cra

43

ki Aylk iir Dergisi Eyll - Ekim 2011

ISSN: 1309-145X

yirmidokuz minskl iin anlam-ar nmayi

ayerle yeksan oldu yeke yek diyenler rd hepten akl akmlar... naturadan kan fahi faturasdr hayat diye mim dld o muhassas deftere... klbe-i ahzandan kalkt sz kartal kann kandilini derd ile yakt dervi... grld en billur gz ile grlmesi gereken nefes her hutbenin harc deil bu veda diye sese aynyla sual dld: kaldr nikabn da grelim hangi dudan tebessmsn hangi hannas yurt kurar kalbinin derin lnde? duyuldu duyulmas gereken krk krk renk hacmi olan ne varsa zulmete ve kfe meyyaldir diye hakka cevap dld: diken bende ama gl sende deil beni kutlu klacak derman sende deil... seccade bir seccade secdeyi de aln da yakp kavuran bir seccade seccade bir seccade hallacn derisinden bir seccade... fsunkr gece kucan yok... ah be gazl debelen imdi ilmin yal amurunda bir ihya boyudur naslsa hurdaya ayrdn hakikat... kendi ykmnn arifesindeki

Bir kelebein kanad karsnda dima kekeme klan kelam ne? bunu boyutunu yitiren bir aacn -bir nar aacnn meselagzyle de gryorum a bir metaforun gzyle de... a- (bnin as) A- (bediiyyatn zor dan harla trmanan tayn, pskll belasnn ysi) a- tekfur sarayndaki cimadan farkldr elbet avam ii cima ki ikincisinden sapr sapr treyen smkl olanlar tarih her daim borlu kaydeder -etmitir de sahiden... a- (hiperbolik c ve ) a- (geni d!) a- (e! benzodiazepin ssi) a- (f!sonsuz/uncu epizod) asanki ta, ta olarak yeterince takdire ayan deilmi gibi ta yontunca takdir bekliyor ta kafal taze phidas...

a-

a-

a-

a- (g, , h! krsel ear si) a- (1, i! zabt kayd yokun dar dsi) azum!

a-

a- (j, k, l! gzellerin, gzel nedir sahi?sinin fsi) a- (mn! sanat, bilim, hr yaam...ey kardeler ne var sizinle aramzda? m dediydi claudelin sorulmam csi) ahkm...

a-

a- vs...oprsnin den sinin tsi a- u! a- hkmszdr! a- v, y! aars poetika mediocribus esse poetis non di,non homines, non concersere columnae Horace

