TP 90-10-1

PRIRU^NIK ZA PJE[ADIJSKU BORBU U NASELJENIM PODRU^JIMA

2001.

Izdava~ BOSNA I HERCEGOVINA FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE FEDERALNO MINISTARSTVO OBRANE FEDERALNO MINISTARSTVO ODBRANE

Prijevod sa engleskog jezika uradila amerika tvrtka MPRI

[tampa: [tamparija Bataljona za podr{ku ZK VF

BOSNA I HERCEGOVINA FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE FEDERALNO MINISTARSTVO OBRANE FEDERALNO MINISTARSTVO ODBRANE

Na osnovu lana 27, alineja 18, Zakona o odbrani Federacije Bosne i Hercegovine (Slubene novine FBiH, broj: 15/96),

O D O B R AVA M

upotrebu PRIRUNIK ZA PJEADIJSKU BORBU U NASELJENIM PODRUJIMA TP 90-10-1 u jedinicama VFBiH.

ZAMJENIK MINISTRA Sakib Mahmuljin

TP 90-10-1
* TP 90-10-1 PRIRUNIK BR. 90-10-1

KOMANDA MINISTARSTVO KoV Washington, DC 12. maj 1993.

PRIRU^NIK ZA PJE[ADIJSKU BORBU U NASELJENIM PODRU^JIMA

SADR@AJ
Strana
Poglavlje 1. UVOD ..................................................................................................................... 11 Dio I. Pozadina .................................................................................................................. 11 1-1. Zrano-kopnene borbe ............................................................................................ 11 1-2. Definicije .................................................................................................................. 11 1-3. Gradovi ...................................................................................................................... 12 1-4. Opasnost u izgraenim podrujima ........................................................................... 13 Dio II. Karakteristike i kategorije izgraenih podruja ...................................................... 14 1-5. Karakteristike .......................................................................................................... 14 1-6. Kategorije ................................................................................................................ 15 Dio III. Posebna razmatranja ............................................................................................. 15 1-7. Ratovanje u izgraenim podrujima ........................................................................... 15 1-8. Djejstvo po ciljevima ................................................................................................. 15 1-9. Borba manjih jedinica ............................................................................................... 15 1-10. Municija i specijalna oprema ................................................................................... 16 1-11. Komunikacije ......................................................................................................... 16 1-12. Stres ....................................................................................................................... 16 1-13. Ogranienja ............................................................................................................ 16 1-14. Izbjegavanje gubitaka od vlastite vatre ...................................................................... 17 Poglavlje 2. ANALIZA IZGRA\ENIH PODRU^JA Dio I. Modeli izgra|enih podru~ja ...................................................................................... 19 2-1. Karakteristike regionalnih urbanih podruja .............................................................. 19 2-2. Specifinosti karakteristika urbanih podruja .............................................................. 20 2-3. Karakteristike urbanih podruja ................................................................................ 20

OGRANI^ENJA DISTRIBUCIJE: Odobreno javno objavljivanje; distribucija neograni~ena. * Ova publikacija zamjenjuje TP 90-10-1, od 30 septembra 1982.

TP 90-10-1
Dio II. Analiza terena i vremenskih uslova .......................................................................... 24 2-4. Specijalna razmatranja terena ................................................................................... 24 2-5. Specijalna razmatranja vremenskih uslova .................................................................. 25 Dio III. Procjena opasnosti i integracija ............................................................................. 26 2-6. Operativni faktori .................................................................................................... 26 2-7. Operacije protiv gradskih subverzivnih elemenata, gerile i terorista ............................. 27 2-8. Projiciranje kapaciteta prijetnje ................................................................................. 28 Poglavlje 3. OFANZIVNE OPERACIJE Dio I. Napadna razmatranja ............................................................................................... 31 3-1. Razlozi za napad na izgraeno podruje .................................................................... 31 3-2. Razlozi nenapadanja na izgraeno podruje ............................................................... 31 Dio II. Karakteristike ofanzivnih operacija u izgra|enim podru~jima ................................ 3-3. Potrebne jedinice ..................................................................................................... 3-4. Manevar ................................................................................................................... 3-5. Upotreba opreme ...................................................................................................... 32 32 32 32

Dio III. Vrste ofanzivnih operacija ..................................................................................... 33 3-6. Napad na brzu ruku ................................................................................................... 33 3-7. Pravovremeni napad ................................................................................................. 33 Dio IV. Faktori MNTT-V ...................................................................................................... 37 3-8. Misija ........................................................................................................................ 37 3-9. Neprijatelj ................................................................................................................. 38 3-10. Teren ...................................................................................................................... 38 3-11. Trupe ...................................................................................................................... 39 3-12. Raspoloivo vrijeme ................................................................................................ 46 Dio V. Komandovanje i kontrola .......................................................................................... 47 3-13 Komandovanje ........................................................................................................... 47 3-14 Kontrola .................................................................................................................. 47 Dio VI. Bataljon snaga za izvo|enje napada na izgra|eno podru~je .................................... 47 3-15 Izvoenje pravovremenog napada ............................................................................... 47 3-16 Ovladavanje kljunim ciljevima .................................................................................. 48 3-17 Infiltracija ................................................................................................................. 49 3-18 Osiguranje puteva ...................................................................................................... 50 Dio VII. Napad ~etnog tima na izgra|eno podru~je ............................................................... 51 3-19 Napad na blok ........................................................................................................... 51 3-20 Napad na neprijateljske predstrae ............................................................................ 53 3-21 Ovladavanje saobraajnom raskrsnicom ...................................................................... 54 3-22 Ovladavanje kljunim zemljitem .............................................................................. 56 3-23 Izvianje ................................................................................................................... 57 Dio VIII. Vod u napadu na izgra|eno podru~je ..................................................................... 59 3-24 Napad na zgradu ........................................................................................................ 59 3-25 Kretanje niz ulicu ..................................................................................................... 59 3-26 Protunapadi ................................................................................................................ 61

Poglavlje 4. ODBRAMBENE OPERACIJE Dio I. Razmatranja odbrambenih operacija ...................................................................... 63 4-1. Razlozi za odbranu u izgraenom podruju ................................................................. 63 4-2. Razlozi protiv odbrane u izgraenom podruju ........................................................... 64 Dio II. Karakteristike izgra|enih podru~ja ......................................................................... 64

II

TP 90-10-1
4-3. 4-4. 4-5. 4-6. 4-7. 4-8. 4-9. Prepreke .................................................................................................................. Pravci prilaza ........................................................................................................... Kljuno zemljite ..................................................................................................... Osmatranje i polja vatre............................................................................................ Zaklon i maskiranje ................................................................................................. Rizici od poara ....................................................................................................... Komunikacijska ogranienja ..................................................................................... 65 66 66 66 66 67 67

Dio III. Faktori MNTT-V ...................................................................................................... 67 4-10. Misija ..................................................................................................................... 67 4-11. Neprijatelj ................................................................................................................ 67 4-12. Teren ........................................................................................................................ 68 4-13. Raspoloive trupe ...................................................................................................... 72 4-14. Raspoloivo vrijeme .................................................................................................. 75 Dio IV. Komandovanje i kontrola ......................................................................................... 78 4-15. Objekti za komandna mjesta .................................................................................... 78 4-16. Organizacija odbrane ................................................................................................ 79 4-17. Protunapad .............................................................................................................. 81 4-18. Odbrana za vrijeme ograniene vidljivosti ................................................................... 81 Dio V. Plan odbrane na nivou bataljona .............................................................................. 82 4-19. Odbrana sela .............................................................................................................. 82 4-20. Odbrana u sektoru ..................................................................................................... 83 4-21. Operacije usporavanja u izgraenom podruju ........................................................... 84 Dio VI. Plan odbrane na nivou ~ete ....................................................................................... 86 4-22. Odbrana sela .............................................................................................................. 86 4-23. Odbrana gradskog bloka ............................................................................................ 88 4-24. Operacije usporavanja na nivou ete .......................................................................... 89 4-25. Odbrana krunog saobraajnog toka .......................................................................... 90 Dio VII. Plan odbrane na nivou voda .................................................................................... 90 4-26. Odbrana otporne take ............................................................................................. 91 4-27. Odbrana od oklopa ................................................................................................... 91 4-28. Izvodjenje zasjede oklopnim vozilima ....................................................................... 95 Poglavlje 5. OSNOVNE BORBENE VJE[TINE Dio I. Kretanje ...................................................................................................................... 97 5-1. Prelazak zida ........................................................................................................... 97 5-2. Kretanje oko uglova ................................................................................................. 97 5-3. Kretanje pored prozora ............................................................................................ 98 5-4. Upotreba vrata ......................................................................................................... 99 5-5. Kretanje paralelno sa zgradom ................................................................................. 100 5-6. Prelaenje otvorenih podruja .................................................................................. 102 5-7. Upotreba vatrenog tima ........................................................................................... 102 5-8. Kretanje izmeu poloaja ......................................................................................... 103 5-9. Kretanje unutar zgrade ............................................................................................ 105 Dio II. Tehnike ulaska ....................................................................................................... 107 5-10. Vii nivoi zgrada ................................................................................................... 107 5-11. Koritenje ljestvi ................................................................................................. 108 5-12. Koritenje trokrake kuke ...................................................................................... 109 5-13. Uspinjanje uz zidove ............................................................................................. 110 5-14. Desantno sputanje............................................................................................... 112 5-15. Ulazak na nie nivoe ............................................................................................. 112 5-16. Rune bombe ....................................................................................................... 115 Dio III. Vatreni polo`aji ..................................................................................................... 119

III

TP 90-10-1
5-17. Vatreni poloaj na brzu ruku .................................................................................... 119 5-18. Pripremljeni vatreni poloaj .................................................................................... 122 5-19. Akvizicija ciljeva ...................................................................................................... 130 5-20. Plamenobacake operacije ....................................................................................... 133 5-21. Upotreba snajpera .................................................................................................... 134 Dio IV. Navigacija u izgra|enim podru~jima .................................................................... 135 5-22. Vojne karte ........................................................................................................... 135 5-23. Globalni pozicioni sistem ....................................................................................... 136 5-24. Aero foto snimci ..................................................................................................... 136 Dio V. Kamufla`a ................................................................................................................ 137 5-25. Primjena ............................................................................................................... 137 5-26. Koritenje sjenki ................................................................................................... 137 5-27. Boja i tekstura .......................................................................................................... 139 Poglavlje 6. BORBENA PODR[KA 6-1. Minobacai ............................................................................................................. 143 6-2. Artiljerija ................................................................................................................. 145 6-3. Vatra brodskih topova............................................................................................... 146 6-4. Taktiko zrakoplovstvo ............................................................................................ 147 6-5. Protuzrana odbrana ................................................................................................. 147 6-6. Zrakoplovstvo KOV-a ............................................................................................... 148 6-7. Helikopteri .............................................................................................................. 149 6-8. Inenjerija ............................................................................................................... 150 6-9. Vojna policija ............................................................................................................. 151 6-10. Veza ....................................................................................................................... 152 Poglavlje 7. SLU@BE BORBENE PODR[KE I PRAVNI ASPEKTI BORBE Dio I. Slu`be borbene podr{ke ............................................................................................. 153 7-1. Osnovne smjernice ................................................................................................... 153 7-2. Osnovne funkcije ...................................................................................................... 153 7-3. Funkcije snabdijevanja i kretanja ............................................................................... 156 7-4. Sanitet ..................................................................................................................... 158 7-5. Personalne slube ..................................................................................................... 159 Dio II. Pravni aspekti borbe ................................................................................................. 160 7-6. Uticaj civila na borbeno podruje .............................................................................. 160 7-7. Komandna odgovornost ............................................................................................ 160 7-8. Iskoritavanje izvora ................................................................................................. 161 7-9. Zdravlje i dobrobit ..................................................................................................... 161 7-10. Zakon i red ............................................................................................................. 161 7-11. Oficir za odnose s javnou i odnosi s medijima ........................................................ 161 7-12. Jedinice za odnose s civilnom populacijom i psiholoke operacije .............................. 161 7-13. Naelnik vojne policije ............................................................................................ 162 7-14. Pravna ovlatenja i odgovornosti komandanta .......................................................... 163 Dio 8. UPOTREBA I EFEKTI ORU@JA 8-1. Efikasnost oruja i minsko-eksplozivnih sredstava (MES) ................................................. 165 8-2. Puka M16 i automatsko oruje/pukomitraljez M249 odjeljenja ..................................... 166 8-3. Srednji i teki mitraljezi (kal. 7.62mm i .12,7 kal.)........................................................... 168 8-4. Lanseri patrona, 40 mm ( M203 i MK19) ....................................................................... 171 8-5. Lahka i srednja bestrzajna oruja ..................................................................................... 173 8-6. Protutenkovski voeni projektili ................................................................................... 183 8-7. Bacai plamena ............................................................................................................. 187

IV

TP 90-10-1
8-8. Rune bombe ................................................................................................................. 190 8-9. Minobacai .................................................................................................................... 192 8-10. Automatski top 25 mm ................................................................................................ 195 8-11. Glavni top tenka .......................................................................................................... 198 8-12. Top za ruenje postavljen na borbeno vozilo ininjerije.................................................. 202 8-13. Artiljerijska i vatra mornarikih topova ......................................................................... 203 8-14. Zrano naoruanje ....................................................................................................... 205 8-15. Minsko-eksplozivna sredstva ........................................................................................ 206 Dodatak A. NUKLEARNA, BIOLO[KA I HEMIJSKA RAZMATRANJA............................. 207 Dodatak B. BRADLEY BORBENO VOZILO PJE[ADIJE (BVP) ....................................... 211 Dodatak C. PREPREKE, MINE I EKSPLOZIVI .................................................................... 223 Dodatak D. PODZEMNE OPERACIJE .................................................................................. 241 Dodatak E. BORBENI POLO@AJI ......................................................................................... 247 Dodatak F. NAPAD NA ZGRADE I NJIHOVO ^I[}ENJE .................................................... 259 Dodatak G. VOJNE OPERACIJE NA URBANOM TERENU (VOUT) U OTE@ANIM USLOVIMA ........................................................... 271 Dodatak H. ANALIZA ZGRADA U URBANOM PODRU^JU .............................................. 281 Dodatak I. OPERACIJE PRI OGRANI^ENOJ VIDLJIVOSTI U USLOVIMA VOUT ......................................................................................... 295

Rje~nik .................................................................................................................................... 303 Literatura ................................................................................................................................ 307

TP 90-10-1

Poglavlje 1
Poveanje populacije i ubrzan rast gradova doveo je do problema u voenju borbenih operacija u naseljenim podrujima kao potreba Vojske Federacije. Takve borbe su neizbjene. Pokrivanje i rasporeivanje u manjim naseljima, koja su dio veih naseljenih podruja, omoguavaju izolaciju neprijatelja. VOUT se moe oekivati u budunosti u Evropi i Aziji u borbama na nivou brigada ili veih formacija, sa fokusom na ovakvu vrstu operacija. Ovaj prirunik prua komandantima i podreenim jedinicama doktrinalna uputstva o taktikama, tehnikama i procedurama za borbu u naseljenim podrujima.

UVOD

Dio 1. POZADINA
Vlastita i doktrina neprijatelja ukazuju na to da bi se ovakvoj vrsti voenja borbi trebalo posvetiti vea panja. Razvoj urbanih sredina reflektira se na to da se vojne operacije mijenjaju u zavisnosti od terena. Takoer, postojea doktrina posveuje veu panju kratkim ratovima, gradskom terorizmu i graanskim nemirima, naglaavajui znaaj borbi u gradskim podrujima. 1-1. ZRA^NO-KOPNENE BORBE Doktrina zrano-kopnenih operacija openito objanjava vojni pristup i primjenu borbenih snaga na operativnom i taktikom nivou. Oni se baziraju na osiguranju i zadravanju inicijative, kao i pojaanoj agresivnosti u cilju izvravanja misije. etiri su glavne zadae zrano-kopnenih borbi: preuzimanje inicijative, brzo djelovanje, djelovanje po dubini i stalna sinhronizacija. Tokom borbi u urbanom podruju, principi doktrine zranokopnenih borbi se takoer primjenjuju, samo to se mijenja teren na kojem se vre operacije. 1-2. DEFINICIJE VOUT se definie kao vojna akcija koja se planira i izvodi na terenu na kojem su izgraeni objekti koji imaju uticaja na taktike odluke koje e komandant donositi. Ove operacije se izvode u cilju savladavanja neprijatelja koji e vjerovatno biti pomijean sa civilima. Zbog toga pravila o upotrebi (PU) i upotreba vojne snage moraju biti restriktivnije u odnosu na druge vrste borbe. U skladu sa politikim obavezama, napretku tehnologije i ulozi vojske u odravanju mira, VOUT sada ima novu dimenziju, koja nije postojala ranije. Novi uslovi diktiraju i nain koritenja jedinica u borbi kako bi one bile u stanju izvravati dodijeljene misije. Slijedee definicije omoguavaju komandantu stvaranje jasne slike i predstavljaju osnov za taktiko planiranje VOUT-a. Termine radikalne VOUT operacije i precizne VOUT operacije je mogue objasniti jedino na terenu. a) Naseljeno podru~je. Naseljeno podruje jeste koncentracija struktura, objekata i ljudi, koja je formirana kao ekonomska i kulturna sredina na odreenom podruju. etiri su kategorije naseljenih podruja: veliki gradovi, mali gradovi i provincije, sela i naselja. b) Radikalne VOUT. Ove operacije se najee izvode od strane specijalnih jedinica. One ukljuuju misije kao to su upad, operacije izvlaenja, spaavanja i ostale specijalne operacije (kao to je npr. oslobaanje talaca).
11

TP 90-10-1

c) Precizne VOUT. Konvencionalne snage izvode operacije savladavanja neprijatelja pomijeanog sa neborbenim elementima. Operacije se izvode oprezno i sa minimumom razaranja i stradanja neborbenih elemenata. Precizan VOUT zahtijeva striktno voenje rauna o pojedincu i akcijama jedinice kroz striktna PU. On takoer zahtijeva specifine taktike, tehnike i postupke preciznog koritenja vojne snage. (Pogledaj dodatak G radi opirnijih informacija.) 1-3.GRADOVI Gradovi su centri finansija, politike, transporta, komunikacija, industrije i kulture. Iz tih razloga oni su esto scena na kojoj se odvijaju bitke. (Tabela 1-1) GRAD GODINA
1917 1936 1939 1940 1942 1942 1942 1943 1944 1944 1944 1944 1944 1944 1945 1945 1945 1945 1945 1950

GRAD
B U D I M P E TA *BEJRUT *SANTO DOMINGO *SAJGON *KONTUM *HUE BELFAST MONTEVIDEO KUANGTRI SITI AN LOK KSUAN LOK SAJGON BEJRUT MANAGVA ZAHLE TIRE *BEJRUT *PANAMA SITI *KOLON *KUVAJT SITI

GODINA
1956 1958 1965 1968 1968 1968 1972 1972 1972 1972 1975 1975 1975-1978 1978 1981 1982 1983 1989-1990 1989-1990 1991

RIGA MADRID VARAVA ROTERDAM MOSKVA SANKTPETERSBURG LENJINGRAD VARAVA * PA L E R M O *BREST VARAVA *AHEN ORTONA *ERBURG BRESLO *VAJZENFELS BERLIN *MANILA *SAN MANUEL *SEUL

* Direktno uee SAD trupa

Tabela 1-1 Gradovi koji su bili sredita sukoba u toku 20. stoljea

a. Operacije u naseljenim podrujima se vode da bi se zauzeli gradovi od strategijskog i taktikog znaaja te onemogiila premo neprijatelja. U veini sluajeva, strana koja kontrolie gradove, ima psiholoku premo, to joj omoguava znaajnu prednost u sveukupnom konfliktu. b. ak i kod pobuna, borbe se vode u gradovima. Kod nacija u razvoju, kontrola nad nekoliko gradova predstavlalja istovremeno i kontrolu nad nacionalnim resursima. U gradskim nemirima 1960. gerilskim i teroristikim operacijama u Santa Domingu, Karakasu, Belfastu, Managvi i Bejrutu su se pojavile takve situacije koje su rezultirale borbenim operacijama u urbanom podruju.
1 2

TP 90-10-1

c. Naseljena podruja takoer imaju odraza na vojne operacije zato jer mijenjaju kofiguraciju terena. U posljednih 40 godina gradovi su se irili tako da su izali izvan svojih granica prema periferiji. Novi sistem puteva je omoguio bolju prohodnost terena. Autoputevi, kanali, eljeznike pruge graeni su tako da povezuju naseljene centre. Inustrija je rasla oko tih centara, tako da su nastale poslovno/industrijske zone. Seoska podruja su takoer promijenila svoj prvobitni oblik farmerskog karaktera ili su povezana sa gradovima sekundarnom mreom puteva. d. Ovaj trend je zastupljen u itavom svijetu, a posebno u Zapadnoj Evropi. Evropski gradovi imaju tendenciju da formiraju svoje vlastite urbane zone. Cijeli regioni, kao to su Ruhr i Rhein Main kompleks, postaju jedna nepregledna urbana zona. Takav rast gradova je stvorio solidne grupacije koje dominiraju historijskim pravcima prilaza oklopnih vozila ili smanjuju manevarski prostor za razmjetaj snaga napadaa. To znai da tipina zona razvoja jedne brigade u Evropi ukljuuje 25 manjih gradova, od kojih veina lei na otvorenim pravcima prilaza (Ilustracija 1-1).

Ilustracija 1-1 Urbane sredine blokiraju manevarski prostor

e. Urbani razvoj je stvorio takve uslove da snage koje se tu brane, budu u povoljnijem poloaju. Kod koritenja mobilnih jedinica na ovakvom terenu, protivoklopne se jedinice brane iz naseljenih podruja tako da dominiraju na pravcima prilaza to na ovakom terenu predstavlja njihovu prednost. f. Elementi snaga koje operiu na ovakom terenu, mogu se nalaziti na otvorenom prostoru, u selima, mjestima ili manjim i veim gradovima. Svako od ovih podruja zahtijeva drugaiju taktiku, organizaciju zadatka, vatrenu podrku i SBP. 1-4. OPASNOST U NASELJENIM PODRU^JIMA Bive zemlje Varavskog pakta koje koriste sovjetsku doktrinu, najvei dio obuke provode na operacijama u urbanim podrujima. To indicira da one vjeruju da e se
13

TP 90-10-1

takve borbe voditi u budunosti. Meutim, opasnost od borbi u urbanim sredinama ne moe biti limitirana bivom Sovjetskom doktrinom. U mnogim zemljama Treeg svijeta mogunost ratovanja u urbanim sredinama zasniva se na neredima, gerili, terorizmu (Informacije o operacijama u tim uslovima moe nai u listi literature). Dio II KARAKTERISTIKE I KATEGORIJE IZGRA\ENIH PODRU^JA Jedna od prvih potreba za ovu vrstu operacija u urbanim sredinama je razumijevanje specifinosti karakteristika i kategorija ovakvog podruja. 1-5. KARAKTERISTIKE Naseljena podruja se karakteriu kao objekti izgraeni ljudskom rukom. Urbane sredine daju dobru mogunost zaklona i maskiranja, ogranieno izvianje i vatreno djejstvo, smanjen manevarski prostor, posebno za mehanizirane jedinice. Zgrade sa debelim zidovima predstavljaju gotove fortifikaciske objekte. Zgrade sa tanjim zidovima takoer predstavljaju vaan element tokom izvianja i otvaranja vatre. Svi ovi elementi bitno utiu, kompliciraju i oteavaju sistem rukovoenja i komandovanja. a.Ulice su najei pravci prilaza. Zbog toga se snage usmjeravaju da manerviu izmeu zgrada, ime je smanjena je mogunost slobodnog manervisanja. Zbog toga su, prepreke na ulicama mnogo efikasnije nego prepreke koje se postavljaju na otvorenim putevima, a koje se lake zaobilaze. b.Podzemni sistemi u nekim urbanim sredinama se lahko previde, ali zato mogu biti od velike vanosti za ishod operacije. Oni ukljuuju podzemnu eljeznicu, kanale, kanalizaciju, podrume (Ilustracija 1-2).

ZGRADA
PRESJEK POGLEDA

PODRUMI KANALIZACIJA I TUNELI SA INSTALACIJOM

Ilustracija 1-2 Podzemni sistemi 1 4

METRO

TP 90-10-1

1-6.KATEGORIJE Naseljena podruja se dijele na 4 kategorije: Sela (populacija od 3 000 i manje); Naseljena mjesta du puteva (urbane sredine izgraene oko puteva koji povezuju gradove i mjesta); Mjesta ili mali gradovi (populacija do 100 000 ili su dio veih urbanih kompleksa); Veliki gradovi sa pripadajuim urbanim okruenjem (populacije oko miliona, pokriva stotine kvadratnih kilometara). Svaka od ovih kategorija ima svoje specifinosti. Sela i naseljena mjesta su vezana za veliine eta i bataljona. Mjesta i mali gradovi zahtijevaju operacije cijelih brigada ili divizija. Veliki gradovi i vei urbani kompleksi zahtijevaju veliine korpusa i vie. Dio III POSEBNA RAZMATRANJA Nekoliko stavki se odnosi na specifinosti ratovanja u naseljenim podrujima. 1-7. RATOVANJE U NASELJENIM PODRU^JIMA Bitke u naseljenim podrujima najee se veu za: Gradove koji se nalaze kao prepreka izmeu dvije prirodne prepreke i ne postoji mogunost zaobilaska. Napad na grad daje prednost u kompletnom savladanju prepreka. Grad se nalazi na glavnom pravcu napredovanja tako da ne moe biti opkoljen ili zaobien. Politike ili humanitarne potrebe zahtijevaju opkoljavanje grada. 1-8. DJEJSTVO PO CILJEVIMA U gradovima su dometi osmatranja i polja vatre reducirani strukturama isto kao i podignutim dimom i prainom tokom bitke. Mete se najee ukazuju na kratko na udaljenosti od 100 m i manje. Kao rezultat toga borba u urbanim sredinama je bliska i agresivna. Pjeadijske jedinice najee koriste lahko i srednje PO naruanje, automatsko naoruanje, mitraljeze i rune bombe. Mogunost koritenja voenih PO raketa je smanjena zbog blizine i mnogih prepreka koje bi stajale na putanji rakete. 1-9. BORBA MANJIH JEDINICA Jedinice koje se bore u urbanim sredinama, najee su izolovane, pretvaraui bitku u seriju borbi manjih jedinica. Vojnici i manje jedinice moraju imati samoinicijativu, vjetinu i hrabrosti da izvre zadatu misiju, dok su odvojeni od matine jedinice. Vjet, dobro obuen branilac posjeduje taktiku prednost nad napadaem u ovakvim bitkama. On zaposjeda dobro utvreni poloaj, tako da napada mora da se otkriva,to mu daje prednost. Dosta smanjena zona osmatranja, vjetake prepreke i izdijeljenost zemljita zahtijeva upotrebu vie trupa da bi se ostvarila prednost. Jedinice koje bi se koristile ili za napad ili odbranu u urbanim sredinama ne bi trebalo da budu vee od tri do pet puta od onih koje bi se koristile za odbranu i napad na otvorenom prostoru. Svaki vojnik pojedinano mora biti obuen i psihiki spreman za ovu vrstu operacija.
15

TP 90-10-1

1-10. MUNICIJA I SPECIJALNA OPREMA Snage koje se koriste u ovakim operacijama, koriste veliku koliinu municije jer im je potrebna zbog nasilnog izvianja, to je neophodno zbog kratkih rastojanja i smanjene vidljivosti. LPTO ili AT-4, automatska i pukomitraljeska municija, granate 40 mm, rune bombe i eksplozivi su u masovnoj upotrebi kod ovakvih vrsta borbi. Jedinice upotrijebljene u ovim akcijama moraju isto tako posjedovati i posebnu opremu kao to su pijuci, krampe, lopate, kuke, materijali za gradnju, vree sa pijeskom i sl. Kada je mogue, ova oprema bi trebalo da bude pohranjena negdje odakle bi se po potrebi stavila na raspolaganje svim trupama kojim je potrebna. 1-11. KOMUNIKACIJE Urbane operacije zahtijevaju centralno planiranje i decentralizovano izvrenje. Zbog toga veza ima veliku vanost. Komandant mora vjerovati u vjetinu podreenih,to je mogue postii jedino obukom. Status obuenosti jedinica je vitalni, odluujui faktor u izvrenju zadae. a. ina veza je primarna vrsta komunikacije za kontrolu u odbrani grada i za potpunu sigurnost. Ali, ona moe biti otkrivena od neprijatelja i presjeena. b. Radio veza u urbanim podrujima je smanjena zbog strukture i velikog broja naponskih kablova. Mnoge kostrukcije zgrada ne dozvoljavaju prolazak radiotalasa kroz njih. Novi tipovi radio-ureaja moda e prevazii taj problem, ali sve jedinice koje e se boriti u urbanom podruju nee moi imati te ureaje. Zbog toga se radio veza uzima kao alternativa. c. Vizuelni signali se takoer mogu koristiti, ali obino nemaju efekta zbog prepreka zgrada, zidova i sl. Signali moraju biti planirani, vidljivo rasporeeni i razumljivi za sve koji bi ih trebalo da razumiju. Povienje buke ometa slanje zvunih signala. d. Kuriri se mogu koristiti kao jo jedna vrsta komunikacije. 1-12. STRES Problem borbi u urbanim sredinama je stres. Konstantne bliske borbe, intenzivan pritisak, puno povrijeenih, brze mete, vatra ukopanog neprijatelja izazivaju pshiholoko optereenje i psihiki zamor kod vojnika. Ovakvi stresovi iziskuju brigu prema vojnicima i moralu voa manjih jedinica te zajednikom duhu jedinice. Stres se moe reducirati rotacijama jedinica koje su bile koritene dui period u tekim borbama. 1-13. OGRANI^ENJA Zakoni ratovanja odreuju nephodne zakone koji se odnose na neborbeni dio i neophodno unitenje imovine. Ovo moe komandantu reducirati koritenje odreenog naoruanja. Iako ovo moe biti trenutni nedostatak, ova ogranienja mogu biti neophodna zbog zatite nacionalnih kulturnih spomenika, te radi pridobijanja podrke ljudi. Jedinice moraju biti strogo disciplinovane kako bi se pridravale ratnog zakona i PU.
1 6

TP 90-10-1

1-14. IZBJEGAVANJE GUBITAKA OD VLASTITE VATRE Da bi se prevazile zabrinutosti u svim taktikim operacijama, mora se zavriti misija. Komandant mora brinuti o samozatiti vojnika od vlastite vatre u svom planiranju, jer akcija ima decentralizovani karakter, tako da ti elementi ulaze u VOUT. U svakom sluaju, kada razmatra date smjernice akcije, on mora odvagati rizik od gubitaka od vlastite vatre u odnosu na gubitke koji mogu nastati usljed neprijateljske vatre. Gubici od vlastite vatre se izbjegavaju kroz doktrinu; taktiku; tehnike; postupke i obuku. a. Doktrina:Doktrina daje osnovni okvir za izvrenje misije. Komandant mora dobro razumjeti doktrinu VF, savezniku i doktrinu zemlje domaina. b. Taktika, tehnika i procedure (TTP): TTP objanjava kako i to na takav nain da ga svi mogu razumjeti. TTP su rasporeeni u doktrinalnim prirunicima i SOP-ima. (1) Taktike. Taktika je upotreba jedinica u borbi ili nareeni raspored i manevar jedinica, koji ima meusobne i/ili veze sa neprijateljem, sa ciljem iskoritavanja njihovog punog potencijala. (2) Tehnike. Tehnike su opte i detaljne metode koje koriste trupe ili komandanti u cilju izvoenja dodijeljenih misija i funkcija. Preciznije, tehnike su metode koritenja oruja i ljudstva. Tehnike opisuju metode, ali ne iskljuivo metode. (3) Procedure. Postupci su standardi, detaljni pravci akcije koji objanjavaju kako se izvrava misija. (4) Planiranje. Jednostavan, fleksibilan plan manevra koji je razvijen do najniih nivoa komandovanja, moe preduprijediti mogunost gubitaka od vlastite vatre. Plan mora davati maksimalnu mogunost koritenja SOP i borbenih vjetina na svim nivoima korisnika. On mora ukljuivati adekvatne mjere kontrole te planiranu i koordinisanu vatrenu podrku da bi se osigurale vlastite snage i omoguila promjena odmah nakon otpoinjanja akcije. (5) Izvr{enje. Plan izvrenja mora biti nadgledan, posebno u smislu lokacija vlastitih jedinica i njihovog poloaja u odnosu na vlastitu vatru. Podreene jedinice moraju razumjeti vanost tanog prijavljivanja svojih lokacija. c. Obuka. Faktor koji je najbitniji za sprijeavanje gubitaka od vlastite vatre je individualna i kolektivna obuka iz svih zadataka koji podravaju VOUT. (1) Razumijevanje situacije. Dobro obueni borci izvravaju rutinske zadatke instiktivno ili automatski. To im daje mogunost da se koncentriu na ono to se deava na bojitu. Oni moraju da znaju lokacije neprijatelja i vlastitih snaga. (2) Uvje`bavanje. Uvjebavanje je jednostavno obuka za misije za koje se spremaju. Komandanti na svim nivoima treba da odvoje vremena za ovaj bitni segment. (3) Obuka do standarda. Vojnici koji su obuavani po standardima KoV, su predvidivi. Ova predvidivost e biti od pomoi svakom podoficiru ili oficiru od kojeg se bude zahtijevalo da ih predvodi u datom trenutku ili da nadgleda njihov manevar, da odredi koje su to vlastite, a koje neprijateljske snage.

17

TP 90-10-1

Poglavlje 2 ANALIZA IZGRA\ENIH PODRU^JA

Obavjetajna priprema bojita (OPB) je klju operacija u urbanim sredinama obavjetajni podaci su najvaniji dio svake borbene procjene. Da bi kao borci imali uspjeha u izgraenim podrujima, komandanti i komandiri moraju znati prirodu tih podruja. Oni moraju analizirati njihov uticaj i na neprijateljske i na vlastite snage. Teite materijala, koji je prezentovan u ovom poglavlju, stavljeno je na ona pitanja procjene gradskih podruja koje komandanti i komandiri sa svojim tabovima moraju obraditi prije provoenja OPB procesa. (Za detaljnije informacije o OPB u gradskim podrujima pogledaj TP 34 130). Dio 1. MODELI IZGRA\ENIH PODRU^JA Svaki od modela gradskih podruja ima svoje karakteristike. Veina gradskih zona u principu izgledaju kao na ilustraciji 2-1.

STAMBENO NASELJE JEZGRA PERIFERIJE JEZGRA PERIFERIJE IZRAZITO INDUSTRIJSKA ZONA KOMERCIJALNI POJAS

ZONA BRZOG RAZVOJA

Ilustracija 2-1 Tipino gradsko podruje

2-1. KARAKTERISTIKE REGIONALNIH URBANIH PODRU^JA Gradove svijeta karakteriu gustoa izgraenosti i populacije, izgled ulica, izdijeljenost, napredni i siromani dijelovi, modernizovanost, prisutnost komunalne mree. Razlike urbanih sredina su u veliini, nivou razvijenosti i stilu. a. Zbog kolonizacije, najvei broj glavnih gradova diljem svijeta ima evropske karakteristike. Oni imaju kombinovane mree ulica, posebne ekonomske i nacionalne ogranke i dijelove koji se nazivaju sirotinjske etvrti. Sve ovo predstavlja prepreke za vozila. Takoer betonske i konstrukcije od metala spreavaju probijanje kroz zidove i ograniavaju radio komunikacije. b. Razliitost izmeu gradova uglavnom je uzrokovana ekonomskim razvojem i kulturnim potrebama. Razvijene i zemlje u razvoju razlikuju se vie u stepenu
19

TP 90-10-1

razvijenosti i stilu nego u strukturi i funkciji. Glavni urbani trendovi su: stanovi u visokim zgradama, konstrukcije od armiranog betona, industrijska skladita za kamionski transport, trgovaki centri, pomoni objekti, predgraa u prigradskim zonama i stambeni kompleksi. c. Prostorni rast gradova irom svijeta u zadnje tri dekade predstavlja problem za VOUT. Povean trend koritenja konstrukcija od armiranog betona je jedan od primjera koritenja lahkih konstrukcija, a koji odreuje na koji nain e snage napadati ili braniti takva podruja. Drugi primjer je porast izgradnje kopleksa stambenih objekata, trgovakih centara i industrijskih skladita za kamionski transport koji lee u predgraima gradova i mjesta. Ove promjene stila izgradnje su uslonjile tehnike napada i poboljale mogunost odbrane ovakvih podruja. 2-2. SPECIFI^NOSTI KARAKTERISTIKA URBANIH PODRU^JA Zajednike karakteristike urbanih podruja su sljedee: a. Srednji istok i Sjeverna Afrika. Do svih nacija u regionu se moe doi morskim putevima, a stepen urbanizacije je visok. Region ima duga, vrua, suha ljeta i blage zime to ivot van gradova ini oteanim. I pored nepreglednih pustinja, u ovim podrujima su se razvili gradovi. Stari gradovi su se proirili i postali metropole, a nikli su i novi gradovi zahvaljujui nafti (veinom u Perziskom zaljevu). Uticaj Evrope i velike zarade od prodaje nafte rezultirali su urbanim centrima sa moderni naseljima sa viekatnicama. b. Latinska Amerika. Veina gradova se nalazi na moru sa mnogo kapitala koji ulazi preko luka. Ovo je region koji uglavom ima tropsku klimu. Ima jak uticaj panije, karakteristian po prostranim avenijama koje radijalno idu od glavnih trgova sa velikom crkvom i gradskom vijenicom. Via i srednja klasa se nalaze u centalnim podruima dok je nia klasa na periferiji. Siromana naselja su locirana na periferiji gradova. c. Daleki Istok. Osim Mongolije sve drave izlaze na more. Urbanizacija je velika, posebno u priobalnom pojasu gdje su moderna komercijalna sredita koja su okruena industrijskim zonama i stambenim naseljima. d. Ju`na Azija. Ovaj dio ima veliki uticaj Evrope sa irokim zakrenim ulicama. Gradski centri su uglavnom prenapueni siromanim stanovnitvom, sa ili bez komunalne strukture i sa uliicama ne irim od 9 metara. e. Jugoisto~na Azija. Ovaj region isto ima snaan uticaj Evrope u svim glavnim i veim gradovima koji imaju luke. Urbani centri sastoje se od, starih, prenapuenih kvartova domorodaca sa hramovima i drugim religiskim objektima, i modernih naselja sa bulevarima, parkovima i robnim kuama. f. Centralna Afrika. Kao kontrast ostalim regijama, u ovaj region se ne moe doi morem, a teren je teko prohodan. Osim par kraljevstava, gradovi nisu postojali prije dolaska Evropljana. Kao rezultat toga gradske zone su relativno mlade i bez starih etvrti, mada veina imaju siromana predgraa. 2-3. KARAKTERISTIKE URBANIH PODRU^JA Tipino urbano podruje se sastoji od centra grada, komercijalnog dijela, periferije centra, stambene etvrti, industrijske zone i stambene periferije.
20

TP 90-10-1

a. U veini gradova, imamo veu izgradnju centralnih dijelova grada nego periferije. Zbog toga postoji bitna razliitost ovih podruja. Tipina sredita gradova se sastoje od visokih zgrada, koje se razlikuju u visini. Moderno planiranje gradskih zona trai vie otvorenog prostora izmeu zgrada nego to ga ima u centrima starih gradova ili na periferiji centra. Predgraa imaju mnogo vie otvorenog prostora nego to ga ima u sreditu grada (Ilustr.2 2 i 2 3).

Ilustracija 2-2 Centar grada

Ilustracija 2-3 Predgrae 21

TP 90-10-1

b. Trgovaka zona je podruje sa radnjama, prodavnicama i restoranima koji su izgraeni oko glavnih ulica koje vode kroz gradsku zonu. Obino su te ulice iroke 25 i vie metara. Zgrade su graene sa dva do tri sprata otprilike da imaju jedan sprat vie od zgrada u ulicama iza njih ( Ilustracija 2 4 ).

Ilustracija 2 4 Trgovaka zona

c. Centar se periferije sastoji od ulica irokih 10 do 12 metara sa nizom blokova zgrada sagraenih od cigle ili betona. Zgrade su ujednaene sa po 2 3 sprata u manjim gradovima ili 5 10 spratova u veim gradovima (Ilust. 2-5).

Ilustracija 2 5 22

Centar periferije

TP 90-10-1

d. Stambena zona i industrijsko predgrae se sastoje od niih zgrada koje su visoke 1 3 sprata. Zgrade su postavljene u neujednaenom rasporedu sa dosta otvorenog prostora (Ilustracije 2 6 i 2 7).

Ilustracija 2-6 Stambena zona

Ilustracija 2 7 Industrijsko predgrae 23

TP 90-10-1

Dio II ANALIZA TERENA I VREMENSKIH USLOVA Analiza terena za borbu u urbanom podruju se veoma razlikuje od one na otvorenom prostoru, za razliku od analize vremenskih uslova. Iako se moraju razmotriti pitanja tipina za urbano okruenje, analiza vremenskih uslova je ista kao i za ostale operacije. (Pogledaj dodatak H za vie informacija.) 2-4. SPECIJALNA RAZMATRANJA TERENA Razmatranje nekoliko posebnih pitanja ima implikaciju na analizu terena i mora se uzeti u obzir kada se razvija taktiki plan borbe. Moraju se razviti posebna pomagala ukljuujui posebne ematske prikaze, karte i planove dopunjene slikovnim prikazima. Odreenje IDI, IDI POLAHKO, NE IDI, prepreka, pravaca prilaza, kljunog terena, osmatranja i polja vatre, zaklona i maskiranja trebalo bi fokusirati na analizu terena. a. Vojne karte, kao neophodni element analize terena, ne daju dovoljno podataka u urbanim sredinama. Tokom izgradnje, u provincijama i gradovima se konstatano grade nove konstrukcije, a dotrajale se rue. Iz tog razloga svaka karta, ukljuujui karte i planove grada, izdate od strane grada, drave ili vlade, bit e neprecizna i zastarjela. b. Priroda borbe moe radikalno promijeniti teren u urbanim sredinama u kratkom periodu. Sluajno ili namjerno unitavanje graevina mijenja topografiju u kratkom periodu i unitava orijentire, spreava manevar i stvara dodatne odbrambene poloaje za branioce. c. Karte i dijagrami sistema kanalizacije,sistema nadzemne eljeznice, podzemnog vodovoda, tramvaja, glavnih tranzitnih puteva, benzinskih pumpi i skladita, trafostanica, te glavnih komunikacionih sistema (radio, televizija) su kljuni za operacije u urbanim podrujima. Kanalizacija i podzemni sistemi omoguavaju prolazak manjih jedinica. Tramvajske trase i glavne ceste omoguavaju mobilnost izmeu dijelova gradova i podruja gdje se mogu oekivati prepreke. Javni objekti su glavne mete subverzivnih elemenata, gerilaca, terorista i njihovim unitavanjem se poveavaju odbrambene mogunosti branilaca. d. Posebni javni objekti treba da budu proanalizirani tokom analize terena za OPBP. Bolnice, klinike i medicinski objekti moraju biti zatieni jer po ratnom zakonu ne smiju se napadati ako se ne koriste za vojne potrebe nego za medicinsku brigu. Kako se komanda i kontrola rasparava tokom akcije, bolnice postaju jako vane za medicinsku pomo borbenim jedinicama. Lokacije civilnih branilaca, podzemna sklonita i snabdijevanje hranom su bitni elementi za saradnju sa civilnim strukturama. Isto vai i za akcije subverzivnih elemenata, gerile i terorista. e. Stadioni, parkovi, sportski tereni i kolska igralita su jako bitni za izvoenje i konvencionalnih i nekonvencionalnih akcija u urbanim podrujima. Oni pruaju mogunost otvaranja centara za ispitivanje, zatvora i centara za pritvaranje. Ovi otvoreni prostori pruaju mogunost postavljanja heliodroma. Takoer su pogodni za logistiku podrku i snabdijevanje iz zraka stoga to su obino locirani u sreditu grada ili blizu njega.
24

TP 90-10-1

f. Gradilita i skladita graevinskog materijala, kao to su skladita stolarije, cigle, metala i materijala za popravku eljeznica, osnovni su izvori materijala za pravljenje prepreka i zapreka ukoliko nema ruevina ili su one nedovoljne. Oni takoer slue inenjercima kao izvor materijala za izgradnju prepreka na postojeim ruevinama ili za protivtenkovske jeeve i zapreke u obliku kolijevke. g. Ceste, rijeke, potoci i mostovi su brze komunikacije za izvoenje manevara. Oni takoer pruaju inenjerskim jedinicama za podrku mogunost analize naina unitavanja meta i procjene potrebne koliine eksploziva. h. Javna kupatila, kupalita i cisterne omoguavaju kupanje. Oni su takoer i alternativni izvor vode kada je javni vodovod zatvoren. i. Odravanje veza i uska saradnja moraju se ostvariti sa lokalnim vlastima i vojnim snagama. Pored informacija od posebnog znaaja oni mogu dostavljati informacije o veliini populacije, gustoi naseljenosti, protupoarnim kapacitetima, lokaciji opasnih materijala, kapacitetima policije i osiguranja, planu evakuacije civila i kljunim javnim zgradama. Oni, po potrebi, takoer mogu osigurati prevodioce. 2 5. SPECIJALNA RAZMATRANJA VREMENSKIH USLOVA Ovdje e biti govora o nekim posebnim vremenskim uslovima, specifinim za gradska okruenja. a. Kia i otopljeni snijeg vrlo esto poplave podrume i podzemnu eljeznicu. Ovo se posebno dogaa kada pumpe za izbacivanje vode, koje to obino obavljaju, ostanu bez napajanja. Kia ini odvode i ostale kanalizacione sisteme opasnim ili neprohodnim. Hemijski agensi bivaju kiom isprani u kanalizaciju. Kao rezultat toga, nivo kontaminacije u kanalizaciji je mnogostruko vei od onog na povrini, ime ona postaje vrua taka kontaminacije. Ovaj efekat postaje jo izraeniji ako cigle ili beton apsorbuju ove agense. b. Veina gradova i naselja se nalazi pored rijeka, to obino pogoduje stvaranju magle u nizinskim predjelima. Industrijska i transportna podruja su najizloenija magli zbog svoje blizine vodenim putevima. c. Slojevi zrane inverzije su uobiajena pojava iznad gradova, posebno u gradovima koji se nalaze u kotlu i u niziskim predjelima pored rijeka. Inverzija usisava prainu, hemikalije, i ostale zagaivae, smanjuje vidljivost i esto pravi efekat staklene bate ime se uzrokuje porast temperature zraka i kopna. d. Zagrijavanje zgrada zimi, refleksija i apsorbcija toplote ljeti ini ove naseljene zone, u odnosu na okolna otvorena podruja, toplijim i zimi i ljeti. Ova razlika moe ii i do 10-20 stepeni, te moe poveati ionako velike logistike potrebe u urbanim borbama. e. Hladan vjetar nije esta pojava u naseljenim mjestima. Meutim, zatvoreni blokovi u nizu i uzdignuta podruja mogu uzrokovati kanalisanje vjetra. f. Podaci o svjetlosti su od posebnog znaaja tokom urbanih operacija. Mrak i period smanjene vidljivosti su pogodni za iznenaenja, ubacivanje, detaljnije izvianje, napad preko otvorenog prostora, zauzimanje branjenih uporita i smanjenje branjenih prepreka. Meutim, problematinost none
25

TP 90-10-1

navigacije na restriktivnom terenu, bez orijentira i blizu neprijateljskih poloaja, prisiljavaju na oslanjanje i jednostavne planove manevrisanja prema lahko uoljivim objektima. Dio III PROCJENA OPASNOSTI I INTEGRACIJA Procjena opasnosti za akcije u urbanim sredinama sastoji se od postupka u tri koraka: razvoj baze podataka o prijetnji, procjena neprijateljskih mogunosti, i razvoj doktrinalnih naela na osnovu operacija na otvorenom prostoru. Tokom jedinstvenih aspekata borbe u urbanom podruju, odreeni operativni faktori i budue analize opasnosti moraju se reorganizovati. Ove faktore trebalo bi razmotriti prije pripreme potrebih uzoraka tokom OPBP procesa integracije prijetnje. 2 6. OPERATIVNI FAKTORI Glavna naela doktrine zrano/kopnenih operacija je brzo rasporeivanje i upotreba snaga VF u operativnom spektru za ostvarivanje dravnih i strategijskih ciljeva. Ovaj doktrinalni koncept, u okviru sigurnosnih promjena u meunarodnim odnosima, pretpostavlja mogunost stvaranja uslova za otvaranje prijetnji od regionalnih konflikta. U ovim konfliktima e uestvovati konvencionalne snage jedne ili vie nacija Treeg svijeta, ukljuujui mogunost regionalnog rata, ili, na niem nivou operativnog spektra, borbene operacije protiv pobunjenikih snaga. Zbog politike i socio-ekonomske strukture Treeg svijeta, najvjerovatnije e gradske borbe biti one operacije koje e se voditi u budunosti. a. Veina regularnih armija naglaava potrebu pripreme zdruenih rodova za operacije u urbanim sredinama. Meu strukturama konvecionalnih snaga, to je nacija siromanija, manje su i mogunosti za odravanje na terenu, manevrisanje i potpomaganje snaga iza logistikih centara. Takoer ekstremna upotreba u nekim regionima je veoma ograniena. b. Karakteristike urbanih sredina karakteriu socijalni, kulturni i ekonomski faktori. Ovo su glavne razlike kod razlikovanja elemenata izmeu doktrina VOUT-a meu nacijama. Raunajui na restrikcije u urbanim zonama, razliitost u taktikom nivou je najvea. Vie od ostalih faktora, prednost tehnologije, preciznost oruja daje prednost za modificiranje i odreenje taktike i doktrine VOUT-a. Istraivanje dovodi do promjena mnogih faktora za planiranje i izvravanje VOUT-a. Neki od kljunih faktora su : (1) Gradske borbe se razlikuju od ostalih borbi. Gradska borba zahtijeva dobro planiranje odbrane, ak i bez odbrane iz zraka, oklopa, artiljerije, moe potencijalnom napadau oduzeti dosta vremena. (2) Zbog mogunosti da se borbe vode decentralizovano trebalo bi se posvetiti puna panja kontroli vojnih operacija i branioca i napadaa. Obuka ljudstva i motivacija treba da je isto tako bitna kao i oprema ili balans snaga. (3) Veliina snaga potrebnih za napad vie zavisi od kvaliteta obavjetavanja, stepena iznenaenja i stepena premoi vatrene moi koju napada moe ostvariti, nego od nivoa sofisticiranosti kojom su branitelji pripremili grad. (4) Stepen odbrane e sigurno zavisiti od toga da li su branitelji odvojeni od lokalne populacije, da li su potpuno ili djelomino odvojeni od vanjske podrke ili od toga da li imaju dobar komunikacioni sistem.
26

TP 90-10-1

(5) Miljenja da oklopna vozila nemaju ulogu u gradskim borbama su netana. Tenkovi i transporteri mogu biti od vitalne vanosti sve dotle do kad imaju neophodnu zatitu koja im je potrebna od strane iskrcane pjeadije (6) Ako napada ne uzme u obzir svu problematiku, branioci imaju velike anse da pobijede ili da rastegnu bitku, to bi se negativno odrazilo na napadaa. (7) Branioci imaju tri taktike varijante: odbrana po dubini, odbrana kljunih mjesta i pokretna odbrana. Odbrana po dubini podrazumijeva kombinaciju akcija po dubini i ispred poloaja; odbrana kljunih mjesta znai odbranu udarnih taaka, tanije onih koje brane prolazak kroz glavne pravce prilaza; pokretna odbrana podrazumijeva odbranu protivudarima. Ovo nisu nepromjenjivije opcije. (8) Ubacivanje i manevar u malim grupama tokom noi je jako primjenjivo u urbanim sredinama. (9) Prevencija ponovnog ulaska u zgrade koje su ve oiene su od izuzetnog znaaja i za branioce i napadaa. (10) Minobai su puno upotrebljiviji od ostale artiljerije u VOUT-u zbog svoje otrougaone putanje projektila. (11) Upotrebljivost snajpera je od puno vee koristi i za napadae i branioce. Snajper se obino locira dva ili tri sprata ispod zadnjeg sprata zgrade na viim zgradama. (12) Potronja municije je pet do deset puta vea nego za borbe na otvorenom terenu (Pogledaj poglavlje 7 za vie informacija). 27. OPERACIJE PROTIV GRADSKIH SUBVERZIVNIH ELEMENATA, GERILE I TERORISTA Tokom operacija protiv subverzivnih elemenata, gerile i terorista, procjena opasnosti je slina kao kod konflikta manjeg intenziteta. Kod provoenja ovih operacija, postoji pet imperativa (politika dominacija, jedinice za akciju, prilagodljivost, legitimnost i upornost) koji se moraju potovati. a. Status populacije se priprema za gradove, pokazujui potencijalne susjede ili distrikte gdje bi moglo doi do sukoba sa domaim stanovnitvom. Karte takoer prikazuju sigurne kue za subverzivne elemente ili teroriste, tabove poznate operativne zone, take dodira, izvori naoruanja. Ove karte takoer prikazuju poznate zgrade, ili zgrade koje mogu to postati, skladita municije i eksploziva. b. Podzemni prolazi su primarna briga iz razloga to su to primarni putevi subverzivnih elemenata i terorista, kao i komunikacija. Kanalizacija, podzemna eljeznica, cisterne, podrumi daju subverzivnim elementima i teroristima mobilnost i prikrivenost. Nadzemne eljeznice, nadvonjaci, potkrovlja, poarne stepenice, balkoni i svi istureni dijelovi zgrada omoguuju pokretljivost i prikrivenost, te se mogu koristiti kao dobri poloaji za borbu ili kao dobra snajperska gnijezda. c. Isto tako, nisu razvijena nikakva doktrinalna odreenja operacija pitanju urbanih subverzivnih elemenata ili terorista, primjeri operacija subverzivnih elemenata i terorista mogu se analizirati i kao primarni ciljevi. Kad se odrede metode operacija grupa, moe se izraditi karta osiguranja. Ova karta mora prikazivati ciljeve sabotae, ciljeve kidnapovanja, take zasjeda i ciljeve
27

TP 90-10-1

miniranja. Tokom izrade ovih karata, trafostanice i sistem prijenosa, prijenos gasa i mjesta skladitenja, vodovodne i kanalizacione pumpne stanice, telefonske komunikacije i centrale, RTV stanice i predajnici moraju biti uvrteni u njih kao primarne mete subverzivnih elemenata i tertorista. d. Ako se neprijatelj iz bilo kojih razloga izmijea sa civilima, potreban je vei stepen kontrole operacije. Prepoznavanje je tada oteano, jer je neprijatelj bez uniformi tee prepoznatljiv po emu je puno sliniji subverzivnim elementima, teroristima ili gerili. (1) Kao u svim operacijama ovog tipa, obavjetajci, imaju puno veu ulogu nego same snage. Pripadnici vojnih snaga i njihovi pomagai, kao i svi oni koji ih pomau treba da se uhapse ili izoliraju od civila. Koritenje minimuma snaga je obavezno. Kao zadnji izvor moe se koristiti opkoljavanje i pretraivanje moguih i poznatih neprijateljskih podruja. Ovo je krajnja mjera koja moe dovesti do manjih ili veih gubitaka i na strani vlastitih snaga i na strani civila. (2) Lokalna populacija moe pruiti podrku prisilno ili dobrovoljno. U ovom drugom sluaju moe se poduzeti akcija odvajanja neprijatelja od civila. U drugom sluaju civili mogu davati podrku kombinacijom terorizma (bilo silom ili milom) i prisilom. Komandant vlastitih snaga mora biti obziran i paljiv sa lokalnom populacijom, jer moda kod njih postoji elja za pomaganjem vlastitim snagama. (3) Logistika podrka treba da bude u manjim paketima. Neprijatelj mora raunati na lokalnu populaciju radi podrke logistike opskrbe na takav nain da identifikacija i unitavanje logistikih baza bude oteana. Da bi se prekinula sva logistika podrka neprijatelju, potrebno je zaustaviti sve pokrete vlastitih snaga. Zbog razumljivih razloga ovo nije opcija. Zbog svega toga, obavjetajci treba da lociraju i unite sve neprijateljske logistike baze. (4) Vojnici treba da razumiju i shvate politike razloge upotrebe njihovih jedinica. Lokalna populacija e biti neutralna ili e imati mlaku podrku prema vlastitim jedinicama, ali iskljuivo koritenje jedinica e dovesti do toga da civili podravaju neprijatelja. Posebno oprezan treba biti sa medijima (novine, radio, TV, magazini i ostalo). Odgovarajui broj novinara i reportera i profesionalnih fotoreportera, nee objavljivati negativne komentare o vlastitim jedinicama. Negativni komentari mogu imati pogubne efekte i za civile i za BiH politike interese. S druge strane, pozitivne publikacije mogu pomoi vlastitim snagama i moralu. To e isto tako odvojiti neprijatelja od civila. Zbog toga bi svi novinari trebalo da budu zajedno. (5) S obzirom da nisu slubeni dio doktrine, pjeadijske snage imaju historijsko uee kod razdvajanja civila od neprijatelja. Neke od jedinica e moda pruati i servisne usluge kao to patrole za osiguranje, smetljarske usluge, ili popravak i odravanje elektinih vodova, telefona i vodovoda. 2 8. PROJECIRANI KAPACITETI PRIJETNJE Dio nacija Treeg svijeta e sigurno transformisati svoje snage kroz opremanje i kroz nove tehnologije. Budui konflikti mogu da budu protiv Treeg svijeta koji e biti popunjen istim ili boljim naoruanjem nego BiH. Projecirane mogunosti buduih prijeteih snaga su:
28

TP 90-10-1

Nova municija kao to je zrani eksploziv sa gorivom (ZEG), pojaanog udara, jaeg bljeska i ostalih unaprijeenih balistikih tehnologija; Sistemi sa meusobno izmjenljivim bojevim glavama, od kojih su neki namijenjeni za VOUT; Precizne voene rakete; Roboti; Radarski sistemi za dnevno i nono otkrivanje ciljeva; Usavreni topovski sistemi; Unaprijeeni inenjeriski sistemi za prelazak ili zaobilaenje prepreka; Lagani runi PO i vatreni sistemi; Neubojiti, onesposobljavajui hemijski ili bioloki otrovi za konvencionalne snage; Ubojiti otrovi za subverzivne elemente; Usavravanje samozatite (panciri); Usavravanje komunikacija.

29

TP 90-10-1

Poglavlje 3 OFANZIVNE OPERACIJE

Dobar zaklon i zatita u borbama u urbanim sredinama predstavljaju prednost za branioca. Napada mora da se bori izvana prema dobro branjenim poloajima. Dok se odluka o napadu na vea naseljena podruja donosi na nivoima viim od bataljona, komandanti na svim nivoima moraju biti spremni za borbu u ovakvim podrujima

Dio I NAPADNA RAZMATRANJA

Komandant mora odluiti da li je napad na urbanu sredinu potreban da bi se izvrila misija. On treba da razmotri sljedee stavke o kojima se diskutuje u ovom dijelu. 3-1. RAZLOZI ZA NAPAD NA IZGRA\ENO PODRU^JE Komandant treba da razmotri sljedee razloge za napad na izgraeno podruje. a. Gradovi kontroliu glavne komercijalne komunikacije tako da daju prednost onom komandantu koji ih kontrolie. Kontrolisanje znaajnih objekata, kao to su mostovi, eljeznike pruge i autoputevi, moe biti od ogromnog znaaja u nastavku operacija. Potrebe logistike baze, posebno luke ili aeredromi mogu imati glavnu ulogu u nastavku operacija. b. Politika vanost nekih urbanih sredina moe opravdati odvajanje vremena i efektiva za njihovo oslobaanje. Zauzimanje gradova moe predstavljati presudnu psiholoku prednost i podii moral stanovnitva tih gradova. c. Premda teren oko urbanih podruja moe biti pogodan za zaobilaenje, mogue je da neprijatelj, koji se nalazi u gradu, ima mogunost presijecanja komunikacijskih pravaca. Zbog toga situacija moe zahtijevati da se neprijatelj zadri. Takoer, urbana sredina moe zauzimati dominantni teren koji moe ometati BP i SBP. d. Kao opcija, zaobilaenje moe biti rezultat procjene komandanta i taba. Sama misija moe diktirati da se izvri napad na urbanu sredinu. 3-2 RAZLOZI NENAPADANJA NA IZGRA\ENO PODRU^JE Misija jedinice moe ukljuivati zaobilaenje izgraenog podruja. Komandant treba da razmotriti sljedee razloge za nenapadanje izgraenog podruja. a. Komandant moe odluiti da ne napada izgraeno podruje ukoliko procijeni da ono ne predstavlja opasnost za njegovu jedinicu i za izvrenje misije. Takoer komandant moe odluiti da je za njega brzina najbitnija. Poto borbe u gradovima oduzimaju dosta vremena, komandant se moe odluiti na zaobilaenje. b. Tokom procesa procjene, komandant i tab mogu procijeniti da nemaju dovoljno snaga da grad zauzmu i oiste. Moe biti i situacija kada ima dovoljno snaga za izvrenje misije, ali nema dovoljno logistike podrke. Ako to politika i taktika situacija dozvoljava, komandant bi trebalo da izbjegava ratovanje u urbanim sredinama. c. Urbana sredina se deklarie kao otvoreni grad da bi se sprijeilo stradanje civila i da bi se sauvali kuturni i historijski spomenici. Otvoreni grad, po ratnom zakonu, je grad koji se niti moe braniti niti napadati. Branitelj mora odmah evakuirati grad i ne smije naoruavati stanovnike grada. Napada preuzima administrativnu
31

TP 90-10-1

kontrolu nad gradom i mora tretirati graane kao neborbeno stanovnitvo na okupiranoj teritoriji.

Dio II KARAKTERISTKE OFANZIVNIH OPRACIJA U IZGRA\ENIM PODRU^JIMA

Ofanzivne operacije u izgraenim podrujima se baziraju na osnovama prilagoene ofanzivne doktrine koja je prihvatljiva na tom terenu. Gradske borbe takoer imaju i drugaije zahtjeve od standardnih borbenih zahtjeva kao to su potrebe jedinica, manevar i koritenje opreme. Kao u svim ofanzivnim operacijama, komandant mora biti u stanju da fiksira i napravi manevar prema neprijateljskim poloajima. 3-3. POTREBNE JEDINICE S obzirom na prirodu borbe u urbanoj sredini, obino je potrebno vie jedinica nego u drugim situacijama. Razlog za to je potreba ienja zgrada u datoj zoni ili cilju, kontrola izbjeglica i mogunost poveanja gubitaka u vlastitim redovima. a. Zbog zatite jedinica u napadu tokom ienja zgrada, potreban broj jedinica da se izvri ofanzivna misija, mora biti povean. Neke od jedinica moraju da ostanu u oienim zgradama tako da bi sprijeile neprijatelja od ponovnog preuzimanja poloaja ili protunapada na nae snage. b. Komandant takoer mora paziti na zatitu vojnika od vlastite vatre. ienje prostorija je psihiki naporno i brzo zamara jedinice. Komandant mora isplanirati zamjenu prije nego se dostigne prag iscrpljenosti. c. Dodatne snage e moda biti potrebne za kontrolu civila u urbanim sredinama. Snage moraju titi civile, pruati prvu pomo i sprijeiti njihovo ometanje taktikog plana. d. Borbe u urbanim sredinama dovode i do veeg broja povrijeenih nego u konvencionalnim borbama. Mogunost otkrivanja neprijatelja je mnogo manja nego u borbi na terenu. Gubitak od sopstvene paljbe moe predstavljati ozbiljan problem, te se mora paljivo preduprijediti od strane komandanta. Evakuacija ranjenih u VOUT okruenju moe predstavljati problem. 3-4. MANEVAR Borbene operacije u urbanim sredinama imaju sporiji tempo i poveanje u metodici i sinhronizaciji misije. Za razliku od otvorenog terena, komandant ne moe brzo manevrisati kroz gusto okruenje. ienje zgrada i traenje protutenkovskih zasjeda smanjuje brzinu, ime se poveava trajanje kontakta sa neprijateljem. Kod gustog okruenja, te poto nema mogunosti koritenja svog raspoloivog naoruanja, sinhronizacija borbene moi e predstavljati izazov za komandanta. 3-5. UPOTREBA OPREME Komandant koji napada u urbanoj sredini mora znati vana ogranienja u upotrebi i koritenju postojeih elemenata. a. Obino je intenzitet koritenja indirektne vatre u urbanoj sredini vie ogranien, nego to je to sluaj na otvorenom terenu. Moraju se razmotriti mogui efekti indirektne vatre na civile u urbanoj sredini. Kada je indirektna vatra odobrena, ona
3 2

TP 90-10-1

mora biti masivna da bi se dobili eljeni rezultati. Ruevine nastale masivnom pripremnom indirektnom vatrom imat e usporavajui efektne manevrne jedinice tokom buduih napada. b. Komunikacijska oprema moda nee dobro funkcionisati zbog masivnih konstrukcija zgrada i okruenja. Vie skiciranih kontrolnih mjerenja i pravilno razumijevanje komandantove namjere na svim nivoima postaju jo znaajniji za zavretak misije. c. Komandant i njegov tab moraju brinuti i o efektima koje gradska rasvjeta, upaljene vatre i osvjetljenja u pozadini, na Ureaje za Nono Osmatranje. Ovi elementi zasljepljuju UNO i oteavaju identifikaciju termikih ilustracija.

Dio III VRSTE OFANZIVNIH OPERACIJA

Ofanzivne operacije u urbanim sredinama se planiraju i implementiraju na osnovu faktora MNTT-V i dogovorene doktrine. Na nivou bataljona ofanziva se vri kao pripremljeni ili napad na brzu ruku. I pripremljeni i napad na brzu ruku zahtijevaju onoliko planiranja, izvianja i koordinacije, koliko to dozvoljavaju raspoloivo vrijeme i situacija. 3-6. NAPAD NA BRZU RUKU Bataljoni i ete vre napad na brzu ruku kao rezultat pokreta do kontakta, borbe tokom susreta, ili kod mogunosti kontakta tokom manevra; nakon uspjene odbrane ili kao dio odbrane, ili kada jedinica moe napasti ranjivu neprijateljsku jedinicu. Kada doe do kontakta sa neprijateljem, komandant odmah vri rasporeivanje; zaustavlja neprijatelja; napada kroz rupe u poloajima, sa krila ili na slabim takama; te izvjetava nadreenog komandanta. Pripreme za napad na brzu ruku iste su kao i za pripremljeni napad, samo to su vrijeme i izvori ogranieni u odnosu na mogunosti. Napad na brzu ruku u urbanom podruju razlikuje se od napada na brzu ruku na terenu zbog toga to blizinska priroda okruenja oteava komandu, kontrolu i komunikacije. Takoer, koncentrisanje vatre u cilju prikivanja neprijatelja moe biti tee izvodljivo. a. U urbanom podruju, nedovoljni obavjetajni podaci i zatita mogu odluiti da jedinica izvri proboj, umjesto da ide zaobilazno, dok istovremeno vlastite snage budu drale neprijatelja prikovanog. Komanda i kontrola postaju vane zbog smanjivanja nagomilavanja snaga na rubovima urbanog podruja. b. Misije po nareenju, misije pripravnosti ili pripremna nareenja mogu se dati jedinici za izvoenje napada na brzu ruku kako bi mogla reagovati na iznenaenja nakon to je objekat osiguran. 3-7. PRAVOVREMENI NAPAD Pravovremeni napad je potpuno sinhronizovana operacija koja ukljuuje sva sredstva protiv neprijateljske odbrane. To je neophodno kada je neprijateljska odbrana dobro pripremljena, kada je urbano podruje veliko ili veoma razrueno ili kada je izgubljen faktor iznenaenja. Pripremljeni napad karakterizira precizno planiranje na osnovu detaljnih informacija kroz izvianje, pripremu i uvjebavanje.
33

TP 90-10-1

Zbog prirode urbanog terena, pripremljeni napad na naselje je slian tehnici napada na jaka uporita. Napad na neprijateljsku ivu silu se usmjerava na najslabije take. Pripremljeni napad na naselje se najee izvodi u ovim fazama: a. Izvi|anje cilja; b. Pokret do cilja; c. Izolacija cilja. Izolacija objekta znai ovladavanje terenom koji dominira podrujem tako da se neprijatelj ne moe pregrupisavati i snabdijevati svoje odbrambene snage. Ovaj korak se moe izvesti istovremeno sa osiguravanjem uporita. Ako je izolacija objekta prvi korak, sljedei korak se mora brzo provesti kako branioci ne bi imali vremena da uzvrate. (Ilustracija 3-1.)

NEMA PAUZE NAKON IZOLACIJE

Ilustracija 3-1 Izolacija podruja od bataljona snaga za izvoenje zadae

d. Osiguranje upori{ta. Osiguranje uporita znai zaposjedanje meuobjekata koji tite od neprijateljske vatre, a polazna su pozicija za napad na naselje. Uporite je obino jedan do dva bloka naselja i predstavlja prijelazni cilj za etu. Kada eta osigurava uporite, ona treba da bude pokrivana vatrom i dimom (Ilustracija 3-2).
3 4

TP 90-10-1

PODRKA VATROM

PODRKA POTISKUJUOM VATROM

POTISKIVANJE VE I DIMOM PODRKA VATROM

Ilustracija 3-2 Uporite bataljona

e. ^i{}enje naselja.Prije odluke gdje nastaviti sa probojem potrebno je ienje terena, faktori MNTT-V moraju biti zadovoljeni.Komandant mora odluiti koje dijelove e istiti koji su mu kritini za izvrenje misije ako:

Ako se objektom mora brzo ovladati; Ako je otpor neprijatelja slab ili djelimian; Ako su zgrade lahke konstrukcije sa irokim prostorima izmeu. Ako e se istiti samo zgrade na pravcu prilaza do cilja, ili samo zgrade neophodne za sigurnost ( Ilustracija 3-3. strana 3-6)
35

TP 90-10-1

Ilustracija 3-3 ienje zgrada du puta napada

Jedinica moe dobiti zadatak da sistematski oisti sav teren od neprijatelja. Kroz detaljnu analizu, komandat e pretpostaviti da e naii na jak, organizovan otpor ili e naii na zgrade teke konstrukcije sa malo prostora izmeu. Zato, dvije ili tri ete e napasti uskim frontom na taku najslabijeg otpora.Oni sporo napreduju kroz teren,sistematski istei prostoriju po prostoriju, zgradu po zgradu.Ostale ete podravju jedinice koje vre ienje i pripremaju se da preuzmu zadatak.(Ilustracija 3-4).
3 6

TP 90-10-1

ZONE IENJA ZA ETE

Ilustracija 3-4 Sistematsko ienje unutar dodijeljenih sektora.

Dio IV FAKTORI MNTT-V

Planiranje, priprema, izvrenje ofanzivnih operacija u urbanim sredinama je isto kao i izvoenje drugih ofanzivnih operacija.Plan napada protiv dobro branjenih urbanih podruja mora se zasnivati na MNTT-V faktorima. Komandant se mora fokusirati na sinhronizovanju i manevrisanju jedinicama i planu vatrene podrke da bi izvrio dodijeljenu misiju. Borbena podrka i sluba borbene podrke moe igrati kljunu ulogu u ofanzivi.(Pogledaj poglavlje 6 i 7 za detalje o BP i SBP.) 3-8. MISIJA Kad povee potrebe,komandant i tabovi treba da razmotre sveukupnu nakanu operacije u skladu sa potrebama ienja urbanog podruja. Komandant mora odluiti da li ienje znai svaku zgradu, blok po blok, ili zaposjedanje kljunih objekata, to bi znailo ienje oko ose napredovanja.
37

TP 90-10-1

3-9. NEPRIJATELJ Neprijatelj se detaljno analizira koristei OPBP proces (TP 34-130). Faktor koji komandant treba da odlui u kompletnom OPBP procesu je vrsta opasnosti na koju e napasti.On mora procijeniti da li su snage koje e napasti konvencionalne ili nekonvencionalne. Ovo odreuje kako e se ete ili bataljoni pregrupisati i kako e se vatrena mo sinhronizovati da bi se izvrila misija. a. Konvencionalne snage. Veina zemalja Treeg svijeta su se prilagodile tehnikama urbanog ratovanja od SADa ili zemalja biveg Varavskog pakta. Zbog toga budua opasnost e zavisiti od mehanizovanih i motorizovanih bataljona kao najefikasnijih jedinica za gradske borbe zbog njihove mobilnosti, oklopne zatite, i mogunosti lahke adaptacije na zgrade i ostale strukture za odbranu. (1) Branioci su organizovani u dva ealona da bi proveli dubinu i rezervu.etna najjaa uporita su pripremljena za perimetre odbrane i formiraju bazu odbrane bataljona. Rezerva je locirana u posebnim uporitima.Zasjede su locirane u depovima uporita,lana uporita su konstruisana tako da zavaraju neprijatelja. Poloaji za osiguranje i odbranu ulaza iz podzemnih struktura i puteva moraju se ustanoviti.Predstrae treba da se naprave ispred poloaja prvog ealona. (2) Unutar urbanih sredina, motorizovane/mehanizovane ete mogu braniti vie zgrada sa promjenjivom vatrom pokrivanja ili jednu usamljenu zgradu.Svaki od vodova brani jednu manju zgradu ili jedan ili dva kata zgrade. b. Nekonvencionalne snage Analiza neprijatelja je ista kao za SNI tokom gradskog protuosiguranja,protugerile, protuteroristikih operacija.(Pogledaj TP 34-130 za detaljnu analizu OPBP i borbenih djejstava u urbanim sredinama) 3-10. TEREN Ofanzivne operacije moraju biti tako koncipirane da okruuju grad i baziraju se na detaljnoj analizi svakog urbanog terena, to su tipovi urbanih zona, i postojeih formi.(Pogledaj TP 34-130 za detalje o urbanoj analizi terena) Komandanti i podreeni komandiri moraju inkorporirati sljedee specifiosti u planiranju opasnosti u urbanom okruenju kada se provode ofanzivne operacije: Vojne karte ne daju dovoljno detalja za analizu urbanog terena kao to je sistem podzemnih kanala,podzemna eljeznica, podzemni sistem vodovoda,ali daju glavne pravce i elektromreu; Prirodno okruenje oko urbanog podruja; Kljuna i bitna podruja (stadione,parkove,sportske terene,kolska igralita,javne ustanove,industriske zone); Ogranieni prostor koji ograniava osmatranje, polja vatre, i manevra, koji takoer spreavaju koncetraciju vatre na kritinim takama; Zaklanja i maskira puteve prema urbanim podrujima;

3 8

TP 90-10-1

Ograniene mogunosti koritenja ukupne vatrene moi zbog potrebe minimuma oteenja i efekata razaranja; Veliki zahtjevi za municijom i zalihama, mogu biti nametnuti kao neobini elementima logistikog snabdijevanja. Problemi sa povezivanjem elemenata izvianja u konvencionalnim operacijama.(Nasilno izvianje snagama predstavlja najefikasnije izvianje.Ova metoda predstavlja isprobavanje zadovoljavajue veliine jedinice protiv neprijatelja sve dok se neprijatelj ne otkrije i ne napadne punom snagom.Tokom nekonvencionalnih operacija otpor je stvaran. Izvianje i osiguranje je lahko ostvariti sa obadvije strane i nemogue je zaustaviti.) 3-11. TRUPE U napadu na vea naselja bataljoni e verovatno biti dio brigade u napadu.U ovom sluaju bataljon bi moda trebalo da izolira objekat ili zaposjedne uporite.Ako je objekat manje naselje,bataljon ili eta bi trebalo da izvre zadatak nezavisno, prenosei zadatke na svoje vodove i ete. U drugom sluaju manevarski vodovi izvravaju ulaz i ienje terena kako je objanjeno u Dodatku F. a. Kada napada da bi ovladao uporitem ,bataljon obino alje udarnu etu koja zaposjeda prvi blok zgrada kao prvi cilj. Kada je cilj proiren i na ulicu, onda je samo blii dio ulice ukljuen.Moda je glavni cilj ete zgrada, dalji kraj naselja ili drugi kraj naselja. Kljuna zgrada ili grupe zgrada takoer mogu biti meuciljevi. Zgrade oko pravca napada treba da budu oznaene brojevima zbog jednostavnijeg odreivanja ciljeva i izvjetavanja (Ilustracija 3-5).

MEUCILJ CILJ

NAPREDOVANJE

MEUCILJ Ilustracija 3-5 Kontrolne mjere i primjer numerikog sistema 39

TP 90-10-1

b. Kada se jedinica uvodi u ienje, zaobilazi zgrade smanjujui rizik napada sa krila ili krova.Tako, jedinica za ienje mora ui,istraiti, oistiti zgrade u svojoj zoni.Manja zgrada moe biti zadatak odjeljenja, a ako je zgrada vea, zadatak je voda ili ete. Kada je komandirov koncept baziran na brzini ili pak kada se provodi napad na brzu ruku, bataljon e moda dobiti direktivu da ne mora oistiti cijelu zonu. c. Fazne linije se mogu koristiti za izvjetavanje o napredovanju ili za kontrolu napredovanja udarnih jedinica. Glavne ulice,rijeke,eljeznike pruge su mogue fazne linije,koje bi trebalo da granie ulice ili otvorene prostore.U sistematskom ienju jedinica moe dobiti zadatak da u svojoj zoni doe do fazne linije.U tom sluaju komandant bira svoje orijentire da bi izdao zadatak podreenim jedinicama. d. Granice bataljona i eta su najee blokovi zgrada tako da je i ulica ukljuena u zonu ete. Granice se moraju osigurati tako da obje strane ulice ulaze u zonu jedne jedinice (Ilustracija 3-6).

MEUCILJ

FL

*GN

NAPREDOVANJE

FL *GRANICA NAPREDOVANJA

*GN

Ilustracija 3-6

Zone i granice

e. Kontrolne take i take dodira su planirane na uglovima ulica, zgrada, raskrsnici eljeznica, mostovima ili bilo kojim drugim lahko identificiranim takama. Kontrolne take pomau pri izvjetavanju lokacije i kontroli kretanja. Take dodira se uzimaju da se odrede specifina mjesta gdje jedinice imaju fiziki dodir.
4 0

TP 90-10-1

f. Napadni poloaj moe biti okupiran od nekih udarnih jedinica u posljednji as pripreme i koordinacije. Napadni poloaj je najee unutar neke velike zgrade prije prelaska LP. LP mora da bude neka ulica ili eljeznika pruga. g. Jedinica koja je odreena za frontalni napad na urbanu zonu, zavisi od veliine objekata.eta obino napada na front od dvije do tri zgrade, bataljon na dva do etiri bloka zgrada, ako se uzme da je blok 175 metara irok. h. Prva faza napada trebalo bi da se izvede kad je vidljivost ograniena. Jedinice bi trebalo da koriste ogranienu vidljivost da se preu otvoreni prostori,da zauzmu krovove, da se ubace u neprijateljsku zonu i zauzmu uporita. Ako napad treba da se odradi po dobroj vidljivosti, tada e se koristiti zadimljavanje da bi se prikrio napad. i. Formacija koja bi se koristila u napadu, zavisi od toga koja je irina i dubina zone koju treba oistiti, karakter terena, neprijateljskog otpora,i formacija se odreuje od nadreenog komandanta. j. Rezerva treba da bude mobilna i spremna za upotrebu. Zbog mogunosti imanja dosta zatvorenih prostora, rezerva moe biti smjetena blizu prvih linija.Rezervni bataljon se nalazi jedan ili dva bloka iza prvih linija.Ako je eta rezerva, trebalo bi da je jedan blok iza vodeih elemenata tako da je spremna hitno uskoiti u napad.Rezervna jedinica kada je pozvana, moe dobiti sljedee zadatke: Napad iz drugog pravca; Iskoritenje neprijateljske slabosti ili uspjeh vlastitih snaga; Osiguranje pozadine ili krila; Odravanje veze sa susjednim jedinicama; Podravanje ili protunapad vatrom. k. Izviaki vod se normalno koristi za izvianje bataljonskih krila ili pozadine. Njihove mogunosti izvianja su relativno smanjene u naselju. Izviaki vod se moe koristiti i za izolaciju sela ili manjih gradova. Izviaki vod mora biti spreman popeti se i ui u zgrade radi izvianja ili pripreme OM. Pjeadijski vodovi i odjeljenja provode izvidnike patrole i OM da bi se zadovoljile potrebe. l. Udarne ete treba da imaju ininjerce koji treba da im prue svu neophodnu podrku. Ininjerci su opremljeni sa M728 ininjerijskim borbenim vozilom (BVI) koje treba da raiava ruevine i ostale prepreke svojom grtalicom ili 165 mm topom. Ostali zadaci ininjerije ukljuuju: Priprema i koritenje eksploziva za razaranje zidova i prepreka; Pronalaenje i unitenje mina ili njihovo uklanjanje; Unitavanje fortifikaciskih prepreka na max udaljenosti od 925m sa topom 165mm; ienje barikada i ruevina zbog lakeg manevra; Unitavanje puteva i ostale mjere kontramobilnosti.

41

TP 90-10-1

m. Osiguranje u izgraenim podrujima prestavlja veliki problem. Sve jedinice moraju biti oprezne na napade neprijatelja sa boka, odozgo ili iz podruma (Ilustracija 3-7).

Ilustracija 3-7 Neprijatelj djejstvuje sa bokova

n. Plan vatrene podrke moe zahtijevati dodatne zrane ili artiljeriske udare koji e prethoditi kopnenom napadu na naseljeno mjesto.Ova vatra treba da smanji neprijateljsku vatru, sprijei njihove pokrete i po mogunosti uniti uporita.Bilo kako, indirektna vatra u naseljenim mjestima sa tekim kostrukcijama dovodi do ruevina. Ona moe biti dobra za pokrivanje ali isto tako moe sprijeiti napredovanje napadaa.Zato ova vatra mora biti brza i silna. Napredujue trupe treba da budu blizu artiljeriskog djelovanja kako bi iskoristile efekte na branioce.Dok je neprijatelj blokiran vatrom, manevarske jedinice treba da dou do KLK. Kada napada, uoi ciljeve, vatra se podie i prebacuje da bi se blokiralo neprijateljsko izvlaenje ili da bi se neprijatelj sprijeio u ojaavanju svojih poloaja. o. Osnovna koordinacija treba da odredi tehnike i procedure za koritenje veza,identifikacije ciljeva, i pomjeranja vatre. Ostala pozornost treba da bude na
4 2

TP 90-10-1

civilnoj populaciji, kuama, medicinskim centrima, kolama, javnim ustanovama, i historijskim spomenicima. Plan vatre ukljuuje integraciju i tenkovske vatre, pjeadiskog naoruanja, artiljerije, IBV, te iskrcanih snaga.Vatrena podrka moe biti indirektna i direktna. (1) Indirektna vatra se koristi sa normalnom ulogom za manevarske jedinice. (a) Indirektna vatrena podrka se planira da bi izolovala ciljeve, da bi se sprijeilo pregrupisavanje i ponovno snabdijevanje, da se unite poznata i sumnjiva komandna i osmatraka mjesta te radi neutralizacije neprijatelja. Zbog ogranienja terena u naseljima veina indirektne vatre mora biti sa visokim uglom. (b) Minobacai su najbolje sredstvo za indirektnu vatru koji mogu pogaati cilj sa mogunou bliskog gaanja to je odlika borbe u naseljenom mjestu. Prednji osmatrai se kreu sa prednjim jedinicama da vre korekciju vatre i ako treba, da prue podrku vatrama. (2) Direktna vatra je najefikasnija podrka za borbe u urbanim sredinama. Kada se locira cilj, tada se sa jednim ili dva pogodka moe zavriti ono to se ne moe zavriti sa plotunom indirektne vatre. Direktna vatra je klju uspjeha borbi u naseljenom mjestu. Najbolja vatrena podrka je od BoV Bradley, ali isto tako moe se koristiti od tenkova, haubica, i BVI koji mogu praviti ruevine te unitavati puteve i zgrada koje mogu usporavati pokretljivost napadaa. (a) Tenkovi mogu pokrivati vatrom jedinice kada su zauzele uporita.Tokom napada na naseljeno mjesto tenkovi nadziru ulazak pjeadijskih snaga dok se ne osigura siguran ulazak.Tenkovi moraju biti zatieni sa pjeadijskim naoruanjem od PTVP dok ne dou do svojih zatienih poloaja. Komandant mora uposliti svoje tenkove tako da bude u prednosti na duem rastojanju.Ovo se obino postie kada koristimo tenkove van naseljenih podruja, gdje oni mogu ostati za vrijeme trajanja napada radi pokrivanja puteva prilaza neprijateljskog oklopa. Ovo je naroito tano za vrijeme faze izoliranja. (b) U gradskim i ulinim borbama, kreu se du ulica zatieni pjeadijom,koja ih titi od PTVP. Tenkovi i BoV Bradley tite pjeadiju unitavajui neprijateljska uporita svojim tekim naoruanjem sa sigurne udaljenosti.Tenkovi su pogotovo pogodni jer svojom tekom vatrom mogu unitavati prepreke i svojom grtalicom razgrtati ruevine ( Ilustracija 3-8,strana 3-14). BoV Bradley takoer moe davati podrku svojim tekim mitraljezom 25 mm. (c) Veliki artiljeriski kalibri su pogodni za kratke domete za unitenje meta u zgradama.Ako je mogue, samohota 155 mm moe uspjeno unitavati bunkere, fortifikaciske objekte i neprijateljska betonska uporita za pregrupisavanje (Ilustracija 3-9, strana 3-14). Samohotka 155 mm moe se takoer koristiti za ienje pravaca prilaza. Artiljerija kalibra 105 i 203 mm takoer se moe koristiti u ovoj ulozi. Kako god, bez obzira na izloenost poloaja posade artiljerijskog oruja. Ovo nisu poeljna oruja koja bi trebalo koristiti u VOUT operacijama. U svakom sluaju, kad god se artiljerija koristi u direktnoj vatri, blizu nje se mora nalaziti pjeadija koja e im pruiti zatitu u sluaju neprijateljskog pjeadijskog napada. Koordinacija mora biti takoer napravljena tako da se obine granate zamjene sa visoko eksplozivnim (VE).
43

TP 90-10-1

Ilustracija 3-8 Tenkovi direktnom vatrom podravaju pjeadiju

Ilustracija 3-9 Artiljerija pri djejstvovanju direktnom vatrom 4 4

TP 90-10-1

(d) Tenkovi, samohote, BoV Bradley su vrlo ranjivi u naseljenim podrujima, te ih branioci mogu vrlo lahko neutralizirati. Motorizovani saobraaj je dosta reduciran, kanalizovan, i pogodan za zasjede sa bliskog rastojanja. Tenkovi takoer imaju taj nedostatak to ne mogu koristiti svoj glavni top jer ne mogu pokrivati mrtve prostore podruma ili viih spratova zgrada iz blizine ( Ilustracija 3-10).

