VISOKA HEMIJSKO-TEHNOLOKA KOLA

KRUEVAC

SEMINARSKI RAD
Tema: Zagaivanje voda, zagaujue supstance (polutanti) u vodi Predmet: Tehnologija preiavanja vode

Student: Neboja Murii Br.indeksa:

Profesor: Dr. Dragan Milenkovi

Kruevac, 2012.

SADRAJ:

1. UVOD Svaka promena karakteristika neke prirpdne vode, tj. promena njenih hemijskih, fiziko-hemijskih i biolokih karakteristikam smatra se njenim zagaivanjem. Do zagaivanja vode dolazi direktnim unosom i migracijom polutanata u ivotnoj sredine.

2. IZVORI ZAGAENJA I KARAKTER EMISIJE Izvori zagaivanja prirodnih voda mogu se svrstati u dve osnovne grupe: - Prirodni izvori zagaenja i - Zagaivanja izazvana ljudskom aktivnou (antropogeni izvori zagaenja). 2.1. Prirodni izvori zagaenja Veliki poremeaji u prirodi najee imaju za posledicu i zagaenje voda. Meu prirodnim ekcesima, najznaajniji su: - Vulkanske erupcije; - zemljotresi; - poplave; - erozija; - poari uma; - promena klimatskih uslova. Vrsta i stepen zagaenosti vode izazvane prirodnim poremeajima zavisi od vrste i inteziteta tih poremeaja. Prirodni izvori zagaivanja ne dovode do promena trajnog i nepovratnog karaktera. 2.2. Antropogeni izvori zagaivanja voda Osnovni izvori zagaivanja usled ljudske delatnosti su: - gradske (komunalne) otpadne vode, - industrijske otpadne vode, - vode iz poljoprivrednih aktivnosti (ratarstvo i stoarstvo), - procedne vode iz nezatienih deponija vrstog otpada, - atmosferske vode, - tetni gasovi iz atmosfere, opasan otpad iz bolnica i sanitetskih ustanova i - nuklearna postrojenja, prerada ruda, minicija sa osiromaenim uranom, itd. Zagaivanje otpadnih voda u najveoj meri nastaje kao posledica zagaenih voda iz razliitih delatnosti. Veliki ivor zagaivanja prirodnih voda su i ekcesne situacije kada se i koliina i vrsta zagaenja moe dramatino poveati sa isto tako dramatinim posledicama na vodene ekosisteme. 2.3. Vrsta antropogenog zagaivanja Antropogeni izvori zagaivanja razvrstavaju se prema:

izvoru zagaivanja, vrsti zagaivanja i intetizetu zagaivanja.

Izvori zagaivanja obino se svrstavaju u: - takaste izvore - rasute (difuzne) izvore. Takasto zagaivanje Merljivo kvalitativno i kvantitativno, uglavnom vezano za ljdske aktivnosti Intezitet zagaivanja je zavistan od vrste zagaivaa i ne varira u irokom intervalu vrednosti Najizraeniji je uticaj na vodotokove u toku leta zbog niskog vodostaja Ispusne take zagaenih voda su poznatim mestima, a ispust je obino iz cevovoda ili kanala Moe se kvantifikovati standardnim inenjerskohidraulikim tehnikama Programe kontrole obino primenjuju vladine agencije/tela Rasuto zagaivanje Veoma dinamino, deava se u sluajnim intervalima, usko vezano za hidroloki ciklus Intezitet zagaivanja veoma promenljiv, u irokom intervalu vrednosti Najvei uticaj na kvalitet voda deava se tokom ili posle atmosferskih padavina Ispust zagaenih voda se obino ne moe indetifikovati, uglavnom nastaje na irem prostoru Teko se kvantifikuje standardnim inenjerskohidraulunim tehnikama Programi kontrole ukljuuju pojedince, to nije uobiajno u programima kontrole zagaivanja kod nas.

Karakteristike takastog i rasutog zagaivanja 3. VRSTE I KARAKTERISTIKE ZAGAUJUIH SUPSTANCI U ZAVISNOSTI U ZAVISNOSTI OD IZVORA ZAGAIVANJA Zavisno od porekla i vrste uticaja na vodene ekosisteme, polutanti su mogu svrstati u sl. osnovne grupe: - biorazgradljive organske supstance, - bionerazgradljive (biorezistentne) organske supstance, - neorganske supstance - nutrijenti (N,P,K) - termiko zagaivanje masnoe (ulja i masti) - infektivni mikroorganizmi (bakterije i virusi) i intestialni paraziti. Da bi se dobila tanija slika o koliini otpadnih voda iz pogona, potrebno je od koliine potroene vode oduzeti koliinu vode koja je ugraena u proizvod i procenjenu gubitaka isparavanjem i nekontrolisanim izlivanjem.