a-

a-

a-

Z- ve sair/e/frad

Ramazan MACT

BR D MMARSNE GR N NOTLAR - 4
Rafet ARSLAN
topik Uzamdan Distopyaya Kamusal mekanlar
1 Mekan, dardaki ierilik olan o korkun ey, gerek mekan budur, ve siz onu kavrayamazsnz Henri Michaux Gaston Bachelard; Mekann Poetikas adl kitabnda Michaux'un iirinde ak alan korkusu ile kapal alan korkusunu yan yana koyduunu syler. Ksmen doru bir tespit. Bence; Michaux bu iki uzam yan yana koymaz, ikisinin ayn anda bir olduu tekinsiz bir durumu betimler. Tpk; postmodern dnyada gndelik yaamn ana aktrleri, kamusal imekanlar gibi... 2 Pasajlar;19. Yzyl Avrupasnn byl mekanlaryd. ehirsel alann henz hz, trafik ve enformasyon ve reklam bombardmanlaryla istila edilmedii gnlerde pasajlar; i ve d mekan ayrmnn akkan olduu, bu iki uzam arasndaki bir tr arablgeyi temsil ediyorlard. Kyl toplumdan modern kente geile birlikte parldayan bu yaplar; ehresi mimari olarak kapatlm, ak kamusal alanlar olarak modern znede farkl bir i mekan algs yaratyorlard. Toplumun her kesiminden insann yan yana gelebildii, artc vitrinlerle bezeli ve rengarenk maazalar, dkkanlar, kafelerle kapl bu mekanlar srasyla Baudelaire, Aragon ve Benjamin'i bylemitir. air iin pasajlar, iine dal yapacaklar simge depolar ya da imge sahalardr. Aragon'un tarifiyle pasajlar modern insann rya evleriydi; nk onlarda ryalar gibi dars olmayan mekanlar d. Ama ayn zamanda da tekinsiz mekanlar. nk Aragon iin bu iirsel tanrsallk mekanlar, lm ile arzunun ifrelerini tayan auratik alanlardr. Gren gzler orada canavarlar ya da sfenksleri kefedebilir, anlk arzularn ekicilii bir anda tm gereklii deitirebilir. Aragon; 1926 tarihli byk yapt Paris Kyls'nn (La Paysan de Paris) merkezine artk yklmaya yz tutmu, harabelemi pasajlar alr. Onun iin pasajlar modern mitin gizli ambarlar dr ve bu yzden 'bu mekanlar dn anlalamazd, bugn ise asla bilinemeyecekler' dir. 3 n modern kamusal imekanlar olarak pasajlar, kentin farkl noktalarna (da) alan bir ak, yabanclatrc olmayan bir deneyim, alglar aan bir bak ve zgrlk arayyla flrt eden bir kefin olaslklarn iinde barndryordu. Burada yaanan kalabalkla ykanma denemini, kukusuz bir anlk bir ok yaratan dutan ok, bir insan akvaryumu iinde kula atma, yzme deneyimi olarak okumal. Oysa, ge kapitalizmin kamusal imekanlar olan AVM (byk alveri merkezleri)'ler ise kiiyi kefe deil tketime iten, darya (kente) almayan, kendi iine kapal alanlardr. Kiiye; zne olma, verili kodlar dnda seim yapma olana tanmayan bu yaplar, bireyi kitleletiren karantina blgeleridir. Devasa alveri merkezleri/ kuleleri, Aragon'un insan akvaryumu nun iine piranhalarn atld bir kapitalist av sahasn resmeder. 4 Alveri merkezleri, tpk pasajlar gibi dakikalarca baklas, dikkat ekici vitrinler ve her ihtiyaca ynelik grnen ve aslnda ihtiya arzn kendi yaratan- farkl eitlilikte alveri imkanlar sunar. Sadece bunlar m sunar? Aslnda AVM bize altmz i (ya da gittiimiz okul vb) ve uyumaya-dinlenmeye ekildiimiz ev dnda kalan tm vaktimize talip; zorunlu ve srekli nc 1 yaam alan salar. Sadece alveri deil modern toplumun temel bo zaman geirme aktiviteleri (elence, spor, kltr-sanat vb) iinde barndran, toplu ve gvenli, rahata hem darda olup hem de ieride olduumuz bir ikinci evimiz. AVM'ler; spor salonlar, saunalar, gzellik salonlar, sinema, bar, cafe, restorantlar, kltr merkezleri ve sergi alanlaryla insanlarn her ihtiyacn karlamaya soyunarak, tketicilerin kendi mimari alanlar iinde tkl kalmasn salayacak batan karma aralarna sahiptir. Sanki bilinaltmza yle seslenirler: Biz size yeteriz, evinizde uyumak dnda her eyi burada yaayabilirsiniz. 5 Bu kamusal imekanlar, ge kapitalizmle znenin yaad yabanclamadan doan kabuslarn ana mekanlardr. J.G. Ballard, Don DeLillo, George Romero, David Cronenberg bu kabuslarn edebiyat ve sinema dnyasndaki en byk aktarclardr. Artk Kafka'nn Samsa's gibi bir sabah yatamzda bcek olarak kalkmak yerine, Romero'nun filmindeki gibi dev bir alveri merkezi iinde zombilere dnrz. 6 Alveri merkezlerinden ehrin ilerine ve kenar noktalarna uzandmzda, ayn mimari form etrafnda kurulan yaamn, ileri orta ve st snflarn yaad lks sitelerde devam ettiini grrz. Gvensiz, kirli, kalabalk kent sokaklarndan arndrlm, bu steril alanlar tpk ato mimarisi gibi simgesel olarak kapal (iine kuatlm) mekanlardr. Bu verili modelin yansd dier bir yaam alanlar ise byk oteller ve tatil kyleridir. Doa ve denizin birletii X yresine gidip, kaldmz otelde/tatil kynde yemek yiyip, iip, elenip, aktivitelere katlp, spor yapp, yat gezilerine kp, otelin izdii snrlar iinde denize gireriz. Aslnda X yresinde deil, para vererek - gnll olarak tatil sremizi (ve o anki yaam dinamiimizi) emanet ettiimiz cretli bir toplama kampna gideriz. nk; siteler, alveri merkezleri ve tatil kylerinin dier ortak paydas, dlarndaki dnya ile aralarna konan itler ve onlarn ortasnda yer alan zel venlik ordular-kameralardr. Yani postmodern yaamn bize zgrlk diye verdii (ya da satn aldrtt ey) bir tr hapishanedir. 7 Gerekli her eyin iine sktrld i-pad vb. terminal cihazlarn (telefon, kamera, daktilo, internet, fotoraf makinesi) damgasn vurduu, sktrlm hayatlar yayoruz. Gndelik hayatn tmnn combo men letirildii bu kodlar sistemi bireyin tketim ve itaat kavramlarna bal toplumsallamasna dayanr. al yaamn gerelik terrnce ele geirilmesi olarak zetleyeceimiz yaanlan realite, bilimkurgunun en karanlk distopyalarn aratr hale getiren bir kabusa iaret eder. 23. yzyln dnyasnda geen Logan's Run (Logan'n Ka) adl eserde sadece otuz yana dek mutlu-konforlu yaamalarna izin verilen insanlar, yapay hava verilen kapal bir i dnya ierisinde yaamlarn srerler. Bu dnyann snrlarn amak, dardaki doal yaam alanna kamak ok ar bir sutur. Merkezi otoritenin resmi ideolojisine gre darda gnah, su ve ilkellik vardr. Bu distopik hapishane kent temas birok bilimkurgu yaptnn ana ekseninde yer alr ve burada kentsel snr amak, verili uygarlk iinde yaamn dna kmak demektir. Darda bulac lmcl virs, mutasyona uram canllar, radyoaktivite, dmanlar, terristler olduu sylense de orada sakl olan ey; tekinsizin ta kendisidir. 8 Son yllarda git gide glenen ilkele dn mitini de hesaba katarak, u soru akla geliyor: Birer hapishaneye dnen postmodern kente kar tek alternatif yabana kamak mdr? Bu soruya verilecek en liberter yant, bir kar soru sormaktr: Dzayak civit badanal bir kent nasl kurulur abiler? te tam burada gerek, Fourier'in niter kentilii nden Sitasyonist oyun ve deneyim alan olarak kente yani kar mimari ve iirsel bir yaam dne geri dner. Dntrlecek yaamn yeni bir d mimarisine... Ekim 2011 (stanbul)

