SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA Finansijsko pravo Akcize

SADRAJ:

1. INDIREKTNI POREZI ..................................................................................2 2. POJAM I KARAKTERISTIKE AKCIZA .....................................................3

3. AKCIZE U EU ...............................................................................................4 3.1. Akcize(troarine) na duvanske proizvode ............................................5 3.2. Akcize(troarine) na alkoholna pia ....................................................6 3.3. Akcize(troarine) na naftne derivate i elektrinu energiju ...................6 4. AKCIZE U BIH .............................................................................................7 5. ZAKLJUAK ..............................................................................................10

6. LITERATURA .............................................................................................11

1. INDIREKTNI POREZI
Porezi, kao jedna vrsta nameta koji uvodi drava se javlja jo na samom poetku drutvenog razvoja. Porez je najznaajniji prihod drave, kojim se zadovoljavaju javne potrebe. Jedna od podjela poreza je na direktne i indirektne1. Postoji vie teorija koje pokuavaju da utvrde kriterije razvrstavanja poreza na neposredne i posredne. Prvi koncept podjele se vezuje za utemeljivaa poreskog monizma, Luja XIV Tirgo-a, koji je smatrao da se jedino u poljoprivredi stvara nova vrijednost, a u drugim djelatnostima se samo mjenja oblik. Medjutim pretpostavke od kojih su polazili fiziokrati su bile nerealne. S tim u vezi istiu se tri teorije, kojima se objanjava podjela poreza na indirektne i direktne. Prva je podjela prema katastru i tarifi. Ova teorija polazi od admi nistrativno-tehnikog postupka, koji je bitan za utvrdjivanje i naplatu poreza. Indirektni porezi bi bili oni koji se utvrdjuju prema prolaznim, sluajnim, nepredvidljivim injenicama i radnjana, prema unaprijed odredjenoj tarifi. Direktni su oni koji se utvrdjuju po katastru. Druga podjela (prema nainu naplate) je vezana za fenomen prevaljivanja. Direktni su oni koji po namjeri zakonodavca pogadjaju onog ko ga i plaa, a indirektni porez je onaj koji se prevaljuje na tree lice. Trea teorija je francuska teorija, koja je najprihvatljivija. Po ovoj teoriji direktni porezi su oni koji optereuju privrednu sposobnost, tj. napadaju direktno prihod, dohodak i imovinu. U ovu grupu spadaju porez na prinos, porez na dohodak i porez na imovinu. Indirektni porezi su oni koji se naplauju u vezi sa radnjama proizvodnje, potronje ili razmjene dobara. U indirektne poreze spadaju: porez na promet, akcize, fiskalni monopoli, carine i takse. Porez na promet je najznaajnija vrsta indirektnih poreza. Pojavlju se u svakoj fazi prometa roba i usluga. Prema obuhvatu proizvoda i usluga, koji se u prometu oporezuju, moe se javiti kao opti i pojedinani. Opti porez na promet je porez koji obuhvata sve proizvode i usluge koji se nalaze u prometu.Opti porez na promet, s obzirom na broj faza prometnog ciklusa se dijeli na: - Svefazni (viefazni) bruto porez na promet - Svefazni (viefazni) neto porez na promet, poznatiji kao PDV, - Jednofazni porez na promet Pojedinanim porezom na promet se vri oporezivanje tano odredjenih proizvoda i usluga. U ovu grupu spadaju akcize i fiskalni monopoli.
Tabela br.12. Kretanje naplate indirektnih poreza u prethodne tri godine

1 2

Isailovi, Zoran: Javne finansije I finansijsko pravo, SVEN-Ni, Ni, 2009. Izvor: OMA bilten, Macroeconomic Unit of the Governing Board of the Indirect Tax Authority, bilten br. 54, januar 2010.