4. ZAGAIVANJE VODE KOMUNALNIM OTPADNIM VODAMA Pod komunalnim otpadnim vodama podrazumevaju se sanitarne vode iz domainstva, ugostiteljstva i bolnica, kao i otpadne vode drugih delatnosti koje se isputaju u gradsku kanalizacionu mreu zajedno sa sanitarnim vodama. Zavisno od stepena razvijenosti ukupna koliina vode koja se dnevno troi po stavnovniku, to je priblino jednako i koliini nastale otpadne vode, u pojedinim zemljama kree se od 150 do 500 litara po stanovniku i po danu. Namena vode Ispiranje toaleta Kupanje Pranje rublja Pranje posua Uklanjanje otpada Ostalo Ukupno Specifina potronja vode (dm/stanovnik/ dan) 61,5 35,0 38,0 12,2 4,5 25,1 176,3 Korienje vode u domainstvu u pojedinim aktivnostima Sastav otpadnih voda iz domainstva varira u zavisnosti od mnogih faktora, pre svega vrste pratee delatnosti u naselju. U gradskim otpadnim vodama u kojim nema industrijskih otpadnih voda ukupna vrednost BPK, potie uglavnom od suspendovanih i koloidno dispergovanih supstanci (66 %), a ostatak ine rastvorene supstance. 5. ZAGAIVANJE VODA INDUSTRIJSKIM OTPADNIM VODAMA Industrijske otpadne vode znaajno se razlikuju od sanitarnih i komunalnih otpadnih voda, kako po koliini tako i po sastavu. Postoje velike razlike izmeu otpadnih voda iz pojedinih industrija. 5.1. Prehranbena industrija Pored toga to je veliki potroa vode, prehranbena industrija stara znatne koliine znaajno zagaenih otpadnih voda. Zajednika i osnovna karakteristika otpadnih voda iz ove industrije je da su zagaujue supstance koje sadri preteno organskog karaktera koje su biorazgradljive.

Vrsta proizvoda Konzerviranje voa i povra, prerada krompira Konzerve mesa i usoljenih namirnica

Poreklo ienje, presovanje, poliranje i suenje voa i povra Klanice, prerada, kondenzati, voda od pranja

Posledice Pojava suspendovanih i koloidno dispergovanih estica (eeri, organske kiseline, proteini, skrob) Pojava suspendovanih i rastvorenih estica (krv, proteini, masti, NaCl), visok BPK

Mlekare

Rastvoreno mleko, pavlaka, sir, pranje opreme i pogona Pranje i transport repe, ekstrakcija, kondenzanti, rastir proizvoda Pranje i kvaenje zrna, organski talozi, pranje ambalae i pogona, kondenzanti, rastur sirovina i proizvoda Talozi, pranje Eksrakcija i rafinacija, rastur, pranje ambalae i pogona Evaporacija, pranje, rastur sirovina i proizvoda Pranje ambalae i pogona, ispotanje sirupa i proizvoda Kondenzati, pranje, rastur sirovina i proizvoda Kuvanje, beljenje, pranje vlakana, rafiniranje mase Procesi mainske prizvodnjem doziranje, meanje

eerane

Pivare i fabrike alkohola

Pojava suspendovanih i rastvorenih organskih estica (proteini, laktoza i masti), sredstva od pranja i dezinfekcije, srednje vrednosti BPK Visoka koncentracija rastvorenih i suspendovanih organskih estica (eeri i proteini), visok BPK Pojava suspendovanih i rastvorenih organskih estica, sredstva za pranje, srednja vrednost BPK Pojava suspendovanih i rastvorrenih organskih estica, srednje vrednosti BPK Pojava estica masnoe, sredstva od pranja, visok salanitet, visok BPK Pojava suspendovanih i rastvorenih organskih estica zavisno od vrste sirovin, srednja vrednost BPK Pojava suspendovanih i rastvorenih organskih estica, sredstva od pranja i dezinfekcije, srednja vrednost BPK Pojava suspendovanih i rastvorenih organskih estica, sredstva od pranja, visok BPK Poveane HPK i BPK, vie suspendovanih estica koloida i rastvora, sulfiti, promenljiva pH vrednost Pojava organskih supstanci, vlakana, glinice, titana, kaolina, barita, pigmenata, lateksa, ivine soli

Fabrike kvasca Fabrike ulja i margarina Proizvodnja dehidratisanih i koncentrisanih namirnica Bezalkoholna pia Fabrike skroba, skrobnih sirupa i glukoze Industrija papira Papirna masa Hatrije i kartoni