The Weary Homunculus

erkekskm makinesi
-Cihat Duman'a sz balantlarnn buruluuyla menteelerin bulunuu ayn tarihe rastlar, metal bamlsna moda icab mod srtan kadavra patri'arka yle bir takmt: skmle dikim arasndaki fark ip ve ine arasndaki cinsel mcadelededir diye de bastramadan gidivermiti hemcins-znelliine, o halde kendiliksin sen, kendilik makinesine kaplm senil entelijensiyann sz bal antlarnda menileerek aynileen tarih uzuvlamas, el pene trmk, dii kedi iz sicimliyordu, cisman tak karcym gibi ya skyordu sz, gz ok karc phe, hkmen motorsun sen, vazomotor, psikomotor diiler arasnda ezik, izik dililer arasnda. motora yapk jelsin, plmsn, pten edilgen bir refleks alnm, makyaj-dilsin, temizleneceksin dileyerek gz boyan, boya boya syle bana gya. ryalarn terhisi yok, her daim alr, grltl, zaman ayarl garantide, gya alkan. teflondan deil et metalinden imliz, alngan alamlarla idi, kanserojen erkekleriz, androjen hurdas bir faing limiti- unlimited exercised derler hormonal mitin znesine, her eylem ing taks aldnda hareket kazanyorsa faizanz ham zamanl elencede, dikine kesit alamazsan biyopsi yapamazsn, dik ve ince bir kesit, madundan hunharca-zarif. maduriyetin ats altnda noktann eylemi, eyleyeniz elencede, gsterilen teslimkr, bakver ge, dn ama vitrine, dn bir daha dn, yine bak, dn kendince, teslimatn temsili, egoluk kuvvetlerine, el kol sallayarak, sevin gsterisi bir gsterge, bu resmi de yala yut, sonra bulutumsu bir kabarklkla oynaan eko, lojik sarsnt, hadm aa olsan pi says pi'ye yaptka alkalanr sanrsn- o halde mazlumuz hep, diki tutmaz skmcler, diisini anamayan eril dkmcler, sert ve kullanl etten iletken, kamu yararna tombala psielerle, kural oyucuya sorsan oyuncu ak, aksa ineden ipliin geii kadar retorik beden teoriktir hi deilse, anatomiktir, derstir, kliedir ykanana kadar, otopsidir zihin susuz susuumuzla yatmaya meyyal kader cilvesi bir queer beden, olabilme ihmalini sevmek! denemeye anlmaya hazr bir nsiyet, kimlie ayak ekmek, kendiliin lifi tanmsz, hz. cevap: ipi yalayp ineye geirin de makineye alamaya gerek kalmasn. 3 Murat STBAL 3