2. POJAM I KARAKTERISTIKE AKCIZA

Akcize (trosarine) spadaju u poreze na pojedinana dobra i usluge, to su posebni specijalni porezi na potrosnju. Istorijski posmatrano, akcize se posmatraju kao najstariji oblik poreza na potronju. Sam naziv akciza(excise tax) potie iz XVI vijeka od starofrancuske rijei assise, sto znai: sjednica, ugovor, izmirenje duga, oporezivanje. Prvi put se javlja kao namet u Holandiji u XVItom vijeku, kada je donijeta odluka da se oporezuje pivo, eer, so, alkoholna pia. Primjer Holandije vrlo brzo slijede i Njemaka i Engleska, a zatim i ostale zemlje. U XIX vijeku akcize su bile dio sistema opteg poreza na dobra i usluge koji se poetkom XX vijeka transformie u opti porez na potronju, a 60-tih godina i u porez na dodatnu vrijednost.3 Akcizama se oporezuje potronja ili upotreba tano odredjenih proizvoda. Osnovni cilj uvodjenja poreza je bio fiskalni i takav karakter akcize su zadrale do danas. Da bi se taj cilj dostigao akcizama se oporezuju proizvodi masovne potronje koji se ne mogu supstituisati ili je teko izvodljiva (so, eer, duvanske preradjevine, naftni derivati). Medjutim, osim optereenja prehrambenih proizvoda svakodnevne, neophodne potronje, oporezuju se i neki proizvodi luksuzne potronje. Njihovo mjesto u oporezivanju se razlikuje od zemlje do zemlje. Veu ulogu imaju u nerazvijenim zemljama, i zemljama u razvoju, dok su kod savremenih drzava, kao vid prihoda drave manje znaajni. Tabela br. 24. Kretanje naplate akciza u prethodne tri godine, na teritoriji BiH

Osnovne karakteristike, kojima se odlikuju akcize su: Obveza plaanja akciza odnosi se na tano odreeni broj predmeta Tekoe prilikom odreenjivanja obuhvatanja predmeta koji podlijeu akcizi Prevaljivost Ugodnost plaanja (nevidljivost poreza) Fiskalna izdanost
3

Kuli, Danijela, Plaamo li evropske troarine?, Institut za javne financije : Zaklada Friedrich Ebert, Zagreb, 2005. 4 Izvor: OMA bilten, Macroeconomic Unit of the Governing Board of the Indirect Tax Authority, bilten br. 54, januar 2010.

Jednostavnost i jeftinoa ubiranja Stabilnost Prihodi od akciza jednim dijelom pripadaju lokalnim jedinicama iroko rasprostranjena upotreba Istodobna primjena troarina i opteg poreza na promet. Uz osnovni fiskalni cilj uvodjenju akciza, pojavljuju se i destimulacija potronje nekih proizvoda, zatim, ekonomski razlozi uvodjenja akciza tj.uticanje na potronju tano odredjenih proizvoda, mada akcize zbog svojih karakteristika nisu pogodne za vodjenje ekonomske politike. Neki od nefiskalnih razloga ubiranja poreza su: Zahvatanje ekonomske snage poreskog obveznika Izbjegavanje drutveno nepoeljnog ponaanja poreskih obveznika Naknada poreskog obveznika za korist koju ima od potronje nekog proizvoda Finansiranje jedinica lokalne samouprave i uprave Socijalni efekat Ekoloki razlozi. Akcize su poreskim vlastima jedan od najomiljenijih poreza, lako se ubiraju, sistem obrauna i naplate je jednostavan, evazija je mala a kontrola obrauna i naplate je laka. Medjutim, akcize karakterie regresivnost(jer jeftinije proizvode koriste ire kategorije potroaa, sa slabijom poreskom snagom) koja se donekle moe ublaiti (npr. odredjivanje akcize u odnosu na konanu cijenu), ali se nikada ne moze do kraja otkloniti.

3. AKCIZE U EU
Sam sistem akciza u EU je regulisan pravom Evropske Unije. Kada govorimo o pravu EU, misli se na: primarno, sekundarno pravo i sudska praksa. Primarno pravo se odnosi na: Ugovor o osnivanju Europske ekonomske zajednice (1957.g., tzv. Rimski ugovor). Ovim ugovorom su se harmonizovani osnovni elementi ovog prihoda: definisanje akciznih proizvoda, utvrdjivanje osnovice i poreskih oslobodjenja. l. 99. tzv. Rimskog ugovora glasi: Na prijedlog Komisije i nakon savjetovanja sa Evropskim parlamentom te Ekonomskim i socijalnim odborom, Vijee jednoglasno donosi odredbe o usklaivanju zakona o porezu na promet, akciza i ostalih oblika indirektnog oporezivanja u mjeri u kojoj je takvo usklaivanje potrebno da bi se osiguralo uspostavljanje i funkcionisanje Unutranjeg trita. Sekundarno pravo se odnosi na odredbe, smjernice, odluke, preporuke, miljenja.... Bitne smjernice koje je donela EU, 1992 godine su: - Sistemska direktiva: uskladjivanje samo najvanijih akciza(duvan, alkohol, nafta). - Strukturna direktiva: utvruje za svaku kategoriju akciznih dobara krug poreskih predmeta koji podlijeu oporezivanju - Direktiva o poreskim stopama: utvrdjuje najnie poreske stope za sve poreske predmete koji podlijeu usladjenim akcizama - Uredbe vezane za prevoz robe: utvruje prateu dokumentaciju za postupak prevoza akcizne robe.