POSADA TENKA NE MOE DA VIDI

MRTVI PROSTOR

MRTVI PROSTOR

POSADA TENKA NE MOE DA VIDI

Ilustracija 3-10 Mrtvi prostor tenka (e) U kretanju uskim ulicama ili irim ulicama sa uskim prolazom, pjeadija treba da isti zgrade sa obadvije strane ulice ispred tenkova. Prijelaz ljudstva preko otvorenih prostora je posebna opasnost. Potiskivanje vatrom neprijatelja i dim treba da prikriju manevar pjeadije i to treba da bude ukljueno u plan.Kada je potrebno tenk se uz osiguranje pjeadije prebacuje da bi unitio odgovarajui cilj.Kada je to podruje isto, pjeadija se prebacuje naprijed radi ienja sljedeeg. Zbog smanjene pokretljivosti i smanjenog vidokruga tenka pjeadija treba da ide ispred tenka i isti prolaz. Tenkovi i pjeadija treba da koriste tehniku kretanje sa nadgledanjem. Pjeadinac moe komunicirati sa posadom tenka koristei signale ruku i dlana te radio ureaja. (f) Za kretanje irokim ulicama pjeadijskom vodu se pridodaje sekcija tenkova tako da se na svakoj strani ulice nalazi po jedan. Tenk nikad ne smije biti samostalno upotrijebljen. Ostali tenkovi ili pridodati tenkovi bi trebalo da budu iza
45

TP 90-10-1

pjeadije i da unitavaju gornje ciljeve. Na irokim bulevarima komandiri mogu da upotrijebe tenkovski vod koji bi titio pjeadiski vod. Pjeadija bi trebalo da osigura prolaznost vodeih tenkova, tako da tenkovi koji se nalaze u pozadini, mogu da nadgledaju pokrete tih jedinica. (g) Ako bi neke pjeadijske jedinice trebalo da se kreu isuvie uskim ulicama za podrku tenkovima, mogu koristiti tenkove u formaciji kolone po jedan radi podrke.Tenkovi treba da manevriraju i pokrivaju jedan drugog dok pjeadija prua PTVP podrku. (h) Gdje je mogue, tenkovi prolaze kroz zgrade ili iza sruenih zidova kako bi bili zatieni od neprijateljskih PTVP. Zgrade bi prije svega trebalo da budu oiene od strane pjeadije. Prizemlja moraju biti oiena i osigurana tako da tenk ne moe propasti u podrum i ostati blokiran. U toku manevra svi mostovi i prelazi moraju biti deminirani i dovoljne nosivosti. Specifini pjeadijski elementi treba da podravaju zatitu dodijeljenih tenkova. (i) Sistemi direktne vatre, koji su u sastavu pjeadiskog bataljona - uglavnom PTVP, bestrzajne puke (u nekim jedinicama) i LPTO uglavnom se koriste za podrku kod zaposjedanja uporita. Nakon toga, ukoliko je neophodno, mogu se prebaciti naprijed radi borbe sa neprijateljskim oklopom u gradu. Poloaj protivoklopnog naoruanja mora ostavljati dovoljno prostora iza istog zbog povratnih gasova. Protivtenkovsko naoruanje nije tako efikasno kao tenkovski projektili za neutralizaciju meta iza zidova. Ono moe neutralizirati metu jedino ako se meta nalazi neposredno iza mjesta udara. PTVP ima veiki nedostatak zbog armiranja tek nakon 65 metara, te mogunosti da se ica za navoenje zakai za predmete na zemlji. Ovi faktori ograniavaju upotrebu kod bliskih susreta, kao to su oni u naseljenim podrujima. p. Snajperi su korisno sredstvo tokom VOUT operacija. U situacijama kada PD (pravila djejstvovanja) dozvoljavaju koritenje destruktivne sile, snajperi mogu da se koriste kao elementi osiguranja radi precizne dalekometne vatre. U zavisnosti od komandantove zamisli, snajperi se mogu koristiti i za protusnajpersko djelovanje ili im se dodjeljuju prioritetne mete. Snajperi mogu imati i zadatak da osmatraju tako da navode indirektnu artiljerisku vatru. Ukoliko su na snazi ogranienja PD, snajperi mogu biti najbolje sredstvo koje komandant bataljona ili ete ima na raspolaganju za spreavanje kolaterarne tete. Snajperi takoer mogu nadzirati operacije probijanja i zahtijevati indirektnu artiljerijsku vatru. Neovisno o misiji, snajper mora biti opremljen efikasnim stredstvom za osmatranje i postavljen na kljuni teren radi efikasnosti. (Za vie informacija o ofanzivnoj upotrebi snajpera pogledajte Izmjenu 1 u TP 71-2, TP 7-20, PO 23-14.) 3-12 RASPOLO@IVO VRIJEME Operacije u urbanim sredinama imaju sporiji tempo .Sljedei zadaci moraju da se imaju na umu kada se analizira vrijeme potrebno za napad na urbanom podruju. a. Zbog gustine okruenja na urbanom terenu, potrebno je vie vremena za ienje zgrada,blokova ili osa napredovanja. b. Snage se bre zamaraju zbog stresa i dodatne fizike zamorenosti radi ienja. c. Vie vremena je potrebno za izvianje i zatitu od vlastite vatre. Ovo tedi vrijeme u izvrenju komandantovog plana.
4 6

TP 90-10-1

Dio V KOMANDOVANJE I KONTROLA

Jedinice se bore odvojeno i izolovano jedne od drugih u izgraenim podrujima. Planiranje je centralizovano ali je izvrenje decentralizovano. 3-13 KOMANDOVANJE Vojnici i jedinice zahtijevaju nareenja o misiji koje su restriktivne u prirodi.Oni koriste detaljne kontrolne mjere radi lake decentralizovanog izvrenja. Povieni problemi oko komandovanja, kontrole i komunikacije iz viih komandi iziskuju poveanu inicijativu i odgovornost podreenih. 3-14 KONTROLA U izgraenim podrujima, radio komunikacije su manje efikasne nego terenski telefoni i kuriri. Jedinice se najee bore bez veze sa nadreenom komandom, jer je komunikacija iznad nivoa ete nesigurna.Pirotehniki signali se tee primjeuju zbog zgrada i dima.Glasovne komande se teko razumiju zbog velike buke i okruenja zgrada.

Dio VI BATALJON SNAGA ZA IZVO\ENJE NAPADA NA IZGRA\ENO PODRU^JE

Sljedee tehnike mogu se koristiti u bataljonu. One mogu biti samostalne operacije ali su najee operacije unutar brigade. 3-15 IZVO\ENJE PRAVOVREMENOG NAPADA Poto ete ili eta mogu biti izolovani tokom napada, komandat snaga za izvrenje zadataka mora njima dodati i neke elemente podrke koji e osigurati uspjeh njegovog plana. Mehanizovana vozila (tenkovi, transporteri, samohote, BOV Bradley) koje se pridodaju jedinicama, imaju svoju vlastitu logistiku.Tenkovi BOV Bradley, PVoPV mogu se koristiti za izolaciju teih ciljeva zatienih zgradama ili ruevinama. Ininjerci mogu ukloniti prepreke koje spreavaju napad. Sve ove operacije se mogu modificirati za svu pjeadiju. Komandant snaga za izvrenje zadataka planira izvrenje pravovremenog napada po prihvatanju sljedeih aktivnosti: a. Izvi|anje cilja Komandant vri izvianje cilja sa podreenim komandirima radi kompletiranja plana napada. b. Pokret do cilja SIZ se kreu do cilja koristei zaklon i maskiranje tako da zaobilaze depove ili osvijetljena podruja, te neprijateljske bokove i pozadinu. Izvidaki i sigurnosni elementi vre otkrivanje neprijateljskih poloaja, snage i prepreke koje e ih ometati u prilasku neprijatelju po planu napada. Prepreke bi trebalo savladati ili zaobii. c. Izolacija cilja Komadant SIZ postavlja elemente za direktnu i indirektnu vatru tamo odakle oni mogu najbolje podrati napad.OPSIG je zaduena za odluke o neprijatelju o pitanju neprijatelja, lokacije i snage napada. Elementi podrke bataljona daju podrku i jurinim elementima. Komandant SIZ treba da koordinira direktnu i indirektnu vatru da bi potisnuo neprijatelja, zaklonio jurini element, zatitio akcije probijanja, te izolirao neprijatelja blokirajui mu dolazak pojaanja ili mogunosti protunapada.
47

TP 90-10-1

d. Osiguranje upori{ta. SIZ jurini elementi treba da uhvate, unite ili natjeraju na povlaenje i osvoje sve neprijateljske ciljeve koji su potrebni po zamisli komandanta. e. ^i{}enje izgra|enog podru~ja. Pridodate snage ili druge odreene snage iste teritoriju koristei tehnike na osnovu komandantove zamisli. 3-16 OVLADAVANJE KLJU^NIM CILJEVIMA Mnoga izgraena podruja su graena oko kljunih objekata kao to su raskrsnice puteva ili mostova.Kljuni elementi mogu biti mostovi preko rijeka. Obian pravovremeni napad moda nee uspjeti zato to e dati neprijatelju dovoljno vremena da razori most. Zato komandant mora planirati napad tako da bude dovoljno brz kroz izgraeno podruje, prepustajui ienje jedinicama koje slijede jurine jedinice ( Ilustracija 3-11).

CILJ

IZBJEGAVANJE NEPRIJATELJSKE ODBRANE

Ilustracija 3-11 Ovladavanje kljunim ciljem

a. Ovo su vrste operacija koje imaju najvie uspjeha kada neprijatelj nema vremena da se utvrdi. Zbog znaaja cilja, osnovno razmatranje treba da bude o tome kako to prije proi i postaviti odbranu kroz teren kako neprijatelj ne bi mogao reagovati i zaposjesti objekat dok jo uvijek ne pripada nikome. b. SIZ treba da izbjegnu kontakt sa neprijateljem. Ako je neprijateljski otpor jak, trebalo bi ga zaobii.Ova potrona borba mora se izbjei kako bi SIZ stigle do mosta to je prije mogue. c. Komandant SIZ mora organizovati svoje SIZ u dvije ose zbog vee fleksibilnosti u kontaktu sa neprijateljem.Vodee jedinice sa svake ose izviaju kako napreduju. Vodee snage treba da pronau neprijatelja, zadre ga vatrom, i brzo ga zaobiu.
4 8

TP 90-10-1

d. Jedinice se kreu ukrcane ka izgraenom podruju. Po dostizanju ivice naseljenog mjesta, trupe ostaju ukrcane sve dok ne naiu na neprijateljski otpor tako da im on znaajnije ne uspori napredovanje. Kad se to desi, vodovi se iskrcavaju radi zauzimanja poloaja za blokiranje i osiguranja napredovanja SIZ. e. Kada je ciljem ovladano, SIZ organizuju odbranu perimetra. ete iste zgrade i ire podruje sve dotle dok se ne osigura irina podruja koja e titi most od neprijateljskog napada. Pridodati ininjerci pregledaju most i iste ga od eksploziva (Ilustracija 3-11). 3-17 INFILTRACIJA Sljedei primjeri pokazuju kako se izvodi akcija pjeadijskog bataljona sa pridodatim ininjercima.Sa manjim izmjenama, ovo se moe primijeniti i na mehanizirane iskrcane jedinice pjeadije jaine bataljona. a. Predgraa gradova esto nemaju snanu odbranu. Ti branitelji mogu imati samo nekoliko protivoklopnih poloaja, elementa za osiguranje na osnovnim pravcima, ili poloaje koji blokiraju prolaz prema kljunim takama u gradu. Jaka uporita i rezerva su dublje u gradu. b. Bataljon moe da ovlada dijelom grada tako to e ubaciti neke svoje vodove i ete izmeu poloaja neprijatelja u predgrau. Kreui se sporednim ulicama, koristei zaklon i maskiranje i koristei podrume i stranja dvorita zgrada, bataljon moe zauzeti glavnu ulicu zavisno od izgleda terena, da izoluje neprijatelja te da pomogne prateim jedinicama ulaz u izgraeno podruje. Ovakva infiltracija je mogua kada je slaba vidljivost i kad nema civila u podruju. c. Lahki pjeadijski bataljon je najbolje organizovan za ubacivanje kada je svakoj eti pridodat ininjeriski vod a rezerva se pridrava MNTT-V uslova. Svaka od eta bi trebalo da ima liniju ubacivanja u zavisnosti od komandantove procjene i situacije. U zavisnosti od strukture konstrukcija u naseljenom podruju i ulica, linija bi trebalo da bude od 500 do 1500 metara iroka. d. Pjeadiske jedinice se kreu koraajui, unjajui se, koristei pogodan zaklon i maskiranje. Minobacai i artiljeriska vatra mogu se koristiti za vezanje panje neprijatelja i prikrivanje zvukova pjeadije. e. BOV Bradley ili VoP su postavljeni tako da pokrivaju pravce prilaza neprijateljskih vozila.Komandant bataljona moe postaviti svoj protuoklopni (lahki) vod ili etu (padobransko ili zrano desantnu) da pokriva mogue pravce prilaza ako BOV Bradley ili tenkovi nisu dostupni. Izviaki vodovi i PO ete pokrivaju ranjivija krila bataljona. Takoer PO eta moe pruiti i podrku vatrom ako se nalazi na adekvatnom poloaju. f. Kako se ete kreu kroz urbano podruje, one osiguravaju svoje bokove. Elementi bonog osiguranja se ostavlju du pravca da bi upozorili u sluaju napada sa boka. Ininjerci pomau u prelasku ili zaobilasku prepreka i minskih polja. Neprijateljski poloaji se zaobilaze, ali se o njima alju izvjetaji. g. Pjeadiske ete koje se ubacuju, napreduju dok ne dou do cilja. Tada, one se konsoliduju i reorganizuju te pripremaju za meusobnu podrku. Patroliraju po prednjoj liniji i bokovima, da ostvare kontakt sa svim ostalim. Komandiri eta treba da uspostave granicu napredovanja i smanje mogunost kontakta
49

TP 90-10-1

sa neprijateljem ili da poduzmu mjere osiguranja od vlastitih snaga koje se nalaze u blizini. h. Ako infiltrirane jedinice poraze neprijatelja, tada ostatak bataljona prilazi i poinje sljedea faza operacije. Ako se neprijatelj nije povukao, bataljon mora prvo oisti teren i onda prijei u sljedeu fazu operacije (Ilustracija 3-12).

CILJ

Ilustracija 3-12 Ubacivanje

3-18 OSIGURANJE PUTEVA Pjeadijski bataljon treba da oisti zgrade da bi osigurao prolaz kroz grad. Brzina kojom e to uraditi zavisi od otpora neprijatelja te veliine i broja zgrada. U prigradskim zonama, ide se od raskra ulica do raskra ulica.Ostali vodovi vre bono osiguranje kroz paralelne ulice i ispituju bokove. a.U zavisnosti od brzine i neprijateljske situacije pjeadija se moe kretati u vozilima ili van njih. Vodovi se kreu irim ulicama, izbjegavajui uske ulice. Svaka sekcija osmatra vod ispred sebe, pregledajui drugu stranu ulice. Sekcije vre osiguranje krila meusobnom pokrivanjem. Borbena vozila koja vre pokrivanje, traba da budu osigurana iskrcanim trupama.Ostale trupe koje su u vozilima, tu i ostaju da bi osigurale maksimalnu brzinu i koritenje efekta oka koliko je potrebno dok se traga za neprijateljem ili trai cilj.
5 0

TP 90-10-1

b. Kada se ostvari kontakt sa neprijateljem, tenkovi pruaju podrku. Podrka vatrom fiksira i izolira neprijateljske poloaje, koje e iskrcane trupe manevrom napasti. c. Fazne linije se mogu koristiti da bi se kontrolisalo napredovanje eta i ostale aktivnosti. Na primjer, kod svake fazne linije prednje ete mogu ponovno uspostaviti kontakt, reorganizirati se, i nastaviti sa ienjem (Ilustracija 3-13).
FL PLAVO FL CRVENO FL ZELENO

FL PLAVO

FL CRVENO FL ZELENO

Ilustracija 3-13 ienje du pravca

Dio VII NAPAD ^ETNOG TIMA NA IZGRA\ENO PODRU^JE

Slijede tehnike koje se mogu koristiti za ete. Ovo mogu biti nezavisne operacije koje su dio bataljonskih operacija i mogu ih izvoditi svi tipovi pjeadije. 3-19. NAPAD NA BLOK Za napad na blok u naseljenom mjestu, eta bi trebalo da bude ojaana tenkovima i ininjercima. a. Ovu operacju karakterie to vodovi napadaju pod podrkom direktne i indirektne vatre.Uspjeh zavisi od izolacije neprijateljskih poloaja (koje su obino postavljene kao cilj za vodove), potiskujui neprijateljsko oruje, ovladavaju uporitima u bloku, i vre ienje zgrade prostoriju po prostoriju.
51

TP 90-10-1

(1) Organizacija po zadatku etnih timova varira u zavisnosti od terena u naseljenom mjestu. Primjer, nemehanizirana eta koja se bori u prigradskom naselju, moe se organizovati ovako: Dva streljaka voda ojaana ininjerijom - za juri; Jedan streljaki vod kao rezerva; Jedan tenkovski vod u podrci jurinim streljakim vodovima. (2) U sreditu grada neke ete se mogu organizovati i ovako: Dva voda, svaki sa ininjercima i tenkovima pod operativnom kontrolom i vodstvom komandira voda (OPKON) za juri. (Ininjerci i tenkovi su pod OPKON komandira voda koji djeluje nezavsno, jer se oekuje izolovana borba u toj oblasti.); Jedan vod u rezervi; Sva raspoloiva direktna i indirektna vatra se koristi za izolaciju neprijatelja. Direktna vatra du ulica i indirektna vatra na otvorenim prostorima pomae da se cilj izolira. b. Tenkovi, mitraljezi i ostala oruja usmjeravaju vatru za podrku na cilj iz zaklonjenih poloaja.Ova oruja ne smiju djejstvovati dugo vremena sa istih poloaja. Niandije bi trebalo da koriste vie poloaja te da se prebacuju na njih da bi dobili bolja polja vatre te da izbjegnu da ih neprijatelj otkrije. Direktna vatrena podrka zahtijeva sljedee: Mitraljezi djejstvuju du ulica po prozorima, vratima i ostalim ciljevima; BOV Bradley, tenkovi, VoP i dragoni otvaraju vatru po tenkovima i ostalim oklopnim vozilima; Tenkovi djejstvuju zatieni zidovima, prave ulaske u zgrade i pruaju zatitu od neprijateljskih tenkova, ako je potrebno; Strijelci djejstvuju po ukazanim ciljevima. c. Prije juria, komandir ete treba da upotrijebi dim da bi maskirao jurine vodove.On osigurava njihova krila sa direktnom vatrom i ako je potrebno uvoenjem rezerve. (1) Prikriveni dimom i podrani direktnom vatrom, jurini vod napada na izolirane objekte. Vod mora hitno upasti u objekte dok je neprijatelj okiran vatrenom podkom.Komandir ete treba da koordinira napad sa vatrenom podrkom tako da pokriva neprijatelja do zadnjeg momenta. (2) Vodovi i odjeljenja iste zgradu kako je objanjeno u dodatku E.Nakon ovladavanje blokom, eta se konsoliduje i reorganizuje te priprema za mogui protunapad ili nastavlja napad. (3) etni e timovi mehanizovane pjeadije biti organizovani na slinim linijama. Jurini vodovi moraju biti iskrcani. BOV Bradley i tenkovi mogu davati direktnu vatrenu podrku (Ilustracija 3-14). (4) Komandir ete moe a i ne mora korstiti tehniku brojanog obiljeavanja zgrada u svojoj zoni za vrijeme napada. Za vrijeme juria na uporita, samo uporite moe oznaavati neprijateljske snage.
5 2

TP 90-10-1

Ilustracija 3-14 etni napad na uporite

3-20. NAPAD NA NEPRIJATELJSKE PREDSTRA@E Sljedea diskusija prua vam tehnike za provoenje napada na brzu ruku na neprijateljske predstrae. Komandir etnog tima treba da da brzu procjenu faktora MNTT-V i reakciju primjerenu komandatovoj zamisli. a. Komandir etnog tima koristi oblike vatre i manevra.Njegovi tenkovi, BOV Bradley, MK 19 ili M2HB postavljeni na VVVT, i VoP zaposjedaju poloaje odakle vatrenom podrkom djejstvuju po predstrai, nastojei neprijatelja otjerati ili unititi mogunost njegovog pregrupisavanja. b. Tada se streljaki vodovi kreu u to podruje. Ne napadaju frontalno, ali sa zaklonjenih poloaja djejstvuju po napadnim takama. Kada vodovi priu predstraama,dim treba da prikriva njihov prilaz i da se pokrivaju vatrenom podrkom.Kada su vodovi blizu predstraa , prelaze na ienje zgrade i konsolidaciju. Tada je eta spremna na nastavak operacije ( Ilustracija 3-15,strana 3-24).
53

TP 90-10-1

DIM

ISKRCANE TRUPE

Ilustracija 3-15 Napad na brzu ruku izveden na predstrau

3 - 21. OVLADAVANJE KRU@NOM SAOBRA]AJNOM RASKRSNICOM eta bi trebalo da zauzme saobraajnu raskrsnicu, ili je osigura za vlastite snage ili da odbije neprijatelja ( Ilustracija 3-16).Ova operacija ukljuuje ienje zgrada oko raskrsnice i postavljanje PO naoruanja da je pokriva. Putevi do mjesta za osmatranje za oruja za direktnu podrku moraju se prvo deminirati.Neprijateljski pravci prilaza na bokovima moraju se minirati radi spreavanja neprijatelja da ih koristi. a. Nakon prikupljanja svih obavjetajnih podataka o neprijatelju, terenu i populaciji, komandir planira sljedee korake: Izolacija cilja; Ovladavanje i ienje zgrada oko raskrsnice pod zatitom tenkova, PTVP, i mitraljeza; Konsolidacija i priprema za mogui protunapad. b. Vlastite snage ne bi trebalo da pristupe raskrsnici dok nije pod kontrolom vlastitih jedinica.Raskrsnica je prirodna ubistvena zona.
5 4

TP 90-10-1

c. eta bi trebalo da bude organizovana na sljedei nain:

Sigurnosni element(zaduen za izolaciju raskrsnice); Jurini element ojaan ininjercima; Elementi podrke (daju direktnu vatrenu podrku za jurine elemente) koja je sastavljena od etnih BOV Bradley, VoP, MK 19 ili M2HB postavljenih na VVVT te pridodatih tenkova koji su spremni za djejstvo; Rezerva.

OSIGURANJE

ETA ORGANIZOVANA IZ ELEMENTA

PODRKA
I UR J

REZERVA SE MOE UPOTRIJEBITI ZA NAPAD

Ilustracija 3-16 Ovladavanje krunom saobraajnom raskrsnicom 55

TP 90-10-1

d. Na raznim koracima u operaciji, ove uloge podlone su i promjenama. Na primjer napadni elemenat moe istiti zgrade dok ih elementi podrke podravaju.Potom moe biti pozvana rezerva da preuzme juri. Isto tako moe se desiti da jedan jurini elemenat doe u povoljniji poloaj za izolaciju raskrsnice.U to vrijeme elemenat izolacije postati e jurini elemenat. 3-22. OVLADAVANJE KLJU^NIM TERENOM Kljuni teren dominira nad pravcima prilaza ili je lokacija koja je i za vlastite snage i za neprijatelja od velike vanosti.Most koji premotava kanal,kompleks zgrada, ili populacija sama po sebi moe biti kljuni teren.Zbog toga ovladavanje ovim takama prolaza, i osiguranje istih za prolaz vlastitih snaga je vjerovatan zadatak za pjeadijsku etu. a. Za ovakvu misiju pjeadijska eta bi trebala da: Oisti zgradu na blioj strani nasipa i zauzme poziciju koja e omoguavati dobar pogled na most te pruiti dobra polja vatre za oruja koja e pruati podrku. Brzo neutralizira neprijateljsko naoruanje sa druge strane nasipa; Koristi dimnu zavjesu da se smanji neprijateljsko osmatranje i reducira mijeanje vlastite direktne vatre; Ovlada mostobranom i zgradama koje dominiraju mostom na daljoj strani nasipa u jednom juriu na most; Osigurati prostor oko mosta kako bi ininjerci oistili prepreke i uklonili eksploziv sa mosta. b.Prvi korak u ovladavanju mostom je ienje zgrada na blioj obali. Komandir mora odluiti koja zgrada dominira nad mostom. Zgrada mora imati prostor za koritenje LPTO, Dragona, mitraljeza i automatskog oruja koji bi trebalo da prue vatrenu podrku u sluaju da se neprijatelj pregrupie. c.Prilikom potiskivanja neprijatelja na daljoj obali, prioritet vatre treba lo bi okrenuti prema mjestima odakle neprijatelj moe pokrivati most. Tenkovi, BOV Bradley, VoP, Dragoni u nekim sluajevima LPTO, mitraljezi montirani na VVVT u lahkim pjeadiskim PO vodovima ili padobranske ili zrano desantne protuoklopne ete mogu biti vrlo aktivne u ovim ulogama. VoP, Dragoni se mogu koristiti za odbijanje neprijateljskih tenkova od mosta. etni OVP treba da navodi artiljeriju i minobacae te da potisne pjeadijsko i PO oruje. d. Ciljevi koje napadaju vodovi, su zgrade koje dominiraju prilazima mostu. Jedan ili dva voda juriaju na most koristei sve zaklone dok su zatieni dimnom zavjesom. Oni su podrani od ostatka ete i pridodatih tenkova. Kada preu most, trae prebacivanje vatrene podrke i poinju ienje zgrada. Kada je prva zgrada oiena, vatrena podrka se prebacuje i nastavlja se sa napadom sve dok teritorija oko ciljnog podruja nije oiena. d. Nakon toga ininjerci iste most i njegove prolaze od mina,oteenja i prepreka. Komandir e moda proiriti teritorij da bi se osigurao od protuudara.Kad je most jednom oien, prebacuju se tenkovi i ostala vozila preko njega na drugu stranu mosta (Ilustracija 3-17).
5 6

TP 90-10-1
ZGRADE KOJE DOMINIRAJU PRILAZIMA SU CILJEVI

FL CRVENO

CIL

1
FLCRVENO

CIL

CIL

CIL

FL

PLAVO

FL

PLAVO

PODRKA

PODRKA

PODRKA

PODRKA

Ilustracija 3-17

Ovladavanje mostom

3-23. IZVI\ANJE U neodlonim okolnostima, eta moe imati za cilj uspostavu dodira sa neprijateljem u naseljenoj zoni du autoputa. Slino tome, eta moe imati za cilj izvianje takvog pravca radi pripreme napada za snage za izvoenje zadataka jaine bataljona. Ovakav tip misije se moe postii pomou pjeadijske ete bilo kojeg tipa zajedno sa pridodatim tenkovskim vodom, ukoliko je mogue. a. Ova operacija je karakteristina po smjenjujuim periodima brzog kretanja radi efikasnog pokrivanja rastojanja i po mnogo sporijem kretanju radi sigurnosti. Brzina kretanja koja se odreuje, zavisi od zemljita i neprijateljske situacije. b. Na otvorenim podrujima gdje je mogue ostvariti bre kretanje, tenkovska sekcija treba da bude vodea. Na zatvorenom terenu, pjeadija treba da predvodi akciju dok je pri kretanju pokrivaju tenkovi. Drugi pjeadijski vod i druga tenkovska sekcija se kreu paralelnim pravcem. Artiljerijska vatra se planira du samog pravca. Ininjerija prati vod koji vri funkciju prethodnice na glavnom pravcu u cilju pruanja pomoi u raiavanju prepreka i mina.
57

TP 90-10-1

c. Odjeljenje zauzima kljune take na autoputu (raskrsnice, mostove i nadvonjake) kombinacijom akcija: Izmeu kljunih taki, odjeljenje se kree sa pjeadijom koja je u vozilu kada kontakt sa neprijateljem nije vjerovatan; Na kljunim takama ili kada kontakt sa neprijateljem postane mogu, odjeljenje se kree sa iskrcanom pjeadijom u cilju raiavanja neprijateljskih poloaja, odnosno osiguranja kljune take. Tenkovi i druga borbena vozila podravaju iskrcanu pjeadiju. d. Na periferiji ili otvorenim podrujima, napredovanje ovakvog tipa se ostvaruje u jednoj osi sa vodeom isturenom jedinicom i elementima osiguranja koji provjeravaju sporedne ulice prilazei istim. U gradskom jezgru, ova operacija se izvodi kao koordinirano kretanje du dvije ili tri ose radi boljeg bonog osiguranja. e. Neprijateljski poloaji se unitavaju od strane odjeljenja ili, ukoliko je potreba za brim kretanjem izraenija, zaobilaze, a potom se o njima izvjetava te se preputaju drugim jedinicama. f. Manje jedinice koje ine odjeljenje, moraju koordinirati svoje aktivnosti. Komandir ete izvjetava SIZ bataljona o prikupljenim informacijama (Ilustracija 3-18).

Ilustracija 3-18 Izvianje pravca radi ostvarivanja pokreta za uspostavu dodira du autoputa koji prolazi kroz grad (komercijalni pravac) 5 8

TP 90-10-1

Dio VIII VOD U NAPADU NA IZGRA\ENO PODRU^JE

Vodovi rijetko izvode samostalne operacije u toku borbenih djelovanja u naseljenim podrujima, ali zbog tipa oekivane borbe, oni mogu biti izolirani i izgledati kao da djeluju sami. U ovom paragrafu se razmatraju tehnike koje su primjenjive od strane voda u ovakvim okolnostima. Ove operacije se izvode u okviru operacije ete. 3-24. NAPAD NA ZGRADU Najea ofanzivna misija voda u naseljenom podruju je napad na zgradu. Pripadnici voda moraju unititi branioce i osigurati zgradu. a. Napad obuhvata izolaciju zgrade s ciljem onemoguavanja bjekstva ili pojaanja njenih branilaca (sa koordinacijom na nivou ete); potiskivanje branilaca pomou 25 mm topovske, tenkovske, mitraljeske i minobacake vatre iz borbenog vozila; ulazak u zgradu na najslabije branjenoj taki ili kroz rupu probijenu tenkovskom paljbom; te ienje zgrade. Da bi se zgrada oistila, trupe obino idu ka najviem spratu i vre ienje od vrha do dna. Neophodna je uska koordinacija izmeu jurinih i podravajuih elemenata voda koritenjem radio ureaja, telefona, runih signala ili pirotehnikih sredstava. (1) Ukoliko vod napada na zgradu samostalno, potrebno ga je organizovati tako da obuhvata jurini, podravajui i sigurnosni elemenat radi pokrivanja krila i pozadine. Pored njegovog osnovnog elementa podrke, vod se moe podrati oklopnim borbenim vozilima, tenkovskim i drugim sredstvima ete. (2) Ukoliko vod izvodi napad, potpomognut ostatkom ete, sigurnost se prua drugim streljakim vodovima. Juri se sastoji iz tri faze: FAZA 1: Izolacija zgrade; FAZA 2: Ulazak u zgradu (osiguranje uporita); FAZA 3: Metodino ienje zgrade - prostorija po prostorija, sprat po sprat. (3) ienje vre streljaka odjeljenja, koja uzastopno prolaze jedno kroz drugo (kreui se u skokovima) osiguravajui tako sobe i spratove. Vodove iji je zadatak ienje zgrada, pomae ininjerija eksplozivnim sredstvima (Ilustracija 319, str. 3-30). 3-25. KRETANJE NIZ ULICU Prilikom kretanja u naseljenim podrujima, vod slijedi iste principe kretanja kao u drugim podrujima. Meutim, neke tehnike kretanja se moraju modifikovati da bi se prilagodile naseljenom podruju. Ovakvo razmatranje se usredsreuje na kretanje niz ulicu vodne prethodnice streljake ete, bilo mehanizovane ili nemehanizovane. a. Pripadnici voda moraju biti spremni da uzvrate vatrom bez odlaganja. Oni takoer moraju biti spremni i prepoznati svaki znak o postojanju neprijatelja te proslijediti takvu informaciju pravovremeno. b. Brzina kretanja zavisi od tipa operacije, zemljita i stepena neprijateljskog otpora. U prigradskim i slabije branjenim zonama, vod mehanizovane pjeadije rasporeuje vozila sa posadom du ulica, a iskrcano ljudstvo na isturene poloaje radi izvianja kljunih taki (raskrsnica, mostova). U sreditu naseljene zone ili u okolnostima kada se izvode borbena djejstva iz tekih oruja, vod se kree pjeice sa dva odjeljenja u prethodnici - po jedno sa svake strane puta, koristei sav raspoloiv
59

TP 90-10-1

zaklon. On se kreu kroz zgrade, ukoliko je to izvodljivo, da bi izbjegao izlaganje na ulici. Odjeljenja jedna drugom daju meusobnu podrku.

Ilustracija 3-19

Napad na zgradu

c. Neprijateljska akcija protiv voda se moe sastojati od zasjede na ulici, uzdune vatre niz ulice, snajperske vatre sa krovova ili artiljerijske, odnosno minobacake vatre. d. Radi zatite od ovakve vrste opasnosti, vod bi se morao kretati kroz zgrade i du zidova, koristei tenkove radi vatrene podrke i stacioniranja posade na krovovima ili na vrhu stepenita radi osiguranja, te pronalaenja branioca u sve tri dimenzije. e. Vod bi se morao kretati u formi dva elementa: manevarski elemenat (jedno odjeljenje na uskim ulicama), dva odjeljenja na irokim ulicama), koji se kreu naprijed, izviaju opasne zone i pribliavaju se neprijatelju; te zatitnog elementa (ostatak voda i njegovih sredstava za podrku), koji se kree iza manevarskog elementa, osigurava krila i pozadinu, te daje vatrenu podrku. Ova dva elementa, ili njihovi dijelovi, mogu zamijeniti uloge (Ilustracija 3-20).
6 0

TP 90-10-1

ELEMENT ZA NADGLEDANJE KREE SE IZA VODEEG ELEMENTA Ilustracija. 3-20 Kretanje niz ulicu

3-26. PROTUNAPADI Vodu se moe dodijeliti misija izvoenja protunapada iz jednog do dva razloga: radi vraanja odbrambenog poloaja ili kljune take, pri emu se razbija ili istjeruje neprijatelj sa svog uporita; ili radi zaustavljanja neprijateljskog napada udarajui na njegova krila i prisiljavajui ga da prekine napad i pree na odbranu na brzu ruku. a. Protunapadi voda se planiraju na nivou ete kako bi se sprijeio eventualni neprijateljski prodor. Oni moraju biti dobro koordinirani i estoki. Poeljno je da se protunapadi usmjere ka neprijateljskom boku i da se podravaju direktnom ili indirektnom vatrom. b. U prigradskim zonama, gdje je zemljite relativno otvoreno, vod mehanizovane pjeadije praen tenkovima moe da prie cilju protunapada sa posadom u vozilima radi efekta brzine. Tenkovima se unitavaju neprijateljski tenkovi i teka oruja dok se pjeadija iskrcava s ciljem ienja datog objekta. U sredinjim ili gusto naseljenim podrujima, tenkovima se napreduje pravovremeno, od mjesta do mjesta, ime se osigurava bliska podrka iskrcanim trupama. Protunapadi zahtijevaju sljedee:

Analizu vjerovatnih pravaca prilaza neprijatelja; Izvianje i uvjebavanje svakog pravca protunapada i svakog predloenog
poloaja za osiguranje; Izgradnju prepreka i borbenih poloaja radi kanaliziranja ili blokiranja neprijatelja.;
61

TP 90-10-1

Procjepe i prolaze na ovim preprekama ukoliko bi protunapade trebalo brzo

izvesti kako bi se poremetila neprijateljska akcija;

Brzo i estoko izvoenje - voe moraju dati primjer; Fleksibilnost reagovanja na nepredvidive okolnosti; Analizu vjerovatnih pravaca protunapada od strane neprijatelja; Plan vatrene podrke za protunapad i mogui odgovor na isti.

6 2

TP 90-10-1

Poglavlje 4 ODBRAMBENE OPERACIJE

Od dva modela odbrane, zonske i pokretne, zonska odbrana je model koji se najee primjenjuje jer postoji vie razloga zbog kojih je odbrana grada usredsreena na zadravanje teritorije. Pokretna odbrana je vie fokusirana na neprijatelja i komandant moe da odlui da primijeni ovaj vid odbrane na osnovu svoje procjene situacije. U naseljenom podruju branilac mora da iskoristi prednost objekata za zaklon i maskiranje. On takoer mora da razmotri ogranienja u pogledu manevarskih i osmatrakih mogunosti napadaa. Koritenjem zemljita i voenjem borbe sa dobro pripremljenih poloaja uz meusobnu podrku, odbrambene snage mogu nanijeti teke gubitke napadau, prisiliti ga na odstupanje, blokirati ga ili ga fiksirati ak i kada su u pitanju mnogo vee neprijateljske snage.

Dio I RAZMATRANJA ODBRAMBENIH OPERACIJA

Komandant mora odluiti da li je odbrana naseljenog podruja neophodna za uspjeno izvrenje njegove misije. Prije donoenja odluke, komandant treba da razmotri probleme o kojima se govori u nastavku ovog teksta. 4-1. RAZLOZI ZA ODBRANU U IZGRA\ENOM PODRU^JU Komandant treba da razmotri sljedee razloge za odbranu naseljenog podruja. a. Odreena naseljena podruja sadre strateke industrijske, saobraajne ili ekonomske komplekse koji se moraju odbraniti. Glavni gradovi i kulturni centri se brane u psiholoke ili moralne svrhe, ak i ukoliko oni ne nude taktiku prednost braniocu. Zbog rasprostranjenosti ovakvih zona, znatna borbena mo je potrebna da bi se iste i odbranile. Prema tome, odluka da se ovi kompleksi odbrane donosi se na politike vlasti ili komandanta na bojitu. b. Potreba branioca da pomjeri i koncentrie borbenu mo, te da prebaci veu koliinu MTS-a preko ire borbene zone zahtijeva zadravanje vitalnih saobraajnih centara. Kako veina saobraajnih centara opsluuje velike zone, komandant mora odbraniti cijelo naseljeno podruje da bi ostvario kontrolu nad ovim centrima. c. Kako su u cijelom svijetu naseljena podruja sve vea, nemogue je da snage izvode borbene operacije a da one ne zahvate gradove i mjesta. Veina pravaca prilaza povezuje manje gradove na svakih nekoliko kilometara i oni moraju biti pod kontrolom odbrambenih snaga. Ove zone se koriste kao borbeni poloaji ili otporne take. Blokirane ulice koje su pokrivene minobacaima i/ili artiljerijskom vatrom, kanaliu neprijateljska oklopna sredstva i minirane oblasti ili zone pokrivene protuoklopnom vatrom. Ukoliko napada pokua da zaobie naseljeno podruje, on moe raunati na opsenu tenkovsku vatru. Da bi se oistila jedna takva zona, napada mora rtvovati brzinu i silinu napada, te istroiti znatna sredstva. Grad ili mjesto moe lahko postati velika prepreka. d. Snage mogu biti koncentrisane u kritinim zonama. Zbog taktike prednosti za branioca, dobro obuene snage koje brane naseljeno podruje, mogu nanijeti velike gubitke brojno nadmonijem neprijatelju. Branilac moe sauvati veinu
63

TP 90-10-1

svoje borbene moi kako bi mu ista bila na raspolaganju na otvorenom terenu. Snage branioca koje ostaju u naseljenom podruju,i maju ulogu ekonominosti snaga. e. Snage se mogu kvalitetno maskirati u naseljenom podruju. Zrano fotografisanje, foto-izvianje i senzorski ureaji ne mogu otkriti snage rasmjetene u gradovima. Dobro ureena komandana mjesta, rezerve, kompleksi SBP kao i borbene snage u naseljenim mjestima je teko otkriti. 4-2. RAZLOZI PROTIV ODBRANE U NASELJENOM PODRU^JU Komandant treba da razmotri sljedee razloge zbog kojih nee pribjei odbrani naseljenog podruja. a. Lokacija naseljenog podruja ne podrava cjelokupan plan odbrane. Ukoliko je naseljeno podruje bilo naprijed ili nazad predaleko u odnosu na sektor odbrane jedinice, ili je izolovano ili se pak ne nalazi na pravcu oekivanog neprijateljskog pravca prilaza, komandant moe izabrati opciju da to naseljeno podruje ne brani. b. Oblinje zemljite omoguava neprijatelju da izvede obilazak i dospije na zatien ili maskiran pravac. Neka naseljena podruja, uglavnom manja, zaobilaze se glavnim putnim pravcem ili autoputem. Naseljeno podruje koje se moe lahko zaobii, obino e i biti zaobieno. c. Objekti u naseljenom podruju ne pruaju adekvatnu zatitu braniocu. Zone sa objektima od, uglavnom, lakih konstrukcija ili lahko zapaljivim objektima, pruaju slabu zatitu. Naseljeno podruje u blizini zapaljivih ili rizinih industrijskih zona, kao to su rafinerije ili hemijska postrojenja, nije neophodno braniti. d. Dominantno zemljite je blizu naseljenog podruja. Ukoliko neprijatelj moe ovladati jednim naseljenim podrujem jer je posjeo blie zemljite, komandant moe odluiti da izvodi odbranu sa tih poloaja prije nego odbranu naseljenog podruja. Ovo se odnosi uglavnom na manja naseljena mjesta kao to su sela. e. Sektor gaanja je uvijek povoljniji ako je izvan naseljenog podruja. Komandant moe odluiti da svu svoju odbranu ili dio iste zasnuje na dalekometnim sektorima gaanja koji se nalaze izvan naseljenog podruja. Ovo se odnosi uglavnom na sektore odbrane tekih oklopnih snaga u razliitim, manjim naseljenim podrujima okruenim zemljoradnikim poljima. f. Naseljeno podruje je od kulturnog, religijskog i historijskog znaaja. Takvo podruje moe da ima karakteristiku otvorenog grada i u tom sluaju, po meunarodnom zakonu, ono je demilitarizovano i kao takvo se ne smije ni braniti ni napadati. Napadake snage moraju preuzeti civilno-administrativnu kontrolu i tretirati civile kao neborbeno stanovnitvo u jednoj okupiranoj zemlji. Branilac mora smjesta evakuisati civilno stanovnitvo i ne smije ga naoruavati. Neki grad moe biti proglaen otvorenim jedino prije nego to je napadnut. Prisustvo velikog broja neborbenog stanovnitva, bolnica ili ranjenog ljudstva moe takoer uticati na komandantovu odluku da na poduzima odbranu naseljenog podruja.

Dio II KARAKTERISTIKE NASELJENIH PODRU^JA

Odbrana naseljenog podruja treba da bude organizovana oko kljunog zemljita, zgrada i oblasti radi ouvanja integriteta odbrane i omoguavanja kretanja branioca. Branilac mora organizovati i planirati odbranu vodei rauna o preprekama, pravcima
6 4

TP 90-10-1

prilaza, kljunom zemljitu, osmatrakim mogunostima i sektorima gaanja, objektima zatite i mogunostima maskiranja, rizicima od poara i komunikacijskim ogranienjima. 4-3. PREPREKE Sam grad predstavlja prepreku poto kanalie i oteava napad. Vjerovatni pravci prilaza treba da budu blokirani preprekama i pokriveni vatrom. Barijere i prepreke treba da bude ureene u tri pojasa. a. Prvi pojas prepreka je kod najbliih zgrada paralelno sa glavnim odbrambenim poloajem (GOP). Ovaj pojas se sastoji od ice i improvizovanih barijera (ukljuujui unutranjost zgrade, u podzemnim pravcima prilaza i u otvorenim zonama), opasnih mjesta i mrtvih prostora. Ove barijere i prepreke treba da budu pokrivene minama iznenaenja i dalekometnom vatrom ako je potrebno. Ovaj pojas oteava neprijateljsko kretanje, razbija i dezorganizira napadake formacije i nanosi gubitke. b. Drugi pojas prepreka je smjeten izmeu prvog pojasa i zgrada u GOP, ali izvan dometa runih bombi sa odbrambenih poloaja. On oteava kretanje, kanalie neprijatelja u najpovoljnije sektore gaanja, razbija napadake formacije i uzrokuje gubitke. Ovim pojasom se neprijateljski vojnici ne mogu trajno zaustaviti. Potrebno ga je izgraditi kvalitetno kako bi se iz njega izvukla najvea mogua korist, a ne s ciljem da to bude neprobojan zid. Uglavnom se sastoji iz ianih prepreka, improvizovanih barijera, rupa na putu i minskih polja. Potrebno ga je dobro pokriti minama iznenaenja (ukljuujui potezne mine). Trostruka iana prepreka se postavlja du linije zaprene vatre iz mitraljeza s ciljem usporavanja neprijatelja i navoenja na liniju zaprene vatre kako bi se mitraljeska vatra to efikasnije upotrijebila.
SKRIVEN EKSPLOZIV IANE PREPREKE MORAJU BITI POKRIVENE VATROM.

U ZGRADU

U AHT BLOKADA PUTA

ZAKAITE IH ZA ZGRADU ILI DRUGE PREPREKE RUPA NA PUTU RUPA MORA BITI DOVOLJNO VELIKA DA SRIJEI PROLAZAK.

PT/PP MINE SU SAKRIVENE OKO RUPE NA PUTU

NEPRIJATELJ

OVE PREPREKE ZAHTIJEVAJU POMO ININJERIJE.

Ilustracija 4-1 Primjer postavljanja prepreka i koritenja terenskih prirunih sredstava 65

TP 90-10-1

c. Trei pojas prepreka je pojas za onemoguavanje djejstva neprijatelja na odbrambene poloaje. ine ga iane prepreke razmjetene u krug, kroz i unutar zgrada te u blizini minskih polja kao u podzemnim prilazima. Ovaj pojas oteava i komplikuje mogunost neprijatelja da ostvari uporite u odbrambenoj zoni. Treba ga kvalitetno pokriti minama iznenaenja i MRUD- ovima intenzivno kao i minama sa detonatorskom kapslom. Mine iznenaenja i potezne mine se postavljaju na mjesta gdje ne mogu uzrokovati vlastite gubitke. d. Svi se pravci prilaza (povrinski i podzemni) moraju onemuguiti neprijatelju. Jedinice ne smiju previdjeti upotrebu zemljino pogodnih prepreka kao to su automobili, lake prikolice, itd. (Ilustracija 4-1), ili postavljanje mina za unitavanje ive sile i tenkova. 4-4. PRAVCI PRILAZA Branilac ne smije samo razmatrati konvencionalne pravce prilaza u i van grada nego i pravce unutar naseljenih podruja iznad i ispod nivoa zemljita. Branilac obino ima prednost. On poznaje grad i moe se kretati brzo sa jednog poloaja na drugi kroz zgrade i podzemne prolaze. 4-5. KLJU^NO ZEMLJI[TE Kljuno zemljite je bilo koje mjesto ijim zauzimanjem, zadravanjem ili kontrolom nae snage ili neprijatelj stie znaajnu prednost. Osnovni primjeri kljunog zemljita su mostovi iznad kanala ili rijeka, kompleksi zgrada, javni objekti ili slube, ili pak parkovi. Naseljena podruja su specifina po tome to se sama populacija naseljenog podruja moe smatrati kljunim zemljitem. Identifikacija kljunog zemljita omoguava braniocu da odabere odbrambene poloaje i doprinese pri odreivanju neprijateljskih ciljeva. 4-6. OSMATRANJE I POLJA PALJBE Branilac mora postaviti oruje tako da postigne maksimalan efekat i meusobnu vatrenu podrku. Ovim se omoguava voenje borbe veih dometa sa maksimalnim efektima. Artiljerijsko istureno osmatranje treba da se vri iznad nivoa ulice kako bi se vatra na neprijatelja podesila na maksimalan domet. Vatrena djejstvovanja i KZV se moraju usmjeriti na najvjerovatnije prilaze kako bi se omoguio brz prelazak na ugroene zone. 4-7. ZAKLON I MASKIRANJE Branilac treba da pripremi poloaje koristei zidove podove i plafone kao zatitu. Vojnici treba stalno da poboljavaju svoje poloaje koristei materijale koji su im dostupni. Kada se branilac mora premjestiti, on svoje izlaganje moe smanjiti pomou : pripremljenih prolaza u zgradi; kreui se kroz provjerene i oznaene podzemne prolaze; koristei rovove i kanalizacione sisteme; koristei maskiranje dimom ili mrakom radi prelaska preko otvorenih zona.

6 6

TP 90-10-1

4-8. RIZICI OD PO@ARA Dobro poznavanje zemljita omoguava braniocu da izbjegava zone koje bi mogle biti rizine u pogledu posljedica od poara. Svi gradovi su osjetljivi u smislu irenja poara, a posebno oni u kojima dominiraju drvene graevine. Branilac moe da pravovremeno prouzrokuje poar : da bi razbio i dezorganizovao napadaa; da bi kanalisao napadaa u pogodnije zone za voenje borbe; da bi oteao neprijateljsko osmatranje. 4-9. KOMUNIKACIJSKA OGRANI^ENJA ica je osnovno sredstvo komunikacija za kontrolu odbrane grada i za uspostavljanje sigurnosti. Meutim, ica nije najpouzdanije sredstvo jer moe biti prekinuta od strane neprijatelja. Radio veze u naseljenim podrujima su obino oteane zbog graevina i velike koncentracije elektrinih vodova. Nova generacija radio ureaja moe otkloniti ovaj problem, ali ne mogu sve jedinice u naseljenom podruju posjedovati ovakve radio ureaje. Prema tome, radio ureaj je alternativno sredstvo komunikacija. Vizuelni signali se takoer koriste, ali oni nisu uvijek efikasni usljed zaklonjenosti zgradama, zidovima i sl. Signali moraju biti planirani, s mogunou odailjanja na daljinu i potrebno je da ih sve jedinice na poloajima kao i sve pridodate jedinice razumiju. Jai um takoer oteava primjenu zvunih signala.

Dio III FAKTORI MNTT-V

Procedure i principi planiranja i organizovanja odbrane naseljenog podruja su isti kao i za druge odbrambene operacije. Pri izradi plana odbrane, branilac razmatra faktore misije, neprijatelja, terena, trupa i raspoloivog vremena (MNTT-V) sa naglaskom na vatrenu podrku, vrijeme pripreme, prioritete i kontrolne mjere za ostvarivanje sadejstva. Planiranje odbrane grada mora biti detaljno i koncizno. 4-10. MISIJA Komandant mora da dobije, analizira i razumije misiju prije nego to otpone planiranje. On moe da dobije misiju kao dopunsko nareenje (DOPNAR) ili zvanino operativno nareenje (OPNAR), te da analizira sve specificirane i naknadne zadatke. 4-11. NEPRIJATELJ Komandant mora takoer da izvri analizu tipa neprijatelja sa kojim moe raunati. Ukoliko je napada uglavnom sainjen od iskrcne pjeadije, najvea opasnost bi bila dozvoliti mu da utvrdi svoju otpornu taku. Ukoliko je napada uglavnom sainjen od oklopne i ukrcane motorizovane pjeadije, najvea opasnost bi bila da on grupie direktnu vatru i razbije poloaje branilaca. Prikupljanje obavjetajnih podataka za odbrambene operacije se ne svodi samo na prouavanje neprijatelja. Komandanti moraju dati najvie znaaja dobivanju i koritenju obavjetajnih podataka. Sastavni elementi obavjetajnog rada neophodni za borbu u naseljenim podrujima su razraeni u poglavlju 2. ovog prirunika. Oni obuhvataju:
67

TP 90-10-1

Planove ulica, vodovodne i kanalizacione mree; Kljune instalacije i postrojenja; Kljune civilne osobe; Civilnu policiju i paravojne snage; Izvore ishrane; Komunikacijske objekte i planove; Elektrine centrale.
4-12. TEREN Teren u naseljenim podrujima je trodimenzionalan: nivo zemljita (ulice i parkovi), iznad nivoa zemljita (zgrade) i ispod nivoa zemljita (podzemne eljeznice i kanalizacioni sistemi). Analiza vjetakih i prirodnih karakteristika zemljita je kljuna kod planiranja odbrane zemljita koje je naseljeno. Na odbrambeni plan komandanta utie tip naseljenog podruja u kojem e on djelovati. (Vidi poglavlje 1.) a. Selo (1) Sela su esto smjetena u uskim grlima u dolini, dominirajui veoma brzim pravcem prilaza preko zemljita. Ukoliko su zgrade u ovakvom selu od dobre konstrukcije dajui adekvatnu zatitu od direktne i indirektne vatre, mogue je utvrditi kvalitetnu odbranu lociranjem ete u gradu, uz kontrolu oblinjeg i dominirajueg zemljita od strane drugih elemenata bataljona. (2) Ukoliko zemljite omoguava lagan obilazak i ukoliko nema drugih sela na branjenom zemljitu, moe se desiti da jedinice ne budu dovoljno visprene i da ne uspiju odbraniti dato zemljite. Time bi dolo do lakeg obilaenja naih jedinica od strane neprijateljskih i odsijecanja istih (Ilustracija 4-2). (3) Sela na prilazima velikim gradovima ili mjestima komandant moe iskoristiti tako to e poveati dubinu odbrane ili osigurati bokove. Ova sela su esto karakteristina po grupama kua i zgrada od kamena, cigle ili betonskih elemenata.

Ilustracija 4-2 6 8

Selo

TP 90-10-1

Borbene poloaje veliine ete je mogue utvrditi u ovako malim selima kako bi se blokirali prilazi prema glavnim odbrambenim poloajima. b. Pojasne zone (1) Pojasne zone se sastoje od kua, prodavnica i fabrika izgraenih du putnih pravaca ili u dolinama izmeu gradova i sela. One braniocu pruaju iste prednosti kao i sela. (2) Ukoliko je vidljivost zadovoljavajua a sektori gaanja dovoljno efikasni, jedinica koja djeluje kao jedinica za osiguranje, treba da zauzme samo nekoliko jakih poloaja du tog pojasa. Ovim e se neprijatelj obmanuti, u situaciji kada je napadnut sa velikog odstojanja, razmiljajui o pojasu kao o produenoj liniji odbrane. Pojasne zone esto omoguavaju pokrivanje prilaza za povlaenje titei bokove od napada neprijateljskih snaga a prije nego snage za osiguranje postanu odlunije angaovane (Ilustracija 4-3).

Ilustracija 4-3

Pojasne zone

c. Gradovi i mjesta (1) Manje snage mogu ostvariti borbenu nadmo pri odbrani manjeg mjesta ili grada koji predstavlja usko grlo ukoliko razmjeste tenkove, BOV Bradley, VoP i Dragone na poloaje koji dominiraju kljunim prilazima. Da bi se neprijatelj onemoguio u pokuaju obilaska grada ili mjesta, odbrambene snage treba da kontroliu kljuno zemljite i ostvare koordinaciju sa susjednim snagama. Rezervne snage treba razmjestiti tako da mogu brzo da prue pojaanje kritinim zonama. Prepreke i minska polja pomau pri usporavanju i kanalisanju napadaa.
69

TP 90-10-1

(2) Nalaenje poloaja u gradovima i mjestima koji pruaju zadovo-ljavajue sektore gaanja i zatitu esto je teko izvodljivo. Istureni rubovi grada obino pruaju najbolje sektore gaanja ali isto tako mogu postati i lagana meta neprijateljskog izvianja i vatre radi podrke. Ove zone su esto naseljene zgradama za stanovanje koje su izgraene od lahkog materijala. Fabrike, civilne zgrade i druge jake graevine koje pruaju adekvatnu zatitu i koje su pogodnije za odbranu, najvjerovatnije se mogu nai dublje u gradovima i imaju ograniene sektore gaanja na pravcima prilaza. (3) Kako istureni rub grada oigledno predstavlja poloaj za branioca, potrebno ga je izbjegavati. Meutim, branilac moe utvrditi svoj poloaj samo ukoliko zemljite ograniava neprijateljske mogunosti za borbena djejstva ili ako sadri zgrade od jae konstrukcije koje pruaju adekvatnu zatitu jedinici koja izvodi odbranu. (4) U poetku, snage mogu biti rasporeene na borbene poloaje na isturenim rubovima grada. Njihova misija je da daju rano upozorenje o neprijateljevom napredovanju, da napadnu neprijatelja sa veeg odstojanja te da obmane neprijatelja u pogledu stvarnog rasporeda odbrane. Ove snage treba da se povuku na vrijeme kako bi izbjegle odluujuu borbu. Ukoliko je osmatranje sa isturenog ruba ogranieno, snage je potrebno razmjestiti na povoljnije zemljite na isturenim ili bonim dijelovima grada s ciljem boljeg osmatranja i djejstvovanja na neprijatelja sa vee udaljenosti. (5) U cilju spreavanja padobransko-desantnih operacija u gradu ili mjestu, komandant mora da zatiti vjerovatne lokacije sputanja, kao to su parkovi, stadioni ili prostrani krovovi i aerodromi primjenjujui vatrene prepreke (Ilustracija 4-4).

Ilustracija 4-4

Gradovi i mjesta

7 0

TP 90-10-1

d. Ve}a naseljena podru}ja (1) U velikim naseljenim podrujima komandant mora da uzme u obzir ogranieno zemljite zbog velikih zgrada koje su obino izgraene jedna pored druge. Ovo zahtijeva gusto locirano ljudstvo i manje sektore gaanja nego na prirodnom otvorenom zemljitu. Jedinice zauzimaju odbrambene poloaje irinom fronta u obimu od priblino jedne treine prostora na otvorenom zemljitu. Jedna pjeadijska eta koja zauzima 1500 do 2000 metara prostora na otvorenom zemljitu, obino je ograniena na irinu fronta od 300 do 800 metara u naseljenom podruju. Gusto rasporeene zgrade, ruevine i ulice diktiraju irinu fronta jedinice (Tabela 4-1).
JEDINICA [IRINA FRONTA DUBINE

Bataljon ili SIZ bataljona eta ili etni timovi Vod

4-8 blokova 2-4 bloka 1-2 bloka

3-6 blokova 2-3 bloka 1 blok

NAPOMENA: Prosjean gradski blok ima irinu fronta od oko 175 m. Ove min brojke se odnose na zone guste blokovske izgradnje; viespratnice; te podzemne prolaze. Tab. 4-1 Pribline irine i dubine fronta u veim naseljenim podrujima

(2) U veim naseljenim podrujima, jedinici veliine bataljona je dat sektor u cilju odbrane i normalne uspostave serije odbrambenih poloaja. Za razliku od sela i gradova, prirodno zemljite u blizini naseljenog podruja obino nije dostupno komandantu za integrisanje u njegov plan. Iako je neophodno odrati meusobnu podrku izmeu poloaja, naseljeno podruje esto prua pravce za ubacivanje koje neprijatelj moe upotrijebiti za prolazak izmeu poloaja. Prema tome, branilac mora identifikovati sljedee: Poloaje koji mu omoguavaju iznenadnu vatru na ubaenog neprijatelja. Zatiene i maskirane pravce za kretanje vlastitih vojnika izmeu poloaja (podzemni putevi i kanalizacijski sistemi); Graevine koje dominiraju velikim podrujima; Podruja kao to su parkovi, bulevari, rijeke, autoputevi i eljeznice gdje protuoklopna sredstva imaju povoljne sektore gaanja; Vatrene poloaje za minobacae; Komandna mjesta koja pruaju zatitu, maskiranje i zadovoljavajuu komandnu kontrolu; Zatiena podruja za skladitenje zaliha. (3) Zgrade koje ine vei dio glavnog plana odbrane odabiru se za zauzimanje. Meusobna podrka izmeu ovih poloaja je od vitalnog znaaja za onemoguavanje manevra napadaa i bonog obuhvata odbrambenog poloaja, inei ga neodrivim. Zgrade koje su odabrane za zauzimanje kao odbrambeni poloaji trebalo bi da : Prue adekvatnu zatitu; Imaju jake podove kako bi graevina izdrala pod teinom ruevina; Imaju debele zidove;
71

TP 90-10-1

Da su izgraene od nazapaljivog materijala (izbjegavati drvo); Da su strategijski locirane (ugaone zgrade i poznate graevine); Da su u ulicama, alejama, odmoritima i parkovima. (Ove zgrade obino pruaju
bolje sektore gaanja i mnogo su bolje povezane sa ostalim zgradama.) 4-13. RASPOLO@IVE TRUPE Rasporeivanje trupa u naseljenim podrujima ovisi o mnogo faktora koji proizilaze iz MNTT-V kao i o misiji. a. Raspore|ivanje odjeljenja. Odjeljenja se obino moraju rasporediti u jedan ealon kako bi mogla djejstvovati prema oekivanom pravcu napada. U naseljenim podrujima, desetine mogu biti odvojene po prostorijama u zgradi ili biti rasporeene u razliitim zgradama. Poloaji odjeljenja se moraju meusobno podravati i omoguiti preklapajue sektore gaanja, ak i kada su razdvojeni zgradama ili zidovima (Il. 4-5, str. 4-10). b. Raspore|ivanje vodova. Kada komandant odlui gdje da izvodi odbrambene operacije, on treba da odabere borbeni poloaj za vod ili sektore za blokiranje odnosno ograniavanje neprijateljskih mogunosti manevra i kontrole u kljunim zonama. irina fronta voda je oko jednog do dva bloka zgrada. Zajedno sa njegovim osnovnim i rezervnim poloajima, komandir voda obino odabira jedan dopunski poloaj s ciljem promjene orijentacije odbrane radi udara na neprijatelja iz drugog pravca.

SEKTORI GAANJA

Ilustracija 4-5

Sektori gaanja

c. Raspore|ivanje ~eta. Komandanti bataljona rasporeuju svoje ete na borbene poloaje ili sektore. irina fronta ete, ili ete sa pridatim dijelovima, koja izvodi odbrambena djejstva u naseljenom podruju, iznosi dva do etiri gradska bloka (300 - 800 m). Ovisno o tipu naseljenog podruja, eta se moe rasporediti na isturene poloaje bonih dijelova zone. Ovim se neprijatelj prisiljava na rano angaovanje bez odlunije borbe poto je obmanjen u pogledu stvarne lokacije glavne odbrane. Ostale ete se tada eventualno rasporeuju u serijama otpornih taki u centru grada ili mjesta. U svim sluajevima, meusobna podrka izmeu poloaja
7 2

TP 90-10-1

od vitalnog je znaaja. ete takoer treba da imaju oznaene rezervne i dopunske poloaje. d. Raspore|ivanje rezerve. Komandantov plan odbrane uvijek mora obuhvatati upotrebu rezerve. Rezervne snage treba da budu pripremljene za protunapad radi vraanja kljunih poloaja, blokiranja neprijateljskog prodora, zatite bokova, ili pak vatrene podrke pri odvajanju od neprijatelja i povlaenju na manje ugroene poloaje. Kod borbenih djejstava u naseljenom podruju, rezervne snage : Obino ini pjeadija; Moraju biti pokretne koliko god je mogue; Mogu biti sainjene od voda ili odjeljenja na nivou ete ili jednog voda na nivou bataljona; Mogu biti podrane tenkovima. e. Upotreba tenkova i BOV Bradley. Komandant treba da angauje tenkove i BOV-ove radi ostvarivanja prednosti zbog njihovih velikih dometa i pokretljivosti. Naseljena podruja ograniavaju pokretljivost tenkova i BOV Bradleya i ine ih ranjivim za protuoklopna oruja neprijateljske pjeadije. (1) Kada se angauju tenkovi i borbena vozila radi odbrane grada, pjeadija treba da bude rasporeena tako da prua sigurnost od bliske protutenkovske vatre i da otkriva ciljeve za oklopna vozila. Tenkovi i borbena vozila se rasporeuju na glavne, rezervne i dopunske poloaje kao i u glavne i rezervne sektore. Borbena vozila i protutenkovska oruja treba da dopune tenkovsku vatru. (2) Tenkovi i borbena vozila se lociraju na vjerovatnim pravcima prilaza kako bi se iskoristila prednost dalekometne vatre. Oni mogu biti : Razmjeteni na kraju grada na meusobno podravajuim poloajima; Locirani na kljunom zemljitu u bonim dijelovima grada ili sela; Upotrijebljeni za zatitu barikada i prepreka vatrenim djelovanjima; Dio rezerve. (3) Tenkovi i borbena vozila se obino rasporeuju kao vod. Meutim, sekcije i individualni tenkovi i borbena vozila mogu se dodati pjeadijskim vodovima ili desetinama. Ovako se tenkovima i borbenim vozilima prua blisko pjeadijsko osiguranje. Tenkovi i borbena vozila osiguravaju komandantu pokretne snage za davanje brzog odgovora na neprijateljsku prijetnju na razliitim pravcima prilaza. f. Upotreba vatrene podr{ke. Planiranje vatre mora biti precizno radi blizine ciljeva zgradama, minimalnih ogranienja dometa i zahtjeva premjetanja poloaja. Minobacaka i artiljerijska vatra se planira na vrhu i neposredno oko odbrambenih poloaja radi bliske podrke. (1) Artiljerijska vatrena podrka se primjenjuje za neposredno i posredno vatreno djelovanje. Artiljerijska vatra se koristi : Za suzbijanje i zasljepljivanje neprijateljskih elemenata zatite; Za razbijanje i guenje udara; Radi omoguavanja protubaterijske vatre; Radi podrke protunapada; Radi pruanja neposredne vatrene podrke kada je potrebno.
73

TP 90-10-1

(2) Minobacai na nivou ete i bataljona se rasporeuju u cilju poveanja efekta vatre pod velikim uglom. Koriste se pri djelovanju na : Neprijateljske zatitne poloaje; Neprijateljsku pjeadiju prije utvrivanja uporita; Ciljeve na krovu; Neprijateljska pojaanja u granicama dometa. (3) Zaprena vatra se planira radi zaustavljanja juria iskrcnih elemenata ispred odbrambenih poloaja. Vatra u gradu se planira du vjerovatnih pravaca napredovanja radi unitenja neprijatelja pri njegovom pokuaju dubljeg proboja. (4) Na nivou bataljona, komandant mora utvrditi prioritete vatre na osnovu neprijateljskih pravaca prilaza i sistema koji predstavljaju najveu opasnost za odbranu. Na primjer, u poetku neprijateljevog napredovanja, tenkovi, borbena vozila, te elementi osmatranja i osiguranja predstavljaju najveu opasnost za odbranu. Najprije se koncentriu protutenkovski voeni projektilt (PTVP) radi unitavanja tenkova, zatim se angauju borbena vozila. Artiljerijskom i minobacakom vatrom se suzbijaju i unitavaju neprijateljske PTVP i poloaji za osmatranje i osiguranje kao i svi ostali pratei elementi. Ukoliko neprijateljske formacije utvruju uporite, prioritet se pomjera na unitavanje neprijateljskih snaga u okviru proboja. (5) Kako neprijateljski napad napreduje u gradu, vatra se pojaava u cilju razdvajanja pjeadije od tenkovske podrke i borbenih vozila. U toku ove faze, artiljerija naih snaga se koncentrie na pjeadiju u napadu, PTVP te unitenje pojaanja na prilazima gradu. (6) Po otpoinjanju protunapada, prioritet se daje vatri radi podrke. Kada se pone sa djejstvom iz artiljerijskih oruja prema gore navedenom, ona moraju biti u pokretu i uvijek spremna za premjetanje na prethodno planirane poloaje radi izbjegavanja neprijateljske protubaterijske paljbe. (7) Minobacaki vod bataljona se u poetnoj fazi rasporeuje na istureni poloaj radi davanja podrke izviakom vodu. Nakon povlaenja izviakog voda, minobacaki vod se rasporeuje na mjesto odakle moe da prui podrku cijelom bataljonu. (8) Na nivou ete i voda, plan vatre obuhvata vatru iz organskog, pridodatog i podravajueg oruja. Komandir ete takoer planira vlastitu minobacaku i artiljerijsku vatru sa i oko svog borbenog poloaja radi davanja bliske podrke. (9) Na osnovu lokacije poloaja voda u vezi sa najvjerovatnijim pravcima prilaza, komandir ete treba da odredi zaprenu vatru komandirima vodova. Zatim, komandir svakog streljakog voda odreuje mitraljeske sektore gaanja i linije zaprene vatre. Ovi poloaji se odreuju radi osiguranja vezane briue vatre i meusobne podrke izmeu susjednih jedinica. Zaprena vatra se primjenjuje prema dogovorenim signalima od strane isturenih osmatraa voda. Planirana linija zaprene vatre se mora izvidjeti radi odreivanja obima briue vatre i lociranja mrtvog prostora, a pokriva se : Snajperskom vatrom; Tromblonima; Minama iznenaenja i ostalim minama; Posrednom vatrom.
7 4

TP 90-10-1

(10) PZO sredstva koja su dostupna komandantu, kao to je Stinger i Vulcan, obino se primjenjuju radi osiguranja sveobuhvatne PZO. Nedostatak dobrih vatrenih poloaja za dalekometne PZO raketne sisteme u naseljenom podruju moe ograniiti broj anagaovanog oruja. U odbrani, sistemi oruja se ponekad moraju podii na poloaj pomou dizalice ili zranog mosta. Krovovi i garae su dobri vatreni poloaji jer obino pruaju dobru liniju nianjenja. Stingeri i Vulcani se dodjeljuju za misiju zatite specifinih poloaja ili uopte radi podrke bataljona. g. Upotreba in`injeraca. Ininjerci se stavljaju pod kontrolu bataljona ili se dodaju etama i vodovima. Obino, jedan ininjerijski vod ili eta podrava bataljon ili bataljon za posebne zadatke. Komandanti moraju razraditi ininjeri jske zadatke kojima se pospjeuje preivljavanje, pokretljivost i ometanje neprijateljske pokretljivosti. Zadaci koje ispunjavaju ininjerci u odbrani naseljenog podruja obuhvataju : Izgradnju prepreka i stvaranje ruevina; ienje sektora gaanja; Polaganje mina; Pripremu pravaca prema pozadini; Pripremu borbenih poloaja; h. Upotreba protuoklopne ~ete. Protuoklopna eta obino prua podrku snagama za osiguranje bataljona, omoguavajui dalekometnu protuoklopnu vatru ispred glavne linije odbrane. Odvojene protuoklopne sekcije se pridodaju etama radi pokrivanja mogueg pravca prilaza oklopa. Kada se sigurnosne snage povuku, protuoklopna eta se rasporeuje za optu podrku (OP) bataljona. Ukoliko neprijateljske snage nisu oklopne, ili ako zemljite nije pogodno za primjenu VoP sistema, protuoklopni vodovi i ete iz lahkih desantnih i jurinih jedinica primjenjuju MK 19 rune bacae i 12,7 mm mitraljeze s ciljem davanja podrke jedinicama koje izvode odbranu. i. Upotreba izvi|a~kog voda. Ovisno o situaciji i zemljitu, izviaki vod bataljona omoguava da isturene snage za osiguranje u naseljenom podruju daju komandantu rano upozorenje o neprijateljskim aktivnostima. Nakon povlaenja snaga za osiguranje, izviakom vodu se dodjeljuje misija osiguranja boka ili pozadine, u cilju posjedanja odbrambenog sektora (ili borbenog poloaja), ili pak ostajanja u rezervi. j. Upotreba radara za zemaljsko osmatranje (RZO). Ovaj radar se najefikasnije primjenjuje na perifernim dijelovima naseljenog podruja zbog najpreglednije linije geometrijske vidljivosti u podruju. Kada je vidljivost ograniena, ukoliko se radi o povoljnim pravcima, ovaj radar se postavlja radi lociranja sektora. Zbog uobiajenih dometa koji se mogu nai u naseljenom podruju i prilino uskih dometa sektora, ovaj radar je pogodan za otkrivanje i neposrednu vatru. Unakrsni vektori su veoma vani u ovakvom okruenju. 4-14. RASPOLO@IVO VRIJEME Komandant mora da organizuje i uspostavi prioritete u svom radu u zavisnosti od raspoloivog vremena. Mnoge zadatke je mogue ispuniti istovremeno, ali prioriteti za pripremu treba da budu u skladu sa komandantovim nareenjem. U odbrambenim operacijama, primjeri prioriteta radnih priprema su sljedei.
75

TP 90-10-1

a. Uspostaviti osiguranje. Jedinica mora brzo uspostaviti sveobuhvatno osiguranje rasporeivanjem snaga na vjerovatne prilaze. Poloaji snaga moraju imati barem jednog vojnika za osiguranje u toku vrenja priprema. Plan izvianja i ometanja neprijateljskog izvianja treba da budu posebno razraen. b. Dodijeliti sektore odgovornosti. Granice odredjuju sektore odgovornosti. One obuhvataju podruja u kojima e jedinice dejstvovati i manevrisati bez mijeanja i kooordinacije sa drugim jedinicama. Odgovornost za glavne pravce prilaza se nikada ne smije dijeliti. U podrujima sa djelimino dodatim graevinama, u kojima su osmatranje i kretanje manje ogranieni, potrebno je uspostaviti granice du aleja i ulica ukljuujui obje strane ulice u jednom sektoru. Tamo gdje su zgrade od vrste konstrukcije, granice se mogu proiriti na jednu stranu ulice (Ilustracija 4-6, str. 4-14). c. O~istiti polja paljbe. U naseljenim podrujima, komandanti mogu sruiti neke graevine radi osiguranja bolje zatite i polja paljbe za branioca. Ukoliko je plafon u prostoriji na prizemlju dovoljno jak da izdri teinu ruevina, ruenjem zadnjeg sprata zgrade prije otpoinjanja borbe postie se dobra zatita od direktne vatre. Ruenjem itave zgrade poveavaju se polja paljbe i stvara prepreka neprijateljskom kretanju. Branioci moraju biti oprezni, u svakom sluaju. Prerano ili pretjerano ruenje zgrada mogu dati neprijatelju tane lokacije i unititi objekat za zatitu od indirektne vatre. Poruene zgrade takoer mogu smetati planiranim pravcima za povlaenje ili protunapad.
GRANICE

POLUODVOJENE

Ilustracija 4-6 7 6

Granice u naseljenim podrujima

TP 90-10-1

d. Odabrati i pripremiti po~etne borbene polo`aje. Komandant treba da odabere poloaje u dubini. Jedinica treba da pripremi poloaje im trupe stignu i nastavi sa pripremama sve dok traje posjedanje poloaja. Neprijateljsko ubacivanje ili kretanje se javlja ponekad izmeu i iza naih poloaja. Zbog toga, svaki poloaj mora biti ureen za sveobuhvatnu odbranu. Branilac takoer treba da : (1) Saini manje izmjene na spoljanjem izgledu zgrada gdje su poloaji locirani. (2) Zamrai ili zatiti prozore i druge otvore kako bi se odvratio neprijatelj od pogleda i ubacivanja runih bombi. Ovo se mora uraditi tako da neprijatelj ne moe znati iza kojeg otvora se nalaze branioci. (3) Ukloniti zapaljivi materijal kako bi se smanjio rizik od poara. Poar moe biti opasan za branioca i stvoriti dim kojim se zaklanja neprijatelj u napadu. Iz tih razloga, branioci treba da uklone sav zapaljivi materijal i osiguraju protivpoarnu opremu (vodu, pijesak, itd.). Opasnost od poara takoer utie na tip municije koja se koristi u odbrani. Ukoliko postoji rizik od poara, onda nije preporuljivo koristiti obiljeavajuu i zapaljivu municiju. (4) Iskljuiti elektrine i gasne instalacije. I propan i prirodni gas su eksplozivne materije. Prirodni gas je i otrovan i ne moe se filtrirati kroz zatitnu masku. Propan gas, iako nije otrovan, tei je od vazduha. Ukoliko iscuri u datu zonu, potiskuje kisik i uzrokuje guenje. Gasna mrea i struja se moraju iskljuiti u postrojenjima za opsluivanje grada. (5) Locirati poloaje izbjegavajui ablon. Jedinica treba da izbjegava oigledne borbene lokacije kao to je crkveni toranj. (6) Kamuflirati poloaje. (7) Pojaati poloaje sa raspoloivim sredstvima kao to su kreveti, namjetaj, itd. (8) Blokirati stepenite i vrata pomou ice ili drugog materijala u cilju spreavanja neprijateljaskog napredovanja. Napraviti rupe izmeu spratova i soba radi pokrivanja kretanja unutar zgrade. (9) Pripremiti karte sa izraunatim dometom, planove za djejstvo vatrom i skice sektora. (10) Urediti vatrene poloaje za mitraljeze u podrumima. Kada se podrumi ne koriste, potrebno ih je hermetiki zatvoriti radi onemoguavanja ulaska neprijatelja. (11) Uspostaviti dodatno snabdijevanje klasom V i sanitetskom opremom. e. Uspostaviti komunikacije. Komandanti treba da razmotre efekte naseljenim podrujima na komunikacije pri odreivanju vremena za uspostavljanje komunikacija. Ograniene linije vidljivosti utiu kako na vizuelne tako i na radio komunikacije. ica postavljena na nivou ulice moe se lahko otetiti usljed ruenja i saobraaja vozilima. Takoer, buka od borbenih djelovanja u naseljenom podruju mnogo je vea nego u drugim podrujima, inei zvune signale teko razumljivim. Zbog toga je vrijeme, potrebno za uspostavu efikasnog sistema komunikacija due od onoga koje je potrebno na konvencionalnom zemljitu. Komandanti treba da razmotre sljedee tehnike pri planiranju komunikacija: (1) Ako je mogue, poloiti icu unutar zgrada radi maksimalne zatite. (2) Koristititi postojee telefonske sisteme. Telefoni nisu uvijek sigurni iako su mnogi kablovi ispod zemlje.
77

TP 90-10-1

(3) Razmjestiti radio ureaje retransmisijske sisteme na drugom ili treem spratu zgrade. (4) Koristiti kurire na svim nivoima poto su oni najsigurnije sredstvo komunikacija. f. Postaviti prepreke i mine. Radi utede vremena i resursa prilikom pripremanja odbrane, komandanti moraju forsirati koritenje svih raspoloivih sredstava (automobila, ruevina) za postavljanje prepreka. Civilna graevinska oprema i materijali moraju se locirati i evidentirati. Ova oprema se moe koristiti uz ininjerijska sredstva ili umjesto oteene opreme. Prije toga potrebno je ostvariti koordinaciju sa odreenim civilnim vlastima. Ininjerci moraju biti u stanju da osiguraju savjet i sredstva u pogledu postavljanja prepreka i mina. Principi postavljanja mina i prepreka se ne mijenjaju u odbrani naseljenog podruja; ali se mijenjaju tehnike. Na primjer, ukopavanje i maskiranje mina na ulicama je tee zbog tvrdoe betona ili asfalta. Prepreke moraju biti uvezane u zgrade i ruevine kako bi se poveala njihova efikasnost i kanalisao neprijatelj. POKAM su najefikasnije na rubovima grada ili u parkovima; ali, u srcu grada, zone su isuvie ograniene (Vidi dodatak G). g. Pobolj{ati borbene polo`aje. Kada to vrijeme dozvoljava, svi poloaji, ukljuujui dodatne i rezervne poloaje, treba da se pojaaju vreama od pijeska i da prue zatitu od vatre. Pravovremena i precizna podrka od strane pridodatih ininjeraca uveliko pomae u ovome (Vidi dodatak E). h. Utvr|ivanje i ozna~avanje pravaca izme|u polo`aja. Izvianje koje vre svi odbrambeni elementi, pomae u odabiru pravaca koji e sluiti braniocima za premjetanje s jednog poloaja na drugi. Kretanje je od kljunog znaaja u borbi u naseljenom podruju. Rani odabir i oznaavanje pravaca doprinosi nadmoi branioca.

Dio IV KOMANDOVANJE I KONTROLA

U svim odbrambenim situacijama, komandant treba da se locira na isturenu poziciju kako bi mogao kontrolisati akciju. U naseljenom podruju, ovo je jo znaajniji momenat zbog prepreka, slabije vidljivosti, potekoa u komu-nikacijama i intenzivnije borbe. Grafike kontrolne mjere koje su iste za ostala taktika okruenja, takoer se koriste u borbi u naseljenom podruju. Ulice su idealne kao linije za regulisanje kretanja. Ove i druge kontrolne mjere omoguavaju koordinaciju itavom linijom komandovanja. 4-15. OBJEKTI ZA KOMANDNA MJESTA Objekti za komandna mjesta su locirani ispod zemlje. Njihova ranjivost zahtijeva sveobuhvatno osiguranje. Poto svaki objekat mora sam sebe osiguravati, neophodno je da bude u blizini rezervne jedinice zbog dodatnog osiguranja. Kada su locirani uz drugu jedinicu, objekti komandnih mjesta ne moraju da pruaju sami sebi osiguranje. Takoer, pojednostavljena organizcija komandnih mjesta je neophodna radi lakeg pokreta. Poto ruevine esto oteavaju kretanje gusjeniarskih i tokastih vozila, komande bataljona i ete moraju biti pripremljene da spakuju komunikacijsku i ostalu potrebnu opremu za izvoenje operacija.
7 8

TP 90-10-1

4-16. ORGANIZACIJA ODBRANE Bojno polje je podijeljeno na tri operativne zone - duboka, bliska i pozadinska. Na nivou bataljona, operacije se izvode u bliskoj operativnoj zoni. Odbrana se organizuje u tri zone : zona osiguranja, glavna borbena zona i pozadinska zona. Bataljon koji izvodi odbranu u naseljenom podruju moe dobiti misiju u bilo kojoj od ovih zona, ovisno o misiji brigade ili divizije (Ilustracija 4-7).

PODRUJE SNAGA ZA OSIGURANJE PKBP

DUBOKA PKBP

GLAVNO PODRUJE BITKE

BLISKA

POZADINA

POZADINSKA

Ilustracija 4-7

Organizacija bojnog polja

a. Sigurnosne operacije. Odbrambena borba poinje sa snagama kombinovanih rodova koji izvode operacije osiguranja daleko ispred glavnih snaga. Sigurnosne operacije obuhvataju operacije otkrivanja, operacije zatite i ako su ojaane sredstvima BP i SBP operacijama pokrivanja snaga. Komandant odluuje koja je operacija odgovarajua na osnovu faktora MNTT-V. Dodijeljene snage koriste svu raspoloivu borbenu mo s ciljem razbijanja neprijatelja i usporavanja siline njegovog udara. Artiljerija, taktiki i jurini helikopteri se angauju za otpoinjanje borbe. (1) Sigurnosne operacije doprinose odbrani tako to : Upozoravaju odbranu o jaini, lokaciji i optem pravcu glavnog i pomonog neprijateljskog napada; Onemoguavaju prvi neprijateljski ealon u formiranju rasporeda; Otpoinju rani napad na neprijateljske snage; Obmanjuju neprijatelja u pogledu stvarne lokacije glavnih odbrambenih snaga. (2) Povlaenje sigurnosnih snaga ne mora podrazumijevati slabljenje pritiska na neprijatelja. Okruenje naseljenog podruja moe iskomplikovati preuzimanje borbe od strane snaga glavne borbene zone. Meutim, ovaj prijenos se mora izvriti glatko radi spreavanja neprijateljske siline napada.
79

TP 90-10-1

b. Glavna borbena zona. Odluujua borba se odvija u glavnoj borbenoj zoni. U zavisnosti od prijetnje, komandant bataljona moe angaovati ete na isturenim dijelovima grada ili na borbenim poloajima u dubini. U oba sluaja, odbrana postaje jaa ukljuivanjem snaga koje izvode odbranu na bliskom zemljitu na bokovima odbrambene eme. Komandant bataljona obino angauje sigurnosne snage prema frontu kako bi se osiguralo rano upozorenje i neprijatelj onemoguio u prikupljanju obavjetajnih podataka o razmjetaju odbrane bataljona (Ometanje neprijateljskog izvianja, ilustracija 4-8).