mIEKAL aND

mIEKAL aND, kltrel bir anarist, son yllarda gerek zamanl olarak internette farkl sanatlarn ibirlii iine girerek oluturduu almalara odakland. 1991'den beri kendisine ait, hipermedya/permakltre dayal bir ky projesini iinde yaarak deneyimliyor..

RDE MELEZ-ZERKLN CADI

Murat STBAL
zerklik ya da bir baka deyile otonomi dediimiz kavram, sanatnn sanat eyleminde kendi balam ve deerlerini ksacas sanatsal slubunu ve otantikliini kendi iradesiyle belirleyebilme ve temsil edebilme zgrln ifade eder. iirde zerklii aklamaya alrken bu kavramn modern zamanlarla ortaya ktn ve modernizm ile kendi anlamsal erevesine oturduunu sylemek gerekir. nk en bata birey kavramyla birlikte olgunlaan hmanist zneye gndermedir zerklik. Onun evrensel deerlerine bir gnderme. O halde, 'Modern Trkiye' syleminden bakldnda cumhuriyet lksellii de insana verdii nem derecesinde kendi zerklik anlayn beslemek zorunda kalr. zerkliin sanattaki izdm kltrel bir yabanclama zerinden olacaktr. te, Yaln Armaan'n kendi doktora tezinden yola karak zenginletirdii mknsz zerklik- Trk iirinde Modernizm (letiim Yaynlar, 2011, stanbul) adl kitab da Trk iirinin zerklik servenini aratrrken ayn zamanda Trk modernizminin ve modern bireylemenin dmlendii noktalar gstermesi bakmndan konu zerindeki tartmalar sertletirecektir. Bu anlamda bir ilkten bahsediyoruz, Trk iiri kendi modern mecrasnda zerklik zerinden ilk defa bu ekilde ele alnd. O yzden ok deerli bir almayla kar karya olduumuzu bilmeliyiz ncelikle. Armaan, Tanzimat'tan kinci Yeni'ye dein bir zerklik okumas yapyor. Namk Kemal ve inasilerle balayan modern iir serveninin cumhuriyet devrimci iiriyle, hece iiriyle, bir vatanda iiri ngren Birinci Yeni'yle birlikte kinci Yeni iirine kadar zerklik meselesini halledemediini sylerken ok gereki bir tablo iziyor. Divan iiri'nin ise tm otantikliine ramen geleneki ve kapal yapsyla modernist anlamda bir zerklii ncelemediini belirtirken, kinci Yeni'nin zerklik snavndan baaryla ktn ifade ediyor. Bu etkileyici yapt Trk iirinin modern davranyla ilgili ana verileri titizlikle sunuyor. Ama birok akademik almada grdmz gnceli yakalama ve aklama konusunda yetersiz kalyor. Daha dorusu, gncel iiri ya da salkl bir ekilde ifade edecek olursak kinci Yeni sonras iiri de dorudan kitabnda yapt tespitler zerinden okumamz salk verdii aceleci ve toptanc bir yaklam var Armaan'n. Ayn acelecilii kitabn sonu blmnde de gryoruz. Sonu blmnn sonunda 'estetik zerklik kartlnn belirleyici olduu Trkiye'deki srete' diyor Armaan 'kendine zg nitelikleri olan bir modernlik deneyimi yaanmtr'. Bu kadar kesin sonular karrken Trk modernlemesinin olgunlap tamamlanm bir proje olduunu ima ediyor gibidir. Bu sorunun etrafnda bir aklama rntsne gerek duymuyor yazar. Elbette, Trkiye'yi kitabn banda belirttii gibi batd bir lke olarak grmesinin bu ksayolcu aklamada byk pay var. Trkiye'nin klasik bir dou lkesi gibi deerlendirilmesinin yannda, Asya'nn en batsnda yer almas ve tarihsel-etnik-dini ok katmanll nedeniyle melez bir paradigmayla da yorumlanabileceini dnmek gerekebilir. Trkiye hem dou hem batdr, ya da ne dou ne de batdr belki de! Bu nedenle, kendine zg nitelikleriyle tamamlanmam bir 'proje' olarak Trk modernitesinin zerklik macerasnn srme ihtimalini hesaba katmak gerekebilir. Ama yazar zaten gncel iir ve hayat zerinden ayrntl bir tespite girimediii iin akademik zihinde bir kesintinin olmas normal karlanabilir. Yalnz, modern kavramlar