Oporezivi proizvodi su predmet oporezivanja tj. akciznih obaveza po zavretku proizvodnog procesa(bilo gdje u EU) ili po izvrenom uvozu (iz zemalja koje nisu lanice EU). Isto tako akcizna obaveza se treba izvriti u momentu kada dolazi do finalne potronje robe koja se dodatno oporezuje. Ako je neki proizvod uvezen u zemlju lanicu, ali transportovan u neku drugu zemlju lanicu radi finalne potronje, akcizna obaveza se izmiruje u zemlji lanici gdje dolazi do potronje ili upotrebe uvezenog proizvoda. Zemlje lanice mogu zadrati ve postojee ili uvoditi nove akcize na neke druge proizvode za koje svaka zemlja samostalno formira sistem oporezivanja, ali uz uslov da promet tih proizvoda pri prelasku granice ne iziskuje posebne carinske formalnosti. Dobrima koja se oporezuju akcizama treba biti omogueno slobodno kretanje u prekograninom prometu izmeu zemalja lanica. Takvo slobodno kretanje uslovljeno je postojanjem carinskih skladita i odgovarajuih poreskih dokumenata koji moraju pratiti te proizvode.5 Akcizni proizvodi se oporezuju u zemlji troenja(naelo odredita), tj. u zemlji kupca, kada je rije o pravnim licima. A kada je rije o fizikim licima, koji kupuju proizvode za sopstvenu upotrebu, onda se primjenjuje naelo porijekla, tj. akciza se plaa u zemlji kupovine. Zbog razlike u poreskim stopama i radi spreavanja krijumarenja ogranien je prenos robe iz jedne u drugu lanicu. Direktivom 2073/2004 se odredjuje mnogo jaa saradnja sdministrativnih slubi zemalja lanica. Naroito carinskih i poreskih slubi. Ova saradnja je mnogo vana za pravednije oporezivanje zbog toga to to se jo uvijek poreski sistemi i propisi zemalja lanica i dalje razlikuju, pa je est sluaj da se propisi druge lanice koriste radi izbjegavanja, ili bar smanjenja obaveze plaanja poreza.

3.1.

Akcize(troarine) na duvanske proizvode

Pripreme za uspostavljanje harmonizovanog sistema oporezivanja poele su jo 1985 godine, kada je Komisija EU Bijelom knjigom preporuila potpuno uskladjivanje poreza na duvan. Poto potpuna harmonizacija nije uspjela, donijete su dvije smjernice kojima se odredjuje: zajednika poreska struktura i minimalne poreske stope. Direktivom 92/79/EEC o usklaivanju poreza na cigarete, troarina na cigarete obraunava se posebnom(po jedinici proizvoda) i proporcionalnom metodom(ad valorem). Direktivom 92/80/EEC odreeno je oporezivanje ostalih duvanskih proizvoda. Akcize se obraunavaju na tri naina: prema vrijednosti (ad valorem), izraunano u odnosu prema maloprodajnoj cijeni posebnom metodom, odnosno prema koliini proizvoda kombinacijom te dvije metode. Svake dvije godine Vijee Evrope razmatra stope i moe, ako je potrebno, predloiti izmjene postojeih stopa.

Kuli, Danijela, Plaamo li evropske troarine?, Institut za javne financije : Zaklada Friedrich Ebert, Zagreb, 2005.

3.2.

