nederlandse sui- maken wilde hebben met Da-
kerspecialist Joop Hoek. De- niel Hoek.
ze Hoek werkte in de jaren In het maandblad Mstond
zestig op een suikerplanta- vorig jaar mei het verhaal
ge van de Handels Vereni- ‘Bloedbroeders’ over hoe Da-
De halfbroers Michiel (links) en ging Amsterdam (HVA), des- niel er uiteindelijk toch in
Daniel Hoek. Foto Dirk-Jan Visser
tijds de grootste particulie- slaagde om in verbinding te
Door Dick Wittenberg Daniel re werkgever van Ethiopië. komen met zijn Nederlandse
Hoek is 41 jaar geleden in Collega’s beweerden dat ze familie.
Ethiopië geboren. Heel zijn ook met zijn geliefde slie- Zijn halfbroer Michiel, een
leven heeft hij daar gewoond. pen. Daniel heeft hij nooit als fietsenmaker in het Friese
De twee belangrijkste talen zoon erkend. Oudemirdum, sloot hem on-
van Ethiopië – Amhaars en Joop vertrok naar Neder- middellijk in het hart toen
Oromo – spreekt hij vloeiend. land, en daarna trok hij ver- DNA-onderzoek hun bloed-
Nederlandse woorden kent der: naar Suriname, Gha- band bevestigde. Dat Daniel
hij weinig. Toch weet hij van- na, Gabon, Dominicaanse rein de gevangenis zat, schrikte
Michiel niet af. Zijn halfbroer de waar hij al zo vaak was ken (waar hij buitengewoon
had hulp nodig. Daar heb je weggestuurd. Dit keer met goed in is).”
familie voor. een uitnodiging van Michiel. In Oudemirdum heeft Daniel
Michiel schrok wel toen Da- Begin december kreeg ik op 18 januari zijn vader voor
niel hem vertelde dat hij ter een enthousiaste mail van het eerst ontmoet. Eerst heb-
dood was veroordeeld voor Michiel dat de caravan in ben ze elkaar beledigd. Later
moord. Daniel bekende ook zijn tuin al klaarstond voor heeft zijn vader drie keer ‘sor-
dat hij treinen had beroofd en de komst van Daniel. „Ver- ry’ gezegd. Daarna heeft hij
had gehandeld in wapens en sierd met oranje vlaggetjes en hem formeel bij de notaris als
vals geld. kerstverlichting.” Ook daar- zijn zoon erkend.
Ook daarna keerde Michiel na hield hij me in tele- Daniel heeft inmiddels
zich niet af van zijn halfbroer. gramstijl op de hoogte van de Nederlandse nationaliteit
Hij zorgde ervoor dat de de Friese variant van inbur- aangevraagd. Deze maand
straf werd omgezet in levens- gering. „Naar Joure zwem- gaat hij nog één keer terug
lang. En hij zocht contact bad en Daniel is voor het naar Ethiopië. Dat hoopt hij.
met mij, journalist van NRC eerst van een glijbaan ge- Om daar het boek te voltooi-
Handelsblad. Omdat hij erken- gaan.” „Voor het eerst naar en over zijn leven, en over
ning wilde voor zijn half- McDonald’s.” „Naar de kerk al die andere halfbloeden, en
broer. „Een persoon wiens en welkom geheten door de over identiteit. „Maar mijn
bestaan verzwegen is.” dominee.” Langzaam breid- toekomst ligt in Nederland.
Ook vroeg hij aandacht voor de Daniels actieradius zich Ik ben een echte Nederlander.
al die andere achtergelaten uit.„Naar Lelystad gegaan en Altijd geweest.”
halfbloedkinderen. „Een ver- veel kleren gekocht.” „Aan-
geten bladzijde in de vader- gekomen in Oostenrijk voor
landse geschiedenis.” Samen wintersport. Voor het eerst
gingen we in Ethiopië op sneeuw gezien die broer van