PKPB

PKPB

POLOAJI U DUBINI

Ilustracija 4-8

Glavna borbena zona

(1) Veliina i lokacija borbenih poloaja u zoni operacija bataljona uglavnom zavisi od tipa neprijatelja sa kojim se rauna i sposobnosti kretanja izmedju poloaja radi blokiranja opasnih zona. Poeljno je locirati manje protuoklopne elemente, koje osigurava pjeadija, na isturenim dijelovima dok bi se glavna odbrana trebalo da izvodi u dubini. (2) Snage na borbenim poloajima na isturenim dijelovima grada ili mjesta trebalo bi da : Osiguraju rano upozorenje o neprijateljskom napredovanju; Djejstvuju na neprijatelja sa velikih dometa; Obmane neprijatelja u pogledu stvarne lokacije odbrane. (3) Kada neprijateljske snage uu i otponu manevar s ciljem zauzimanja poetnih ciljeva, branilac treba da angauje sva raspoloiva vatrena sredstva u cilju unitenja i suzbijanja neposredne vatre radi davanja podrke napadima na terenu. Na tenkove i borbena vozila se djejstvuje im se pojave na efektivnom dometu protuoklopnih oruja. (4) Kako se neprijateljski napad razvija, akcije komandanata manjih jedinica dobivaju na znaaju. Komandiri vodova i odjeljenja su esto odgovorni za voenje samostalne borbe. To znai da je od znaaja da sve starjeine razumiju koncept odbrane svojih komandanata.
8 0

TP 90-10-1

c. Pozadinska zona. Pozadinska zona se nalazi iza glavne borbene zone (GBZ). To je zona iz koje se dopremaju MTS i sredstva odravanja. Na nivou bataljona, objekti pozadinske zone se nalaze u GBZ. Oni nisu organizovani kao borbeni elementi nego kao elementi od kljunog znaaja za cjelokupnu odbranu. Zatita ovih elemenata je od vitalnog znaaja. 4-17. PROTUNAPAD Manje pjeadijske rezervne snage, koje podravaju borbena vozila i/ili tenkovi (ukoliko ih ima), moraju biti spremne za protunapad u cilju vraanja kljunih poloaja, blokiranja neprijateljskog proboja, osiguranja bokova kao i davanja vatrene podrke pri odvajanju od neprijatelja i povlaenju na manje ugroene poloaje. Kada je rezerva odreena za izvoenje protunapada radi pojaanja jedinice, ona moe biti dodijeljena jedinici u ijem sektoru se odvija protunapad. Inae, protunapad postaje teite glavnih snaga. Ovim se pospjeuje koordinacija, naroito ukoliko se protunapad odvija na poloajima na kojima je rasporeena jedinica. 4-18. ODBRANA ZA VRIJEME OGRANI^ENE VIDLJIVOSTI Komandant snaga za izvoenje zadae (SIZ) moe oekivati da neprijatelj iskoristi smanjenu vidljivost za izvoenje potrebnih operacija kako bi odrao ili postigao silinu udara po dnevnom svjetlu. (Vidi dodatak I sa detaljnijim informacijama). a. Komandanti treba da primijene sljedee mjere u cilju odbrane od nonih napada. (1) Odbrambeni poloaji i oruje sa posadom se moraju premjestiti prije mraka kako bi se neprijatelj obmanuo u pogledu njihove tane lokacije. (Odjeljenje i vatreni timovi se esto prebacuju u susjednu zgradu i pokrivaju isti pravac prilaza.) (2) Neposjednute zone izmeu jedinica, koje se pokrivaju kontrolisanom vatrom u toku dana, zaposijedaju se ili izviaju nou. (3) Radarski, senzorski i ureaji za nono osmatranje se postavljaju na ulice i otvorene zone. (4) Mine za uznemiravanje, ureaji za stvaranje buke, taktika ica i osmatraka mjesta (OM) se postavljaju na pomonim pravcima prilaza radi ranog upozorenja. (5) Osmatraka mjesta, planirana direktna vatra, patrole i ureaji za otkrivanje neprijateljskog upada se koriste radi spreavanja infiltracije. (6) Vjetako osvjetljenje se planira, ukljuujui primjenu uline rasvjete, reflektora, itd. (7) Oruja direktne vatre, trombloni i rune bombe se koriste kada je odbrana u iskuenju da izbjegne otkrivanje odbrambenih poloaja. b. Kada neprijatelj otpone noni napad, primjenjuje se zaprena vatra prema planiranom signalu. Oruje sa posadom, oruje na tenkovima kao i individualni strijelci djejstvuju u okviru dodijeljenih im sektora. Bombe i detonatorske mine se koriste kao zamjena za drugu vrstu vatre kada se neprijatelj pribliava poloajima. c. Branioci se premjetaju na dnevne poloaje prije svitanja. Za vrijeme napada u uslovima magle, kie ili snjenih oluja, primjenjuju se mnoge tehnike
81

TP 90-10-1

koje se koriste za nonu odbranu. Komandanti se moraju osloniti na osmatraka mjesta i patroliranje u ovakvim situacijama.

Dio V PLAN ODBRANE NA NIVOU BATALJONA

Plan odbrane za naseljeno podruje na nivou bataljona zavisi od veliine i lokacije podruja. Mnogi faktori moraju da se razmotre prije formiranja jednog takvog plana. 4-19. ODBRANA SELA SIZ jaine bataljona kojem je dodijeljen sektor odbrane koji obuhvata selo, moe uvrstiti selo kao otpornu taku u svojoj odbrani. Ovakvo koritenje naseljenog podruja je najee kada je selo smjeteno paralelno sa pravcem prilaza ili kada lei izmeu dvije vee prepreke. Da bi se ovakva jedna zona ugradila u plan odbrane, SIZ jaine bataljona mora da kontrolie vie zemljite na obje strane sela kako bi se sprijeila neprijateljska djelovanja sa ovih poloaja na selo. a. Veina tenkova i borbenih vozila snaga za posebne zadatke koristi se na mjestima gdje je manevarski prostor najvei (na kljunom zemljitu prema bokovima sela). Ovdje se takoer treba da koriste i protuoklopna vozila SIZ kao to su BOV Bradley i PVoP. Kako se sigurnosne snage povlae, a ete i/ili odjeljenja preuzimaju borbu, borbena vozila dobivaju podrku sa vatrenih poloaja u dubini. b. Iako je raspored SIZ jaine bataljona takav da spreava vee neprijateljske formacije od ugroavanja pozadine odnosno bokova sela, opasnost od ubacivanja manjih neprijateljskih jedinica upozorava da selo mora biti spremno za sveobuhvatnu odbranu. c. Ininjerija potrebna radi opercija pokretljivosti odjeljenja treba da ostane sa etom ili njenim pridatim dijelovima u gradu kako bi se omoguila kontinuirana ininjerijska podrka u sluaju izolacije te ete, odnosno njenih pridatih dijelova. Ininjerijska podrka za ostatak SIZ se mora centralizovano kontrolisati od strane komandanta i SIZ. Ininjerijska sredstva mogu biti u vidu direktne podrke drugih eta ili eta sa pridodatim dijelovima. Prioritet sredstava za postavljanje barijera, unitavanje kao i minskih sredstava prelazi u etu ili njene pridate dijelove koji su u tom selu. d. Komandant SIZ koristi kljuno zemljite na bokovima sela da bi sprijeio izolaciju odbrane sela. Otporne take u gradu treba da osiguraju jaku lokaciju na kojoj je mogue zaustaviti neprijatelja, oko kojeg se mogu izvoditi protunapadi (Ilustracija 4-9).

8 2

TP 90-10-1

Ilustracija 4-9

Odbrana sela na nivou bataljona

4-20.ODBRANA U SEKTORU Zajedno sa odbranom sela, SIZ jaine bataljona se dodjeljuje misija odbrane sektora u gradu (Il. 4-10). Bataljon treba da je u prednosti zbog spoljanjih elemenata koji osiguravaju rano upozorenje i usporavaju neprijatelja, kao i zbog jakih unutranjosti zgrada kojima se osigurava odbrana iz mjesta. Ovakva odbrana treba da pokriva zonu veliine 4 do 12 blokova kvadratnog rasporeda.

Ilustracija 4-10

Odbrana naseljenog sektora

a. Rasporeivanje SIZ jaine bataljona poinje sa izviakim vodom koji vri izvianje naseljenog podruja u cilju otkrivanja lokacije neprijatelja. Na kraju zone, gdje su polja vatre najvea, SIZ jaine bataljona angauje borbena vozila i ostala protuoklopna sredstva radi osiguranja odbrane velikih dometa.
83

TP 90-10-1

b. Prednji kraj borbenog podruja (PKBP) mora obuhvatiti najmanje osjetljive zgrade u sektoru. Ispred PKBP, SIZ jaine bataljona treba da organizuje snage zatite koje mogu biti u vidu ojaane ete. Snage zatite se koncentriu na prisiljavanje neprijatelja da se bori bez angaovanja u odluujuoj borbi. Ovo se postie maksimalnom upotrebom zasjeda i prepreka, te zatienih i maskiranih pravaca koji vode kroz zgrade radi odvajanja od neprijatelja. Snage zatite nanose gubitke i usporavaju neprijatelja izbjegavajui odluniju borbu poto zgrade izvan PKBP nisu pogodne za odbranu. Kako se akcija pribliava PKBP, snage zatite otkrivaju lokaciju neprijateljskog glavnog napada. Nakon izbijanja na PKBP, snage zatite se mogu upotrijebiti kao rezervne i za jaanje ostalih elemenata bataljona, ili se mogu upotrijebiti za protunapad s ciljem unitavanja otporne take neprijatelja. c. Odbrana du PKBP se sastoji od serije poloaja zauzetih kao i oni opisani u odbrani sela na nivou ete (Vidi paragraf 4-18). Karakteristike kljunog zemljita, kao to su jake zgrade, putni vorovi i dobri vatreni poloaji, predstavljaju centar odbrane otporne take. Na osnovu faktora MNTT-V, odbranu u sektoru mogu sainjavati otporne take ili borbeni poloaji. Otporne take locirane na ili koje pokrivaju odluujue zemljite veoma su efikasne u odbrani. Zgrade moraju biti pripremljene za odbranu kao to je navedeno u dodatku D. d. Borbena vozila se koriste za djejstva protiv neprijateljskih borbenih vozila, pokrivanje prepreka vatrom, poduzimanje protunapada tenkovima. Takoer se koriste za transport ranjenika i MTS-a na ili sa borbenih poloaja. e. Tenkovi dodijeljeni bataljonu se koriste za djejstva na neprijateljske tenkove, pokrivanje prepreka vatrom, te protunapade. Oni se angauju u vodovima ako je mogue, ali u zgusnutim zonama dodjeljuju se sekcijama. f. Artiljerijska i minobacaka vatra se primjenjuje radi suzbijanja i zasljepljivanja neprijateljskih elemenata osiguranja, djelovanja na neprijateljsku pjeadiju na prilazima vratima, osiguranja protubaterijske paljbe kao i radi davanja podrke protunapadima uz koritenje direktne i indirektne vatre. g. Inenjerija se dodaje snagama koje odstupaju radi pruanja pomoi pri polaganju mina i graevinskih prepreka, ienja polja paljbe, te pripremanja pravaca prema pozadini. Ovi pravci takoer treba da budu sa preprekama. Ininjerija mora davati podrku snagama na otpornim takama u pripremi borbenih poloaja. 4-21. OPERACIJE USPORAVANJA U IZGRA\ENOM PODRU^JU Svrha operacija usporavanja je da se uspori neprijatelj, nanesu gubici neprijatelju i da se zaustavi neprijatelj (gdje je mogue) bez odlunije borbe ili nadmaivanja neprijatelja manevrom. Usporavanje moe biti orijentisano na neprijatelja ili na specifino zemljite kao to je kljuna zgrada ili proizvodni kompleks. a. Operacija usporavanja u naseljenom podruju se sastoji od uzastopnih zasjeda i borbenih poloaja (Ilustracija 4-11, str. 4-22). (1) Zasjede se planiraju na osiguranim preprekama i usko su koordinirane ali bez centralizovanog pristupa izvoenju. Rasporeivanje SIZ jaine bataljona se vri pregrupisavanjem na raskrsnice od velikog znaaja. Zasjede mogu biti kombinovane sa napadima sa ogranienim ciljem na neprijateljske bokove.
8 4

TP 90-10-1

One su obino efikasne na krajevima otvorenog prostora, parkovima, irokim ulicama, itd. One se izvode pomou tenkova i borbenih vozila zajedno sa iskrcanom pjeadijom. (2) Borbeni poloaji se postavljaju tamo gdje teka oruja, kao to su tenkovi, borbena vozila, VoP, protuoklopna oruja i mitraljezi imaju najbolja polja vatre. Ovakve lokacije su obino raskrsnice glavnih ulica, parkovi i rubovi otvorenih naseljenih zona. Borbeni poloaji se paljivo i pravovremeno pripremaju, pojaavaju preprekama i poruenim zgradama, i podravaju se iz artiljerijskih oruja i minobacaa. Oni treba da nanesu maksimalne gubitke neprijatelju i prisile ga na pravovremeni napad. b. Tenkovi, borbena vozila i protuoklopna oruja moraju imati pripremljene glavne i rezervne poloaje da bi se umanjila njihova ranjivost. Koordinacija mora biti uspostavljena sa zasjedama pri operacijama izvlaenja sve dok ne steknu sigurnost u okviru borbenog poloaja. c. Bataljon SIZ su najefikasnije kada su rasporedjene u dva ealona u operacijama izvlaenja, izmjenjujui primjenu zasjeda i vatrenih dejstava sa borbenih poloaja.Ukoliko prijeti opasnost od neprijateljskog zauzimanja borbenog poloaja, eta se odvaja od neprijatelja i izvlai se pod borbom prema sljedeem borbenom poloaju. Dok eta prelazi preko linija odbrane druge ete prema pozadini, ona utvrdjuje drugi borbeni poloaj. Dim i eksplozivna sredstva se koriste pri odvajanju od neprijateja. Elementi osiguranja na boku se angauju radi spreavanja neprijatelja da napadne s boka. Moe se upotrijebiti i manja rezerva radi onemoguavanja iznenadne neprijateljske akcije i izvoenja kontinuiranih napada na neprijateljski bok. d. Smijer ininjerijskih aktivnosti mora biti usmjeren na podrku kod pripremanja borbenih poloaja. Decentralizira se u sluaju davanja podrke snagama koje su zaduene za izvoenje zasjeda. e. irina zone SIZ zavisi od karakteristika zgrada i prepreka du ulice i vremena za koje neprijatelj mora biti usporen.

Ilustracija 4-11

Bataljon izvodi usporavanje u izgraenom podruju 85

TP 90-10-1

Dio VI PLAN ODBRANE NA NIVOU ^ETE

Plan odbrane u izgraenom podruju na nivou ete zavisi od veliine i lokacije podruja. Mnogi faktori se moraju razmotriti prije formiranja ovakvog plana. 4-22. ODBRANA SELA Kada komandant ete izvri izvianje sela, on izvia okolno zemljite i, koristei prikupljene informacije, razvija plan odbrane (Ilustracija 4-12). Jedna od njegovih prvih odluka je da li da odbranu izvodi sa pjeadijom na prednjem kraju sela ili dalje u dubini sela.

Ilustracija 4-12

Odbrana sela na nivou ete

a. Nekoliko faktora utie na komandantovu odluku. Prvo, on mora da poznaje neprijatelja protiv kojeg e se njegova eta boriti. Ako su neprijateljske snage uglavnom sainjene od iskrcane pjeadije, pogubno bi bilo dozvoliti im da formiraju uporite u gradu. Ako se radi o oklopnim ili motorizovanim neprijateljskim jedinicama pjeadije, najvea opasnost prijeti od masovne neposredne vatre kojom se mogu razbiti odbrambeni poloaji ete. Komandir ete takoer mora razmotriti zemljite ispred i na bokovima sela sa kojeg neprijatelj moe neposredno gaati njegove poloaje. b. Vodovima se dodjeljuje manja grupa zgrada za potrebe pripremanja njihove odbrane, ime se omoguava komandiru voda da utvrdi meusobno podravajue poloaje veliine desetine. Ovako se poveava podruje koje moe kontrolisati vod i onemoguava neprijatelj u pokuaju izolacije ili obilaenja voda. Vod je odgovoran za put koji vodi kroz selo. Ostatak ete je rasporeen tako da omoguava sveobuhvatno osiguranje i odbranu u dubini. c. Poloaj minobacaa koji pripadaju eti, potrebno je odabrati tako da su oni zatieni od direktne vatre i da na putanjama mina nema nikakvih prepreka. BoV
8 6

TP 90-10-1

Bradley i OT ete se rasporeuju na poloaje prema pozadini zgrada i dvorita u kojima sistemi oruja pruaju dodatno pozadinsko i bono osiguranje. Borbena vozila se rasporeuju na glavne, rezervne i dopunske poloaje kao i na primarne i sekundarne sektore vatre. Ona se postavljaju u zaklon iza ruevina i zidova, ili unutar zgrada, za ulazak odnosno izlazak iz podruja. Neophodna je kontrola BoV Bradley i OT voda od strane komandira voda radi dosnabdijevanja, MEDEVAK i brzog premjetanja u toku bitke. d. Komandir ete locira isturenu zonu u kojoj je mogue rasporediti logistiku pratnju ete. Lokacija se bira u blizini autoputa radi lakeg izvlaenja i odravanja. Osmatrako mjesto u okviru ete se ureuje tamo gdje su najpogodniji sektori osmatranja. e. Komandir ete mora takoer odluiti koje zgrade treba sruiti. Da bi se porazio neprijatelj, on mora da ima dobra polje vatre, ali prijevremeno i prekomjerno ruenje zgrada moe otkriti njegove tane lokacije i unititi objekte zatite od direktne vatre. VoP koji se nalaze u eti, rasporeuju se na uzvienjima u i oko grada s ciljem postizanja odgovarajuih sektora vatre prema frontalnoj liniji i bokovima. f. Ako je tenkovski vod iz SIZ na raspolaganju, komandir ete postavlja tenkove du prednjeg kraja na kojem brza paljba moe nadomjestiti VoP i Dragon-e. Komandir tenkovskog voda mora odabrati tane vatrene poloaje i odrediti sektore vatre. Ukoliko su suoeni sa neprijateljskom pjeadijom, tenkovi se premjetaju na rezervne poloaje pri emu ih titi pjeadija. Ovi rezervni poloaji omoguavaju dejstvovanje tenkovima prema naprijed kao i prema bokovima uz minimalno kretanje. Nakon to se povuku sa poloaja na prednjem kraju grada, tenkovi osiguravaju pokretnu rezervu za tim. g. KZV se planira za suprotstavljanje najveoj prijetnji voda - neprijateljskoj pjeadiji. Kada je neophodno djelovanje KZV u naseljenoj zoni, minobacai su daleko efikasniji od artiljerije. Razlog za to je njihov vei ugao pada ime se daju vee anse djelovanju po ulicama. h. Prepreke, naroito prepreke za vozila, lahko se izrauju u naseljenom podruju. Komandir ete mora zaustaviti neprijateljska vozila bez ometanja vlastitog kretanja u selu. Zbog toga, on postavlja punjenje za izradu kratera po nareenju na kljunim ulinim lokacijama. Mine se polau na prilazima gradu i du pravaca koje eta ne namjerava koristiti. i. Ininjerija koja daje podrku, koristi C4 i ostale eksplozive za izradu pukarnica, eksplozivnih prepreka, itd. U zavisnosti od prioriteta posla, komandant zahtijeva od komandira ininjerijskog odjeljenja da pomae svakom pjeadijskom vodu koji vri pripremu sela za odbranu i da realizuje plan prepreka tima. Misija komandira odjeljenja je da kae pripadnicima pjeadije gdje tano da postave eksplozivna sredstva i koliko je eksploziva potrebno za postizanje eljenog efekta. On takoer pomae kod ureenja borbenog poloaja i evidentiranja minskih polja. j. Potronja municije je obino velika kod borbenih djelovanja u izgraenom podruju. Da bi se izbjeglo kretanje oko sela sa dodatnom municijom u toku bitke, komandir nareuje veu zalihu municije za svaki zaposjednuti poloaj voda ili odjeljenja. On takoer nalae vodovima da se snabdiju sa protivpoarnom opremom,
87

TP 90-10-1

vodom za pie, hranom, i sredstvima za pruanje prve pomoi na svakom poloaju odjeljenja. Ostali faktori koje komandir ete mora razmotriti su: Dosnabdijevanje; Medicinska evakuacija; Veza; Protupoarna zatita; Planiranje spavanja i spremnosti; Osiguranje; Ograniena vidljivost; Kontrola civila. k. Da bi se osigurala adekvatna veza, eta postavlja ianu mreu i razvija plan za pirotehnike signale. Rezervna ica se postavlja u sluaju prekida glavnog voda usljed kretanja vozila, poara ili neprijatelja. Komandir takoer planira upotrebu kurira u cijelom selu. 4-23. ODBRANA GRADSKOG BLOKA eta u izgraenom podruju moe dobiti zadatak da brani gradski blok u jezgru, periferiji ili nastanjenoj zoni. Ona izvodi ovu operaciju u skladu sa odbrambenom emom bataljona. Operacija treba da bude u koordinaciji sa akcijom snaga osiguranja koje su zaduene za usporavanje ispred poloaja ete. Odbrana treba da iskoristi prednost zatienosti zgradama koje dominiraju putevima. a. Dobro organizovana odbrana na nivou ete : Zaustavlja neprijateljski napad na putevima koristei prepreke i uzdunu vatru; Unitava neprijatelja koristei zasjede i direktnu vatru sa pripremljenih poloaja; Izbacuje neprijatelja iz uporita ili ostaje u mjestu radi izvoenja protunapada od strane bataljona. b. Operacija koju izvodi eta je mnogo efikasnija ukoliko ima dovoljno vremena za izvianje zemljita i pripremu prepreka i pojasa gaanja. Vozila koja nisu potrebna za odbranu potrebno je grupisati u borbenu logistiku pratnju bataljona. Osmatraka mjesta se nadopunjavaju patrolama, uglavnom nou, a veze treba da budu iane. eta treba da se organizuje tako da osigurava seriju osmatrakih mjesta, odbranu i rezervu koja je zaduena za protunapade. c. Odbrambene snage postavljaju zasjede na pravcima prilaza, pokrivaju prepreke vatrom, te pripremaju jaku odbranu unutar zgrada (dodatak D). Rezerva moe biti zaduena da : Pojaava vatre odbrane; Reaguje na prijetnju sa boka; Izvodi protunapade s ciljem izbacivanja neprijatelja iz uporita. d. Kontrola ininjerije se vri na nivou ete. Ininjerci izgrauju prepreke, pripremaju pravce prilaza i pomau u pripremanju odbrambenih poloaja. eta ili sekcija tenkova pridodatih eti treba da prui podrku direktnom vatrom iz tekih oruja, napada neprijateljske tenkove i podrava protunapade.
8 8

TP 90-10-1

4-24. OPERACIJE USPORAVANJA NA NIVOU ^ETE Usporavanje neprijatelja na nivou ete moe biti dio odbrane bataljona (Ilustracija 4-13). Ovim operacijama se razbijaju izviaki elementi neprijatelja ispred gradske periferije, spreava neprijateljski proboj u izgraenim podrujima, i ostvaruje se, odnosno, odrava kontakt sa neprijateljem s ciljem odreivanja jaine njegovih snaga i lokacije glavnog napada.
FL

FL

FL Ilustracija 4 -13

FL

Usporavanje na nivou ete u izgraenom podruju

a. Sektor ete mora biti pripremljen sa preprekama radi poboljanja efekta usporavanja. Ininjerci pripremaju prepreke na glavnim putevima izbjegavajui neke zatiene i maskirane puteve koji e naim snagama sluiti za pojaanje, pregrupisavanje i dosnabdijevanje. Ovi putevi se unitavaju kada vie nisu potrebni. b. Protivoklopni sistemi oruja se rasporeuju na perifernim dijelovima grada radi razbijanja neprijatelja na maksimalnom dometu. Oni se lociraju na prirodno zaklonjenim poloajima ili u pripremljenim zaklonima. Njima se gaaju vidljivi ciljevi nakon ega se oni povlae ili nastavljaju sa rezervnih poloaja. Vodovima se dodjeljuju sektori irine od 500 do 700 metara (jedan do dva bloka). Oni se pojaavaju sa senzorima ili osmatrakim radarima koji se postavljaju na perifernim dijelovima grada ili na gradskim uzvienjima. Vodovi vre usporavanje neprijatelja pomou patrola, osmatrakih mjesta i zasjeda koristei prednost svih postavljenih prepreka. Svaku akciju slijedi odvajanje od neprijatelja i odstupanje. Tokom dana, odbrana koristi rastresit raspored; nou, ona je koncentrisana. Od velikog znaaja je uska koordinacija aktivnosti. c. Tenkovima se podrava vod tako to se njima dejstvuje na neprijateljske tenkove, obezbjedjuje vatra radi pojaanja, pomae pri odvajanju voda od neprijatelja i prepreke pokrivaju vatrom.
89

TP 90-10-1

d. BoV Bradley pruaju podrku vodu na isti nain kao tenkovi osim to se njima dejstvuje na BTR, BMP i BRDM.. 4-25. ODBRANA KRU@NOG SAOBRA]AJNOG TOKA Streljaka eta ili etni tim moe dobiti zadatak da odbrani kljuni saobraajni kruni tok u izgraenom podruju u cilju spreavanja neprijateljskog zauzimanja istog (Ilustracija 4-14).

Ilustracija 4-14

Odbrana krunog saobraajnog toka

a. Komandir ete u ovoj misiji treba da analizira neprijateljske pravce prilaza i zgrade koje dominiraju ovim prilazima. On treba da isplanira svu potrebnu vatrenu mo na krunom saobraajnom toku kao i na pravcima prilaza koji vode do njega. On takoer planira sveobuhvatnu odbranu zgrada koje dominiraju ovim saobraajnim tokom da bi se sprijeilo okruivanje. Komandir mora da pripremi onoliko zatienih i maskiranih puteva izmeu zgrada koliko je mogue. Ovim se olakava koncentrisanje odnosno prebacivanje vatre i izvoenje protunapada. b. Preprekama se takoer neprijatelj moe onemoguiti u koritenju krunog saobraajnog toka. Planiranje prepreka u ovom sluaju mora razluiti da li nae snage treba da koriste dati kruni saobraajni tok. VoP i Dragon sistemima se moe djelovati preko saobraajnog krunog toka ako su sektori vatre dovoljno dugi. Tenkovima se napadaju neprijateljski tenkovi i ostvaruje direktna vatrena podrka iz tekih oruja u protunapadima. BoV Bradley se dejstvuje na BTR, BMP i BRDM, ime se osigurava direktna vatra radi zatite prepreka.

Dio VII PLAN ODBRANE NA NIVOU VODA

Plan odbrane u izgraenom podruju na nivou voda zavisi od faktora MNTT-V i PU.
9 0

TP 90-10-1

4-26. ODBRANA OTPORNE TA^KE Jedan od najeih zadataka odbrane koji se moe dodijeliti vodu, je odbrana otporne take - zgrade, dijela zgrade ili grupe manjih zgrada (Ilustracija 4-15). Odbrana koju izvodi vod, obino je dio misije ete (odbrana krunog saobraajnog toka, itd.). Vod mora onemoguiti neprijatelja da stvori uporite u nekoj od zgrada. On koristi svoje najjae sisteme oruja u tu svrhu, kao i vatrene podrke, organizuje sveobuhvatnu odbranu, zatim izvodi protunapade, odnosno zahtijeva protunapade od ete u cilju izbacivanja neprijatelja iz uporita. Komandir voda analizira svoj odbrambeni sektor radi davanja preporuka komandantu ete o najboljoj upotrebi prepreka i vatrene podrke.
CESTA

RIJEKA
RIJ EKA

Ilustracija 4-15

Odbrana otporne take

a. Vod treba da se organizuje na vie vatrenih poloaja lociranih tako da pokrivaju pravce prilaza, prepreke, te da osiguravaju meusobnu podrku. Snajperi se lociraju na viim spratovima zgrada. Elementi koji ne uestvuju u borbi, moraju biti spremni za protunapad, dejstvovanje iz vatrenih oruja, odnosno pojaavanje drugih elemenata voda. b. U zavisnosti od duine trajanja misije, vod mora imati zalihu sljedeeg: Ininjerijska oprema (aovi, lopate, ekii); Materijal za izgradnju prepreka (bodljikava ica, vree sa pijeskom); Municija (naroito bombe); Hrana i voda; Sanitetska oprema; Protupoarna oprema. 4-27. ODBRANA OD OKLOPA Zemljite u izgraenom podruju je pogodno za pjeadijsku odbranu protiv mehanizovane pjeadije i oklopnih snaga. Mehanizovana pjeadija i oklopne snage
91

CESTA

TP 90-10-1

nastoje da izbjegnu izgraena podruja ali mogu biti prisiljene da prou kroz njih. Dobro obuena pjeadija moe nanijeti velike gubitke ovim snagama. a. Izgraena podruja imaju neke karakteristike koje pogoduju pjeadijskim protuoklopnim operacijama. (1) Ruevine na ulicama se mogu iskoristiti za blokiranje neprijateljskih vozila, maskiranje mina i zaklanjanje, odnosno maskiranje pjeadije koja izvodi odbranu. (2) Ulice ograniavaju manevar oklopnih snaga, sektore vatre i veze, ime se smanjuje sposobnost neprijatelja da pojaa svoje snage. (3) Zgrade pruaju zatitu i omoguavaju maskiranje pjeadijskih snaga u odbrani. (4) Krovovi, hodnici i gornji spratovi pruaju dobre vatrene poloaje. (5) Kanalizacija, odvodni sistemi i podzemni prolazi omoguavaju kretanje ispod zemlje pjeadijskim snagama. b. Protuoklopne operacije u izgraenim podrujima obuhvataju sljedee faze planiranja: FAZA 1: Izabrati dobro podru~je djelovanja. Na neprijateljske tenkove je potrebno dejstvovati kada nisu sposobni da podravaju jedan drugog. Najbolji nain za pjeadinca da dejstvuje na tenkove je da unitava jedan po jedan, tako da uniti jedan tenk bez izlaganja vatri drugog. Tipine lokacije obuhvataju uske ulice, okuke na putu, T raskrsnice, mostove, tunele, puteve sa vie nivoa i podruje sa ruevinama. Manje vidljive lokacije se takoer koriste uz primjenu eksplozivnih sredstava ili mina koje slue kao prepreke. FAZA 2: Izabrati dobre polo`aje za postavljanje oru`ja. Najbolji poloaji za postavljanje oruja su mjesta na kojima su tenkovi najosjetljiviji a pjeadija najzatienija. Ukoliko su na tenku zatvoreni svi otvori, sposobnost tenka da osmatra i dejstvuje je ograniena, uglavnom prema pozadini i bokovima. Ilustracija 4-16 pokazuje oruja i vizuelni mrtvi prostor tenka kojem su zatvoreni otvori u odnosu na ciljeve u nivou tla. Slian mrtvi prostor postoji u odnosu na ciljeve locirane iznad.

TENK NE MOE VIDJETI

MRTVI PROSTOR

MRTVI PROSTOR TENK NE MOE VIDJETI Ilustracija 4-16 Tenkovima se ne moe dejstvovati na bliske ciljeve, ciljeve u nivou sa ulicom ili ciljeve locirane iznad 9 2

TP 90-10-1

FAZA 3: Odrediti orjentire cilja i odabrati na~in djelovanja. Nakon odabira poloaja za postavljanje oruja, odrediti orjentire cilja (OC) radi osiguranja pokrivanja podruja i kao sredstvo kontrolisanja vatre. OC moraju biti dovoljno vidljivi kroz nian strijelca i trebaju biti otporni na oteenja izazvana bitkom (npr., velike zgrade ili mostovi, ali ne drvee ili automobili). Komandant protivoklopne operacije treba da specificira kakav tip borbe treba primijeniti, kao to je frontalna, borba unakrsnom vatrom ili pak u dubini. Frontalna vatrena djejstva su najnepoeljnija jer se njima strijelac izlae najveem riziku da bude otkriven i jer se odvijaju tamo gdje je oklop najdeblji. (Za detaljnije informacije o tehnikama djejstvovanja po ciljevima, vidi TP 7-91 i/ili TP 23-1.) (a) Za pjeadiju, najbolja mjesta za dejstvovanje po tenkovima su bokovi i pozadina na nivou tla ili vrh tenka ukoliko su snage na uzvienom poloaju u zgradi (vidi Dodatak H za minimalnu udaljenost armiranja).Odgovarajua protivoklopna odbrana se moe organizovati kao to je prikazano na Ilustraciji 4-17.

Ilustracija 4-17

Protuoklopna odbrana voda

(b) Najbolje mjesto za dejstvovanje po tenku s boka je iznad drugog toka iz blizine. Ovo se moe postii koritenjem oka tako da tenk ne moe okrenuti kupolu i izvesti protivnapad. (c) Radi bezbjednosti djelovanja sa uzvienog poloaja, pjeadija treba da omogui tenku da prie na udaljenost koja je jednaka trostrukoj elevaciji oruja. (d) Dejstvovanjem na veim udaljenostima rizikuje se od protivvatre poto poloaj oruja nije u mrtvom prostoru iznad tenka. Meutim, ubacna vatra na stranji ili boni dio tenka je daleko efikasnija. Rezervni i dopunski poloaji se biraju radi uspostavljanja cjelokupnog osiguranja i poveanja fleksibilnosti.
93

TP 90-10-1

FAZA 4: Koordinirati djejstvovanje po ciljevima. Tenkovi su najosjetljiviji kada su im zatvoreni otvori. Prvi zadatak snaga za unitavanje tenkova je da prisili tenkove da zatvori otvore, koristei svu raspoloivu indirektnu i direktnu vatru. Odgovarajua primjena mjera za kontrolu vatre i grafika uveliko smanjuje vjerovatnou gubitaka od sopstvene vatre. Sljedei zadatak je kordinacija vatre iz protutenkovskog oruja tako da ako je vie od jednog cilja u podruju djejstvovanja, po svim ciljevima se istovremeno ostvaruje vatra. c. Oklopna vozila esto prati pjeadija u izgraenim podrujima. Protuoklopna oruja moraju biti podravana efikasnom sveobuhvatnom odbranom za neutralisanje ive sile (Ilustracija 4-18). d. Na dogovoreni signal, (npr., detonacija mine) ostvaruje se vatra po svim ciljevima istovremeno. Ukoliko to nije mogue, vatra se ostvaruje po principu najvee opasnosti. Iako tenkovi predstavljaju najveu opasnost, BMP su takoer opasni zbog njihovih pjeadijskih snaga koje se iskrcavaju i unitavaju nae protuoklopne
DRAGON

Ilustracija 4-18 9 4

Koordinirana protuoklopna zasjeda

TP 90-10-1

poloaje. Ako nae snage nisu osigurane sa nekoliko pjeadinaca, prioritet djejstvovanja se moe dati neprijateljskim OT. Ruevine i mine se koriste u cilju smanjivanja pokretljivosti cilja i mogunosti postojanja vie ciljeva za djejstvovanje. 4-28. IZVO\ENJE ZASJEDE OKLOPNIM VOZILIMA Streljaka eta moe upotrijebiti jedan pridodati tenkovski vod za izvoenje oklopne zasjede u izgraenom podruju (Ilustracija 4-19). Da bi se ovo omoguilo, potrebno je da tenkovski vod bude ojaan sa BoV Bradley ili OT i sa jednim ili dva odjeljenja iz streljake ete. Zasjeda je efikasna protiv neprijateljskog oklopa ukoliko se izvodi u podruju koju su nae snage oistile i u kojem je izvreno izvianje.

OM

OM
SKRIVENI

ATELJ NEPRIJ

Ilustracija 4-19

Oklopna zasjeda

a. Ova operacija obuhvata manevar na putnoj mrei na kojoj nema prepreka. Prepreke izvan podruje zasjede mogu se upotrijebiti radi kanalisanja i usporavanja neprijatelja. Tenkovski vod koji je zaduen za zasjedu, mora poznavati podruje. b. Tenkovi kojima se izvodi zasjeda, moraju biti locirani na skrivenom poloaju koji se nalazi na udaljenosti od oko 1000 metara od oekivanog pravca prilaza neprijatelja. Mjesto osiguranja, locirano na uskom grlu, osmatra i izvjetava o prilazu, brzini, stanju sigurnosti i aktivnostima neprijatelja. Ova uloga se dodjeljuje izvidjau koji koristi BoV Bradley, OT ili PVoP za kretanje od jednog OM na drugo. Kada je javljena da je neprijatelj na OC ili taki otpoinjanja vatre, komandir tenkovskog voda zna koliko mora da pomjeri svoje tenkove da bi se izvela zasjeda.
95

TP 90-10-1

c. Tenkovi se kreu brzo sa svojih skrivenih poloaja do vatrenih poloaja, koristei prednosti svih dostupnih objekata maskiranja. Oni nastoje dejstvovati sa neprijateljskog boka - prosjena udaljenost je 300 - 400 metara. Na ovolikim se udaljenostima tenkovi ne izlau neprijateljskoj pjeadiji. Nakon to je na neprijatelja otvorena vatra, tenkovi se izvlae iz kontakta i premjetaju na taku okupljanja uz blisko osiguranje koje im prua pjeadijska desetina. Zatim se oni premjetaju na novo mjesto za zasjedu.

9 6

TP 90-10-1

Poglavlje 5 OSNOVNE BORBENE VJE[TINE

Uspjene borbene operacije u izgraenim podrujima ovise od pravilne upotrebe pjeadijskog odjeljenja. Svaki pojedinac mora biti obuen u tehnikama borbe u izgraenom podruju: kretanju, ulaenju u zgrade, ienju zgrada upotrebi runih bombi, odabiru i upotrebi borbenih poloaja, orijentaciji u naseljenim podrujima i kamufliranju. Vojnici moraju stalno imati na umu da ostanu u timovima pri kretanju u VOUT okruenju.

Dio 1. KRETANJE
Kretanje u izgraenim podrujima je prva osnovna vjetina koju vojnik mora savladati. Tehnike kretanja se moraju uvjebavati sve dok ne prerastu u naviku. Da bi se smanjilo izlaganje neprijateljskoj vatri, vojnik izbjegava izlaganje svoje siluete, izbjegava izlazak na izloeno mjesto i bira sljedei zaklonjeni poloaj prije pokreta. 5-1. PRELAZAK ZIDA Svaki vojnik mora nauiti pravilnu tehniku prelaska zida ( Ilustracija 5-1). Poslije osmatranja s druge strane zida, on se brzo prebacuje preko njega, nastojei da izloi svoju siluetu to je manje mogue. Brzina njegovog kretanja i neizlaganje siluete uskrauju neprijatelju dobar cilj.

Ilustracija 5-1 Vojnik prelazi zid

5-2. KRETANJE OKO UGLOVA Podruje koje se nalazi oko uglova, mora se osmotriti prije nego vojnik zamakne iza ugla. Najea greka koju vojnik pravi prilikom ove radnje je izlaganje oruja iza ugla i time otkrivanje svog poloaja. On treba da izbaci glavu iza ugla, i to ispod
97

TP 90-10-1

visine ne kojoj neprijateljski vojnik oekuje da e je primjetiti. Kada se koristi pravilna tehnika osmatranja iza ugla ( Ilustracija 5-2), vojnik lei na zemlji i ne izlae svoje oruje iza ugla zgrade. On nosi svoj kevlarski ljem, i izlae svoju glavu ( pri nivou zemlje) samo koliko je potrebno za osmatranje.

Ilustracija 5-2 Ispravna tehnika za gledanje iza ugla

5-3 KRETANJE PORED PROZORA Kretanje pored prozora predstavlja jo jedan rizik za vojnike i komandire manjih jedinica. Najea greka pri prolaenju pored prozora je da vojnik pri prolasku izloi glavu. Ako vojnik izloi glavu ( Ilustracija 5-3), neprijateljski niandija u zgradi moe djelovati na njega bez izlaganja vatri naih snaga.

Ilustracija 5-3 Vojnik prolazi pored prozora 98

TP 90-10-1

a. Kada se koristi pravilna tehnika prolaska pored prozora, vojnik ostaje ispod nivoa prozora. On mora osigurati da se njegova silueta ne reflektira u prozoru. On grli zid zgrade. Neprijateljski niandija u zgradi bi morao da se izloi vatri kojom jedinica pokriva vojnika, ukoliko bi elio djelovati na njega. b. Iste tehnike koje se koriste pri prolaenju pored prozora na prizemlju, koriste se pri prolasku pored podrumskih prozora ( Ilustracija 5-4); ipak, najuobiajenija greka pri prolasku pored podrumskog prozora je neznanje da prozor uope postoji. Vojnik ne treba proi ili pretravati pored prozora zato to predstavlja dobar cilj za neprijatelja u zgradi. Kada se koristi pravilna tehnika za prolazak pored podrumskog prozora, vojnik ostaje uz zid zgrade i prekorauje ili preskae pored prozora tako da ne izlae noge.

Ilustracija 5-4 Vojnik u prolasku pored podrumskog prozora

5-4. UPOTREBA VRATA Vrata nebi trebalo koristiti kao ulaze ili izlaze zato to su obino pokrivena neprijateljskom vatrom. Ako vojnik mora iskoristiti vrata kao izlaz, trebalo bi brzo proi kroz njih do sljedeeg poloaja, to je pognutije mogue tako da bi smanjio svoju siluetu (Ilustracija 5-5, stranica 5-4). Pri izlasku kroz vrata, mora se insistirati na ranijem odabiru poloaja, brzini, smanjenju siluete i upotrebi vatre za pokrivanje.
99

TP 90-10-1

Sljedei, zaklonjeni poloaj

Pokrivanje vatrom

Ilustracija 5-5 Vojnik izlazi kroz vrata

5-5. KRETANJE PARALELNO SA ZGRADOM Vojnici i manje jedinice se mogu nai u poziciji da ne mogu koristiti unutranjost zgrada kao put napredovanja. Stoga, oni se moraju kretati van zgrada (Il.5-6), a zaklon i maskiranje se moraju koristiti da bi se kretanje sakrilo. Pri pravilnom kretanju van zgrade, vojnik grli zid zgrade, ostaje u sjeni, ostaje pognut, i brzo prelazi na sljedei poloaj ( Ilustracija 5-7). Ako neprijateljski niandija unutar zgrade otvori vatru na vojnika, izlae se vatri ostalih lanova odjeljenja. Nadalje, neprijateljski niandija koji se nalazi nie niz ulicu bi imao potekoa da otkrije vojnika i djeluje na njega.
100

TP 90-10-1

Zaklonjeni poloaj

Sljedei zaklonjeni poloaj

Ostali lanovi voda pokrivaju vatrom

Ilustracija 5-6 Vojnik se kree van zgrade

Ostali lanovi voda pokrivaju vatrom

Ilustracija 5-7 Odabir sljedeeg poloaja 101

TP 90-10-1

5-6. PRELA@ENJE OTVORENIH PODRU^JA Otvorena podruja kao to su ulice i parkovi trebalo bi izbjegavati. Ta mjesta predstavljaju prostor koji je, prirodno, zona ubijanja za neprijateljska oruja koja posluuju posade. Ta se mjesta mogu sigurno prijei, ako se nekoliko osnovnih procedura primijeni od strane samog vojnika ili komandira manje jedinice. a. Kada se koriste pravilne procedure za prelazak otvorenog podruja, vojnik sam izrauje plan svoga kretanja. (Dim iz dimnih bombi ili drugih sredstava trebalo bi koristiti za prikrivanje pokreta svih vojnika.) Vojnik pretrava najkrau razdaljinu izmeu zgrada i kree se uz stranu zgrade do sljedeeg poloaja. Na taj nain, on smanjuje vrijeme izloenosti neprijateljskoj vatri. b. Prije prebacivanja na naredni poloaj, vojnik treba da osmotri okolinu i odabere poloaj najpogodniji za zaklon i maskiranje. U isto vrijeme, on treba da odabere put kojim e doi do tog poloaja. 5-7. UPOTREBA VATRENOG TIMA Kretanje vatrenog tima, od zgrade do zgrade ili izmeu zgrada predstavlja veliki problem, zato to tim predstavlja veliki cilj za neprijateljsku vatru ( Ilustracija 5-8). Kada se vri prebacivanje s ugla zgrade do druge zgrade, tim treba da pree preko otvorenog podruja u grupi. Kretanje od zida jedne do zida druge zgrade predstavlja slian problem, a tehnika kretanja ostaje ista. Tim treba da iskoristi zgradu kao zaklon. Prilikom kretanja do susjedne zgrade ( Ilustracija 5-9), lanovi tima treba da, odravaju udaljenost od 3 do 5 metara izmeu njih, i koristei planirani signal, naine brzi boni pokret ( u liniji) preko otvorenog podruja do sljedee zgrade.

Ilustracija 5-8 Kretanje vatrenog tima 102

TP 90-10-1

Ostali lanovi voda pokrivaju vatrom

Ilustracija 5-9 Kretanje do susjedne zgrade

5-8. KRETANJE IZME\U POLO@AJA Kada se obavlja pokret s jednog na drugi poloaj, svaki vojnik mora biti veoma paljiv, kako ne bi zaklonio vatru kojom ga drugi pokrivaju. Kada on doe na sljedei poloaj, mora biti spreman da pokriva kretanje ostalih lanova tima ili odjeljenja. On mora iskoristiti svoj novi poloaj na efikasan nain, i biti u stanju da izvri opaljenje iz oruja s bilo kojeg ramena. a. Najea greka koju vojnici prave je da prilikom vatrenog djelovanja iz poloaja, djejstvuju preko vrha zaklona i izloe svoju siluetu u odnosu na zgradu u pozadini te tako neprijatelju predstavljaju lahak cilj. Ispravna tehnika djej-stvovanja iz zaklonjenog poloaja je da se puca sa strana zaklona, smanjujui time izlaganje neprijatelju ( Ilustracija 5-10, stranica 5-8). b. Jo jedna uestala greka je da denjak-niandija pokuava da puca s desnog ramena oko lijevog ugla zgrade. Djejstvovanje s lijevog ramena iza lijevog ugla zgrade omoguava vojniku da iskoristi prednosti zaklona koji mu prua zgrada ( Ilustracija 511, stranica 5-8). Vojnici denjaci i ljevaci trebalo bi da se obuavaju prilagoavanju zaklonu i prikrivanju tako da se to uklapa u njihovu orijentaciju. Takoer, vojnici treba da budu u stanju da po potrebi djejstvuju i sa njima suprotnog ramena.
103

TP 90-10-1

Ilustracija 5-10 Vojnik djejstvuje iz zaklonjenog poloaja

Ilustracija 5-11 Djejstvovanje iza ugla zgrade lijevom rukom 104

TP 90-10-1

5-9. KRETANJE UNUTAR ZGRADE Kada se vri kretanje unutar zgrade koja je napadnuta ( Ilustracija 5-12), vojnik izbjegava izlaganje svoje figure u vratima i prozorima. Ako je prisiljen da koristi hodnik ( Ilustracija 5-13), on mora stajati uz zid kako bi izbjegao izlaganje neprijatelju. Kada se radi pod preciznim VOUT uvjetima, tehnike kretanja mogu biti modificirane ili izostavljene na osnovu vaeih PU.

Ilustracija 5-12 Kretanje unutar napadnute zgrade

Ilustracija 5-13 Procedure kretanja u hodniku 105

TP 90-10-1

a. Neprijatelj esto postavlja mine iznenaenja na prozore i vrata. Kada ulazi u sobu, vojnik izbjegava koritenje teke vrata. Umjeto toga, on ispaljuje kratak rafal oko brave i nogom ih razbija. Ako se okriju mine iznenaenja, treba ih oznaiti, izvjestiti o njima i zaobii ih. b. Prije ulaska u svaku od soba, vojnik treba ubaciti runu bombu tako to e izvaditi osigura, otpustiti kaiku i brojei od hiljade ( jednahiljada jedan, jedna hiljada dva) ubaciti runu bombu u sobu. Vojnik mora biti paljiv zbog tankih zidova i podova. Glasovna upozorenja moraju biti data kod bacanja bombe. Kada vlastite snage bacaju bombu, upozorenje je Bomba baena; kada se identificira neprijateljska bomba, vlastite snage izvikuju Bomba. UPOZORENJE Zbog toga {to geleri bombe M 67 mogu povrijediti vojnike van sobe, one se ne trebaju koristiti. Vojnici trebaju koristiti MK3A2 ru~ne bombe umjesto njih. Tako|er, aktiviranje ru~nih bombi mo`e biti opasno ako se ne izvede na pravilan na~in. c. Kada runa bomba eksplodira, drugi vojnik odmah ulazi u sobu i ispaljuje na bilo koji preostali cilj kratak rafal ( Ilustracija 5-14). On onda sistematino pretrauje sobu. Prvi vojnik slijedi drugog i zauzima poloaj na strani suprotnoj od one na kojoj se nalazi drugi vojnik. U meuvremenu, podrka koja se nalazi izvan sobe koja se isti, prua pokrivanje vanjskog prostora. (Vidi TP 7-8 za detaljnije informacije o ulasku u sobe).

Ilustracija 5-14 Procedure ulaska prvog ovjeka u sobu 106

TP 90-10-1

d. Vojnik koristi glasovna upozorenja. Glasovna upozorenja i signali koje koristi jurini tim, od izuzetnog su znaaja. Vojnik mora uvijek upozoriti ostale gdje je i ta radi. Kada je soba oiena jurini tim izvikuje isto da bi obavjestilo svoju podrku. Prije izlaska iz sobe i prikljuenja podrci, jurini tim izvikuje Izlazim. Tim onda obiljeava sobu u skladu s SOP svoje jedinice. Kada se ide uz ili niz stepenice, jurini tim izvikuje Idemo gore ili Silazimo. e. Miije rupe su irine otprilike 60 cm i probijene su eksplozivom ili na neki drugi nain tako da vojnik moe ui u prostoriju ( Ilustracija 5-15). One predstavljaju sigurniji ulaz od vrata, zato to je na vrata lahko postaviti mine iznenaenja te bi ih zbog trebalo izbjegavati. Kao i kod svakog ulaza, runa bomba se ubacuje prva.

Ilustracija 5-15 Vojnici ulaze kroz miiju rupu

Dio II. TEHNIKE ULASKA

Prilikom ulaska u zgradu, vojnik ulazi uz minimalno otkrivanje svoje figure. On mora odabrati mjesto ulaska prije kretanja prema zgradi; izbjegavati prozore i vrata; koristiti dimnu zavjesu da bi prikrio svoje napredovanje k zgradi; koristiti minsko-eksplozivna sredstva, tenkovske granate, borbeno vozilo, inenjerije (BVI) itd. da bi napravio novi ulaz; prije svog ulaska koristiti rune bombe; ui odmah poto bomba eksplodira; i mora biti pokriven od strane svojih suboraca. 5-10. VI[I NIVOI ZGRADA Najpoeljnija metoda za ienje zgrada je od vrha prema dnu. ienje ili branjenje zgrade se lake izvodi s viih spratova. Sila tee i podovi zgrade postaju sredstva pomoi prilikom ubacivanja runih bombi i kretanju sa sprata na sprat.
107

TP 90-10-1

a. Neprijatelj koji je natjeran na povlaenje na vrh zgrade, moe biti uhvaen u zamku i oajniki se boriti ili pobjei preko krova. Ali neprijatelj koji se povlai preko prizemlja, time sebe izlae vatri snaga koje se nalaze van zgrade. b. Razliita sredstva kao to su ljestve, odvodne cijevi, puzavice koje rastu uz zgradu, helikopteri ili krovovi i prozori susjednih zgrada mogu se koristiti da bi se dolo do posljednjeg sprata i krova zgrade. U nekim sluajevima, vojnik se moe popeti na ramena drugog vojnika i dosegnuti dovoljno visoko da se izvue na vrh. Druga metoda je da se privee trokraka kuka na konopac za penjanje tako da se vojnik moe penjati uz zid, preskakati s zgrade na zgradu ili ui kroz prozore na viim spratovima. 5-11. KORI[TENJE LJESTVI Ljestve pruaju najbri metod pristupa viim nivoima zgrade ( Ilustracija 5-16). Jedinice mogu dobiti ljestve od mjetana civila ili iz prodavnica ili se materijal za pravljenje ljestvi moe naruiti preko kanala nabavke. Ako je to potrebno, ljestve se mogu napraviti materijalom koji stoji na raspolaganju u urbanom podruju; npr. drvo moe biti uzeto iz zidova zgrada ( Ilustracija 5-17). Iako ljestve ne omoguavaju pristup vrhu nekih zgrada, omoguavaju sigurnost i brzinu.

Ilustracija 5-16 Koritenje ljestava za pristup viim nivoima zgrada

108

TP 90-10-1

Ilustracija 5-17 Uzimanje grae iz zidova

5-12. KORI[TENJE TROKRAKE KUKE

Odabere se pogodna kuka i konopac. Kuka treba da bude vrsta, malih dimenzija, lahka za bacanje i takvih krakova da se lahko moe zakaiti za unutranji zid ispod prozora. Konopac treba da bude debljine otprilike 2,5 cm ili malo tanji, te dovoljne duine da moe dosegnuti eljeni prozor. vorovi se veu na konopac u intervalu od priblino 30 cm da bi uspinjanje bilo lake. Vojnici treba da slijede dolje navedenu proceduru. a. Kada se baca trokraka kuka, trebalo bi stajati to je blie mogue zgradi (Ilustracija 5-18, stranica 5-14). to blie stojite zgradi, manja je mogunost izlaganja neprijateljskoj vatri. to ste blie zgradi, manju horizontalnu putanju treba prei baena kuka. b. Uvjerite se da imate dovoljno konopca da dosegnete eljeni cilj, drite kuku i nekoliko namota konopca u ruci kojom bacate. Ostatak konopca, u labavim namotima, treba da bude u drugoj ruci. Drite konopac labavo. Bacanje bi trebalo biti paljivo, ravnomjerno, u luku, uz otputanje konopca drugom rukom. c. Kada se kuka uhvati za zid ispod prozora (ili na krovu), povucite konopac tako da bi se kuka vrsto zakaila prije penjanja. Kada to radite na zidu prozora, povucite kuku na jedan ugao da biste imali to vri prihvat i smanjili izlaganje niim prozorima tokom penjanja. d. Koritenje trokrake kuke je najnepoeljniji metod ulaska na vie nivoe zgrada. Treba da bude koriten samo u krajnjoj nudi i u udaljenosti od potencijalnih neprijateljskih poloaja. Ova se metoda potencijalno moe koristiti kod susjednih zgrada koje omoguavaju zaklonjenost poloaja i povezanost krovova koji vode do neprijateljskih poloaja.
109

TP 90-10-1

Ilustracija 5-18 Trokraka kuka baena na maloj razdaljini

5-13. USPINJANJE UZ ZIDOVE Kada ste prisiljeni da se uspinjete uz zid tokom izlaganja neprijateljskoj vatri, sve mogunosti zaklanjanja moraju biti iskoritene. Dim i diverzantske mjere pospjeuju anse za uspjeh takve izloene kretnje. Kada se koristi dim za maskiranje kretanja, vojnici moraju voditi rauna o smjeru vjetra i upotrebi dima. Oni treba da koriste vatrena djejstva, uzvike i lana kretanja da bi privukli neprijateljevu panju. a. Vojnik koji se uspinje uz zid, izloen je neprijateljskoj snajperskoj vatri. Vojnici koji se kreu iz zgrade ka drugoj zgradi i penju se na zgrade, moraju biti pokriveni vatrom vlastitih snaga. Podruja izmeu zgrada predstavljaju dobra polja vatre za neprijatelja. Pravilno postavljena oruja vlastitih snaga mogu potisnuti i eliminisati neprijateljsku vatru. Lanser patrona M203 je efikasno oruje za ienje neprijatelja iz soba unutar zgrada ( Ilustracija 5-19). b. Vojnik koji se penje uz konopac, treba da izbjegava ocrtavanje svoj siluete na prozorima neoienih soba i izlaganje neprijateljskoj vatri s niih prozora. On se treba da penje sa svojim orujem okaenim o rame s kojeg puca, tako da oruje moe brzo postaviti u poloaj za gaanje. Prije izlaska kroz prozor, treba da ubaci runu bombu u nii prozor. Ovo se radi na takav nain da se prvo olabavi osigura, tako da je potrebna samo jedna ruka za bacanje bombe. Prije ulaska kroz eljeni prozor na viem spratu, treba da se unutra ubaci runa bomba. c. Vojnik ulazi kro eljeni prozor to je mogue pognutiji ( Ilustracija 5-20). Vojnik moe ui naglavce, ali je poeljnija metoda ulaska nastranu tj. prvo se prebacuje noga preko ispusta prozora te se potom prelazi postrance.
110

TP 90-10-1

Ilustracija 5-19 Upotreba lansera patrona M203 za ienje neprijateljskih snajpera

Uite kroz prozor samo nakon to ste ubacili runu bombu

Ilustracija 5-20 Vojnik ulazi kroz eljeni prozor 111

TP 90-10-1

5-14. DESANTNO SPU[TANJE Desantno sputanje ( Ilustracija 5-21) je tehnika ulaska na vie spratove koju vojnici mogu koristiti da bi sili s krovova visokih zgrada do prozora ( Vidi PO 21-24 za vie informacija o desantnom sputanju).

Ilustracija 5-21 Desantno sputanje

5-15. ULAZAK NA NI@E NIVOE Zgrade bi trebalo istiti od vrha prema dnu. Ipak, nekada moe biti nemogue ui u zgradu s vrha; stoga, ulazak na prizemlje ili nie nivoe moe biti jedini pravac djelovanja. Kada se u zgradu ulazi na niim nivoima, vojnici moraju izbjegavati ulazak kroz prozore ili vrata zato to je na njih lahko postaviti mine iznenaenja i esto su pokriveni neprijateljskom vatrom. a. U idealnom sluaju, kod ulaska na nie nivoe, eksplozivna sredstva, artiljerijska, tenkovska i vatra iz PO oruja ili neka druga slina sredstva koriste se za pravljenje novog ulaza da bi se izbjegle mine iznenaenja. Brz ulazak je neophodan da bi se iskoristili efekti eksplozije i zbunjenosti. b. Kada je jedini ulaz u zgradu kroz prozore ili vrata, vatrenu podrku bi trebalo uputiti na tu lokaciju. Ako nema vatrene podrke, onda se LPTO mogu upotrijebiti u tu svrhu. c. Prije ulaska, vojnici ubacuju runu bombu u novostvoreni ulaz da bi se pojaali efekti poetne eksplozije. Kada se probija novi ulaz u zgradu, vojnik razmatra efekte eksplozije na zgradu i susjedne zgrade. Ako postoji mogunost izazivanja vatre na susjednoj zgradi, vojnik koordinira svoje aktivnosti sa susjednim jedinicama i trai dozvolu prije otpoinjanja operacije. U zgradama izgraenim od drveta, eksplozija moe prouzroiti ruenje zgrade. U zgradama izgraenim od kamena, cigle ili cementa vatrena podrka cilja na uglove zgrade ili na slabe take u konstrukciji zgrade ( Specifine tehnike ulaska na nie nivoe su prikazane na ilustraciji 5-22).
112

TP 90-10-1

PODIZANJE SA OSLONCEM

Dva vojnika okrenuti jedan prema drugom, dre oslonac (dasku ili ipku)

Vojnik staje na oslonac

Kada su mu dva stopala na osloncu, dva vojnika ga podiu prema ulazu

PODIZANJE SA PODIGNUTIM PETAMA

Vojnik dlanovima oslonjen o zid zgrade sa stopalima udaljenim od zida oko 60 cm., i podignutim petama

Dva vojnika se saginju okrenuti jedan prema drugom. Obojica hvataju treeg vojnika za pete, i jednim brzim i snanim pokretom ga podiu do ulaza.

Ilustracija 5-22 Tehnike ulaska na nie nivoe zgrade 113

TP 90-10-1

PODIZANJE JEDNOG VOJNIKA

Jedan vojnik, bokom ili leima oslonjen na zid, i sa isprepletenim akama omoguava drugom vojniku da nogom stane u prostor svoren isprepletenim akama, i podie ga do ulaza

IZVLA^ENJE DVA VOJNIKA

Kada su prva dva vojnika u zgradi, a trei takoer treba da ue, dvojica, koja su ve unutra, mogu mu pomoi uvlaei ga u zgradu

Ilustracija 5-22 Tehnike ulaska na nie nivoe zgrade (nastavak) 114

TP 90-10-1

Dva vojnika se saginju sa isprepletenim akama.

Fredi vojnik podie stopala u prostore, stvorene isprepletenim akama

Kada su oba stopala u isprepletenim akama, dva vojnika ga guraju gore prema ulazu.

Ilustracija 5-22 Tehnike ulaska na nie nivoe zgrade ( nastavak)

5-16. RU^NE BOMBE Borba u izgraenim podrujima (uglavnom tokom napada) zahtijeva dimnu upotrebu runih bombi. Vojnik treba da baci runu bombu prije prolaska stepenitem, miijim rupama itd. Ovo obino zahtijeva obje ruke i bacanje preko ruke i ispod ruke. Kaika rune bombe bi trebalo da bude otputena dvije sekunde prije bacanja kako bi se sprijeilo da neprijatelj uhvati bombu i baci je natrag. a. Materijal koji je koriten za izgradnju zgrade koja se isti, jasno utie na upotrebu runih bombi. Bombe za privremeno onesposobljavanje su poeljnije od klasinih runih bombi tokom ofanzivnih operacija ili na poloajima odbrane na brzu ruku. Ako su zidovi zgrade napravljeni od tankog materijala, kao to su pregradni zidovi ili per-ploe, vojnik mora ili lei na tlo s ljemom usmjerenim ka mjestu detonacije, ili se odmai od bilo kojeg zida kroz koji bi geleri bombe mogli prodrijeti. b. Vojnici treba da bacaju bombe u otvore prije ulaska u zgradu da bi eliminisali neprijatelje koji se moda nalaze u blizini ulaza (Ilustracija 5-23, stranica 5-20). Lanser patrona M203 je najbolja metoda ubacivanja bombi kroz prozore na viim katovima. c. Kada se mora koristiti runa bomba, vojnik koji baca bombu, stoji to je blie mogue zgradi, koristei je kao zaklon. U isto vrijeme, pojedinac i ostatak elementa jedinice treba da imaju planirani zaklon u sluaju da bomba ne uleti kroz prozor, ve padne natrag na tlo.
115

TP 90-10-1

d. Vojnik koji baca bombu treba da otpusti kaiku na dvije sekunde i potom iskoraiti dovoljno daleko da bombu ubaci kroz otvor na viem spratu. Oruje bi trebalo drati u ruci kojom se ne baca bomba tako da se moe upotrijebiti po potrebi. Ono se nikada ne ostavlja izvan ili unutar zgrade. Kada je bomba ubaena kroz otvor ( Ilustracija 5-23), jurine trupe moraju brzo ui u zgradu. Ova bi se tehnika trebalo da upotrebljava samo u sluaju kada je prozor polomljen. Inae, velika je mogunost da bomba padne natrag na tlo tj. ne ue u sobu. e. Ako vojnici moraju ui u zgradu preko stepenita, oni prvo trae mogue mine iznenaenja. Potom ubacuju bombu u vrata stepenita, ekaju da detonira i brzo ulaze unutra. Oni mogu koristiti stepenite kao zaklon.

Ilustracija 5-23 Runa bomba ubaena kroz prozor

UPOZORENJE Po{to je bomba ba~ena, vojnik odmah mora viknuti Bomba ba~ena da bi nazna~io da je bomba ba~ena. Potom odmah ide u zaklon po{to se bomba mo`e odbiti natrag, ili biti ba~ena natrag, ili neprijatelj mo`e pucati na njega. f. Najbolji nain ulaska u zgradu je probijanje vanjskog zida. Ponovno, bomba mora biti ubaena kroz rupu koristei svaki dostupan zaklon, kao to je ugao zgrade ( Ilustracija 5-24).
116

TP 90-10-1

Ilustracija 5-24 Runa bomba ubaena kroz rupu

g. Kada je ulazak kroz vrata jedini nain ulaska u sobu, vojnik mora biti obazriv zbog vatre neprijateljskih vojnika u sobi i mina iznenaenja. Vrata se mogu otvoriti rukom, udarcem nogom, pucanjem u vrata ili koritenjem ininjerijskih alatki kao to je sjekira. Kada se otvaraju vrata vojnici se ne bi trebalo da izlagau vatri neprijatelja. Tim od dva vojnika bi trebalo koristiti kada se vrata otvaraju rukom. Vojnici stoje uz vrata sa svake strane kako se ne bi izloili u otvoru vrata. Ipak, bolje je vrata otvarati udarcem nogom ili pucanjem u njih (Ilustracija 5-25, stranica 5-22). Kada se vrata razvaljuju udarcem nogom, jedan vojnik stoji po strani dok drugi udara. h. Vojnici na silu otvaraju vrata ispaljivanjem kratkog rafala u predio brave. Ostale tehnike su koritenje sjekire ili eksplozivnih sredstava , ako su na raspolaganju. Kao posljednje sredstvo koristi se udarac nogom u vrata. Ovo je najnepoeljnija tehnika poto je veoma teka i umara vojnika. Rijetko se uspijeva razvaliti vrata iz prvog pokuaja, te se time neprijateljskim vojnicima u sobi daje upozorenje ( takoer i vrijeme za djejstvovanje kroz vrata). Kada se vrata otvore, unutra se ubacuje runa bomba. Kada eksplodira, prvi vojnik ulazi u sobu i postavlja se s desne (lijeve) strane ulaza uz zid; djejstvuje na ciljeve kratkim rafalima i pregleda sobu. Ostatak tima prua neposredno osiguranje. Prvi ovjek u sobi odluuje gdje se sljedei treba da postavi i izvikuje SLJEDE]I UNUTRA, LIJEVO (DESNO). Sljedei ovjek uzvikuje ULAZIM, LIJEVO (DESNO), ulazi u sobu, i postavlja se uz zid lijevo (desno) od ulaza i pregleda sobu. Kada su postavljeni, stariji vojnik moe zovnuti ostale lanove tima sa SLJEDE]I UNUTRA, ovisno od situacije. Od kritinog je znaaja da svi lanovi jurinog tima govore jedan drugom gdje su kako bi se izbjegli gubici od sopstvene vatre.
117

TP 90-10-1

Ilustracija 5-25 Vojnik djejstvuje da bi otvorio vrata

i. Jo jedan nain ulaska u sobu je pravljenje miije rupe eksplozivnim sredstvima. Prilikom kretanja iz sobe u sobu kroz miije rupe, vojnici treba da koriste rune bombe kao i prilikom kretanja kroz vrata. Kako ulaze u miiju rupu, vojnici treba da budu to je vie mogue pri tlu i koriste svaki dostupan zaklon. j. Iako je najbolje izvriti ienje zgrade od vrha prema dnu, ovo nije uvijek mogue. Kada se zgrada isti od prizemlja prema vrhu, vojnici mogu naletiti na stepenita, koja se takoer moraju oistiti. Ponovno, bombe igraju veliku ulogu. Da bi se popeli uz stepenice, vojnici prvo treba da provjere stepenice zbog mina iznenaenja, potom bace bombu na vrh stepenica (Ilustracija 5-26). Vojnici moraju koristiti glasovna upozorenja kada bacaju bombe. Poto je prva bomba detonirala, druga bomba se baca preko i iza stepenica prema hodniku, unitavajui neprijatelja u pozadini. Koristei stepenite kao zatitu, vojnici bacaju bombe ispod ruke kako bi smanjili rizik odbijanja bombe od stepenice i njenog vraanja nazad. k. Kada je stepenite oieno, jurine snage kreu prema vrhu stepenita tj. spratu, koristei ranije opisane metode. Po zavrenom ienju zadnjeg sprata, snage silaze prema centralnim i niim spratovima i pristupaju njihovom ienju. NAPOMENA: Poto se koriste velike koliine runih bombi prilikom ienja zgrada, stalno snabdijevanje njima, mora biti na raspolaganju snagama koje imaju ovu misiju u izgraenim podrujima.
118

TP 90-10-1

Ilustracija 5-26 Vojnik baca bombu na vrh stepenita

Dio III VATRENI POLO@AJI

Bez obzira da li je jedinica u napadu, odbrani ili u izvoenju retrogradnih operacija, njen uspjeh ili neuspjeh ovisi od sposobnosti vojnika pojedinca da tano gaa neprijatelja uz najmanje izlaganje uzvratnoj vatri. Stoga, vojnik mora odmah traiti i pravilno koristiti vatreni poloaj. 5-17. VATRENI POLO@AJ NA BRZU RUKU Ovaj se poloaj uobiajeno zauzima tokom napada ili u ranim fazama odbrane. Taj je poloaj mjesto s kojeg vojnik moe otvoriti vatru na neprijatelja koristei dostupan zaklon kao zatitu od uzvratne vatre. Vojnik taj poloaj moe zauzeti po svome nahoenju ili moe biti prisiljen da ga zauzme tokom neprijateljske vatre. Neki od najuobiajenih vatrenih poloaja na brzu ruku u naseljenim podrujima i neke tehnike njihovog zauzimanja su: uglovi zgrada, djejstvovanje iza zidova, djejstvovanje s prozora, vatra iz nepripremljenih pukarnica u zgradama, i djejstvovanja s vrha krova. a. Uglovi zgrada. Ugao zgrade prua zatitu za vatreni poloaj na brzu ruku ako se pravilno iskoristi. (1) Osoba koja otvara vatru mora biti sposobna da djejstvuje i lijevom i desnom rukom da bi bila efikasna u gaanju iza ugla. Uobiajena greka pri gaanju iza ugla je djejstvovanje s krivog ramena. Ovim se tijelo osobe koja otvara vatru, izlae uzvratnoj vatri vie nego to je to potrebno. Djejstvovanjem s odgovarajueg ramena, osoba koja otvara vatru, moe umanjiti cilj izloen neprijateljskoj vatri. (2) Jo jedna esta greka pri djejstvovanju iza ugla je djejstvovanje iz stojeeg stava. Niandija izlae sebe na visinu na kojoj neprijatelj oekuje da e se cilj prikazati, i riskira izlaganje cijele duine svoga tijela kao cilja neprijatelju.
119

TP 90-10-1

b. Zidovi. Kada se djejstvuje iza zidova, vojnik mora djejstvovati sa strane zaklona a ne preko njega ( Ilustracija 5-27).

Ilustracija 5-27 Vojnik djejstvuje sa strane zaklona

c. Prozori. U naseljenim podrujima, prozori predstavljaju pogodne vatrene poloaje. Vojnik mora izbjegavati djejstvovanje iz stojeeg stava poto time izlae veliki dio svoga tijela uzvratnoj vatri neprijatelja, a njegova silueta se moe ocrtati na svijetloj pozadini prozora. Ovo je oigledan pokazatelj vatrenog poloaja, pogotovo po noi kada se bljesak s usta cijevi lahko uoava. Prilikom primjenjivanja pravilne metode djejstvovanja s prozora ( Ilustracija 5-28), vojnik se nalazi unutar sobe kako bi sprijeio opaanje bljeska, a gaa iz kleeeg stava da bi smanjio izlaganje uzvratnoj vatri te ocrtavanje siluete.

Ilustracija 5-28 Vojnik gaa s prozora 120

TP 90-10-1

d. Pu{karnice. Vojnik moe pucati i kroz pukarnice u zidu i time izbjei prozore (Ilustracija 5-29). On je postavljen unutar prostorije na takav nain da izbjegava izlaganje usta cijevi izvan zida tj. pukarnice, i time skriva bljesak.

BLJESAK IZ USTA CIJEVI SE NE VIDI IZVANA.

Ilustracija 5-29 Vojnik djejstvuje kroz pukarnice

e. Krov. Vrh krova predstavlja izvrstan poloaj za snajperiste koji omoguava bolju preglednost i vei domet na kojem mogu uinkovito djelovati na ciljeve (Ilustracija 5-30). Dimnjak, ili bilo koji drugi objekat, koji iznie iz krova zgrade, moe smanjiti veliinu cilja izloenog neprijateljskoj vatri i trebao bi se iskoristiti.

Ilustracija 5-30 Vojnik djejstvuje s vrha krova 121

TP 90-10-1

f. Nikakav polo`aj nije na raspolaganju. Kada je vojnik pod neprijateljskom vatrom i nijedan od gore navedenih poloaja nije na raspologanju, on onda mora pokuati izloiti sebe vatri to je mogue manje. Kada na vojnika koji se nalazi na otvorenom podruju izmeu zgrada (ulica i sl.), djejstvuje neprijatelj iz jedne od zgrada nasuprot vojniku, a nikakav zaklon nije na raspolaganju, on treba da legne potrbuke to je mogue blie zgradi koja je na istoj strani na kojoj se nalazi neprijatelj. Da bi djejstvovao na vojnika, neprijatelj se onda mora isturiti kroz prozor i izloiti se uzvratnoj vatri. g. Nikakav zaklon nije na raspolaganju. Kada nikakav zaklon nije na raspolaganju, izloenost vatri se moe smanjiti tako da se gaa iz leeeg stava, iz sjenki, i izbjegavanjem ocrtavanja siluete na zgradama. 5-18. PRIPREMLJENI VATRENI POLO@AJI Pripremljen vatreni poloaj je onaj koji je izgraen ili pripremljen tako da omogui osobi koja djejstvuje da vri vatreno djejstvo na odreeno podruje, pravac prilaza, ili neprijateljski poloaj, smanjujui njegovu izloenost uzvratnoj vatri. Primjeri pripremljenih poloaja su: zabarikadirani prozori, utvrene pukarnice u zgradama, snajperski poloaji, PO poloaji i poloaji za mitraljeze. a. Prirodan vatreni poloaj koji predstavlja prozor moe biti usavren postavljanjem barikada na prozore, ostavljajui mali otvor za gaanje (Ilustracija 5-31). Zabarikadiranje prozora se moe izvriti uz upotrebu materijala iz zidova ili bilo koje drugog materijala koji je na raspolaganju. Prilikom zabarikadiranja prozora, izbjegavati(1) Postavljanje barikada samo na prozore koji e biti koriteni kao vatreni poloaj. Neprijatelj e veoma brzo utvrditi da su zatieni prozori, vatreni poloaji. (2) Geometrijski pravilne ( pravougaone, etvorougaone) otvore koje e neprijatelj lahko identificirati. Zabarakadirani prozori ne bi trebalo da imaju geometrijski pravilne pukarnice. Prozor bi trebalo da zadri svoj orginalni oblik tako da je to tee otkriti osobu koja djejstvuje. Djejstvovanje sa donjeg dijela prozora prua prednost zida za osobu koja djejstvuje jer je takvu pukarnicu neprijatelju tee otkriti. Vree s pjeskom se koriste da bi pojaale zatitu osobe koja dejstvuje i zid ispod prozora. Sva stakla moraju biti sklonjena s prozora da bi se sprijeile povrede osobe koja djejstvuje. Zavjese dozvoljavaju niandiji osmatranje, a spreavaju neprijatelja da ga opazi. Mokre deke treba da budu postavljene ispod oruja da bi se smanjilo podizanje praine. ica preko prozora sprijeit e neprijatelja da ubaci runu bombu. b. Iako prozori obino predstavljaju dobre vatrene poloaje, ipak uvijek ne omoguavaju osobi koja djejstvuje da gaa ciljeve u svom sektoru. (1) Da bi se izbjegao stalni ablon djejstvovanja s prozora, potrebno je pripremiti rezervne poloaje kao to je pripremljena pukarnica ( Ilustracija 5-32). Ovo ukljuuje probijanje male rupe u zidu koja omoguava osobi koja djejstvuje, osmatranje i gaanje ciljeva u njenom sektoru. (2) Vree s pijeskom se koriste za pojaavanje zidova ispod, oko, i iznad pukarnice. Dva sloja vrea s pijeskom se postavljaju na pod ispod niandije kako bi ga zatitile od eksplozija s nieg sprata ( ako se njegov poloaj nalazi na drugom spratu ili viim spratovima). Zid od vrea s pijeskom, namjetaja, ostataka raznih
122

TP 90-10-1

materijala trebalo bi napraviti iza vatrenog poloaja da bi se osoba koja djejstvuje, zatitila od eksplozija u sobi. (3) Stol, ram kreveta ili drugi materijal na raspolaganju predstavljaju zatitu poloaja s gornje strane. Ovo spreava povrede osobe koja djejstvuje od otpale fasade ili cigli ili eksplozija iznad njenog poloaja.

Ilustracija 5-31 Vatreni poloaj na prozoru

Ilustracija 5-32 Pripremljene pukarnice u zidu zgrade 123

TP 90-10-1

(4) Poloaj treba da bude kamufliran drugim pukarnicama u zidu, oteavajui time neprijatelju da odredi iz koje pukarnice dolazi vatra. Vanjski materijal (npr. fasada) bi trebalo da bude uklonjen sa zgrade na nekoliko mjesta kako bi otvori u zidovima bili to neprimjetniji. c. Dimnjak ili neka druga krovna struktura osigurava osnovu na kojoj se mogu pripremiti snajperski poloaji. Dio krovnog materijala se uklanja kako bi snajperista mogao da djejstvuje sa strane dimnjaka. On bi trebalo da stoji unutar zgrade na osnovama krovne konstrukcije ili na nekoj platformi tako da su samo njegova glava i ramena iznad krova (iza dimnjaka). Vree s pijeskom se postavljaju sa strana kao bi se zatitili bokovi snajperiste. d. Kada krov nema neku strukturu ( kao to je dimnjak), koja bi pruala zatitu (Ilustracija 5-33), snajperski poloaj bi trebalo pripremiti unutar krovne tj. tavanske konstrukcije na strani krova okrenutoj neprijatelju. Ovaj se poloaj pojaava vreama pijeska, a mali komad krovnog materijala se uklanja kako bi se omoguilo snajperisti da gaa ciljeve u svom sektoru. Jedini znak da poloaj postoji, trebalo bi da bude nedostajui komad krovnog pokrivaa. Drugi dijelovi krova se takoer treba da uklone kako bi neprijatelju stvarni snajperski poloaj ostao skriven. Snajperista treba da bude neprimjetan izvan zgrade, i bljesak s usta cijevi treba da bude prikriven.

Ilustracija 5-33 Snajperski poloaj. 124

TP 90-10-1

su:

e. Nekoliko pravila za odabiranje i zaposjedanje pojedinanih vatrenih poloaja

(1) Maksimalno koristiti raspoloivi zaklon i maskiranja. (2) Izbjegavati djejstvovanje preko zaklona; kada je to mogue pucati sa strana zaklona. (3) Izbjegavati ocrtavanje siluete na svijetlo obojenim zgradama, horizontu itd. (4) Paljivo odabrati sljedei vatreni poloaj prije naputavnja starog. (5) Izbjegavati uspostavljanje ablona; djejstvovati s zabarikadiranih i nezabarikadiranih prozora. (6) Vrijeme izlaganja trebalo bi biti minimalno. (7) Odmah po zaposjedanju vatrenog poloaja na brzu ruku; otpoeti s njegovim prepravkama i poboljanjima. (8) Za pripremanje poloaja koristiti graevinski materijal koji ve stoji na raspolaganju u izgraenim podrujima. (9) Zapamtite da poloaj koji prua zatitu na prizemnim nivoima ne mora pruiti zatitu na viim spratovima. f. U napadu na izgraena podruja, posade bestrzajnih oruja i PTVP su ozbiljno ogranieni s smanjenom mogunou odabira vatrenih poloaja zbog povratnih gasova njihovih oruja. Moda nee biti dovoljno vremena za unitavanje zidova u zgradama i raiavanja prostora zahvaenog povratnim gasovima. Stoga, posade treba da odaberu takve poloaje koji e omoguiti povratnim gasovima nesmetan izlazak, kao to su prozori s uglovma gdje projektil izlazi kroz jedan, a gasovi kroz drugi prozor. Ugao zgrade moe biti poboljan vreama s pijeskom da bi napravili vatreni poloaj (Ilustracija 5-34).

Ilustracija 5-34 Vatreni poloaj u uglu zgrade 125

TP 90-10-1

g. Tokom napada i u odbrani izgraenog podruja pjeadijsko odjeljenje je esto ojaano s pridodatim protutenkovskim orujima. Stoga, komandir pjeadijskog odjeljenja treba da bude u stanju odabrati dobar vatreni poloaj za protivtenkovska oruja koja se nalaze pod njegovom kontrolom. h. Razliiti principi upotrebe protutenkovskog oruja imaju univerzalnu primjenu, kao to su: maksimalno iskoritavanje zaklona; pokuati postii meusobnu podrku; i ostaviti dovoljno prostora zbog povratnih gasova bestrzajnih oruja, VoP, Dragon-a, LPTO ili AT4. i. Upotreba u izgraenim podrujima predstavlja novi izazov. Vojnici moraju odabrati veliki broj rezervnih poloaja, posebno kada struktura ne osigurava zatitu od vatre pjeadijskog naoruanja. Oni moraju postaviti svoja oruja u sjenkama i unutar zgrada. j. Bestrzajna oruja i PTVP s kojima se vatrena djejstva vre s krova, mogu koristiti dimnjak kao zaklon (Ilustracija 5-35). Pozadina ovakvog poloaja treba da bude pojaana vreama.

Ilustracija 5-35 Posada bestrzajnog topa djejstvuje s krova

126

TP 90-10-1

k. Prilikom odabira vatrenih poloaja za bestrzajna oruja i PTVP, trebalo bi maksimalno koristiti ruevine, uglove zgrada i unitena vozila koja mogu pruiti zatitu posadi. Bestrzajna oruja i PTVP se mogu pomjerati po krovu, kako bi se dobio to bolji ugao za djejstvovanje na neprijateljski oklop. Kada je zgrada izdignuta iznad tla, poloaj se moe pripremiti tako da se ona iskoristi kao zaklon s gornje strane (Ilustracija 5-36). Mora se prije toga provjeriti da povratni gasovi ne otete ili srue zgradu ili povrijede posadu. NAPOMENA: Kada se gaa sa nagiba, uvjeriti se da ugao lansera u odnosu na tlo ili platformu s koje se gaa, nije vei od 20%. Kada se vatreno djejstvo izvrava iz zgrade, uvjeriti se da je razdaljina od prepreka 3-3,5 metara, da nema otpadaka ili slobodnih predmeta, i da ima prozora, vrata ili rupa u zidu kroz koje gasovi mogu izai.

Ilustracija 5-36 Pripremljen poloaj- iskoritavanje zgrade za pruanje zatite s gornje strane 127

TP 90-10-1

l. Mitraljez nema povratnih gasova, tako da se moe postaviti skoro na bilo koje mjesto. U napadu, prozori i vrata predstavljaju ve napravljene pukarnice (Ilustracija 5-37). Iz ovoga razloga, neprijatelj uobiajeno dri prozore i vrata pod prismotrom ili vatrom, te bi ih trebalo izbjegavati. Bilo koji otvor u zidovima koji je napravljen tokom napada, moe se koristiti. Kada otvora nema, mali eksplozivni naboji mogu biti koriteni za njihovo probijanje (Ilustracija 5-38). Bez obzira na to kakva se vrsta otvora koristi, mitraljezi treba da budu postavljeni u zgradama i u sjenkama.

Ilustracija 5-37 Postavljanje mitraljeza u okvir vrata

Ilustracija 5-38 Upotreba pukarnice sa mitraljezom 128

TP 90-10-1

m. Po zauzimanju zgrade, vojnici osiguravaju sve prozore i vrata. Ostavljanjem malih pukotina izmeu proreza, vojnici mogu koristiti vrata i prozore kao dobre rezervne vatrene poloaje. n. Pukarnice se moraju maksimalno koristiti u odbrani. One ne treba da budu konstruirane nekom logikom emom, niti treba da budu jedino na nivoima spratova. Varijacije u njihovoj visini i lokaciji oteavaju neprijatelju njihovo uoavanje i identificiranje. Lane pukarnice, skinut crijep ili otvori probijeni bez namjere njihovog koritenja kao vatrenih poloaja, pomau u obmani. Pukarnice ispod rastinja, konstrukcije vrata i sl. teko je otkriti. U odbrani, kao i u napadu, vatreni poloaji se mogu izgraditi uz upotrebu zgrade kao zaklona iznad glave. o. Poveana polja vatre se mogu dobiti smjetanjem mitraljeza u ugao zgrade ili (uz zatitu vrea s pijeskom) ispod zgrade (Ilustracija 5-39). Raspoloivi materijal, kao to su stolovi, stolice, kaui i ostali dijelovi namjetaja, treba da budu iskoriteni u konstrukciji bunkera kako bi se jo poboljao zaklon i maskiranje (Ilustracija 5-40).

Ilustracija 5-39 Poloaj mitraljeza ispod zgrade sa vreama sa pijeskom

Ilustracija 5-40 Ugaoni bunker mitraljeza 129

TP 90-10-1

p. Iako je briua vatra poeljna prilikom upotrebe mitraljeza, esto nije niti praktina niti izvodiva. Kada unitena vozila, ruevine ili druge zapreke smanjuju polje briue vatre, mitraljez treba da bude podignut na poloaj sa kojeg se moe vriti vatreno djejstvo preko prepreka. Stoga e, moda, biti neophodno izvravati vatrena djejstva kroz pukarnice na drugom ili treem spratu.Platforma za djejstvovanje moe biti izgraena pod krovom (Ilustracija 5-41), a pukarnica konstruirana. Ponovno, tana lokacija mora biti prikrivena izbijanjem crijepa na razliitim mjestima preko cijelog krova.