zerine konuuyorsak, modern szcnn ayn zamanda modo kknden imdi ve gncel olan da ifade ettiini unutmamalyz. O halde biz, zerkliin bugnne dair saptamalarmza amlayarak devam etmeliyiz. Trk iiri ve kltrne geriye doru bir bak modernizmin bu bereketli topraklar zerinde alglannn tarihsel ve politik olduunu sylememizi zorunlu klyor. zellikle, Tanzimat'tan Cumhuriyet'e ve kinci Yeni'ye kadar modernizm politik bir unsur olarak kullanld, dolaysyla ona ikin iir de dhil birok kategori bu erevede deerlendirildi. Halbuki Bat modernlemesi birka hareketin sentezi olan bir kavrayt. Daha da nemlisi yzyllar iinde oluan sadece tarihsel deil gncel ihtiyalara da karlk gelen bir olgunlama. Oysa bu topraklarda ortaya kan sahte modernizm kendi yaratt sahte gelenekten ve kendisinden nceki statik gelenekten kopacak argumanlar ancak bireysellikten devirecektir. Bireysellikten devirdii enerji younluunu kendi ideolojisi iin kullanacaktr. Evet, toplumcu iir bir yandan modernlikten ve bireysellemeden beslenirken bir yandan da onu burjuva toplumunun rn sayacaktr. Bireysellikten beslenen toplumculua en iyi rnek Ahmet Oktay iiridir. Oktay iiri bir anlamda bu ikili kartlklara maruz gerginlii azaltan bir iirdir. Ama daha ok toplumculuk ve lksellikle sanatsal avangardlar arasndadr mcadele. Yani iirin zerkliine inanan avangardlarla, iirin politik taleplere boyun emesini isteyen politik avangardlar arasnda. Matei Calinescu'ya gre mesela, politik avangard ile sanatsal avangard ayn amaca hizmet ederler. Bu ama yaamn kkten deitirilmesidir. Ve bu nedenle aslnda her ikisinin hedefi de topyac anaridir. Dolaysyla ideolojiktir. Yani, sanat dhil her eyi ideolojikletiren politik iirle, bireyselleme ve zerklik zerinden sanat ideolojikletiren iir arasnda fazla bir fark yoktur. Burada dikkat kesilmemiz gereken bir nokta daha var, modernlik ikili kartlklar zerinden bir dikotomidir. Bunu ister marksizm ve kapitalizm kartlndan okuyun isterse de yerleik burjuva deerleriyle onu eletirip skmeye alan dier meta kart sanatsal sylemler zerinden, iki taraftan her birinin varolma nedeni bir dieridir. Ve aralarndaki snrlar keskinleip yarlmaya doru gittike her trl modernite biimi kendi otonomluunu ilan eder. Ama her otonom yap daryla olan ilikisini kestii lde metalar. Metalaan her yap da bir kitschdir artk. te bunu Trkiye zeline uyarlarsak, yetmilerde toplumcu iirin kendi deerlerine kapanp politik zerkliini ilan etmesiyle zellikle seksen sonrasnda bireysel baz airlerin sanatn zerkliini sk skya fetiletirmesi ayn amaca hizmet eder. Her ikisi de kendi iine ve deerlerine kapanarak kitschleir. Kitschleen rnlerde grld zere sanatsal zerkliini ilan eden iirler dekadanlaarak toplumsal beeni ltlerine indirgenir ve alc bulur. Bana gre iki bin sonras Enis Batur iirleri byle bir dekadanlama ve yzeysellemeye izin verir mesela. Byle bir dekadansn kitschlemesinin en byk nedeni daryla olan ilikisini kendi belirledii sanatsal deerler zerinden dolaysyla bir tr sanatsal muhafazakrlk zerinden kurmas ve metalamasdr. Hatta gnmzde popler iir toplumcu iir zerinden olduu kadar onu da glgeleyen ticari iir ve bazen de zppe iiri zerinden kendini gsterir. Burada estetik gzellik ltnn toplumsal gzellik lt tarafndan belirlenmesi asl rol oynar. Bazen bu bile ok masum kalr; yoz ve yzeysel sanat estetik lt kendi rnym gibi sunarken dahi iini tamamen boaltr. in z burjuva kltrnn haz anlay zerinde deviniyoruzdur. Eer yleyse diyor Abraham