zoek naar het verhaal van Da- mij.” , „Teruggereden met
niel en van HVA. 180 km/h op teller (Daniel
Inmiddels is Daniel op vrije biddend achterin).”
voeten. Ter gelegenheid van Intussen maakte hij zich nut-
de Ethiopische millennium- tig. „Daniel helpt met auto’s
viering kreeg hij vorig jaar wassen, schutting plaatsen,
september amnestie. Drie da- hond uitlaten, schilderen, ra-
gen later stond hij op de stoep men lappen, wasgoed strij-
bij de Nederlandse ambassa-
ACHTERPAGINA
Dag Frits Abrahams
Tripje
Reizen is intenser leven, zegt Nederlandse vliegveld bleek Zulke tassen komen nooit
men. dat haar man geen geldig pas- meer terug, dat is bekend.
Het is misschien niet onmid- poort in zijn bezit had. Het Alweer: een hele schok.
dellijk af te zien aan de back- liep weliswaar tot april, maar Paniek zelfs. Plotseling
packers die in Amsterdamse dat was nog het april van vo- was de lucht gevuld
coffeeshops met namen als rig jaar. Een hele schok. Wat met woorden als
Relax , Extase en Easy Times te doen? Ze bewogen hemel ‘blokkeren’,‘politiebureau’,
wazig voor zich uit zitten te en aarde, maar die hebben ‘ambassade’. Consulaat en
staren. Toch wist een goede zich daar nog nooit iets van ambassade waren moeilijk
vriendin van ons mij er on- aangetrokken. bereikbaar, het was vrijdag-
langs van te overtuigen dat Ze waren met z’n vieren: zij middag, maar via een nood-
vooral de korte reis – een trip- en haar man plus een be- telefoonnumer gaven zij ten
je naar een grote, buitenland- vriend echtpaar. Een dubbe- slotte het advies de volgende
se stad van enkele dagen, in- le schadepost dreigde. Ze be- dag meteen naar de luchtha-
clusief vliegreis – een onver- sloten dat zij alleen met het ven te gaan om alvast het ver-
getelijke ervaring kan zijn. echtpaar zou afreizen. trek te regelen.
„Ken je Valencia?” vroeg ze. Geen leuk begin van de reis, De Guardia Civil aldaar deed
„Nee? Daar moeten jullie be- maar drie dagen zónder part- niet moeilijk, men zou mee-
slist eens heen. Ik vond het er ner kan natuurlijk ook voor- werken. Maar hun buiten-
geweldig, ondanks alles.” delen hebben. Vier uur la- landse luchtvaartmaatschap-
„Hoezo, ondanks alles?”„Wie ter zaten ze al op een Va- pij lag wél dwars. Ze moesten
reist maakt altijd onverwach- lenciaans terrasje. Eindelijk maar naar Madrid om een
te dingen mee”, zei ze filo- even de spanningen afreage- paspoort te regelen. Madrid?
sofisch. „Daar moet je tegen- ren. Praten, kijken, een beet- Dat nooit. Gepraat, geruzie,
kunnen, anders kun je beter je lachen alweer. gedoe. Ten slotte liet iemand
thuisblijven.” Opeens was er een tas vervan de luchtvaartmaatschap-
„Vertel”, vroegen wij gretig, dwenen. De tas van de vrouw pij zich vermurwen en zette
want een mens kan nooit gevan het echtpaar. Zomaar een stempel voor akkoord op
noeg ellende te horen krij- weg. Alles zat erin: paspoor- de papieren.
gen. ten, pasjes, een portemonnee Hoera! Terug naar het cen-
Haar reis was pas écht begon- met veel geld. trum van Valencia, een an-
nen toen bij vertrek op het der terrasje nu, en toch maar
even genieten. Lukte dat nog?