Ilustracija 5-41 Platforma za djejstvovanje izgraena ispod krova

5-19. AKVIZICIJA CILJEVA Izgraena podruja pred jedinicu stavljaju jedinstvene izazove. Zgrade zaklanjaju pokrete i smanjuju efekte direktne i indirektne vatre. Ruevine unitenih zgrada, kao i same zgrade, osiguravaju maskiranje i zatitu kako napadau tako i braniocu, oteavajui akviziciju ciljeva. Grad prua jasne pravce prilaza koje je lahko podijeliti po sektorima. a. Tehnike patroliranja i koritenja osmatranica primjenjuju se u gradu kao i na poumljenom terenu. Ove tehnike omoguavaju jedinici da locira neprijatelja, odredi ciljeve za djelovanje indirektnom i direktnom vatrom i pronae nepokriven pravac prilaza prilikom ofanzivnog djelovanja.
130

TP 90-10-1

b. Veina oruja i vozila ima jasno prepoznatljive potpise. Ova prepoznatljivost dolazi iz samih karakteristika dizajna ili iz okruenja u kojem se oprema koristi. Npr. opaljenje iz tenka na suhoj, pranjavoj ulici pokrivenoj ostacima raznih materijala podie oblak praine; tenk koji prolazi kroz izgraeno podruje prouzrokuje vie buke nego na otvorenom; vojnici koji prelaze preko ruevina na ulici ili kroz hodnike oteenih zgrada, podiu vie buke nego na poumljenom terenu. Vojnici moraju nauiti razaznavati ove potpise kako bi mogli locirati i identificirati ciljeve. ulo vida, sluha i mirisa pomae u otkrivanju i identificiranju ovih potpisa koji vode ka lociranju cilja, identifikaciji i brzom djelovanju na cilj. Vojnici moraju traiti ciljeve u podrujima gdje je najvjerojatnija njihova upotreba. c. Akvizicija ciljeva mora biti neprekidna, bez obzira da li je jedinica u pokretu ili stoji. Izgraena podruja pruaju dobar zaklon i maskiranja i napadau i braniocu, ali je ipak blaga prednost na strani branioca. Ovim akvizija ciljeva postaje izuzetno vana, jer strana koja prva otvori vatru, moe i prevladati u okraju. d. Kada je jedinica u pokretu i vrlo je vjerovatan kontakt s neprijateljem, ona mora posjedovati element za nadgledanje. Ovo se naelo primjenjuje kako u izgraenim podrujima tako i na ostalim vrstama terena, osim to element za nadgledanje mora osmatrati vie nivoe zgrada i ulice. e. Neprimjetnost treba da bude iskoritena prilikom kretanja kroz izgraeno podruje poto je udaljenost izmeu napadaa i branioca veoma mala. Smiju se koristiti samo signali rukama dok nije ostvaren kontakt s neprijateljem. Jedinica bi periodino trebalo da zastaje radi oslukivanja i osmatranja, provjeravajui da li je neprijatelj slijedi ili se kree paralelno s bokom jedinice spremajui zasjedu. Put kretanja mora biti paljivo odabran kako bi se gomile ruevina i zgrade mogle iskoristiti za maskiranje pokreta jedinice. f. Osmatrake dunosti moraju biti jasno date pripadnicima odjeljenja kako bi se omoguilo stalno osiguranje tokom kretanja. Ovakvo osiguranje se nastavlja i tokom zastanka jedinice. Sva ula se moraju koristiti za akviziciju ciljeva, posebno ulo sluha i mirisa. Vojnici brzo naue prepoznavati zvukove vozila ili ljudi kako se kreu kroz ulice prepune ruevina. Miris goriva, kolonjske vode i hrane koja se kuha, moe otkriti neprijateljski poloaj. g. Osmatranice su mjesta s kojih vojnici mogu posmatrati i oslukivati neprijateljske aktivnosti u odreenom sektoru. Oni upozoravaju jedinicu o neprijateljskom pribliavanju i idealno se uklapaju u borbu u izgraenim podrujima. OM mogu biti locirane na viim spratovima zgrada, pruajui time vojniku bolju preglednost nego to je to preglednost s nivoa prizemlja. h. U odbrani, komandir voda postavlja OM za lokalno osiguranje onako kako je to odredio komandir ete. Komandir voda odabire ope lokacije, ali komandir odjeljenja uspostavlja OM( Ilustracija 4-42, stranica 5-36). Uobiajeno je da postoji najmanje jedna OM za svaki vod. Na OM se nalaze od dva do etiri ovjeka a sama OM se nalazi u dometu pjeadijskog oruja voda. Komandiri trae poloaje sa kojih je dobra vidljivost ciljanog sektora. Idealno, OM imaju polje osmatranja koje se preklapaju s onim susjedne OM. Odabrani poloaj treba da omogui zaklon i maskiranje jedinice u kretanju ka i od OM. Vii spratovi kua ili zgrada treba da se koristi kao poloaji OM. Komandir odjeljenja ne bi trebalo da odabere oigledan
131

TP 90-10-1 Komandir voda je komandiru odjeljenja dao optu lokaciju OM. Komandir odjeljenja odabire tanu lokaciju. Komandiri trae poloaje koji: . Imaju mogunost dobrog osmatranja eljenog sektora ili podruja (U najboljem sluaju OM ima polje osmatranja koje se preklapa sa susjednim OM). . Imaju zaklon i maskiranje (dobro osmatranje sektora moe zahtijevati da se za OM prihvati manje zaklona i maskiranja i da zahtijeva od trupa da selektivno raiavaju polja osmatranja).

Ilustracija 5-42 Odabir lokacije OM

poloaj, kao to je recimo vodotoranj ili toranj crkve, koji bi privukao panju neprijatelja. i. Vojnik bi trebalo da bude nauen kako da osmatra podruje s OM ili sa svoga borbenog poloaja. Koritenje pravilnih tehnika osmatranja omoguava pripadnicima odjeljenja da brzo lociraju i identificiraju ciljeve. Bez optikih sredstava, vojnik brzo pretrauje podruje traei oigledne ciljeve, koristei sva svoja ula kako bi otkrio potpis cilja. Ako nije pronaen nikakav cilj, a vrijeme to dozvoljava, on obavlja detaljnije pretraivanje ( koristei dvogled ako je na raspolaganju) terena odreenog sektora koristei metodu pretraivanja podruja od 50 m. Prvo, on pretrauje dijelove terena veliine 50 m s desna na lijevo; potom osmatra dio terena s lijeva na desno tako da se taj dio preklapa s prvim. Ovaj se proces nastavlja dok se ne pretrai (osmotri) cijeli sektor. U centru grada ili rubnim dijelovima centra grada gdje se nalazi najvei broj vie-spratnica, ovi preklapajui sektori mogu ii u visinu a ne u irinu. j. Vojnici koji se nalaze na osmatranici i na drugim poloajima, treba da koriste naprave za akviziciju ciljeva. Ove naprave ukljuuju dvogled, naprave za izotravanje slike, termalne niane, radare za zemaljsko osmatranje (RZO), daljinski upravljane senzore (DUS) i sisteme za rano upozorenje voda (SRUV). Sve ove naprave mogu uticati na sposobnost voda da otkrije i djeluje na cilj. Nekoliko vrsta naprava se moe koristiti, a niti jedna sama za sebe ne zadovoljava sve potrebe jedinice. Kombinacija moe ukljuivati SRUV senzore koji bi pokrivali podruje nepokriveno vizuelnim osmatranjem i mrtvi prostor, sredstva za izotravanje slike za bliske domete, termalne niane za kamuflau i sredstva za vizuelno osmatranje
132

TP 90-10-1

u uvjetima niske vidljivosti. Kombinacija sredstava je najbolja zato to omoguava osmatranje cijelog sektora kao i veu pokrivenost prostora, a mogunosti jednog sredstva mogu kompenzirati manjke drugog. k. Tehnike akvizicija ciljeva koje se koriste po noi, sline su onima koje se koriste po danu. Po noi, bez obzira da li se koristi dnevna optika ili golo oko, vojnici ne gledaju direktno u objekat osmatranja, ve nekoliko stupnjeva postrance. Krajiak oka je puno osjetljiviji na prigueno svjetlo. Prilikom osmatranja na takav nain, vojnik okom ini kratke, brze i nepravilne pokrete. Na svakom mjestu na kojem se nalazi potencijalni cilj, on se zaustavlja nekoliko sekundi da bi otkrio eventualno kretanje. l. Nou zvukovi i mirisi mogu pomoi u akviziciji ciljeva poto se bolje prenose u hladnom, vlanijem, nonom zraku. Motori koji su u pogonu, vozila, i vojnici koji se kreu ulicama pokrivenim ruevinama, mogu se uti s velikih udaljenosti. Mirisi dizel goriva, benzina, hrane koja se pripravlja, goreeg duhana, after-shave losiona itd. mogu otkriti i neprijatelja kao i poloaje vlastitih snaga. 5-20. PLAMENOBACA^KE OPERACIJE Zapaljiva municija, specijalna oruja, i lahkoa s kojom se zapaljiva sredstva mogu napraviti od benzina i drugih sredstava, ine vatru istinskom prijetnjom prilikom izvoenja operacija u izgraenim podrujima. Tokom odbrambenih operacija, PP zatita mora biti od primarnog znaaja. Pravilne procedure za smanjenje rizika od izbijanja poara moraju biti ispotovane kako bi se sprijeila mogunost da odabrani poloaj postane neodbranjiv. a. Vojnici prave ili odabiraju poloaje koji nemaju velike otvore. Ovi poloaji pruaju veliku zatitu koja spreava prodiranje zapaljive municije. Sav nepotrebni zapaljivi materija treba da bude uklonjen ukljuujui kutije sa streljivom, namjetaj, tepihe, novine, zastore, itd. Strujni i plinski vodovi u zgradi moraju biti iskljueni. b. Zgrada konstrukcije od betonskih blokova, s betonskim podovima i tankim krovom je idealno mjesto za pravljenje poloaja. Ipak, veina zgrada ima drvene podove i drvene obloge na podovima, parkete ili drvene unutarnje zidove koje bi trebalo preinaiti. Unutarnji zidovi se uklanjaju a na njihovo mjesto se stavljaju deke koje bojom nalikuju na zidove. Sloj pijeska od 5 cm se prostire po podu i po tavanu da bi se sprijeilo izbijanje vatre. c. Sva PP oprema koja je na raspolaganju, stavlja se na dohvat ruke kako bi se mogla koristiti u stvarnoj borbi. Za vojnika, ta oprema ukljuuje aov, ljem, pijesak i pokrivae. Ovo se nadopunjuje s PP aparatom koji se ne koristi drugdje. d. Vatra djeluje toliko destruktivno da lahko moe nadvladati ljudstvo bez obzira na preduzete mjere. Vojnici planiraju put povlaenja tako da prioriteti za evakuaciju mogu biti poslani s borbenih poloaja. Ovo omoguava vojniku da izae kroz prostorije u kojima nema zapaljivog materijala, a koje pruaju zatitu od direktne vatre neprijatelja. e. Ogranien prostor i velike koliine zapaljivog materijala u izgraenim podrujima mogu uticati na neprijatelja da koristi zapaljiva sredstva. Dva najvea problema za prvu pomo koja su hitnija nego na otvorenim podrujima su: opekotine i udisanje dima ili vatre, koje stvara manjak kisika. Ovo se lahko dogaa u zgradama, a rtva poslije nije sposobna za sudjelovanje u borbi. Iako su mjere odbrane protiv
133

TP 90-10-1

nedostatka kisika male, udisanje dima se moe znaajno smanjiti koritenjem zatitnih maski. Bez obzira na rizik od izbijanja vatre, odbrambeno planiranje borbe u izgraenim podrujima mora obuhvatiti i bolniara. Bolniar je ovjek koji mora doi do rtve i njene opreme, i mora imati dodatne zalihe za tretman opekotina i udisanje. f. Ofanzivne operacije takoer zahtjevaju izradu plana PP zatite, poto uspjeh misije moe lahko biti ugroen vatrom.Loe isplanirana upotreba zapaljive municije moe prouzrokovati takav poar koji postaje prepreka ofanzivnom djelovanju. Neprijatelj moe koristiti vatru za zatitu povlaenja, i stvoriti prepreke i zapreke napadau. g. Prilikom planiranja ofanzivnih operacija, napada mora uzeti u obzir sva oruja na raspolaganju. Dva najbolja oruja za izazivanje poara su M202 FLASH i baca plamena koji se trenutno nalazi van inventara KoV, ali se moe nabaviti posebnim zahtjevom preko logistikih kanala. Baca plamena je bolje sredstvo za obuku poto se zapaljivi materijal moe zamijeniti vodom, a efekat oruja moe biti izmjeren stepenom penetracije vode. Trenutno ne postoji manevarska municija za M202. Prilikom koritenja vatre u operacijama, PP podrka mora biti na raspolaganju kako bi se izbjegla situacija da vojnici gase vatru. Vojnici odabiraju ciljeve tokom poetnog planiranja kako bi izbjegli sluajno unitavanje kljunih objekata u izgraenim podrujima. Kada se koriste zapaljiva sredstva u izgraenim podrujima, vojnici odreuju prioritete da bi odredili koji to kljuni objekti (bolnice, trafo-stanice, radiostanice, historijski spomenici) treba da imaju PP podrku. h. Svaki vojnik koji sudjeluje u napadu treba da budu spreman da se uhvati u kotac s vatrom. Uobiajena oprema za ove svrhe ukljuuje aov, ljem ( za noenje pijeska ili vode) i pokrivae ( za gaenje manjih vatri). PP aparati se nalaze na raspolaganju na svakom vozilu koje podrava napad. 5-21. UPOTREBA SNAJPERA Vrijednost snajpera za jedinicu pri izvoenju operacije u izgraenom podruju ovisi o nekoliko faktora. Ovi faktori ukljuuju vrstu operacije, nivo sukoba i pravila upotreba. Tamo gdje PU dozvoljavaju unitavanje, snajperi najvjerojatnije nisu potrebni, poto ostali sistemi naoruanja u posjedu mehanizovanih snaga imaju veu razornu mo. Ipak, oni mogu pridonijeti borbi. Tamo gdje PU zabranjuju izazivanje kolateralne tete, snajperi mogu biti najvrednije sredstvo koje komandir ima. ( Vidi TP 7-20; TP 71-2, C1; i PO 23-14 za vie informacija). a. Efikasnost snajpera ovisi dijelom od terena. Kontrola je smanjena karakteristikama urbane cjeline. Da bi pruio pravovremenu i efikasnu podrku, snajperista mora imati jasnu predstavu komandantovog koncepta operacija i namjere. b. Snajperisti treba da budu locirani u zgradama zidane konstrukcije. Ove zgrade treba da omoguavaju osmatranje sa svih strana i velika polja vatrenog djejstva. Snajperista ima prednost da se ne mora kretati sa, ili biti uz, vodei element. On moe zauzeti vii poloaj u pozadini ili na bokovima ili na odreenoj razdaljini od elementa kojem treba pruati podrku. Ovakvim operiranjem, na udaljenosti od ostalih elementata, snajperista izbjegava direktnu borbu, ali ostaje dovoljno blizu da ukloni udaljene ciljeve koji ugroavaju jedinicu. Snajperisti ne bi trebalo da budu postavljeni na oigledne poloaje, kao to su vrhovi krovova ili tornjevi crkava,
134

TP 90-10-1

poto neprijatelj esto osmatra iste i oznaava ih kao ciljeve za unitenje. Indirektna vatra, takoer, moe prodrijeti kroz krov, i nanijeti gubitke u ljudstvu na najviem spratu zgrade. Takoer, snajperisti ne treba da budu locirani blizu mjesta gustog prometa; ova podruja takoer privlae neprijateljsko osmatranje. c. Snajperisti bi se trebalo da kreu cijelim podrujem operacija, kreui se sa etama, a po potrebi, podravajui ete. Neki timovi mogu operirati samostalno u odnosu na druge snage. Oni trae ciljeve po ukazanoj prilici, posebno neprijateljske snajpere. Tim moe zauzeti vie poloaja. Jedan poloaj ne moe pruiti adekvatne mogunosti osmatranja za cijeli tim bez poveavanja rizika da tim bude primjeen od strane neprijatelja. Ovi odvojeni poloaji moraju pruati mogunost davanja uzajamne podrke. Rezervni i dodatni poloaji bi takoer trebalo da budu uspostavljeni u urbanom podruju. d. Snajperistima se mogu dodijeliti takvi zadaci, kao to su: (1) Eliminacija neprijateljskih snajperista ( protusnajperska vatra); (2) Eliminacija ciljeva po ukazanoj prilici. Ovakvi se ciljevi mogu odrediti kao prioriteti od strane komandira. Vrste ciljeva ukljuuju: neprijateljske snajperiste, komandire, komandire vozila, veziste, ininjerce i posade mitraljeza; (3) Onemoguavanje pristupa neprijatelju u odreeni sektor ili na pravac prilaza ( kontrola kljunog terena); (4) Pruanje vatrene podrke za barikade i druge vrste prepreka; (5) Osmatranje bokova i pozadinskih pravaca prilaza; (6) Podravanje lokalnog protunapada s preciznom vatrom.

Dio IV NAVIGACIJA U IZGRA\ENIM PODRU^JIMA

Kada govorimo o navigaciji, izgraena podruja predstavljaju drugaiju vrstu izazova. Duboko u srcu grada, uobiajene terenske karakteristike uneene na kartama ne mogu se primjenjivati- zgrade postaju dominantni objekti na terenu, a jedinice postaju vezane za ulice. Borba u gradu unitava zgrade, ije ruevine blokiraju ulice. Oznake na ulicama i na zgradama unitene su tokom borbe ako ranije nisu uklonjene od strane branioca. Operacije u podzemnim metroima i kanalizacijskom sistemu predstavljaju drugi jedinstven izazov. Ipak, karte i fotografije stoje na raspolaganju jedinici kako bi se pomoglo u prevazilaenju ovoga problema. Globalni pozicioni sistem moe omoguiti navigaciju u izgraenim podrujima. 5-22. VOJNE KARTE Vojne karte grada su njegove topografske karte obino u razmjeri 1:12.500 i oznaavaju ulice i navode njihova imena, vane zgrade i ostale urbane elemente. Razmjera karte grada moe varirati od 1:12.500 do 1:50.000, a zavisi od vanosti i veliine grada, gustine detalja i obavjetajnih informacija. a. Posebne karte, pripremljene od ininjeraca topografa, mogu pomoi u orijentaciji u naseljenim podrujima. Ove karte su napravljene ili modificirane na takav nain da predstavljaju informacije koje obina karta ne sadrava, kao to su karte mrea puteva i mostova, eljeznica, izgraenih podruja, i sistema elektrinog napajanja. One se koriste kao dopuna vojnim i topografskim kartama.
135

TP 90-10-1

b. Kada se jednom nau u izgraenom podruju, vojnici koriste raskrsnice kao orijentir, na slian nain kao to koriste brda i potoke na ruralnom terenu. Karte grada nadopunjuju ili zamjenjuju topografske karte kao osnovu za navigaciju. Ove karte omoguavaju jedinici da se kree u izgraenom podruju i da zna gdje je, te da se premjesti na novu lokaciju ak i ako su ulice blokirane ili kljune zgrade unitene. c. Stare tehnike orijentacije kompasom ili brojanje parnih koraka mogu se koristiti, posebno u zatamnjenom gradu gdje se znakovi na ulicama i zgradama ne vide. Prisustvo eljeza i gvoa u VOUT okruenju moe prouzrokovati netana oitavanja kompasom. U kanalizacijskom sistemu navigacija se izvodi na slian nain. Karte koje pruaju osnovni izgled sistema kanalizacije, odravaju se od strane gradskog komunalnog preduzea. Ova informacije ukljuuje smjer kojim se proteu kanalizacijski vodovi i razdaljine izmeu ahtova. Uz osnovne tehnike orijentacije kompasom i brojanjem parnih koraka, takva informacija omoguava jedinici kretanje kroz kanalizacijski sistem grada. d. Operacije u izgraenim podrujima na razliite naine utiu na rad sofisticiranih elektronskih naprava kao to su GPS i sistem distribucije podataka. Ovi sistemi funkcioniraju na isti nain kao i oprema veze - vezom linije optike vidljivosti (LOV). Ti sistemi ne mogu odrediti podzemnu lokaciju ili poziciju u zgradi. Ovi sistemi moraju biti koriteni na vrhovima zgrada, na otvorenim podrujima i ulicama gdje zapreke nee uticati na primanje podataka sistemom linije optike vidljivosti (LOV). e. Radnici u javnim gradskim slubama mogu biti od velike pomoi za jedinicu koja se bori u izgraenom podruju. Oni mogu dostaviti karte kanalizacijskog sistema i mree strujnog napajanja. Ovo je od posebne vanosti pogotovo prilikom koritenja kanalizacijskog sistema. Kanalizacija moe sadravati depove gasa metana koji je otrovan za ljude. Radnici u vodovodu i kanalizaciji grada znaju te lokacije i mogu savjetovati jedinicu kako da ih izbjegne. 5-23. GLOBALNI POZICIONI SISTEM (GPS) Veina GPS sistema koristi trougaonu tehniku koristei satelite kako bi se odredio poloaj. Preliminarna testiranja pokazuju kako na GPS tanost ne utiu mala izgraena podruja kao to su sela. Ipak, velika izgraena podruja s mjeavinom visokih i niskih zgrada mogu prouzrokovati netanost veine GPS. Ovaj se efekat moe poveati ako se sistem prenese u unutranjost velike zgrade ili prenese u podzemne prostorije. 5-24. AERO FOTO SNIMCI Najnoviji aero foto snimci su izvrsna dopuna vojnim kartama grada i mogu nekada nadomjestiti kartu. Topografska karta ili vojna karta grada moe biti nepotpuna ako je napravljena prije nekoliko godina. Najnoviji aero foto snimci pokazuju promjene nastale u periodu od kada je karta napravljena. Ove fotografije mogu ak ukljuiti i unitene zgrade i ulice koje su blokirane ruevinama kao i neprijateljeve odbrambene pripreme. Vie se informacija moe dobiti koritenjem mapa iz fotografija i zraka u kombinaciji, nego njihovim zasebnim koritenjem.

136

TP 90-10-1

Dio V KAMUFLA@A
Da bi se preivjelo i pobijedilo u borbi u izgraenim podrujima, jedinica zaklon i maskiranje mora se nadopuniti kamuflaom. Da bi se pravilno kamuflirali ljudi, vozila i oprema, vojnici moraju prouiti podruje u kojem se nalaze i napraviti poloaje takvima da nalikuju na lokalni teren. 5-25. PRIMJENA Samo koliina materijala koja je potrena za kamuflau poloaja, mora biti koritena jer viak materijala moe otkriti poloaj. Materijal mora biti pronaen na podruju na kojem se jedinica nalazi. Npr. ako se brani zgrada od cigle, fasada sprijeda, sa strana ili od pozadi, ne treba se skidati kako bi se kamuflirao poloaj. a. Zgrade pruaju veliki broj maskiranih poloaja. Oklopna vozila esto mogu nai izolirano mjesto u prostoru ispod zgrade ili unutar manjih industrijskih struktura. Debeli betonski, kameni ili zidovi od cigle pruaju izvrsnu zatitu od direktne vatre i pruaju maskirane puteve. b. Poto je kamufliranje poloaja zavreno, vojnik izvrava inspekciju poloaja sa neprijateljske strane. On rutinski provjerava da li kamuflaa i dalje izgleda prirodno i sakriva poloaj. Ako ne izgleda prirodno, vojnik je mora preurediti ili zamijeniti. c. Poloaji moraju biti progresivno kamuflirani dok se pripremaju. Rad se treba nastaviti dok se ne zavri cjelokupno kamufliranje. Kada neprijatelj ima premo u zraku, rad je onda esto mogue obavljati samo po noi. Bljetei objekti ili objekti svijetlih boja koji privlae panju iz zraka, moraju biti sakriveni. d. Koulje se moraju nositi poto izloena koa reflektira svjetlo. ak i tamna koa reflektira svjetlo, zbog svojih prirodnih ulja. e. Kamuflane boje za lice nalaze se u tri standardna pakovanja s dvije boje. Kada ta boja nije na raspolaganju, pepeo moe biti iskoriten kako bi se potamnila izloena koa. Blato treba koristiti samo u krajnjem sluaju, poto se sui i otpada time otkrivajui kou, a moe sadravati i tetne bakterije. 5-26. KORI[TENJE SJENKI Zgrade u izgraenim podrujima bacaju sjene koje se mogu koristiti za maskiranje vozila i opreme (Ilustracija 5-43). Vojnici bi trebali izbjegavati prostore koji nisu u sjeni. Vozila se mogu periodino premjetati, kako se sjenka kree tokom dana. Zaposjedanje unutranjosti zgrade prua bolju zatitu.

137

TP 90-10-1

Ilustracija 5-43 Koritenje sjene za maskiranje

a. Vojnici bi trebali izbjegavati osvjetljeni prostor oko prozora i pukarnica. Oni e biti bolje zatieni ako djejstvuju iz unutranjosti sobe, iz sjene (Ilustracija 5-44). b. Zastor prua dodatno maskiranje vojnika u unutranjosti sobe ako su zastori uobiajena karakteristika kua u tome podruju. Zabranjena je upotreba unutranje rasvjete.

138

TP 90-10-1

BLJESAK IZ USTA CIJEVI SE NE VIDI IZVANA

Ilustracija 5-44 Maskiranje unutar zgrade

5-27. BOJA I TEKSTURA Standardna kamuflana tekstura kojom je obojena oprema, nije tako efikasna u izgraenim podrujima kao temeljna, mat, tamnija boja uz prikrivanje u sjeni. Poto ponovno bojenje vozila prije ulaska u izgraeno podruje nije uvijek praktino, svjetlije boje pijeska treba premazati zemljom ili blatom. a. Potreba za maskiranjem siluete ljema i opreme postoji u izgraenim porujima kao i na bilo kojem drugom terenu. Ipak, trake od grubog platna vree su
139

TP 90-10-1

mnogo efikasnija kamuflaa nego lie (Ilustracija 5-45). Dominantne boje su smea, bijela kahva i ponekada siva prije nego li zelena, ali svaka lokacija kamuflae mora biti procijenjena.

Ilustracija 5-45 ljem kamufliran trakama platna od vree

b. Poloaji na kojima se koristi oruje treba da budu obloeni mokrim dekama (Ilustracija 5-46, stranica 5-44), praznim vreama ili nekim drugim platnom kako bi se sprijeilo podizanje praine prilikom opaljenja iz oruja. c. Komandna mjesta i logistiki poloaji se bolje kamufliraju i lake tite ako se smjeste ispod zemlje. Antene mogu biti postavljene na vie spratove ili vie zgrade poto imaju mogunost beine veze. Indukciona telefonska ica treba da bude provuena kroz kanale i cijevi, kanalizacijski sistem ili kroz zgrade. d. Vojnik treba da analizira pozadinu poloaja kako bi osigurao da se ne primjete obrisi ili da se ne ocrtava na horizontu, nego da se uklapa u okolinu. Da bi prozreo neprijateljsku urbanu kamuflau, vojnik treba da budno osmatra kako bi uoio uobiajene greke prilikom kamufliranja kao to su: Tragovi ili drugi pokazatlji aktivnosti; Bljesak ili sjene; Neprirodna boja ili tekstura; Bljesak iz usta cijevi, dim ili praina; Neprirodni zvukovi i mirisi; Kretanje. e. Lani poloaji treba da budu koriteni kako bi se zbunio neprijatelj i kako bi ga se primoralo da otkrije svoj poloaj pri vatrenom djejstvu. f. Izgraena podruja pruaju zaklon, sredstva za kamufliranje, i lokacije za maskiranje. Trebalo bi se pridravati sljedeih osnovnih pravila zaklanjanja, maskiranja i kamuflae:
140

TP 90-10-1

Ilustracija 5-46 Mokre deke iskoritene za eliminisanje podizanja praine

(1) Koristiti teren i promijeniti kamuflau tako da odgovara okolini; (2) Korisiti kamuflanu obmanu na zgradama; (3) Nastaviti s doradom poloaja. Pojaati borbene poloaje vreama s pijeskom i ostalim materijalima koji mogu zaustaviti municiju i gelere; (4) Odrati prirodan izgled podruja; (5) Odrati poloaj skrivenim, minimalnim raiavanjem otpadnog materijala, a polja vatrenog djejstva nainiti pogodnim; (6) Odabrati pukarnice na najneupadljivijim mjestima, kada je to mogue. NAPOMENA: Zapamti da snage koje se ZAKLANJAJU I MASKIRAJU imaju znaajnu prednost nad onim snagama koje to ne rade.

141

TP 90-10-1

Poglavlje 6 BORBENA PODR[KA

Borbena podrka je podrka vatrenim i drugim sredstvima koja se daje borbenim elementima. Obino obuhvata artiljeriju, PZO, zrakoplovstvo (manje zrane oklopno-izviake jedinice), ininjeriju, vojnu policiju, vezu, elektronsko ratovanje i NBH. 6-1. MINOBACA^I Minobacai predstavljaju najefikasnija sredstva indirektne vatre koja su dostupna komandantima bataljona i eta. Njihova misija se sastoji u tome da osiguraju blisku i trenutnu vatrenu podrku manevarskim jedinicama. Minobacai su pogodni za borbena djejstva u izgraenim podrujima zbog njihove velike brzine gaanja, otrog ugla pada, te kratkog minimalnog dometa. Komandanti bataljona i eta moraju planirati minobacaku podrku sa OVP u okviru cjelokupnog sistema vatrene podrke. (Vidi TP 7-90 za detaljnije informacije o taktikoj upotrebi minobacaa.) a. Uloga minobaca~kih jedinica. Uloga minobacakih jedinica se sastoji u dejstvovanju potiskujuom vatrom u cilju davanja podrke manevru, naroito protiv iskrcane pjeadije. Minobacai se upotrebljavaju radi zadimljavanja, neutralisanja, potiskivanja ili osvjetljavanja u toku VOUT. Minobacaka vatra onemoguava neprijateljska dejstva i kretanje, omoguavajui naim snagama manevrisanje na poloaje koji im pruaju prednost. Efikasno integrisanje minobacake vatre sa manevrom iskrcanih trupa je klju uspjene borbe u izgraenom podruju na nivou streljake ete, odnosno bataljona. b. Odabir polo`aja. Odabir minobacakih poloaja zavisi od veliine zgrada, veliine urbanog podruja i misije. Ruevine se takoer mogu koristiti za izgradnju grudobrana na vatrenim poloajima. (1) Koritenje postojeih objekata (npr., garaa, poslovnih zgrada ili nadvonjaka) kao skrivenih poloaja preporuljivo je radi osiguranja maksimalne zatite i minimiziranja aktivnosti maskiranja. Adekvatnom upotrebom maskiranja, poboljava se preivljavanje. Ukoliko se minobacaima djejstvuje u dometu od 885 hiljaditih sa ciljem raiavanja frontalnog zaklona, opasnost od neprijateljske uzvratne vatre je manja. Ovi principi se koriste u napadu i odbrani. (2) Minobacai se ne postavljaju direktno na beton; mogu se upotrijebiti vree sa pijeskom kao amortizacioni sloj. Vree sa pijeskom se sastoje iz dva ili tri sloja; naslanjaju se na zid; i ire se bar za irinu jedne vree oko osnove minobacaa. (3) Minobacai se obino ne postavljaju na vrh zgrade zbog vee ranjivosti usljed nemogunosti zaklona i maskiranja. Ne postavljaju se u unutranjosti zgrade sa oteenim krovom ukoliko graevinska stabilnost nije provjerena. Nadpritisak moe ozlijediti ljudstvo, a udar na spratu moe oslabiti ili unititi graevinu. c. Veza. Poveana upotreba iane veze, kurira i vizuelnih signala je poeljna. Meutim, ica treba da bude primarno sredstvo veze izmeu isturenih osmatraa, tima za vatrenu podrku, centra za upravljanje vatrom i minobacaa poto su ovi elementi blizu jedan drugom. Takoer, vrlo je vjerovatno da e transmisija FM radijom u izgraenim podrujima biti pogrena. Graevine smanjuju domet
143

TP 90-10-1

radio ureaja; ali, postavljanje antena na viim spratovima i krovu moe poboljati veze i poveati faktor preivljavanja. Druga tehnika koja se primjenjuje je, upotreba radijske retransmisije. Praktino rjeenje je u koritenju postojeih civilnih sistema kojima se nadopunjuje sposobnost jedinice. d. Magnetna interferencija. U urbanom okruenju, na sve magnetne instrumente utiu eline konstrukcije, elektrini kablovi i automobili. Minimalna udaljenost vodova kod koritenja M2 artiljerijske busole (TP 23-90) teko se moe ostvariti. Da bi se ovaj problem prevaziao, koristi se azimut do udaljene take nianjenja. Od ovog azimuta se oduzima kontra azimut pravca vatre. Razlika se zavodi kao indeks na crvenoj skali i oruje se podeava dok se vertikalni kri niana ne poklopi sa takom nianjenja. Karakteristike kao to je pravac ulice, koriste se umjesto udaljene take nianjenja. e. Visoko eksplozivna municija. U toku VOUT, vatra iz minobacaa sa VE se koristi vie nego ijedan drugi tip oruja za indirektna dejstva. Najea i najbolja upotreba minobacaa je vatra za uznemiravanje i presijecanje. Jedna od najboljih primjena je za presijecanje dotura zaliha, evakuacije i pojaanja u neprijateljskoj pozadini neposredno iza isturenih odbrambenih poloaja. Iako je minobacaka vatra esto usmjerena na puteve i druge otvorene zone, prirodno rasipanje indirektne vatre rezultira estim pogocima zgrada. Voe moraju biti oprezne pri planiranju minobacake vatre u toku VOUT kako bi se eventualna oteenja svela na minimum. (1) Eksplozivna municija, naroito projektili od 120 mm daju dobre rezultate kada se koriste za graevine od lahke konstrukcije u gradovima. Meutim, nee se pokazati kao efikasni protiv graevina od armiranog betona kakve su u veim urbanim podrujima. (2) Pri koritenju VE municije u borbi na urbanom terenu, potrebno je koristiti samo udarne upaljae na glavi projektila. Potrebno je izbjegavati koritenje blizinskih upaljaa jer priroda izgraenih podruja uzrokuje da se ovakvi upaljai aktiviraju prerano. Blizinski upaljai se, meutim, koriste za napad na ciljeve kao to su OM na vrhu zgrade. (3) U toku II svjetskog rata i sukoba na Bliskom istoku, lahki minobacai sa VE vatrama su se intenzivno koristili u VOUT kako bi se neprijateljskom ljudstvu onemoguio pristup ulicama, parkovima i trgovima. f. Osvjetljavanje. U napadu, planira se djejstvo osvjetljavajuim minama iznad cilja kako bi se osvijetlio neprijateljski poloaj. Ako je osvjetljavanje iza cilja, neprijatelj e biti u sjeni, a ne na svjetlu. U odbrani, osvjetljavanje se planira iza vlastitih snaga kako bi se iste stavile u sjenu a neprijatelj osvijetlio. Zgrade umanjuju efikasnost osvjetljavanja stvaranjem sjena. Kontinuirano osvjetljavanje zahtijeva blisku koordinaciju izmeu IO i CUV kako bi se proizveo odgovarajui efekat osvjetljavanjem iznad odbrambenih poloaja dok se neprijatelj pribliava zgradama. g. Posebna razmatranja. Pri planiranju koritenja minobacaa, komandanti moraju razmotriti sljedee: (1) IO se lociraju na vrhu zgrade kako bi se na najbolji nain ostvarila akvizicija ciljeva i korekcija gaanja. (2) Komandanti moraju razumjeti efekte koji se postiu odreenom municijom da bi tano ocijenili broj plotuna koji su neophodni za pokrivanje specifinog
144

TP 90-10-1

cilja. Takoer, efekti koritenja BF mogu proizvesti neeljenu dimnu zavjesu ili uslove ograniene vidljivosti kojima se ometa taktiki plan. (3) IO moraju odrediti mrtvi prostor. Mrtvi prostor je podruje u kojem se indirektnom vatrom ne moe dospjeti do nivoa ulice zbog postojeih zgrada. Ovo podruje je sigurno utoite za neprijatelja. Za minobacae, mrtvi prostor je oko jedne polovine visine zgrade. (4) Posada minobacaa treba da planira osiguranje vlastitih poloaja. (5) Komandanti moraju posebno razmatrati gdje i kada se minobacai izmjetaju radi pruanja trenutne indirektne vatre a s ciljem podravanja cjelokupnog taktikog plana. Borba u izgraenom podruju nepovoljno utie na mogunost izmjetanja minobacaa zbog ruevina i zatvorenosti VOUT. 6-2. ARTILJERIJA Bataljonu poljske artiljerije se obino dodjeljuje taktika misija davanja direktne podrke (DP) manevarskoj brigadi. Baterija ne mora biti u DP bataljona snaga za izvrenje zadataka, ali moe biti pridodata. a. Odgovarajue koordinacijske mjere za vatrenu podrku se moraju paljivo razmotriti jer borba u izgraenom podruju rezultira bliskom borbom protivnikih snaga. Pri planiranju vatrene podrke u izgraenom podruju, komandant bataljona, u koordinaciji sa oficirom za vatrenu podrku, razmatra sljedee. (1) Akvizicija ciljeva moe biti mnogo tea zbog poveanog broja objekata za zatitu i maskiranja kojeg prua zemljite. Osmatranje sa zemlje je ogranieno u izgraenim podrujima, te IO treba da budu rasporeeni na vrhu zgrade. Korekcija vatre je oteana poto zgrade zaklanjaju uoavanje projektila za korekciju; zbog toga je potrebno primjenjivati bonu korekciju. (2) Poetni projektili se koriguju bono sve dok ne pogode ulicu koja je pod pravim uglom sa PKBP. Projektili namjeteni da eksplodiraju u zraku, najbolji su za korekciju vatre. Korekcija se moe izvriti i pomou zvuka. Kada projektili padnu pod pravim uglom na ulicu, oni su tada podeeni za domet. Kada je domet taan, vri se bono pomjeranje ka cilju, a niandija djejstvuje vatrom po cilju. (3) Posebno se moraju razraditi kombinacije granata i upaljaa kada su uinci municije ogranieni blizinom zgrada. (a) Oprezna primjena upaljaa sa PU je neophodna kako bi se izbjeglo prerano aktiviranje upaljaa. (b) Indirektna vatra moe proizvesti neeljene ruevine. (c) Blizina neprijatelja i njegovih trupa zahtijeva opreznu koordinaciju. (d) BF moe izazvati neeljeni poar i dim. (e) Upalja sa usporenjem se koristi kod probijanja utvrenja. (f) Osvjetljavajua municija moe biti efikasna; meutim, vlastiti poloaji treba da ostanu u sjeni a neprijateljski se moraju osvijetliti. Visoke zgrade mogu prikriti efekte osvjetljavajue municije. (g) PU, vremenski upaljai i PKM su efikasni za ienje neprijateljskih poloaja, osmatraa i antena na krovovima. (h) Vjetar moe oteati dimne operacije. (i) POKAM se koristi za oteavanje kretanja neprijatelja. Efikasnost ovih mina se smanjuje kada se polau na tvrdu povrinu.
145

TP 90-10-1

(4) Oznaavanje cilja je oteano na urbanom terenu zbog mnotva zatienih i maskiranih neprijateljskih poloaja i prolaza. Neprijatelj moe biti na krovovima i u samim zgradama i moe koristiti kanalizacijske i podzemne sisteme za kretanje. Zrani osmatrai su veoma vani kod oznaavanja cilja jer mogu vidjeti dublje i otkriti kretanje, poloaje na krovu i utvrenja. Ciljevi se planiraju na krovovima kako bi se oistili neprijateljski istureni osmatrai kao i oprema veze i radarska oprema. Ciljevi se takoer planiraju na glavnim putevima, na raskrsnicama te na poznatim ili vjerovatnim neprijateljskim utvrenjima. Upotrebu artiljerije kod indirektne vatre radi unitavanja utvrenja takoer bi trebalo razmotriti. Ograniavajue mjere za vatrenu podrku (kao to su podruje ograniene vatre ili podruje zabrane vatre) se isto tako poduzimaju radi zatite civila i kljunih objekata. (5) Samohodne haubice od 155 mm i 8 ina su efikasne za neutralisanje betonskih ciljeva direktnom vatrom. Pancirna zrna od 155 mm i 8 ina mogu probiti beton debljine od 90cm do 1,4m na udaljenostima do 2200 metara. Ove haubice se moraju zatiti pri izvoenju direktnog gaanja poto nijedna nema znaajniju zatitu svojih lanova posade. Neophodno je uvesti ogranienja za odreene vrste artiljerijske municije s ciljem smanjenja efekata ruevina na pravcima kretanja koje koriste nae snage. (6) Istureni osmatrai moraju odluiti gdje je i koliki je mrtvi prostor. Mrtvi prostor je podruje u kojem se ne moe djejstvovati indirektnom vatrom na ulice zbog gustine zgrada. Ovo podruje je sigurno utoite za neprijatelja zbog zatienosti od indirektne vatre. Za artiljeriju pod manjim uglom, mrtvi prostor je oko pet puta visine zgrade. Kod minobacaa i artiljerije sa velikim uglom, mrtvi prostor je oko jedne polovine visine zgrade. (7) Zrano osmatranje je efikasno jer omoguava osmatranje iza zgrada neposredno ispred naih snaga. Veoma je korisno kod primjene korekcije vatre po grafikonu jer se njime ustvari moe vidjeti efekat korekturnog gaanja iza zgrade. Zrani osmatrai takoer mogu poslati poziv za vatreno djelovanje kada su komunikacije oteane zbog strujnih kablova ili zgrada. (8)Radarom se locira mnogo artiljerijskih i minobacakih ciljeva u urbanom okruenju zbog visokog procenta zastupljenosti vatre pod velikim uglom. Ako su radari smjeteni previe blizu visokih zgrada, efikasnost je neto manja. b. Primjena vatre sa eksplozijom u zraku je efikasno sredstvo za ienje snajperista sa krovova zgrada. VE punjenja upaljaima sa usporenjem mogu biti efikasna protiv neprijateljskih vojnika na viim spratovima zgrade, ali, zbog zatite koju prua sama zgrada, ovakve kombinacije imaju mali efekat na neprijatelja na niim spratovima. (O planiranju i primjeni artiljerije u napadu i odbrani se takoer govori u poglavlju 3 i 4.) 6-3. VATRA BRODSKIH TOPOVA Kada jedinica djeluje artiljerijskom vatrom podrke u dometu, brodski topovi mogu da prue efikasnu vatrenu podrku. Pri koritenju brodske artiljerije, odjeljenje veze za podrku kombinovanih rodova iz ete za vezu brodske artiljerije moe da se pridoda bataljonu. Odjeljenje se sastoji od sekcije za vezu koja djeluje na glavnom komandnom mjestu bataljona. Ono takoer ima dva odjeljenja za kontrolu vatre na
146

TP 90-10-1

nivou ete, pri emu osigurava komunikaciju brod-obala i koordinaciju za podrku brodske artiljerije. Ovo odjeljenje je locirano u blizini i koordinira kompletnu podrku brodske artiljerije sa elementom vatrene podrke bataljona. 6-4. TAKTI^KO ZRAKOPLOVSTVO Bataljon moe biti podran RZ SAD, RM SAD, KM SAD ili saveznikim borbenim avionima i jurinim helikopterima u toku borbe u izgraenom podruju. a. Primjena BZP zavisi od sljedeeg: (1) Udara i udarnog djejstva. Teko bombardovanje iz zraka osigurava taktiku prednost napadau. Udar i udarno dejstvo bombardovanja smanjuju efikasnost odbrambenih snaga i razaraju odbrambene poloaje. (2) Ru{evine i ostaci ru{evina. Ruevine i ostaci ruevina su rezultat zranih napada i njima se poveava zatienost branioca stvaranjem veih prepreka za kretanje napadakih snaga. (3) Blizina vlastitih snaga. Blizina protivnikih snaga vlastitim snagama zahtijeva koritenje precizno navoene municije i privremeno odvajanje od neprijatelja u toku sukoba. AC-130 je platforma za zrana oruja po izboru za precizne VOUT poto blizina vlastitih snaga zabranjuje upotrebu ostalog taktikog zranog oruja. (4) Doma}i civilni ili klju~ni objekti. Koritenje zranog oruja je ogranieno prisustvom civila ili zahtjevima za ouvanjem kljunih objekata u gradu. (5) Ograni~eno kopneno osmatranje. Ogranieno osmatranje sa kopna zahtijeva primjenu IKZP u zraku. b. BZP se primjenjuje u toku ofanzivnih operacija : Radi podravanja izolacije grada presijecanjem ulaznih i izlaznih pravaca. Radi davanja podrke napadakim jedinicama smanjivanjem neprijateljskih otpornih taaka pomou municije sa preciznim navoenjem. Radi izvodjenja taktikog zranog izvianja i osiguranja detaljnih obavjetajnih podataka o neprijateljskom rasporedu, opremi i snagama. c. BZP se primjenjuje u toku odbrambenih operacija :

Radi napada na neprijateljske jurine formacije i koncentraciju snaga izvan Radi osiguranja podrke municijom sa preciznim navoenjem kod protunapa
da iji je cilj povrat izgubljenih otpornih taaka. 6-5. PZO Osnovna PZO doktrina je nepromijenjena kada jedinice dejstvuju na urbanom terenu. Osnovni principi izmjeanosti, koncentracije, mobilnosti i integracije se podjednako primjenjuju pri koritenju PZO sredstava. a.Kopneni komandant mora razmotriti sljedee pri izradi svog plana PZO.
147

izgraenog podruja.

TP 90-10-1

(1) Neprijateljske zrane ciljeve, kao to su glavne crte komunikacija, putne i eljeznike mree, mostovi, su esti u i oko izgraenih podruja. (2) Dobri vatreni poloaji se teko mogu nai i posjesti za potrebe dalekometnih PZO raketnih sistema u izgraenim podrujima. Zbog toga je broj sistema naoruanja kojeg komandant moe da upotrijebi ogranien. (3) Kretanje izmeu poloaja je obino ogranieno u izgraenim podrujima. (4) Sistemi velikog dometa pruaju PZO zatitu sa poloaja u ili izvan grada. (5) Zaklonjenost radara i slabije veze smanjuju vrijeme upozorenja za sve jedinice. PZO mjere zatite se prilagoavaju tako da omogue davanje brzog odgovora PZO u okruenju sa slabijom mogunou upozorenja. b. Rasporeivanje Vulcan oruja u izgraenim podrujima je esto ogranieno na otvorenija podruja bez objekata prirodne zatite kao to su parkovi, livade i eljeznike pruge. Vueni Vulcani (odvojeni od svojih tegljaa) se rasporeuju pomou helikoptera na krovove u gusto izgraenim podrujima radi zatite od zranih napada iz svih pravaca. Ovo se izvodi samo ako je opravdano oekivanom duinom zaposjedanja podruja i neprijateljskom prijetnjom iz zraka. c. Stingeri omoguavaju zatitu bataljona kao i u svakoj drugoj operaciji. Kada se koriste u izgraenom podruju, krov zgrade obino prua najbolji vatreni poloaj. d. Teki mitraljezi koji su postavljeni na krovu, takoer omoguavaju dodatnu protuzranu odbranu. 6-6. ZRAKOPLOVSTVO KOPNENE VOJSKE Podrka zrakoplovstva kopnene vojske u operacijama na urbanom terenu obuhvata jurine, osmatrake, transportne i teretne helikoptere za kretanje u zraku ili zrano desantne operacije, operacije komandovanja i kontrole, osmatranja, izvianja, operacije u koje su ukljueni senzorski instrumenti, jurine operacije, operacije radio transmisije te sanitetske evakuacije. Pri koritenju zrako-plovstva kopnenih snaga, komandant razrauje neprijateljsku situaciju u zraku, neprijateljsku PZO, zemljite u i oko grada, kao i raspoloivost sredstava za potiskivanje KoV i RZ. a. Ofanzivne misije. Misije za zrakoplovstvo KoV u podrci urbanih ofanzivnih operacija ukljuuju: (1) Zrano desantne operacije radi osiguranja kljunog zemljita oko i unutar urbanog podruja i kljunih ciljeva u sluaju slabije odbranjenogpodruja ili kako su potisnute neprijateljske vatre; (2) Koritenje jurinih helikoptera sa orujem za djelovanje iz zraka radi podrke komandantove eme manevra u ili oko naseljenog podruja; (3) Zrani pokret i sanitetsku evakuaciju; (4) Komandovanje i kontrolu uz osiguranje brzog premjetanja komandnih elemenata na kritina mjesta i komandne platforme u zraku; (5) Zranu retransmisiju; (6) Operacije prikupljanja obavjetajnih podataka; (7) Protuoklopnu vatru velikih dometa.
148

TP 90-10-1

b. Odbrambene misije. Misije zrakoplovstva kopnenih snaga u toku odbrambenih operacija na urbanom terenu obuhvataju: (1) Protuoklopnu vatru velikih dometa; (2) Brzo ubacivanje ili premjetanje ljudstva (protuoklopnih odjeljenja i rezerve); (3) Brzu koncentraciju snaga i vatre; (4) Povlaenje vlastitih snaga; (5) Operacije slubi borbene podrke; (6) Komandovanje i kontrolu; (7) Komunikacije; (8) Operacije prikupljanja obavjetajnih podataka. 6-7. HELIKOPTERI Zranim desantima na krov zgrade moe se postii znaajna prednost. Prije poetka misije, potrebno je izvriti kontrolu krova kako bi se otklonile sve prepreke, kao to su elektrine ice, telefonski kablovi, antene odnosno neprijateljske mine i ica, koji bi mogli otetiti helikoptere ili ozlijediti ljudstvo. U mnogim modernim gradovima, poslovne zgrade esto imaju heliodrome na krovu koji su idealni za slijetanje helikoptera. Ostale zgrade, kao to su garae, su dovoljno jake da izdre teinu helikoptera. Iskrcavanje ljudstva na krov zgrade se takoer moe izvesti desantnim sputanjem iz helikoptera ili iskakanjem u trenutku kada je helikopter iznad zgrade. a. Desanti manjih razmjera. Manje jedinice se sputaju na krov kljune zgrade. Uspjeh zavisi od minimuma izlaganja i potiskivanja svih neprijateljskih poloaja sa kojih se moe pogoditi helikopter. U zavisnosti od konstrukcije krova, trupe koje izvode desantno sputanje iz helikoptera, u prednosti su u odnosu na trupe koje e se spustiti helikopterom. Desantno sputanje je esto sigurnije za ljudstvo od iskakanja iz helikoptera. Uz dovoljno uvjebanosti, vojnici izvode ubacivanje desantnim sputanjem sa minimalnim izlaganjem. b. Desanti ve}ih razmjera. Kod zranih desanta veih razmjera, sputanja na krov zgrade nisu praktina. Zbog toga, otvoreni prostor (parkovi, parkinzi, sportski stadioni) u naseljenim mjestima moraju se koristiti. Nekoliko dovoljno prostranih mjesta za izvoenje helikopterskih operacija obino se moe pronai u obimu od 2 km gradskog jezgra. c. Zra~no prebacivanje trupa i sredstava. U borbi u izgraenom podruju, pokreti trupa helikopterima mogu biti glavni zahtjev. Jedinice koje su zaduene za borbu od kue do kue, obino trpe vee gubitke od jedinica koje se bore na otvorenom. rtve se moraju evakuisati i zamijeniti brzo svjeim ljudstvom. Istovremeno, za oekivati je da je saobraaj na putevima veoma gust radi dotura zaliha i evakuacije vozilima, a takoer ceste mogu biti blokirane rupama ili ruevinama. Helikopteri predstavljaju pogodno sredstvo za premjetanje trupa tehnikama leta odmah iznad povrine do odabranih ulica koje su prethodno osigurane i oiene od prepreka. Letjelice isporuuju trupe na posljednjem zaklonjenom poloaju koji je bez borbi, a onda se vraaju na poloaj bez izlaganja neprijateljskoj direktnoj vatri. Sline letake tehnike se koriste kod zranog transporta zaliha i u misijama evakuacije.
149

TP 90-10-1

d. Zra~ni desanti. Zrani desanti na teritorije koje dri neprijatelj su veoma teki (Il. 6-1). Jedna od tehnika je izvoenje leta odmah iznad povrine iznad iroke ulice dok se jurinim helikopterima i vatrom sa vrata transportnih helikoptera potiskuje vatra iz zgrada na obje strane ulice. Planirana artiljerijska priprema se inkorporira u zrano-desantni plan kroz slijed H-sata. Lani i demonstrativni napadi u obliku lanih ubacivanja mogu zbuniti neprijatelja kao da se radi o stvarnim desantima.

Ilustracija 6-1

Zrani desant u izgraenom podruju

6-8. IN@INJERIJA Inenjerijski tim na terenu podrava komandanta divizije i tab specijalnim analizama terena, proizvodima i informacijama za potrebe borbe u izgraenim podrujima. U toku borbenih djejstava u izgraenom podruju, ininjerija se pridodaje rasprenim rasporeenim manevarskim elementima; npr., jedna ininjerijska eta svakoj brigadi koja je odreena za tu misiju, jedan vod svakom bataljonu ili bataljonu snaga za izvoenje zadataka, odnosno jedno odjeljenje svakoj eti ili etnom timu. Veinu inenjerijskih runih radnih zadataka e, meutim, izvravati pjeadijske jedinice, uz podrku teke opreme ininjerije i tehniku provjeru. a. Ofanzivne misije. Ininjerci izvravaju sljedee misije u toku ofanzivnih operacija: (1) Izvode tehniko izvianje u cilju odreivanja lokacije i tipa neprijateljskih prepreka i minskih polja, odnosno izrade preporuka za savladavanje istih.
150

TP 90-10-1

(2) iste barikade i vee ruevine pomou odgovarajue opreme kako bi se olakalo dalje napredovanje. (3) Koriste vatru iz BVI odnosno runa minsko-eksplozivna sredstva za unitavanje utvrenja i otpornih taki to nije izvodljivo organskim sredstvima manevarske jedinice. (4) Koriste BVI radi unitavanja graevina odnosno raiavanja ruevina. (5) Polau mine radi zatite bokova i pozadine. (6) Izvode operacije pokretljivosti (prelazak pukotina). b. Odbrambene misije. Ininjerci izvode sljedee misije u toku odbrane izgraenog podruja: (1) Izrauju sloene sisteme prepreka; (2) Pruaju tehnike savjete manevarskim komandantima; (3) Obruavaju zgrade; (4) Polau mine; (5) Pomau u pripremi odbrambenih otpornih taki; (6) Odravaju puteve protunapade, komunikacije i snabdijevanja; (7) Olakavaju kretanje izmeu zgrada, mostova, itd; (8) Bore se kao pjeadija kada je potrebno. c. Odbrana od oklopa. U odbrambenim situacijama, kada se suoe sa tekim neprijateljskim oklopom, prioritet se daje izradi protuoklopnih prepreka du cijelog izgraenog podruja. Koritenje lokalnog materijala, gdje je to mogue, olakava izradu prepreka i smanjuje logistike zahtjeve. Na ulice se postavljaju barikade ispred odbrambenih poloaja na efikasnom dometu protutenkovskog oruja. Ovo oruje se koristi radi postizanja veeg efekta razaranja protuoklopnom vatrom, odvajanja iskrcane neprijateljske pjeadije od njihovih tenkova koji im pruaju podrku, te radi pomoi pri usporavanju i unitavanja napadaa. Protutenkovske mine sa napravama za onemoguavanje dezaktiviranja i protupjeadijske mine oko prepreka, pokrivene vatrom pomau pri zaustavljanju neprijateljskog napada. 6-9. VOJNA POLICIJA Operacije vojne policije imaju znaajnu ulogu kod pruanja pomoi taktikom komandantu kada su u pitanju borbena djelovanja u izgraenim podrujima. Kroz njihove etiri borbene misije (kontrola protoka na bojnom polju, osiguranje podruja, operacije vezane za ratne zarobljenike i zakon i red), VP osigurava irok obim razliite podrke na urbanom terenu. Operacije VP zahtijevaju kontinuiranu koordinaciju sa domaom civilnom policijom radi odravanja kontrole nad civilnim stanovnitvom i sprovoenja reda i zakona. a. Jedinice VP poduzimaju mjere radi podrke operacija kontrole tete u podruju koja su najea u izgraenom podruju. Uz poveanu mogunost obruavanja, jedinice VP izvjetavaju, blokiraju odreena podruja i preusmjeravaju pokret na alternativne puteve. b. Jedinice VP takoer osiguravaju kljune aktivnosti kao to su komunikacijski centri te napajanje vodom i el. energijom. One su odgovorne za osiguranje kritinih sekcija unutar glavih KM u korpusima koja esto koriste postojee vrste konstrukcije locirane u izgraenim podrujima.
151

TP 90-10-1

c. Jedinice VP su zaduene za operacije sa NRZ i prikupljaju ih to je mogue vie naprijed. Oni rade na takama prikupljanja i podrujima zadravanja da bi nakratko zadrali NRZ i civilne internirce. Ove operacije su od velikog znaaja u izgraenim podrujima zbog toga to stepen zarobljavanja moe biti vei od normalnog. d. Komandanti moraju shvatiti da podrka VP moe i da ne bude mogua te da pjeadija moe da preuzme odreene zadatke koje vri VP. Sljedee su neke od tih misija: (1) Izvianje puteva, odabir glavnih i rezervnih puteva, pratnja konvoja i osiguranje linije komunikacija. (2) Kontrola puteva, vodovoda, eljeznikih terminala koji predstavljaju kritina uska grla na glavnim putevima snabdijevanja. (3) Osiguranje kljunih mjesta i objekata ukljuujui komunikacijske centre, zgrade vlade, izvore napajanja vodom i strujom, K4 vorove, nuklearno-hemijska sredstva i skladita, kao i druga podruja koja su od osnovnog znaaja za misiju. (4) Kontrola statusa izbjeglica uz blisku saradnju sa domaim civilnim vlastima. (Vidi poglavlje 7 za detaljnije informacije.) (5) Prikupljanje i pratnja NRZ. 6-10. VEZA Zgrade i elektrini vodovi smanjuju domet FM radija. Da bi se prevaziao ovaj problem, bataljoni uspostavljaju stanice za retransmisiju odnosno radio releje koji su najefikasniji ako se nalaze u viim podrujima. Antene se maskiraju tako to se postavljaju u blizini visokih graevina. Radio aparati sa daljinskom kontrolom ili postavljanje antena na krov, takoer doprinosi rjeavanju problema oko dometa radija. a. @ica. ica je sigurnije i efikasnije sredstvo veze u izgraenim podrujima. ice se mogu postaviti iznad glave na postojeim stubovima ili ispod povrine zemlje kako bi se izbjeglo presijecanje istih vozilima. b. Kuriri i vizuelni signali. Kuriri i vizuelni signali se takoer koriste u izgraenim podrujima Kuriri moraju planirati pravce kako bi se izbjegli depovi otpora. Pravci i vremenski rasporedi treba da variraju da bi se izbjeglo uspostavljanje ablona. Vizuelni signali se planiraju kako bi se mogli vidjeti sa zgrada. c. Zvuk. Zvuni signali obino nisu efikasni u izgraenim podrujima zbog prevelike buke koju stvara takvo okruenje. d. Postoje}i sistemi. Ako se postojei civilni ili vojni objekti mogu zarobiti nedirnuti, oni takoer mogu biti upotrijebljeni od strane pjeadijskog bataljona. Civilni telefonski sistem, npr., moe da osigura pouzdano, sigurno sredstvo veze ukoliko se koriste ifre i identifikacijske tabele. Ostali civilni mediji se takoer mogu koristiti za emitovanje poruka u javnost. (1) Obavijesti o evakuaciji, pravci evakuacije i druga obavjetenja u sluaju opasnosti napravljena tako da upozore ili savjetuju civilno stanovnitvo koordiniraju se preko oficira za civilne poslove. Ovakva obavjetenja izdaju lokalne civilne vlasti preko tampanih ili elektronskih medija za emitovanje vijesti. (2) Primjena kanala na kojima se emituju vijesti u neposrednoj zoni borbenih operacija za neke druge svrhe osim komuniciranja u sluaju opasnosti, se takoer koordinira preko oficira za civilne poslove. Snimljena kopija ovakve vrste komuniciranja alje se u prvi ured za odnose sa javnou u lancu komandovanja.
152

TP 90-10-1

Poglavlje 7 SLU@BE BORBENE PODR[KE I PRAVNI ASPEKTI BORBE

Tokom borbenih djejstava u izgraenim podrujima, teren i priroda operacija stvaraju jedinstvene zahtjeve za sistem slubi borbene podrke (SBP) bataljona. Poveana potronja municije, visoki procenti gubitaka, tekoe u transportu koje uzrokuju ruevine, i decentralizirana priroda operacija su izazov za operatere i planere bataljonske SBP. Rjeavanje ovih problema zahtijeva inovativne tehnike i detaljno planiranje.

Dio 1. SLU@BA BORBENE PODR[KE

Borba u izgraenim podrujima sa sobom nosi niz razliitih problema, ali snabdijevanje i operacije kretanja za vod podrke se minimalno mijenjaju. Smjernice i osnovne funkcije SBP su objanjene u ovome dijelu. 7-1. OSNOVNE SMJERNICE Osnovne smjernice za omoguavanje efikasne SBP jedinici koja se bori u izgraenom podruju, objanjene su u ovome paragrafu. a. Dostaviti zalihe jedinici koja e ih koristiti, u zahtjevanim koliinama, to je mogue blie lokaciji na kojoj su te zalihe potrebne. b. Zatiti zalihe i SBP elemente od neprijateljske vatre, traenjem zaklona i izbjegavanjem otkrivanja. c. Izvriti rasprivanje i decentraliziranje SBP elemenata uz pravilno naglaavanje veza, komandovanje i kontrole, osiguranja i blizine glavnog puta snabdijevanja (GPS) zbog ponovnog snabdijevanja. d. Planirati koritenje ljudstva za noenje tereta i noenje nosila. e. Planirati upotrebu i koritenje podrke zemlje domaina i civilnih resursa, kada je to dozvoljeno i praktino. f. Locirati jedinice podrke to je mogue vie naprijed kako to omoguava taktika situacija. g. Planirati zahtjevanje i koritenje specijalne opreme kao to je M202 FLASH, konope s trokrakim kukama, ljestve itd. h. Locirati jedinice za podrku to je blie mogue zonama iskrcavanja ili isputanja zbog ponovnog snabdijevanja korpusa ka isturenim jedinicama da bi se smanjili kopneni pokreti. 7-2. OSNOVNE FUNKCIJE Osnovne funkcije SBP u izgraenim podrujima su naoruavanje, dostava goriva, popravka i popunjavanje borbenih sistema ljudstvom. a. Naoru`avanje. Borbu u izgraenim podrujima karakterie visoka stopa potronje municije. Ne samo da vojnik puca vie, nego se troe i razliite vrste eksplozivnih sredstava kao to su dimne bombe, bombe za privremeno onesposobljavanje, i rune bombe, LPTO, AT4, MRUD-ovi i minsko-eksplozivna sredstva.
153

TP 90-10-1

Stopa potronje municije prvog dana borbe u naseljenom podruju moe biti i do etiri puta vea nego uobiajena. Iako se smanjuje s uspjehom borbenih djelovanja, ipak ta stopa potronje ostaje visoka. Komandanti i S4 moraju planirati zadovoljavanje potreba u ovakvim sluajevima visoke stope potronje. Plan mora ukljuivati nain na koji e se municija i minsko-eksplozivna sredstva dostaviti etama. Borbena vozila Bradely i OT M113 se mogu odrediti za dovoz municije ako ruevine ili staklo spreavaju kretanje vozila tokaa. Nosai municije se takoer mogu koristiti ako su ulice blokirane ruevinama. b. Dostava goriva. Koliina goriva potrebnog bataljonu tokom borbe u izgraenim podrujima je umnogome smanjena. Borbena vozila uobiajeno koriste manje koliine goriva u takvim uslovima, zato to su razdaljine koje prelaze manje, a obavlja se i manje kretanja po brdsko-planinskom terenu. Ininjerijska oprema i generatorska (agregati) oprema mogu koristiti vie goriva ali su zahtjevi za njima smanjeni. eta ne mora tokom dana koristiti velike koliine goriva, ali kada za njim postoji potreba, onda se moe javiti problem dotura zaliha goriva do vozila. Na otvorenom terenu, vozilo koje ostane bez goriva se moe kasnije izvui. Ali u izgraenim podrujima, isto vozilo moe veoma brzo biti izgubljeno. Komandanti i S4 moraju planirati i omoguiti dostavu ogranienih koliina goriva naprijed, prema borbenim jedinicama. c. Popravka. Timovi za odravanje opreme moraju biti to je mogue vie istureni kako bi podrali jedinicu koja se bori u izgraenom podruju. Iako se neke operacije odravanja mogu konsolidirati u civilnim objektima, dosta vozila treba popravku u blizini borbenih poloaja. Procedure procjene borbene tete i popravka (PBP), dozvoljavaju mehaniarima da budu inventivni i maksimalno iskoriste tehnike procjene borbene tete u borbi, analize i popravke kako bi oteeno vozilo vratili u operativno stanje ( Vidi odgovarajui tehniki prirunik- TehP). (1) Prilikom borbe u izgraenim podrujima rastu potrebe za gumama. (2) Praina i razni drugi rasuti materijali koji karakteriu borbu u izgraenim podrujima, takoer umnogome optereuju sredstva veze i upotrebu sredstava za nono osmatranje. (3) Oruari jedinica i njihov alat za popravku linog naoruanja prua samo ogranienu podrku odravanja jedinici. S4 treba planirati poveane potrebe odravanja naoruanja i koordinirati podrku odravanja s viom komandom. Na osnovu preporuka taba ( S3, S4, oficir odravanja voznog parka) komandant moe odluiti da konsolidira i ravnomjerno rasporedi glavne tipove oruja i opreme. d. Popuna ljudstvom. Jedinice koje se bore u izgraenim podrujima, mogu oekivati veliki postotak gubitaka. U skladu s faktorima navedenim u TP 101-10-1, Svezak 2, jedinica moe oekivati 6.6% gubitaka tokom prvog dana napada i 3.5% svaki sljedei dan. U odbrani, planiran procenat gubitaka je 3.5% tokom prvog dana i 1.9% za svaki sljedei dan. Jedinica koja napada branjeno izgraeno podruje, moe oekivati vie od 6% gubitaka. Izvjetaji o gubicima moraju biti precizno sainjeni i dostavljeni bataljonskom personalnom i administrativnom centru (PAC). (1) S1 zajedno s komandirom sanitetskog voda mora planirati ekspeditivnu evakuaciju ranjenika van izgraenog podruja. Lokacije isturenih stanica prve pomoi i evakuacijski putevi moraju biti planirani a plan mora biti dostavljen do najniih nivoa. Vei procenti gubitaka treba da budu oekivani, stoga velike zalihe medicinskog materijala mogu biti potrebne kao i pridodavanje sanitetskog osoblja od vie komande.
154

TP 90-10-1

(2) PAC bataljona mora brzo obraditi zamjene i transportirati ih do njihove nove jedinice. PAC bataljona je odgovoran za preglede nareenja o prekomandi, doek vojnika u bataljon, rasporeivanje vojnika u skladu s prioritetima komandanta, prikupljanju linih podataka i prikupljanju medicinskih podataka i njihovoj dostavi do stanica za prvu pomo. Takoer, je odgovoran za unos novih imena u borbeni spisak, pripremanje ulaznih podataka za SPS za svako od imena, i dostavljanje imena u slubu dostave vojne pote. S1 i PAC treba da brifiraju nove vojnike o taktikoj situaciji, prue intendantsku i sanitetsku podrku po potrebi, izvre inspekciju nedostataka kritine borbene opreme i koordiniraju transport do jedinice. Zamjene treba da budu dovedene naprijed do poljske logistike pratnje sa LOG PAK-om i povezane s prvim narednikom njihove nove jedinice. Ako su zamjene dovedene u neplanirano vrijeme, LTO ( logistika taka otputanja) treba da bude koritena za povezivanje. (3) Pravilno voenje podataka o ljudstvu voda i tani podaci o brojnosti su klju, kojim se podrava proces donoenja odluka od strane komandira vodova, komandira eta i komandanata bataljona. Koristei borbene spiskove, komandiri vodova odravaju tane podatke o svojim ljudima. U periodinim intervalima, oni dostavljaju podatke o svom vodu na KM svoje ete. Tokom borbe, oni dostavljaju podatke o jaini na brzu ruku na zahtjev, ili kada se desi znaajna promjena u jaini jedinice. (4) Podaci o rtvama po imenu se prenose indukcionim sredstvima veze ili preko kurira u komandu ete tokom zatija u taktikoj situaciji. Ove informacije ne bi trebalo prenositi radio ureajima jer mogu znaajno uticati na moral jedinice a neprijatelj na taj nain moe prikupiti znaajne informacije. Vojnici koji su bili svjedoci incidenta, popunjavaju Obrazac MKoV 1155 kojim izvjetavaju o ranjenim ili zarobljenim vojnicima, ili o rtvama koje vie nisu pod kontrolom SAD. ( Vidi PKoV 600-8-1 za instrukcije o popunjavanju ovoga obrasca.) Obrazac MKoV 1156 se koristi kada je vojnik ubijen ili ranjen ( Vidi PKoV 600-10 za instrukcije o popunjavanju ovoga formulara). Po prikupljanju i provjeri tanosti od strane komandira voda ili vodnog narednika, ovi se obrasci prosljeuju u komandu ete. Ovi obrasci sadravaju vane informacije o rtvama i takoer se koriste za odreivanje potrebnog broja zamjena u vodu. (5) S1 mora sa S3 ili S4 koordinirati transport vojnika-zamjena na velike razdaljine, i izdavanje nedostajue individualne borbene opreme. Po noi, zamjene e moda morati biti poslate do svojih novih jedinica uz pratnju vodia. Ove se grupe mogu iskoristiti za dostavu kritinih zaliha i municije na isturene poloaje. (6) S1 mora biti spreman da vodi rauna ne samo o fizikim ve i o psiholokim ranama. (a) Duga borba u izgraenim podrujima stvara veliki stres. Neki vojnici pokazuju znakove nemogunosti izlaska na kraj s tim stresom. Upravljanje stresom je odgovornost voda na svim nivoima. S1 koordinira obueno osoblje, kao to su sanitetsko osoblje i osoblje za religijska pitanja, kao podrku jedinici kada to situacija zahtijeva. (b) to je borba intenzivnija, to je i broj rtava vei; to su ekstremniji vremenski uvjeti, borba traje due; to je vei zamor i stres u borbi, vie je rtava. OJ bataljona,
155

TP 90-10-1

hirurg brigade ili druga medicinski kvalificirana osoba treba da bude dovedena na lice mjesta kako bi pregledala rtve stresa. (c) S1 treba da planira davanje kratkog odststva vojnicima u pozadini bataljona, uz toplu hranu i tople napitke. On treba da iskoristi ovu priliku i vojnicima razdijeli informativne proizvode komande (koje su dobijene preko kanala informisanja). Ovim se vojnik upoznaje sa cjelinom bitke, podrujem operacija, KoV i dobrobiti nacije kao cjeline. Kao rezultat obrade problema stresa u podruju bataljona, vei procenat rtava stresa moe biti vraen na dunost ako su evakuisani duboko u pozadinu. Kada se oporave, treba da budu vraeni u svoju matinu jedinicu kao i svi drugi rekonvalescenti. 7-3. FUNKCIJE SNABDIJEVANJA I KRETANJA S4, komandir voda za podrku i oficir odravanja voznog parka bataljona dijele odgovornost koordinacije svih funkcija snabdijevanja i kretanja unutar bataljona. Koritenje ranije napravljenih LOGPAK koji su istureni s elementima u kontaktu s neprijateljem, bit e klju uspjenih operacija ponovnog snabdijevanja. Vod za podrku ima na raspolaganju kamione i obuene vozae potrebne za prebacivanje zaliha. Neke klase zaliha, i nain njihovog transporta zauzimaju veu vanost nego u borbi van grada ili sela. a. Klasa I ( Sljedovanje hrane). Proces naruivanja i prebacivanja sljedovanja hrane na isturene poloaje bataljona je kompliciran zbog rasprenosti borbe u naseljenim podrujima, i poveanih zahtjeva vojnika za kalorijama. Trpezarijska sekcija bataljona mora se potruditi da osigura topla jela. (1) Borba u izgraenim podrujima ne samo da stvara veliki stres, nego i zahtijeva dosta od vojnika u fizikom smislu. Ova kombinacija stresa i zamora brzo dovodi do dehidracije. Ukoliko se sljedovanja vode stalno ne dostavljaju, vojnik trai vodu u okolini, koja je esto kontaminirana ostacima goriva, ulja i maziva, kanalizacijom, bakterijama ili nepokopanim leevima. Vojnik koji nema zaliha vode, postaje rtva ili zbog pijenja kontaminirane vode ili od dehidracije. Bolesti koje se prenose putem vode, mogu veoma brzo cijelu jedinicu izbaciti iz stroja. (2) Voda i drugi dodaci tenostima kao to su aj, kafa ili supa, koje treba da bude dostavljene na istureni poloaj, mogu se prebaciti i u rancima tokom noi. b. Klasa II ( Op}e zalihe). Borba u izgraenim podrujima uvelike troi uniformu i obuu. S4 bataljona treba da povea svoje zalihe uniformi, izama, i individualne borbene opreme kao to su zatitne maske i pancirni prsluci. Zatitna NBH odijela se ili cijepaju, ili brzo istroe na ostacima graevina, koje su tipine za borbu u izgraenim podrujima. Dodatne zalihe ovih odijela i cjedila za zatitne maske treba da budu na raspolaganju. Ograniene zalihe klasa II i IV mogu biti na raspolaganju i iz lokalnih izvora. One treba da budu prikupljene, ako je to dozvoljeno i praktino. Lokalne prodavnice mogu imati rune alate, arafe, eksere, lance i lahku graevinsku opremu. Organske indukcione veze jedinice veze mogu se nadopuniti telefonskom ili elektrinom icom, nabavljenom iz lokalnih izvora. c. Klasa III ( Goriva, ulja i maziva- GUM). Zalihe goriva treba dostaviti na istureni poloaj iz cisterni koristei kanistere od 5 galona ( priblino 20 l). Jedan ovjek moe prenijeti ovaj kanister na veliku razdaljinu, ak i preko ruevina ako je kanister privren za metalnu konstrukciju ruksaka. Ve upakovane zalihe klase
156

TP 90-10-1

III kao i neka od GUM sredstava se mogu nai na lokalnim benzinskim pumpama ili u mehaniarskim radionicama. One mogu biti kontaminirane ili loeg kvaliteta. S4 treba koordinirati sa S4 brigade izvoenja testiranja kvalitete goriva od strane kvalifikovane osobe iz KBO ili tima za podrku prednjeg podruja (TPPP) d. Klasa IV ( Materijal za zapreke). Ako se jedinica brani u izgraenom podruju, potrebe za materijalom klase IV su najmanje. Materijal iz ove klase se najlake prikuplja na samoj lokaciji. Nakon koordinacije rada s viom komandom, S4, komandir voda za podrku i ininjerijski oficir mogu organizirati sakupljanje materijala za uvrivanje odbrambenih poloaja. Kamioni za prijevoz tereta voda za podrku ili vuna vozila iz voda za odravanje, i ininjerijska graevinska oprema moe se koristiti za utovar ili premjetanje materijala za zapreavanje. Uobiajeno je da sredstva sa nivoa divizije i korpusa donose materijal klase IV na istureni poloaj. Odbrana u izgraenim podrujima moe zahtijevati upotrebu bodljikave ice da bi se sprijeilo kretanje neprijateljske pjeadije. Zapreke se mogu napraviti od naputenih kola i autobusa, koji se prevlae na poloaj, prevru na stranu i zajedno povezuju vezivanjem lanaca za njihove osovine. e. Klasa V ( Municija). Borba u izgraenim podrujima uzrokuje da se municija troi u velikoj koliini. Komandant treba da planira ranu dopunu zaliha ekploziva, bombi, i municije za lino naoruanje, direktnu i indirektnu vatru. (1) U odbrani, S4 treba ranije napraviti to je mogue vee zalihe, praktino uskladititi u rasprenim skladitima. Ova skladita moraju biti zatiena i mora im biti omoguen lahak prilaz s isturenih odbrambenih poloaja. U napadu, napadne trupe ne smiju biti optereene vikom municije. Take mobilne distribucije treba da budu uspostavljene do nivoa ete. (2) Komandanti i S4 moraju planirati stalnu dostavu municije vodeim elementima kako se vri napredovanje. Ona moe biti dostavljena u oklopnim vozilima koja se nalaze u blizini trupa koje napreduju ili preko odreenih nosaa. Modernu municiju, pogotovo rakete, karakterie velika koliina materijala za pakiranje. S4 mora planirati upotrebu odreenog broja ljudi koji bi izvrili prepakiranje municije prije njene dostave na istureni poloaj. Dostava helikopterom ( ranije zapakovana odreena koliina) moe biti izvodljiva. (3) Prepakiranje velikih koliina municije moe biti dugotrajan proces. To moe zahtjevati rad cijelog voda za podrku, uz pojaanje vojnika na raspolaganju. Ako municiju prenose nosai na istureni poloaj, pojedinac moe nositi oko 25-35 kg municije ako je privrena za metalni rub ruksaka ili se nalazi u ruksaku. Vee koliine se mogu prenijeti koristei nosila i tim od dva do etiri ovjeka. Koliine do 400 funti (oko 150 kg) se mogu prenijeti na srednje razdaljine koristei tim od etiri ovjeka. NAPOMENA: NE KORISTITI sanitetsko osoblje za prebacivanje municije na gore opisan nain, to je krenje enevske konvencije. f. Klasa VIII ( Sanitetski materijal). Zbog decentralizirane prirode borbe u izgraenim podrujima, sanitetske zalihe treba da budu raspodjeljene u cijelom bataljonu, a ne samo konsolidirane na nivou stanica za prihvat (prvu pomo) ili uz sanitetsko osoblje. Vojnici, pogotovo obueno osoblje za zbrinjavanje ranjenika treba da nose dodatne zavoje, intravenozne setove i stezaljke. ete treba da trae dodatna nosila i udlage.
157

TP 90-10-1

7-4. SANITET S1 bataljona, hirurg bataljona, pomonik ljekara i komandir sanitetskog voda su odgovorni za planiranje i izvoenje sanitetskih funkcija u bataljonu. Naj-kritinije funkcije tokom borbe u izgraenim podrujima ukljuuju preventivnu medicinu, tretman povreda, i evakuaciju. Osim toga, treba postojati plan obrade i evakuacije rtava zahvaenih NBH agensima, koji se mogu upotrijebiti u izgraenim podrujima. a. Borba u izgraenim podrujima ne samo da izlae vojnika fizikim ozljedama ve takoer i bolestima endeminim za podruje operacija. Komandant mora provesti preventivne mjere zatite protiv irenja infektivnih bolesti. Sanitetski vod savjetuje komandanta o najboljoj upotrebi profilaktika. b. Iako je bolniar koji se nalazi u sastavu svakog streljakog voda najbolje obuen u obradi povreda, on veoma brzo moe postati pretrpan brojem rtava kojima je potrebno zbrinjavanje. Komadir mora obuiti odabrane vojnike iz sastava vodova u izvoenju osnovne obrade povreda. Rad ovih vojnika, smanjuje pritisak na sanitetliju koji se moe onda posvetiti najteim ranjenicima. Sanitetski vod bi trebalo da planira zbrinjavanje velikog broja rtava koje su este u borbi u izgraenim podrujima. Dogaanja povreda oiju, opekotina, lomova i nagnjeenja su veoma esta. c. Tekoe koje nastaju prilikom evakuacije rtava iz borbi u izgraenim podrujima, su velike i zahtjevaju inovativne tehnike i procedure. Planiranje sanitetske evakuacije na urbanom terenu mora ukljuiti i potrebe za posebnom opremom, koritenje timova nosaa nosila, koritenje zrane evakuacije i uadi s vitlom, sistema konstantnog vraanja ambulantnih vozila, i zahtjeve veza i tehnika lociranja rtava. (1) Posebna oprema ukljuuje konope, ekrke, nosila, sjekire, pajsere i ostale alate za probijanje zapreka. (2) Iako je rad tima za noenje nosila naporan, oni su neophodni za evakuaciju iz zgrada, gdje se rtve mogu nalaziti na bilo kojem spratu. Takoer, ruevine na ulicama, barikade ili unitena dionica puta mogu zaustaviti ambulantna vozila, te je prema tome oslanjanje na ove timove potpuno. Sanitetsko osoblje koje je dodjeljeno jedinici, mora se iskrcati iz ambulantnog vozila i traiti i spasiti rtve. Ipak, ne postoje dovoljna sanitetska sredstva za izvoenje misije evakuacije rtava, stoga je potrebno zahtijevati pomo od jedinice kojoj se prua podrka. (3) Sistem stalnog vraanja ambulantnih vozila i sakupljanje rtava na takama prikupljanja, takama razmjene ambulantih vozila (TRAV) i relejnih taaka, mora biti uspostavljen. Stanica za pruanje pomoi bataljona moe biti locirana u parku ili na gradskom stadionu ili van izgraenog podruja. U bilo kojem sluaju, postojanje ruevina i zapreka opstruira mobilnost i mogunost pristupa rtvama od strane ambulantnih elemenata. Uspostavljanjem ovoga sistema, daljina na koju timovi nosaa nosila prenose rtve se skrauje. Ovim se takoer omoguava osoblju koje je upoznato s tim podrujem da ostane u njemu i da nastavi potragu, spaavanje, obradu i evakuaciju. Ranijim odreivanjem taaka prikupljanja, vojnici koji su ranjeni ali je njihovo stanje lake (ambulantni tretman), mogu doi do ovih taaka i time ubrzati evakuaciju. (4) Podruje veze predstavlja jedan od najveih problema za evakuaciju rtava. Zbog tereta, radio ureaji linije optike vidljivosti nisu efikasni. Takoer, obini
158

TP 90-10-1

vojnik obino nema pristup radio ureaju. Stoga, kada je vojnik ranjen unutar zgrade, moe biti veoma teko da ga se nae i evakuira. SOP jedinice bi trebalo da sadre alternativne oblike veze kao to su obojeni paneli ili neka druga forma markera koji se mogu istai kako bi se pomoglo u evakuaciji pri zavretku borbe. Takoer, sistematsko pretraivanje podruja poslije borbe moe biti neophodno kako bi se izvrilo prikupljanje rtava. d. Koritenje lokalnih medicinskih objekata, bolnica, profesionalne medicinske pomoi i medicinskih zaliha moe biti na raspolaganju prilikom borbe u velikim izgraenim podrujima. Komandant se mora povinovati opim odredbama koje vrijede za cjelokupne snage, a odnose se na to kada i kako se ti objekti mogu koristiti. Ako su civili ranjeni u podruju bataljona, komandant je odgovoran za pruanje pomoi ranjenicima i zatitu, ali bez ometanja vojnih operacija. Komandant ne moe izvriti konfiskaciju civilnog medicinskog materijala osim ukoliko se ne obavee na pruanje adekvatne zamjene u sluaju ranjavanja civila. e. Komandant je odgovoran za evakuaciju posmrtnih ostataka na najblie mjesto prikupljanja, bilo da su ta mjesta SAD, saveznika, neprijateljska ili civilna. ( Vidi TP 10-63 i 10-497 za specifine informacije o poslovima oko posmrtnih ostataka ljudstva). Neke ope smjernice oko poslova s posmrtnim ostacima preminulog ljudstva ukljuuju: (1) Odobrenje komandanta vojita za izvoenje sahrana na brzu ruku. (2) Line stvari preminulog moraju ostati uz tijelo, kako bi se omoguila identifikacija tijela i omoguila dostava linih stvari preminulog rodbini. Zadravanja linih stvari preminulog se smatra kraom te je stoga to djelo kanjivo po vojnom zakonu. (3) Kada se radi pod uvjetima NBH djejstva, tijela preminulh se moraju dekontaminirati prije prijenosa u nekontamirano podruje kako bi se sprijeila naknadna kontaminacija i rtve. (4) Posebna se panja mora posvetiti rukovanju posmrtnim ostacima. Nepravilno rukovanje posmrtnim ostacima moe uzrokovati znaajno smanjenje morala jedinice i civila. 7-5. PERSONALNE SLU@BE Pravovremene i tane personalne slube su vane tokom borbe u izgraenim podrujima kao i u bilo kojoj operaciji. Bliska, intenzivna, izolirana borbena podruja stvaraju veliki stres kod vojnika. a. S1 planira sve personalne aktivnosti koje podravaju i odravaju moral i borbeni duh bataljona. Meu najvanijim slubama su: Vjerska sluba; Potanska sluba; Nagrade i odlikovanja; Odmor i oporavak; Zamjene; Obraun brojnosti ljudstva; Izvjetavanje o rtvama; Financijska podrka; Pravna sluba i pravne usluge;
159

TP 90-10-1

Aktivnosti Odjela za odnose s javnou. b. Jedinica moe izgubiti borbu ako dozvoli da civili ukradu ili unite njenu opremu. ak i prijateljski nastrojeni civili mogu krasti zalihe ili sakupljati obavjetajne podatke za neprijatelja. Civili bi trebalo da budu evakuirani, ako je to mogue, kako bi se sprijeile krae, sabotae i pijunaa. Kontrola civilnog stanovnitva se uobiajeno obavlja od strane VP i jedinica civilno-vojnih odnosa. Sabirne take za neborbeno osoblje se organiziraju u pozadini. S1 je veza bataljona s programima kontrole stanovnitva izdatim od strane vie komande.