Nastajanje i karakteristike zagaenosti otpadnih voda prehranbene industrije Otpadne vode prehranbene industrije, pored visokog organskog zagaenja, sadre makronutrijenate (N,P,K) zbog ega znaajno doprinose eutrofikaciji povrinskih voda. 5.2. Stone farme Glavni izvori zagaivanja povrinskih mikroorganizmima jesu farme. i pozemnih voda organskim supstancama i

Stepen uticaja stoarskih farmi na ivotnu sredinu zavisi od naina gajenja stoke i kapaciteta gajilita. Preterano i nekontrolisano ubrenje zemljita stajnjakom ima za posledicu zagaivanje podzemnih voda organskim i neorganskim supstancama. Stepen zagaenosti tenog stajnjaka yavisi od vrste stoke koja se gaji i koliine vode kojom se stajnjak ispira. Najzagaeniji je stajnjak ivine.

5.3. Hemijska industrija i petrohemija Henijska industrija ukljuuje veliki broj proizvodnih pogona raznovrsne delatnosti i sa raznovrsnim oblicima zagaivanja ivotne sredine. Otpadne vode hemijske i petrohemijske industrije mogu se podeliti na: - Otpadne vode organskog karaktera, bioloki ragradive, delimino razgradive ili nerazgradive Otpadne vode neorganskog karaktera, bioloki nerazgradive. Biorazgradive zagaujue supstance koje se mogu nai u otpadnim vodama su organske, biljnog i ivotinjskog porekla i neki sastojci nafte. 5.3.1. Pogoni hemijske sinteze Hemijska sinteza obuhvata veoma iroku oblast proizvodnje. Veliki broj proizvoda organske hemijske sinteze spada u grupu bioloki neragradivih supstanci, bioloki tetnih, pa i toksinih ili teko ragradivih. Vrste zagaujuih supstanci koje se mogu pojaviti u otpadnim vodama zavise od vrste proizvodnje u kojoj nastaju. 5.3.2. Povrinska obrada metala Pod povrinskom zatitom metala galvanskom tehnikom podrazumeva se elektohemijsko nanoenje zatitnog sloja metala otpornih na koroziju, kao to su Ni, Ag, Cr, Cd i Zn. Pri povrinskoj zatiti metala nastaju dve vrste otpadnih voda: 1) Otpadne vode koje nastaju u pripremi metalne povrine za galvanizaciju koja ima za cilj uklanjanje povrinskog sloja oksida metala i masnoa korienih pri mainskoj obradi metalnih predmeta. 2) Otpadne vode koje nastaju pri galvanizaciji predmeta koji se tite. 5.3.3. Energane Telmoeletrane na fosilna goriva, zajedno sa industrijom nafte, spadaju meu najvee zagaivae. Najvei problem je zagaivanje vazduha dimnim gasovima, pepelom i ai, koji su uzrok kiselih kia. U energanama se stvaraju znaajne koliine toplotno zagaenih voda koje nastaju u procesu hlaenja kondenzatora i vazdunih ventilatora. Izlivanje grejnih fluida u povrinske vode nije dozvoljeno. 5.3.4. Bojenje tekstila Za tekstilnu industriju je karakteristian veliki broj mokrih faza proizvodnje i prerade tekstila i znaajan utroak hemikalija. Najvei problem ove industrije su otpadne vode iz faze bojenja. S obzirom na sloenost sastava, preiavanje otpadnih voda iz faza bojenja zahteva viestepenu prepadu.