„Jawel”, lachte onze vrien-
din, een blijmoedig iemand,
„wij zijn amper in ons hotel-
leke geweest.” (Ik laat verder
in het midden uit welke pro-
vincie zij komt.)
Maandagmorgen terug. Te-
rug? Wacht even, dat gaat zo-
maar niet, zei de luchtvaart-
maatschappij nu weer. Dat
stempel telt niet, zonder pas-
poort wordt niet gevlogen.
Veel smeken, kermen en je-
remiëren, en ten slotte: nou
vooruit dan, ga maar.
Thuis wachtte een volledig
uitgeruste echtgenoot. „In
het najaar gaan we met z’n
tweetjes terug, ik weet zeker
dat hij Valencia ook prachtig
vindt”, zei onze vriendin. Ik
zei het al: een blijmoedig ie-
mand.
ACHTERPAGINA
Vila pouca
Misvormingen
De oude vrouwtjes zijn het ratologie rondliepen. Ieder- familie het geheim van de
erover eens dat ze met een lijkt te weten wat er van bevruchtende rondgang van
hun neus bovenop een zeld- komt als een broer zijn zus doutor Marques soms om de
zaam natuurwonder hebben bespringt. aandacht af te leiden? Werd
gestaan, een zevenkoppige Een waterhoofd is wel het hier niet een erecode door-
draak of een kalf met vijf minste. Een blauw aangelo- broken? Als ze in het dorp
poten. Hoe vaak komt het pen mongool die de wereld vernemen dat doutor Mar-
voor dat een jongen een bij elkaar schreeuwt. ques is opgeroepen om ver-
meisje zwanger maakt ter- Een huidloos, wormvormig hoord te worden lijkt de zaak
wijl ze, zonder dat ze het iets. Een druiventros van beslist.
zelf weten, broer en zus zijn? honderden verdroogde dwer- Hij is de spil in een zaakje
Nu dan. Sprinkhanenplagen, genlijfjes. dat stinkt. Als ze kort daar-
spoken op het kerkhof, kan- Een paar dagen achtereen op in het dorp vernemen dat
nibalen die om kookpotten lijkt het bijna of de moord op doutor Marques is vrijgela-
dansen, het zoveelste geheim het zwangere meisje een geten vult de lucht zich weer
van Fátima, de oude vrouw- zegende ingreep van de voor- met gezoem over klassenjus-
tjes worden er op hun manier zienigheid is geweest. Groot titie. Opnieuw is iedereen een
lyrisch van. onheil boven Niemandsdorp tijdje zoet. Hij was maar een
’t Is op zich niet spannend, is afgewend. simpele jongen en zij was
een jongen en een meisje die Daarna keren de speculaties maar een meisje uit het volk,
zelf niet doorhebben dat ze terug naar de aarde. Er wordt die het ook niet konden hel-
broer en zus zijn, dat be- weer gepraat over de ambas- pen dat ze broer en zuster wa-
grijpen de roddelaarsters ook sadeursfamilie met de lange ren. De groten ontspringen
wel. Alleen het product van naam en over doutor Mar- de dans altijd.
hun versmelting maakt dat ques, die hier ooit heer en Dat doutor Marques enkel
de hemel beeft. Ik hoef de meester waren en nu op vei- werd ondervraagd en van de
laatste dagen maar door het lige afstand wonen. Het blij- moord wellicht niets wist
dorp te lopen of ik vang een ven speculaties. De verden- speelde geen rol. Betweterij
schilderachtige beschrijving king rust zwaar op doutor ligt in de aard van specula-
van de gesmoorde vrucht op. Marques. Maar ook de am- ties. Dat iedereen een tijdlang
Nooit besefte ik dat hier zo- bassadeursfamilie blijft niet over hetzelfde zanikt is echt
veel deskundigen in de te- buiten schot. Verklapte de iets voor een dorp.
Maar een tijdlang kan eeu-