Dio II PRAVNI ASPEKTI BORBE

Komandanti moraju biti dobro upueni u pravne aspekte borbe u izgraenim podrujima koja ukljuuje kontrolu velikih grupa civila, zatitu kljunih objekata i operacije civilno-vojnih odnosa. 7-6. UTICAJ CIVILA NA BORBENO PODRU^JE Prisustvo velike koncentracije civila moe znaajno ograniiti taktike operacije. Civili koji pokuavaju pobjei iz podruja u kojem se odvijaju borbena djejstva, mogu imati sljedei uticaj na vojne operacije. a. Pokretljivost. Civili u bijegu, koji pokuavaju da bjee putevima, mogu blokirati vojne pokrete. Komandant treba da planira puteve koje e koristiti civili i traiti pomo od civilne policije u kontroli prometa. b. Vatrena mo}. Prisustvo civila moe ograniiti upotrebu potencijalne vatrene moi koja stoji na raspolaganju komandantu. Neka podruja mogu biti odreena kao podruje zabrane vatre da bi se sprijeile civilne rtve. Ostala podruja mogu biti ograniena na koritenje linog naoruanja i runih bombi uz zabranu koritenja zranih udara, artiljerije, minobacaa i zapaljivih sredstava. Akvizicija ciljeva i navoenje vatre je komplicirano zbog zahtjeva pozitivne identifikacije cilja. Detaljne smjernice o upotrebi vatrene moi u prisustvu civila se izdaju od strane G3 divizije. U nedostatku smjernica, primjenjuju se opa pravila zakona o kopnenom ratovanju. c. Osiguranje. Osiguranje mora biti pojaano kako bi se sprijeilo: Koritenje civila kao ivih titova od strane neprijateljskih snaga ili agenata; Lutanje civila po odbrambenim podrujima; Kraa opreme; Sabotae. d. Upotreba prepreka. Prisustvo lokalnih civila i kretanje izbjeglica moe uticati na lokaciju i tip prepreka koje e se koristiti. Ne smije se dozvoliti postavljanje mina uz puteve kretanja izbjeglica ili, ako se dozvoli, onda se put mora tititi dok se ne zavri prolazak izbjeglica. Mine iznenaenja i zapaljive prepreke se ne smiju koristiti dok se ne evakuiraju civili. 7-7. KOMANDNA ODGOVORNOST Granice ovlatenja komandanata na svim nivoima nad zvaninicima civilne vlade i civilnog stanovnitva moraju biti ustanovljeni i jasni. Komandant mora imati stepen ovlatenja neophodan za izvravanje zadatka. Ipak, odgovornost vlade zemlje za civilno stanovnitvo i teritoriju moe uticati na komandantova ovlatenja u pogledu
160

TP 90-10-1

civilno-vojnih pitanja. U manje sigurnim podrujima, gdje je vlada zemlje domaina moda manje efikasna, od komandanta moe se zahtijevati preuzimanje veih ovlatenja za sigurnost i dobrobit civilnog stanovnitva. 7-8. ISKORI[TAVANJE IZVORA Operacije u visoko izgraenim podrujima zahtijevaju koritenje ljudi, vremena, opreme i zaliha za obavljanje humanitarnih zadataka. Ako agencije vlade zemlje domaina doive kolaps, uticaj na vojne izvore bi bio znaajan. 7-9. ZDRAVLJE I DOBROBIT Unitavanje civilnih zdravstvenih i sanitarnih institucija umnogome poveava rizik od zaraza kako za civile tako i za vojno osoblje. 7-10. ZAKON I RED Vlada zemlje domaina moda nee biti u stanju kontrolisati bande. Snage SAD mogu pojaati civilne snage da bi se zatitili ivoti i imovina i uspostavio red. Snage SAD takoer mogu biti u situaciji da osiguravaju vitalne objekte vlade zemlje domaina. ( Za vie informacija o tome kako kontrolirati civile koji kre civilni zakon vidi TP 9-15.) 7-11. OFICIR ZA ODNOSE S JAVNO[]U I ODNOSI S MEDIJIMA Najbolji nain za prenoenje informacije o vojsci je preko medija. Iako je slobodan pristup jedinicama na terenu poeljan, operativna sigurnost, postojee smjernice i pravila upotreba zauzimaju prvi prioritet. Svi predstavnici medija koji dolaze na teren, treba da budu u pratnji oficira. Ovaj oficir moe biti iz borbene jedinice, a zaduen za obavljanje ovoga posla, u nedostatku obuenog osoblja za odnose s javnou. Osiguravanje da predstavnici medija slijede ustanovljene smjernice ili pravila upotrebe sprijeit e negativan publicitet koji bi mogao ugroziti operaciju ili nacionalne ciljeve SAD. Ako to dozvoljava operacija, bataljon bi trebalo da odredi predstavnika za kontaktiranje s lokalnim stanovnitvom i za rjeavanje njihovih albi ( najee se radi o manevarskim tetama). 7-12. JEDINICE ZA ODNOSE S CIVILNIM STANOVNI[TVOM I PSIHOLO[KE OPERACIJE Jedinice za odnose s civilnim stanovnitvom i psiholoke operacije imaju znaajne i kljune uloge pri izvoenju VOUT. Oni su bitni multiplikatori snaga koji mogu spasiti ivote ljudi. Borba na urbanom terenu se dobija efikasnom vojnom operacijom, ali PSIOP i OJ mogu uticati da se ta pobjeda izvojuje na laki nain. U idealnim okolnostima PSIOP i OJ pruaju mogunost pobjede u urbanom okruenju bez unitavanja, patnji i uasa bitke. Ove jedinice treba da budu ukljuene u bilo koju studiju o VOUT. OJ jedinice se obino pridodaju kao podrka borbenim jedinicama kako bi im pomogli u obavljanju OJ operacija. a. Primarna odgovornost S5 ( Civilno-vojnih operacije) u VOUT je koordiniranje aktivnosti neophodnih za evakuaciju civila iz borbenog podruja. Ovo se postie kroz dvije samostalne ali meusobno zavisne aktivnosti:
161

TP 90-10-1

(1) OJ osoblje koordinira planiranje evakuacije sa zvaninicima vojne i lokalne policije. Oni planiraju uspostavljanje evakuacijskih puteva i detaljnu kontrolu prijelaza, i uklanjanje civila sa vojnih puteva za snabdijevanje (VRS). (2) OJ osoblje koordinira s PSIOP elementima KoV SAD, zvaninicima lokalne vlade, radio i TV stanicama, novinama itd. javno objavljivanje plana evakuacije. b. Oficir za civilno-vojne operacije takoer ima odgovornost da savjetuje komandanta u pogledu njegovih pravnih i moralnih obaveza prema civilnom stanovnitvu. Ovaj zahtjev moe biti ispunjen od strane OJ elemenata koji provode koordinaciju aktivnosti za zdravstveno zbrinjavanje i dobrobit civila. Ovo moe ukljuivati ponovno uspostavljanje sistema snabdijevanja vodom; raspodjelu dostupnih zaliha hrane, odjee i medicinskih zaliha; i uspostavljanje kampova za izbjeglice, raseljena i evakuisana lica (IREL). c. Ako civilne vlasti ne funkcioniu zbog ratnog razaranja, komandantova je odgovornost da saini plan evakuacije i da se pobrine za dobrobit civilnog stanovnitva. On to mora uraditi sa svim internim sredstvima koja mu stoje na raspolaganju. Zbog suvereniteta stranog teritorija i koritenja svih dostupnih sredstava zemlje domaina, ovo bi se trebalo koristiti kao krajnje pribjeite. d. Taktike PSIOP u podrci VOUT operacija su planirane i izvode se u borbenim podrujima da bi se postigli neposredni i kratkoroni ciljevi. PSIOP su integralni i koordinirani dio cjelokupnog taktikog plana. One pruaju komandantu sistem koji moe oslabiti volju neprijatelja, te tim smanjiti njegovu borbenu efikasnost. One takoer mogu i sprijeiti mijeanje civila u vojne operacije. PSIOP su dizajnirane tako da iskoritavaju slabosti kako pojedinca tako i grupe. e. Jedinice za psiholoke operacije pruaju podrku u VOUT koritenjem televizije, radija, plakata, pamfleta i zvunika u svrhu propagandnih aktivnosti i informiranja. Televizija, ukljuujui video trake, je jedan od najefikasnijih medija koji se moe iskoristiti za privolu. Ona prua mnoge prednosti za izvoenje PSIOP i prikladna je za koritenje u ogranienom, opem i hladnom ratu. U podrujima gdje televizija nije uobiajena, prijemnici se mogu distribuirati u javne ustanove i odabranim pojedincima. NAPOMENA: Vidi TP 51-5 i TP 41-10 za vie informacija o odnosima s civilnim stanovnitvom. 7-13. NA^ELNIK VOJNE POLICIJE Naelnik VP preporuuje neophodne mjere za kontrolu civila i usmjerava aktivnosti VP u podrci operacija kontrole izbjeglica. Naelnik koordinira svoje aktivnosti s ostalim tabnim sekcijama i jedinicama koje bi trebalo podravati u datom podruju. Operacije kontrole izbjeglica su odgovornost G5 ili S5, vlasti zemlje u kojoj se nalaze trupe, ili obje te instance. VP pomae, usmjerava ili zabranjuje kretanja civila ije lokacije, smjer kretanja ili aktivnosti mogu opstruirati operacije. Vlada zemlje u kojoj se nalaze trupe, odgovorna je za odreivanje sigurnih puteva za kretanje izbjeglica van podruja operacija. NAPOMENA: Ostale odgovornosti VP, u pogledu odnosa sa civilima i kontrolom civila su sadrane u TP 19-1.
162

TP 90-10-1

7-14. PRAVNA OVLA[TENJA I ODGOVORNOSTI KOMANDANTA Komandanti i voe na svim nivoima su odgovorni za zatitu civila i njihove imovine do najveeg mogueg stepena kojeg dozvoljava vojna operacija. Plakanje, vandalizam i brutalno tretiranje civila je striktno zabranjeno i pojedinci koji poinjavaju takva djela, bit e ozbiljno kanjeni. Civili, njihova vjeroispovijest i obiaji se moraju potivati. ene moraju biti posebno zatiene od bilo kojeg oblika zlostavljanja. Prilikom borbe u urbanim podrujima, ipak, neke situacije nisu tako eksplicitne kako se to ini prilikom itanja gore navedenih pravila. Ovdje su objanjene neke od najeih konfrontacija izmeu vojske i civila u izgraenim mjestima i kako komandant pjeadije moe da ih rijei na pravno ispravan nain i ispuni svoj zadatak. a. Kontrolne mjere. Komandanti mogu provoditi kontrolne mjere kako bi izvodili operacije, odravali sigurnost ili osigurali sigurnost i dobrobit civila. (1) Policijski sat. Komandant s misijom odbrane grada moe uspostaviti policijski sat kako bi odravao sigurnost, ili kako bi pomogao kontroli vojnog saobraaja. Ipak, policijski sat ne bi bio legalan ako je uveden iskljuivo kao kaznena mjera. (2) Evakuacija. Komandant moe zahtjevati da se civili evakuiraju iz gradova ili zgrada ako je svrha evakuacije koritenje grada ili zgrade u iskljuivo vojne svrhe, poveanje sigurnosti ili zatitu evakuisanih civila. Ako komandant preduzme ovu aktivnost, on mora odrediti i tititi put evakuacije. Hrana, odjea, i sanitarni objekti treba da budu stavljeni na raspolaganje na odreditu do onoga trenutka dok evakuisana lica ne budu u stanju da se brinu za sebe. (3) Prisilan rad. enevska konvencija zabranjuje koritenje civila u borbi. Ipak, oni se mogu iskoristiti prije nego to pone borba u gradu. Smjernice za koritenje rada civila treba da budu objavljene od srane G5 divizije. Komandant moe prisiliti civile iznad 18 godina na rad ako ih njihov posao ne obavezuje da uzmu uea u vojnim operacijama. Dozvoljeni poslovi ukljuuju odravanje javnih preduzea (vodovod, elektroprivreda itd.) dok se god te ustanove ne koriste u opem voenju rata. Poslovi takoer mogu ukljuivati pruanje usluga stanovnitvu kao to su zbrinjavanje ranjenika i ukopi. Civili se mogu prisiliti da pomognu u evakuaciji i zbrinjavanju vojnih ranjenika dok god nisu u fizikoj opasnosti tokom toga rada. Zabranjeni poslovi ukljuuju kopanje rovova, utvrivanje objekata, transport zaliha i municije ili obavljanje straarskih dunosti. Dobrovoljci iz civilnih redova mogu obavljati ovakve poslove. b. Grupe civilnog otpora. Jo jedna situacija s kojom se komandant moe suoiti tokom borbe su grupe civilnog otpora. (1) Civili koji se nalaze uz svoje oruane snage s identifikacijskim dokumentom koji im to dozvoljava, tretiraju se kao ratni zarobljenici (PZ) prilikom zarobljavanjanpr. civili lanovi posade ratnog zrakoplova, ratni dopisnici, dobavljai, i pripadnici radnih jedinica ili organizacija odgovornih za dobrobit vojske. (2) Civili sa neokupiranog podruja koji su ustali na oruje protiv neprijatelja, a koji nisu imali vremena da oforme regularne oruane snage; nose jednoobrazne i prepoznatljive oznake vidljive s udaljenosti; otvoreno nose oruje; i koji izvode operacije u skladu s pravilima i obiajima ratovanja tretiraju se kao RZ prilikom zarobljavanja. Ostali civili koji pruaju pomo takvim grupama, ne moraju dobiti status borbenog osoblja, ve to zavisi od toga da li su stvarno pripadnici grupe otpora. Uobiajeno je da se tretiraju na najbolji mogui nain kao borbeno osoblje dok via komanda ne odlui o njihovom statusu.
163

TP 90-10-1

(3) Naoruane grupe civila koje ne zadovoljavaju kriterije po kojima se mogu klasificirati kao legalan otpor ( civili u pratnji svojih oruanih snaga i masovno mobilisani civili), ili pojedinci uhvaeni na djelu sabotae, terorizma, ili pijunae, s pravnog aspekta ne predstavljaju borbeno osoblje. Prilikom zarobljavanja, oni se smatraju za kriminalce u skladu sa odredbama zakona o kopnenom ratovanju. Oni moraju biti zatvoreni u objekat odvojen od neprijateljskih ratnih zarobljenika i treba da budu brzo prebaeni u odgovornost VP. Odmazde, masovna kanjavanja, uzimanje talaca, smrtne kazne, unitavanje imovine, pljakanje itd. su zabranjene kaznene mjere. (4) Zakon o kopnenom ratovanju dozvoljava komandantu da kontrolie civilno stanovnitvo pod ve opisanim uvjetima, koristei vlastita sredstva. Ipak, jezik i razlike u kulturi izmeu ljudstva iz SAD i strane zemlje ini praksu koritenja lokalnih vlasti, kao to je policija, pogodnom za obavljanje ovih aktivnosti. Upotreba policijskih snaga, ne razrjeava komandanta odgovornosti da zatiti civile u svojoj zoni odgovornosti. c. Za{tita imovine. Kao i civili, civilne zgrade i gradovi uobiajeno imaju zatien status- npr. nije ih legalno smatrati za ciljeve. Gradovi i zgrade gube svoj zatitni status ako vlasti odrede da ih neprijatelj koristi za vojne svrhe. Ako postoji sumnja da li je grad ili zgrada branjena, takvu bi dvojbu trebalo razrijeiti izvianjem, a ne vatrom. (1) Ako neprijatelj koristi zgradu ili dio grada u vojne svrhe, npr. kao taku snabdijevanja ili utvreni poloaj, ta zgrada ili dio grada u skladu s pravnim tumaenjem postaje valjan cilj. Prije djejstvovanja na cilj, komandant mora odluiti da li je bombardovanje cilja neophodno.Unitavanje koje je potrebno zbog vojnih ciljeva, opravdano je. (2) Vjerski, historijski i objekti i zgrade od kulturnog znaaja, obino, ne predstavljaju ciljeve. Ponekada su oznaeni i simbolima koji ih oznaavaju objektima od kulturnog znaaja. Medicinski objekti su zatieni meunarodno priznatim simbolima Crvenog kria, Crvenog polumjeseca, Crvenog lava ili Crvene Davidove zvijezde. injenica da neki od tih simbola nije istaknut, ne razrijeava komandanta odgovornosti da zatiti objekte za koje on smatra da imaju vjerski, historijski, kulturni ili medicinski znaaj. (3) Zloupotreba takvih objekata od strane neprijatelja predstavlja osnovu za osporavanje njihovog zatienog statusa. Kada god je to mogue, mora se poslati zahtjev neprijatelju da prestane zloupotrebljavati dati objekt u razumnom vremenskom roku. Npr. ako neprijateljski osmatra koristi crkvu kao osmatranicu, bilo bi opravdano od komandanta da je odmah uniti, zbog toga to bi zastajanje dozvolilo neprijatelju da nastavi sa zloupotrebom objekta. Ako je bogomolja upotrijebljena za lokaciju telefonskih centrala, upozorenje bi bilo prikladno, jer je potrebno odreeno vrijeme da se ice demontiraju. Kada je odluka za vatreno djejstvo donesena, unitavanje treba da bude ogranieno samo na stepen neophodan za neutralizaciju neprijateljskih instalacija. (4) Unitavanja ili vojna upotreba ostalih zgrada dozvoljena je prema zakonu o kopnenom ratovanju, ako to zahtijevaju jasne vojne potrebe. Stoga bi unitavanje kue da bi se dobio pregledan sektor vatrenog djejstva, bio pravno opravdan in, ali unitavanje kue u znak odmazde ne bi. Takoer, djejstvovanje vatrom na bilo koju kuu u kojoj se nalaze ili je brane neprijateljske snage, pravno je opravdano.

164

TP 90-10-1

Poglavlje 8 UPOTREBA I EFEKTI ORU@JA

Ovo poglavlje nadopunjuje tehniki prirunik koji opisuje mogunosti i efekte naoruanja na opte ciljeve. Usmjerava se na specifina razmatranja upotrebe koja se odnosi na borbu u izgraenim podrujima i obrauje kako formacijsko pjeadijsko naoruanje, tako i oruja borbene podrke. Karakteristike i priroda borbe u izgraenim podrujima utie na upotrebu i efikasnost naoruanja. Voe na svim nivoima moraju u razliitim kombinacijama uzeti u obzir sljedee faktore kada odabiru svoje oruje. a. vrste, glatke i ravne povrine su karakteristike urbanih ciljeva. Zrno rijetko udara paralelno na ove ravne povrine nego udara ukoso pod odreenim uglom. Ovo smanjuje efekte zrna i poveava opasnost od rikoeta. Tendencija zrna da sklizne na tvrdim podlogama znai da se ak 25 posto eksplozivnih projektila sa udarnim upaljaima nee aktivirati kada se ispali na asfaltna podruja. b. Podruja djelovanja su blizu. Studije i historijske analize su pokazale da je samo 5 posto svih ciljeva udaljeno vie od 100 metara. Oko 90 procenata svih ciljeva su locirani 50 metara ili manje od vojnika koji ih identificira. Rijetko e ciljevi ive sile biti vidljivi preko 50 metara i obino se pojavljuju na 35 metara ili manje. Mora se uzeti u obzir minimum udaljenosti..... i sigurnosti trupa od povratne eksplozije ili efekata gelera. c. Vremena djelovanja su kratka. Neprijateljsko ljudstvo predstavlja samo prolazne ciljeve. Zgrade i strukture koje dri neprijatelj, obino su pokrivene vatrom i esto se na njih ne moe djelovati pripremljenim dobro nianjenim hicima. d. Udubine i uzvienja ograniavaju neka oruja i stvaraju mrtve prostore. Visoke zgrade tvore duboke kanjone koji su esto sigurni od indirektne vatre. Neka oruja mogu djejstvovati zrnima koja rikoetiraju iza zaklona i tako nanose gubitke. Djelovanje po ciljevima iz kosih uglova, horizontalno i vertikalno, zahtijeva vrhunske vjetine nianjenja i gaanja. e. Dim iz zapaljenih zgrada, praina od eksplozija, sjene visokih zgrada, nedostatak svjetla koje prodire u unutranje prostorije, sve ovo zajedno kad se kombinuje, smanjuje vidljivost i poveava osjeaj izoliranosti. Dodatak na ovo je maskiranje vatre od strane ruevina i vjetakih struktura. Ciljevi, ak i oni na bliskoj udaljenosti, izgledaju nejasno. f. Urbana borba esto postaje zbunjujua guva nekoliko malih jedinica koje napadaju na osi spajanja. Rizik od vatre vlastitih snaga, rikoeta i gubitaka od vlastite vatre mora se uzeti u razmatranje tokom faze planiranja operacija i kontrolnih mjera te ih stalno prilagoavati kako bi se smanjio taj rizik. Vojnici i voe moraju zadrati osjeaj situacijske svjesnosti i jasno oznaiti njihov napredak u skladu sa SOP jedinice kako bi se izbjegli gubici od vlastite vatre. g. Oboje, strijelac i cilj, mogu biti unutar ili izvan zgrada, ili oboje mogu biti unutar iste ili odvojene zgrade. Pripadajua priroda borbe u izgraenim podrujima znai da se efekat naoruanja, kao to su bljesak na ustima cijevi i stranji eksplozivni gasovi, mora uzeti u obzir kao i efekat municije na cilj.
165

8-1. EFIKASNOST ORU@JA I MINSKO EKSPLOZIVNIH SREDSTAVA

TP 90-10-1

h. Obino, vjetake strukture moraju se prije napasti nego neprijateljsko ljudstvo koje se nalazi u njima. Dakle, oruja i MES se mogu izabrati za upotrebu na osnovu njihovog efekata na zid i beton a ne toliko na neprijateljsko ljudstvo. i. Poboljanja modernog graevinarstva i projektovanja znae da je veina velikih zgrada izgraenih nakon II svjetskog rata otporna na efekte eksplozija bombi i artiljerijskih napada. Iako moderne zgrade mogu lahko gorjeti, one ipak esto zadravaju svoj strukturni integritet i ostaju uspravne. Jednom kada visoke zgrade i izgore, ostaju i dalje korisne vojsci te ih je skoro nemogue dalje otetiti. Velikim je strukturama potrebno 24 do 48 sati da izgore i dovoljno se ohlade kako bi vojnici mogli ui. j. U svijetu su najuobiajenije zgrade od cigle 30 do 60 cm. Tabela 8-1 pokazuje uestalost pojavljivanja tipova zgrada irom svijeta. UESTALOST POJAVLJIVANJA (Procenat) 1 6.9 63 16 2 12

TIP ZGRADE 76 cm kamen 20 do 25 cm armirani beton 30 do 60 cm cigla drvo 35 cm elik i beton 17 cm elik i beton

Tabela 8-1 Tipovi zgrada i uestalost pojavljivanja

8-2. PU[KA M16 I AUTOMATSKO ORU@JE/MITRALJEZ M249 ODJELJENJA Puka M16A1/M16A2 je najuobiajenije oruje koje se koristi u izgraenim podrujima. Puka M16A1/M16A2 i M249 se koriste za ubijanje neprijateljskog ljudstva, kako bi se potisnula neprijateljska vatra i osmatranje te kako bi se probile tanke zatite. Voe mogu koristiti 5.56mm obiljeavajue zrno kako bi oznaili cilj za druga oruja. a. Upotreba. Bliska borba je dominantna karakteristika borbe u urbanom podruju. Strijelac mora biti u mogunosti da pogodi male, pokretne ciljeve iz otvora bunkera, prozora i pukarnica. Ovo zahtijeva veliku preciznost sa orujem u poluautomatskom reimu rada. Ubijanje neprijatelja kroz 20 cm pukarnicu na dometu je izazov, a to je ono to moe biti uobiajeno borbi u izgraenom podruju. (1) Kada otvaramo vatru unutar zgrada, trebalo bi koristiti kratki rafal od tri metka ili brzo poluautomatsko okidanje. Kako bi potisnuli branioce dok ulazimo u prostoriju, trebalo bi ispaliti seriju brzih kratkih rafala od tri metka na sve identificirane ciljeve i mogue neprijateljske poloaje. Ovo je efikasnije nego dui rafali ili neprekidni rafal po prostoriji automatskom pukom. Vojnici bi trebalo da vre opaljenje iz stava
166

TP 90-10-1

za gaanje s pukom ispod pazuha ili iz stava za gaanje s pukom sa ramena, a nikako sa kuka. (2) Kada se ciljevi ukau u zgradama, najefikasnija tehnika je brzom vatrom sa orujem dignutim ka gore i sa oba oka otvorena. (Radi detaljnijih informacija o ovoj tehnici vidjeti TP 23-9). Precizna i brza vatra ne samo da ubija neprijateljske, vojnike nego napadau daje i vatrenu nadmo. (3) Unutar izgraenog podruja, uarene krhotine, smanjeno osvjetljenje ambijenta, jake sjene razliitih gustoa i dim ograniavaju efekte nonog osmatranja i nianske ureaje. Upotreba piketa u odbrani i za tehnike nianjenja u napadu, a u oba sluaja sa kratkim rafalima od tri metka, vjetine su nonog gaanja potrebne za svakog strijelca. Individualno lasersko niansko svjetlo ponekad se moe efikasno koristiti sa naoalama za nono osmatranje. Svaki vojnik koji koristi NNO trebalo bi da bude u paru sa bar jednim vojnikom koji ih ne nosi. b. Probojna mo} oru`ja. Probijanje koje se moe postii zrnom 5.56mm zavisi o udaljenosti do cilja i od materijala na koji se ispaljuje. M16A2 i M259 imaju veu probojnu mo nego stara M16A1, ali samo na veim udaljenostima. Na bliskom rastojanju oba oruja imaju iste performanse. Sama zrna 5.56 mm nisu efikasna protiv strukturnih materijala (za razliku od pregrada) kada se ispaljuju sa bliske udaljenosti - to je blia udaljenost, manja je probojna mo. (1) Maksimalna probojna mo za zrno 5.56m je na 200 metara. Na udaljenostima manjim od 25 metara probojna mo je znatno smanjena. Na10 metara probojnost zrna M16 je slaba zbog izuzetnog pritiska, a to uzrokuje da zrno skrene nakon to pogodi cilj. Pritisak prouzrokuje da se zrno raspadne to rezultira gelerima koji su esto mali da bi mogli probiti. (2) ak i sa smanjenom probojnom moi na malim udaljenostima, unutranji zidovi pravljeni od drvenih panel ploa, pregradnih stijenki ili gipsa, nisu zatita od zrna 5.56 mm. Uobiajeni uredski namjetaj kao stolovi i stolice ne moe zaustaviti ovo zrno, ali sloj knjiga debljine od 45 do 60 cm moe. (3) Zgrade sa drvenim okvirom i zidovi sa jednostrukim blokovima nude malu zatitu od zrna 5.56 mm. Kada se iste takvi objekti, vojnici moraju voditi rauna da gubici u vlastitim redovima ne budu rezultat njihovih zrna koji prolaze kroz zidove, podove ili plafone. (4) Pancirna zrna su neto vie efikasnija od municije zaobljenog vrha u probijanju urbanih ciljeva na svim udaljenostima. Za njih je vjerovatnije da rikoetiraju nego municija sa zaobljenim vrhom, posebno kad je cilj sa visokim stepenom ukoenosti. c. Za{tita. Sljedee uobiajene prepreke u izgraenim podrujima zaustavljaju zrno 5.56mm ispaljeno sa udaljenosti manjoj od 50 metara: Jedna debljina vreice za pijesak; Betonski zid debljine 5cm (obini beton); 200 litarska bava napunjena vodom ili pijeskom; Mala kutija za municiju napunjena pijeskom; Blok element napunjen pijeskom( blok e se vjerovatno sasuti); Prozorske staklene ploe pod uglom od 45 stepeni (djelii stakla bit e odbaeni iza stakla); Furnirana cigla;
167

TP 90-10-1

asija automobila (M16A1/M16A2 puka probija ali obino ne izlazi). d. Probijanje zida. Iako veina strukturnih materijala odbija pojedinano ispaljene 5.56mm metke, stalna i sasreena vatra moe probiti neke tipine urbane strukture (Vidi tabelu 8-2). (1) Najbolji nain za probijanje zida od cigli je ispaljivanjem kratkih rafala (tri do pet metaka) u obliku slova U. Radi to boljih rezultata udaljenost strijelca od zida bi trebalo da bude to manja - udaljenost ne manja od 25 metara je sigurna od rikoeta. Trebalo bi nositi balistiku zatitu za oi, zatitni prsluk i ljem. (2) Municija sa zaobljenim vrhom i pancirna municija daju gotovo iste rezultate, ali za pancirnu municiju je vjerovatnije da e odbiti prema strijelcu. Municija 5.56mm moe se koristit za stvaranje pukarnica (oko 18 cm u promjeru) ili za probijanje veih rupa (dovoljno velikih da ovjek moe ui). Kada se koriste na armiranom betonu, djelovanjem iz puke M16 i M259 ne moe se prosjei armatura.
TIP Armirani beton debljine 20cm Trostruka cigla debljine 36cm Blok sa jednostrukom furniranom ciglom debljine 30cm Dvostruka cigla debljine 23cm Drvena zapreka ili zid od debla debljine 40cm Blok (ispunjen pijeskom) debljine 30 cm Dupli zid od vreica za pijesak debljine 61cm Vrata od mehkog debljine 1 cm elika PROBIJANJE Poetno pukarnica Poetno pukarnica Pukarnica Probijanje rupe Poetno pukarnica Poetno* Pukarnica Poetno* Poetno* ZRNA (POTREBNO) 35 250 90 160 60 250 70 120 1 do 3 35 220 1

* Samo probijanje, bez pukarnice.

Tabela 8-2 Mogunosti probijanje struktura zrnom 5.56mm na uobiajenim urbanim ciljevima (udaljenost 25 do 100 metara)

8-3. SREDNJI I TE[KI MITRALJEZI (7.62mm do 12.7mm kalibar) a. Upotreba. Osnovno razmatranje koje utie na upotrebu mitraljeza u izgraenim podrujima je ograniena raspoloivost polja vatre na velikim udaljenostima.
168

TP 90-10-1

Iako bi mitraljeze trebalo postavljati na najniem moguem nivou, briua vatra na nivou zemlje e biti ometana ruevinama. (1) Mitraljez 12.7 mm esto se upotrebljava na postolju na vozilu kako u ofanzivnim tako i u odbrambenim operacijama. Ako je potrebno, moe se postaviti na tronono postolje M3 radi upotrebe u ulozi na zemlji ili na viim spratovima zgrada. Kada je postavljen na tronoac, mitraljez 12.7mm moe se koristiti kao precizno, dalekometno oruje i moe nadopuniti snajpersku vatru. (2) Mitraljez M60 je nezgrapan to oteava njegovu upotrebu unutar objekata tokom ienja. Ipak koristan je napolju za potiskivanje i izoliranje neprijateljskih branilaca. Iz M60 se moe djejstvovati kako sa ramena tako i sa kuka s ciljem pruanja visokog intenziteta jurine i potiskivajue vatre. Poeljna je upotreba dugakog remenika za oslonac oruja i municije. (3) Zbog njegove smanjene probojne moi, mitraljez M60 je manje efikasan na ciglenim ciljevima od mitraljeza 12.7mm. Ipak njihova raspoloivost i mala teina ine ih pogodnim za uveanje vatrene moi tekih mitraljeza ili da se koristi u podrujima gdje se mitraljez 12.7mm ne moe postaviti ili kao zamjena kada teki mitraljezi nisu raspoloivi. Mitraljez M60 moe se koristiti na tronocu kako bi otvarao preciznu vatru du fiksnih linija, a onda se brzo moe premjestiti na dvonoac kako bi se pokrila rezervna polja vatre. b. Probojna mo} oru`ja. Na mogunost probijanja municijom 7.62mm i 12.7 mm utie udaljenost do cilja i vrsta materijala na koji se ispaljuju. Manji dometi imaju manji efekat na zrno 7.62mm nego na zrno 5.56mm; najmanje smanjenje probojne moi je kod municije 12.7mm. (1) Na 50 metara, zrno sa zaobljenim vrhom 7.62mm ne moe probiti jedan sloj vrea za pijesak. Jedan sloj moe probiti na 200 metar, ali ne moe probiti dva sloja. Pancirno zrno ima tek neto bolji efekat na vreama za pijesak. Ne moe probiti dupli sloj, ali na 600 metara moe probiti do 25.4 cm. (2) Probijanje zrnom 7.62mm je najbolje na 600 metara, ali veina urbanih ciljeva su blie. Najdua efikasna udaljenost obino je 200 metara ili manje. Tabela 8-3 objanjava probojne moi zrna (zaobljenog) 7,62 mm metka na kraim udaljenostima. (3) Zrno 12.7mm je namijenjeno za probijanje na velikim udaljenostima (oko 800 metara). Kod tvrdih ciljeva, na probijanje zrnom 12.7mm utie ugao pogotka i udaljenost. I pancirna i municija sa zaobljenim vrhom probija 35.5 cm pijeska ili 71 cm nabijene zemlje na 200 metara ukoliko zrno udari vertika-lno na ravnu zemlju na 200 metara ukoliko metak udari vertikalno na ravnu povrinu cilja. Tabela 8-4 objanjava efekte iskoenosti od 25 stepeni na probijanje zrna 12.7 mm.
UDALJENOST (metara) 25 100 200 IVERICA (cm) 33 46 104 SUHI NENABIJE- GRA\EVINNI PIJESAK (cm) SKI BLOK (cm) 13 11.5 18 20 25.5 20 BETON (cm) 5 5 5

Tabela 8-3 Probojne moi jednog zrna (zaobljenog) 7.62mm 169

TP 90-10-1

c. Za{tita. Barijere koje nude zatitu od zrna 5.56mm su takoer efikasne i za 7.62mm municiju uz neke izuzetke. Zrno 7.62mm moe probiti staklenu plou pod uglom od 45 stepeni, prazan graevinski blok ili obje strane asije automobila. Takoer vrlo lahko moe probiti zgrade sa drvenim okvirom. Zrno 12.7 mm moe probiti sve uobiajene urbane barijere na koje se moe naii osim 200 litarske bave punjene pijeskom. DEBLJINA (metara) 2 3 4 100 METARA (metaka) 300 450 600 200 METARA (metaka) 1200 1800 2400

Tabela 8-4 Broj metaka potreban za probijanje zida od armiranog betona pod uglom od 25 stepeni

d. Probijanje zidova. Neprekidna i koncentrisana mitraljeska vatra moe probiti veinu uobiajenih urbanih zidova. Ova vatra ne moe probiti debele ojaane betonske strukture ili prirodno nabijene kamene zidove. Unutranji zidovi, pregrade, gips ploe, podovi, plafoni, uobiajeni kancelarijski namjetaj, ureaji u domainstvu i posteljina mogu lahko biti probijeni kako sa 7.62mm tako i sa 12.7mm municijom (Tabela 8-5 i 8-6).
PRENIK RUPE (cm) 18 18 15 i 61 POTREBAN BROJ METAKA 100 170 30 i 200 18 45 110 1 1

TIP
Armirani beton Trostruki zidovi od cigle Betonski blok sa jednostrukim furnirom cigle Graevinski blok (napunjen) Dvostruki zid od cigle Dvostruki zid od vrea za pijesak Zid od balvana Vrata od mehkog elika

DEBLJINA (cm) 18 35.5 30.5 30.5 23 61 41 1

* * * * *

* Samoprobijanje, bez pukarnice.

Tabela 8-5 Mogunosti zrna 7.62mm (NATO zaobljeni) za probijanje struktura na uobiajenim urbanim ciljevima (udaljenost 25 metara) 170

TP 90-10-1

(1) Teko je drati mitraljez M60 stabilnim kako bi se uzastopce pogaala ista taka na zidu. Praina koju stvara udar zrna, takoer oteava precizno nianjenje. Vatra sa tronoca obino je efikasnija nego bez njega, posebno ako se koriste vree sa pijeskom da ustabile oruje. Najbolji su kratki rafali od tri do pet metaka koji se ispaljuju u obliku slova U. (2) Probijanje ciglenog furnira predstavlja poseban problem za mitraljez M60. Zrna probijaju graevinski blok, ali ostavljaju mreastu strukturu bloka koji nije slomljen. Potrebna je velika koliina municije kako bi se unitila mrea poto veina zrna samo proe kroz prethodno napravljenu rupu. Minut ili dva posla alatom polugom i sjekirom moe skinuti ovu mreu i omoguiti ulaz kroz probijenu rupu. (3) Mitraljezom kalibra 12.7mm moe se precizno djejstvovati sa tronoca koristei reim rada pojedinanih hitaca. Ovo je najefikasnija metoda pravljenja pukarnica. Automatska vatra rafalom od tri do pet metaka u obliku slova U je efikasnija za pravljenje probijanja.
TIP
Armirani beton DEBLJINA (cm) 24.5 46 30.5 30.5 2.5 61 40.5 PRENIK RUPE (cm) 30.5 61 18 20 66 25.5 84 * * * POTREBAN BROJ M E TA K A 50 100 140 15 50 25 45 1 5 1

Trostruki zid od cigle Betonski blok sa jednostrukim furnirom cigle Oklopna ploa Dvostruki zid od vrea za pijesak Zid od balvana

* Samoprobijanje, bez pukarnice.

Tabela 8-6 Mogunosti zrna 12.7mm za probijanje struktura na uobiajenim urbanim ciljevima (udaljenost 35 metara)

8-4. LANSERI PATRONA, 40mm (M203 I MK19) Oba i M203 oruje dvostruke namjene i MK19 mitraljez sa lanserom patrona ispaljuju 40mm VE i VEDN municiju. Municija za ova naoruanja nije meusobno izmjenjiva, ali patrona i upalja koji pogaaju cilj, identini su. Oba oruja daju takastu i prostornu unitavajuu vatru kao i potiskivanje. MK 19 ima vei intenzitet vatre i veu udaljenost; M203 je mnogo laki i pogodniji za manevriranje. a. Upotreba. Glavno razmatranje koje utie na upotrebu 40mm patrona u izgraenom podruju je tipino kratka udaljenost djelovanja. Patrona od 40mm ima minimalnu udaljenost paljenja na 14 do 28 metara. Ukoliko projektil udari u pred171

TP 90-10-1

met prije toga, nee detonirati. VE i VEDN projektili imaju 5 metara eksplozivni radijus u odnosu na izloene trupe, to znai da je minimalna sigurna udaljenost za ispaljivanje 31 metar. Patrona 40mm moe se koristiti za potiskivanje neprijatelja u zgradama ili da se nanesu gubici ispaljujui ih kroz otvore i prozore. MK 19 moe iskoristit svoju veliku brzinu vatre da koncentrie projektile na lahke strukture. Ovako koncentrisana vatra moe napraviti jako veliku tetu. Projektil VEDN 40mm moe probiti oklop na boku, odzada i na vrhu sovjetskih BoV i oklopnih transportera. Trupe mogu koristiti M203 sa gornjih spratova kako bi otvorili preciznu vatru na gornje platforme oklopnih vozila. Obino je potrebno vie pogodaka kako bi se izazvalo unitenje. b. Probojna mo} oru`ja. Bomba VEDN 40mm ima malo oblikovano punjenje koje probija bolje nego VE projektil. Takoer posjeduje tanak iani namotaj koje se rasprsne u gust geleracijski snop, prouzrokujui rtve do udaljenosti od 5 metara. Poto eksplodiraju na kontakt, 40mm projektili imaju istu probojnost bez obzira na udaljenost. Tablica 8-7 objanjava probojnu mo VEDN projektila. CILJ Vree s pijeskom Graevinski blok ispunjen pijeskom Borove klade Oklopna ploa PROBIJANJE (centimetri) 51 (dupli sloj) 41 30.5 5
Tabela 8-7 Probojna mo VEDN projektila

(1) Ukoliko se ispali u unutranju prostoriju projektil VEDN 40mm moe probiti sve unutranje pregradne zidove. Razbija zidove od iverice i gipsa, pravei dovoljno veliku rupu da se kroz nju moe gaati pukom. Bolje je da VEDN projektil ue u sobu i eksplodira na daljem zidu, iako se mnogo energije projektila potroi na probijanje stranjeg zida (Vidi ilustraciju 8-1). Rasprivanje gelera koje nastane u sobi, prouzrokuje vie rtava nego detonacija visokog eksploziva formiranog od strane oblikovanog punjenja. (2) Geleri projektila VEDN ne probijaju sa pouzdanou unutranje zidove. Njih takoer zaustavlja kancelarijski namjetaj, vree sa pijeskom, ljemovi, i zatitni prsluci. Dvostruko-namjensko M203 oruje ima podrazumijevanu preciznost da ubaci projektil kroz prozor sa udaljenosti od 125 metara i otvor bunkera sa 50 metara. Ove udaljenosti se dosta smanjuju kako se poveava ugao iskoenosti. Borbeno iskustvo pokazuje da niandije M203 ne mogu konzistentno pogaati prozor sa 50 metara kada se od njih trai da bre niane i djejstvuju. c. Probijanje zida. M203 ne moe ispaliti projektile potrebne za probijanje tipinih vanjskih zidova. MK 19 moe koncentrisati svoju vatru i postii probijanje zida. Ispaljivanjem sa tronoca, sa zakoenim mehanizmima za davanje pravcu i elevaciji, najbolje je za ovu ulogu. Cigla, graevinski blokovi i beton mogu se probiti
172

TP 90-10-1

upotrebom MK19; pojedinani ispaljivani projektil VEDN mogu probiti 15 do 20 cm cigle. Jedini materijal koji je dokazao otpornost na koncentrisanu 40mm vatru je zbijeni kamen, koji se koristi u nekim evropskim zgradama. Nema preciznih podataka o broju hitaca potrebnih da se probije pukarnica ili rupe sa MK19. Ipak eksplozivni efekti projektila su dramatini i trebalo bi da prevaziu karakteristike mitraljeza 12,7 mm.

NIANSKA TAKA

Ilustracija 8-1 Nianska taka za VEDN 40mm

8-5. LAHKA I SREDNJA BESTRZAJNA ORU@JA Lahka i srednja bestrzajna oruja se koriste za napad na neprijateljsko ljudstvo, terenske utvrde i lahka oklopna vozila. Imaju ograniene mogunosti protiv borbenih tenkova posebno onih opremljenih sa reaktivnim oklopom, osim kada napadaju odozgo, s boka ili straga. Ova kategorija naoruanja ukljuuje M72 LPTO; AT4 ili AT8; M47 Dragon; bestrzajne puke 90mm i 84mm; sa ramena lansirano vienamjensko jurino naoruanje (SRLVNJN) i raspoloivo strano naoruanje kao RPG-7. a. Upotreba. Osim poraavanja lahkih oklopnih vozila, najuobiajeniji zadatak za koji se koriste bestrzajna oruja je neutraliziranje utvrenih vatrenih poloaja. Zbog oblika glave i uskog eksplozivnog efketa, ova oruja nisu efikasna u ovoj ulozi kao teka oruja i to kao projektil glavnog tenkovskog topa. Njihova mala teina omoguava vojnicima da nose nekoliko LPTO ili AT4. Lahkim bestrzajnim orujem moe se djejstvovati sa vrhova zgrada ili sa podruja sa jakom ventilacijom. (1) Laka i srednja bestrzajna oruja, sa izuzetkom SRLVNJN i AT8 koriste bojeve glave sa oblikovanim punjenjem. Rezultat toga je da je rupa koju oni probue u zidu, esto premala da se koristi kao pukarnica. Rasprivanje gelera koji nastanu od ovih oruja je ogranieno. Obino, bojeve glave sa oblikovanim punjenjem, ne neutraliziraju neprijateljske vojnike iza zidova osim ako nisu locirani direktno na liniji take udara.
173

TP 90-10-1

(2) Oruja sa oblikovanim punjenjem trebalo bi da niane na strukture 15cm ispod, ili na stranu od otvora na koji se djejstvuje (Vidi ilustraciju 8-2).Ovo poveava mogunost ubijanja neprijatelja iza zida. Projektil koji proe kroz prozor, veinu svoje energije gubi na stranji zid. Poto ovim projektilima sa oblikovanim punjenjem fali iani namotaj VEDN 40mm, eksplodiraju samo u nekoliko gelera i esto su neefikasni za nanoenje gubitaka.

Ilustracija 8-2 Nianska taka za oruja sa oblikovanim punjenjem na kamene strukture

(3) Zatita od vrea za pijesak predstavlja drugaiji problem (Vidi ilustraciju 8-3). Poto vree sa pijeskom apsorbiraju veinu energije oblikovanog punjenja, projektil bi trebalo da bude ispaljen u centar otvora za otvaranje vatre. ak iako projektil promai otvor, dio zida bunker oko otvora je obino najlaki za probijanje.

NIANSKA TAKA

Ilustracija 8-3 Nianska taka na zatiti od vrea 174

TP 90-10-1

(4) Lahka i srednja bestrzajna oruja svoju najefikasniju kratku udaljenost postiu djejstvovanjem sa gornjih spratova ili sa bokova i straga. Kada se djejstvuje na borbene tenkove, ova oruja bi uvijek trebalo koristiti protiv njihovih najslabijih podruja i to plotunski ili u paru. Obino je potrebno vie pogodaka kako bi se unitio tenk. Boni, gornji i stranji hici pogaaju najosjetljivije dijelove oklopnih vozila. Djejstvo sa gornjih spratova titi strijelca od topa tenka i vatre spregnutog pukomitraljeza poto tenkovi ne mogu brzo podii svoje topove. Sovjetsko BoV Sovjetski BoV-2 moe dii svoj top 30mm kako bi djelovao na mete na viim spratovima. BTR serija oklopnih vozila takoer moe otvarati vatru na gornje spratove sa svojim tekim mitraljezom. (5) Moderna pjeadijska borbena vozila, kao Sovjetski BoV-2 i BTR-80 imaju znaajno unaprijeenju eonu zatitu protiv oruja sa oblikovanim punjenjem. Mnogi borbeni tenkovi povrh svoje debele oklopne ploe imaju i dodatak nekog reaktivnog oklopa. eoni udari sa zemlje na ova vozila imaju malu vjerovatnou unitenja tenka. ak i bez reaktivnog oklopa, moderni borbeni tenkovi se teko unitavaju lahkim protivtenkovskim naoruanjem. (6) Najlaka tehnika, koja e poveati izglede pogotka i unitenja oklopnog vozila je, da se povea ugao djejstvovanja prema dolje. Djejstvovanjem nadolje pod uglom od 45 stepeni udvostruuje se vjerovatnou pogotka prvog projektila u odnosu na ispaljivanje sa zemlje (Vidi ilustraciju 8-4).
CILJ Sovjetski BoV u mirovanju, izloen, napadni ugao 300.

P r o c e n a t

0 Nivo zemlje

Udaljenost u metrima Ilustracija 8-4 Vjerovatnoa postizanja pogotka pod razliitim uglovima upotrebom LPTO M72A2 175

TP 90-10-1

b. Stra`nji mlaz. Kada se koriste bestrzajna oruja, moraju se uzeti u obzir sve karakteristike stranjeg mlaza. Tokom borbe u izgraenom podruju podruje stranjeg mlaza na otvorenom je rizinije zbog rasutog otpada i kanalizirajueg efekta uskih ulica. Ilustracija 8-5 pokazuje podruje stranjeg mlaza za amerika lahka i srednja bestrzajna oruja na otvorenom.

LPTO
Opasna zona

AT4
15 metara Oruje Opasna zona B 90 0 lepeza Opasna zona A 25 metara Podruje bez prepreka Sigurnosna zona od mlaza

6 metara Zona opreza 25 metara

90 MM
25 metara Opasna zona

SRLVNJN
Opasna zona 25 metara

55 metara Zona opreza 15 metara

Zona opreza

60 metara

Ilustracija 8-5 Podruja stranjeg mala lakih bestrzajnih (1) Kada otvaraju vatru iz bestrzajnog naoruanja na otvorenom, vojnici bi se trebalo da zatite od mlaza i moguih opekotina prouzrokovanih stranjim mlazom. Svo ljudstvo bi trebalo biti izvan opasne zone. Svako ko ne moe napustiti zonu opreza, trebalo bi da bude u zaklonu. Vojnici u zoni opreza trebalio bi da nose ljemove, zatitne prsluke i zatitu za oi. Onaj koji okida i svi vojnici u mjestu, trebalo bi da nose zapuae za ui. (2) Od Drugog svjetskog rata, Vojska SAD provela je intenzivna testiranja o efektima otvaranja vatre iz bestrzajnog naoruanja unutar zatvorenih prostora. Poevi jo 1948. testovi su se provodili na svakom tipu raspoloivog bestrzajnog naoruanja. Laboratorija za humani inenjering Vojske SAD 1975 .u Aberdeen Proving Grounds, drava Maryland, provela je intenzivno otvaranje vatre iz LPTO, Dragon-a, BP 90 mm i VoP iz ciglenih i objekata sa ramovima, te bunkera od
176 naoruanja na otvorenom

TP 90-10-1

vrea za pijesak. Testovi su pokazali da djejstvovanje iz ovih naoruanja iz zatvorenih prostora nije predstavljalo ozbiljan rizik pa ak i kad je nadpritisak bio dovoljan da izazove strukturna oteenja na zgradama. Preostali nalazi iz toga testa su sljedei: (a) Postoji manji rizik za niandiju i posadu od bilo kakvog tipa leteih krhotina. Olabavljeni predmeti nisu letjeli po prostoriji. (b) Nema znaajnog pada mogunosti praenja projektila od strane rukovatelja kao posljedica opstrukcije ili nadpritiska mlaza. (c) Najozbiljniji rizik koji se moe oekivati, je gubitak sluha. Ovo se mora odvagnuti u odnosu na prednost zadobijenu u borbi sa djejstvovanjem iz zaklona. Da bi ovaj rizik stavili u odreenu perspektivu, niandija koji nosi epove za ui i djejstvuje sa najglasnijom kombinacijom (Dragon u zgradi od cigle) izloen je manjem riziku buke, nego da je ispalio LPTO na otvorenom bez epova za ui. (d) Najsigurnije mjesto za ostale vojnike u prostoriji je na zidu sa kojeg djejstvuje orujem. Plastini prikljuci za paljenje su rizik za svakoga ko stoji direktno iza LPTO ili VoP kada se ispaljuje iz njih. (e) Strijelci bi trebalo da koriste prednost svih raspoloivih izvora ventilacije i to otvaranjem vrata i prozora. Ventilacija ne smanjuje rizik od buke, ali pomae u raiavanju prostorije od dima i praine te smanjuje efektivno trajanje nadpritiska. (f) Jedina razlika izmeu djejstvovanja ovim orujem u zatvorenom prostoru i na otvorenom je trajanje toka pritiska. (g) Zgrade sa okvirovima, posebno one manje, mogu pretrpjeti strukturna oteenja na stranjim zidovima, prozorima i vratima. Velike prostorije ako uopte i budu oteene, pretrpe mala oteenja. (3) Bestrzajno oruje kojim se djejstvuje u zatvorenom prostoru, stvara dimnu prepreku u prostoriji, ali gotovo nita sa pozicije niandije gledano prema naprijed. Unutar prostorije zadimljavanje moe biti intenzivno, ali prostorija ostaje nastanjiva. Tabela 8-8 prikazuje efekte dima i zaklonjenosti.
ZGRADA Cigla ORUJE LPTODragon Dragon VoP
SA POZICIJE NIANIZVANA NA U N U TA R DIJE PREMA PROSTORIJE UDALJENOSTI NAPRIJED

Nita Neznatno Nita Nita Nita Nita Nita Nita Nita Neznatno Nita

Umjereno Umjereno Neznatno Neznatno Umjereno Veliko Neznatno Veliko Neznatno Veliko Veliko

Lagani dim Mali bljesak Umjeren bljesak Umjeren dim Umjereno Umjereno Umjereno Lagani bljesak Nita Lagani bljesak Lagani dim

Bunker

Mali okvir LPTO Dragon Srednji okvir LPTO Dragon

LPTO Dragon Veliki okvir VoP

Tabela 8-8 Dim i zaklanjanje 177

TP 90-10-1

(4) Dragon prouzrokuje najstrukturnija oteenja ali samo u zgradama s okvirovima. Izgleda da nema nikakve opasnosti za povredu niandije, poto su oteenja obino na zidovima iza niandije. Najvie oteenja i otpada je od leteih komada gipsa i komada odlomljenog drveta. Mogu otpasti veliki komadi gipsa sa plafona. Stranji mlaz iz LPTO, Dragon, VoP rijetko pomjeri namjetaj. Tabela 8-9 pokazuje rezultate strukturnog oteenja i krhotina. ORUJE LPTO Drgaon Dragon VoP LPTO Dragon LPTO Dragon LPTO Dragon VoP OTEENJE STRUKZIDNI POMJERANJE TURA POKROV KRHOTINA Nita Nita Nita Nita Nita Teko Nita Lagano Nita Lagano Lagano Lagano Lagano Nita Nita Lagano Teko Nita Lagano Lagano Umjereno Teko Lagano Lagano Nita Lie i praina rasuti Nita Nita Lagano Lampa i stolica prevrnuti Lagano Nita Nita

ZGRADA Cigla Bunker Mali okviri Srednji okviri Veliki okviri

Tabela 8-9 Strukturno oteenje i pomjeranje otpada

(5) Da bi se LPTO djejstvovalo iz prostorije, moraju se poduzeti sljedee mjere predostronosti (Vidi ilustraciju 8-6).

Ilustracija 8-6 Djejstvovanje sa LPTO iz prostorije 178

TP 90-10-1

(a) Trebalo bi biti najmanje 1,2m praznog prostora izmeu stranjeg dijela LPTO i najblieg zida. (b) Najmanje 2m2 ventilacije (otvorena vrata 2m x 1 m je dovoljno) trebalo bi postojati kako bi se umanjilo ili sprijeilo strukturno oteenje zgrade to vie ventilacije to bolje. (c) Svo staklo bi se trebalo skinuti sa prozora. (d) Svo ljudstvo u prostoriji trebalo bi biti ispred stranjeg kraja oruja i trebalo bi nositi ljemove, zatitne prsluk, zatitne naoale i epove za ui. (e) Sav zapaljivi materijal trebao bi da bude skloniti iza stranjeg dijela oruja. (f) Visina plafona trebala bi biti najmanje 2,10 metara. (6) Kakao bi se BP 90 mm, AT4, AT8 ili SRLVNJN djejstvovalo iz prostorije, trebalo bi poduzeti sljedee mjere predostronosti (Vidi ilustraciju 8-7):

Ilustracija 8-7. Djejstvovanje BP 90mm, AT4, AT8 ili SRLVNJN iz unutranjosti zgrade.

(a) Zgrade bi trebalo da budu vrste konstrukcije. (b) Plafon bi trebalo da budu visok najmanje 2,10m sa skinutim gipsom i plafonskim ploama. (c) Veliina poda bi trebala biti najmanje 4,60m sa 3,65m (to je prostorija vea tim bolje). (d) Najmanje 2m2 ventilacije (otvori na prostoriji) bi trebalo postojati iza stranjeg dijela naoruanja. Otvorena vrata 2m x 1m bi osigurala minimum ventilacije. (e) Svo staklo bi trebalo skinuti sa prozora a mali neprivreni predmeti izneseni iz sobe. (f) Podovi bi trebalo da budu mokri kako bi se sprijeilo dizanje praine i prljavtine okolo i to bi to moglo zakloniti vidik niandiji.
179

TP 90-10-1

(g) Svo ljudstvo u prostoriji trebalo bi biti ispred stranjeg kraja oruja. (h) Svo ljudstvo u prostoriji trebalo bi naositi ljemove, zatitni prsluk, zatitne naoale i epove za ui. (i) Ako niandija djejstvuje iz leeeg poloaja, donji dio njegovog tijela mora biti vertikalno u odnosu na cijev oruja ili bi mlaz mogao prouzrokovati povrede nogu. c. Probojna mo} oru`ja. Najvaniji zadatak koji se mora izvesti na objektima je neutralizacija utvrenih vatrenih poloaja, ljudstva i oruja iza barijera. Bestrzajna oruja se mogu koristiti za ovu svrhu, ali nijedno od njih nije tako efikasno kao oruje direktne vatre ili standardno miniranje objekta. Svako bestrzajno oruje ima razliite probojne sposobnosti na razliitim ciljevima. Probijanje ne znai uvijek unitenje integriteta poloaja. Obino, samo oni neprijateljski vojnici koji su na direktnoj putanji rasprsnua VEDN projektila, postaju rtve. Ostali vojnici unutar utvrenja mogu ogluiti, biti oamueni ili okirani, ali prije ili kasnije vraaju se u akciju. (1) LPTO M72 . LPTO iako je lagan i jednostavan za upotrebu, ima malo eksplozivno punjenje i ogranienu probojnost. Od njega se moe odbraniti dvostrukim zidom od cigle pojaanim sa 1,2m vrea za pijesak poto u ovakvoj vrsti konstrukcije ne moe napraviti pukarnicu. LPTO projektil zahtijeva najmanje 10m leta da bi postao aktivan. Ako pogodi cilj prije nego to bude armiran, onda obino i ne detonira. (U inventaru municije KoV SAD LPTO se mijenja sa AT4). LPTO moe probiti: 60cm armiranog betona, ostavljajui rupu veliine kovanice od 10 centi i stvara vrlo malo rasprsnua. 1,8m zemlje, ostavljajui rupu veliine kovanice od etvrt dolara bez rasprsnua. 30cm elika (boni, stranji i gornji oklop veine oklopnih vozila), ostavljajui rupu veliine kovanice od 10 centi (2) Lanser M136 84mm (AT4). AT4 je tei nego LPTO sa promjerom od 84mm, to projektilu daje mnogo veu probojnost. AT4 moe probiti vie od 45cm oklopne ploe. Bojeva glava projektila daje velike rezultate razaranja iza oklopa. Jo se provode testovi na tipinim urbanim ciljevima, iako bi AT4 trebalo da probija kao i bestrzajna puka 90 mm pa ako ne ak i bolje. AT4 ima minimum od 10 metara za armiranje projektila to omoguava da bude ispaljen na bliski cilj. Kada djeluju na bliske udaljenosti, strijelci bi trebalo da budu dobro opremljeni zatitnom opremom. (3) Lanser 84mm (AT8). AT8 je lagano jednokratno, vienamjensko oruje direktne vatre namijenjeno posebno za VOUT. Izvana AT(je gotovo identian AT4 i sa njim se djejstvuje se na isti nain. AT8 je napravljen u ogranienim koliinama te odabranim jedinicama KoV SAD i MKSAD tokom zaljevskog rata. Njegov upalja ima mogunost razlikovanja oklopa i mehke zemlje, umnoavajui svoje efekte na zgradama, bunkerima i lahkom oklopu. Projektil odmah detonira na tvrdim ciljevima, ali na mehkim ima odloeno detoniranje gdje se ukopa u njih i eksplodira unutra. AT8 unitava zemljane i drvene bunkere, pravi velike rupe na lahkim oklopnim vozilima i probija 20cm zid od armiranog betona i 30cm trostrukog zida od cigle.
180

TP 90-10-1

(4) Bestrzajne pu{ke. Bestrzajna puka 90 mm se polahko izbacuje iz inventara naoruanja KoV SAD, ali se i dalje koristi u inenjerijskim bataljonima. Renderski protu oklopni oruani sistem RPOOS 84mm se izdaje nekim malim jedinicama. Mala teina i sposobnost manevriranja bestrzajne puke kombinirano sa velikom probojnom moi, ini od njih korisno oruje tokom borbi u izgraenom podruju. (a) BP 90mm ima protupjeadijsko zrno koje je efikasno protiv izloenog neprijatelja. Podkalibarsko zrno ispaljeno ovim protupjeadijskim projektilom ne moe probiti nosive zidove, ali moe probiti pregradne kao i zgrade sa drvenim okvirom. Protupjeadijski projektil nema minimalni udaljenost , ali VEDN projektil nije aktivan dok ne preleti 10 do 15 metara. VEDN 90mm projektil moe probiti: 1 metar nabijene zemlje, ostavljajui rupu od 5 cm bez rasipanja. 76 cm armiranog betona, pravei malu pukarnicu(manje od 7.5 cm irine) sa malo rasipanja. 25 cm oklopne ploe, ostavljajui rupu veliine kovanice od etvrt dolara. (b) RPOOS ima VEPT projektil za upotrebu na oklopnim ciljevima te VE i VEDN projektile za upotrebu po drugim ciljevima. VE projektil moe biti podeen bilo da eksplodira u vazduhu ili po udaru na zemlju. Sadri 800 elinih kuglica koje se distribuiraju u smrtonosnom ablonu nakon detonacije. VE projektil je efikasan protiv trupa na otvorenom ili iza vertikalnih zaklona kao to je niski zid. VEDN projektil je vjerovatno najkorisniji tokom VOUT. Efikasno je protiv lahkih oklopnih vozila, debelih betonskih i zidova od cigle, tahnkih drvenih zidova, terenskih utvrda i nezatienih trupa. RPOOS takoer ispaljuje osvjetljavajue i zadimljavajue projektile. Projektil za zadimljavnje je koristan u prikrivanju vlastitih snaga dok prelaze manja otvorena podruja. VEPT projektil je armiran nakon 5 do 8 metara i moe da baca gelere i do 50 metara unazad. VE projektil je armiran nakon 20 do 70 metara, a svoje eline kuglice nazad moe baciti i do 250 metara. VEDN projektil je aktivan na 15 do 40 metara i stvara neznatnu rasprivanje gelera i to do 50 metara. (5) Sa ramena lansirano vi{enamjensko juri{no naoru`anje (SRLVNJN). SRLVNJN se daje jedinicama marinaca. Smatra se tajnim orujem, a u vrijeme rata moe biti na raspolaganju jedinicama KoV. SRLVNJN je lagano, runo prenosivo jurino naoruanje kojeg sa lahkoom nosi i postavlja za djelovanje jedan ovjek. Koristi se protiv utvrenih poloaja, ali je takoer efikasan protiv lahkih oklopnih vozila. SRLVNJN ima 9mm obiljeavajuu puku i 3.8 elektrini teleskop, to osigurava preciznost za udaljenost uobiajene u borbi u izgraenom podruju. SRLVNJN ima izvrsne onesposobljavajue efekte iza zidova i unutar bunkera i moe biti armiran do 10 metara. Ispaljuje isti projektil sa dualnim upaljaem kao i AT8 te ima i drugi projektil namijenjen ak i za vee efekte protiv oklopnih vozila. SRLVNJN ima istu probojnu mo kao i AT8 moe unititi veinu bunkera samo jednim pogotkom. Viestruki pogodci mogu stvoriti probojne rupe ak i u armiranom betonu. (6) RPG-7. RPG-7 je uobiajeno neprijateljsko naoruanje irom svijeta. Lagan je, lahko se manevrira sa njim i precizan je za udaljenosti uobiajene u borbi u izgraenom podruju. U sukobima irom u svijeta amerike snage moraju se zatititi od RPG. RPG je umjereno efikasan protiv oklopnih vozila, a posebno
181

TP 90-10-1

oklopnog transportera M113. Manje je efikasan protiv uobiajenih urbanih tvrdih ciljeva. Ima ogranien efekat na armirani beton ili kamen. Projektil stvara malu rupu sa malo rasprsnua. RPG stvara malu rupu u zemljanom nasipu sa malo eksplozije i bez rasprsnua. Trostruki zid vrea sa pijeskom obino zatiti od RPG. Zbog svog upaljaa RPG esto moe biti poraen podizanjem 4 metra iane ograde ispred poloaja. ak i bez takve prepreke, veliki procenat RPG projektila ispaljenih na urbane ciljeve se ne aktiviraju zbog udara sa prokli-zivanjem. d. Probijanje zida. Probijanje zida je uobiajeni vojniki zadatak u izgraenim podrujima a za to se mogu koristiti lahka bestrzajna oruja. Operacije probijanja poveavaju mobilnost tako to omoguavaju pristup u zgradu bez koritenja postojeih vrata i prozora. Tehnike probijanja takoer se mogu koristiti za stvaranje pukarnica za poloaje naoruanja, ili kako bi se omoguilo ubacivanje rune bombe u branjeni prostor. Probojne rupe za mobilnost trupa trebalo bi da bude oko 60cm u preniku. Pukarnice bi trebalo da budu oko 20cm u preniku (Vidi ilustraciju 8-8). Niti jedno lahko bestrzajno oruje koje je formacijsko oruje manevarskim bataljonima ( sa moguim izuzetkom AT8 i SRLVNJN), nema sposobnosti probijanja jednim ispaljenim projektilom. Da bi se probio zid, trebalo bi planirati odreeni broj hitaca.

PUKARNICA ZA NAPAD RUNOM GRANATOM

PROBIJANJE RUPA ZA MOBILNOST TRUPA

Ilustracija 8-8 Taktika upotreba rupa u zidovima od cigle

(1) Od svih uobiajenih graevinskih materijala, kamen je najtei za probijanje. LPTO, AT4 ili AT8, 90mm BP i RPG-7 obino nee probiti kamene zidove evropskog stila gradnje. Stvaranje kratera na povrini obino je jedini efekat.
182

TP 90-10-1

(2) Zidani zidovi od cigle takoer su teki za probijanje sa lahkim bestrzajnim orujima. Neki zidovi od cigle mogu se probiti viestrukim pogodcima, posebno ako su manje od 3 debljine cigle. Pet VoP projektila ispaljenih u istu taku na 20 cm (dvostruka cigla) debeli zid obino stvara pukarnicu. Tekim orujima, kao to su AT4 i BP 90 mm potrebno je manje projektila. AT8 i SRLVNJN stvaraju u zidu od cigle rupu koja je esto dovoljno velika da bi se probila rupa. (3) Drveni zidovi daju mali otpor lahkom bestrzajnom oruju. ak je i zidovi od balvana probijaju. LPTO projektili ispaljeni na isto podruje drvenog okvira zida obino stvaraju rupu veliine ovjeka. AT8 i SRLVNJN imaju unitavajui efekat na drvene zidove. Jedan projektil stvara probojnu rupu i dovoljno rasipanja. (4) Zbog velike brzine, AAT4 moe probiti mehki cilj kao to je karton ili asija automobila ili okvir zgrade prije nego eksplodira. (5) Niti jedno od lahkih bestrzajnih oruja nije efikasno za nosive zidove kao miniranje ili teka oruja kao glavni top tenka, artiljerija ili topovi za ruenje koji su postavljeni na vozilima borbene inenjerije. Od svih lahkih bestrzajnih oruja najefikasniji su SRLVNJN i AT8. 8-6. PROTUTENKOVSKI VO\ENI PROJEKTILI Protutenkovski voeni projektili (PTVP) uglavnom se koriste za borbene tenkove i ostala oklopna borbena vozila. Imaju umjeren efekat na bunkere, zgrade i ostale utvrene ciljeve uobiajene za borbu u izgraenom podruju. Ova kategorija naoruanja ukljuuje VoP i Dragon projektile. a. Upotreba. VoP i Dragon pruaju osiguranje protutenkovskom vatrom tokom napada na izgraeno podruje, a imaju i produenu udaljenost za djelovanje po oklopu tokom odbrane. U izgraenom podruju najbolja njihova upotreba je du glavnih puteva te sa viih spratova zgrada radi postizanja dubokog polja vatre. Njihova minimalna vatrena udaljenost od 65 metara moe ograniiti prilike za otvaranje vatre u gusto izgraenim podrujima. (1) Prepreke. Kada se djejstvuje sa ulice, ruevine i ostale prepreke mogu ometati let projektila. Mora se ostvariti minimalno 1m nadvisivanja takvih prepreka. Ilustracija 8-9 na stranici 8-20 pokazuje najuobiajenije prepreke za PTVP koje se mogu nai u izgraenim podrujima. Elektro vodovi su posebna prepreka te predstavljaju jedinstvenu prijetnju niandiji PTVP. Ako nije prekinut tok struje u vodovima, ivca vodilja PTVP moe stvoriti kratki spoj. Ovo bi omoguilo izuzetno visokom naponu da u kratkom periodu doe do niandije i to prije nego se ica vodilja stigne istopiti. Ovaj napon moe otetiti nian i sistem navoenja ili povrijediti niandiju. Prije nego se ispali ijedan PTVP projektil preko elektrinih vodova, trebalo bi poduzeti sve napore da se ustanovi da li su vodovi pod naponom. (2) Mrtvi prostor. Tri aspekta mrtvog prostora koji utiu na djejstvovanje PTVP su udaljenost armiranja, maksimalno sputanje i maksimalna elevacija. (a) Dragon i VoP projektili kao minimalnu udaljenost armiranja imaju 65 metara to uveliko ograniava njihovu upotrebu u izgraenim podrujima. Rijetka podruja u unutranjosti grada dozvoljavaju otvaranje vatre puno dalje od minimalne udaljenost armiranja dalekometna vatra sa zemlje niz ulicu ili eljezniku prugu i preko parkova ili trgova ako je mogue. PTVP se efikasno mogu koristiti sa viih spratova ili krovova zgrada za otvaranje vatre po oblinjim zgradama.
183

TP 90-10-1

(b) VoP je jo vie ogranien nego Dragon svojim maksimumom sputanja i podizanja cijevi. Maksimum sputanja i podizanja cijevi VoP moe rezultirati mrtvim PTVP PREPREKE Telefonski i elektro stubovi i ice
Ruevine bunje

Visokonaponski dalekovodi

Zidovi i ograde zahtijevaju nadvisivanje od 1 metra

Vozila TV antena

Zgrade

Ilustracija 8-9 Uobiajene prepreke za let PTVP projektila

prostorima i iskljuivati djelovanje po bliim ciljevima (Vidi ilustraciju 8-10). Ne moe se otvoriti vatra iz VoP na cilj lociran na minimalnoj udaljenosti armiranja (65 metara) sa vie od estog sprata zgrade zbog ogranienja u maksimalnom sputanju cijevi. Na 100 metara VoP posada se moe nalaziti ak i na devetom spratu, a da i dalje pogodi cilj.

-20 Maksimalna sputenost cijevi

MRTVI PROSTOR ZGRADA MRTVI PROSTOR

+30 Maksimalna podignutost cijevi

Ilustracija 8-10 Ogranienja maksimalne sputenosti i podignutosti cijevi VoP 184

TP 90-10-1

(3) Stra`nji mlaz. Kao i za lahka bestrzajna oruja, stranji mlaz kod PTVP je vie briga u borbi u izgraenom podruju nego na otvorenom. Bilo kakve rasklimane ruevine u zoni opreza mogu biti pomjerene i baene stranjim mlazom. Kanalizirajui efekat zidova i uskih ulica je izraeniji zbog veeg stranjeg mlaza. Ako stranji mlaz PTVP udari u zid pod uglom , moe podii krhotine ili se odbiti i povrijediti nezatieno ljudstvo (Ilustracija 8-11). Oba PTVP mogu biti ispaljena iz unutranjosti nekih zgrada. Pored ljema i zatitnog prsluka, svo ljudstvo u prostoriji trebalo bi nositi zatitne naoale i epove za ui.

VoP
U ovom mjestu nosite epove za ui Nosite epove za ui

D RAGON
U ovom mjestu nosite epove za ui Nosite epove za ui 30 metara 50 metara

OPASNA ZONA

OPASNA ZONA

90 metara OPREZ

60 metara OPREZ

Ilustracija 8-11 PTVP stranji mlaz na otvorenoj ulici

(a) Da bi se VoP ispalio iz unutranjosti prostorije, moraju se poduzeti sljedee mjere predostronosti (Ilustracija 8-12, stranica 8-22). Zgrade bi trebalo da budu vrste konstrukcije. Plafon bi trebalo da budu visok najmanje 2,10m. Veliina poda bi trebalo da bude najmanje 4,5m sa 4,5m; to je vie to bolje. Trebalo bi da postoji najmanje 2m2 ventilacije (otvori na prostoriji) poeljno iza stranjeg dijela naoru-anja. Otvorena vrata 2m x 1m su dovoljna. Dodatna ven tilacija moe se stvoriti skidanjem dijelova unutarnjih pregrada. Svo staklo bi trebalo skinuti sa prozora, a male neprivrene predmete iznijeti iz sobe.
185

TP 90-10-1

Svo ljudstvo u prostoriji bi trebalo biti ispred stranjeg Svo ljudstvo u prostoriji treba da nosi balistike Mora biti nadvisivanje od najmanje 23cm izmeu
zatitne naoale i epove za ui. lansirne cijevi i otvora sa kojeg se ispaljuje. (Za vie detalja o informacijama o sigurnosti vidi PKoV 38562 i VP 385-63). dijela VoP.

(b) Da bi se djejstvovalo Dragonom iz unutranjosti prostorije, moraju se poduzeti sljedee mjere predostronosti:

Ilustracija 8-12 Djejstvovanje VoP iz unutranjosti prostorije

Zgrade bi trebalo da budu vrste konstrukcije. Plafon bi trebalo da budu visok najmanje 2,10m. Veliina poda bi trebala biti najmanje 4,5m sa 4,5m; Trebalo bi da postoji najmanje 2m2 ventilacije (otvori
to je vie to bolje. na prostoriji) poeljno iza stranjeg dijela oruja. Otvorena vrata 2m x 1m su dovoljna. Svo staklo bi trebalo skinuti sa prozora, a male neprivrene predmete iznijeti iz sobe. Prostorija bi trebalo da bude ista, ili bi podovi trebalo da budu mokri kako bi se sprijeilo dizanje praine i prljavtine okolo i zbog ometanja osmatranja ostalih vojnika u sobi. Svo ljudstvo u prostoriji trebalo bi biti ispred stranjeg kraja oruja.
186

TP 90-10-1

Svo ljudstvo u prostoriji trebalo bi nositi balistike

lansirne cijevi i otvora sa kojeg se djejstvuje. b. Probojna mo} oru`ja. PTVP moe probiti i unititi teke oklopljene tenkove. Imaju velika zrna koja koriste princip oblikovanog punjenja. Zbog njihove veliine ova zrna mogu postii znaajno probijanje tipinih urbanih ciljeva. Probijanje ne mora znaiti trenutno unitenje strukturnog integriteta poloaja. Zrna sa oblikovanim punjenjem stvaraju relativno malo rasipanja. Neprijateljsko ljudstvo koje ne stoji direktno iza ili u blizini take udara PTVP, moe izbjei povredu. (1) Standardni VoP projektili. Osnovni VoP projektil moe probiti 2.40m nabijene zemlje, 1.20m armiranog betona ili 40cm debelu elinu plou. Poboljani VoP (PVoP), VoP2 i VoP2A su modificirani kako bi im se poboljala probojnost. Svi oni probijaju bolje nego osnovni VoP. Svi VoP projektili mogu probiti trostruki zid od vrea za pijesak , dvostruki zid od 200lit. bavi punjenih pijeskom i 46cm debeli zid od balvana. (2) VoP2B. VoP 2B koristi drugaiju metodu probijanja neprijateljskog oklopa. Nadleti cilj i ispaljuje eksplozivno formirani probija na gornji dio oklopa koji je tanji. Zbog dizajnerskih karakteristika ne moe se koristiti na ciljeve nemetalne strukture. Kada koristimo VoP2B projektil protiv neprijateljskog oklopa, niandija mora izbjegavati ispaljivanje direktno preko ostalih vozila naih snaga, onesposobljenih vozila i preko velikih metalnih objekata kao to su rezervoari za vodu ili naftu. (3) Dragon projektili. Dragon projektil moe probiti 2.40m nabijene zemlje, 1.20m betona ili 33cm debelu elinu plou. Moe ostvariti efikasnu kratkometnu vatru sa viih spratova te straga ili sa strana vozila. Ova djelovanja se odnose na najranjivije dijelove tenkova te mogu natjerati tenkove u zamke iz kojih ne mogu uzvraati vatru. Uzdignuti vatreni poloaji poveavaju izglede pogotka prvim hicem. Djejstvovanje na dolje pod uglom od 20 stepeni poveava anse za pogodak 67 procenata na udaljenosti od 200 metara. Poredei hitac sa ravnine sa djejstvovanjem na dolje pod uglom od 45 stepni udvostruuje anse za pogodak. c. Probijanje nosivih zidova. Najmanje efikasan nain za unitavanje nosivih zidova je djejstvovanje PTVP. Zbog njihovog malog osnovnog punjenja i visoke cijene, PTVP se bolje koriste protiv tenkova ili utvrenih neprijateljskih vatrenih poloaja. Mogu biti efikasni i na bunkerima ili drugim identificiranim neprijateljskim vatrenim poloajima. 8-7. BACA^I PLAMENA Bacai plamena su karkterizirani mogunou nanoenja kako fizikih tako i psihikih rtava. Plamen ne treba da bude primijenjen sa apsolutnom preciznou, ali isto tako ne treba da se proiri na strukture koje su potrebne za utvrivanje naih snaga. Velike vatre u izgraenim podrujima su katastrofalne. Ako pale van kontrole, vatra moe stvoriti neprobojnu barijeru koja e trajati satima. Najuobiajenija baca plamenaka oruja u SAD su M202 FLASH I M34 sa bombama sa bijelim fosforom (BF). Prensosni baca plamena M2A1-7 je skladiten u statusu ratne rezerve kao standardna C stavka. Njegova raspoloivost je ograniena.
187

Mora biti nadvisivanje od najmanje 39cm izmeu

zatitne naoale i epove za ui.

TP 90-10-1

a. Upotreba. Upotreba bacaa plamena na utvrenim objektima trebalo bi da bude nianjena direktno na otvore. ak i ako projektil promai ili ne eksplodira, dovoljno zapaljivog materijala je ipak ulo na poloaj te e prouzrokovati gubitke i uznemiravanje onih koji dre poloaj. M34BF bomba je teka za baciti daleko, ili ubaciti je kroz mali otvor kao to je to na bunkeru. Ipak njeni efekti su dramatini kada se ubaci u prostoriju ili zgradu. b. Efekti. Tri standardna bacaa plamena imaju razliite efekte na tipinim urbanim ciljevima. (1) FLASH M202. FLASH M202 moe pruiti prostornu vatru na udaljenost i do 500 metara. U borbi u izgraenom podruju udaljenost do cilja obino je mnogo manja. Takasti ciljevi, kao prolazi ili bunkeri obino se mogu pogoditi sa 200 metara. Precizna vatra na otvor bunkera mogua je na udaljenosti od 50 metara. (a) FLASH projektil sadri zgusnuti zapaljivi agens koji se pali kad se izloi na vazduh. Minimalna sigurna borbena udaljenost je 20 metara to je i eksplozivni radijus zrna rakete zbog povratnog mlaza. Ako tokom svoje putanje projektil udari u tvrdi objekt i otvori se, zapalit e se ak i ako se upalja nije aktivirao. M202 raketa mora biti zatiena od vatre linog naoruanja i gelera bomba koji ih mogu upaliti. M202 ima stranji mlaz koji se mora uzeti u obzir prije ispaljivanja (Vidi ilustraciju 8-13). Urbani uslovi utiu na ovaj stranji mlaz isto kao to i LPTO (Vidi paragraf 8-5). Ista su razmatranja za djejstvovanje LPTO iz zatvorenog prostora kao i za M202.

PODRUJE IZA ORUJA

O PASNA ZONA

15 metara

25 metara ZONA OPREZA 38 metara

Ilustracija 8-13 Podruje stranjeg mlaza FLASH M202 188

TP 90-10-1

(b) FLASH M202 nije efikasan u probijanju tipinih urbanih ciljeva. Moe probiti do 2.5cm iverice na 200 metara, te na kraim udaljenostima moe probiti neka drvena vrata. Raketa pouzdano probija prozorsko staklo. M202 ne oteuje ciglu ili konstrukciju graevinskog bloka. Zapaljivi agens naprskan na vrh, bokove i zadnji dio moe imati efketa na lahkim oklopnim vozilima. Znaajan je psiholoki efekat na zatvorenu posadu pogoenu zapaljivim raketama. (c) Ako projektil detonira u blizini ili na stranjem dijelu ili pogonskom dijelu vozila, moe zapaliti vozilo. Vozila na tokove kao BTR mogu imati teko oteene gume ako su pogoene sa M202. Moderni neprijateljski tenkovi i Sovjetski BoV imaju NBH zatitni sistem nadpritiska koji moe sprijeiti da plamen prodre u unutranjost vozila. (2) M34 BF ru~na bomba. M34 se koristi da zapali i uniti zapaljive predmete, posebno drvene strukture. Takoer se koristi za stvaranje trenutnog zadimljavanja da bi se prikrio prelazak preko uskog otvorenog prostora kao to je cesta. Dim joj nije toksian ali u velikim koncentracijama moe izazvati guenje (a). Eksplozija bombe, jak bljesak, dim i gorue estice BF sve zajedno kombinirano ini M34 jednim od najefikasnijeg raspoloivih psiholokih oruija. Runa bomba M34 raspruje gelere BF do 35 metara od take detonacije. Ovi geleri se mogu prilijepiti za odjeu ili kou te nastaviti da gore. Zbog njene teine, veina pjeadinaca ovu granatu moe baciti 30 do 40 m. (a) Vojnik mora izbjei povreivanje upotrebom bombe M34 od strane vlastitih snaga. Kao M202 i M34 se moe zapaliti ako je izloen vazduhu. Poznato je da geleri projektila i zrna probue bombe M34 te radi toga bomba mora biti zatiena od neprijateljske vatre. (b) Runa bomba M34BF je efikasno oruje protiv neprijateljskih oklopnih vozila kada se koristi zatvorenim zaklonima u borbi u izgraenom podruju. Moe biti baena ili isputena sa viih spratova na neprijateljska vozila. M34 se moe kombinovati sa zapaljivim tekuinama, detonatorskim tapinom, kapislama i upaljaima da bi se dobio, priruni terenski protuoklopni ureaj. (Vidi TP21-75, dodatak H). (c) M34 je takoer odlina kao sredstvo za zaklanjanje. Bomba se moe baciti iza zaklona na otvorenu ulicu ili trg. Kada eksplodira, osmatranje neprijatelja je privremeno onemogueno. Tada nae snage mogu brzo prei otvoreni prostor ukoliko neprijatelj otvara vatru, onda je to bez nianjenja i manja je opasnost. Ako se dim koristi za sakrivanje pokreta odjeljenja preko malog otvorenog prostora, smanjit e oekivane gubitke od linog naoruanja za oko 90 procenata. (3) Prijenosni baca~ plamena M2A1-7. Prijenosni baca plamena ima mnogo krai efikasni udaljenost nego M202 (20 do 50metara), ali ne zahtijeva nikakva posebna razmatranja stranjeg mlaza. Psihii i fiziki efekti prenosivog bacaa plamena su impresivni. Kada se koristi protiv trupa iza uline barikade, baca plamena se moe isplatiti pomjeranjem po pravcu kako bi se pokrio to iri prostor. Otvaranje vatre iz sljepog ugla moe se koristiti radi iskoritavanja efketa prskanja pojaanim gorivom, a bez izlaganja niandije (Vidi ilustraciju 8-14, stranica 8-26). (a) Rasprskavanje nezapaljenog goriva moe uraditi baca plamena pa tek onda naknadno to zapaliti stvarajui intenzivnu vatrenu kuglu. Ova tehnika je efikasna
189

TP 90-10-1

za unitavanju zarobljene opreme i za ubijanje neprijateljskih vojnika u odvodnim kanalima. Ako je neprijatelj zauzeo poloaj u drvenoj zgradi, zgrada se moe spaliti. Plamen je takoer efikasan ako se usmjeri na stranji dio vozila ili na prozorie za osmatranje. (b) Pojaano gorivo je teko ugasiti te komandir mora odluiti ta e zapaliti prije nego to upotrijebi plamen. Politika i taktika nametnuta ogranienja na vezanu tetu najozbiljnija su ogranienja za upotrebu plamena. Ako je prenosivi baca plamena dat za borbu u izgraenom podruju , vjerovatno e ga koristiti posebno obueno ljudstvo. Pjeadijski voa mora se pobrinuti da rukovatelj na bacau plamena ima adekvatno osiguranje dok se pribliava cilju. Neprijatelj e koncentrisati svoju vatru na bilo koji baca plamena koji otkrije. (c) Iako je teko tano pogoditi cilj u noi, komandiri bi trebalo da razmotre upotrebu bacaa plamena nou radi psiholokog i unitavajueg efekta na neprijatelja.