6. PROCEDNE VODE DEPONIJA VRSTOG OTPADA Deponije su krajna odlagalita vrstog otpada i imaju poslednje funkcionalno mesto u upravljanju vrstim otpadom, u nizu koji ukljuuje kontrolu nastajanja, razdvajanje, sakupljanje, prevoz, preradu i odlaganje otpada. Komunalni vrsti otpad sadri sve vrste vrstog otpada koji nastaje u domainstvu i uslinim delatnostima. Sastav komunalnog vrstog otpada je veoma sloen: - Organske komponente iz procesa pripreme hrane, - Staklena i metalna ambalaa, - Papir, - Plastika, - Tekstil, itd. Najracionalnije postupanje sa komunalnim smeem ukljuuje odvajanje pojedinih komponenti iz otpada na mestu nastanka, tako to se razliite vrste otpada sakupljaju u posebnim kontejnerima i dovoze na preradu. Naalost u naoj zemlji se ovo skoro uopte ne primnejuje. Otpadne vode, koje nastaju u ureenim ili neureenim deponijama, imaju veoma sloen sastav koji zavisi od sastava vrstog otpada. 7. OTPADNE VODE RUDARSTVA Postoje tri vrste otpadnih voda u rudarstvu: 1) Vode koje se crpe iz rudnikog okna, koja u njih prodire iz podzemlja, 2) Otpadne vode iz flotacije rude i 3) Vode koje nastaju ispiranjem rudnikih stena odloenih u okolini rudnika. Za spreavanje zagaivanja podzemnih i povrinskih voda neophodno je sakupljati i preraivati otpadne vode iz rudnika. 8. SAOBRAAJ Izduvni gasovi SUS motora obino se ubrajaju u veoma opasne zagaivae atmosfere i osnovne uzronike efekta staklene bate. Saobraaj je ozbiljan, direktan i indirektan zagaiva vode i zemljita. Direktno zagaivanje je posledica curenja i havarijskog izlivanja goriva. Indirektno zagaivanje nastaje kada se gasovi od sagorevanja, iz vazduha ispiraju atmosferskim padavinama. 9. OPASAN OTPAD Opasan otpad je svaki otpad koji moe biti opasan za ljude ili okolinu. Postoje etiri kriterijuma za oreivanje karakteristika opasnog otpada: 1) Eksplozivnost 2) Zapaljivost 3) Reaktivnost

4) Toksinost. U opasan otpad se ubraja i ambalaa u kojoj je opasan mmaterijal bio upakovan. Otpadne vode zagaene opasnim supstancama nastaju pri proizvodnji, skladitenju, prevozu ili primeni ovih proizvoda. 10. MEDICINSKI OTPAD I OTPADNE VODE Posebna vrsta opasnog otpada je medicinski otpad i spada meu potencijalno najopasnije vrste. vrst infektivni medicinski otpad se sakuplja u posebne ute kese i kontejnere i odvodi u pogon za tretman. Pored vrstog medicinskog otpada, u bolnicima nastaje i otpad, koji se odstranjuje preko otpadnih voda. Bolnike otpadne vode sadre ljudske fekalije, sredstva za pranje i dezinfekciju, itd. 11. ZAGAIVANJE PODZEMNIH VODA Podzemne vode predstavljaju veoma znaajan resurs za snadbevanje stanovnitva i industrije. Za vodosnadbevanje znaajna su etiri tipa vodonosne sredine: - Aluvijalne vodonosne sredine - Vodonosni horizontalni arteki bazeni - Pukotinske vodonosne sredine - Karstne vodonosne sredine Do zagaivanja artekih bunara moe doi preko zagaivanja zona prihranjivanja otpadnim vodama ili vrstim otpadom ili kiselim kiama. 12. KLASIFIKACIJA VODA Prema nameni i stepenu istoe, vode se razvrstavaju u etiri klase. Pokazatelj kvaliteta
Rastvoreni kiseonik (mg/dm) Zasienje kiseonikom (%) zasienje Presienje Petodnevna biohemijska potronja kiseonika pri 20 C, BPK (mgO/dm) Potronja kiseonika iz KMnO (mgO/dm) Stepen saprobnosti prema Libmanu (ne primenjuje se za podzemne vode i prirodna jezera) Stepen bioloke produktivnosti (samo za jezera) Suspendovane estice(mg/dm) Suvi ostatak filtrirane vode (mg/dm) Za povrinske vode Na kru

Klasa I
>8 90 105 <2 < 10 Oligo-saprobni Oligotrofni < 10 < 350 < 350

Klasa II
>6 75 90 105 115 <4 < 12 Mezosaprobni - - Umereno eutrofni < 30 < 1000 < 1000

Klasa III
>4 50 75 115 125 <7 < 20 Mezosaprobni - - < 80 < 1500 < 1500

Klasa IV
>3 30 50 125 130 < 20 < 40 mezosaprobni do polisaprobni < 100 < 1500 < 1500

Van kra pH vrednost Vidljivi otpadni materijal Primetna boja Primetni miris Najverovatniji broj koliformnih bakterija u 1 dm vode

< 800 6,8 8,5 2000

< 1000 6,8 8,5 100 000

< 1500 6,0 9,0 Slabo primetna Slabo primetan 200 000

< 1500 6,0 9,0 Slabo primetna Slabo primetan 200 000

Pokazatelji kvaliteta i granine (MDK) vrednosti za pojedine klase voda Maksimalno dozvoljena koncentracija (MDK) opasnih supstanci je ona ijem dejstvu se mogu izloiti organizam oveka, ivotinja ili biljaka, bez tetnih posledica i za due vreme.