yardmc g
Suzan SARI

Moles ne srd paradoksunda: ' iyi zevk'e giden en basit ve en doal yolun kt zevkten getiini neden kabul etmeyelim?' yi ho da iyi ile ktnn belirleyeninin bizim dmzda bir g olmasna niye izin verelim? Kald ki, buradaki faydacln altnda bir tr grnty kurtarmak yatyor yoksa bir retim ilikisi deil. Ve yine, iyi ile ktnn bir zihinsel aba sonucunda deil bir tr simulatif reklam kampanyasyla sunuluyor olmas kavramlarn doall zerine bir pheyi de beraberinde getiriyor. Sanat eserinin metalamas kt zevk'in iyi zevk'e dnm srecini kolaylatryor bir tr simulasyon ve yapay doallatrma mekanizmalar zerinden. Burada kapal devre bir zerklik anlaynn bu simulasyonlara daha da ak olduunu sylemeye gerek var m? Yani sanatnn belirledii bir zevk anlay da en az kontroll bir g kadar tehlikeli deil mi? Eer modern zerklik kavramnn bireysellemeyle gdlendiini ve bu bireyselliin snrlarnn katlatn dnyorsak, o halde yaplmas gereken belki de bireysellemeyi aan bir ilikisellikte zneyi deerlendirmek olmal. Yani zneyi bir ilikiler a iinde kksapsal hiyerarik olmayan bir zeminde grmek. znenin bir akkanlk iinde birey-arla ihtiyac var. Hem tekiyle olan ilikisini bir yabanclama zerinden kurmu hem de bu yabanclklardan edindii deneyimlerle oul kimliklere sahip bir birey-arlk yani bir tekillik. Ama eer yabanclamasn iselletirip oradan toplum ve aknlk kart bir 'kale' retiyorsa bu znenin suistimali olacak, bireyliklerin snrdalna mahkm hale gelecektir. Bu da bir kart-hegemonya biimidir. Yabanclamay bir retim tarz olarak kullanmayan ve empati gerekletiremeyen zne ise super ego'nun etkisiyle sradanlar. Kendi egosunu bir retim ilikisine sokamad zaman superegonun basksna maruz kalr. Tekillik srelerini ortaya karan tekiyle karlkl kurulan yabanclama srelerinin empatik olularla sreen klnmasdr. Bu da artk darnn i,