Ilustracija 8-14 Eksplozija iz slijepog ugla

8-8. RU^NE BOMBE Rune bombe se mnogo koriste u borbama u izgraenom podruju. Dimne bombe se koriste za zadimljavanje i signaliziranje. Bombe za kontrolu nereda se koriste za istjerivanje neprijatelja iz dubokih zaklona. Bombe sa gelerima i detonacijom se
190

TP 90-10-1

koriste za ienje prostorija i podruma od neprijatelja. Ovo je najee koritena eksplozivna municija u borbi u izgraenom podruju. U Drugom svjetskom ratu za bataljon koji se bori u izgraenom podruju, bilo je uobiajeno da upotrijebi preko 50 runih bombi svaki dan. a. Upotreba. Dimne bombe i bombe za kontrolu nereda imaju iste tehnike upotrebe. Bombe sa gelerima se koriste za nanoenje rtava neprijatelju. (1) Bomba AN-M8 HC stvara gust bijeli ili sivi dim. Gori intenzivno i ne moe se tako lahko ugasiti kada se zapali. U velikim koncentracjama dim moe biti opasan poto oteava disanje i uzrokuje guenje. Bomba M8 obino se koristi za zadimljavanje. Stvara sporo formirajuu ali dugotrajniju zavjesu nego to to radi bomba M34BF, bez opasnosti od vezane tete prouzrokovane rasutim goruim dijelovima. (2) Dimna bomba M-18 stvara nekoliko raziliitih boja dima koji se koriste za signaliziranje. uti dim je ponekad teko uoiti u izgraenom podruju. Novije verzije bombi sa utim dimom su uoljivije nego one ranije napravljene. (3) Bomba M73 CS za kontrolu nereda moe se koristiti da se neprijateljske snage istjeraju iz utvrda kada se moraju uzeti u obzir civilne rtve i vezana teta. Izgraena podruja esto stvaraju razliite i promjenjive kretnje vjetra. Kada se koriste CS bombe, vojnik mora sprijeiti da iritantni gas ne utie na nae snage. CS bomba intenzivno gori te moe zapaliti zapaljive materijale. Neprijateljske trupe ukoliko nose ak i improvzirane zatitne maske, mogu izdrati velike koncentracije CS gasa. (4) Ofanzivna runa bomba MK3A2, uobiajeno poznata kao bomba sa vazdunim udarom, prouzrokuje gubitke u borbama na blizinu dok ujedno minimizira opasnost za nae snage. Iz ovog razloga ovo je bomba prvog izbora u borbama u VOUT okruenju. U zatvorenim prostorijama bomba nanosi teke kontuzione efekte. Moe se koristiti za laganu eksploziju ili miniranje te za stvaranje probojnih rupa u pregradim zidovima. Kontuzija nastala djelovanjem MK3A2 je mnogo tea nego ona nastala djelovanjem bombe sa gelerima. Vrlo je efikasna protiv neprijateljskih vojnika u bunkerima, zgradama i podzemnim prolazima. (5) Bomba sa gelerima je najee dostupna bomba tokom borbe u izgraenom podruju. Prua potiskivanje u borbama izmeu prostorija ili izmeu objekata i koristi se za ienje prostorija od neprijateljskog ljudstva. Kada se koristi na blizinu, moe se zadrati dvije sekunde kako bi se neprijatelju uskratila mogunost da je baci natrag. U ona podruja u koja se ne moe doprijeti 40mm lanserom patrona, bomba sa gelerima se moe zakotrljati, odskakutati ili rikoetirati. Vojnici moraju biti oprezni kada bombu bacaju uz stepenice. Ovo nije najpoeljniji metod upotrebe. b. Efekti. Svaki tip bombe ima svoje specifine efekte u borbama u izgraenom mjestu. (1) Efekti dimnih bombi u urbanom mjestu su zapaeni. Dimna bomba stvara gusti oblak obojenog ili bijelog dima koji ostaje miran u mjestu koje ga okruuje. Ako se dobro upotrijebe, mogu se koristiti za zapoinjanje poara. Ako se zaustavi i koncentrie na malom prostoru, njihov dim moe uguiti vojnike.
191

TP 90-10-1

(2) Bomba sa gelerima ima raznolikije efekte u borbi u izgraenom podruju. Stvara veliku koliinu malih gelera velike brzine koji mogu probiti pregrade i smrtonosni su na kratkim udaljenostima (15 do 20 metara). Geleri brzo gube na brzini i manje su efikasni preko 25 metara. Geleri ne mogu probiti jedan sloj vrea za pijesak, graevinski blok ali mogu probuiti drveni okvir i tanke zgrade ukoliko eksplodiraju u njihovoj blizini. (3) Prepreke za gelere unutar sobe sastoje se od uobiajenog kancelarijskog namjetaja, madraca, vrata ili knjiga i mogu biti veoma efikasne protiv gelera bombe. Iz ovog razloga sobu nikad ne bi trebalo smatrati sigurnom samo zato to su unutra detonirale jedna ili dvije bombe. Kada bomba sa gelerima detonira na podu, ona ne raspruje gelere samo postranino nego i na dolje prema niim spratovima. Teko je predvidjeti koliko e rasipanja biti poto su razliiti podni materijali, ali obino najvei efekat je na drvene podove. (4) Neke strane bombe imaju mnogo vee gelere nego bombe M26 amerike proizvodnje. Tanke prepreke i unutranji zidovi vjerovatno bi bili manje efikasni protiv ovih bombi nego protiv M26. Glavni problem sa amerikim bombama sa gelerima je njihova sklonost da se odbiju nazad od tvrde podloge. Bombe se najee bacaju u prozore na prizemlju i na prvom spratu. Na kratkim udaljenostima kao 20 metara, anse bacaa da promai standardni prozor 1 metar sa 1 metar su velike. Bomba sa gelerima obino se probija kroz obino prozorsko staklo i ulazi u prostoriju. Ako bomba udari pod otrim uglom ili je staklo deblje, moe se odbiti bez probijanja (5) Rune bombe su oruije teko za upotrebu. Ukljuuju veliki rizik ubijanja vlastitih snaga. Komandiri bi trebalo da provedu predborbenu obuku sa runim bombama kao sastavni dio normalnih priprema. Vojnici moraju biti jako paljivi kad bacaju rune bombe uz stepenice. (6) Osigurai bombi sa gelerima i bombi na vazduni udar mogu se vratiti ukoliko baca odlui ne upotrijebiti oruje. Vraanje osiguraa mora se uraditi paljivo (vidi TP 23-30). (7) MNTT-V i PU e diktirati koji tip bombe e se koristiti za ienje svake sobe. Zbog visoke potronje bombi, jedinice bi trebalo da nose transportne ili jurine ruksake kako bi ponijele dodatne bombe svih tipova. Dodatne bombe mogu se jo nositi u praznim torbicama od municije ili u uturicama. 8-9. MINOBACA^I Urbano okruenje u mnogome ograniava indirektnu vatru sa niskim uglom zbog nadglavnog maskiranja. Dok su sva oruja indirektne vatre podlona nadglavnom maskiranju, minobacai su manje ogranieni od artiljerije zbog visoke putanje. Za artiljerijsku vatru sa niskim uglom, mrtvi prostor je oko pet puta vei od visine objekta iza kojeg se nalazi cilj. Za minobacaku vatru mrtvi prostor je samo jedna polovica visine objekta. Zbog ovih prednosti minobacai su jo vaniji pjeadiji tokom borbe u izgraenom podruju. a. Upotreba. Ne samo da minobacai mogu otvarati vatru na duboke zaklone koje stvaraju visoke zgrade, nego mogu djejstvovati i iz njih. Za neprijatelja je teko locirati minobacae postavljene iza zgrada, a jo tee pogoditi ih kontra vatrom. Zbog njihove male teine ak i teki minobacai mogu se rukama prenijeti na vatreni poloaj koji moda nije dostupan vozilima.
192

TP 90-10-1

(1) Minobacaima se moe djejstvovati kroz krov unitene zgrade ako je podloga dovoljno vrsta da izdri trzaj. Ukoliko na mjestu gdje se nalaze minobacai, postoji samo beton kao amortizeri ispod postolja mogu se koristiti vree sa pijeskom i ivinjaci kao sidro i zatega. Piketi mogu biti postavljeni u konzerve punjene zemljom. (2) Minobacai 60mm, 81mm i 107mm amerike vojske imaju ograniene efekte na strukturalne ciljeve. ak i sa upaljaem sa usporenim djejstvom rijetko probijaju vie od gornjeg sprata tankih zgrada. Ipak njihovo pokrivanje irokog prostora i irok izbor upaljaa ini ih korisnim protiv neprijateljskih snaga koje napreduju ulicama, preko otvorenog prostora i preko ruevina. Minobaca od 120mm umjereno je efikasan protiv strukturnih ciljeva. Sa upaljaem sa usporenim dejstvom probija duboko u zgradu i stvara veliku tetu. (3) Minobacaki vodovi esto djeluju kao zasebne vatrene sekcije tokom borbi u izgraenom podruju. Nedostatak veeg otvorenog prostora moe iskljuiti uspostavljanje vatrenog poloaja voda. Ilustracija 8-15 pokazuje kako dvije minobacake sekcije, koje su razdvojene samo ulicom, mogu biti efikasne u grupisanju vatre a istovremeno biti zatiene od minobacake protuvatre upotrebom zaklona i dranjem udaljenosti jednih od drugih. (4) Svaki od tri standardna minobacaka projektila je koristan tokom borbe u izgraenom podruju. Visoko eksplozivni projektil sa gelerima je najee koriteni projektil. BF je efikasan za zapoinjanje vatre u zgradama te istjerivanju neprijatelja iz podruma i tankih objekata, a takoer je i efikasniji projektil protiv ukopanih neprijateljskih tenkova. ak i hitac sa neznatnim promaajem zaslijepi i potisne tenkovsku posadu tjerajui je da se zatvori. Pogotke je teko postii ali su efikasni.

NEPRIJATELJ POGLED IZ ZRAKA NEPRIJATELJ

Ilustracija 8-15 Operacije razdvojene minobacake sekcije u susjednim ulicama

(5) Zbog vjetake gruboe urbani teren smanjuje brzinu vjetra i poveava mijeanje atmosfere, a minobacaki dim nastoji da traje due i daje vee pokrivanje u izgraenom podruju nego na otvorenom terenu.
193

TP 90-10-1

(6) Urbano maskiranje utie na upotrebu osvjetljavanja. U izgraenom podruju esto je osvjetljenje potrebno planirati iza naih poloaja to nae poloaje stavlja u sjenu a neprijateljske trupe na svijetlo. Teko je raditi korekcije za osvjetljavajue projektile i esto im je ograniena upotreba zbog duboke kanjonske prirode urbanog podruja. Brzo promjenjivi vjetar koji je est u izgraenom podruju takoer utie na minobacako osvjetljivanje inei ga manje efikasnim. b. Efekti minobaca~ke vatre. Vieopcijski upalja na novijim amerikim minobacakim bombama ini ih efikasnim orujem na urbanom terenu. Tempiranje s usporenim dejstvom moe neznatno poveati probojnost, a eksplozija moe poveati smrtonosno podruje pokriveno gelerima. Visoke zgrade mogu prouzrokovati minobacake bombe sa blizinskim upaljaem da se aktiviraju prerano ukoliko prou preblizu njih. (1) Minobaca~60mm. Minobacaki projektil 60mm ne moe probiti veinu krovova, ak i sa upaljaem sa usporenim djelovanjem. Mali eksplozivni projektili ipak su efikasni u potiskivanju snajperista sa krovova i spreavanju upotrebe krovova kao osmatranica. BF 60mm bomba obino nije dobra bomba za zadimljavanje zato to pokriva malo podruje. Ipak u borbi u izgraenom podruju sklonost dima da se zadrava te zato to se moraju pokriti mala podruja, ini ove projektile jo efikasnijim. Tokom bitke za Hue u Junom Vijetnamu, projektili BF 60mm su bili koriteni za stvaranje malih, kratkotrajnih dimnih zavjesa kako bi se sakrio prelazak otvorenog prostora kao to su parkovi, trgovi i mostovi. Geleri od projektila BF 60mm ak ako padnu i na blizini od samo 3 metra ne mogu probiti jedan sloj vrea za pijesak ili jednostruki zid od cigli. Efekat VE 60mm minobacakog projektila koji postigne pogodak bunkera ili borbenog poloaja ekvivalent je sa 450 do 900 grama TNT. Eksplozija nee sruiti ispravno sagraen bunker, ali moe nanijeti strukturnu tetu. Minobaca od 60mm obino nee napraviti krater na cesti sa tvrdom podlogom. (2) Minobaca~ 81mm. Minobaca od 81mm ima manje vie isti efekat na urbanim ciljevima kao i minobaca od 60mm. Ima neto ire smrtonosno podruje, a njegove dimne bombe (BF i CF) su efikasnije. Direktan pogodak je otprilike ekvivalent 0d 900 grama TNT. Bomba od 81mm ne moe napraviti znaajniji krater na cesti sa tvrdom podlogom. Sa upaljaem sa usporenim djejstvom projektila 81mm moe probiti krovove tankih zgrada. (3) Minobaca~ 107mm. Minobaca 107mm moe imati umjeren efekat na tvrde urbane ciljeve. Efikasniji je od minobacaa 81mm. ak i kad se ispali sa upaljaem sa usporenim djelovanjem projektila, ne moe se probiti duboko u tipini urbani cilj. U izgraenom podruju donekle je poveano smr-tonosno podruje pokrivanja gelerima zbog toga to eksplozija podigne znaajnu koliinu krhotina pa to odbaci dalje. Glavno ogranienje u upotrebi minobacaa 107mm u borbi u izgraenom podruju je njegov minimalni domet. Od svih amerikih minobacaa, minobaca 107mm je najmanje sposoban da dosegne ciljeve u dubokom zaklonu. Minobaca 107mm pravi mali krater na cesti sa tvrdom podlogom, ali ipak nedovoljan da sprijei saobraaj vozila. (4) Minobaca~ 120mm. Minobaca 120mm je dovoljno velik da ima znaajne efekte na uobiajenim urbanim ciljevima. Moe prodrijeti duboko u zgradu
194

TP 90-10-1

prouzrokujui obimnu tetu zbog svoje eksplozivne moi. Potreban je minimum od 46cm nabijene zemlje ili pijeska da zaustavi projektile od VE 120mm minobacaki projektil koji eksplodira na udaljenosti od 5.5 metara. Efekat direktnog pogotka 120mm projektila je skoro ekvivalentan sa 4.5kg TNT, a to moe uruiti utvrdu izraenu sa uobiajeno dostupnim materijalom. Minobacaki projektil 120mm moe stvoriti veliki ali plitak krater na cestovnoj podlozi, koji nije dubok, ili dovoljno strmih stranica da zaustavi saobraaj vozila. Ali krater ipak moe biti dovoljno dubok da oteti ili uniti odvodni sistem voda, vodovodne i gasne cijevi i elektrine ili telefonske kablove. (5) Minobaca~ 160mm. Sovjetski minobaca 160mm moe nanijeti teka oteenja na bilo kojoj urbanoj strukturi. Samo velike zgrade i duboki podrumi nude zatitu od ovog oruja. ak i dobro izgraeni bunkeri mogu biti urueni pogotkom u njihovoj blizini. Efekat direktnog pogotka je ekvivalent sa preko 68kg TNT. Minobaca 160mm stvara znaajne kratere na urbanim cestovnim podlogama. Ovi krateri su nekoliko metara iroki i dovoljno su duboki da ometaju saobraaj vozila. Minobaca 160mm moe unititi odvodni sistem voda, vodovod i podzemne elektrine vodove. (6) Minobaca~ 240mm. Sovjetski 2S4 240mm minobaca je namijenjen za unitavanje tekih utvrda. Prosjean objekt ne nudi zatitu od ovog minobacaa. Njegova VE bomba tei preko 127kg. Ima pancirni projektil za probijanje betona za upotrebu u urbanom mjestu. 2S4 moe ispaljivati jedan projektil u minuti. Projektil pravi masivne tete na urbanim cestovnim podlogama, rascjepljuje i izbacuje velike dijelove cestovne podloge nekoliko metara od take udara. 8-10. AUTOMATSKI TOP 25mm Automatski top 25mm montiran na M2/M3 vozilo i na LAV-25 mornarike pjeadije prua pjeadiji novo i efikasno oruje kako bi joj pomogao tokom borbe u izgraenom podruju. Glavna uloga BoV Braddley i LAV-25 tokom borbe u izgraenom podruju je da osigura potiskivajuu vatru te da probija vanjske zidove i utvrenja. (Vidi paragraf 8-3 radi efekta potiskivanja i probojne moi spregnutog mitraljeza 7.62mm). Efekti 25mm topa u probijanju zidova i utvrenja su glavno sredstvo pjeadije koja se bori u izgraenom podruju. a. Isko{enost. Top 25mm daje najbolje rezultate na urbanim ciljevima kada ispaljuje vertikalno na tvrdu podlogu (nulta iskoenost). U borbi u izgraenom podruju malo je vjerovatno da e se nai zaklonjen vatreni poloaja sa kojeg je mogue otvaranje vatre sa malom iskoenou osim ako ulice i prostor izmeu zgrada nisu iroki. Veina hitaca pogaa cilj pod odreenim uglom koji opet smanjuje probojnu mo. Sa PPZ-O projektilom i sa uglom iskoenosti od 20 stepeni moe se ak i poboljati probijanje. Projektili obino skinu dosta zidnog materijala za svaki hitac, ali ne probijaju dublje u strukturu. b. Tipovi ciljeva. Top 25mm ima razliite efekte kada se ispaljuje na razliite urbane ciljeve. (1) Armirani beton. Armirano betonski zidovi debljine izmeu 30cm do 50cm predstavljaju problem za 25mm top kada nastoji stvoriti probojnu rupu. Relativno je lahko probiti, slomiti i oistiti beton ali armaturne ipke ostaju na mjestu. Ovo stvara efekat zatvorskog prozora spreavajui ulazak, ali omoguava da se bace
195

TP 90-10-1

bombe ili otvori puana vatra iza zida. Normalna debljina armaturnih ipki je 2cm i meusobna udaljenost 15do 20 centimetara, a nema brzog naina rezanja ipki. One se mogu presjei minerskim punjenjem, plamenikom ili posebnim elektrinim pilama. Ispaljivanje PPPZOO i VEZ-O projektila iz topa 25 mm nee uvijek presjei ove ipke. (2) Zid od cigle. Zidovi od cigle se lake oteuju topom 25 mm bez obzira na njihovu debljinu i stvaraju najvie rasprivanja. (3) Bunkerski zidovi. Top 25mm je unitavajui za zidove bunkera od vrea punjenih pijeskom. Iskoenost ima najmanje uticaja na probijanje bunkerskih zidova. Bunkeri sa zemljanim zidovima do 91cm debljine se lahko probijaju. Na kratkim udaljenostima, to je tipino za borbu u urbanom mjestu, unitenje bunkera bi trebalo biti jednostavno, posebno ako top 25 mm moe djejstvovati u otvor. c. Rafalna vatra. Efekat topa 25 mm na tipinim urbanim ciljevima ini se poveanim ako se djeluje u kratkim rafalima. Na kratkim udaljenostima, niandija e moda morati da pomjeri svoju niansku taku u obliku spirale kako bi se osigurao da drugi i trei rafal proire rupu. ak i bez rafalske vatre, stalna vatra 25mm topa moe unititi skoro sve urbane ciljeve. d. Probijanje oru`jem. Probijanje postignuto sa dva borbena projektila (VEZO i PPPZOO) neznatno se razlikuje na kraju oba su efikasna. Ipak najbolji rezultati ne postiu se ni jednim od dva borbena projektila. Na kratkoj udaljenosti protiv strukturnih ciljeva, vjebovno obiljeavajue zrno (VOZ) je znatno efkasnije. Od VOZ projektila s druge strane malo je koristi kada se koristi protiv neprijateljskih oklopnih vozila. Vrlo rijetko e se, ako ikad, nositi u borbu. (1) PPPZOO. Pancirno probojno obiljeavajue zrno probija urbane ciljeve zadravajui svoju kinetiku energiju i probija malu rupu duboko u cilju. PPPZOO projektil ima najbolji efekat iza zida, a oklopno-pancirno jezgro esto se razbije na dva ili tri dijela to moe nanijeti viestruke gubitke neprijatelju. PPPZOO su potrebna samo etiri projektila da bi se postigao smrtonosni efekat iza zida. Tabela 8-10 objanjava broj PPPZOO projektila potrebnih za stvaranje rupa razliitih veliina u uobiajenim urbanim zidovima.
CILJ 7.5 cm zid od cigle sa 0 stepeni iskoenou 7.5 cm zid od cigle sa 45 stepeni iskoenou 12.7 cm zid od cigle sa 0 stepeni iskoenou 20 cm armirani beton sa 0 stepeni iskoenou 20 cm armirani beton sa 45 stepeni iskoenou PU[KARNICA 22 projektila 22 projektila 32 projektila 22 projektila 22 projektila PROBOJNA RUPA 75 projektila 35* projektila 50* projektila 75* projektila (Napomena: Armaturne ipke ostaju na mjestu) 40* projektila (Napomena: Armaturne ipke ostaju na mjestu)

* Iskoenost i dubina poveavaju koliinu skinutog zidnog materijala.

Tabela 8-10 Probojni uinci PPPZOO 196

TP 90-10-1

(a) Kada se ispaljuje pojedinano, projektil PPPZOO daje najvei onesposobljavajui efekat iza zida. Projektil PPPZOO moe probiti preko 40.5cm armiranog betona sa dovoljno preostale energije da prouzrokuje neprijateljske gubitke. Probija kroz obadvije strane drvenog okvira ili ciglenog furnira zgrade. Terenske utvrde lahko se probijaju sa projektilima PPPZOO. Tabela 8-11 objanjava broj PPPZOO projektila potrebnih da se stvore rupe razliitih irina u uobiajenim bunkerima.
TIP BUNKERA 91.5cm drvo pijesak/ ISKO[ENOST PROBIJANJE PU[KARNICA 0 stepeni 0 stepeni 1 projektil 6 projektila 25 projektila 6 projektila MALA PROBOJNA RUPA 40 projektila 20 projektila

91.5cm pijesak/ 15cm beton

Tabela 8-11 Broj PPPZOO projektila potreban za pravljenje rupa u bunkeru razliitih veliina

Projektil PPPZOOstvara rizinu situaciju za izloeno ljudstvo zbog metalnih dijelova zrna koji otpadaju sa projektila. Ljudstvo koje je ispred topa 25mm i u zoni opasnosti, a ne nalaze se u zaklonu, moe biti povrijeeno ili ubijeno ovim metalnim dijelovima ak i ako probojni dio proe iznad njega do pogotka cilja. Opasna zona produuje se na ugao od 10 stepeni ispod nivoa cijevi topa, a naprijed do 100 metara i oko 17 stepeni lijevo i desno od cijevi. Ilustracija 8-16 pokazuje rizino podruje PPPZOO projektila.

Ilustracija 8-16 Opasna zona PPPZOO

(2) VEZ-O. Visoko eksplozivni zapaljivi obiljeavajui projektil probija urbane ciljeve odbijajui komade materijala.
197

TP 90-10-1

(a) VEZ-O projektil probija urbane ciljeve kao i PPPZOO, ali stvara efekat skidanja vee koliine materijala svakim pojedinanim projektilom. VEZO, nanosi vie tete urbanim ciljevima kada se ispaljuju kratki rafali zbog toga to je akumulativni efekat vie projektila vei od zbira pojedinanih projektila. Tabela 8-12 objanjava broj VEZ-O projektila potrebnih za stvaranje rupa razliitih veliina. CILJ
7.5cm zid od cigle sa 0 stepeni iskoenou 7.5cm zid od cigle sa 45 stepeni iskoenou 12.7cm zid od cigle sa 0 stepeni iskoenou 20cm armirani beton sa 0 stepeni iskoenou 20cm zid od cigle sa 45 stepeni iskoenou PU[KARNICA 10 projektila PROBOJNA RUPA 20 projektila

20 projektila 30 projektila 15 projektila

25 projektila 60 projektila 25 projektila

15 projektila

30 projektila

Tabela 8-12 Broj VEZ-O projektila potreban za stvaranje rupa razliitih veliina

(b) VEZ-O projektil ne omoguava probijanje jednim hicem ni gelere na bilo kojim vanjskim nosivim zidovima od cigle. Prvim projektilom moe stvoriti gelere iza drvenog okvira i zidova sa furnirom od cigle. VEZ-O projektili ne mogu probiti bunker brzo kao PPPZOO, ali mogu nanijeti vie tete unutar bunkera jednom kada se skine vanjski sloj zemlje. Protiv tekih bunkera potrebno je oko 40 PPPZOO projektila da se skine vanjski sloj zemlje te da probije u unutarnji sloj od betona ili drveta. VEZ-O projektil se takoer koristi za potiskivanje poznatih ili moguih vatrenih otvora kao to su vrata, prozori i pukarnice. 8-11. GLAVNI TOP TENKA Moni, top velike brzine postavljen na M1, M1A1, M60 i M48 tenkove prua pjeadiji kljuni argument za pobjedu u izgraenom podruju podrka tekom direktnom vatrom. Iako tokom borbi u izgraenom mjestu pjeadija ima vodeu ulogu, tenkovi i pjeadija rade kao jedan tim. Tenkovi se kreu po cesti nakon to ju je pjeadija oistila od moguih PTVP poloaja i naizmjenino daje vatrenu podrku pjeadiji. Tenk je jedno od najefikasnijih oruja za teku vatru po ci-ljevima. Primarna uloga tenkovskog topa u borbi u izgraenom podruju je da prui teku direktnu vatru po zgradama i otpornim takama koje su od strane pjeadije identifikovane kao ciljevi. Efekti probijanja zidova i utvrenja tenkovskog topa 105mm i 120m su glavna sredstva borbe pjeadije u izgraenom podruju. a. Isko{enost. Glavni topovi tenka daju najbolje rezultate na urbanim ciljevima kada se njima djejstvuje vertikalno na tvrdu podlogu (nulta iskoenost). Ipak tokom borbe u izgraenom podruju pronalaenje zaklonjenog vatrenog poloaja koji omo198

TP 90-10-1

guava djelovanje sa malom iskoenou, je malo vjerovatno. Veina hitaca udara u cilj pod odreenim uglom to obino smanjuje probojnost. Sa tenkom PPPZOO projektili sa iskoenou do 25 stepeni imaju neznatno manji efekat, ali sa uglovima viim od 45 stepeni uveliko se smanjuje probojnost. Na primjer 105mm PPPZOO projektil ne moe probiti 5cm zid od armiranog betona ako je ugao iskoenosti vei od 45 stepeni zbog mogueg rikoetiranja. b. Municija. Pancirno probojno zrno sa stabilizatorom (PPPZOO) je najuobiajnija tenkovska municija. Ovi projektili su najbolji protiv oklopnih vozila. Ostali tipovi municije su efikasniji protiv ciljeva od ciglenog materijala. U dodatku na PPPZOO projektile top 105mm ima i VEPT i BF projektile. Top 120mm ima visoko eksplozivni protiv tenkovski - vie namjenski (VEPT-VN) projektil. c. Karakteristike. Tenkovski topovi 105mm i 120mm imaju dvije specifine karakteristike koje utiu na njihovu upotrebu u izgraenom podruju; ogranieno dizanje i sputanje cijevi i kratke udaljenosti za armiranje projektila. Povrh ovoga tenkovi M1 i M1A1 imaju jo jednu karakteristiku koja se ne tie njihovog topa, ali utie na pjeadiju zbog izuzetno vrelih izduhanih gasova iz turbine. (1) Top na tenkovima M1 i M1A1 moe se podii do +20 stepeni ili sputati do 10 stepeni. Tenkovi M60 i M48 imaju gornju granicu od +19 stepeni i donju granicu od 10 stepeni. Donja granica sputanja cijevi stvara 10.8 metara mrtvog prostora oko tenka. Na cesti 16 metara irokoj (uobiajeno u Evropi) ovaj mrtvi prostor se poveava do zgrada na svakoj strani (Vidi ilustraciju 8-17). Slino ovome postoji i zona iznad, u kojoj top tenka ne moe djejstvovati (Vidi ilustraciju 8-18, stranic m-36). Ovaj mrtvi prostor nudi idealnu lokaciju za protuoklopna oruja kratkog dometa i dozvoljava skrivenom neprijateljskom strijelcu da otvori vatru na tenk kada on ne moe uzvratiti vatru. Takoer su izloeni najosjetljiviji dijeolovi tenka: bokovi, stranji i gronji dio. Pjeadinac se mora kretati ispred, pored i iza tenkova kako bi osigurao blisku zatitu. Velika toplina koja se stvara odmah iza tenkova M1, spreava pjeadiju da ga prati iz blizine a zatitu od linog naoruanja i gelera i dalje prua masa i oklop tenka. Tenkovi M1 takoer imaju slijepu taku prouzrokovanu nultim stepenom sputanja cijevi koji je mogu preko dijela zadnjeg kraja tenka. Kako bi u ovom mjestu djelovali i po jednom cilju, tenk se mora zakrenuti da bi stranji cilj pretvorio u boni. (2) VEPT 105mm projektil je armiran na 7.5 do 9 metara, a 120mm VEPTVN nakon 11 metara. Ove udaljenosti za armiranje omoguuju tenku da djeluje po ciljevima sa kratkih udaljenosti. Oklop tenka titi posadu kako od eksplozivnih efekata projektila tako i od neprijateljske povratne vatre. PPPZOO projektil ne treba aktivaciju te se stog amoe ispaliti sa bilo kojeg dometa. Dio koji otpada sa projektila, moe biti smtronosan za izloenu pjeadiju ispred tenka. d. Efekti na cilj. Visoko eksplozivni protutenkovki projektili su najefikasniji na zidovima od cigli. PPPZOO projektil moe probiti duboko u strukturu, ali ne stvara toliko veliku rupu niti rasipanja iza cilja. Za razliku od slabijih VEPT projektila, tenkovski VEPT projektili su dovoljno veliki da izbace dovoljno rasipanja i da nanesu gubitke unutar zgrade. Jedan VEPT projektil obino stvara probojnu rupu u svim, osim najdebljim graevinama od cigleFurnir od cigle i konstrukcije sa drvenim okvirom, budu uniteni samo jednim projektilom. ak i 120mm VEPT projektil ne moe presjei sve armaturne ipke , koje obino ostaju na svom mjestu, esto
199

TP 90-10-1

16 METARA

MRTVI PROSTOR OKO ORUJA

Ilustracija 8-17 Mrtvi prostor topa tenka na nivou ulice

9-10

SPRAT

6-7 SPRAT

VRH KUE
MRTVI PROSTOR

Ilustracija 8-18 Mrtvi prostor topa tenka iznad nivoa ceste

ometajui ulaz kroz probojnu rupu (Vidi ilustraciju 8-19). VEPT i PPPZOO projektili su efikasni na svim terenskim utvrdama. Samo veliki nasipi zemlje i zgrade sa velikom konstrukcijskom masom mogu pruiti zatitu od tenkovske vatre.
200

TP 90-10-1

e. Upotreba. Tenkovske snage mogu biti u ozbiljnim problemima tokom borbi u izgraenom podruju, ali nekoliko tenkova u sadejstvu sa pjeadijom moe biti efikasno posebno ako dobro rade izmeu sebe na nivou manje jedinice. Operativna grupa sastavljena od tenkova, pjeadije i ininjerije obino e napasti utvreno podruje. Tenkovi pojedinano ili u paru mogu raditi sa pjeadijskim odjeljenjem ili vodom. (1) Tenkovima je trebna pjeadija na zemlji kako bi pruili osiguranje u izgraenom podruju te kako bi oznaili ciljeve. Kod djelovanja po ciljevima zatienim nekim drugim strukturama, tenk bi trebalo otpratiti naprijed do najzaklonjenije lokacije koja prua ist hitac. Upute na licu podruja od strane komandira pjeadijske jedinice osiguravaju da je vatra tenka precizna, a njegovo izlaganje ogranieno. Komandir tenka moda e morati ostati u zaklonjenom poloaju , izai iz vozila i izviditi svoj put naprijed prema vatrenom poloaju.
ARMATURNE IPKE

PUTANJA PROJEKTILA OVAJ MATERIJAL ULAZI U PROSTORIJU KAO ONESPOSBLJAVAJUI GELERI

Ilustracija 8-19 Efekti tenkovskog VEPT projektila na armiranobetonske zidove

(2) Kada glavni top tenka izvri ispaljenje, stvara veliku vatrenu kuglu i oblak dima. U zaklonima urbanog podruja prljavtina i ciglena praina su takoer dignuti i pridodati ovom oblaku. Cilj je povrh toga zaklonjen dimom i prainom od eksplozije. Ovisno od lokalnih uvjeta ovaj zaklanjajui oblik traje dvije do tri minute. Pjeadija ovaj period moe iskoristiti za neprimjeenu promjenu poloaja ili napredovanje. Mora se biti oprezan jer i neprijatelj takoer moe izvoditi pokrete.
201

TP 90-10-1

(3) Za izloenu pjeadiju tenkovski top predstavlja rizik od buke i nadpritiska. Sve trupe koje su na zemlji u blizini tenka, trebalo bi da nose svoje ljemove od kevlara i zatitne prsluke kao i balistike naoale za zatitu oiju. Ako je mogue, trebalo bi da nose i epove za ui, te izbjegavaju prednji luk tenka od 60 stepeni tokom otvranja vatre. (4) Tenkovi su opremljeni monom toplotnom optikom koja se moe koristiti za otkrivanje neprijateljskog ljudstva i oruaja koji su sakriveni u sjenkama i iza otvora. Praina, vatra i gusti dim znatno umanjuju sposobnosti ove optike. (5) Tenkovi imaju lansere patrona postavljene na kupolu koji djejstvuju radi postavljanja dimne zavjese. Ove bombe koriste rasprskavajue punjenje i izgarajue estice crvenog fosfora kako bi stvorili ovu zavjesu. Gorue estice lahko mogu zapoeti nekontrolisane poare i rizik su za pjeadiju u blizini tenkova. Komandir tenka i komandir manje pjeadijske jedinice moraju koordinirati kada i pod kojim uvjetima e se koristiti ovi lanseri. Lanseri patrona su korisno sredstvo za zatitu tenka, ali ukoliko se koriste nerazumno mogu prouzrokovati znaajne probleme. (6) Veliina tenka i oklop pjeadiji mogu ponuditi zaklon od oruja direktne vatre i gelera. U koordinaciji tenkovi mogu pjeadiji pruiti pokretni zaklon dok napreduju preko malog otvorenog prostora. Ipak neprijateljska vatra koja pogaa, a ne probija oblinji tenk velika je prijetnja pjeadiji u blizini. Geleri koji nastaju od protivtenkovskih projektila i rikoe od tenkovskog oklopa, historijski predstavljaju glavni uzrok pjeadijskih gubitaka dok sarauju sa tenkovima u izgraenom podruju. (7) Neki tenkovi su opremljeni sa dozer grtalicom koje se mogu koristiti za uklanjanje prepreka od ruevina pod vatrom, probijanje prepreka i zatvaranje upljina. 8-12. TOP ZA RU[ENJE POSTAVLJEN NA BVI BVI je ininjerijsko vozilo posebne namjene. Prua velike ruilake mogunosti. BVI ima spregnuti mitraljez 7.62mm. Takoer ima i mitraljez 12.7mm u kupoli komandira i glavni top od 165mm. Glavni top ispaljuje visoko eksplozivni plastini projektil (VEP) velike razorne moi. Maksimalna udaljenost oruja je 925 metara. a. Efekti na cilju. VEP projektil je veoma efikasan protiv betonskih i ciljeva od cigle. Gurajui i pritiskajui efekti upaljaa na bazi VEP projektila i velike koliine eksploziva mogu ruiti prepreke i obarati zidove. Jedan projektil stvara rupu promjera 30cm u zidu od armiranog betona debljine 18cm. efekti projektila na bunkere i terenska utvrenja esto su dramatini jer se rue i ili unitavaju itavi zidovi. b. Upotreba. BVI se obino koristi za posebne ininjerijske zadatke kao direktna podrka pjeadijskih bataljona. Kao i tenk mora imati blisku pjeadijsku zatitu i oznaavanje cilja. Iako se BVI sastoji od trupa i kupole sa kratkom cijevi, ipak nije tenk i ne bi ga rutinski trebalo koristiti protiv neprijateljskih tenkova. To je izvrsno teko jurino vozilo za podrku kada se koristi kao dio kombinovanog ininjerijskopjeadijskog tima.

202

TP 90-10-1

8-13. ARTILJERIJSKA I VATRA MORNARI^KIH TOPOVA Glavni izvor vatrene podrke pjeadiji koja se bori u izgraenom podruju je vatra oruja kopnene artiljerije. Ukoliko je izgraeno podruje blizu obale, moe se koristiti vatra mornarikih topova. Upotreba kopnene artiljerije moe biti bilo kroz direktnu bilo kroz indirektnu vatru. a. Indirektna vatra. Indirektna artiljerijska vatra nije efikasna u napadanju ciljeva unutar zidova i struktura od cigle. Vie djeluje na krovove i gornje spratove nego strukturno vane zidove ili pregrade. (1) Za debele zidove od armiranog betona kamena ili cigle potrebno je oruje od najmanje 155mm. ak i uz teku artiljeriju potrebna je velika potronja municije da bi se oborila zgrada bilo koje veliine. Visoke zgrade stvaraju podruja mrtvog prostor indirektne vatre, a to su podruja na koja se ne moe djelovati indirektnom vatrom to zbog visine zgrade to zbog ugla silazne putanje projektila (Vidi ilustraciju 8-20). Obino mrtvi prostor za indirektnu vatru donjom grupom uglova je oko pet puta vei od visine najvee zgrade koju projektil mora nadvisiti. (2) ak i kada je teoretski mogue pogoditi cilj na ulici iza visoke zgrade, pojavljuje se drugi problem zbog vjerovatne greke udaljenosti (VG). Samo za 50 procenata projektila ispaljenih po istim elementima moe se oekivati da e pasti unutar jednog razdaljine VG od cilja. Ovo znai da kada se djejstvuje na naseljeno podruje sa visokim zgradama, potrebno je udvostruiti normalnu potronju municije kako bi se prevladao problem smanjenog podruja cilja i razdaljine VG. Takoer, ak do 25 procenata svih VE projektila ne eksplodiraju zbog otklizavnja tvrdu podlogu. (3) Vatra mornarikih topova, zbog svoje ravne putanje, jo vie je pod uticajem terenskog maskiranja. esto je jako teko raditi korekciju na cilj jer se linija top-cilj esto mijenja.

PU

TA

NJA

PR

JEK

TIL

ZGRADA UGAO PADA MRTVI PROSTOR

Ilustracija 8-20 Mrtvi ugao kod indirektne vatre (niski ugao) 203

TP 90-10-1

b. Direktna vatra. Samohodna artiljerijska oruja nisu teko oklopljena kao tenkovi, ali se i pored toga mogu koristiti u borbi u izgraenom podruju ukoliko su adekvatno osigurana pjeadijom. Njavjerovatnija upotreba amerike artiljerije u urbanoj direktnoj vatri je pojaanje tenkovske vatre protiv vrstih ili vanih urbanih ciljeva. Zbog njihove dostupnosti i povezanosti sa pjeadijom, tenkovi ipak ostaju vie uobiajenija sredstva direktne vatrene podrke nego to je to samohodna artiljerija. Samohodnu artiljeriju bi u ovoj ulozi trebalo koristiti samo za analize potreba za tekom direktnom vatrom i razmjene ukljuene u izuzetno iroku dencentralizaciju artiljerijske vatrene moi. Imaju istu potrebu za bliskim osiguranjem i oznaavanjem cilja kao i tenkovi. c. Efekti na cilj.Direktna vatra srednjeg kalibra (155mm) i tekog kalibra (203mm) ima unitavajui efekat na konstrukcije od cigle i terenske utvrde. Manja artiljerijska oruja (105mm) su obino vuna te stoga su teka za upotrebu u direktnoj vatri. Njihovi efekti na cilj su manje unitavajui, nego kod oruja veih kalibara. (1) Haubica 155mm. Samohodna haubica 155mm svojoj posadi nudi pokretljivost i ogranienu zatitu u izgraenom podruju. Efikasna je zbog svoje brzine otvaranja vatre i probojnosti. Visoko eksplozivni projektili mogu probiti do debljine cigle do 96 cm i obinog betona. Projektil moe probiti do 71cm armiranog betona sa znatnom tetom iza zida. VE projektili sa betonsko probojnim upaljaem na vrhu glave su izvrsno sredstvo za probijanje jakih armirano betonskih struktura. Jedan projektil moe probidi do 116cm. Za pouzdano stvaranje 1.5 metar probojne rupe u 1 metar debelom zidu potrebno je pet projektila. Za isto tako veliku probojnu rupu u 1.5 metara debelom zidu potrebno je oko 10 projektila. Super brzi upalja prouzrokuje da odlomljeni dijelovi uu u zgardu dok upalja sa usporenim dejstvom izabacuje odlomljene dijelove vani na ulicu. (2) Haubica 203mm. Haubica 203mm je najmonije oruije direktne vatre dostupno KoV. Ima malu brzinu otvaranja vatre, ali njen projektil ima izvandredne probojne mogunosti. Jedan projektil obino stvara probojnu rupu u zidovima debljine do 142cm. Posada haubice je izloena neprijateljskoj vatri. Na vozilu se nalaze samo tri projektila to ograniava njegovu upotrebu. (3) Mornari~ki top. Najuobiajeniji mornariki top u podrci kopnenih snaga je top 127mm. Bilo kao jednocijevno ili dvocijevno, ovo oruije ima veliku brzinu i po efektu na cilj ugrubo je ekvivalent haubici od 155mm. Najvei topovi koji se koriste za djelovanje po kopnenim ciljevima, su topovi 400mm sa skoro renoviranih borbenih brodova klase Iowa. kada se koriste pojedinano ili u plotunu, ovi ogromni topovi mogu probiti bilo koju strukturu uobiajenu u izgraenom podruju. Njihov eksplozivni efekat je unitavajui za jedan blok zgrada od take udara. Topovska vatra sa borbenih brodova se rijetko, ako ikako, koristi za blisku podrku kopnenim snagama. Njena velika udaljenost i unitavajua mo mogu se kontrolirati i prilagoavati ispred napredujuih snaga i to od strane osmatraa iz vazduha kako bi se uklonile ili unitile neprijateljske otporne take i podravajua artiljerija.
204

TP 90-10-1

8-14. ZRA^NA ORU@JA Obje vrste letjelica, i letjelica sa rotirajuim, i letjelica s fiksiranim krilima mogu brzo djejstvovati velikom koliinom oruja vatrene moi po velikom izgraenom podruju. Odreene ciljeve je teko razlikovati iz zraka. Dobra komunikacija zemljazrak je bitna za uspjenu upotrebu zrane vatrene moi. Piloti imaju historijsku naviku da podcijene efekte visoko eksplozivne municije na branioce. Moderne velike zgrade su izuzetno otporne na tete od bombi i na raketne vatre. a. Letjelice sa rotiraju}im krilima. Oklopni jurini helikopteri mogu se koristiti za djelovanje po ciljevima u izgraenim podrujima. Neprijateljska oklopna vozila u malim parkovima, bulevarima ili na drugim otvorenim podrujima su dobri ciljevi za napad helikoptera. NAPOMENA: Efekti na cilj VoP projektila i projektila 40mm koje nose helikopteri, ve su ranije objanjeni. (1) HELLFIRE projektil ima veu bojevu glavu i veu udaljenost nego VoP, ali kao i VoP je zrno oblikovanog punjenja te nije posebno namijenjeno za upotrebu na strukturama od cigle. Lasersko oznaavanje mete za HELLFIRE projektil moda nee biti mogue zbog odbijanja lasera stakla i sjajne metalne podloge. Poeljna je upotreba jurinih helikoptera za ispaljivanje PTVP na ciljeve na gornjim etaama visokih zgrada. (2) Raketa 70mm sa savijajuim krilcima i top 20mm uobiajeni na nekim jurinim helikopterima dobro su oruje za napad na neprijateljske snage na otvorenom ili iza slabog zaklona. Obino su neefikasni na velikim ciljevima od cigle. Top 20mm stvara dosta rikoeta posebno ako se koristi oklopno probojna municija za otvaranje vatre na izgraeno podruje. (3) Top 30mm koga nose Apache helikopteri je precizno oruje. Ciglu probija bolje nego top 20mm. b. Letjelice sa fiksiranim krilima. Bliska zrana podrka kopnenim snagama koje se bore u izgraenom mjestu je teka misija za letjelice sa fiksiranim krilima. Ciljeve je teko locirati i identifikovati, neprijateljski i nai vojnici mogu biti izmijeani, a oruja za odbranu iz zraka kratkog dometa su teka za potiskivanje. (1) Poto nae i neprijateljske snage moe razdvajati samo jedna zgrada, zahtijeva se precizno ispaljivanje municije. Signalne ploe, svjetla, elektronski oznaivai, dim ili bilo koja druga pozitivna identifikacija potrebna je od strana naih snaga. (2) Bombe opte namjene od 225 do 900 kg su umjereno efikasne u nanoenju gubitaka neprijateljskim snagama koje se nalaze u velikim zgradama. Bomba visokog upadnog ugla poveava preciznost i probojnost ali takoer poveava izloenost letjelica protiv-letjelikom oruju. Bombe niskog upadnog ugla koriste se uz visoko vune bombe koje se mogu koristiti da se bomba dovede na gornje etae. Ponekad bombe izbaene iz zraka prou kroz zgrade od lagane strukture i eksplodiraju vani. (3) Rakete ispaljene iz zraka i top 20mm su samo donekele efikasni na neprijateljske vojnike u izgraenom podruju poto raketama nedostaje preciznosti kako bi se koncentrisali njeni efekti. Projektili topa 20mm neznatno bolje prodiru od municije 12.7mm, projektili topa 20mm mogu loe rikoetirati, a obiljeavajui mogu zapoeti vatru.
205

TP 90-10-1

(4) Top 30mm kojim se djejstvuje iz letjelice A-10 je precizno oruje. Umjereno je efikasno na metama u izgraenom podruju, i probija ciglu bolje od topa 20mm. (5) Letjelica AC-130 ima oruje koje moe biti najefikasnije tokom borbe u izgraenom podruju. Ova letjelica moe djejstvovati preciznom vatrom iz topa 20mm Vulkan, brzometnog topa 40mm i haubice 105mm. Haubiki projektil 105mm je efikasan protiv krovova i gonjih etaa zgrada. AC-130 dovoljno je precizan da koncentrie vatru svojih topova 40mm i haubice 105mm na popjedinanu taku kako bi stvorio krovnu probojnu rupu koja e omoguiti otvaranje vatre dublje unutar zgrade. (6) Laserski i optiki voena municija moe biti efikasna na visoko vrijednim ciljevima. RZSAD je razvilo specijalne teke laserski voene bombe za probijanje poloaja utvrenog oruja. Problemi vezani za gust dim i oblake praine koji se zadravaju iznad izgraenog podruja i zbog rasipanja lasera mogu ograniiti njihovu upotrebu. Ako letjelica sa koje se djejstvuje moe ostvariti uspjeno lasersko oznaavanje, onda ova oruja imaju razarajue efekte, probijajui duboko u armirani beton prije nego eksplodiraju velikom snagom. Ukoliko se lansiraju bez uspjenog laserskog oznaavanja ili ako se laserska taka izgubi, onda su ova oruija nepredvidiva i mogu i prei veliku razdaljinu prije nego naprave udar. 8-15 MES Borba u izgraenom podruju zahtijeva veliku primjenu MES. Svi vojnici, a ne samo ininjerci moraju biti obueni za primjenu MES (Vidi TP 5-25 radi detaljnih informacija o sigurnoj upotrebi MES). a. Jaka MES. Jaka MES dolazi u dva tipa, TNT i C4. Vojnici koji su izloeni moraju u zaklon, ili se odmaknuti najmanje 300 metara od eksploziva koji se koriste za probijanje zidova. (1) TNT dolazi u blokovima od 110gr, 225gr i 450gr. Oko 2.3 kg TNT potrebno je za probijanje obinog betonskog zida debelog 30cm i to ukoliko su eksplozivi naslonjeni na zid i nisu nabijeni. Ukoliko su eksplozivi nabijeni, dovoljno je i 900gr. (2) C4 dolazi u blokovima tazliitih veliina. 4.5kg C4 postavljenog u visini prsa i struka probit e rupu u normalnom zidu od cigle, a koja je dovoljno velika da proe ovjek. b. Oblikovana punjenja. Postoje dvije veliine oblikovanog punjenja u KOV SAD i to 6.8kg M2A3 i 18kg M3A3. M3A3 oblikovano punjenje je ono koje e se najvjerovatnije koristiti u izgraenom podruju. Moe probiti do 1.5m armiranog betona. Rupa je od 13 do 5 cm. Koliina otpada baenog iza ciljanog zida je znaajna. Takoer postoji i veliko sigurno podruje za vlastite snage. c. Eksplozivno punjenje u torbici. Postoje dva standardna eksplozivna punjenja u torbici u KoV SAD; M183 i M37. Obadva dolaze u svojim torbicama zajedno sa detonatorima i tapinima. Svaki je teak 9kg. M183 ima 16 zasebih blokova od po 560gr koji se mogu koristiti odvojeno. Kada se koristi ne nabijeno, torbica probija 90cm debeo betonski zid. Punjenja u torbici su veoma snana. Krhotine se odbacuju na veliku udaljenost. Vlastite snage se moraju skloniti i zauzeti zaklon prije detonacije. d. Kraterska punujenja. Standardno kratersko punjenje KoV SAD je 19.5kg cilindar amonijum nitrata. Ovaj eksploziv nema efekat rasipanja kao kod jakog MES sa TNT ili C4. Efikasniji je u pripremljenom, nego u miniranju na brzu ruku.
206

TP 90-10-1

Dodatak A NUKLEARNA, BIOLO[KA I HEMIJSKA RAZMATRANJA

Trenutna politika SAD pitanju smrtonosnih i onesposobljavajuih agenasa je ta da njihova upotreba protiv naoruanog neprijatelja zahtijeva odobrenje sa nivoa dravne vojne komande. Potencijalni neprijatelj moda ne operie pod istim ogranienjima. Komandanti na terenu moraju biti spremni da zauzmu adekvatan odbrambeni NBH poloaj kad bude pod njegovim djelovanjem u izgraenom podruju. Voe moraju biti svjesne kako naseljeno okruenje utie na procese zatite, otkrivanja i dekontaminacije. Zgrade obino nisu dovoljno jake da poslue kao sklonite od nuklearne eksplozije, ali pruaju odreenu zatitu od radioaktivne praine. Takoer imaju i jedinstvene karakteristike pitanju upotrebe biolokih i hemijskih agensa. Ljudstvo koje se mora kretati kroz kontaminirano izgraeno podruje, trebalo bi potovati procedure objanjene u TP 3-3, TP 3-4, TP 3-5 i TP 3-100. A-1. ZA[TITA OD NBH AGENSA Najnii sprat ili podrum zgrade sa armirano betonskom ili elinom konstrukcijom nudi dobru zatitu od nuklearne opasnosti i tene hemijske kontaminacije. Tuneli, odvodni kanali, podzemna eljeznica i kanalizacija pruaju bolju zatitu nego zgrade. Tenkovi, sovjetski BoV i transporteri takoer pruaju zatitu. a. Bioloki napadi su teki za otkriti i prepoznati.Bioloki agensi mogu se prenositi upotrebom zraka, vektora i prikrivenim metodama (za detaljnije informacije pogledajte TP 3-3). Poto se bioloki agensi mogu aplicirati preko zraka ili biti izbaeni u vidu bombica, ljudstvo koje primjeti te pokazatelje, trebalo bi odmah izvijestiti o tome. Trenutno izvjetavanje i tretman oboljelih ubrzava mediciske kontramjere. Iako zgrade i sklonita pruaju izvjesnu zatitu od zapraivanja, ipak pruaju malu zatitu od biolokih agenasa. b. Hemijski agensi nanose gubitke bilo da se udiu ili da se apsorbiraju kroz kou. Vojnicima mogu ostaviti svega anekoliko sekundi da stave zatitnu masku. U zgradama postoji kanalizirajui efekat i efekat agensa u njima ostaje due, prouzrokujui varijacije u hemijskim koncentracijama razliito od sobe do sobe ili od zgrade do zgrade. Hemijski agensi se obino taloe na niem mjestu, inei kanalizaciju i podzemnu eljeznicu mjestima rizinim za sakrivanje. Pripremljeni branilac bi trebalo da ukljui kolektivne zatitne mjere u mreu odbrane. Ljudstvo koje koristi ventilatore, moda e biti u mogunosti da stvori odreeni nadpritisak u tunelima kako bi sprijeilo ulazak hemijskih agensa. Individualna zatitna maska i vanjska zatitna odjea pruaju najbolju moguu zatitu od hemijskih agensa. c. Lina higijena je vana odbrambena mjera protiv infekcija i bolesti. Naalost, urbana podruja se karakteriziraju sa sofisticiranim sanitarnim sistemom. Kada se ti sistemi unite, sanitarni rezultati koji nastaju iz toga, postaju mnogo gori nego u
207

TP 90-10-1

onim ppodrujima gdje nisu postojali sanitarni objekti. Komandanti se moraju brinuti da vojnici provode sanitarne mjere i da su skoro imunizirani. d. Komandanti bi trebalo da planiraju svojie MOZM uviajui da se logistika izgraenog podruja takoer odnosi na ABHO opremu. Zatitna odjea, oprema za otkrivanje i dekontaminaciju i zapeaeni kontejneri hrane i vode moraju biti uskladiteni kao i ostale zalihe. Kada se radi u zatitnoj odjei, komandiri moraju imati razumijevanja za napor pri radu koji se obino javlja u izgraenom podruju. (1) Otkrivanje. Nakon NBH napada, bataljon bi trebalo da izbaci svoje timove za istraivanje i otkrivanje. Otkrivanje u izgraenom podruju komplicirano je zbog prirode sadraja zgrada. Timovi bi testove i istraivanja trebalo da provode na glavnim ulicama, raskrima i zgradama u njihovoj blizini kako bi se to ukljuilo u poetni NBH izvjetaj. Sistematsko istraivanje svih zgrada, prostorija i podzemnih objekata mora biti zavreno prije nego ih zauzme ljudstvo koje ne nosi masku. Svi podaci trebalo bi da se proslijede upotrebom odgovarajueg NBH izvjetaja. (2) Dekontaminacija. Ljudstvo mora zapoeti operacije dekontaminacije odmah iza NBH napada u skladu tim kako misija dozvoljava. Ljudstvo bi trebalo provesti individualnu dekontaminaciju sebe i svoje line opeme. Komandanti jedinica moraju utvrditi potrebe za razmjrenom MOZM opreme i zahtjeve za pravovremenim operacijama ili operacijama dekontaminacije na brzu ruku. (a) Radioloka. Ljudstvo bi trebalo nositi odjeu za vlano vrijeme radi odreenih dekontaminacijskih procedura (sapiranje zgrada) kako bi sprijeili da radioaktivni materijal dodirne kou. (b) Hemijska i bioloka. Ceste, plonici i ostale tvrde podloge se najbolje dekontaminiraju isparenjem naravno ukoliko imamo vremena za to. Agensi se takoer mogu prekriti sa nekoliko centimetara zemlje ili pijeska kako bi se pruila zatita. Periodino bi se trebalo da izvoditi djelimina testiranja kako bi se utvrdilo da agens nije probio kroz pokrov. Za vane dijelove puta aparat za dekontaminaciju napajan strujom (ADNS) M12A1 moe se koristiti za napricavanje STB smjesa; ono potpomae brzu dekontaminaciju. Zgrade je teko dekontaminirati, posebno drevene. Jedna od tehnika njihovog dekontaminiranja je ribanje STB smjesom, ispiranje toplom vodom sa sapunicom; pranje ili pricanjem rastvorom sode i provjetravanje. A-2 OPERACIJE ZADIMLJAVANJA Komandanti moraju prije borbe isplanirati kako emo i dalje ostali borbeno efikasni kada se suoimo sa mnogobrojnim komplikacijama prouzrokovanim ABHO operacijama. Upotreba dima kao sastavnog dijela bilo ofanzivnnih ili odbrambenih operacija moe nadopuniti misiju u izgraenom podruju. Hemijska podrka moe biti potrebna od postrojenja za stvaranje dima kako za ofanzivne tako i za odbrambene operacije. U napadu zadimljavanje moe podrati manevar operativnih elemenata i operacije zavaravanja. Zadimljavanje upotrebljeno u odbrambenim operacijama zaklanja neprijateljsko osmatranje sa zemlje i iz zraka , ograniava preciznost neprijateljske vatre i obavjetajnog rada vezanog za ciljeve. a. Zadimljavanje se ne bi trebao koristiti ukoliko smanjuje efikasnost vlastitih snaga. Isto tako visoka koncentracija dima u zatvorenoj prostoriji izbacuje kisik iz sobe , omamljujui vojnike ak i kada nose zatitne maske. b. Rezervoari i generatori dima ili artiljerijska municija za zadimljavanje trebala
208

TP 90-10-1

bi da se koriste kao zakloni odbrambenih snaga ili pokret napadakih snaga. Bjeli fosfor ispaljen iz artiljerijskih oruja moe biti efikasan na neprijateljskim vojnicima prouzrokujui gubitke i izazivajui vatru. U obzir se moraju uzeti zapaljivi efekti bijelog fosfora i municije koja odbacuje tijelo na i u ruevine zgrada u izgraenom podruju. c. Moe se raditi koncentrisanje bacanja dimnih bombi kako bi se napravila dimna zavjesa na brzu ruku radi zaklanjanja pokreta ljudstva preko ulica. Dimne bombe takoer se mogu koristiti za signaliziranje, a one ispaljene iz M203 mogu se koristiti za oznaavanje ciljeva za jurine helikoptere ili taktiko zrakoplovstvo. d. Na upotrebu dima u izgraenom podruju utie sloen ablon vjetrova prouzrokovan od strane zgrada. Kada izgraeno podruje pokrivamo dimom, ljudstvo mora ukljuiti sve zgrade. Neuspjeh da se zaklone visoke zgrade, tornjevi i njihovi vrhovi, prua neprijateljskim osmatraima orijentire za djejstvo vatrom u izgraeno podruje. A-3. AGENSI ZA KONTROLU NEREDA Agensi za kontrolu nereda kao to su CS i CN mogu se koristiti za istjerivanje neprijatelja sa zauzetih poloaja ili onemoguavati ga da zauzme odreena podruja. Agensi za kontrolu nereda su onesposbljivai, ali nemaju trajni efekat. Oni su odgovarajui za planiranje kada se spreavaju civilne rtve. Ipak agensi za kontrolu nereda nemaju efekta na neprijatelja dobro uvjebanog za hemijsku odbranu.

209

TP 90-10-1

Dodatak B BORBENO VOZILO BRADLEY

Odjeljenja i vodovi borbenih vozila Bradley esto se sami bore u izgraenim podrujima. Obino se bore kao dio svoje ete ili kao dio etnog tima.

Dio I. UPOTREBA
Borba je u izgraenom podruju usmjerena oko pripremljenih poloaja u kuama i zgradama. Takvi poloaji pokrivaju prilaze sa ulica i zatieni su minama, preprekama i minama iznenaenja. Stoga mostovi, obilaznice i zgrade moraju biti pregledani i oieni prije upotrebe. Izvidnice moraju provjeriti nosivost cesti, mostova i spratova kako bi utvrdili da li oni mogu izdrati teinu BoV Bradley i tenkova. B-1. DJELOVANJE PO CILJEVIMA Ulice su ve gotove i pripremljene linije vatre i zone ubijanja. Zbog ovoga je cestovni saobraaj uveliko ogranien i kanalisan te podloan zasjedama i kratkometnim napadima. Tenkovi su u nepovoljnom poloaju jer njihovi glavni topovi ne mogu toliko dignuti cijev da bi djelovali po ciljevima na gornjim spratovima visokih zgrada. BoV Bradley sa +60 do 10 stepeni elevacije topa 25mm i spregnutog mitraljeza 7.62mm imaju mnogo veu sposobnost u ovoj ulozi. Sa orujima na pukarnicama, BOV Bradley istodobno moe pruiti vatru potiskivanja na nivou tla na bokove i stranji dio neprijateljskog vozila. Tenk je ogranien u mogunosti pruanja ovakve podrke. B-2. BORBENA OKLOPNA VOZILA BRADLEY I TENKOVI BoV Bradley i tenkovi se ne upotrebljavaju sami. Radei kao tim, iskrcana pjeadija (streljaki tim) prua osiguranje. U ciklusima BOV i tenkovi pruaju bitnu vatrenu podrku streljakim timovima. a. Kada se kree, BoV Bradley bi trebalo da ostane blizu zgrade na bilo kojoj strani ulice. Ovo svakom BoV Bradley omoguava da pokrije suprotnu stranu ulice. Posada BoV Bradley moe hermetiki zatvoriti otvore radi zatite, ali posada mora biti i dalje paljiva i sluati signale pjeadije. Saradnja izmeu pjeadijskog tima i tima BOV Bradley je vana u izgraenom podruju. Trebali bi razraditi vizualne znake, koristiti telefone kad god je to mogue te provoditi uvjebavanje i obuku. b. Komandiri bi trebalo da razmotre mogunost upotrebe dalekometne vatre sa glavnog tenkovskog naoruanja kada se ovaj nalazi u fazi nadgledanja. BOV Bradley sa svojom veom mogunou sputanja ili podizanja topa 25mm mogu pruiti odreenu podrku koja je prethodno dolazila od tenkova u izgraenom podruju. c. BoV Bradley, iako ima bolju oklopnu zatitu od M113, nemaju adekvatnu oklopnu zatitu da uzdri srednju ili jaku vatru PTVP, onda se obino upotrebljavaju kada je podruje ve oieno od PTVP poloaja, ili sa terena koji dominira gradom kako bi pruili dalekometnu protuoklopnu zatitu. Veliki dio kratkometne protuoklopne vatre voda u izgraenom podruju dolazi od LPTO i Dragon sistema. Top 25mm i mitraljez BoV Bradley se upotrebljavaju za direktnu vatrenu podrku.
211

TP 90-10-1

Dio II NAPAD
Zbog prirode terena, borbe u izgraenim podrujima su obino izvoene od strane iskrcanih trupa. BoV Bradley se primjenjuje to je to vie mogue za blisku podrku iskrcanih timova. Praeni su tenkovima i dovode se do lokacija osiguranih od strane vodee pjeadije da osiguraju teku direktnu vatrenu podrku (Ilustracija B - 1 pokazuje organizaciju BoV Bradley).

KOMANDIR VODA

VODNI NAREDNIK

SEKCIJA A
PRATILAC

SEKCIJA B
PRATILAC

ODJELJENJE A BoV Bradley1

VOZA BOV vii NIANDIJA KOMANDIR NAREDNIK VODA POR. (KB)

ODJELJENJE TIM A

VOJNIK 1 BoV VOA TIMA KLASE VOJNI SPECIJALIST VODNI NAREDNIK SPECIJALIST

SPECIJALISTA ZA PROTIV OKLOPE

IO

TIM B BoV Bradley 2

VOZA BoV BOV NIANDIJA SPECIJALIST VII/ NAREDNIK NIANDIJA (KB) VODNI VOJNI VODNI SPECIJALISTA NAREDNIK SPECIJALIST VOJNI NAREDNIK ZA PROTIV SPECIJALIST ODJELJENJA OKLOPE VOJNIK 1 KLASE RATELO VODA

ODJELJENJE 2 TIM B DESTINA B BoV Bradley 3

VOZA BOV SPECIJALIST NAREDNIK (KB) BoV NIANDIJA SPECIJALIST VODNI VODNI VOJNI NAREDNIK NAREDNIK SPECIJALIST VOJNI ODJELJENJA TIMA SPECIJALIST SPECIJALISTA ZA PROTIV OKLOPE

BoV Bradley

TIM A

VOZA BOV SPECIJALIST

vii NIANDIJA NAREDNIK

VODNI NAREDNK

VODNI NAREDNIK TIMA

VOJNIK 1. KLASE VOJNI SPECIJALIST

SPECIJALIST BOLNIAR ZA PROTI OKLOPE

OI RATELO

* Preporuena lokacija, mada se moe mjenjati u skladu sa MNTT-v

Ilustracija B-1 Organizacija BoV Bradley 212

TP 90-10-1

B-3. MISIJE Ovdje su objanjene misije uobiajene za pjeadijske i timove i timove BoV Bradley. a. Misije pjeadijskog tima tokom napada u izgraenom podruju su: Napadanje i umanjivanje neprijateljskih poloaja i ienje zgrada uz pokrivanje vatrom BOV Bradley i tenkova; Neutraliziranje i unitavanje neprijateljskih protuoklopnih oruja; Lociranje ciljeva za djelovanje tenkova ili BOV Bradley; Zatita tenkova i BOV Bradley od neprijateljkih pojedinanih protuoklopnih mjera i iznenaenja; Osiguravanje i odbrana oienog podruja. b. Misije tima BoV Bradley tokom napada u izgraenom podruju su: Unitavanje neprijateljskih poloaja u zgradama sa direktnom vatrom topa 25mm (upotrebom PPPZOO municije) i spregnutog pukomitraljeza 7.62mm (kada je zid izgraen od lahkog materijala); Potiskivanje neprijateljskih niandija unutar ciljanog objekta i pripadajuih struktura. ovo se postie sa topom 25mm (Ilustracije B-2) i spregnutim mitraljezom 7.62mm;

Ilustracija B-2 Potiskivanje topom 25mm 213

TP 90-10-1

Izoliranje ciljane zgrade direktnom vatrom kako bi se sprijeilo Probijanje zidova na putu prema i unutar strukture cilja. Ovo se najbolje
postie topom 25mm uz upotrebu spiralnog ablona otvaranja vatre (Vidi ilustraciju B-3); Uspostava cestovne blokade ili barikade; Osiguravnaje oienih dijelova cilja; Zaklanjanje neprijateljskog osmatranja upotrebom dimnog sistema BoV Bradley; Evakuacija nastradalih iz podruja direktne vatre. neprijateljsko povlaenje, pojaanje ili protiv napad;

Ilustracija B-3 Spiralni ablon otvaranja vatre

B-4. PJE[ADIJSKI TIM BoV Bradley se najbolje koristi za pruanje direktne vatrene podrke pjeadijskom timu. Tim BoV Bradley trebalo bi da se kree iza pjeadijskog tima, kada je potrebno da djeluje po ciljevima koje lociraju pjeadijski timovi (Ilustracija B-4). Jurina brzina (ubrzanje) BoV Bradley omoguuje timu brzi prelazak ulica i otovrenih prostora. a. BoV Bradley svojim topom 25mm i spregnutim mitraljezom 7.62mm osigurava vatru pjeadijskom timu na suprotnom kraju ulice. Najefikasnije oruje u izgraenom podruju na BoV Bradley je top 25mm (ilustracija B-5). b. Upotreba topa 25mm u svrhu podrke pjeadijskim timovima zahtijeva i odreena sigurnosna razmatranja.
214

TP 90-10-1

KRETANJE PRILIKOM DJELOVANJA PO CILJU TIMOVI ZA BLISKU BORBU TIMOVI ZA BLISKU BORBU

Ilustracija B-4 Pokrivanje pjeadijskih timova

NEPRIJATELJ

TIM ZA BLISKU BORBU

Ilustracija B-5 Podrka topa 25mm pjeadijskom timu 215

TP 90-10-1

Visoko eksplozivni projektil 25mm je armiran 10 metara od topa i PPPZOO projektil po opaljenju odbacuje svoju kouljicu ispred topa.
eksplodira po kontaktu. Ovo zahtijeva sigurnosni pojas od 100 metara ispred topa 25mm (Ilustracija B-6).

RA 12 5 M E TA

Ilustracija B-6 Sigurnosni pojas za top 25mm

c. Izduhno-dimni sistem BoV Bradley u izgraenom podruju moe se koristiti za pokrivanje pokreta pjeadijskog tima. BoV Bradley takoer moe pruiti dimnu zavjesu upotrebom svojih lansera dimnih bombi. Ovo zahtijeva paljivu analizu vjetra kako bi bili sigurni da e neprijatelj, a ne nae snage biti pod djelovanjem dima. Ovo je teko postii poto struje vjetra izmeu zgrada obino budu nepravilne. Dim takoer moe prekriti pokret BoV Bradley nakon to pjeadijski tim pree opasno podruje (Ilustracija B-7).

DIM

GENERATOR DIMA PRAVAC VJETRA

Ilustracija B-7 Dim zaklanja pokret pjeadijskog tima 216

TP 90-10-1

B-5. VEZA Veoma je vana veza izmeu pjeadijskog tima i BoV Bradley. Ova veza moe biti ostvarena vizuelno, glasovnim signalima radio ureaja ili telefonom. B-6. ^I[]ENJE ZGRADE Njea misija voda u ofanzivnim operacijama je napasti i oistiti zgradu ili grupu zgrada. Komandir voda prvo odreuje sastav pjeadijskih i timova BoV Bradley. Sastav tih timova mijenja se ovisno o situaciji. BoV Bradley timovi i ljudstvo potrebno za osiguranje ine element BoV Bradley. Svako odjeljenje pjeadijskog tima organizovano je u dvije do tri jurine grupe. Komandir voda moe dio voda odrediti kao tim za MES. Kompletan vod kao pjeadijski tim se koristi za napad na zgradu po zgradu. U manjim zgradama komandir voda moe imati jedan pjeadijski tim koji izvodi napad u tri koraka: KORAK 1: Eelement borbenog vozila sa direktnom i indirektnom vatrom izolira zgradu. KORAK 2: Pjeadijski tim ulazi u zgradu kako bi zauzeo oslonac. KORAK 3: Pjeadijski tim isti zgradu prostoriju po prostoriju. a. Da bi izolirao zgradu, element BoV Bradley zauzima poloaj za podrku (Ilustracija B-8). Djeluje topom 25mm i spregnutim mitraljezom 7.62mm i radi korekciju indirektne vatre kako bi potisnuo neprijateljske trupe u zgradi i oblinjim objektima koji bi mogli otvoriti vatru na pjeadijski element.

MINOBACA 81mm MINOBACA 81mm

Ilustracija B-8 Izoliranje zgrade i prebacivanje vatre 217

TP 90-10-1

b. Pjeadijski tim prilazi zgradi zaklonjenim i maskiranim putevima. Dimne bombe, dimni kanisteri i sistem zadimljavanja BoV Bradley mogu pruiti dodatno zaklanjanje. Pjeadijski element ulazi u zgardu na najvioj moguoj taki zato to su : Podrum i prizemlje obino mjesto najjae neprijateljske odbrane; Krov zgrade obino je slabiji od zidova; Lake je boriti se niz stepenice nego uz stepenice. c. Ako nema zaklonjenog puta do krova, pjeadijski timovi bi se mogli sresti sa neprijateljem na niim spratovima ili u prizemlju. Brzo bi trebalo zauzeti oslonac, boriti se prema viim spratovima i onda istiti sobu po sobu, sprat po sprat od vrha prema dolje.

Dio III ODBRANA

Najodbrambeniju borbu izvode pjeadijski timovi. Tee je napraviti odbarnu vodom oko BoV Bradley u izgraenom podruju nego na ostalim tipovima terena, mada je i uloga timova BoV bez obzira na ovo i dalje vana. Vod se obino brani sa poloaja iz jedne do tri zgrade ovisno o veliini i vrstoi zgrada, veliini voda i rasporedu zgrada. B-7. MISIJE Odbrambene misije pjeadijskih i BOV Bradley timova su objanjene ovdje. a. Sljedee su tipine misije pjeadijskih timova u odbrani: Priprema odbrambenih poloaja; Osmatranje i osiguranje radi spreavanja neprijateljskog ubacivanja; Uzvraanje i poraavanje neprijateljskih jurinih snaga; Prikupljanje ciljeva za djelovanje tenkova i oruja sa BoV Bradley; Zatita tenkova i BoV Bradley od potuoklopnih oruja kratkog dometa; Postavljanje MES i prepreka ( uz podrku borbene ininjerije). b. Sljedee su tipine misije timova BoV Bradley u odbrani: Pruanje vatrene podrke pjeadijskim timovima i meusobna podrka sa drugim timovima BoV Bradley; Unitavanje neprijateljskih oklopnih vozila i artiljerijskih oruja direktne vatre; Neutralizacija ili potiskivanje neprijateljskih poloaja sa topom 25mm i spregnutim mitraljezom 7.62mm kao podrka lokalnom protunapadu; Unitavanje ili dovoenje neprijateljskog oslonca u neodriv poloaj upotrebom topa 25mm; Osiguravanje brzog zatienog transporta za pjeadijske timove; Pojaavanje ugroenih podruja kretanjem preko zaklonjenih i maskiranih puteva do novih vatrenih poloaja; Pruanje meusobne podrke drugim protuoklopnim timovima; Omoguavanje dosnabdijevanja municijom i ostalim zalihama pjeadijskih elemenata;
218

TP 90-10-1

Evakuacija nastradalih iz podruja direktne vatre.

NAPOMENA: U zadnje dvije misije ukupna vrijednost BoV Bradley za odbranu mora biti odvagana u odnosu na potrebe za dosnabdijevanjem ili za evakuacijom nastradalih. B-8. RAZVIJANJE ODBRANE Komandir voda mora uzeti u obzir sljedee kad razvija svoju odbranu: a. Raspr{enost. Odbrambeni poloaj u dvije meusobno podravajue zgrade je bolji, nego imati poloaj u jednoj zgradi koja se moe zaobii. b. Polja vatre. Poloaji bi trebalo da imaju pregledna polja vatre u svim pravcima. iroke ulice i otvoreni prostori kao to su parkovi, pruaju izuzetna polja vatre. c. Osmatranje. Odabrana zgrada bi trebalo da omogui osmatranje susjednog prostora. Vii spratovi nude bolje osmatranje ali istovremeno privlae neprijatelja. d. Maskiranje. Gradske zgarde pruaju izuzetno maskiranje. Oigledne poloaje, posebno na ivici naseljenog mjesta, trebalo bi izbjegavati poto je najvjerovatnije da e tu biti najea neprijateljska vatra. e. Za{ti}eni putevi. Oni se koriste za pokrete i popunu i najbolji su kad idu kroz ili iza zgrade. f. Opasnost od vatre. Trebalo bi izbjegavati zgrade koje se lahko zapale. g. Vrijeme. Zgrade za koje je potrebna velika priprema, nepoeljne su kad je u pitanju vrijeme kao faktor. h. ^vrsto}a. Zgrade u koje e se staviti BoV Bradley ili tenkovi, moraju izdrati teinu vozila i efekte njihovog oruja. B-9. POLO@AJI VATRENOG PLANA BoV Bradley bi trebalo da bude integrisan u vatreni plan voda. Polja vatre topa 25mm i spregnutog mitraljeza 7.62mm bi trebalo da pokriva ulice i otvorene prostore. Jednom kad zauzme poloaj BoV Bradley ne bi trebalo pomjerati radi logistikih i administrativnih funkcija. Ostala vozila trebalo bi da ispunjavaju ove funkcije, kada je to mogue. a. Jednom kad komandir voda odabere zgardu(e) koje e braniti, on postavlja svoje BoVBradley i pjeadijske timove, kako bi imao briuu vatru. Dragon sistemi bi trebalo da budu pozicionirani na viim spratovima radi veeg dometa i da bi se omoguilo djelovanje po vrhu tenkova. Vodovima bi trebalo da budu dodijeljeni osnovni, i ako je mogue, dopunski i rezervni poloaji za njihove pjeadijske i BoV Bradley timove. Ovi poloaji moraju omoguavati stalno pokrivanje osnovnog sektora i krune odbrane. b. Niti jednih od protuoklopnih oruja voda ne moe djejstvovati iz neventilirane ili zatvorene prostorije. Ipak, VoP moe djejstvovati iz bilo koje sobe u koju BoV Bradley moe biti smjeten, dok god su mu svi otvori zatvoreni i dok nema pjeadije u sobi. c. Zbog kratkih dometa djelovanja na urbanom terenu, 25mm top i 7.62mm spregnuti pukomitraljez koriste se vie nego VoP. Protuoklopne mogunosti BoV Bradleya su umanjene kratkim udaljenostima te se moraju nadomjestiti sistemima Dragon i LPTO (Ilustracija B-9). Dragon i LPTO poloaji bi trebalo da budu postavljeni tamo odakle mogu dati podrku BoVBradley ali na tim lokacijama ne
219

TP 90-10-1

smiju privlaiti panju neprijatelja na lokacije BoV Bradleya. Dragon i LPTO sistemi su mnogo efikasniji po bokovima, stranjem dijelu i vrhovima neprijateljskih oklopnih vozila te bi ih trebalo postaviti tako da mogu napadati te dijelove. VoP bi trebalo uvati i upotrebljavati protiv tenkova kao njihovih osnovnih ciljeva.

Ilustracija B-9 Poloaj Dragon sistema u podrci BoV Bradley

B-10. ECHO ^ETA OPREMLJENA BoV BRADLEY Naelnik taba KoV odobrio je zamjenu M901 ITV sa BoV Bradley u mehanizovanim pjeadijskim bataljonima. Dok ova zamjena prua mnogo vee poboljanje u pokretljivosti, preivljavanju i vatrenoj moi uodnosu na M901, osnovna misija Echo ete ostaje ista. (Za vie informacija o upotrebi Echo ete opremljene Bradley pogledajte TP 7-91 i promjenu 1 na TP 71-2). a. Razmatranja (1) Zbog nedostatka pjeadijskog elementa, Echo eta oprempljena Bradely se mora osloniti na pridodatu ili podravajuu iskrcanu pjeadiju kako bi imala lokalno osiguranje. (2) Trebalo bi da se koristi najmanje u sekcijama ili parovima (koncept pratilaca). Ovo prua odreeni stepen meusobne podrke. (3) Echo eta opremljena Bradely troi neto vie goriva nego M901 ITV eta. Ovo ne predstavlja naroiti problem poto dodatne potrebe za gorivom bez problema spadaju u formacijske sposobnosti bataljona za transoportom goriva.
220

TP 90-10-1

b. Upotreba u napadu (1) Organizacija Echo eta oprempljena Bradely ini je vjerovatnijim izborom za pruanje osnovne vatre za bataljonsku SIZ u napadu. Komandir moe dati misije podrke ili napada vatrom. (2) Mnogo efikasnije moe provoditi misije uvanja ili nadgledanja nego eta opremljena sa M901 poto Echo eta oprempljena Bradely ima veu pokretljivost i vatrenu mo. c. Upotreba u odbrani (1) Vozila bi trebalo da imaju vie vatrenih poloaja. Komandir Echo ete oprempljene Bradely moe kontrolisati grupisanje dalekometne protuoklopne vatre u podruju djelovanja bataljona djelujui iz nekoliko pravaca odjednom. Ovo prua dva glavna efekta: mogunost neprijateljskog manevrisanja motorizovanom pjeadijom i oklopnim snagama bit e unitena i/ili umanjena; preivljavanje posada Echo ete oprempljene Bradely vozilima znatno se poveava. (2) Echo eta opremljena Bradely vozilima u timu sa jedinicama za protuoklopni protunapad moe potisnuti ili unititi neprijateljske PTVP tako da oklopne jedinice mogu slobodno manevrisati. (3) Kao i kod operacija napada, Echo eta oprempljena Bradely vozilima moe izvoditi operacije uvanja ili pretraivanja. (4) Echo eta oprempljena Bradely vozilima takoer moe izvoditi operacije izvianja koje neprijatelja liavaju informacija o naim snagama, rasporedu i sastavu.

221

TP 90-10-1

Dodatak C PREPREKE, MINE I MES

Prepreke i mine se intenzivno koriste u borbi u izgraenom podruju kako bi braniocima omoguile kanaliziranje neprijatelja, kako bi mu ometale pokrete i prekinule napad.

Dio I PREPREKE
Namjena prepreka je spreavanje pokreta ljudstva, odvajanje pjeadije od tenkova te usporavanje i zaustavljanje vozila. C-1. TIPOVI Protupjeadijske mine, bodljikava ica, mine iznenaenja i eksplozivni zapaljivi ureaji se koriste za izradu protupjeadijskih prepreka (Ilustracija C-1, stranica C-2). (Za detaljnije informacije pogledajte TP 5-25). Ove prepreke se koriste za blokiranje sljedeih pjeadijskih prilaza: Ulice; Zgrade; Krovovi; Otvoreni prostori; Mrtvi prostori; Podzemni sistemi. a. Autoritet koji odobrava postavljanje mina iznenaenja u zgradama je komandant korpusa; mada ovu ovlast moe prenijeti na nivo brigade. Za vie informacija pogledajte TP 20-32). b. Tri vrste prepreka koje se koriste u odbrambenim operacijama su zatitne, taktike i dopunske. (1) Zatitne prepreke se obino nalaze ispred dometa rune bombe (40 do 100 metara)od odbrambenog poloaja. (2) Taktike prepreke se postavljaju kako bi se poveala efikasnost vatre vlastitih snaga. Taktika se ice obino postavlja sa vlastite strane KZL mitraljeza. (3) Podravajue prepreke se koriste za razbijanje izgleda taktike ice kako bi se sprijeio neprijatelj da locira nae oruje. c. Prepreke mrtvog prostora su namijenjene i izgraene kako bi se ograniilo kretanje pjeadije u prostorima koji se ne mogu osmatrati i koji su zatieni od direktne vatre. d. Protuoklopne prepreke su ograniene na ulice (Ilustracija C-2, stranica C-4).

223

TP 90-10-1

ULINE PREPREKE

MINE ICA

POKRIVAJU]E VATRE

PREPREKE U MINSKO POLJE M16 ZGRADI

A ZABARIKADIRANI PROZORI
POKRIVAJUE VATRE

MINE M16

B BLOKIRANA VRATA
ICA

C - SKRIVENE MINE M16 SA POTEZNIM ICAMA D MRUD MINE UKOPANE ICE ZA MRUD

ODBRAMBENI POLOAJ

PROTUHELIKOPTERSKE PREPREKE ICA SA MINOM IZNENAENJA ODBRAMBENA VATRA ICA SA MINOM IZNENAENJA MRUD STUPOVI ICA

KROVNE PREPREKE

Ilustracija C-1 Protivpjeadijske prepreke 224

TP 90-10-1

MASKIRANE MINE M16 SA POTEZNIM ICAMA

MINSKO POLJE M16

PREPREKE NA OTVORENOM PROSTORU

POKRIVAJUE VAT R E ODBRAMBENI POLOAJ

MINSKO POLJE M16

ZNAK UPOZORENJA ZA BRANIOCE NEPRIJATELJ

PREPREKE U PODZEMNIM SISTEMIMA

POTEZNA ICA TAKE ZATEGE SENZORI

MINE

Ilustracija C-1

Protupjeadijske prepreke (nastavak) 225

TP 90-10-1

POKRIVAJUE VATRE

PREPREKE OD VOZILA

SKINUTI TOKOVI

POGLED ODOZGO

MINE IZNENAENJA U OTPADU VOZILO NAPUNJENO PRLJAVTINOM I OTPADOM

NEPRIJATELJ

PREPREKA KOJA ZAHTIJEVA ININJERIJSKU PODRKU

PREPREKE OD OTPADA

PT/PP MINE MASKIRANJE I OKO OTPADA BODLJIKAVA I C A SA MINAMA IZNENAENJA OMETA GRUPU ZA RAIAVANJE

NEPRIJATELJ

EKSPLOZIVNI ZAPALJIVI UREAJI*

MASKIRANI ZAPALJIVI UREAJI

POKRIVANJE PODRUJA

*ZA DETALJNIJE UPUTE VIDI TP 20-33

Ilustracija C-2 Protivoklopne prepreke 226

TP 90-10-1

KOLUTOVI BODLJIKAVE ICE

UVEITE ZA ZGRADU ILI DRUGE PREPREKE

CESTA SA KRATERIMA
VELIINA KRATERA MORA BITI DOVOLJNA DA SE SPRIJEI ZAOBILAENJE PT/PP MINE SU MASKIRANE U OTPADU OKO KRATERA OVA PREPREKA E ZAHTIJEVATI POMO ININJERIJE ZAHTIJEVA ININJERIJSKU PODRKU

MASKIRANI EKSPLOZIV
EKSPLOZIV MASKIRAN U ZGRADI

EKSPLOZIV MASKIRAN U KANALIZACIJI Ilustracija C-2 Protuoklopne prepreke (nastavak) 227

TP 90-10-1

C-2. PRAVLJENJE PREPREKA Prepreke se prave u zgradama kako bi neprijateljskoj pjeadiji onemoguili upotrebu zaklonjenih puteva i pozicioniranje oruja blizu naih odbrambenih poloaja. One mogu biti napravljene odronjavanjem eksplozivima ili plamenom, upotrebom ice ili upotrebom mina iznenaenja unutar zgrada. Zgrada moe biti pripremljena kao eksplozivna ili zapaljiva zamka koja se aktivira nakon neprijateljskog zauzimanja.