Akcize(troarine) na alkoholna pia

Oporezivanje alkohola je uredjeno 1. januara 1993. Godine. Direktivom 92/83/EEC odredjuje se: - Vrsta alkoholnih proizvoda koji se oporezuju - Mogunost sniene poreske stope za odredjena pia - mogunost sniene stope za male nezavisne proizvoae piva i male destilerije ija godinja proizvodnja nije vea od 200.000 hektolitara Stope se preispituju i prema potrebi usklauju svake dvije godine. Oteavajua okolnost za dravu je ta to jo uvijek postoje velike razlike izmedju visine poreskih stopa zemalja koje podstiu legalnu prekograninu trgovinu, i s druge strane nelegalnu, to uzrokuje veliki gubitak prihoda. U izvjetaju posebne organizacije EU(The High Level Group on Fraudge), u toku 1996 godine izgubljeno oko 1,5 milijardi EUR. Vei gubitak je bio u zemljama koje imaju vee poresko optereenje. Visina poreskog optereenja ne utie na potronju alkoholnih proizvoda. S druge strane, postoji problem kod oporezivanja vina. Neke zemlje primjenjuju nultu stopu poreza, a druge se opet zalau za oporezivanje, pa bar nekom minimalnom stopom. Medjutim, opet se javlja problem kod pjenuavih vina, jer se u nekim zemljama smatra luksuznom robom, te se oporezuje viim stopama.

3.3 . Akcize(troarine) na naftne derivate i elektrinu energiju

EU u svoj sistem oporezivanja uvodi naftne derivate 31. decembra 1994. godine. Visina poreske stope se odredjuje prema namjeni(npr. da li je rije o komercijalnoj ili industrijskoj upotrebi derivata.) i prema ekolokim standardima. Proizvodi koji se oporezuju su: nafta i naftni derivate, plinsko ulje, kerozin, teni naftni plin (LPG liquid petroleum gas) i prirodni plin. Nova direktiva 2003/96/EC od 1. januara 2004. zamjenjuje prethodne smjernice i u njoj se proiruje obuhvat oporezivih proizvoda na sve energente ukljuujui ugalj, koks, prirodni plin i elektrinu energiju. Cilj ovog oporezivanja je poboljanje u funkcionisanju unutranjeg trita i smanjenje konkurencije medju dravama koje se bave ovim derivatima. Zemlje lanice moraju uskladiti visine svojih stopa s minimalno propisanima, pri emu gornja granica nije odreena i svaka zemlja moe autonomno uvoditi i vie stope.6 Postoje odredjena oslobodjenja od plaanja akcize, u sluajevima kada se radi o optem interesu. Takodje zemnlje lanice omoguavaju povrat poreza onima koji ulau u racionalno koritenje energije. Kod nekih zemalja postoji znaajna razlika izmedju nacionalnih i poreskih stopa koje propisuje EU. Za njih je odobren prelazni period, u kome drave treba da prilagode svoke propise propisima EU.

Kuli, Danijela, Plaamo li evropske troarine?, Institut za javne financije : Zaklada Friedrich Ebert, Zagreb, 2005.

4. AKCIZE U BiH
Prema odredbi lana 25. stav (1) Zakona o akcizama u Bosni i Hercegovini (Slubeni glasnik BiH, broj: 49/09), duvanske preraevine, alkoholna pia, vona prirodna rakija, kafa i vina koja se stavljaju u promet u pakovanjima predvienim za prodaju za malo u Bosni i Hercegovini moraju biti obiljeeni akciznim markicama. Tabela br. 37. Mjesene stope rasta akciza

Izmjena zakonske regulative u oblasti akciza donijele su znaajni rast ovih prihoda u drugom polugoditu 2009 god. u odnosu na prvo. Snaniji rast ovih prihoda zabiljeen je par mjeseci prije izmjene Zakona kao pozicioniranje kompanija iz duvanske industrije pred oekivani rast akciznih stopa. Tako je, nakon pada akciza odd 0,3% u prva etiri mjeseca 2009 godine, u odnosu na isti period prethodne godine, u zadnjih osam mjeseci zabiljeen rast od 9,3%.8 Takoer, u stavu (1) lana 6. Pravilnika o akciznim markicama za duvanske preraevine, alkoholna pia, vonu prirodnu rakiju, kafu i vino odreeno je da su proizvoai, odnosno uvoznici alkoholnih pia, vone prirodne rakije i vina duni obiljeiti svaki pojedinani proizvod akciznom markicom. U stavu (1) lana 7. istog pravilnika odreeno je da se akcizna markica tampa u narandastoj boji za vina proizvedena u Bosni i Hercegovini, a u zelenoj boji za vina iz uvoza, a nain lijepljenja markica na alkoholna pia, vonu prirodnu rakiju i vino propisan je u lanu 13. stav (2) istog pravilnika. Prema lanu 5., Zakona o akcizama, naftnim derivatima se smatraju: a) motorni benzini, ukljuujui i bezolovni, nezavisno od oktanske vrijednosti i komercijalnog naziva; b) dizel goriva i ostala plinska ulja; c) petrolej (kerozin); d) lo-ulje ekstra lako i lako specijalno (EL i LS). 9
7