iin de dars ile youn ilikisellik iinde olduu bir melez zerklii meru klar. Ya da znenin nceki konumundan deerlendirildiinde bir yar-zerk alana tekabl eder. Ama 3 elbette bu zerkliin zarara uratld bir srecin ifadesi deildir. Daha ok, tekillik alanlaryla zerk alann beslenmesini salayan ve canszlamasn nleyen dinamik bir znelliin ifadesidir. te, gnmz iiri daha ok bu melez-zerklik alanlarndan faydalanyor grnyor. iir iindeki iletiime ak zneler ve oklu sylemler bunun ifadesi gibi duruyor. Ya da farkl bir ekilde de olsa ikinliini kendi iine tamamen kapanarak deil de kendi dnda kendi estetik zerk dilini kurmaya ve onu var etmeye alan bir kesim air de var. zellikle Necmi Zek iirlerinde ve Cihat Duman'n kendi psiko-ironik dilini hayatn deiik alanlarnda deneyimledii iirlerde bunu grmek mmkn. Necmi Zek'nn dilsel krlmalarn kendi imge anlayyla sluplatrmas, dary yeniden retirken kendi ak izgisi de kesintiye urayp ie dnmeyle sonulanmaz. Cihat Duman ise ironik slubuyla tekiyi kolaan edecektir. Bu iki airde belirgin olarak grlen zellik, hibir zaman baladklar noktaya geri dnmemeleridir nk iirsel dil ve sluplar iir iinde bile tekiyle olan iletiimlerini ak tutar, geliip dnrler. air, kendi zihninde oul kimliklerle hesaplar, uzlar ya da karr. Metropol yaamnn kozmopolit anlayna melezzerklik alanlar oluturarak yant vermeye alr. Oysa tam zerkliin lksellii enformasyonu gletirir. nk ilikisellii kendi doasnda gelitirdii bir diyaloji zerinden kuramaz. O halde yaplmas gereken 'poliloglar' retecek melez-zerklik alanlarnn oluumuna izin vermektir. Poliloji, diyalojiyi dlamaz sadece onu ikili kartlklarn hkim olduu ve gittike monologa dnmeye balayan iletiimsiz bir zerklik alanna hapsetmez. Onun yerine, diyalojik ilikilerdeki enformatik rnty sklatrp eitlendirerek, iirsel trler arasnda olduu kadar deiik yaam biimleri arasnda da eklektik olmayan geilere izin verir.

Servet TURAN

annem git hakim beye bi sor dedi

suyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyok kadn yokyokyokyok biz okyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokyokyokycigarayokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyok a k yokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokdostoyevskiyokykyokyokyokyomarxyokyokyotrksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokosmosyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokykurdiyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokyokyokyokyokitap okyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokullkyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyok yokyokyok s e n yokokyokbenyokyokyok p a r a yokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyok sasasasasasasasasasasasassasasa sasasasasasasasasasasasassasasa sasasasasasasasasasasasassasasa

yokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yolyokyokyokdevrimyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokyokyoky imanyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokvaryokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyok z g rkyokyokinsankyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokgzyokyokyokyo l k okyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokcemkaracayokyokyokyokyokyokyokyokyokykksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyomuzyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokyok o yokyokyokyerkekyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyokyoksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa yokyokyokyukkthyokyokyoiir kyokyokyokyokyokycezaksasasasasasasasasasasasasasasasasassasasa

aDALET mLKN tEMELDR

BABAM: (gayet ciddi) ...olum ya mlkmz yoksa ne yapacaz, kye geri mi dneceiz? 6 6

KES YAPITIR
O trnaklar kes yaptr o nc sayfay bi haftalk dergiye, bizim kazdmz anlalmasn aykr szleri ykk duvarlardan. imdi kaakllk sresi diye bi ey kt hem parayla aldn zaman mebbet sende kalyor, bir haftaya bile kalmadan dardasn. O sayfay da a urdan bi pizza syleyelim. Abi biz tkladka garsonlar a m kalyor? Abi biz tkladka garsonlar a m kalyor? Abi garsonlar, siktir et lan Bak ne dicem demin kimin sorduu anlalmad ya bunun gibi sustuumuz da karmal hani at iziyle it izinin karmas gibi, kt adamlar olduumuzdan da deil adaletin temeli yer deitirebildiinden byle sylyorum. Kimse ayranm eki demez abi bu da stn bozulmadn deneyler tek farkla ki nceden tlbentten geirilen yourt imdilerde trbana taklyor. E bu abi hi eki olmamaya m delildir? E bu abi hi eki olmamaya m delildir? Yoo, iir gerekle hakikat arasnda bir karn arsdr. yi de biz buraya nasl geldik, anlamadm geldik nk pizzalar da gelecek kuru kuruya siyaset olmaz dar boazdan gemez. Kola gitmez miydi pizzayla? Evet, kola gitti Ey Oul! Peki lokantalarn suu ne? Bak Aptullah kardeim Allahn gkdelenini diker gibi iaret ettim ben seni. Sng akna yemin ederim ki buradan biz kcaz. Peki lokantalarn Onlar bir zamanlar restaurantt ve camlarnda gazeteler yoktu Allah iin yoktu. Gn gelen bir eydir ya onlar bunu bilemedi. Kipte zaman kaymas olmazsa eer Hayata mhrmz vuruyoruz kardeim ve garsonlarn bir ksmn evinde altrabilirsin. Ah pizzalar da geldi. Hadi kes o trnaklar da balayalm. Artk temiz olmamz lazm. Sinan ZDEMR