Dio II MINE
Mine u izgraenom podruju treba da budu biti ubiljeene na skici zgrade (Ilustracija C-3) i na Obrascu Ministarstva KoV 1355-1-R. (Kako popuniti ove obrasce vidi upute u TP 20-32). Skica bi trebalo da sadri broj zgrade (skinuto sa karte grada) i planove svih spratova. Ovo bi takoer trebalo ukljuivati tip mine i vatrene naprave. Kada je to mogue, minirane zgrade bi trebalo da budu oznaene sa nae strane (Ilustracija C-4). ienje podruja ili zgrada koje su bile minirane, izuzetno je teko. Stoga bi ovo podruje trebalo smatrati NEPROLAZNIM podrujem. Prilikom planiranja i odobravanja plana postavljanja mina, ovaj faktor se mora paljivo razmotriti. (Vidi tabelu C-1 za to ko izdaje ovlatenja za postavljanje minskih polja).
OVLA[TENJA Komandant brigade (moe biti delegirano dolje do nivoa bataljona ili ete ovisno od misije) Komandant divizije ili objekta Komandant divizije (moe biti delegirano do nivoa brigade) Komandant brigade (moe biti delegirano do nivoa bataljona) Komandant korpusa (moe biti delegirano do nivoa divizije) Komandant korpusa (moe biti delegirano do nivoa divizije) Komandant korpusa (moe biti delegirano do nivoa divizije ili brigade) Komandant korpusa (moe biti delegirano do nivoa divizije, brigade ili bataljona)

TIP MINSKOG POLJA Zatitno na brzu ruku Pravovremeno Taktiko

Takasto

Interdirekciono

Lano Rasprskavajue dugog trajanja (24 sata i due) Kratkog trajanja (manje od 24 sata)

Ilustracija C-1 Ovlatenja za upotrebu minskog polja 228

TP 90-10-1

BROJ KUE

MINA 1

LOKACIJA Ulazna vrata Stepenice Ormar Komoda

TIP M18

UREAJ ZA AKTIVIRANJE Potezna ica

2 3 4

M14 M14 M16

Pritisak Pritisak Potezna ica

PRIZEMLJE
Ilustracija C-3 Skica zgrade sa prikazanim minama

MINA

Ilustracija C-4 Oznaavanje minirane zgrade

C-3. TIPOVI U izgraenom podruju mogu se koristiti sljedei tipovi mina. a. Minu M14 bi trebalo koristiti sa metalnim protupjeadijskim, protivtenkovskim ili hemijskim minama kako bi se zbunio neprijatelj i kako bi se omeli pokuaji proboja. Mora se paljivo upotrebljavati jer se zbog svoje izuzetno male teine lahko izmijeta (Ilustracija C-5, stranica C-8). Ipak, njena veliina ini je idealnom za zaklonjena mjesta kao to su stepenice ili podrumi. b. Mina M16 je idealna za pokrivanje velikih podruja kao to su krovovi, dvorita, parkovi ili podrumi. Brzo bi mogla biti pripremljena za detoniranje po komandi i to da zakaimo konopac ili dio komunikacijske ice za prsten osiguraa (Ilustracija C6, stranica C-8).
229

TP 90-10-1

NA STAZAMA

ISPOD STEPENICA

IZA VRATA

ISPOD PRAGOVA

SKRIVENO ISPOD OTPADA

PORED OSNOVICE Z I D O VA I OGRADA

Ilustracija C-5 Postavljanje protupjeadijske mine M14 VRHOVI KROVOVA PARKOVI

MINE SKRIVENE U GRMLJU

MINE SAKRIVENE IZA KUTIJA, A DETONIRA IH PJEAK U SUSJEDNOJ NIOJ ZGRADI

230

Ilustracija C-6 Postavljanje protupjeadijske mine M16

TP 90-10-1

c. MRUD i mina M18A1 moe se koristiti tokom faze reorganizacije i konsolidacije na moguim neprijateljskim pravcima prilaza. Ne mora biti postavljena na ulicu, ali moe biti koritena sa strane zgrada ili bilo koje druge stabilne strukture. (1) MRUD se mogu koristiti za ruenje tankih zgrada i zidova, ili se 750 grama C4 moe, ukoliko se to odobri, izvaditi iz mine i koristiti kao eksploziv. (2) MRUD pripremljena za detonaciju na poteznu icu, moe se pomijeati je sa protupjeadijskim ili protutenskovskim minama u neureenim minskim poljima. One mogu popuniti mrtvi prostor u konanoj zatitnoj liniji automatskog naoruanja (Ilustracija C-7).

NEPRIJATELJ

Ilustracija C-7 Koritenje MRUD za pokrivanje mrtvog prostora automatskog naoruanja

(3) MRUD se u napadu mogu koristiti na nekoliko naina. Na primjer, ukoliko nae snage napreduju prema gradu, MRUD se moe korisititi u kombinaciji sa blokiranjem poloaja kako bi se odsjekli neprijateljski pravci izvlaenja (Ilustracija C-8).

NEPRIJATELJ

Ilustracija C-8 Koritenje MRUD za blokiranje neprijateljskih pravaca izvlaenja 231

NEPRIJATELJ

NEPRIJATELJ

TP 90-10-1

d. Protutenkovske mine M15, M19 i M21 se koriste (Ilustracija C-9): U kombinaciji sa ostalim vjetakim preprekama i pokrivene su vatrom. Kao standardno minsko polje na velikim otvorenim podrujima uz pomo M57. Na ulicama kako bi blokirali puteve napredovanja u uskim procjepima. Kao mina za detoniranje po komandi sa ostalim MES.

VJETAKA PREPREKA

PRIRODNA PREPREKA Ilustracija C-9 Postavljanje protutenkovskih mina

C-4. NEPRIJATELJSKE MINE I MINE IZNENA\ENJA Zgrade imaju mnoga podruja i stavke koje su potencijalna mjesta za skrivanje mina iznenaenja na primje r vrata, prozori, telefoni, stepenice, knjige, uturice itd. Kada se vojnik kree kroz zgradu, ne smije uzeti nita hranu, vrijednosti, neprijateljsko oruje itd. Takvi predmeti mogu biti povezani sa potisnim ureajem za aktiviranje koji moe eksplodirati kada se pomjera. Vojnici moraju biti dobro raireni tako da ako mina iznenaenja i eksplodira, broj nastradalih bude neznatan. Tokom borbe u izgraenom podruju moe se naii na mnogo razliitih tipova mina i mina iznenaenja (Ilustracija C-10). g. Oprema koja se koristi u operacijama raiavanja je: Detektori mina; Pipalice; Kuke hvatalice; Konopci; C4 eksploziv; Neprobojni prsluci; Zatita za oi; Ininjerska traka.
232

TP 90-10-1

MINA PMOZ 2 PP

MINA OZM PP
Izgleda kao minobacaki projektili postavljeni na vrh sa osnovicom i leitem du tijela. Za aktiviranje se moe koristiti potisni ureaj ili potezna ica.

Podsjea na njemaku runu bombu. Zabije se u zemlju i obino je detonira potezna ica.

PMD-6 PP

POTEZNI UPALJA VPF

Izgleda kao kutija za cipele napravljena od drveta. Detonira se tako to se nagazi na nju i esto se koristi ispod stepenica ili ispod kamenih ploa vrtnih staza.

Ureaj koji se koristi sa poteznom icom da aktivira, veliko i malo punjenje.

Ilustracija C-10 Neprijateljske mine i mine iznenaenja

b. Ukoliko su na raspolaganju, izviake bi pse trebalo koristiti za uzbunjivanje vojnika o poteznim icama ili minama. c. Kako bi otkrili poteznu icu, vojnici mogu koristiti 3 metra dug tap sa 1.5 metar kanape zavezane za jedan kraj. On zakai uteg kako bi olabavio kraj kanape,

POTEZNA ICA UTEG

Ilustracija C-11 Otkrivanje potezne ice 233

TP 90-10-1

koja se uklopi na poteznu icu. Ovo vodeem ovjeku omoguava da lahko otkrije poteznu icu (Ilustracija C-11). d. Mnoge standardne protupjeadijske mine su pakovane u kutije. Ukoliko vojnik otkrije kutije za skladitenje eskploziva, trebalo bi da napravi skicu i preda je komandiru voda ili S2. e. Veina mina iznenaenja bi trebalo da bude neutralizovana od strane ljudstva za uklanjanje minsko eksplozivnih sredstava (NMES).Ukoliko nema raspoloivih NMES timova, mine iznenaenja se mogu detonirati na licu mjesta. Ljudstvo bi trebalo biti zatieno odgovarajuim zaklonom. Ukoliko je mina iznenaenja u zgradi, svo ljudstvo bi trebalo biti napolju prije nego se zamka uniti. Postavljanje ininjerijske trake oko opasnog podruja je jedan od metoda oznaavanja mina iznenaenja. Ukoliko nemamo ininjerijske trake moemo koristiti trake od plahti. Ukoliko je mogue, vodi bi trebalo da vodi ljudstvo kroz podruje sa minama iznenaenja. Zarobljenici i civili ne mogu biti dobar izvor informacija o tome gdje i kako su postavljene mine iznenaenja. Ilustracija C-10 pokazuje neke od tipova neprijateljskih mina i mina iznenaenja na koje se moe naii.

Dio III. RU[ENJE (MES)

Ruenje (MES) se koristi mnogo ee tokom borbi u izgraenom podruju nego na otovrenom prirodnom terenu. Ruenje (MES) bi trebalo da provode ininjerci iz podrke brigade, bataljonskog SIZ-a i etnih timova. Ipak, ukoliko su ininjerci ukljueni u pripremu i izradu plana prepreka, pjeaci sami mogu pripremati miije rupe, probijati zidove uz pomo i savjet brigade, operativne grupe ili ininjerijskog tima. C-5. UPOTREBA U NAPADU Kada napadamo na ili istimo izgraeno podruje, ruenje (MES) omoguava komandantu manevra da stvara puteve prilaza kroz zgrade. Kao to je u ranijem tekstu spomenuto, pjeadijski komandir svoje ljudstvo svrstava u jurine timove i nadgleda timove u zauzimanju i ienju zgrada. a. Svaki drugi ovjek u jurinom timu bi trebalo da radi ruenje (MES), a ostalo ljudstvo bi trebalo nositi inicijalne kapsule. U pjeadijskom timu, jedan ovjek bi trebalo da izvodi ruenje (MES). Isti ovjek ne bi trebalo da nosi i eksplozive i inicijalne kapisle. Kako su ruenja (MES) proirena jurinim timovima, oni bi trebalo da budu zamijenjeni eksplozivima koje nose snage u pokrivanju. b. Jedna od najteih probojnih operacija sa kojom se suoavaju jurini timovi je probijanje zidova od cigle i armiranog betona. Kada se mora koristiti ruenje (MES), idealan eksploziv je C4. Obino zidovi zgrade su 37 cm debljine ili manje. Uz pretpostavku da su svi vanjski zidovi napravljeni od armiranog betona, koristimo pravilo ruenja (MES) koje kae da je potrebno staviti oko 2 kg C4 u visini izmeu struka i prsa. Kada detonira, stvara rupu koja je obino dovoljno velika da ovjek proe kroz nju. Koliine TNT koje su potrebne za probijanje betona, prikazane su u tabeli C-12. c. Ipak armatura se ne moe presjei ovim eksplozivom. Ali jednom kada budu izloene, mogu se ukloniti stavljanjem sedlastih ili dijamantskih punjenja na njih. Rune bombe bi trebalo baciti kroz otvor kako bi se podruje oistilo od neprijatelja (Vidi TP 5-25, poglavlje 3).
234

TP 90-10-1

ARMIRANI BETON
DEBLJINA MATERIJALA do 10 cm 10 15 cm 15 20 cm TNT 5 kg 10 kg 20 kg VELIINA OTVORA 10 15 cm 15 25 cm 20 30 cm

OBINI BETON CIGLA

DEBLJINA MATERIJALA do 35 cm 35 45 cm 45 50 cm

TNT 1 kg 2 kg 3 kg

VELIINA OTVORA 35 cm 45 cm 50 cm

Ilustracija C-12 TNT potreban za probijanje betona

d. Miija rupa je najsigurniji metod za kretanje izmeu soba i spratova. Mogu se napraviti sa C4. Poto C4 dolazi pakovan sa ljepljivom pozadinom ili se moe postaviti upotrebom utisne trake, onda je on idealan za ovu namjenu. Kada koristimo C4 za probijanje miijih rupa u zidu od drveta, gipsa, blok elemenata ili reda bloka elemenata bi trebalo staviti na zid u visini izmeu vrata do koljena. Punjenja bi trebalo opremiti tapinom ili elektrinim inicijalnim kapislama kako bi se postigla istovremena detonacija, ime e se postii probijanje rupe dovoljno velike da ovjek moe proi kroz nju. C-6. UPOTREBA U ODBRANI Upotreba ruenja (MES) u odbrambenim operacijama je ista kao i u operacijama u napadu. Kada branimo izgraeno podruje ruenje, (MES) se koristi za stvaranje zaklonjenih i maskiranih puteva kroz zidove i zgrade, a koje se mogu koristiti za izvlaenje, pojaanja ili protunapade. Ruenje (MES) se takoer koristi za stvaranje prepreka i ienje polja vatre. a. Pjeadinac koristi ruenje (MES) za stvaranje miijih rupa i za pravljenje mina za detoniranje po komandi. Brza C4 saasta punjenja mogu se sakriti u mogua neprijateljska oruja, na vatrene poloaje ili na puteve kretanja. Brza oblikovana punjenja (efikasna protiv lakih oklopnih vozila) takoer se mogu postaviti na puteve motorizovanog kretanja kada su integrisani u protuoklopne zasjede. b. Ininjerci moraju osigurati tehniku pomo za selektivno uruavanje. Obino se zgrade mogu ruiti koritenjem oblikovanog punjenja ili C4 na potpornim ili glavnim gredama zgrada.
235

TP 90-10-1

c. Punjenja bi trebalo staviti direktno na podlogu koja treba da se probija (Ilustracija C-12), osim ukoliko se ne koristi oblikovano punjenje. Kad god je to mogue, punjenje bi trebalo biti nabijeno radi poveanja njegove efikasnosti. Materijal za nabijanje moe biti vrea za pijesak, otpad ili stolovi i stolice (Ilustracija C-13). VREE SA PIJESKOM STOLICA

PUNJENJE

PRESJEK ZIDA I PODA

Ilustracija C-13 Stolica iskoritena za nabijanje probojnog punjenja

d. Za veinu vanjskih zidova, nabijanje probojnog punjenja bi bilo nemogue zbog neprijateljske vatre. Stoga nenabijeno punjenje zahtijeva dvostruko eksplozivnog punjenja kako bi se proizveo isti efekat kao i sa podignutim punjenjem. METODE POSTAVLJANJA
DEBLJINA BETONA
CM 61 76 91 107 122 131 152 168 183 KILOGR. TNT 6,35 12,25 17,69 28,12 42,18 59.87 66,68 85,83 111,13

PUNJENJE

KILOGRAM C4 4,99 9.53 13,61 21.32 31.75 44.91 48.08 63.96 84.37

KILOGR. TNT 12,70 24,49 35,38 56,25 83,91 119.29 128,82 170,55 222,26

KILOGRAM C4 9,53 18,60 26,76 42,81 62,60 88,90 95,71 127,91 166,01

Ilustracija C-14 Probijanje armiranog betona 236

TP 90-10-1

e. Kada neprijateljska vatra spreava prilazak zidu, probojno punjenje mora biti prikaeno na stup i odgurano na poziciju za detoniranje, na dnu zida nije nabijeno

Ilustracija C-15 Postavljanje punjenja kada vatra linog oruja ne moe biti potisnuta

(Ilustracija C-15). Vatra iz linog oruja nee detonirati C4 ili TNT; punjenje mora biti opremljeno detonirajuim tapinom. Vojnici moraju zauzeti zaklon prije detoniranja punjenja. f. Unutranji zidovi veine zgrada funkcioniraju prije kao pregrade nego kao nosivi zidovi. Stoga se mogu koristiti manja eksplozivna punjenja za njihovo probijanje. U nedostatku C4 ili drugih vojnih eksploziva unutranji se zidovi mogu probijati
POSTAVLJANJE VREA SA PIJESKOM OKO GRANATA MRUD

VREE SA PIJESKOM

PRESJENI POGLED

PRESJENI POGLED

Ilustracija C-16 Pritiskanje MRUD i runih bombi radi probijanja unutranjih zidova 237

TP 90-10-1

jednom ili vie runih bombi ili MRUD (Ilustracija C-16). Ovi ureaji bi trebalo da budu pritisnuti kako bi se povala njihova efikasnost i smanjila koliina eksplozivne snage usmjerene prema nazad. g. Molotovljev koktel (Ilustracija C-17) je priruni ureaj za onesposobljavanje gusjeniastih i tokastih vozila. Lahko ga je napraviti poto su materijali dostupni. Rezultati su najefikasniji zbog bliskog djelovanja u izgraenom podruju. Cilj je zapaliti zapaljivi dio vozila kao to je gorivo ili municija koja se transportuje. Za pravljenje Molotovljevog koktela potrebni su sljedei materijali: Kanister-boca ili staklena posuda; Benzin (60 procenata); Ulje (40 procenata); Krpa kao fitilj. Benzin i ulje se dobro izmijeaju (60 procenata benzina i 40 procenata ulja). Krpa se namoi tom mjeavinom, a mjeavina se stavi u bocu. Krpa se tada kao fitilj umetne u grli boce. Kada opazimo cilj, upalimo fitilj, a boca se baci dovoljno jako kako bi se mogla razbiti. FITILJ MJEAVINA BENZINA I ULJA
Ilustracija C-17 Molotovljev koktel

DOBRO ZALJEPLJENO

UPOZORENJE Pobrinite se za odravanje sigurne udaljenosti kada bacate Molotoljev koktel. Upozorite ljudstvo da e te ga baciti. Bacite ga u suprotnom smjeru od ljudstva i zapaljivih materijala. Ne puite dok pravite ureaj. h. Bunker bomba (Ilustracija C-18) je improvizirana eksplozivno zapaljivo oruje koje se najbolje koristi protiv utvrenih poloaja i prostorija. Ovu prirunu metodu bi radije trebalo koristiti sa mehanikim nego sa elektrinim sistemom za aktiviranje. Za pravljenje bunker bombe potreban je sljedei materijal; 1 kutija municije linog oruja; 3.8 lit. benzina; 15 m tapina; 1 neelektrini detonator; 1 M60 starter upaljaa; 2.30 m vremenski tempiranog upaljaa M700; 90 gr smjese za zgunjavanje M4; 1 potezna svjetlea raketa M49 ili projektil M34 BF.
238

TP 90-10-1

(1) Korak 1. Kutiju municije napunite zgusnutim zapaljivim gorivom i pobrinite se da ne curi. (2) Korak 2. Priruni biureaj koji se 15 puta omota oko sredine kutije koristei 13.5 m tapina. Ostavite 60cm odmotanog kako biste prikaili starter i starter upaljaa. (3) Korak 3. Strater zalijepite trakom potezna svjetlea raketa M49 ili M34BF projektil) na ruku kutije. (4) Korak 4. Kraj nenamotanog kraja tapina stavite ispod ruice startera i zalijepite ih trakom. (5) Korak (5). Prikaite M60 starter upaljaa i neelektrini detonator na M700 vremensko tempirani upalja. (6) Korak (6). Prikaite mehaniki sistem za aktiviranje za drugi nenamotani kraj tapina pravei petlju u tapinu i prikaujui inicijalnu kapislu na njega. (7) Korak (7). Izvadite osigura iz startera ( potezna svjetlea raketa M49 ili projektil M34 BF). Ureaj je spremna za aktiviranje. UPOZORENJE Ureaj nikad ne bi trebalo nositi drei ga za ruku ili starter. Osigura startera izvadite samo onda kada je vrijeme da se ureaj upotrijebi. Izuzetnu panju poklonite rukovanju ili noenju neelektrinih sistema za aktiviranje. Inicijalnu kapislu zatitite od udara i velike vruine. Ne dozvolite da tempirni upalja bude udaren ili uvoren. Ukoliko se to desi, moemo omesti put baruta i izazvati sluajno aktiviranje. Uvucite tapin i izvucite osigura startera vremensko tempiranog upaljaa samo kada je vrijeme da se ureaj i upotrijebi.
1. Kutija za municiju. 2. 15 m tapina. 3. Starter. 4. Ostatak nenamotanog tapina. 5.Upalja M60 i vremensko tempirani upalja M700. 6. Ostatak nenamotanog tapina. 7. Osigura startera. Ilustracija C-18 Bunker bomba napravljena od kutije za municiju 239

TP 90-10-1

C-7. SIGURNOST Najvea opasnost za vlastite snage od miniranja je otpad koji odbacuje eksplozija. Voe se moraju pobrinuti da se provode zatitne mjere. Sigurna udaljenost navedena u tabeli C-2 pokazuje opasnost od efekata miniranja. a. Ovo su pravila koja se koriste prilikom miniranja: Eksplozivnu mainu drati pod kontrolom podoficira; U svakom trenutku dok vrimo aktiviranje naprave, trebalo bi nositi ljem; Neopaljenu pristupi sa izuzetnom panjom; Oistite sobu i zatitite ljudstvo kada ruite (MES) unutranje zidove. b. Neka punjenja trebalo bi da budu prije pripremljena, bez detonatora, kako biste utedili vrijeme napr. 4.5 do 9 kg probojnog punjenja C4, priruna oblikovana punjenja su u kutijama br. 10. C4 koristite za probijanje tvrdih ciljeva ( konstrukcija od cigle). Ne rizikujte. Ne dijelite odgovornost za posao sa eksplozivom. Ne mijeajte eksplozive i detonatore. Ne nosite eksplozive i kapisle zajedno.
KG EKSPLOZIVA KG EKSPLOZIVA 68 79 91 102 113.5 125 136 147.5 159 170 181.5 i vie

SIGURNA UDALJENOST U METRIMA 300 311 327 342 356 369 392 413 431 449 465 500

SIGURNA UDALJENOST U METRIMA 514 560 585 609 630 651 670 688 705 722 737 750

0.5 do 13 13.5 16 18 20.5 23 27 32 36 41 45 57

NAPOMENA: Ove udaljenosti e biti modifikovane u borbi kada su trupe u drugim zgradama, iza uglova ili iza interventnih zidova.

Tabela C-2 Minimalna sigurna udaljenost za ljudstvo na otvorenom 240

TP 90-10-1

Dodatak D PODZEMNE OPERACIJE

Poznavanje prirode i lokacije podzemnih objekata je od velike vrijednosti kako za branioca tako i za napadaa na urbanom terenu.. Kako bi se iskoristile prednosti podzemnih objekata, potrebno je detaljno izvianje. Ovaj dodatak opisuje tehnike koje se koriste za uskraivanje neprijatelju da koristi ove elemente, taktiku vrijednost tehnika podzemnih prolaza i psiholoke aspekte produenih operacija u podzemnim prolazima. D-1. TAKTI^KA VRIJEDNOST U veim gradovima, podzemni elementi ukljuuju podzemne garae, podzemne hodnike, metro linije, tunele (Ilustracija D-1), kanalizaciju i odvodne kanale. Veina ovih elemenata omoguava kretanje vie trupa. ak i u manjim evropskim gradovima, kanalizacija i odvodni kanali omoguavaju vojnicima kretanje ispod podruja borbenih djejstava te da izau iza neprijatelja.

POVRINA ULICE

ELEKTRIKA GAS/VODA

KANALIZACIJA/ ODVODNI KANALI

TELEFON

a. Podzemni prolazi napadau pruaju zaklonjeni put u i kroz izgraeno podruje. Ovo neprijatelju omoguava da pokrene svoj napad du cesta koje vode u grad dok istovremeno infiltrira manje snage u pozadinu neprijatelja. Cilj ovakvog napada je brzo ubacivanje jedinice u pozadinu neprijatelja, te time, ometanje njegove odbrane i zapreavanje pravaca izvlaenja za njegove isturene odbrambene snage. b. Ovisno o snazi i dubini odbrane, napad du podzemnih putova prilaza vrlo lahko moe postati glavni pravac napada. ak iako poetna nastojanja ispod zemlje nisu odmah uspjena, to prisiljava neprijatelja da se bori na dva nivoa te da svoja sredstva razvue na vie od same borbe na nivou povrine ulice. c. Postojanje podzemnih prolaza prisiljava branioca da izgraeno podruje brani iznad i ispod zemlje. Prolazi su vei minus braniocima nego napadaima. Ipak, podzemni prolazi daju i neke prednosti. Kada ih se dobro izvidi i kad su kontrolisani od strane branilaca, onda podzemni prolazi pruaju izvrsne zaklonjene puteve za pokrete pojaanja ili zapoinjanje protunapada. Oni takoer pruaju i gotove linije komunikacije za kretanje snabdijevanja i evakuaciju nastradalih, a mogu sluiti i za dotur zaliha za isturene ete. Podzemni prolazi braniocu takoer pruaju gotove vodove za komunikacijske ice, ime su one zatiene od gusjeniastih vozila i indirektne vatre.
241

TP 90-10-1

D-2. USKRA^IVANJE NEPRIJATELJA Podzemni tereni odgovaraju braniocu samo do one mjere dok uspijeva onemoguiti napadaa da se koristi njima. Branilac u ovome ima prednost, imajui u vidu skuenost i tamu tih prolaza, gdje manja grupa odlunih vojnika u pripremljenom poloaju moe da porazi brojano jae snage. a. Tuneli napadau pruaju jako malo zaklona i maskiranje osim tame i bilo kakvih prepreka nastalih ljudskim djelovanjem. Podzemni prolazi pruaju usko polje vatre i pojaavaju efekat bombi. Prepreke na sjecitima tunela predstavljaju izuzetna mjesta za zasjedu te podzemne prolaze pretvaraju u smrtonosne labirinte. Ove prepreke se mogu brzo napraviti upotrebom naslaga otpada, namjetaja, i dijelova naputenih automobila, a sve to i u kombinaciji sa M18A1 minama i MRUD. b. Prvo se mora napraviti detaljno izvianje podzemnog terena i kanalizacionog sistema. Da bi bili efikasni, prepreke se moraju locirati na vanim sjecitima mree prolaza tako da napadaa stave u zamku zone ubijanja, a da braniocu omogue slobodu kretanja (Ilustracija D-2).

PRAVAC NAPADA

Ilustracija D-2 Odbrana kanalizacionog sistema 242

TP 90-10-1

D-3. TEHNIKE PODZEMNOG IZVI\ANJA Misija lokalnog izvianja (podruje odgovornosti voda ili ete) trebalo bi da se da elementu veliine odjeljenja (est ili sedam ljudi). U odjeljenju je dovoljno vojnika da prikupe potrebne informacije a da pri tom ne smetaju jedan drugom u skuenom tunelu. Samo u izuzetno velikom podzemnom elementu trebalo bi poveati patrolu. a. Voa patrolne jedinice svoju patrolu bi trebalo da organizuje sa dva strije-lca jedan zaduen za osiguranje sprijeda (osnovni ovjek) i jedan zaduen za stranje osiguranje (Ilustracija D-3). Voa patrole kree se odmah iza osnovnog ovjeka, vri navigaciju i evidenciju podataka koje prikupi patrola. Bomba bi trebalo da slijedi vou patrole, a iza njega bi trebalo da budu miner. Dva strijelca bi trebali biti lijevo kao osiguranje na taki ulaska. Oni su odgovorni za otkrivanje neprijatelja koji bi mogao doi u kontakt sa pozadinom patrolne jedinice a slue i kao veza izmeu voe patrole i nadreenih komandi.

OSTANAK IZA TAKE SIGURNOSTI

VOA PATROLE

STRANJE OSIGURANJE BOMBA MINER

Ilustracija D-3 Organizacija patrolne jedinice

b. Voa patrole bi trebalo da nosi kartu, busolu, plan ulica i teku gdje je napisao informacije koje mora prikupiti za komandira voda. Bomba bi trebalo da nosi alat potreban otvaranje poklopaca na ahtovima. Ukoliko patrola treba da pree vie od 200 do 300 metara, ili ukoliko komandir voda bombau naloi da treba ponijeti telefon TA-1 i namotaj ice XM-306A radi uspostavljanja veze. (Radio ureaji su nepouzdani u ovom okruenju). Osnovni ovjek bi trebalo da bude opremljen naoalama za nono osmatranje kako bi zadrao mo osmatranja u kanalizaciji. c. Svi vojnici koji ulaze u kanalizaciju, trebalo bi da imaju skicu kanalizacije ukljuujui sjever, azimute, udaljenosti i ahtove. takoer bi trebalo da nose zatitnu masku, lampe, rukavice i kredu za oznaavanje elemenata du puta. Patrola bi takoer trebalo da bude opremljena sa 40 metara sigurnosnog konopca na koji e svaki ovjek biti privezan. Kako bi u skliskoj kanalizaciji i odvodima poboljali svoje gazite, lanovi patrole bi trebalo da omotaju bodljikavu icu oko izama.
243

TP 90-10-1

d. Stalna briga trupa koje provode podzemne patrole je protivhemijska odbrana. Neprijateljski hemijski agensi koji se koriste u tunelima su visoke koncentracije i bez uslova za provjetravanjem. Automatski alarmni sistem M8 za otkrivanje hemijskih agensa kojeg nosi glavni ovjek, prua trenutno upozorenje o prisustvu hemijskog agensa. Na prvu indikaciju o prisutvu tetnih gasova patrola bi trebalo da stavi zatitne maske. e. Povrh neprijateljskih hemijskih agensa, odurni gasovi iz kanalizacije takoer mogu predstavljati prijetnju. Ove gasove ne moe otkriti alarmni sistem za otkrivanje hemijskih agensa M8, niti mogu da budu u potpunosti filtrirani od strane zatitne maske. Fiziki znakovi njihovog prisustva tetnim koliinama su nauzeja i vrtoglavica. Voa patrole stalno bi trebalo da pazi na ove znakove i poznaje najkrai put do povrine radi svjeeg zraka. f. Jednom kada se parola organizuje i opremi, odlazi do ulaza u tunel, a koji je obino aht. Nakon skidanja poklopca ahta patrola eka 15 minuta prije ulaska kako bi omoguili izlazak bilo kakvih gasova. Nakon toga glavni ovjek se sputa u tunel kako bi provjerili da li je vazduh siguran za udisanje te da li je kretanje ogranieno. Glavni ovjek bi trebalo da ostane 10 minuta u tunelu prije nego to ostatak patrole ue. Ukoliko se razboli ili bude izloen opasnosti, moe biti izvuen napolje sigurnosnim konopcem. g. Kada se patrola kree kroz tunel, glavni ovjek se kree oko 10 metara ispred voe patrole. Ostali lanovi patrole odravaju razmak od 5 metara. Ukoliko voda u tunelu tee bre od 2.5 metara u sekundi ili ukoliko kanalizacija sadri klizave prepreke, ta razdaljina bi trebalo da poveata kako bi se sprijeilo da padnu svi lanovi patrole ukoliko se jedan ovjek oklizne. Svi lanovi patrole trebalo bi da budu vezani sigurnosnim konopcem kako bi ih lahko mogli izvui iz opasnosti. ovjek sa stranjeg osiguranja kredom oznaava put tako da druge trupe mogu pronai patrolu. h. Voa patrole bi trebalo da zabiljei azimut i broj koraka od svakog skretanja koje napravi u tunelu. Kada se susretne sa otvorom ahta prema vrhu, glavni ovjek ga treba da otvori i odredi lokaciju. Upotreba signala raspoznavanja (Ilustracija D4) spreava da vlastite snage sluajno ne ubiju glavnog ovjeka kad se pojavi na povrini. i. Jednom kada se patrola vrati i podnese izvjetaj, komandir voda mora odluiti kako e koristiti tunel. U napadu tunel moe pruiti zaklonjeni put za pokret iza neprijateljske odbrane. U odbrani tunel moe pruiti zaklonjen prolaz izmeu poloaja. U bilo kojem sluaju lanove patrole bi du puta trebalo koristiti kao vodie. j. Ukoliko e se tunel blokirati, vod bi trebalo da postavi bodljikavu icu, ureaje za rano upozoravanje i protupjeadijske mine. Postavljanje poloaja sa dva ovjeka na ulazu u kanalizaciju (Ilustracija D-5) prua osiguranje od neprijateljskih pokuaja da priu odbrani voda, a treba ih napustiti kada se voda digne. Na poloaju treba da bude osvjetljenje sa detonacijom po komandi. Dok oslukuju neprijatelja, vojnici koji dre ovaj poloaj, ne bi trebalo da imaju epove za ui (oni se stavljaju u ui neposredno prije otvaranja vatre). Zatvoreni prostor do opasnih razmjera pojaava zvukove oruja pri djejstvu. Nadpritisak od granata, mina i mina iznenaenja koje eksplodiraju u kanalizaciji ili tunelu, moe da ima razliite efekte na nae snage i to od pucanja bubne opne do rana od leteeih krhotina. Takoer gasovi na koje se
244

TP 90-10-1

naie u kanalizaciji mogu se zapaliti od eksplozivnog efekta municije. Iz tih razloga u tunelima i kanalizaciji trebalo bi se koristiti lino oruje. Vlastito ljudstvo bi trebalo biti napolju ili izvan domaaja efekata detonacije mina ili kod miniranja. Vojnici bi trebalo da stave zatitnu masku na prvi znak hemijske prijetnje.

Ilustracija D-4 Znakovi raspoznavanja

Ilustracija D-5 Poloaj sa dva ovjeka postavljen na ulazu u kanalizaciju

D-4. PSIHOLO[KA RAZMATRANJA Borbene operacije u podzemnim prolazima dosta su slini borbi tokom noi. Psiholoki faktori koji utiu na vojnike tokom nonih operacijam, smanjuju povjerenje, prouzrokuju strah i poveavaju osjeaj izoliranosti. Ovaj osjeaj izoliranosti se nadalje poveava skuenou tunela. Raspored u tunelu moe zahtijevati veu rasprenosti izmeu poloaja nego to je to uobiajeno na umovitom terenu.
245

TP 90-10-1

a. Voe moraju provoditi mjere koje umanjuju osjeaj straha i izoliranosti koje vojnici osjeaju u tunelima. Ove mjere ukljuuju obuku starjeina, fiziku i mentalnu kondiciju, disciplinu spavanja i upravljanje stresom. b. Voe odravaju vezu sa vojnicima koji dre poloaje u tunelima bilo linom posjetom ili poljskim telefonom. Veza vou informie o taktikoj situaciji kao i o mentalnom stanju njegovih vojnika. Mogunost obuke tokom borbenih operacija je ograniena, mada je vojnicima koji dre poloaje ispod zemlje potrebno dati to vie informacija o organizaciji tunela i vanosti misije. Trebalo bi da budu brifirani o planovima za sluaj nepredvienih okolnosti i rezervnim poloajima ukoliko osnovni poloaji postanu neodrivi. c. Fizika i mentalna kondicija moe se odravati periodinim rotiranjem vojnika van tunela kako bi se mogli uspraviti i hodati na svjeem zraku i suncu. Upravljanje stresom je takoer operativni faktor u tunelima. Historijski, borba u izgraenom podruju je jedna od najstresnijih formi borbe. Stalan mrak i ogranien prostor za manevrisanje moe kod vojnika proizvesti vie stresa nego uline borbe.

246

TP 90-10-1

Dodatak E BORBENI POLO@AJI

Vaan odbrambeni zadatak na nivou desetine ili voda u borbi u naseljenom podruju je priprema borbenih poloaja. Borbeni poloaji u naseljenom podruju obino se rade unutar zgrada i odabiraju se na osnovu analize podruja u kome se nalazi zgrada i individualnih karakteristika zgrade. E-1. RAZMATRANJA Voe bi trebalo da razmotre sljedee faktore kada uspostavljaju borbene poloaje. a. Za{tita. Voa bi trebalo da odabere zgrade koje pruaju zatitu od direktne i indirektne vatre. Zgrade od armiranog betona sa tri ili vie spratova pruaju odgovarajuu zatitu, dok zgrade napravljene od drveta, montane ili od drugih lahkih materijala moraju biti ojaane kako bi imale adekvatnu zatitu. Zgrade sa jedan ili dva sprata bez jakog podruma su ranjive na indirektnu vatru i zahtijevaju izgradnju pokrivke nad glavom za svaki borbeni poloaj. b. Raspr{enost. Poloaj ne bi trebalo uspostaviti u jednoj zgradi kada je mogue zauzeti dvije ili vie zgrada koje omoguavaju meusobno podravanje vatrom. Poloaj u jednoj zgradi, bez meusobne podrke, lahko je zaobii, izolirati i zatim iz bilo kojeg pravca unititi. c. Maskiranje. Zgrade koje su oigledni odbrambeni poloaji (koje neprijatelj lahko moe uzeti za metu) ne bi trebalo odabirati. Zahtjevi o pitanju bezbijednosti i polja vatre mogu zahtijevati zauzimanje izloene zgrade. Dakle, ojaanja pruaju pogodnu zatitu unutar zgrade. d. Polja vatre. Kako bi sprijeili izoliranje, poloaji moraju biti u mogunosti da se meusobno podravaju te imati polja vatre u svim smjerovima. ienje polja vatre moe zahtijevati ruenje susjednih zgrada upotrebom eksploziva, ininjerijske opreme i prirunih terenskih sredstava. e. Zaklonjeni putevi. Odbrambeni poloaj bi trebalo da ima bar jedan zaklonjeni put koji omoguava snabdijevanje, medicinsku evakuaciju, pojaavanje ili izvlaenje iz zgrade. Put se moe napraviti na jedan od sljedeih naina: Kroz zidove susjednih zgrada; Kroz podzemne sisteme; Kroz komunikacijske traneje; Iza zatitnih zgrada. f. Osmatranje. Zgrada mora omoguiti osmatranje neprijateljskih pravaca prilaza i susjednih sektora odbrane. g. Rizik od po`ara. Voe bi trebalo da izbjegavaju odabiranje poloaja u zgradama sa rizikom od poara. Ukoliko se moraju zauzeti strukture koje su zapaljive, opasnost od zapaljivanja se moe smanjiti kvaenjem neposrednog okruenja, stavljanjem 2.5 cm pijeska na pod te obezbjeivanjem aparata i opreme za gaenje poara. Takoer, putevi za izvlaenje moraju biti pripremljeni za sluaj poara. h. Vrijeme. Vrijeme potrebno za pripremu odbrambenog poloaja moe postati najvaniji faktor. Ukoliko nemamo dovoljno vremena, ne bi trebalo koristiti zgrade

247

TP 90-10-1

kojima su potrebne obimne pripreme. Zgrade locirane u manje poeljnim podrujima koja zahtijevaju malo dorade, vjerojatno mogu postati centri odbrane. E-2. PRIPREMA Priprema borbenog poloaja zavisi od ispravnog odabira i izgradnje. a. Odabiranje polo`aja. Svakom oruju trebalo bi da bude dodijeljen primarni sektor vatre kako bi pokrivalo neprijateljske prilaze. Rezervni poloaji koji nadgledaju primarni sektor, takoer bi trebalo da budu odabrani. Ovi poloaji obino su locirani u susjednoj sobi na istom spratu. Svakom oruju mora biti dodijeljen dopunski poloaj kako bi djelovalo u napadima iz drugih pravaca, kao i KZL (Ilustracija E-1). b. Polo`aj zgrade. Postoji mnogo naina za postavljanje borbenog poloaja unutar zgrade.

P PRIMARNI POLOAJ GLAVNI PRAVAC VATRE

S SEKUNDARNI POLOAJ SEKUNDARNI PRAVAC VATRE

POKRIVKA NAD GLAVOM NIJE PRIKAZANA

POLOAJ STRIJELCA NA NIIM SPRATOVIMA

INDIVIDUALNI POLOAJ Ilustracija E-1 Poloaj oruja 248

TP 90-10-1

PRIMARNI POLOAJ VREE SA PIJESKOM VREE SA PIJESKOM DOPUNSKI POLOAJ Navlaiti podruje bljeska sa usta cijevi. Orujem se djeluje pod uglom kroz otvor. Usta cijevi/bljesak ne bi trebalo da izviruju izvan zidova.

POLO@AJ MITRALJEZA NA PRVOM SPRATU

NAMOTAJ BODLJIKAVE ICE

KANAL ZA RUNE BOMBE SKLONITE

VATRENI POLO@AJ U PODRUMU

PODRKA ZGRADE BLOKIRANO KAD NIJE U UPOTREBI

ODMAKNITE SE OD PODRKE

VATRENI POLOAJ U UGLU

Ilustracija E-1 Poloaj oruja (nastavak) 249

TP 90-10-1

POLOAJ IZA UNUTRANJEG ZIDA

Ilustracija E-1 Poloaj oruja (nastavak)

(1) Polo`aj na prozoru. Vojnik bi trebalo da klekne ili stoji sa bilo koje strane prozora. Radi ispaljivanja prema dolje sa viih spratova, uza zid se mogu staviti stolovi ili slini predmeti kako bi se dobila dodatna elevacija, ali se njihovim postavljanjem mora sprijeiti virenje oruja kroz prozor. Voe bi trebalo da pregledaju poloaje kako bi odredili irinu sektora po kojem svako oruje moe djelovati (Ilustracija E-2). (2) Pu{karnice. Da bi izbjegli jednolinost stalnog otvaranja vatre kroz prozor, u zidovima bi trebalo pripremiti i pukarnice. Vojnici ne bi trebalo da otvaraju vatru direktno kroz pukarnicu kako bi poveali individualnu zatitu.

Ilustracija E-2 Poloaj na prozoru 250

TP 90-10-1

(a) Za svako oruje obino je potrebno nekoliko pukarnica (osnovni, rezervni i dodatni poloaji). Broj pukarnica se mora paljivo razmotriti jer mogu oslabiti zidove i umanjiti zatitu. Prije nego se napravi veliki broj pukarnica potrebno je konsultovati ininjeriju. Pukarnice bi trebalo praviti probijanjem ili buenjem zidova te bi ih trebalo smjetati tamo gdje su zaklonjene. Pravljenje pukarnica miniranjem moe rezultirati velikim rupama lahko uoivim od strane neprijatelja. (b) Pukarnice bi trebalo da budu konusnog oblika kako bi se dobio irok luk vatre, kako bi se olakalo djelovanje po visokim i niskim metama, te kako bi se smanjio otvor vanjske rupe (Ilustracija E-3). Ivice pukarnice se odlamaju kada ih pogodi metak, te stoga zatitna tkanina, kao i prazne vree sa pijeskom privrene bodljikavom icom umanjit e efekat rikoea. Kada se ne koriste, puakrnice bi trebalo zatvoriti vreama pijeska kako bi se sprijeilo da neprijatelj otvara vatru u njih ili da osmatra kroz njih. (c) Pukarnice bi takoer trebalo pripremiti u unutranjim zidovima i plafonima zgrada kako bi se omoguilo voenje borbe unutar poloaja. Unutranje pukarnice bi trebalo da pokrivaju stepenice, hodnike i nezauzete prostorije, a trebale bi da budu zaklonjene slikama, zavjesama ili namjetajem. Pukarnice u podu braniocu omoguavaju da otvori vatru po neprijatelju na niim spratovima linim naoruanjem i bombama. BONI POGLED POGLED ODOZGO

VANI

UNUTRA

UNUTRA PUKARNICA

PUKARNICA

VREE SA PIJESKOM

Ilustracija F-3 Konusne pukarnice 251

TP 90-10-1

(d) Iako zidovi donekle pruaju frontalnu zatitu, ipak bi trebalo da budu ojaani vreama za pijesak, namjetajem ispunjenim zemljom ili drugim prirunim sredstvima. Svaki poloaj trebalo bi da ima pokrivku nad glavom i zatitu u svim pravcima (Ilustracija E-4).

Ilustracija E-4 Poloaj sa pokrivkom nad glavom i zatitom u svim pravcima

c. Ostali gra|evinski zadaci. Potrebno je uraditi ostale graevinske zadatke u podrumu, u prizemlju i na gornjim spratovima. (1). Podrum i prizemlje. Podrum zahtijeva pripreme sline onima za prizemlje. Bilo koji podzemni sistem kojeg branioci ne koriste, a koji neprijatelju prua pristup poloaju, mora se blokirati. (a) Vrata. Vrata koja se ne koriste trebalo bi zakljuati, zakovati, blokirati te ojaati namjetajem, vreama sa pijeskom ili drugim terenskim prirunim sredstvima. Na vanjska vrata moe se staviti mina iznenaenja od strane ininjerije ili drugog obuenog osoblja. (b) Hodnici. Ukoliko nisu potrebni za kretanje branilaca, hodnike bi trebalo blokirati namjetajem ili bodljikavom icom (Ilustracija E-5). Ukoliko postoji odobrenje mogu se staviti i mine iznenaenja. (c) Stepenice. Branioci bi trebalo da blokiraju stepenice koje ne koriste namjetajem i bodljikavom icom (Vidi ilustraciju E-5)ili ih u suprotnom treba da uklone. Ukoliko je mogue sve stepenice bi trebalo da budu blokirane, a koristiti ljestve za kretanje izmeu spratova te i njih kada se ne koriste treba skidati. Mine iznenaenja bi trebalo postaviti takoer i na stpenicama. (d) Prozori. Svo staklo bi trebalo skinuti. Prozore koji se ne koriste trebalo bi blokirati ploama i vreama s pijeskom.
252

TP 90-10-1

Ilustracija E-5 Blokiranje hodnika i stepenita (e) Borbeni poloaji. Borbene poloaje bi trebalo praviti na spratovima. Ukoliko nema podruma, borbeni poloaji mogu pruiti dodatnu zatitu od tekih oruja direktne vatre.
POGLED ODOZGO RAZMAK STROPA

BONI POGLED

S KVADRAT

NENOSIVI ZID

NOSIVI ZID

KLIN Podupirae stropa trebalo bi postaviti paralelno sa razmakom stropa.

(f) Stropovi. Podrka koja moe izdrati teret uta sa gornjih spratova trebalo bi da se stavi ispod stropova. (g) Prostorije koje se ne upotrebljavaju. Prostorije koje nisu potrebne za odbranu trebalo bi blokirati bodljikavom icom ili minama iznenaenja. (2) Gornji spratovi. Gornji spratovi zahtijevaju istu zatitu kao i prizemlje. Prozori nebi trebalo da budu blokirani, ali bi trebalo da budu pokriveni icom koja spreava ubacivanje granata izvana. ica bi pri dnu trebalo da bude olabavljena kako bi braniocima omoguavala izbacivanje bombi. (3) Unutra{nji putevi. Putevi su potrebne kako bi se braniocima omoguilo kretanje unutar zgrade radi djelovanja po neprijatelju iz bilo kojeg pravca. Putevi za izvlaenje takoer treba da budu planirani i izgraeni kako bi omoguili brzu evakuaciju iz prostorije ili zgrade. Male rupe (zvane miije rupe) trebalo bi da se
253

TP 90-10-1

naprave u zidovima kako bi se omoguilo kretanje izmeu prostorija. Jednom kada se branilac povue na drugi nivo, takve rupe bi trebalo jasno oznaiti kako za dnevnu tako i za nonu identifikaciju. Sveukupno ljudstvo treba da bude obavijeteno gdje su locirani razliiti putevi. Trebalo bi da se provode uvjebavanja kako bi se svako upoznao sa putevima (Ilustracija E-7).

Ilustracija E-7 Kretanje izmeu spratova

(4) Spre~avanje po`ara. Zgrade koje imaju drvene podove i stropove zahtijevaju dodatne mjere zatite od poara. Potkrovlje i ostali drveni spratovi trebali bi da budu pokriveni sa 2.5 cm pijeska i zemlje, a trebalo bi da se postave i kante sa vodom za trenutnu upotrebu. Materijal za borbu protiv vatre (zemlja, pijesak, aparati za gaenje poara i deke) trebalo bi da se postave na svaki sprat za trenutnu upotrebu. Spremnike vode i kade bi trebalo napuniti kao rezervu za borbu protiv poara. Svu struju i gas bi trebalo iskljuiti. Prekidi vatre bi se mogli napraviti unitavanjem zgrada koje se naslanjaju na odbrambeni poloaj. (5) Veza. Telefonske linije bi trebalo da budu poloene kroz susjedne zgrade, podzemne sisteme ili ukopane u plitke kanale. Radio antene se mogu zakloniti postavljajui ih meu civilne TV antene naslonjene na dimnjake ili na prozore koji usmjeravaju FM komunikacije suprotno od neprijateljskih sistema ranog upozorenja i osmatranja sa zemlje. Telefonske linije unutar zgrade trebalo bi da budu postavljene kroz zidove i podove.
254

TP 90-10-1

(6) [ut. Dijelovi uta zgrade pruaju dodatni zaklon i maskiranje za postavljanje naoruanja a trebalo bi da se izvode od strane obuenih ininjeraca. (7) Krovovi. Poloaji u zgradama sa ravnim krovovima zahtijevaju prepreke koje e omoguiti slijetanje helikoptera na krov. Krovovi koji su pristupani sa susjednih struktura, trebalo bi da budu pokriveni bodljikavom icom ili drugim prirunim sredstvima te moraju biti uvani. Ulazi u zgradu sa krova, ukoliko je to kompatibilno sa ukupnim planom odbrane, trebalo bi da budu blokirani. Bilo koja struktura sa vanjske strane zgrade, koja moe pomoi u pristupu zgradi radi zauzimanja gornjih spratova ili krovova, trebalo bi da se blokira ili ukloni. (8) Prepreke. Prepreke bi trebalo postaviti uz zgradu kako bi zaustavile tenkove i usporile pjeadiju. (9) Polja vatre. Polja vatre bi trebalo poboljati oko odbrambenih poloaja. Odreene zgrade bi trebalo sruiti kako bi se poveala polja vatre. Prepreke za protutenkovske projektile, kao to su to telefonske ice trebale bi se raistiti. Mrtvi prostor bi trebalo pokriti minama i preprekama. E-3. POLO@AJI OKLOPNIH VOZILA Borbeni poloaji za tenkove i borbena oklopna vozila su vani za kompletan i efikasan odbrambeni plan u naseljenom podruju. a. Polo`aji za borbena oklopna vozila. Poloaji za oklopna vozila se biraju i razvijaju kako bi se postigao najbolji zaklon, maskiranost, osmatranje i polje vatre uz istodobno zadravanje pokretljivosti vozila. (1) Ukoliko su polja vatre ograniena samo na ulice, trebalo bi da se koriste poloaji sa kupolom u visini zaklona radi zaklona i otvaranja vatre direktno niz ulice (Ilustracija E-8). Sa tih poloaja tenkovi i BoV Bradely su zatieni te se brzo mogu kretati na rezervne poloaje. Zgrade koje se uruavaju zbog neprijateljske paljbe, minimalan su rizik za oklopno vozilo i posadu.

Ilustracija E-8 Poloaj sa kupolom u visini zaklona 255

TP 90-10-1

(2) Skriveni poloaj (Ilustracija E-9) pokriva i zaklanja vozilo do trenutka izlaska na poloaj radi djelovanja po meti. Poto posada nee biti u mogunosti da vidi nadolazee neprijateljske vojnike, osmatra iz posade ili oblinje pjeadije mora biti sakriven u susjednoj zgradi kako bi upozorio posadu. Osmatra otkriva metu i signalizira oklopnom vozilu pokret na vatreni poloaj i otvaranje vatre. Nakon otvaranja vatre tenk ili BoV Bradely odlazi na rezervni poloaj kako ne bi doveo u opasnost jednu lokaciju.

OSMATRA

PRAVAC VATRE

Ilustracija E-9 Skriveni poloaj

(3) Skriveni poloaj u zgradi (Ilustracija E - 10) prikriva vozilo unutar zgrade. Ako ne postoji pristup skrivenim poloajima u podrumu, ininjerci moraju procijeniti izdrljivost poda zgrade i pripremiti poloaj za vozilo. Kada poloaj bude otkriven, potrebno je evakuisati se sa istoga kako bi se izbjegle neprijateljske vatre.
ZAKLON IZA ZGRADE POBOLJAN ZAKLON POBOLJAN ZAKLON

SKRIVENI POLO@AJ RA[TRKANE PORODI^NE U ZGRADI KU]E POBOLJAN PODZEMNA SKRIVENI GARAA POBOLJAN POLOAJ SKRIVENI SKRIVENI POLOAJ SKRIVENI POLOAJ ZAKLON IZA POLOAJ ZGRADE ZAKLONJENA KUPOLA PODRU^JE VISOKOG PODIZANJA INDUSTRIJSKA ZONA

Ilustracija E-10 Skriveni poloaj u zgradi 256

TP 90-10-1

E-4. POLO@AJI VO\ENIH PROTUTENKOVSKIH PROJEKTILA Protutenkovski voeni projektili moraju se koristiti u podrujima koja maksimiziraju njihove sposobnosti u izgraenim podrujima. Nedostatak zatitnog transporta moe zahtijevati ispaljivanje oruja iz unutranjosti ili iza zgrade ili iza zaklona zatitnog terena (Ilustracija E-11).

ZAKLON

ZAKLON

VoP iz unutranjosti zgrade Borbeono Bradely

BoV Bradely vozilo OTVARANJE VATRE I KRETANJE

oklopno

Ilustracija E-11 Poloaji protutenkovskih voenih projektila a. Kada se PTVP ispaljuju sa vozila, sa nivoa ulice ili sa borbenih poloaja na donjim spratovima, moe doi do ometanja leta projektila od strane uta. Kada se ispaljuju niz ulicu, projektili moraju imati najmanje 76 cm istog prostora iznad uta. Ostale prepreke letu projektila su drvee i bunje, vozila, televizijske antene, zgrade, elektrovodovi, zidovi i ograde. b. LPTO je najbolje iskoristiv u naseljenom podruju jer njegova minimalna distanca aktiviranja od 10 metara dozvoljava upotrebu na kratkim dometima. LPTO te ostala lahka i srednja protutenkovska oruja nisu efikasna protiv ela modernih borbenih tenkova. Poto tenkovi najmanje oklopne zatite imaju na vrhu i stranjoj platformi, tako je po tenk vea prijetnja kad sa na njega djeluje odozgo te bi zbog tog razloga LPTO trebalo da bude ispaljivan nadolje prema tenkovima. E-6. SNAJPERSKI POLO@AJI Snajperi doprinose borbi u naseljenom podruju otvaranjem vatre po odabranim neprijateljskim vojnicima. Efikasna snajperska organizacija moe neprijatelju zadati vie problema nego kad bi se upotrijebilo vie vlastitih vojnika. a. Opta podruja (zgrada ili grupa zgrada) su odreena kao snajperski poloaji (Ilustracija E-12, stranica E-12) ali snajperista odabire najbolji poloaj za djelovanje. Poeljne su zgrade od cigle koje nude najbolju zatitu, dalekometna polja vatre i sveobuhvatno osmatranje. Snajperista takoer odabire nekoliko sekundarnih i pomonih poloaja kako bi pokrio svoje podruje odgovornosti. b. Prioriteti djelovanja za snajpere odreuju se relativnom vanou mete za efikasno voenje operacija od strane neprijatelja. Meu snajperske mete obino
257

TP 90-10-1

spadaju k-diri tenkova, lanovi posade, oruja direktne vatrene podrke, lan posade oruja sa opslugom posade, oficiri, istureni osmatrai i radiotelefonisti. c. Naseljena podruja esto ograniavaju djelovanje snajpera niz i preko ulica dok otvoreni dijelovi omoguavaju djelovanje na velikim dometima. Snajperi se mogu koristiti za pokrivanje krovova, prepreka, mrtvog prostora i upljina u KZV.

POKRIVANJE PREPREKA

POKRIVANJE UPLJINA U KZV

POKRIVANJE KROVOVA

POKRIVANJE MRTVOG PROSTORA

Ilustracija E-12 Snajperski poloaji

258

TP 90-10-1

Dodatak F NAPAD NA ZGRADE I NJIHOVO ^I[]ENJE

Na nivou voda i odjeljenja, glavni borbeni zadaci u naseljenom podruju su napadanje i ienje zgrada, a to ukljuuje potiskivanje vatre, napredujuih jurinih pjeadijskih snaga, jurianje na zgrade i reorganizovanje jurinih snaga. F-1. ZAHTJEVI Bez obzira na karakteristike struktura ili tip naseljenog mjesta, postoje etiri meusobno povezana zahtjeva pri napadanju branjenih zgrada: vatrena podrka, pokret, juri i reorganizacija. Pravilna primjena i integracija ovih zahtjeva smanjuje rtve i ubrzava ostvarenje misije. Primjenu odreuje tip zgrada koje se napadaju i priroda naseljenog podruja u okruenju. Na primjer, gradovi srednje veliine imaju brojne otvorene prostore, veliki gradovi imaju stanove na visini, te industrijske i transportne zone koje su razdvojene parkinzima ili parkovima. Potrebna je poveana vatrena podrka kako bi se potisnuli i zaklonili od neprijateljskih strijelaca koji pokrivaju otvoreni teren i prostore izmeu zgrada. Suprotno tome, centri malih i gradova srednje veliine sa krivudavim cestama i seoskim putevima ili pripadajuim zgradama pruaju brojne zaklonjene puteve koji mogu umanjiti zahtjeve za vatrenu podrku. F-2. VATRENA PODR[KA Vatrenu podrku i ostalu pomo u napredovanju jurinih snaga pruaju snage za podrku. Ova pomo ukljuuje: Potiskivanje i zaklanjanje neprijateljskih strijelaca unutar zone zgrade cilja i pripadajuih struktura; Izoliranje zgrade cilja sa direktnom ili indirektnom vatrom radi spreavanja neprijateljskog povlaenja, pojaanja ili kontranapada; Probijanje zidova na putu do i unutar struktura cilja; Unitavanje neprijateljskih poloaja naoruanjem direktne vatre; Osiguravanje oienih dijelova cilja; Osiguravanje zamjena za jurine snage; Osiguravanje popune municijom i eksplozivom; Evakuiranje rtava i zarobljenika. a. Veliina snaga podrke je odreena vrstom i veliinom zgarde(a), bez obzira da li susjedni teren prua otvorene ili zaklonjene prilaze kao i organizacijom i jainom neprijateljske odbrane. b. Snage podrke trebalo bi da se sastoje samo od jednog pjeadijskog vatrenog tima sa mitraljezima M60, M249, M203 lanserom patrona i M202 bacaem plamena. U sluaju jedinica koje u sastavu imaju Bradely BoV, ta vozila mogu pruati podrku sa 25mm topom za vrijeme napada pjeadijskog tima. U situacijama kada imamo vee jurine snage, vod ili eta ojaana tenkovima, iniinjerijom i samohodnim artiljerijskim orujima, moe se javiti potreba za podrkom pokreta ili juria od strane susjednih vodova ili eta.
259

TP 90-10-1

c. Nakon zauzimanja zgrada, jurine snage se reorganizuju i od njih se moe traiti da prue vaternu podrku sljedeem juriu. Svakom oruju data je meta ili podruje pokrivanja. Linim naoruanjem vatra se otvara na mogue neprijateljske poloaje sa naoruanjem pukarnice, prozore i krovove. Najbolja upotreba snajpera je za plasiranje precizne vatre kroz pukarnice ili djelovanje po udaljenim metama. M202 i M203 usmjeravaju svoju vatru na prozore i pukarnice. d. LPTO i miniranje se upotrebljavaju za probijanje zidova, vrata, barikada i prozorskih zapreka na prizemnim etaama objekata. Osnovni top tenka i 25 mm top BoV Bradely djeluju po metama na prvom spratu i probijaju zidove za napadajuu pjeadiju. Tenkovski mitraljez djeluje po sumnjivim poloajima na viim spratovima i po susjednim objektima. Pored unitavanja i slabljenja strukture, projektili glavnog tenkovskog topa eksplozivnim efektima prouzorkuju rtve kao i odlomljenim dijelovima u unutranjosti objekata. e. Artiljerija i minobacai koriste vremenske upaljae kako bi u poetku oistili izloeno ljudstvo, naoruanje, osmatranice i poloaje radio veze na krovovima. Nakon toga koriste upalja sa usporenim djejstvom kako bi gelerima i obruenim dijelovima uzrokovali rtve meu braniocima unutar objekata. Artiljerija se kao tenkovi i BVI moe koristiti u direktnoj vatri. F-3. POKRET Jurine snage (desetina, vod ili eta) tokom pokreta minimiziraju neprijateljsku odbrambenu vatru: Koritenjem zaklonjenih puteva; Kretanjem samo nakon to je odbrambena vatra potisnuta ili zaklonjena; Kretanjem nou ili u drugim periodima smanjene vidljivosti; Odabirom puteva koji nee blokirati vlastitu potiskivajuu vatru; Brzim prelaksom otvorenih podruja (ulice ili prostori izmeu zgrada) prikrivenih dimom i potiskivanjem koja pruaju snage podrke; Izlaskom na krovove koji nisu pokriveni direktnom neprijateljskom vatrom. a. U slabo branjenim podrujima, potreba za brzinom moe diktirati kretanje kroz ulice bez ienja svih zgrada. Stoga bi manevarski elemenat trebalo da koristi pjeadiju da vodi kolonu, sa bliskom pratnjom i podrkom BOV Bradely ili tenkova. b. Kada su van vozila, pjeadijski elementi se kreu du svake strane ulice sa vodeim desetinama koje se gotovo u potpunosti dre uporedo sa tenkovima. Kada nisu u pratnji BoV Bradely ili tenkova, pjeadijski elementi se kreu u jednoj koloni du jedne strane ulice koja je pokrivena vatrom podravajueg naoruanja. Raireni su i brzo se kreu. Svakom ovjeku je dato da osmatra i pokriva odreena podruja kao to su prozori na drugom spratu na suprotnoj strani ulice. F-4. JURI[ Jurine snage, bez obzira na veliinu, moraju brzo i silovito izvesti svoj juri kao i operacije ienja koje slijede nakon toga. Jednom kada zadobiju tempo, odravaju ga kako bi sprijeili neprijatelja da organizuje odluniji otpor na drugim spratovima ili u drugim prostorijama. Komandiri manjih jedinica bi trebalo da dre jurine snage u pokretu uz istovremeno nedozvoljavanje da operacija postane neorganizovana.
260

TP 90-10-1

a. Juri u naseljenom podruju ukljuuje elementarne vjetine bliske borbe. Komandiri moraju: Biti obueni adekvatnim tehnikama za poraavanje neprijatelja u susretima lice u lice; Drati se u izuzetnoj fizikoj spremi; Imati povjerenja u vlastite sposobnosti. b. Sastav jurinih snaga varira u zavisnosti od situacije, mada, razmatranja za opremanje jedinice ostaju ista. Kriteriji za veliinu bilo kojeg sastava su raspoloivost opreme i ljudstva kao i taktika situacija. Jurine snage za odjeljenje trebalo bi da se sastoje od 2 tima po tri ovjeka koji nose samo borbeni komplet opreme i municije koliko je god mogue, a posebno bombi (Ilustracija F-1). Tim za podrku od tri ovjeka prua potiskivajuu vatru jurinim snagama. Jurini timovi koriste manevarske tehnike kako bi objekat oistili prostoriju po prostoriju. SNAGE PODRKE
K-DIR P O M 2 4 9 V T DES.

JURINE SNAGE
S M249 VT ?? M249

JURINA GRUPA JURINA GRUPA

Ilustracija F-1 Streljako odjeljenje

c. M249 se obino upotrebljava u elementu podrke, ali se takoer moe koristiti u jurinim snagama kako bi se ostvarila prednost njegovih ubojitijih projektila. Jurine snage ne mogu nositi Dragon zbog njegove teine u poreenju sa njegovom oekivanom efikasnou protiv zgrada na kojima e se koristiti. Komandir odjeljenja je lociran sa onim elementom odakle najbolje moe kontrolisati odjeljenje. Ukoliko odjeljenje nije pune snage, ili trpi gubitke, prioritet se daje odravanju snage jurinog elementa na raun snaga podrke (Vidi tabelu F-1 i F-2).
261

TP 90-10-1

SNAGE PODRKE
3 7.62mm (spregnuta) 2 M249 1 Dragon 1 M202 LPTO

JURINE SNAGE
(Svako odjeljenje se organizuje u jurine grupe/grupe za podrku od po dva do tri ovjeka) 2 7.62mm (4 M249) *2 Dragon LPTO

Rune bombe 4 25m topa * Ovisno od efikasnosti Dragona protiv zgrade koja se napada. Tabela F-1 Vod Bradley-a

SNAGE PODRKE
2 7.62mm 2 Dragon 1 M202 4 M249 4 M203 LPTO

JURINE SNAGE
LPTO Rune bombe *1 Dragon 2 M203 2 M249

* Ovisno od efikasnosti Dragona protiv zgrade na koju se napada. Tabela F-2 Alternativa sa pjeadijskim streljakim vodom

F-5. ^I[]ENJE Ulazak na vrh i borba prema dolje je poeljna metoda ienja zgrade (Ilustracija F-2). ienje zgrade od viih spratova je lake zbog toga to gravitacija i konstrukcija zgrade postanu sredstvo jurinih snaga prilikom bacanja runih granata ili kretanja od sprata do sprata. Ovaj metod je jedino mogu kada je prilaz na vie spratove ili krovove mogu sa prozora ili krovova susjednih osiguranih zgrada ili kada je neprijateljska protuzrana odbrana potisnuta pa se trupe mogu helikopterima transportovati na krovove. Helikopteri bi trebalo da slijeu samo na one zgrade koje imaju posebne helikopterske otvore na krovovima ili garae za parking. Vojnici se mogu konopcom spustiti na krov ili iskrcati dok helikopter lebdi 30 cm iznad krova. Trupe onda eksplozivom probijaju krov ili zidove te koriste konopce za ulazak na gornje spratove. Kada se ne koriste, stepenice uvaju elementi osiguranja.
262

TP 90-10-1

Ilustracija F-2 Upotreba helikoptera u ienju zgrada

a. Iako je metoda od krova prema dnu poeljnija za ienje zgrada, napadanje donjih spratova i ienje prema gore je uobiajen metod u svim podrujima osim tamo gdje zgrade formiraju neprekidan front. U ovoj situaciji jurine snage pokuavaju se pribliiti sa bokova ili straga zgrade. Jurini tim isti svaku sobu na prizemlju i onda kreui se prema gore poinje sistematsko ienje preostalih spratova. b. Ulazak se poeljno vri kroz zidove probijene eksplozivom ili topovskom vatrom. Jurini timovi izbjegavaju prozore i vrata poto su oni najee pokriveni vatrom ili minama iznenaenja. Ako su eti pridodati tenkovi, oni mogu probiti zid vatrom iz glavnog topa radi stvaranja jedne ulazne take (Ilustracija F-3).

Ilustracija F-3 Glavni top iskoriten za probijanje vanjskog zida 263

TP 90-10-1

c. Prije samog ulaska jurinih snaga, trebalo bi poveati potiskivajuu vatru po cilju i sa njom nastaviti dok ne doe do preklapanja sa napredujuim jurinim snagama. Kada se to desi, vatra se prenosi na susjedne zgrade kako bi se sprijeilo neprijateljsko izvlaenje ili pojaavanje. d. Jurine grupe brzo se pribliavaju zgradi. Prije ulaska kroz probijene zidove, aktivira se runa bomba (izvue se osigura, otpusti dra i zadri dvije sekunde prije nego to se baci) i snano se ubaci unutra. Odmah nakon eksplozije jurina grupa ulazi i rafalom prekrije prostoriju koristei kratke rafale od tri metka koncentriui se na one dijelove sobe koji bi mogli biti mogue neprijateljske lokacije. e. Jednom kad uu u zgradu, prioritet zadataka ide na pokrivanje stepenica koje vode na gornje spratove i u podrum kao i da zauzmu prostorije koje pokrivaju prilaze zgradi. Ove akcije su potrebne sa ciljem izolovanja neprijateljskih snaga unutar zgrade kao i radi spreavanja pojaanja spolja. Jurina grupa isti svaku prostoriju prizemlja a onda podruma. (1) Voa jurinog tima odreuje koje prostorije e se najprije oistiti. (2) Tim podrke prua potiskivajuu vatru dok jurini tim sistematski isti zgradu. On takoer otvara potiskivajuu vatru po susjednim zgradama kako bi sprijeio izvlaenje ili pojaavanje neprijatelja. Tim za podrku unitava neprijatelja koji pokua da napusti zgradu. (3) Jurini tim 1 uspostavlja prolaz unutar zgrade, vojnik iz tima 2 se postavlja tako da osigurava prolaz. Jurini tim 1 nastavlja sa ienjem prve prostorije. (a) Vojnik 1 baca bombu u prostoriju i vie baena, kako bi vlastitim snagama najavio da je bomba baena prema neprijatelju.
UPOZORENJE

Ukoliko su zidovi i podovi tanki, geleri granate mogu povrijediti vojnike izvan prostorije. (b) Nakon eksplozije bombe, vojnik 2 ulazi u prostoriju i postavlja se lijevo od vrata uza zid, otvarajui automatsku rafalnu vatru i pogledom prelazi sobu s lijeva na desno. (Vojnici 1 i 3 pruaju osiguranje izvan sobe). Vojnik 2 e dati glasovnu komandu isto prije nego to vojnik 3 ue u prostoriju. (c) Vojnik 3 izvikuje Ulazim i ulazi u prostoriju. On se postavlja s desne strane vrata uza zid i pogledom prelazi sobu s desna na lijevo. (Vojnik 2 prua osiguranje unutar prostorije a vojnik 1 prua osiguranje izvan prostorije). (d) Vojnik 1 se postavlja uza zid tako da moe davati osiguranje izvan prostorije a da istovremeno moe gledati u prostoriju. (e) Vojnik 3 nastavlja sa ienjem prostorije dok vojnik 2 daje osiguranje unutar prostorije. Vojnik 1 ostaje na svom vanjskom poloaju osigravanja. (f) Nakon to je prostorija oiena, tim koji je istio izvikuje Izlazimo i nastavlja sa ienjem sljedeih prostorija. Vojnik iz drugog jurinog tima se postavlja tako da pokriva oienu prostoriju. Oiene prostorije se oznaavaju u skladu sa SOP jedinice.
264

TP 90-10-1

(e) Procedura se nastavlja dok se itav sprat ne oisti. f. Ukoliko se jurine snage spremaju na ienje zgrade sa gornjih spratova prema dolje, ulaz bi trebalo traiti kroz zidove ili krov susjedne zgrade. U pratnji ininjerijskog odjeljenja pridodatog od strane ete, element koristi eksplozivno punjenje za probijanje zida i ostavrivanje prolaska na gornji sprat. Pristup na nie spratove i prostorije moe se ostvariti buenjem rupa u podu nakon ega vojnici uskau, ili se sputaju konopcima do niih spratova. Ukoliko su prvo oiene, mogu se korsititi stepenice. g. Kada koristimo metod ienja od vrha prema dolje, sigurnosni zahtjevi ostaju isti kao i kod drugih metoda (Ilustracija F-4). Nakon probijanja sprata radi ostvarenja proboja na nii sprat, aktivira se runa bomba i baca se na nie spratove. Nakon toga vojnik rafalom prelazi po prostoriji koristei rafale od po tri metka i sputa se kroz miju rupu.

OSIGURANJE OSIGURANJE

ULAZAK PREKO KROVA

Ilsutracija F-4 Gornji spratovi osigurani

h. Vojnici moraju izbjegavati ienje prostorije svaki put na isti nain tako to e varirati sa tehnikama kako se neprijatelj ne bi mogao pripremiti za napad (Ilustracija F-5, stranica F-8). Dok se prostorije iste, vrata treba da ostanu otvorena i prethodno dogovorene oznake (tkanina, traka ili sprej u boji) bi trebalo da se stave preko kvake ili preko vrata. i. Ukoliko postoji podrum trebalo bi ga oistiti to prije, po mogunosti u isto vrijeme kada i prizemlje. Procedure za ienje podruma su iste kao i za bilo koju drugu prostoriju ili sprat mada neke bitne razlike postoje. Podrum esto ima ulaze u tunele kao to su kanalizacija i tuneli za komunikacijske kablove. Oni bi trebalo da budu oieni i osigurani kako bi sprijeili neprijateljsko ubacivanje straga u oiena podruja.
265

TP 90-10-1

MIJA RUPA

Ilustracija F-5Variranje tehnika ienja prostorije

j. Najuobiajeniji tipovi zgrada koje se moraju oistiti su zgrade i kue od cigle, zgrade od elemenata kao i zgrade sa tekim i lahkim konstrukcijskim okvirom (Ilustracija F-6). Najbolji nain za ulazak u zgradu od cigle je probijanje rupe sa strane ispaljivanjem VEPT municije iz tenka. Ukoliko nemamo tenkova, vrata ili prozor na stranjoj strani zgarde obino prua bolji zaklon i maskiranost za ulazak nego oni sprijeda. Ukoliko postoji dovoljno zaklona i maskiranosti, jurine snage bi trebalo da uu sa stranje strane zgrade na viem spratu koristei poarni izlaz ili kuku.

PROBIJANJE TENKOM

SA ZGRADE NA ZGRADU

Ilustracija F-6 Zgrada koja se isti 266

TP 90-10-1

(1) Zgrade od cigle. Za ienje od zgrade do zgrade, najbolja metoda je kretanje sa krova na krov poto se obino krovovi zgrada od cigle lahko probijaju. Zidovi izmeu zgrada su debeli najmanje 3 cigle (ukupno 6 cigli izmeu zidova) i zahtijevaju vee koliine miniranja da bi se probili. Obino je lake probiti zidove na gornjim nego na donjim spratovima poto su tu tanji. Ukoliko su krovovi pokriveni vatrom i ukoliko nema dovoljno minerskih sredstava za probijanje zidova izmeu zgrada, ienje od zgrade do zgrade sa njihovih stranjih strana je sigurnije od ienja sa prednje strane. Raspored prostorija u zgradama od cigle je drugaiji na prizemlju nego na gornjim spratovima (Ilustracija F-7).

PRIZEMLJE
3 CIGLE 4 CIGLE

GORNJI SPRATOVI
Zidovi na gornjim spratovima se lake probijaju poto su tanji.

Ilustracija F-7 Raspored prostorija u zgradi od cigle (2) Ku}e od cigle. Kue od cigle imaju slian raspored prostorija na svakom spratu (Ilustracija F-8), te stoga se prizemlja iste na isti nain kao i gornji spratovi. RASPORED PROSTORIJA JE ISTI NA SVIM SPRATOVIMA.

Ilustracija F-8 Slini rasporedi prostorija

267

TP 90-10-1

(3) Zgrade od elemenata. Zgrade od elemenata esto imaju armirano betonske zidove (Ilustracije F-9), koje je teko probiti zbog armature. Stoga najbolji nain za ulazak je miniranje vrata ili prozora sa jedne od strana. Raspored prostorija u ovim zagradama je predvidljiv, a ienje soba se obino radi iz jednog glavnog hodnika. Unutranji zidovi su takoer raeni od armiranog betona i teko ih je probiti. Stepenice na krajevima zgrade moraju biti osiguravane tokom ienja.
PUNI PROZORI PREMA VANI

Zatieno kretanje iz sobe u sobu.

Svaka soba ima 15 do 20 cm debele zidove, podove i stropove.

Ilustracija F-9 Zgrade od elemenata

(4) Zgrade sa okvirom i tekim stijenkama. Zgrade sa okvirom i tekim stijenkama su realtivno lagane za probiti zbog toga to tenk moe probiti rupu u vanjskom djelu (Ilustracija F-10). Njihovi rasporedi prostorija su orijentisani oko stepenita ili lifta, a moraju biti osigurani tokom ienja. Unutranji zidovi ovih zgrada se mogu probiti iako i oni mogu zahtijevati upotrebu miniranja.

HODNIK
STEPENICE

LIFT
HODNIK

Ilustracija F-10 Zgrade sa okvirom sa tekim stijenakma 268

TP 90-10-1

(5) Zgrade sa okvirom i laganim stijenkama. Na zgradama sa okvirom i laganim konstrukcijskim stjenkama (Ilustracija F-11) zadaci ienja obino su isti: osiguraj sredinje stepenice i isti kruno. Zidove je lake probiti jer su obino dovoljno lagani da se i sjekirom mogu probiti. LAGANE PREGRADE LAHKO KRETANJE IZMEU

HODNIKA

MODUL LIFTA I STEPENITA

Ilustracija F-11 Zgrade sa okvirom sa laganim stijenkama

F-6. REORGANIZACIJA Reorganizacija jurinih snaga u oienoj zgradi mora biti brza kako bi odbili neprijateljske napade i kako bi neprijatelja sprijeili da se ponovo ubaci u oienu zgradu. Nakon osiguranja sprata (donji, srednji ili gornji) odabrani pripadnici jurinih snaga se rasporeuju na mogue neprijateljske puteve protunapad na zgradu. Ti straari upozoravaju jurine snage i otvaraju estoku vatru na neprijateljske snage koje prilaze zgradi. Oni uvaju: Neprijateljske mije rupe izmeu susjednih zgrada; Zaklonjene puteve prema zgradi; Podzemne puteve prema podrumu; Prilaze preko susjednih krovova. Kada ostatak jurinih snaga zavri zadatke pretraivanja, oni dobijaju svoje odbrambene poloaje. Nakon to je zgrada oiena, poduzimaju se sljedee akcije: Popuna i preraspodjela municije; Oznaavanje zgrade za nae snage da je ta zgrada oiena; Zbrinjavanje i evakuisanje ranjenog ljudstva; Razvijanje odbrambenih poloaja ako e se zgrada zauzeti na jedan odreeni period.

269

TP 90-10-1

Dodatak G VOJNE OPERACIJE NA URBANOM TERENU (VOUT) U OGRANI^ENIM USLOVIMA

Kroz itavo trajanje operacije, a posebno tokom SNI operacija, komandiri mogu oekivati da se suoe sa ogranienjima o pitanju njihove upotrebe vatrene moi, BP, SBP tokom VOUT. Osnovni doktrinarni principi ostaju isti, ali taktika, tehnike i procedure se mogu modificirati a da i dalje ostanu unutar uspostavljenih pravila djelovanja te da se izbjegne nepotrebna kolateralna teta. G-1. PRECIZNE VOUT I VOUT HIRUR[KE PRECIZNOSTI Za razliku od VOUT u normalnim uslovima, gdje je zadatak poraziti neprijatelja uz ograniavanje neborbene i kolateralne tete, precizne VOUT i VOUT hirurke preciznosti zahtijevaju znaajne izmjene u MNTT-V i u politikim razmatranjima. Ove izmjene uzrokuju modifikaciju naina voenja borbe od strane jedinice. a. Precizne VOUT. Pod preciznim VOUT uslovima, neprijatelj je ili izmjean sa ljudima koji ne uestvuju u borbi, ili politike implikacije zahtijevaju da PU bude vie restriktivna nego je to pod regularnim VOUT uslovima. Stezanje PU zahtijeva strogu odgovornost pojedinaca i djelovanja jedinica. Kada se priprema za precizne VOUT operacije, komandir mora razumjeti da se ne mijenjaju samo PU nego i TTP. Ove promjene e zahtijevati da se vojniku dadne vremena za obuku za specifine operacije. Na primjer, kada iste prostoriju, uspostavljena procedura prethodnog bacanja rune bombe u prostoriju mora biti modificirana kako bi se uzelo u obzir da su ljudi koji ne uestvuju u borbi izmijeani sa neprijateljem. Regularne jedinice KoV-a e vejrovatnije djelovati u preciznim VOUT operacijama nego u VOUT hirurke preciznosti. b.VOUT hirur{ke preciznosti. Operacije koje se provode u uslovima VOUT hirurke preciznosti ukljuuju upade, udare ili operacije izvlaenja u VOUT okruenju i obino se provode od strane zajednikih specijalnih snaga. Iako redovne jedinice moda nee biti ukljuene u samu operaciju, one mogu podravati operaciju izolujui podruje operacija. G-2. PRAVILA UPOTREBE Pravila upotrebe za taktike snage dolaze od jednog komandanta. Ona se zasnivaju na smjernicama dravne komandne vlasti, misiji, neprijatelju, ratnim zakonima i ogranienju upotrebe snaga kod zemlje domaina ili zemalja treeg svijeta. Politika razmatranja koja su se koristila za izradu PU mogu biti u konfliktu sa potrebama za fizikom sigurnou snaga. Trebalo bi izvagati rizike politikih potreba i rizike za misiju i same snage. Oni bi trebalo da su praktini, realistini i provodivi. Bez obzira na situaciju, snage moraju djelovati u veoma ogranienom okruenju. Ovo zahtijeva strpljenje, obuku i predanost vojnih snaga. Primjer PU tokom opravdanog razloga je prikazan u ilustraciji G-1. Njegova namjera nije da se ovo koristi kao jedini dokument za izradu PU.
271

TP 90-10-1

SVO NEPRIJATELJSKO VOJNO OSOBLJE I VOZILA KOJA PREVOZE NEPRIJATELJA ILI NJIHOVE ZALIHE MOGU BITI PREDMET DJELOVANJA ALI POD SLJEDE]IM OGRANI^ENJIMA:
a. Kada je to mogue, neprijatelj e se prvo upozoriti i zatraiti da se preda. b. Oruana sila je zadnje sredstvo. c. Po naoruanom civilu e se djelovati samo u sluaju samoodbrane. d. Po civilnoj letjelici se nee djelovati bez odobrenja sa nivoa iznad divizije, osim ako nije u pitanju samoodbrana e. Izbjegavanje nanoenja tete civilima osim ako je neophodno spaavanje ivota amerikih graana. Ako je mogue, pokuajte organizovati evakuaciju civila prije napada amerikih snaga. f. Ukoliko su u podruju civili, ne koristite artiljeriju, minobacae, borbene helikoptere, AC-130, razne raketne lansere ili topove M551 na poznate ili mogue mete bez odobrenja komandanta kopnenih snaga C ili vie (za bilo koje od tih oruja). g. Ako su civili u podruju, bliska zrana podrka (BZP) sa fosfornim i zapaljivim naoruanjem je zabranjena bez odobrenja od nivoa vieg od divizije. i. Ako su civili u podruju, pjeadija ne otvara vatru osim na poznate neprijateljske lokacije. j. Ako civili nisu u podruju, moete djelovati po sumnjivim neprijateljskim lokacijama. k. Javna dobra kao elektrane, vodovod, brane ili ostalo se ne mogu napadati bez odobrenja sa nivoa vieg od divizije. l. Bolnice, crkve, kole, muzeji i bilo koji drugi historijski ili kulturni objekti se ne mogu napadati osim u samoodbrani. m. Sva indirektna vatra i napadi iz zraka moraju biti osmatrani. n. Piloti za svaku misiju moraju biti obavijeteni o lokacijama na kojima se nalaze civili kao i poloajima vlastitih snaga. o. Bez mina iznenaenja. Bez mina osim ako se ima odobrenje komandanta divizije. Bez hemisjkih agenasa za kontrolu mase osim ako se ima odobrenje od nivoa vieg od divizije. p. Izbjegavanje oteivanja civilne imovine osim ako je neophodno spaavanje ivota amerikih graana. q. Prema svim civilima i njihovoj imovini odnosite se sa potovanjem i uvaavanjem. Prije upotrebe privatne imovine, provjerite da li vam moe koristiti bilo koja javna imovina. Bez izuzimanja civilne imovine osim sa odobrenjem k-dira ete i sa izdanom potvrdom. Ukoliko logistiar moe postii ugovor za izuzetu opremu, onda je ne izuzimati. Bez pljake. Ne razvaljujte vrata ukoliko to ba i nije neophodno. Ne spavajte u njihovim kuama. Ukoliko morate spavati u zgradama u privatnom vlasnitvu, neka onda logistiar napravi ugovor za to. Ilustracija G-1 Primjer PU kod opravdanog razloga 22 7

TP 90-10-1

SVO NEPRIJATELJSKO VOJNO OSOBLJE I VOZILA KOJA PREVOZE NEPRIJATELJA ILI NJIHOVE ZALIHE MOGU BITI PREDMET DJELOVANJA ALI POD SLJEDE]IM OGRANI^ENJIMA:
r. Prema svim zatvorenicima se odnosite humano sa potovanjem i uvaavanjem. s. Dodatak R OPLAN-a daje vie detalja. Nepodudarnosti izmeu ove kartice i OPLAN-a bi trebalo rijeiti dajui prednost OPLAN-u. DISTRIBUCIJA: Jedan po svakom vojniku, ukljuujui sve inove.

DOPUNSKA PRAVILA UPOTREBE ZA ODRE\ENE OPERACIJE

1. KONTROLA CIVILA UKLJU^ENIH U PLJA^KANJE a. Najvii odgovrni moe narediti hice upozorenja. b. Koristite minimum sile, ali ne smrtonosnu silu kako bi priveli pljakae. c. Branite ivote amerikih graana (i ostalih) sa minimumom sile ukljuujui i smrtonosnu silu kada je to potrebno.