wen duren. Voorgoed lijkt
nu vast te staan dat de ou-
de wereld de moord heeft ge-
pleegd.
De weldoeners en patriar-
chen van vroeger staan op
het schavot. Die fijne fami-
lies denken maar dat ze nog
steeds de baas zijn. En dan
komt daar zo’n brutaal re-
volutietje aan, zo’n potsier-
lijke Anjerrevolutie, een bra-
nieschopper in hemdsmou-
wen, die zich verbeeldt dat hij
het werk van eeuwen onge-
daan kan maken. De rechten
van eeuwen. De macht der
gewoonte. De door kerk en
leger bekrachtigde voorrech-
ten.
Zo imiteren de dorpelingen,
de oude vrouwtjes inbegre-
pen, een tijdlang de fami-
lies van vroeger. De revolu-
tie lijkt hier eindelijk doorge-
drongen. Gerrit Komrij
Gisteren liet ik Floortje uit in

het park. Enthousiast bracht
ze de door mij gegooide
tennisbal terug. Blaffend en
springend vroeg ze de bal nog
een keer te gooien. Wat ik dan
ook deed. Ze spurtte er ach-
teraan.
Nog niet bij de nastuiterende
bal aangekomen stond ze in-
eens stil. Van de andere kant
had een Duitse herder de bal
voor haar neus weggekaapt.
„Sukkel”, riep ik, „je laat je
toch niet zomaar aftroeven.”
Het vrouwtje van de herder
gaf me lachend de bal terug.
„Weet waar je je hond voor
uitmaakt”, zei ze. „Want er
wordt vaak beweerd dat de
hond en zijn baas op elkaar
lijken.” Ees de Winter

Volledige Editie NRC Handelsblad Epaper 6 Maart 2008

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Volledige Editie NRC Handelsblad Epaper 6 Maart 2008

Uploaded by

Copyright:

DON DER DAG 6 MAART 2008

Hard oordeel over

Hard oordeel over affaire bij Defensie

Grieken betogen tegen compromis met Macedonië

Het dorp moest weg, maar staat er nog

Wilders wijkt mogelijk met film uit naar perscentrum

Politie-cao afgewezen, actie dreigt van bonden

Ook zorg voor pleinvrees moet in een vakje

Rembrandtplein wordt grasveld

Geld voor sloop Ganzedijk is er niet

Krijgsmacht wil in 2020 niet meer met de pet rond

Europa’s nucleaire comeback

Aanslagrisico in Nederland ‘substantieel’

‘Onthutsende conclusies’ na 23 jaar van onrecht

‘Fitna 100 kilometer binnen wet’

Cramer wil nog een generatie wachten

Bush geeft McCain officieel zijn steun

Colombianen blij met actie tegen de FARC

Eerste zitting in Kenia

Chinees één-kindbeleid wordt mogelijk versoepeld

Walvisvaartcommissie zoekt naar compromis

Waarnemers vertrekken uit Sri Lanka, parlementariër gedood

Weer gezant naar Armenië

‘Oorlog’ in top Servië om relatie met EU

‘Wat de Kosovaren kunnen kunnen wij ook’

Ossetië: en wij ook

Zorg in EU over blokkade Gaza

‘Zware crisis in Gaza’

Campagne tegen veetransport in EU

De grens is elke dag een probleem in Baarle

Plebisciet in Groot- Brittannië verworpen

‘Stevige tante’ krijgt weinig tijd

Zorg dat de Grondwet richtinggevend wordt ...

Nationalisme in rood gekleed

Kind met drie genetische ouders is niet verwerpelijk

Het Rijk wordt–horizontaal nu de adviseurs nog

De rupsenjeugd blijft in de vlinderkop zitten

Hormonen geven nog jaren kankerrisico

Woeste stroom moet vissen redden

‘Assimilatie vergroot de kans op schizofrenie’

Piranesi: eclectisch bouwmeester op papier

Componist filmmuziek Rosenmans overleden

Youtube.com wemelt van illegale filmpjes popconcerten

Lil’ Wayne rapt pure poëzie

Team zoekt in bunker naar oorlogskunst

Klappen en juichen bij opname clip Idols

Van Bommel wil weer

Kramer prolongeert titel op 5.000 meter

Grijs olympisch dorp met groene ambitie

AS Roma schakelt Real Madrid uit

Ajax-coach Van Basten wil het kapitaal op het veld

Reserves te laag bij beheerders van pensioenen

Topbaan in VS voor ex-bestuurder van Numico

Eon kiest voor Europa, tegen Duitsland

‘Fondsbestuurders die tekortschieten moeten weg’

Brussel ongenode gast op autosalon Genève

Vrouwen verdienen 16,5 pct minder dan mannen

Miljardair (23) in lijst Forbes

Kroes wijst politieke inmenging bij toezicht kartels af

Albert Heijn blijft winstmotor

Akzo stak winst verkoop Organon in overname ICI

Oekraïne krijgt weer gas van Gazprom

Leven van ‘pionierduikers’ verwoest

Aegon boekt half miljard af in verband met kredietcrisis

Staking kost sleper Smit marktaandeel

Chinezen kunnen best thuis olie zoeken