Izvor: OMA bilten, Macroeconomic Unit of the Governing Board of the Indirect Tax Authority, bilten br. 54, januar 2010. 8 Izvor: OMA bilten, Macroeconomic Unit of the Governing Board of the Indirect Tax Authority, bilten br. 54, januar 2010.
9

Zakon o akcizama u BiH, 2009.

Prema lanu 610. Duvanski proizvodi se smatraju: - Cigareta - Ostali duvanski proizvodi Cigaretama se smatraju: - a) smotuljci duhana prikladni za puenje, obavijeni omotaem koji nije od prirodnog duhana; - b) proizvodi slini cigaretama koji se sastoje od smotuljaka duhana obavijenih jednostrukim i dvostrukim - omotaem. Vanjski omota izraen je od materijala koji nije list prirodnog duhana I postavljen je u pravoj liniji uzduno; - c) duhanski tapii koji se jednostavnim neindustrijskim postupkom stavljaju u papirni omot za cigarete ili se umotavaju u papirne listie; - d) duhanski proizvodi stavljeni u promet pod nazivom cigarete. Ostalim duhanskim proizvodima smatraju se: - a) cigare i cigarilosi; - b) duhan za lulu i duhan za puenje; - c) duhan za mrkanje, vakanje i drugi duhanski proizvodi; Tabela br. 411. Prihod od akciza na duvanske prozvode od 2005-2009

Prema lanu 7. Bezalkoholnim piima se smatraju osvjeavajua bezalkoholna pia od vonog soka, vone baze, biljnih ekstrakata, itarica i surutke, umjetna osvjeavajua bezalkoholna pia i niskoenergetska osvjeavajua bezalkoholna pia. Prema lanu 8. Alkoholom se smatraju sve vrste alkohola, nezavisno od sirovine iz koje se dobiva i postupka dobivanja. Alkoholnim piima se, smatraju pia koja sadre vie od 2% alkohola. Vonom prirodnom rakijom se smatra proizvod dobiven destilacijom prevrelog soka, masulja ili komine groa ili drugog voa na manje od 86% vol. alkohola, u kojem se ne smije osjetiti miris
10

Zakon o akcizama u BiH, 2009.

11

Izvor: OMA bilten, Macroeconomic Unit of the Governing Board of the Indirect Tax Authority, bilten br. 50, januar 2010.