2. BLOKIRANJE CESTE, KONTROLNE TA^KE I OSIGURANI ODBRAMBENI POLO@AJI: a. Oznaite sve prepreke u krugu odbrane, icu i ogranienja. Podignite znake upozorenja. b. Uspostavite drugi poloaj kako biste na brzinu blokirali one koji bjee. c. Najvii odgovorni moe narediti hice upozorenja kako bi odvratio od probijanja. d. Kontroliite izlazak civila uz minimalnu upotrebu sile. e. Koristite potrebnu silu da biste razoruali vojne i paravojne elemente koji nastoje da izau. f. Napadajte kako biste onesposobili, a ne unitili, sva vozila koja pokuavaju proboj ili bijeg. g. Vozilo koje zapone ili uzvrati vatru, smatra se neprijateljskim. Otvoriti vatru do unitenja neprijateljskih snaga. h. Vozilo koje ustrajava u pokuajima proboja, smatra se neprijateljskim. Otvoriti vatru do unitenja neprijateljskih snaga. i. Vozilo koje nastavi sa borbom nakon pokuaja blokiranja u skladu sa instrukcijom 2b smatra se neprijateljskim. Otvoriti vatru do unitenja neprijateljskih snaga. Ilustracija G-1 Primjer PU kod opravdanog razloga (nastavak) 273

TP 90-10-1

3. ^I[]ENJE ZGRADA ZA KOJE SE NE ZNA DA SADR@E NEPRIJATELJSKE SNAGE:

a. Sve stanare upozoriti da izau. b. Najvii odgovorni moe narediti hice upozorenja kako bi naveo civile da izau. c. Ne napadajte bolnice, crkve, kole, muzeje i bilo koje druge historijske ili kulturne objekte osim u samoodbrani. d. Privatnu imovinu potivajte i minimizirajte tetu na njoj. e. Koristite minimum potrebne sile kako biste kontrolisali situaciju i kako biste osigurali da je podruje bez neprijateljskih snaga. Ilustracija G-1 Primjer PU kod opravdanog razloga (nastavak)

G-3. UTICAJ CIVILA NA VOUT Prisutvo vee koncentracije civila ograniava primjenu borbene moi tokom taktikih operacija. a. Pokretljivost. Civili koji pokuavaju da se izvuku cestom mogu blokirati vojne pokrete. Komandanti treba da planiraju puteve koje e koristiti civili, te e traiti pomo vojne i civilne policije u regulisanju saobraaja. b. Vatrena mo}. Prisustvo civila i elja da se smanje kolateralne tete mogu ograniiti upotrebu vatre te umanjiti vatrenu mo koja je na raspolaganju komandantu. Odreena podruja mogu biti oznaena kao podruja bez vatre kako bi sprijeili civilne rtve i umanjili tete na civilnim strukturama. Ostala podruja mogu biti ograniena na lino naoruanje i bombe sa zabranom zranih udara, artiljerije, minobacaa i plamena. Otkrivanje ciljeva i upravljanje vatrom bit e komplicirano zahtjevima za sigurnom identifikacijom cilja. Detaljne upute o upotrebi vatrene moi u prisustvu civila bit e objavljene od strane G3 divizije. Kada nema uputa, primjenjuju se opta pravila i naela ratovanja. G-4. UTICAJ CIVILA NA NEPRIJATELJSKE I NA[E OPERACIJE Civili u urbanom okruenju i politika situacija uticat e na operacije kako naih, tako i neprijateljskih snaga. a. Neprijateljske operacije. Ove operacije pokrivaju spektar od terorizma do veoma dobro organizovanih vojnih operacija. Neprijatelj moe biti sa posebnim snagama ili sa ubaenim elementima koji su sposobni da slobodno djeluju irom grada jer izgledaju kao civili. Konvencionalne neprijateljske snage mogu odluiti da zauzmu odreene urbane dijelove iz kojih civili nisu bili u mogunosti da se evakuiu. Brza okupacija grada moe prouzrokovati da civili budu izmeu suprotstavljenih strana. Ovo e poveati neprijateljsku mogunost odbrane. b. Operacije na{ih snaga. Najvaniji aspekt operacija naih snaga bit e PU. Primjer razliitih PU koje su amerike snage koristile tokom urbanih borbi su Achen tokom Drugog svjetskog rata 1944. i Panama City Opravdan razlog 1990. PU u Achenu su dozvoljavala slobodnu upotrebu bilo koje vrste municije kako bi se eliminisao neprijatelj. S druge strane Panama City je pokazala djelovanje snaga SAD-a pod restriktivnim PU.
24 7

TP 90-10-1

(1) Ofanzivne operacije naih snaga moraju se dobro planirati. Ovi planovi e uzeti u obzir potencijalnu upotrebu precizno voene municije radi djelovanja po cilju uz istovremeno izbjegavanje nepotrebne kolateralne tete. Precizne operacije e ukljuivati snajperske i protusnajperske operacije kako od specijalnih tako i konvencionalnih snaga. (2) Tenkovi, BVI, BoV Bredely i OT mogu poveati sposobnost jedinice u otvaranju direktne vatre na odreene dijelove zgrada koje je zauzeo neprijatelj. Ova izuzetno precizna vatra moe potisnuti neprijatelja i stvoriti probojne take za ulazak jurinih timova. Direktna vatra takoer moe navesti neprijatelja na predaju. Ova vozila mogu pruiti pokrivajuu vatru za pjeadiju, ali prije ulaska u grad pjeadija mora proistiti put kako bi pruili zatitu od neprijateljskih protutenkovskih timova. Takoer ova vozila mogu uraditi i sljedee: (a) Izolovati ciljnu zgradu zauzimajui poloaj sa kojeg e sprijeiti neprijateljsko izvlaenje, pojaanje ili kontranapad. (b) Probijati cestovne blokade, zidove ili druge prepreke na putu do cilja. (c) Postaviti cestovnu blokadu ili barikadu. (d) Zakloniti neprijateljski pogled upotrebom generatora dima i dimnim bombama na BoV i tenkovima. (e) Izvlaiti nastradale iz zone direktnog borbenog djelovanja. (f) Evakuisati NRZ do sabirne take jedinice. (g) Brzo popunjavati pjeadijske snage. (3) Kada su prisutni ili se misli da su civili prisutni u podruju cilja, koriste se slijedee procedure ienja prostorija: (a) Pravila upotrebe moraju biti navedena i poznata svom ljudstvu prije ulaska ili ienja prostorije ili zgrade. (b) Nestandardne ulaze u zgrade ili prostorije trebalo bi koristiti ukoliko su na raspolaganju od prethodnih sukoba ili od ranijeg pristupa snaga. Bliska zrana podrka, tenkovi, BVI ili direktna artiljerijska vatra mogu olakati operacije na ovim probojnim takama. (c) Ukoliko se za ulazak u prostoriju moraju koristiti vrata, jedan pripadnik jurinih snaga pokuava otvoriti vrata dok druga dvojica pruaju osiguranje i pripremaju se za ulazak u sobu. (d) Voa tima ulazi u sobu i postavlja se lijevo od vrata i uza zid i pretrauje da li u sobi ima naoruanja. On izvikuje Sljedei ulazi desno prije nego to sljedei ovjek ue u sobu. (e) Sljedei vojnik izvikuje Ulazim desno i ulazi u prostoriju. Postavlja se desno od vrata i uza zid i pregledava sobu s desna na lijevo. Voa tima prua osiguranje unutar sobe, a vojnik koji je ostao napolju prua osiguranje ispred prostorije. Ukoliko je potrebno dodatno ljudstvo, voa tima izvikuje Ulazi slijedei, to e zahtijevati da ovjek koji prua osiguranje izvana ue u prostoriju. (f) Timovi za psiholoke operacije ili civilne poslove mogu pomoi u prethodnom uklanjanju civila prije nego to bitka pone. Ovi timovi mogu planirati demonstraciju sile. Dodjeljena ili pridodata teka oruja mogu djelovati po nenaseljenom uglu zgrade. Buka i unitavanje moe navesti civile da napuste zgradu. Jednom kada je podruje cilja izolovano PSIOP timovi mogu biti iskoriteni i da neprijateljske vojnike navedu na predaju.
275

TP 90-10-1

G-5. VATRENA PODR[KA Vatrena podrka se sastoji od poljske artiljerije, minobacaa, bliske zrane podrke i mornarike artiljerijske vatre. (Za vie detalja vidi poglavlje 6 i TP 7-20). a. Poljska artiljerija. Primjena vatrene moi mora uvijek odslikavati princip minimalno potrebne sile. Podrka PA koja se obino daje lahkim pjeadijskim divizijama sastoji se od vuenih haubica 105mm. Jedinice PA koje pojaavaju divizijsku artiljeriju, mogu pruiti oruja i veih kalibara. Njihova upotreba u VOUT okruenju mora biti paljivo planirana zbog velike mogunosti ubijanja onih koji ne uestvuju u borbi, nepotrebne kolateralne tete ili zbog gubitka vrijedne opreme. Kada su u dometu podruja cilja jedinice, PA se mogu koristiti za postavljanje POKAM radi poveavanja obezbjeenja naih trupa. Pancirni projektili ispaljeni od strane jedinica PA 155mm do kraja mogu biti voeni od strane IO. Oni mogu napadati ojaane takaste ciljeve ili neprijateljska oklopna vozila upotrebom prenosivih laserskih oznaivaa cilja (Ilustracija G-2). Jedinica PA u VOUT moe pruati direktnu i indirektnu vatru. Direktna vatra moe postii sljedee: (1) Uspostaviti probojne take; (2) Navesti neprijatelja na predaju kroz demonstraciju sile; (3) Eliminisati neprijateljske odbrambene poloaje; (4) Stvarati prepreke ili obruavanja s ciljem ograniavanja slobode kretanja neprijatelja; (5) Ispaljivati PSIOP proizvode.

Ilustracija G-2 AN/PAQ-1 laserski oznaiva cilja

b. Minobaca~i. Minobacai su najpreciznije oruje za indirektnu vatru koje se moe koristiti u urbanom okruenju. Ova oruja imaju visok ugao vatre to omoguava precizno plasiranje vatre izmeu zgrada ili na zgrade. Minobacai nemaju razornu mo PA zbog njihove ogranienosti da probijaju veinu struktura. Komandanti treba da budu svjesni da e biti zona bez vatre , linija ogranienja vatre i ogranienja po tipu municije kojom se moe djelovati. Uveliko e biti potrebne osvjetljavajue granate.
26 7

TP 90-10-1

c. Bliska zra~na podr{ka. Sredstva BZP bi trebalo koristiti kada ostala sredstva vatrene podrke ne mogu djelovati po cilju ili kada je vatrena mo taktikih aviona potrebna za postizanje eljenih rezultata. Ukoliko PU dozvoljavaju, taktiki bombaredri koji nose vie eksplozivnih sredstava mogu se uvesti s ciljem napada na metu od taktike vanosti. BVP moe djelovati laserski voenom municijom u podruje cilja. Ova municija ima sposobnost masovnog unitenja i njihova upotreba moe biti umanjena ili iskljuena po PU. G-6. PROTIVZRA^NA ODBRANA Protuzrana odbrana kombinuje sve aktivne i pasivne mjere s ciljem kontriranja neprijateljskih zranih operacija. U SNI neprijateljska zrana prijetnja moe biti nikakva, minimalna ili postojea. a. Oruja PZA mogu ostati u pozadinskom podruju okupljanja ukoliko je prijetnja nikakva ili minimalna. Vulkani se mogu koristiti u VOUT okruenju u sljedeim misijama: (1) Uspostavljanje probojnih taaka; (2) Provoenje demonstracije sile s ciljem navoenja na predaju; (3) Potiskivanje ili eliminisanje neprijateljskih poloaja; (4) Izolovanje zgrada; (5) Uspostavljanje bezbijednosti baze; (6) Uspostavljanje bezbijednosti konvoja. b. Zrana vatrena podrka moe doi ili od borbenih aviona ili od helikoptera. (1) Zrana vatrena podrka borbenim avionima moe doi od RZSAD ili RMSAD ili mornarikog korpusa SAD. Tip jedinice koja daje podrku, avioni, mjeavina municije koja se nosi, utiu na planiranje i koordinaciju vatrene podrke. Neki avioni imaju sposobnost djelovanja po svim klimatskim kao i nonim uslovima to im omoguava pruanje podrke jedinicama na bilo kojem nivou vidljivosti. Operacije u vremenskim uslovima gdje je vidljivost ograniena na manje od 3 nautike

TAKASTI CILJ

LASERSKI VOENA MUNICIJA ZRANI UDAR S ODSTOJANJA LASERSKI OZNAIVA CILJA

Ilustracija G-3 Zrani udar s odstojanja 277

TP 90-10-1

milje, jo je ograniena. Koordinatori vatrene podrke moraju se pobrinuti da se trae odgovarajui avioni i da se efikasno koriste po neprijatelju. Taktiko KM navodi i koriguje vatru iz zraka u podruju cilja. (a) Jedinica moe koristiti oznaivae cilja sa zemlje radi preciznog lociranja cilja za zrani udar kao i elektronska navigaciona pomagala koja omoguavaju nevizualne zrane udare (naslijepo bombardovanje). OVP pjeadijske ete ili taktiko KM mogu kontrolisati zrane udare s odstojanja sa laserskim oznaivaima. (b) AC-130 avion (Ilustracija G-4) prua neprocjenjljivu kombinaciju vatrene moi, nonog osmatranja i osvjetljavanja veza i dugog vremena leta. Dobro planiran i izveden program potiskivanja neprijateljske PZO (PNPZO) zajedno sa EPM usmjerenim protiv neprijateljskih PZA jedinica, obino dozovljava upotrebu AC130 aviona.

20mm VULKAN TOPOVI

40mm TOPOVI 105mm TOP

Ilustracija G4 AC-130 avion

(2) Ako se za podrku operacija koriste napadaki helikopteri, onda se planirana indirektna vatra obino otvara du ulaznih i izlaznih koridora. Napadaki helikopteri prilaze i odlaze iz podruja cilja letei na veoma niskoj visini. Vatru iz naoruanih helikopetra obino trai i kontrolie OVP ete ili jedan od njegovih IO koji rade preko posebne radio mree zemlja-zrak. Laserski oznaiva moe se koristiti za precizno odreivanje cilja za AH-64 Apache. Lokacije naih snaga mogu se oznaiti dimom, ploama, svijetlima ili izvorima IC svjetlosti. c. Komandanti moraju planirati mogunost da neprijatelj kao podrku moe imati vanjsku zranu prijetnju. Komandanti moraju planirati sluaj takvog napada od strane neprijateljskih ili simpatizerskih snaga.
28 7

TP 90-10-1

G-7. KOMANDA I KONTROLA Vostvo je vitalni dio sistema komande i kontrole, a koji ukljuuje vezu. Izvravanje datih misija uz ogranienje po sporazumu o statusu snaga i striktnim pridravnjem PU, zahtijeva diplomatsko vostvo za uspjeh. a. Brigada se moe sastojati od lahke pjeadije, mehanizovanog pjeadijskog oklopa, jurinih zranih snaga ili padobranskih jedinica ili bilo koje kombinacije nabrojanog. Komandanti svoja raspoloiva sredstva moraju organizovati za zadatak kako bi iskoristili jedinstvene sposobnosti svake jedinice. Svi elementi moraju imati dodijeljenu im misiju i odreena podruja operacija. Kako bi osigurao uspjeh, komandant i njegov tab se moraju koncentrisati na: Predvianje neprijatelja; Indirektne prilaze; Zavaravanje i efikasnu OPSIG; Brzinu i silinu; Fleksibilnost i inicijativu mlaih voa; Brzo donoenje odluka; Jasno odreivanje teita dejstva. b. Veza, ukoliko je efikasna, na urbanom podruju uveliko pojaava komandu i kontrolu. Mjesta veze su primarne mete i ljudstvo mora koristiti sve mjere da ih zatiti i odbrani. (1) Operacije FM radio ureajima su ograniene zbog izlazne snage i nemogunosti odravanja optike linije vidljivosti za radio signal. Ipak komunikacija sa standardnim FM radio ureajima je oteana unutar velikih zgrada tokom operacija ienja. (2) Predajnike stanice se mogu koristiti za pomo u prevladavanje komunikacijskih problema u bilo kojem VOUT okruenju. Antenske platforme su najefikasnija sredstva ukoliko su na raspolaganju. (3) Iako ogranieni brojem, AM radio ureaji su poeljniji u pjeadijskom bataljonu ili brigadi unutar VOUT okruenja. AM sredstva bi trebalo koristiti za vane radio mree. (4) Antene se ne smiju stavljati na oigledne lokacije radi izbjegavanja da budu otkirvene. Vjeanje antena na suprotnu stranu zgrade od one na koju neprijatelj napada, pomoi e u maskiranju nae veze od mogueg neprijateljskog presretanja. To e takoer vezu sa sujednim jedinicama uiniti boljom. (5) ica je najefikasnije sredstvo veze. Jedinica bi trebalo da ponese potrebnu koliinu ice kako bi sve podreene jedinice imala uvezane u krug veze. (6) Ostala sredstva veze ukljuuju lokalne telefonske linije, kurirsku slubu ili vizuelne signale. G-8. OBAVJE[TAJNA PRIPREMA BOJNOG POLJA Sukob niskog intenziteta na urbanom podruju ima poveano teite na urbani terorizam, civilne nemire i borbene operacije. Bez obzira na koju situaciju se odnosi, za borbu na urbanom terenu se oekuje da bude podijeljena na mnogo bitaka manjih jedinica koje se vode po bataljonima, etama, vodovima, odjeljenjima ili manjim jurinim grupama u zatienim podrujima.
279

TP 90-10-1

a. Ocjena podruja bojnog polja za operacije SNI ukljuuje analizu urbanog podruja i definiciju stvarnog podruja koje bi trebalo uzeti u obzir. Neprijateljske snage mogu biti identifikovane kao konvencionalne, pobunjenike snage u urbanom podruju, teroristike grupe ili kao snage za gerilsko ratovanje koje se proirilo na urbano podruje. b. Izgraena podruja se obino klasifikuju po veliini. Podruja unutar gradova su klasifikovana po rasporedu njihovih zgrada i ulica. Ovi rasporedi su kategorizirani u pet osnovnih izgleda koji su objanjeni u poglavlju 2. c. Kljuni objekti i zgrade su mete neprijateljskog ljudstva. Njihovo unitenje moe naruiti sposobnosti odbrambenih snaga. NAPOMENA: Vidi TP 34-130 radi objanjenja urbanih rasporeda vojnih aspekata urbanog terena, zaklona i maskiranosti, prepreka i kljunog terena. G-9. IN@INJERIJA Ininjerija mora pruiti potrebnu podrku u pokretljivosti, protupokretljivosti i preivljavanju manevarskih jedinica. Oni mogu pruiti obuku, BP i operativnu pomo odreenim vojnim i paravojnim snagama i mogu podrati programe vojno civilne saradnje koji podrazumijevaju graevinske napore. Ininjerija ima potrebna sredstva za pomo u stvaranju probojnih taaka u zgradama kao i za smanjenje prepreka. BVI je sposoban ukloniti neprijateljske poloaje i prepreke svojim topom za ruenje. Takoer, oklopni borbeni kamioni i mali bageri mogu pomoi u postavljanju i uklanjanju prepreka.

20 8

TP 90-10-1

Dodatak H ANALIZA ZGRADA U URBANOM PODRU^JU

Kao i u drugim vrstama operacija, uspjeh u urbanoj borbi umnogome zavisi od sposobnosti analiziranja vojnih aspekata vojnikog terena. Ovaj dodatak mnogo detaljnije objanjava analizu zgrade. Vojnici moraju biti sposobni da raspoznaju odreene terenske elemente kada ocjenjuju urbani teren. Oni takoer moraju biti u mogunosti da prave razliku izmeu masivne konstrukcije i zgrada sa okvirom. F-1. TIPOVI ZGRADA MASIVNE KONSTRUKCIJE Zgrade masivne konstrukcije su one gdje vanjski zidovi nose teinu zgrade i njen sadraj. Dodatna podrka, posebno kod irokih zgrada, dolazi od unutranjih nosivih zidova, oslonaca (zvanih pilasteri) na vanjskim zidovima unutranjih stubova od ljevanog eljeza i lukova ili serklaa iznad vrata i prozora (Ilustracija H-1). Moderni tipovi zgrada masivne konstrukcije su struktura od zidova i ploa kao mnoge moderne stambene zgrade i hoteli, kao i nagnute strukture koje se koriste za industriju i skladita. Zgrade masivne konstrukcije se grade na mnoge naine: Zidovi se mogu graditi na licu mjesta koristei ciglu, blokove ili na licu mjesta lijevani beton. Zidovi mogu biti fabriki napravljeni i podignuti, ili se mogu koristiti ploe od armiranog betona. OSLONCI NA VANJSKIM ZIDOVIMA

NOSIVOST

NOSIVI ZIDOVI
NOSIVI UNUTRANJI ZIDOVI

TLOCRT

DIZANJE STRANE

LUKOVI I SERKLAE IZNAD PROZORA

TLOCRT UNUTRANJI STUBOVI (ELJEZO) CIGLE

Ilustracija H-1 Zgrade masivne konstrukcije 281

TP 90-10-1

Zidovi mogu biti fabriki uraeni i sklopljeni kao kutije. a. Zgrade od cigle su najuobiajenije i najvanije od zgrada masivne konstrukcije. U Evropi zgrade od cigle su obino pokrivene bukom tako da se cigle ne vide (Ilustracija H-2). Jedna od najeih upotreba zgrade od cigle je mala radnja. Ove zgrade se mogu nai u svim naseljenim podrujima ali su najuobiajenije na samoj periferiji (Ilustracija H-3).
G L A V N E KARAKTERISTIKE TIPA ZGRADE
Prozorske povrine prelaze 1/3 zidne povrine Prozori se poravnavaju vertikalno Prozori (ili vrata) uvueni Lukovi ili druga podrka iznad prozora. Zidovi donjih spratova deblji nego oni gornjih spratova. Metalne ploe na podnim spojevima

METALNE PLOE NA VANJSKIM ZIDOVIMA IZMEU SPRATOVA.

CIGLE

LUKOVI IZNAD PROZORA RADI OJAANJA

Ilustracija H-2 Zgrade od cigle PRIZEMLJE

SKLADITE

ULAZ NA UGLU OMOGUAVA BRIUU VATRU IZ MITRALJEZA PRIZEMLJE POSLOVNO DRUGI SPRAT POSLOVNO

DUBINA OTVORENOG PROSTORA SKLADITA ESTO D O P U TA ISPALJIVANJE PTVP

ULICA

SKLADITE

DEBELI ZIDOVI TLOCRT PRIZEMLJA PROSTORIJE PREMALE ZA ISPALJIVANJE PTVP STUBOVI

VEA IRINA ZAHTIJEVA PODUPIRANJE STUBOVIMA

DUGAKI USKI SPRATOVI

DRUGI SPRAT

Ilustracija H-3 Trgovina od cigle 282

TP 90-10-1

b. Jo jedna od uobiajenih zgrada masivne konstrukcije u industrijskim zonama i du komercijalnih puteva jeste skladite. Gradi se, od na licu mjesta, lijevanog betona ili od fabriki gotovih zidova koji se podiu. Zidovi skladita pruaju dobar zaklon, mada je krov slaba taka. iroko otvoreni prostori skladita omoguavaju djelovanje PTVP poto se obino nalaze u izvuenim podrujima te stoga esto pruaju odgovarajue polje vatre za PTVP. Ove zgrade obino su graene na ploama koje obino mogu drati teinu vozila i mogu pruiti izvrstan zaklon i maskiranost za tenkove (Ilustracija H-4).
KROV JE RANJIV NA MINOBACAKE I ZRANE NAPADE

GLAVNE KARAKTERISTIKE TIPA ZGRADE

Veliki zidovi i samo nekoliko prozora Debeli zidovi (20 25 cm) Pravougaonog oblika Ravni krovovi Obino jedan sprat VoP NEMA PROBLEMA ZBOG STRANJEG MLAZA. ZAKLON I MASKIRANOST ZA TENKOVE

Ilustracija H-4 Skladite

c. Jo jedan uobiajeni tip zgrada sa masivnom kosntrukcijom je osnovni tip od elemenata. Napravljen je od fabrikih betonskih ploa koje su napravljene od 15 do 20 cm debelog armiranog betona. Vanjski zidovi su esto od stakla. Zgrada od elemenata prua dobar zaklon osim kod staklenih zidova. Prostorije su obino premale za ispaljivanje PTVP. Postoji dobra komunikacija iz prostorije u prostoriju i sa sprata na sprat. Ove zgrade obino se koriste kao hoteli ili stanovi i locirane su u stambenim i izvuenim dijelovma podruja (Ilustracija H-5, strana H-4). d. Mjesta javnog okupljanja (crkve, pozorita) su zgrade masivne konstrukcije sa velikim otovrenim unutranjim prostorom. Zidovi pruaju dobar zaklon ali krovovi ne. Unutranji zidovi nisu nosivi i obino ih je lahko probiti ili ukloniti. Ove zgrade imaju adekvatne unutranje prostore za ispaljivanje PTVP. esto su locirane uz parkove ili druge otvorene prostore te stoga imaju dovoljno duga polja vatre za ispaljivanje PTVP. Mjesta javnog okupljanja su uobiajena u samoj periferiji, stambenom dijelu i vanjskim izdignutim podrujima (Ilustracija H-6, stranica H-4).
283

TP 90-10-1

GLAVNE KARAKTERISTIKE TIPA ZGRADE

Jednoobrazna veliina elija Debeli (15 do 20 cm) podovi, zidovi, stropovi (ne uvijek vidljivi) Boni zidovi bez prozora ZATIENO KRETANJE IZ PROSTORIJE U PROSTORIJU SVAKA PROSTORIJA IMA DEBELE (15 DO 20 CM) ZIDOVE, PODOVE I STROPOVE PUNI PROZORI PREMA VANI

BEZ ZATITE ALI OBINO DOBRA POLJA VATRE

Ilustracija H-5 Zgrada na principu elemenata

NEKOLIKO ILI NIKOLIKO PROZORA PODIJUM, KANCELARIJE
OTOVRENI PROSTORI ZBOG STRANJEG MLAZA PTVP MOGU Z A H T I J E VAT I RUENJE DIJELA ZIDA

VELIKI OTVORENI PROSTOR

DEBELI ZIDOVI RADI OSLONCA ZA DUGAKE STROPNE RASTERE MASIVNA KONSTRUKCIJA

PREDVORJE, KANCELARIJE

VELIKI GLAVNI ULAZ

POLJE VATRE ESTO PREKO VELIKE ISTINE.

Ilustracija H-6 Mjesta javnog okupljanja 284

TP 90-10-1

H-2. TIPOVI ZGRADA SA OKVIROM Zgrade od okvira dri kostur stubova i greda i obino su vee od zgrada bez okvira (Ilustracija H-7). Vanjski zidovi nisu nosivi i esto se zovu bilo teke ili lahke stijenke. Drugi tip zgrada sa okvirom koji se moe esto nai u gradovima je garaa, koja nema stijenki.
KOSTUR ZGRADE SA OKVIROM BETONSKI ILI ELINI STUBOVI ZIDOVI SA TE[KIM STIJENKAMA

KAPITEL VELIKI OTOVRENI PROSTORI ZIDOVI SA LAHKIM STJENKAMA OKNO OKVIR IZA ZIDA OD CIGLI PROZORI SVUDA ISTE DUBINE

CENTRALNI DIO (NAJLON) ZA O P S L U I VANJE

PODOVI OD PLOA

MEZANIN CENTRALNI ULAZ PREDVORJE

EKSTERIJER SAV OD STAKLA ILI DRUGIH LAKIH MATERIJALA UNUTRANJA VENTILACIJA

Ilustracija H-7 Zgrade sa okvirom

a. Zgrade sa tekim stijenkama su bile uobiajene kada su se zgrade sa okvirom pojavile prvi put. Njihovi zidovi su pravljeni od cigle i blokova koji su nekad debeli i kao zidovi zgrada bez okvira, mada ne pruaju takvu zatitu. Zgrade sa okvirom od tekih stijenki se nalaze u centru i periferiji. Mogu se prepoznati po klasinom arhitektonskom stilu gdje je svaka zgrada projektovana iz tri dijela predvorje, okno i kapitel. Za razliku od zgrada od cigle zidovi na svim spratovima su iste debljine i prozori su postavljeni svuda na istoj dubini. esto se dijelovi okvira (stubovi) mogu vidjeti, posebno u prizemlju. Stijenke koje se sastoje od slojeva terakota blokova, cigle i kamenih ploa esto ne pruaju tako dobar zaklon kao zidovi od cigle. tite od vatre linog naoruanja i malih gelera, ali ne pruaju mnogo zatite protiv tekog naoruanja (Ilustracija H-8, stranica H-6). (1) Tlocrti ovih zgrada ovise o njihovoj namjeni. Poslovne zgrade obino imaju kancelarije koje okruuju unutranji hol. Ove kancelarije imaju iste dimenzije kao i udaljenost izmeu stubova (neke vee kancelarije su velike kao dvije udaljenosti izmeu stubova). Ove prostorije su premale da bi se mogao ispaljivati PTVP, ali pruaju odreenu zatitu za snajperiste ili mitraljesce (Ilustracija H-9, stranica H-6).
285

TP 90-10-1
OKVIR IZA ZIDA OD CIGLE

KAPITEL

GLAVNE KARAKTERISTIKE TIPA ZGRADE

Zgrada prelazi 6 spratova. Velike prozorske povrine (ukoliko je poslovni prostor ili prodavnica). Prozori nisu uvueni. Debljina vanjskih zidova ista u itavoj zgradi. Vide se dijelovi okvira. Klasini stil (predvorje, okno i kapitel).

PROZORI SVUDA ISTE DUBINE OKNO MEZANIN

T E R A K O TA BLOKOVI

CIGLA

PREDVORJE CENTRALNI ULAZ

KAMENE PLOE

Ilustracija H-8 Zgrada sa okvirom i tekim stijenkama GLAVNE KARAKTERISTIKE UNUTRANJOSTI ZGRADE
SKLADITE, SLUBE PRATEE TRGOVINE

VRST ZID GREDA

HODNIK STEPENICE

Oblik: Kockast ili pravougao.

Veliina: Dovoljno velika da treba osvjetljenje. Lokacija ulaza: Centar ili sa strane. Lokacija kuita lifta: Centar ili sa strane. STUBOVI

LIFT

PRIZEMLJE

Prodavnice: Broj, veliina i oblik.

JEDNA KANCELARIJA PO ELIJI IZMEU DIJELOVA OKVIRA.

HODNIK STEPENICE LIFT

GLAVNE KARAKTERISTIKE UNUTRANJOSTI ZGRADE

Oblik: Kockast ili pravougao.
HODNIK STEPENICE LIFT

Veliina: Dovoljno velika da joj je potrebno osvjetljenje. Lokacija ulaza: Centar ili sa strane. Lokacija kuita lifta: Centar ili sa strane.

GORNJI SPRAT

Plitke, uske sobe znaPotrebno e mogue probleme sa ienje od prostorije do stranjim mlazom. prostorije. Dobar zaklon za snajperiste. Podjela vrstim Lahko kretanje iz prozidovima. storije u prostoriju.

N A PA D

ODBRANA

Ilustracija H-9 Tlocrt poslovne zgrade sa okvirom i tekim stjenkama 286

Ilustracija H-10 Kancelarija sa okvirom i tekim stjenkama

TP 90-10-1

(2) Robne kue obino imaju velike otvorene enterijere (Ilustracija H-11). Ovakva podruja omoguuju ispaljivanje PTVP (ukoliko postoje adekvatna polja vatre). esto mezanin sa velikm prostorom za stranji mlaz omoguuje ispaljavanje prema dolje na tenkove. elina vatrootporna vrata se esto nalaze izmeu dijelova spratova. elina vatrootporna vrata se aktiviraju toplinom. Jednom kad se zatvore, teko ih je probiti ili na silu otvoriti, ali ona efikasno dijele prodavnicu na dijelove (Ilustracija H-12).
GORNJI PRODAJNI SPRAT SKLADITE POARNI ZID LIFTOVI PRODAJNO PRIZEMLJE

STUBOVI

POARNA VRATA

MEZANIN

POARNA VRATA

Ilustracija H-11 Robna kua sa okvirom i tekim stjenkama

VATROOTPORNA VRATA NA INAMA SKRIVENA U VATROOTPORNOM ZIDU.

VATROOTPORNI ZID DEBLJINE 15 30cm

SPECIFIKACIJA VATROOTPORNIH VRATA.

5 10 cm DEBELA. ELINA STJENKA.

VRATA

OTVARANJE AKO SU ZAGLAVLJENA: KORISTI KLIN. ZA OTVARANJE KORISTITE EKSPLOZIV ILI POLUGU. VATROOTPORNA VRATA S E D R E OTVORENIMA SA TOPIVOM VEZOM

LEITE VRATA

Ilustracija H-12 Vatrootporni zid i vatrootporna vrata

(3) Drugi tip zgrade sa okvirom i tekim stijenkama se koristi kao visoka tvornica (Ilustracija H-13, stranica H-8). Ovakve zgrade obino se lahko raspoznaju zbog betonskih greda i stubova koji su vidljivi spolja. Oni su obino locirani u starim industrijskim zonama. Veliki prozori i otvoren enterijer idu u prilog upotrebi PTVP. Poto su podovi esto pravljeni da mogu izdrati teke maine, ova zgrada takoer prua i dobru pokrivku nad glavom.
287

TP 90-10-1

GLAVNE KARAKTERISTIKE TIPA ZGRADE

Prozori to je mogue vei (zbog svjetlosti) Stubovi vidljivi kroz prozore Otvoreni prostori u unutranjosti Platforme za utovar i velika vrata na prizemlju Ventilacioni ureaji na krovu

Ilustracija H - 13 Visoka tvornica

b. Zgrade sa lahkim stijenkama, su modernije i mogu biti izgraene uglavnom od stakla (Ilustracija H - 7). Veina zgrada sa okvirom koje su izgraene poslije II svjetskog rata, zgrade su sa lahkim stijenkama. Njihovi zidovi se sastoje od tankog sloja cigle, lahkog betona ili stakla. Takvi materijali pruaju minimalnu zatitu od djelovanja bilo kojeg oruja. Meutim, stropovi ovih zgrada su mnogo tei i pruaju dobru pokrivku nad glavom (Ilustracija H - 14). Prostorije u zgradama sa lahkim stijenkama su mnogo vee od onih u zgradama sa tekim stijenkama. Ova karakteristika, uz injenicu da su zgrade obino odvojene jedne od drugih, pogoduje upotrebi PTVP. Unutranje pregrade su tanke, lahke i lagane za probijanje (Ilustracija H - 15).

GLAVNE KARAKTERISTIKE TIPA ZGRADE

UNUTRANJA VENTILACIJA

Vanjska konstrukcija se ini tankom Okvir vidljiv u prizemlju kroz prozore, na stranama i straga Visoka proporcija prozora Zgrada odvojena od drugih Zgrada via od 4 sprata

Ilustracija H-14 Zgrada sa okvirom i laganim stjenkama 288

TP 90-10-1
SAMOZATITA ZA BRANIOCE

PRIZEMLJE

GORNJI SPRAT
LAGANE PREGRADE LAGANO KRETANJE IZMEU PROSTORIJA

OTVORENI PROSTOR POGODAN ZA ISPALJIVANJE PTVP

MODUL LIFTA I STEPENITA

HODNIK

POLJA VATRE OBINO SU DOBRA U SVIM PRAVCIMA.

DUBOKE PROSTORIJE PTVP MOE BITI ISPALJEN IZ BILO KOJE PROSTORIJE

Ilustacija H-15 Prostorija sa okvirom i laganim stijenkama

c. Garaa je jedna od nekoliko zgrada u urbanom podruju u kojoj svi spratovi izdre vozila. Ovo prua mogunost podizanja VoP montiranog na vozilo, a otvoreni enterijer omoguava ispaljivanje PTVP. Garae su obino dovoljno visoke da prue polje vatre od 3600 za protuzrakoplovna oruja. Na primjer, Stinger bi se mogao sakriti pod gornji sprat garae, izai da djeluje po neprijatelju i da onda ponovo zauzme zaklon (Ilustracija H-16).

KROV E IZDRATI TEKA VOZILA DOBRO ZA STINGERE IZALZ NA KROV

VoP M O E BITI ISPALJEN SA BILO KOJEG SPRATA.

MJESTO ZA SKRIVANJE STINGERA OGRADE NUDE ZATITU

Ilustracija H-16 Garaa 289

TP 90-10-1

H-3. RASPORED PROSTORIJA Rasporedi prostorija u zgradama prate predvidljive eme. Jedan od faktora koji odreuje raspored prostorija je oblik zgrade (Ilustracija H-17). Glavni princip koji vodi oblik zgrade je da sve prostorije obino imaju pristup vansjkom svjetlu. Princip pomae u analizi i odreivanju rasporeda prostorija velikih zgrada.
OBLICI ZGRADA
USKA

VELIINE ZGRADA

1 . MALE, USKE

50cm IROKE

3. VELIKE

HODNIK

HODNIK SVJETLARNIK

PRAV HODNIK

IROKA

1 PROSTORIJA IROKA BEZ HODNIKA 2. SREDNJA 1. KVART

CENTRALNI SVJETLARNIK ILI KRILA

HODNIK MODUL LIFTA PROSTORIJE IZ HODNIKA LIFT HODNIK

CENTRALNI KRUNI HODNIK

SVE PROSTORIJE IMAJU VANJSKE PROZORE SVE PROSTORIJE IMAJU VANJSKE PROZORE

Ilustracija H-17 Oblici i veliine zgrada

H-4. STAMBENA PODRU^JA Dva osnovna tipa kua u zapadnom svijetu su locirana u i oko gradova i ruralnih podruja. Gradske kue su obino zgrade masivne konstrukcije od cigle. Ruralne zgrade u SAD, Junoj Americi i JugoistonojAziji obino su izraene od drveta. U kontinentalnoj Evropi, Jugiostonoj Aziji i podsaharskoj Africi, gdje je drvo izuzetno rijetko, ruralne zgrade obino su graene od betonskih blokova (Ilustracija H-18). a. Drugi uobiajeni tip strukture zgrade u gradovima sa evropskim uticajem naziva se stambene zgrade Hof stila (Ilustracija H-19).
290

TP 90-10-1

URBANO
Zajdeniki prilaz (esto zajedniki zidovi)

KARAKTERISTIKE

RURALNO

Uske, sa zavretkom prema ulici

Raspored prostorija: esto samo jedna iroka prostorija bez hodnika. Podruje gdje se mogu nai: SZ Evropa, Sjeverna Amerika posebno u velikim gradovima ili u centrima malih gradova.

Malo ili nikako odmaka od trotoara Dva ili vie spratova visoka Ugaone forme

Ilustracija H-18 Tipovi kua

POGLED IZ PTIIJE PERSPEKTIVE

RASPORED PROSTORIJA

TUNEL U DVORITE

KARAKTERISTIKE
Bez odmaka, zauzima itav kvart. Ima unutranje dvorite (HOF); prua mogunosti sakrivanja. Stanovi gledaju i na dvorite i na ulicu, hodnik je u sredini. Konstrukcija: obino cigla. Podruje gdje se mogu nai: centralna i sjeverna Evropa.

Ilustracija H-19 Stambene zgrade u Hof stilu 291

TP 90-10-1

b. Na Bliskom istoku i u tropskim podrujima najuobiajeniji stambeni objekti su sa zatvorenim dvoritem. Kue su dodane jedna na drugu sa jako malo brige za izgled ulice. Rezultat je vijugavi uski labirint kroz kojega se tee kretati ili otvarati vatru nego u gusto naseljenim evropskim podrujima (Ilustracija H-20). KARAKTERISTIKE
Zidovi bez prozora, unutranja dvorita Razliite veliine i dimenzije Bez odmaka Jedan do dva sprata visoke Ravni krovovi Raspored prostorija: Sve prostorije otvorene u dvorite Lokacija: na uskim krivudavim ulicama sa kratkom linijom horizontalne optike vidljivosti Podruje gdje se mogu nai: Bliski istok, sjeverna Afrika i Mediteran

Ilustracija H-20 Zatvoreno dvorite

H-5. KARAKTERISTIKE ZGRADA Odreene karakteristike kako masivnih tako i zgrada sa okvirom mogu biti od pomoi u analiziranju naseljenog podruja. Voe mogu koristiti tabelu H-1 kako bi odredili kako se braniti ili napadati odreene zgrade s obzirom na raspoloive sisteme naoruanja jedinice.
GRAEVINSKI MATERIJAL Kamen Cigla Cigla Betonski blok Betonski blok i ploa Betonski nosai Drvo elik (teke stijenke) Beton/elik (lahke stijenke) VISINA (SPRATOVI) 1 do 10 1 do 3 3 do 6 1 do 5 1 do 10 1 do 3 1 do 5 3 do 50 3 do 100 PROSJENA DEBLJINA ZIDOVA (CM) 75 22 38 20 22 do 38 18 3 30 2 do 8

TIP GRAEVINE Masivna Masivna Masivna Masivna Masivna Masivna Okvir Okvir Okvir

Tabela H-1 Karakteristike zgrada 292

TP 90-10-1

H-6. DISTRIBUCIJA TIPOVA ZGRADA Odreeni tipovi zgrada dominiraju odreenim dijelovima grada, to uspostavlja zone unutar grada. Analiza distribucije i prirode ovih zona ima direktni uticaj na vojno planiranje i odabir naoruanja (Ilustracija H-21).

STAMBENI OBRIS CIGLA/OKVIR TEKE STIJENKE POSLOVNO/INDUSTRIJSKI OKVIR CIGLA/BETON OKVIR SA LAHKIM STIJENKAMA

OKVIR SA TEKIM STIJENKAMA CIGLA/ OKVIR

Ilustracija H-21 Distribucija tipova zgrada a. Zgrade sa masivnom kontrukcijom su najuobiajenije strukture u naseljenim podrujima, inei oko 2/3 svih tipova zgrada. Ciglaste strukture ine skoro 60% svih zgrada, posebno u Evropi. b. elik i beton viespratne zgrade sa okvirom imaju vanost veu od njihove 1/ 3 dopirinosa u zauzimanju ukupne povrine podruja. Oni zauzimaju centralna podruja najbolje zemljite u gradovima gdje su centri ekonomske i politike moi i imaju visoki potencijal u vojnom znaenju. c. Otvoreni prostori zauzimaju oko 15% prosjenog gradskog podruja. Mnogi otvoreni prostori su pokriveni travom i koriste se kao parkovi, sportski tereni i igralita za golf; neki su iroki i asfaltirani. Najvei otvoreni prostori su povezani sa prigradskim stambenim razvojem gdje su veliki komadi zemlje rekreaciona podruja. d. Podruja koja se koriste za ceste, uglavnom se sastoje od jedne vrste zgrada i obino imaju zajedniki predloak. U gradskom centru, na primjer, vrijednost visokog terena rezultira u uskim ulicama. irine ulica se grupiu u tri glavne klase: 7 do 15 metara, lociranje u srednjovjekovnim dijelovima evropskih gradova; 15 do 25 metara, locirane u novijim isplaniranim dijelovima veine gradova i 25 do 50 metara, locirane du irokih bulevara ili lee dosta razdvojene na velikim parcelama zemlje. Kada je ulica uska, posmatranje ili otvaranje vatre kroz prozor na drugoj strani ulice moe
293

TP 90-10-1

biti oteano zato to je osmatra prisiljen da gleda du zgrade a ne kroz prozor. Kada je ulica ira, osmatra ima bolju priliku da osmatra i otvara vatru kroz prozorske otvore (Ilustracija H-22).

USKA ULICA
UOENI OTVOR

IROKA ULICA
UOENI OTVOR

STVARNI OTVOR ULICA OSMATRA OSMATRA

STVARNI OTVOR

ULICA

Ilustracija H-22 Udaljenosti i uglovi zakrivljenosti linijom optike vidljivosti

294

TP 90-10-1

Dodatak I OPERACIJE PRI OGRANI^ENOJ VIDLJIVOSTI U USLOVIMA VOUT

S brzim razvojem ureaja za nono osmatranje kroz svjetsku doktrinu i zrano kopnene operacije koje daju mandat kontinuiranim operacijama, snage SAD e nastaviti da se bore u naseljenim podrujima bez obzira na vremenske ili pak uslove ograniene vidljivosti. Da bi bili uspjeni, voe moraju uzeti u obzir efekte ograniene vidljivosti na operacije i vojnike. I-1. PREDNOSTI Kada se borite u naseljenim podrujima za vrijeme ograniene vidljivosti, i napadake snage kao i snage koje se brane, imaju nekoliko prednosti. a. U vecini sluajeva, snage SAD imaju tehnoloku prednost u termalnim ureajima te koritenju istih nad njihovim neprijateljima. Ovo im omoguava da identifikuju, djejstvuju i unite neprijateljske ciljeve prije nego njih otkrije neprijatelj. b. Zrano kopnene operacije naglaavaju kontinuirane operacije koje se provode i danju i nou. Ovo omoguava snagama koje napadaju da zavre bitku odluno u vrlo kratkom vremenskom periodu. Takoer ovo doputa i napadaima da povrate inicijativu. c. Udaljenosti za direktnu vatru po ciljevima u okruenju VOUT se znaajno smanjuju. Za vrijeme perioda ograniene vidljivosti, efektivne udaljenosti za akviziciju ciljeva se jo vie smanjuju. Ovo tjera snage koje napadaju, da se priblie na manje udaljenosti, a takoer poveava preciznost i ubitanost oruja. Snage u napadu takoer mogu iskoristiti ogranienu vidljivost neprijatelja, te djejstvovati po njima prije nego ih oni otkriju. d. Zrano desantne operacije se najbolje provode za vrijeme perioda ograniene vidljivosti, poto su onda neprijateljske mogunosti zrane odbrane smanjene. e. Napadanje za vrijeme perioda ograniene vidljivosti daje napadaima vee anse da iznenade protivnika. I-2. NEDOSTACI Dok se bore u naseljenom podruju za vrijeme ograniene vidljivosti, i napadai i branioci takoer se suoavaju i sa nedostacima. a. Komandovanje i kontrola je teka u bilo kojim operacijama u naseljenom podruju, a periodi ograniene vidljivosti samo pojaavaju tekoe. b. Vojnici imaju instinktivnu sklonost ka grupisanju za vrijeme ograniene vidljivosti. Konstantna panja mora biti usmjerena ka tome da im se ne dozvoli da se grupiu. c. Takoer za vrijeme smanjene vidljivosti i karakteristika u naseljenom podruju, vojnici se vrlo lahko mogu i dezorjentisati. d. Identifikacija cilja postaje teka u uslovima ograniene vidljivosti. Ovisno od osnove, vojnik moe otvoriti vatru na sve to vidi, ili pak moe oklijevati previe dugo prije nego pone djejstvovati. Ovo je jedan od vodeih uzroka gubitka ljudi od sopstvene vatre, tako da voe moraju obratiti posebnu panju na djejstvovanje vojnika po ciljevima.
295

TP 90-10-1

I-1. IZBJEGAVANJE GUBITAKA OD SOPSTVENE VATRE Rizik od gubitaka od sopstvene vatre je mnogo vei za vrijeme perioda ograniene vidljivosti. Klju za izbjegavanje ove pojave je svjesnost o situaciji koju provode voe i vojnici unutar obuke. Ostala razmatranja ukljuuju: a. Grafike kontrolne mjere bi trebalo da budu jasno odreene i oigledne. Primjeri ukljuuju usamljene zgrade, velike bulevare, rijeke, itd. b. Voe moraju uvjebati jaku kontrolu dok djejstvuju na cilj. Kretanje bi takoer trebalo biti usko kontrolisano. c. Oiene zgrade i prostorije trebaju se jasno oznaiti da bi se oznaila oiena podruja i da vlastite snage mogu osnovom vatre podravati manevar. d. Jasno vidljive oznake (na primjer, fluorescentna ili termalna traka) trebala bi biti na vidljivom dijelu svakog vojnika. e. Simboli za prepoznavanje na blizinu ili udaljenost trebali bi se koristiti ispravno. f. Jedinice koje koriste blisku zranu podrku, moraju uvjebati jaku kontrolu i znati gdje da usmjere svoju vatru. Greka da to ispravno urade moe navesti pilota da se dezorijentie te da djejstvuje po vlastitim snagama. I-4. EFEKTI URBANOG OKRU@ENJA NA URE\AJE ZA NO]NO OSMATRANJE. Karakteristike izgraenih podruja utjeu na standardne niane i UNO SAD drugaije nego kada se nalazite na otvorenim podrujima. Ovo moe prouzroiti konfuziju za vojnike koji operiu ovim spravama za vrijeme ograniene vidljivosti, poto e slike koje budu primali kroz svoje UNO biti dosta drugaije. a. Poto u veini naseljenih mijesta ima elektrine struje, ulinih svijetala i svjetala u zgradama ona e izblijediti slike koje dobijete ukoliko elektrina energija ne bude prekinuta. b. anse da e vatre napraviti i poare u podruju operacija su velike. Ovo e stvoriti probleme ne samo za UNO ve i za termalne ureaje za osmatranje takoer. c. Podrumske prostorije i ulazi u zgrade nemaju dnevno svijetlo ako je struja iskljuena. Pasivni UNO moraju imati vjetaki izvor svijetla, kao npr. infra crveno svijetlo da bi ureaj uope mogao raditi. d. Mnoge reflektujue povrine koje se nalaze u naseljenim podrujima mogu prouzroiti prikazivanje lanih slika, naroito za laserske daljinomjere i laserske oznaivae ciljeva. e. Velike koliine estica praine koje se zadravaju u zraku sprijeavaju termalne ureaje da vide kroz oblake praine. f. Dim takoer utjee na UNO i to na vrlo slian nain kao i praina. g. Magla smanjuje mogunost daljinske akvizicije ciljeva upotrebom termalnih ureaja, koji mogu prouzroiti probleme za bilo koje elemente koji vre nadziranje ili podrku. h. Bljesak iz oruja unutar zatvorenih podruja izgleda da je mnogo svijetliji. Ovo prouzrokuje da vojnici mogu trenutno izgubiti mogunost koritenja UNO ili pak nemogunost upotrebe ureaja za pojaavanje svijetlosti.
296

TP 90-10-1

I-5. RAZMATRANJA Okruenje naseljenog podruja predstavlja poseban izazov i razmatranje za vrijeme ograniene vidljivosti. a. Upotreba fluorescentne ili termalne trake, hemijskog svjetla je vrlo vana i mora ui u razmatranje. Sve ovo moe biti koriteno da bi se oznaile prednje linije trupa, rtve, oiene zgrade i prostorije, poloaj nekog oruja, te individualnih vojnika. Njihova upotreba mora biti jasna i objanjena jedinici putem taktikih SOP. Kada se koriste oznaivai za dui vremenski period, njihovo znaenje bi se trebalo mijenjati poto e moda neprijatelj biti u mogunosti da zarobi ili pak proizvede i koristi iste takve oznaivae. b. Upotreba obiljeavajue ili zapaljive municije moe biti zabranjena radi spreavanja poara. Takoer svjetlo od poara moe pak onemoguiti upotrebu ureaja za pojaavanje svijetlosti, te se moe i mijeati sa termalnim ureajima za osmatranje. c. Kontrola nad trafo stanicama moe biti od vitalne vanosti za operacije pod ogranienom vidljivocu. Ovo omoguava vlastitim snagama da nadziru, tacno onoliko osvijetljenja koliko im je potrebno. Iskljuenje osvjetljenja na ulicama je poeljnije radi djejstvovanja, nego kad je sve osvijetljeno. Komandiri moraju balansirati razmjenu izmeu zatitnih snaga te odravanja zakona i reda nakon to se bitka zavri. Za vrijeme hladnog vremena, trafo stanice mogu biti vrlo vane za dobrobit civilnog stanovnitva. d. Identifikacija vlastitih vojnika, civila koji ne uestvuju u borbi i neprijateljskih trupa postaje problem za vrijeme operacija u uslovima ograniene vidljivosti. e. Lokacija izvora zvuka takoer postaje tea nego to je to prirodni eho u naseljenim podrujima, i ima tendenciju da se zvukovi prostiru dalje u no. f. Lokacija mina iznenaenja te raznih prepreka, takoer postaje tea za otkrivanje po noi. Kretanje je sporije nego za vrijeme normalne vidljivosti. I-6. SPECIJALNA OPREMA Borba za vrijeme perioda ograniene vidljivosti zahtijeva i neku specijalnu opremu radi uveanja manevarskih mogunosti i djejstvovanja na ciljeve. a. Kao pravilo, termalni ureaji kao to su AN/PAS-7 IR okular (LINY03104) I Dragon sa IC nianom AN/TAS-5 (LIN N23721), su bolji za koritenje u uslovima operacija ograniene vidljivosti nego ureaji kao to su AN/PVS-7 (LIN N05482). Lahki ureaji za pojaavanje svjetla lahko se mogu izbaciti iz operativnosti sa blijeskom djejstvujueg oruja iz neposredne udaljenosti, svjetla plamena itd. Iako i na termalne ureaje takoer utie osvjetljenje, oni su ipak pouzdaniji. b. Infra crveni (IC) ureaj za nianjenje AN/PAQ-4 (LIN A34938) je vrlo slian civilnoj izvedbi istog ureaja osim to nije vidljiv golim okom. Male baterije se takoer mogu staviti na oruje radi pruanja nianske slike, osvjetljavanje prostorija i hodnika, otkrivanje prepreka te poteznih mina, a i za identifikaciju vlastitih trupa. c. Ostali ureaji za nono osmatranje za oruja ukljuuju AN/TVS-5 (LIN04596) ureaj za nono osmatranje za oruje koje opsluuje posada, AN/PVS-4 (LIN N04374) ureaj za nono osmatranje za individualno oruje, i AN/UAS-11 (LIN N05050) komplet za nono osmatranje. AN/UAS-11 iako nije lahko prenosiv, ima prednost zato to posjeduje i laserski daljinomjer. Tako-er je vrlo slian i TOW 2 AN/TAS-4 ureaju.
297

TP 90-10-1

d. Potezne osvjetljavajue rakete, osvjetljavanje iz minobacaa i artiljerijskih oruja se mogu takoer koristiti da bi se zaslijepili neprijateljski UNO ili pak radi vjetakog osvjetljenja dijela ratita. (Ilustracija I-1). (Vidjeti TP 7-90 radi vie informacija o osvjetljavanju iz minobacaa i artiljerije). e. Rezervne baterije za UNO bi takoer trebalo nositi radi njihove operativnosti. Mehke, iste krpe bi trebalo koristiti za ienje lea.

OSVJETLJAVANJE U NAPADU

NEPRIJATELJ

VLASTITE TRUPE

OSVJETLJAVANJE U ODBRANI

VLASTITE TRUPE

NEPRIJATELJ

Ilustracija I-1 Koritenje indirektne vatre za osvjetljavanje za vrijeme

298

TP 90-10-1

I-7. BORBENA PODR[KA Gubitak sinhronizacije je jedna od najveih briga za komandire i voe tokom operacija ograniene vidljivosti pod uslovima VOUT. Koncentracija snaga i vatre na odluujue take naglaavaju se od strane snaga SAD i njihove tehnologije te jasnih nareenja. a. Bilo koje smanjivanje artiljerijske vatre bit e samo radi ogranienih sredstava za akviziciju ciljeva. Dok IO poljske artiljerije te borbeno osmatranje i laserski tim (BOLT) imaju termalne ureaje i laserske daljinomjere, veina vojnika na borbenom polju nemaju ureaje koji im omoguavaju da vre precizan poziv za vatrenu podrku. Slijede neke tehnike i ureaji kojima moete izvriti akviziciju ciljeva za indirektnu vatru. (1) Ureaj AN/UAS-11 odreuje tane koordinate koristei termalni nian povezan sa laserskim daljinomjerom. Da bi AN/UAS-11 dobio tane koordinate, posada koja ga opsluuje mora imati prvo tanu lokaciju. Ista tehnika se moe koristiti i sa bilo kojom pridodatom oklopnom jedinicom. BOV Bradley se moe koristiti vrlo dobro ako je opremljen laserskim daljinomjerom. (2) Unaprijed odreen OC je efektivan jedino ako OC moe biti osmatran te ako osmatra ima jasnu komunikaciju sa vatrenom jedinicom. (3) Povrine koje stvaraju refleksiju koje se mogu nai u naseljenim podrujima, mogu imati uticaja na laserske daljinomjere. (4) Radar za protiv vatru, trebalo bi koristiti da pokrije podruje neprijateljskih minobacaa, topova, i VBR. Radi maskirajueg efekta naseljenih podruja radari za protiv vatru se obino ne smijetaju unutar naseljenih podruja. b. Sredstva avijacije fiksnih krila suoavaju se sa niom PZA opasnou za vrijeme perioda ograniene vidljivosti. Kako god, potreba za komandom i kontrolom mora biti vea da bi se sprijeili gubici od sopstvene vatre. Najbolja letjelica fiksnih krila koja je dostupna za vatrenu podrku je AC-130 poto su njegove sposobnosti za akviziciju cilja smrtonosne i u mogunosti je da prui preciznu vatru na dui vremenski period. c. Zrakoplovstvo KoV operie pod slinim ogranienjima i razmatranjima kao i letjelice sa fiksnim krilima. Veina jurinih helikoptera SAD ima naprijed usmjereni infracrveni (NUIC) noni nian. Zajedno sa sporijim i helikopterima koji imaju vee mogunosti, sredstva zrakoplovstva KoV imaju mogunost da isporue visoko preciznu i odgovarajuu vatru na neprijateljske ciljeve. Kako god, helikopteri su vie isplativi da se koriste po neprijateljskim sredstvima protiv zrane artiljerije te bi ih radi toga trebalo koristiti tamo gdje je neprijateljska protiv zrana prijetnja mala. Komandiri moraju identifikovati jasne zemljine oznake za pilote da bi ih navodili ka i od cilja. d. Mogunosti PZA se uveliko smanjuju usljed perioda ograniene vidljivosti. Vizuelno otkrivanje, identifikovanje, te procjena udaljenosti su vrlo teki, ako ne i nemogui. Sistemi navoenja radarima imaju tekou pri odreivanju cilja sa tla. e. Nemogunost korienja termalnih ureaja moe uticati na ininjerijske jedinice. Lociranje i ienje minskih polja i poteznih mina, takoer postaje opasnije i tee. Metoda oznaavanja oienih staza treba da bude odreena i koordinirana unaprijed radi izbjegavanja konfuzije sa drugim markerima za ogranienu vidljivost, kao to su: florouscentna traka, IC svijetla, baterije, itd.
299

TP 90-10-1

f. Vojni obavjetajni rad se oslanja u osnovi na ljudske resurse radi pridobijanja informacija o neprijatelju u urbanim okruenjima. (1) RZO (Radar za zemaljsko osmatranje) i DUS(daljinski upravljani senzor) imaju ogranienu upotrebu u centru izgraenih podruja. Oni se najbolje mogu upotrijebiti u predgraima radi nadgledanja saobraaja u i iz naseljenih podruja. Ako je neophodno, RZO se moe koristiti radi pokrivanja velikih otvorenih podruja kao to su parkiralita ili trgovi. DUS se takoer moe koristiti u podzemnim podrujima kao to su tuneli. (2) Jedinice za vojno obavjetajni rad opremljene sa AN/UAS-11 mogu ih koristiti u razliitim okolnostima kao na primjer za akviziciju ciljeva a i nadgledanje. (3) Bazirane na dostupnom vremenu prije operacije ili o hitnim potrebama, fotografije snimljene satelitima izgraenih podruja, takoer mogu biti dostupne. (4) Oficiri zadueni za obavjetajni rad na nivou brigade i ispod, treba da imaju karte gradova na podruju operacija. Obino karte razmjera 1:50,000 su virtualno neupotrebljive za obine vojnike koji se bore u izgraenim podrujima. Kartografska agencija ministarstva odbrane odrava razliite karte u razmjeri 1:10,000 ili 1:12,500 izgraenih podruja. Ove karte se prave ovisno od potreba za neprekidne operacije i neborbene operacije evakuacije (NOE). Ako nema dostupnih karata podruja, S2 na nivou bataljona moe zatraiti da divizijska topografska sekcija napravi prirune karte bazirane na konfiguraciji terena i slikama sa satelita. Ako oni pak na tom nivou nisu u mogunosti da naprave karte, zahtjev bi trebalo proslijediti do korpusa. I-8 SLU@BA BORBENE PODR[KE Komandiri manevarskih jedinica i njihovi vojnici nisu jedine osobe na kojima lei sav teret pod uslovima ograniene vidljivosti u operacijama VOUT. Logistika na svim nivoima mora pokrivati takoer zahtjeve za ovaj jedinstveni vid borbenog okruenja. a. Jedinice koje provode operacije dosnabdijevanja za vrijeme perioda ograniene vidljivosti, treba da se pridravaju sljedeeg: (1) Vozaima i komandirima vozila trebalo bi izdati ureaje za nono osmatranje tako da vozila koja dolaze i odlaze u logistiku taku otputanja (LTO) nebi trebalo nikakvo osvjetljenje. Ovo e takoer sprijeiti neprijatelja da dou do LTO slijedei vozila sa upaljenim zamraenim svjetlima. (2) Trebalo bi odravati striktnu disciplinu pitanju buke i svjetla. (3) Vozila bi trebalo da slijede jasno oznaeni put da bi obila prepreke i sprijeila vozila za snabdijevanje da se dezorijentiu. (4) Radio ureaji bi trebalo da se nalaze u svim vozilima kada god je to mogue, u sluaju da su im potrebne dati dodatne instrukcije. (5) Svako vozilo bi takoer trebalo da ima kartu podruja operacija (poeljno kartu naseljenog mjesta sa nazivima ulica). b. Borbene jedinice koje operiu dui vremenski period pod uslovima ograniene vidljivosti, trebalo bi da imaju dovoljno rezervnih baterija da bi mogle odravati UNO funkcionalnim. c. Trebalo bi odravati veliku operativnu spremnost UNO, a naroito termalnih niana kao to su AN/TAS-4 ili AN/UAS-11.
300

TP 90-10-1

d. Prikupljanje nastradalih za vrijeme ograniene vidljivosti je oteano. Jasne metode za oznaavanje nastradalih moraju se odrediti prije poetka operacije. e. Operacije SBP u postojeim strukturama i po noi ne smiju biti vidljive sa veih udaljenosti. Ovo ukljuuje svoenje saobraaja na apsolutni minimum, hermetiko zatvaranje vrata i prozora da bi se sprijeilo probijanje svjetlosti, te rasprivanje sredstava to je vie mogue. I-9. RAZMATRANJA OFANZIVNIH DJEJSTAVA Snage SAD provode napade za vrijeme ograniene vidljivosti radi pridobijanja ili zadravanja tempa napada. Prije nego pone izvoenje napada u uslovima ograniene vidljivosti, komandant mora balansirati rizike i uvjeriti se da svaki vojnik razumije namjeru i kontrolne mjere. Uvjebavanja te striktno komandovanje i kontrola smanjuju gubitke i uveliko uveavaju anse za zavretak planirane misije. a. Vojnici bi trebalo da oiste zgrade i prostorije koristei iste tehnike koje bi koristili i za vrijeme perioda ograniene vidljivosti radi smanjenja konfuzije. Vojnici koji su dobro uvjebani, u ovim tehnikama su i pouzdaniji. Jedina vea razlika je u opremi koja e se koristiti (Vidi paragraf o specijalnoj opremi u ovome dodatku). b. Pokreti su sporiji. Svaki vojnik mora biti svjestan opasnosti od mina iznenaenja, te neprijateljskih poloaja. Iako termalni ureaji mogu otkriti razliku u temperaturi tla, ureaji sa pojaanim intenzitetom svjetla obino su bolji za otkrivanje nedavno pomijeranog tla. Termalni ureaji su bolji za otkrivanje ljudstva; ali ipak ureaji sa pojaanim intenzitetom svjetla mogu otkriti vojnike, neborbene civile te neprijateljske trupe bolje od termalnih ureaja. c. Odjeljenja i vatreni timovi trebalo bi da budu opremljeni sa obje vrste ovih ureaja kada god je to mogue. Ovo e im pomoi da dobiju mnogo bolju sliku u nonom okruenju te omoguiti vojnicima da bolje balansiraju izmeu slabosti i mana svakog od ovih ureaja. d. Kada se kree kroz zgrade, jurini tim mora oznaiti oiene prostorije i zgrade, te komunicirati sa timom koji im prua podrku. Ova komunikacija postaje kritina ako je vie od jednog jurinog tima u istoj zgradi. e. Vojnici bi trebalo da poveaju upotrebu prirodnog svjetla kada god im je to mogue, iz dva razloga: Da bi tedili baterije na UNO, i radi oteavanja neprijatelju otkrivanja snaga SAD. f. Ako se koriste baterije i hemijska svjetla, trebalo bi ih drati to je mogue dalje od glave ili grudnog koa. Ovo e oteati neprijateljskim vojnicima da vas trajno onesposobe dok drite ovaj vid svjetla. g. Jurini tim mora imati jasnu vezu sa svim podravajuim elementima, bez obzira da li su oni organski u DP, pod OPKON ili su im pridodati.Jedinice koje pruaju podrku ne bi trebalo da djejstvuju ako nemaju dobru vezu sa jurinim elementima i ukoliko nisu sigurni u cilj po kojem e djejstvovati, ili pak izvriti potiskivanje neprijatelja. h. Jedinice moraju znati gdje se nalazi svako za vrijeme ofanzivnih operacija. Ovo ne samo da smanjuje mogunost gubitaka od sopstvene vatre, ve isto tako poveava vrijeme identifikacije, lociranja, te pruanje tretmana rtvama. Takoer uvelike smanjuje ansu da vojnici postanu dezorijentirani te da se odvoje od jedinice. i. Jurini timovi moraju biti svjesni bljeska svjetlosti iz oruja kojim djejstvuju jer ono takoer smanjuje efikasnost UNO. Bljesak iz pjeakog naoruanja u
301

TP 90-10-1

prostorijama moe dovesti do toga da vojnik koji nosi UNO trenutno ostane bez vida. Takoer neprijateljski vojnici mogu koristiti osvjetljavajue granate unutar i van zgrada a sve u cilju smanjenja mogunosti UNO. j. Voe moraju osigurati da svi vojnici slijede pravila djejstvovanja te zakone ratovanja. Ovo je vrlo bitno ako se neprijatelj umijea sa lokalnim civilnim stanovnitvom. Takoer, vojnici moraju slijediti sve kontrolne mjere, a naroito grafike kontrolne mjere. I-10. RAZMATRANJA U ODBRANI Neprijateljske snage takoer mogu koristiti periode ograniene vidljivosti iz istih razloga radi kojih to rade i snage SAD. (Vidi paragraf koji govori o prednostima u ovome dodatku.) Neprijateljske snage takoer mogu imati pristup sofisticiranoj opremi proizvedenoj u Evropi, SAD, Japanu, Koreji, i na prostoru zemalja biveg Sovjetskog saveza. (Vidi poglavlje 4 radi vie informacija koje se tiu odbrambenih tehnika.)

302

TP 90-10-1

RJE^NIK
ADNS ASTUS PBP BF BMP BOLT BoV BoV Bredley BP BP BTR BU BVI BZP CF CP VTVZM DKV DOPNAR DP DUS EPM EVP FM G3 G5 GBP GBPol GPS GUM HD HH ID IKZP IO IREL Aparat za dekontaminaciju napajan strujom Automatizirani sistem tereta za upravljanje saobraajem Procjena borbene tete i popravak Bijeli fosfor Rusko borbeno vozilo Borbeno osmatranje/laserski tim Borbeno vozilo Borbeno vozilo Bredley Bestrzajna puka Borbena podrka Rusko borbeno vozilo Borbena uniforma Borbeno vozilo ininjerije Bliska zrana podrka Crveni fosfor Civilni poslovi eta za vezu za topovsku vatru iz zraka i sa mora Dravna komandna vlast Dopunsko nareenje Direktna podrka Daljinski upravljan senzor Elektronske protiv mjere Element vatrene podrke Frekventna modulacija Pomonik naelnika taba, G3 (za operacije i planiranje) Pomonik naelnika taba, G5 (za civilne poslove) Glavno borbeno podruje Glavni odbrambeni poloaj Glavni put snabdijevanja Gorivo, ulja i maziva Hemijski dim Hidrogen hlorid Identifikacija Istureni kontrolor zranog prostora Istureni osmatra Izbjeglice, raseljena i evakuisana lica

303

TP 90-10-1
IZP J5 JKVP KA KBO KI KLK KM KOID KPVKoV KS KO KZL KZV LOGPAK LOV LP LPTO MDR MEDEVAK MKoV MPKP MNTT-V MOZM MPB MPR N AT O NBH NNO NOE NRZ NUIC O-hbmn OJ OM OP OPBP OPKON Isjeak zemljine povrine Uprava za planiranje i politike Jedinstveni kod vojnog pravosua Kloracetanon Konana baza za okupljanje Komandna informacija Konana linija koordinacije Komandno mjesto Komanda obuke i doktrine Komanda podruja vojita kopnene vojske Konfiguracijska stavka Kontraobavjetajni Konana zatitna linija Konana zatitna vatra Logistiki paket Linija optike vidljivosti Linija polaska Lahko protutenskovsko oruje Meteoroloka datumska ravan, Medicinska evakuacija Ministarstvo kopnene vojske Modifikovani ematski prikaz kombinovanih prepreka Misija, neprijatelj, teren, trupe, raspoloivo vrijeme Misijski orijentisana zatitna mjera Motorizovani pjeadijski bataljon Motorizovana pjeadijska regimenta Sjevernoatlantski savez Nuklearno bioloko hemijski Naoale za nono osmatranje Neborbene operacije evakuacije Neprijateljski ratni zarobljenik Naprijed usmjereni infra-crveni O -hlorobeziliden malononitril Odnosi sa javnou Osmatrako mjesto (osmatranica) Opta podrka Obavjetajna priprema bojnog polja Operativna kontrola

304

TP 90-10-1
OPLAN OPNAR OPSIG OT OVP PA PA C PSM PP Pa.PJNS PKBP PKM PNPZO POKAM PPPZO-O PPPPO PSIOP PT PTVP PU PU PVoP PVoPV PZA RG RMSAD RPG RPOOS RZ RZO RZSAD S1 S2 S3 S4 S5 SAD Operativni plan Operativno nareenje Operativna sigurnost Oklopni transporter Oficir vatrene podrke Poljska artiljerija Personalno administrativni centar Plastini spremnik za municiju Pancirno probojno/protivpjeadijsko Panja Poetak jutarnjeg nautikog svitanja Prednji kraj borbenog podruja Poboljana konvencionalna municija Potiskivanje neprijateljske PZO Porodica kasetnih mina prednjeg podruja Pancirno probojno podkalibarsko zrno koje se odbacuje obiljeavajue Pancirno probojno precizno podkalibarsko zrno koje se odbacuje Psiholoke operacije Protutenkovsko Protutenkovski voeni projektili Pravila upotrebe Promjenjivo usporenje Poboljani VoP Poboljano VoP vozilo Protuzrana artiljerija Registracija grobova Ratna mornarica SAD Neprijateljsko protuoklopno oruje Renderski protuoklopni oruani sistem Ratni zarobljenik Radar za zemaljsko osmatranje Ratno zrakoplovstvo SAD Oficir opih poslova (Amerika vojska) Oficir za obavjetajne poslove Oficir za operativne poslove i obuku (Amerika vojska) Oficir za snabdijevanje (Amerika vojska) Oficir civilnih poslova (Amerika vojska) Sjedinjene Amerike Drave

305

TP 90-10-1
SBP SIZ SNI SOP SPS SRUV STB TehP TM TI TRAV TNT TOC TOR TP TTP TPPP TVRP USPSD VE VEBG VEPT VEPT-VN VEZ-O VG VNJN VoP VOUT VOZ VP VVVT Sluba borbene podrke Snage za izvrenje zadatka Sukob niskog intenziteta Standardne operativne procedure Standardni personalni sistem u kasarni/diviziji Sistem ranog upozoravanja voda Suptropsko bjelilo Tehniki prirunik Tim (samo na grafikama) Tehnika inspekcija Take razmjene ambulantnih vozila Trinitrotoluol Taktiki operativni centar Tehniki obavjetajni rad terenski prirunik Taktika, tehnike i procedure Tim podrke prednjeg podruja Timovi za vezu sa rodovima podrke Uspostava sistema u personalnom sistemu divizije Visoko eksplozivno Vazduni eksplozivi na bazi goriva Visoko eksplozivno protiv tenkovsko Visoko eksplozivno protiv tenkovsko - Vie namjenski Visoko eksplozivno zapaljivo - Obiljeavajui Vjerojatna greka Vienamjensko jurino naoruanje Iz cijevi lansiran, optiki praen, icom voeni projektil Vojne operacije na urbanom terenu Vjebovno obiljeavajue zrno Vojna policija Visokomobilno, vienamjensko, vozilo toka

306

TP 90-10-1

LITERATURA
Potrebni dokumenti
Sljedei dokumenti moraju biti na raspolaganju korisnicima ove publikacije. TERENSKI PRIRUNICI (TP) 7-7 Mehanizovani pjeadijski vod i odjeljenje (OT); 15. mart 1985. 7-7J Mehanizovani pjeadijski vod i odjeljenje (Bradley); 18. februar1986. 7-8 Pjeadijski vod i odjeljenje (Pjeadija, zranodesantna, padobransko-desantna, Renderska); 22. april 1992. 7-10 Pjeadijska streljaka eta; 14. decembar 1990. 7-20 Pjeadijski bataljon (Pjeadija, Desantna, Vazduna jurina); 06. april 1992. 7-30 Operacije pjeadijske, zranodesantne i padobransko-desantne brigade; 24. april1981. 34-130 Obavjetajna priprema bojnog polja; 23.maj 1989. 71-1 Tenkovski i mehanizovano pjeadijski etni timovi; 22. novembar 1988. 71-2 Tenkovski i mehanizovano pjeadijski bataljon SIZ; 27. septembar 1988. 71-3 Oklopna i mehanizovana pjeadijska brigada; 11. maj 1988. 100-5 Operacije; 05. maj 1986. 101-5 Organizacija i operacije taba; 25. maj 1984. 101-5-1 Operativni termini i simboli; 21. oktobar 1985. Preporuena literatura Ova literatura sadri relevantne dodatne informacije. PRAVILA KoV 385-62 Pravila za ispaljivanje voenih projektila i tekih raketa na obuci, Vjebovno gaanje i borba; 05. januara 1977. 385-63 Pravila i procedure za ispaljivanje municije za obuku, Vjebovno gaanje i borba; 15. oktobar 1983. 600-8-1 Vojni komemorativni poslovi i istrage linije dunosti; 18. septembar 1986. TERENSKI PRIRUNICI (TP) 1-100 Doktirnarni principi vojne avijacije u borbenim operacijama; 28. februar 1989. 1-112 3-3 3-4 3-5 3-6 Taktika, tehnike i procedure za bataljon jurinih helikoptera; 21. februar 1991. Izbjegavanje NBH kontaminacije; 30 septembar 1986. NBH zatita; 29. maj 1992. NBH dekontaminacija; 23. juli 1992. Ponaanje NBH agensa na terenu (Ukljuujui dim i zapaljive materije); 03. novembar 1986.

3-9

Potencijalni vojni hemijski-bioloki agensi i smjese; 12. decembar 1990.

307

TP 90-10-1
3-11 3-100 5-33 5-101 5-102 5-103 5-105 5-250 6-20 6-20-40 6-20-50 7-90 7-91 10-63-1 11-50 17-95 17-98 19-1 19-15 19-30 19-40 20-32 21-10 21-11 21-60 21-75 23-1 23-9 23-30 24-1 27-10. 32-1 33-1 34-1 34-3 41-10 44-3 44-8 44-16 Priruna sredstva za upaljivanje; 19. septembar 1990. NBH odbrana, hemisjko ratovanje, dimne i operacije sa plamenom; 23. maj 1991. Analiza terena; 11. juli 1990. Pokretljivost; 23. januar 1985. Protupokretljivost; 14. mart 1985. Preivljavanje; 10. juni 1985. Topografske operacije; 09. septembar 1987. Eksplozivi i miniranje; 15. juni 1992. Vatrena podrka u bici zemlja-zrak; 17. maj 1988. Taktika, tehnike i procedure vatrene podrke u operacijama teke brigade; 05. januar 1990. Taktika, tehnike i procedure vatrene podrke u operacijama lahke brigade; 05. januar 1990 Taktika upotreba minobacaa; 09. oktobar 1992. Taktika upotreba protuoklopnih vodova, eta i bataljona; 30. septembar 1987. Prirunik za registraciju grobova; 17. juli 1986. Borbene komunikacije unutar divizije (Teka i lahka); 04. april 1991. Izviake operacije; 19. septembar 1991. Izviaki vod; 07. oktobar 1987. Podrka vojne policije u bici zemlja-zrak; 23. maj 1988. Graanski nemiri; 25. novembar 1985. Fizika sigurnost; 01. mart 1979. Neprijateljski ratni zarobljenici, privedene i zadrane civilne osobe; 27. februar 1976. Operacije miniranja/protuminiranja; 09. decembar 1985. Higijena i sanitacija na terenu; 22. novembar 1988. Prva pomo za vojnike; 27. oktobar 1988. Vizuelni signali; 30. septembar 1987. Borbene vjetine vojnika; 03. august 1984. Gaanje iz BoV Bradely; 01. mart 1991. Gaanje pukama M16a1 i M16a2; 03. juli 1989. Granate i pirotehiki signali; 27. decembar 1988. Podrka veze u borbi zemlja-zrak; 15. oktobar 1990. Ratno pravo i obiaji; 18. juli 1956. Obavjetajni rad veze; (ORV) Psiholoke operacije; 31. juli 1987. Operacije obavjetajnog i elektronskog ratovanja; 02. juli 1987. Obavjetajna analiza; 15. mart1990. Operacije civilnih poslova; 17. decembar 1985. Upotreba protuzrane artiljerije: Kaparal/Vulkan/Stinger; 15. juni 1984. Samoodbrana male jedinice od napada iz zraka; 30. decembar 1981. Borbene operacije voda Kaparal/Vulkan/Stinger; 20. maj 1987.

308

TP 90-10-1
63-1 63-2 71-100 71-101 90-2 100-2-1 100-2-2 100-2-3 100-10 100-20 100-26 101-10-1/1 101-10-1/2 700-80 PUBLIKACIJE 24-20 34-40-6 90-6-1 Operacije slubi borbene podrke, Samostalna brigada; 30. septembar 1983. Komanda za podrku divizije, oklopne, pjeadijske i mehanizovane pjeadijske divizije; 20. maj 1991. Operacije divizije; 16. juni 1990. Operacije pjeadijske, zrano-desantne i padobranskodesantne divizije; 26. mart 1980. Obmana na bojnom polju; 03. oktobar 1988. Operacije i taktika sovjetske vojske; 16. juli 1984. Specijalno ratovanje i pozadinska podrka sovjetske vojske; 16. juli 1984. Oprema i organizacija trupa sovjetske vojske; 06. juni 1991. Sluba borbene podrke; 18. februar 1988. Vojne operacije u sukobu niskog intenziteta; 05. decembar 1990. Operativni sistemi zrak-zemlja; 30. mart 1973. Prirunik tabnih oficira Organizacijski, tehniki i logistiki podaci (Svezak 1); 07. oktobar 1987. Prirunik tabnih oficira Organizacijski, tehniki i logistiki faktori za planiranje podataka (Svezak 2); 07. oktobar 1987. Logistika; 15. augusta 1985. ZA OBUKU Taktike tehnike za ice i kablove veze; 03. oktobar 1988. Obavjetajni rad veze (ORV); 11. april1989. Vojna planinarska obuka; 26. april 1989.

309

TP 90-10-1

INDEKS
Agensi za kontrolu nereda, A-3 Analiza zgrada, H-1 Artiljerija, 6-3 Automatski top 25 mm, 8-31 iskoenost, 8-31 probijanje, 8-32 tipovi ciljeva, 8-31 Bacai plamena, 8-23 upotreba, 8-24 efekti, 8-24 Bestrzajna oruja, 8-9 stranji mlaz, 8-12 upotreba, 8-9 probojna mo oruja, 8-16 Borbena podrka, 6-1, I-4 Borbeni poloaji, 4-14, 4-15, E-1 priprema, E-2 BoV Bradley, B-1 odbrana, B-8 echo eta, B-10 djelovanje, B-1 napad, B-2 Centar grada, 2-1 (ilustracuja), 2-2, 2-3 (ilustracija) Centar periferije, 2-2, 2-4 (ilustracija) ienje, 5-19 F1 Direktna vatra, 3-13, 3-14 (ilustracija), 3-16 Glavni top tenka, 8-34 municija, 8-34 karakteristike, 8-35 efekti, 8-36 upotreba, 8-37 iskoenost, 8-34 Gubitak od sopstvene paljbe, 3-2 izbjegavanje, 1-7, I-2 Helikopteri, 6-6 zrani desanti, 6-6, 6-7 (ilustracija) Industrijsko predgrae, 2-2, 2-5 (ilustracija) Ininjerija, upotreba, 4-12 podrka, 6-8, G-10 Izvianje, 3-17, 3-27, 3-28 (ilustracija) podzemno D-3 Kamufliranje, 5-40 Komandovanje i kontrola, 3-17, 4-4-16, G-8 Komunikacije, 1-6, 4-15 ogranienja, 4-4 podrka, 6-9 Lanseri patrona, 8-7 upotreba, 8-7 probojna mo oruja 8-8 M16 puka, 8-2 upotreba, 8-2 probojna mo, 8-3, 8-4 zatita, 8-3 M249, 8-2 upotreba, 8-2 probojna mo, 8-3, 8-4 zatita, 8-3 MES oblikovana punjenja, 8-42 kraterska punjenja, 8-42 upotreba u odbrani, C-13 upotreba u napadu, C-12 sigurnost, C-18 eksplozivno punjenje u torbici, 8-42 Mine, C-6 tipovi, C-7 Minobacai, 6-1 upotreba, 8-28 efekti, 8-30 MNTT-V faktori odbrambena razmatranja, 4-5 do 4-15 napadna razmatranja, 3-7 do 3-17 Napad na brzu ruku, 3-3

311

TP 90-10-1

Naseljena podruja, 1-1 kategorije, 1-5 karakteristike, 1-4, 2-1, 2-1 regionalna, 2-1 specifina, 2-2 urbana, 2-2 navigacija, 5-39 posebna razmatranja, 1-5 opasnost, 1-3 NBH, A-1 dekontaminacija, A-2 otkrivanje, A-2 Odbrambene operacije, 4-1 karakteristike, 4-2 razmatranja, 4-1 prepreke, 4-3 Ofanzivne operacije, 3-1 karakteristike, 3-2 razmatranja, 3-1, 3-2 oprema, 3-2, 3-3 ograniena vidljivost, I-6 manevar, 3-2 potrebne jedinice, 3-2 vrste, 3-3 Opasnost, 1-3, 2-8 procjena, 2-8, 2-9 integracija, 2-8 projicirani kapaciteti, 2-10, 2-11 Operacije zadimljavanja, A-2 OPKON, 3-22 Osmatranice, 5-35, 5-36 (ilustracija) Otvoreni gradovi, 3-1 Plamenobacake operacije, 5-37 Pravila upotrebe, 1-1, G-1 Pravovremeni napad, 3-3, 3-17 uporite, 3-4, 3-5 (ilustracija), 3-18 Predgraa, 2-2, 2-3 (ilustracija) Prepreke, 4-2, 4-15, 7-8 terenska priruna sredstva, 4-3 (ilustracija) tipovi, C-1 Protugerila, 2-9
312

Protusubverzivni elementi, 2-9 Protutenkovski voeni projektili, 8-19 upotreba, 8-19 stranji mlaz, 8-21 mrtvi prostor, 8-19 prepreke, 8-19 probojna mo, 8-23 probijanje nosivih zidova, 8-23 Protuterorizam, 2-9 Protuzrana odbrana, 6-5, G-7 stinger, 6-5 vulcan, 6-5 Pukarnice, 5-26, 5-27 (ilustracija), 5-32 (ilustracija), 5-33, E-5 Pukomitraljez, 8-4 upotreba, 8-5 probojna mo oruja, 8-5, 8-6 Rune granate, 5-19 upotreba, 8-27 upotreba, 8-27 geleri, 8-27 kontrola nereda, 8-27 dim, 8-27 Sanitet, 7-6 evakuacija, 7-6 zalihe, 7-5 Sluba borbene podrke, 7-1, I-6 osnovne smijernice, 7-1 Snabdijevanje, 7-4 Snage za izvoenje zadae (SIZ) Snajper, 3-16, 5-38 Stambena zona, 2-2, 2-5 (ilustracija) Taktiko zrakoplovstvo, 6-5 Taktike tehnike i procedure, 1-7 Tehnike, 5-1 ulaska, 5-11 kretanje 5-1do 5-11 Teren, 2-6 3-8

TP 90-10-1

analiza, 2-6 specijalna razmatranja, 2-6 Trgovaka zona, 2-2, 2-4 (ilustracija) Vatra brodskih topova, 6-5 Vatrena podrka razmatranja, 4-14, 4-15, E-1 Vatreni poloaji na brzu ruku, 5-23 pripremljeni, 5-26 Vojne karte, 5-39 Vojna policija, 6-8, -6-9 VOUT, 1-1 precizne, 1-2, G-1 ograniavajui uslovi, G-1 hirurke, 1-1 G-1 Vrijeme, 2-7 analiza, 2-6 specijalna razmatranja, 2-7 Zaklon i maskiranje, 4-4 Zasjeda, 4-32 Zrana oruja, 8-40 letjelice sa fiksiranim krilima, 8-41 AC-130, 8-41 letjelice sa rotirajuim krilima, 8-40 Zrakoplovstvo KoV, 6-6 odbrambene misije, 6-6 ofanzivne misije, 6-6 rtve, 7-2, 7-3

313

TP 90-10-1

TP 90-10-1 12. maja 1993.

GORDON R. SULLIVAN General, Vojska SAD Naelnik taba Zvanino:

MILTON H. HAMILTON Administrativni pomonik sekretara KoV 03838

DISTRIBUCIJA: Aktivna KoV, RKoV SAD i NGKoV: Distribuirati u skladu sa obrascem MKoV 12-11E, zahtijevima za TP 90-10-1, Pjeadijski prirunik za borbu u naseljenom podruju (Qty rqr blok br. 1232).

VLADA S.A.D. URED ZA TAMPANJE: 1993 728-027/60137

314