i okus drugaiji od onoga koji proistie od upotrijebljenih sirovina, kojem se ne smiju dodavati arome ni etilni alkohol poljoprivrednog porijekla, eer i drugi ugljeni hidrati. Prema lanu 9. Pivom se, smatra osvjeavajue pjenuavo pie dobiveno od vode, jemenog slada, kvasca, nezaslaenih itarica i hmelja, bez obzira na koncentraciju ekstrakta u sladu ili koncentraciju alkohola u pivu. Vinom se, smatra vino od groa (ukljuujui pojaana vina), vermut i ostala vina groa aromatizirana biljem ili aromatskim tvarima. Prema lanu 10.Kafom se, smatra: a) sirova kafa (sa ili bez kofeina); b) prena kafa (sa ili bez kofeina), u zrnu ili mljevena; c) ljuske i opne prene kafe; d) ostali proizvodi od kafe koji u sebi sadre 50% i vie kafe. Obiljeavanje i uslovi prometovanja akciznih proizvoda: Prema lanu 25 Zakona o akcizama BiH,poreski obveznik mora prijaviti UIO maloprodajne cijene duvanskih preraevina koje e se tampati na akciznim markicama prije njihovog stavljanja u promet. Pravilnikom je propisano da su poreski obveznici duni prijaviti UIO svaku promjenu maloprodajne cijene kao i putanje u promet nove vrste duvanske preraevine, najmanje 30 dana prije putanja duvanskih preraevina u promet. Iz navedenog proizilazi da su distributeri u obavezi da prodaju duvanskih preraevina vre po maloprodajnim cijenama koje su istaknute na akciznoj markici nalijepljenoj na pakovanjima cigareta. Medjutim postoje izuzeci kod posebnih akciza koje se javljaju na kraju godine, gdje je mogue prodavati cigarete po vioj cijeni od one koja je na akcizi. Poreska evidencija i poreska prijava U lanu 27. Zakona o akcizama propisano je da je poreski obveznik proizvoa duan obavezu nastalu po osnovu akcize prijaviti u poreskom periodu u kojem je obaveza i nastala, a isti obuhvata vrijeme jednog kalendarskog mjeseca. Mjeseni obraun akcize se dostavlja u prijavi akcize. Prema lanu 26. poreski obveznik duan je da vodi posebnu evidenciju o uvozu, prometu, potronji i stanju akciznih proizvoda, te da ima urednu i aurnu knjigovodstvenu i vanknjigovodstvenu evidenciju. Prema lanu 26., poreski obveznik je duan da obezbjedi podatke o koliini zaliha, koliini proizvedenih, uvezenih prizvoda, primarne sirovine, obraunatoj i uplaenoj akcizi. Osloboenje, povrat i umanjenje akcize Prema lanu 31., Zakona o akcizama BiH, preduzetnik i pravna lica koja koriste alkohol za proizvodnju lijekova ili u medicinske svrhe, kao i etil alkohol koji koriste kao repromaterijal u proizvodnji sredstava za ienje i pranje, kozmetikih proizvoda i ostalih proizvoda na koje se ne plaa akciza, imaju pravo na povrat uplaenog iznosa akcize. Povrat se vri na osnovu pismenog zahtjeva preduzetnika ili pravnog lica. Prema lanu 30., obaveze plaanja akciza se oslobaaju: proizvodi koje se izvoze, proizvodi koji se isporuuju diplomatskim i konzularnim predstavnitvima i njihovom osoblju, gorivo za avione i brodove u meunarodnom saobraaju, na uvoz i/ili isporuku alkohola koji se koristi kao repromaterijal za proizvodnju alkoholnih pia...

5. ZAKLJUAK Prema preliminarnom izvjetaju o naplati prihoda na Jedinstven raun UIO u 2009., je prikupljeno ukupno 5.171,9 mil. KM prihoda od indirektnih poreza. Kada taj iznos umanjimo za 740,6 mil. KM isplaenih povrata dobijamo neto naplatu prihoda od indirektnih poreza u iznosu od 4.431,3 mil. KM, to je za 0,2% vie u odnosu na projektovani iznos naplate. 12 U 2009., je dolo do pada prihoda u odnosu na prethodne godine, ali se za 2010 oekuje blagi oporavak ekonomije, koji je uzrokovan promjenama zakonskih regulativa u oblasti akciza. Pored efekata izmjene posebne akcize na duvan od 1.1. 2010 godine, na rast prihoda u buduem period ima uticaja I primjena novog zakona o akcizama koja je stupila na snagu u drugoj polovini 2009. godine. Rezultat ovih promjena e biti neravnomjeran. Oekuje se vei rast prihoda u prvom polugoditu 2010., Za period 2011-2012 se oekuje snaniji oporavak ekonomije, a samim tim I razni sporazumi sa EU I elja ka to brem ulasku u EU e dovesti do poveanja akciza, kako bi se nacionalne akcize uskladile sa standardima EU. To se naroito odnosi na proizvode: duvan, alcohol, nafta, koji I jesu najvie optereeni akcizama.

12

Izvor: OMA bilten, Macroeconomic Unit of the Governing Board of the Indirect Tax Authority, bilten br. 54, januar 2010.

10

6. LITERATURA
Isailovi, Zoran: Javne finansije I finansijsko pravo, SVEN-Ni, Ni, 2009. Raievi, Boidar: Javne finansije, Centar za izdavaku djelatnost ekonomskog fakulteta, Beograd, 2008 Kuli, Danijela, Plaamo li evropske troarine?, Institut za javne financije : Zaklada Friedrich Ebert, Zagreb, 2005. OMA bilten, Macroeconomic Unit of the Governing Board of the Indirect Tax Authority, bilten br. 54, januar 2010. OMA bilten, Macroeconomic Unit of the Governing Board of the Indirect Tax Authority, bilten br. 50, januar 2010. www.uino.gov.ba BOS Zakon o akcizama SIGIBiH, 2009. BOS Pravilnik o primjeni Zakona o akcizama

11