tekrar eden szckler takdir-i ilahidir

gne bilboardlara vuruyordu kotun ilk taksidini dedim baka baka taksitler dostlar edindim gezmeyi tozmay rendim aradn aradn aradn ulaamadn ya ulaamadn aradnz kii uan aranmay bir ilevi olsun istedim tekrarn her eyi reklam afileri mobeselerle kafa kafaya halletim bunun bilgisiyle aclarmdan bir ey kaybetmedim antre bizdendir rahatna bak orada otur ya orada ya neden byle davranyorsun evet bu ilikide bir eyler eksik bana hi mesaj atmyorsun bankalara, avmlere, kurlara gne vuruyordu neden neden neden allahm onlara laf yetitirdim antre neden nk hakikaten sk adam yaam ki yazm yalansa iki gz nne aksn tuna nehri bir daha akmam demesin u fani hayatta insann insan bulmas ne gzel diye yeni bir albm karsn orhan gencebay benim sorunum seninle deil Hi, kimsenin inmedii duraklar gibi 1 ey vuruyordu bir eylere ters gidiyordu seni dzgn sevebilmek iin ila itim bense merhaba ben se bktm bu esprilerinden beni fazla geriyorsun artk kzm senin iin psikozlarm aklmdan kardm nizamiyelerde nbet tuttum vatan bekledim ayaklarm d bir btndm parampara oldum ok ok ok teekkr et ltfen ben bozdum aklm alamyorum aklm almyor allahn etrafn be tur atsam sanki kitab temiz kullan temiz temiz uydum u dn olmayan kavaa uyudum bu konuda hibir fikrim olmaynca dnya cumay yaamaktayd kalbimi edim yeniden yeniden greceksek telefonunu alaym yeminle bu son deiim eiim eiim eiim bak yoksa onlar kzacaklar onlar hep sinirlidirler oysa bir baba gibi deil bir asker gibi bam dik verilen hibir emri yerine getirmedim boyasz bina duvarlarna ne yazlmsa dorudur : keke seni sevmeseydim

smail ASLAN 7

:,!. DADAKY ; ?
Orda Bir Ky Var Uzamda
*
9
Ayaa kalktk.

Dadaky'den uzun sredir dar kmamtm. Belki ondan dolay tanmadm kaldrmlarn bozukluuna bu kadar kafay takmtm. 89 saniyede kardan karya geilebilecek genilikteki caddeye alan geni sokaklar bu kadar engebeli olmamalyd, delik deik.. mazgallar unutulmu, yeraltna pencere gibi dedim, yanmdakilere glerek.. beni dinlemediklerini de byle anladm. Eski arkadalarm olduklar iindir. Atlas'a byle girdik ite, hayr harita ve hatra'nn bu kadar birbirine benzedii orada aklma gelmemiti, daha sonra. Kendiliindenlik diyorduk, kendiliindenlikteki bu nedensizlik vurgusunu seviyordum, zerklikten daha ok yaktryordum otonomiye onu. Her ey kendiliinden olmalyd, siyaset konusak da siyaset yapmyorduk. Her ey kendiliinden olmalyd. Kimse kimseden daha fazla bilmiyordu yaam, kim kime nasl yaamas gerektiini syleyebilirdi? Kendiliindenlik gzeldi, kendiliinden olan hibir ey bizi mutlu etmese de. Eletiri de yapay oluyordu byle dnnce eletirinin anlamszlna kadar varabilirdik ya da hereyin eskisi gibi olacana.

Ertesi akamn olmasn beklerken.. baka bir ehrin radyo frekanslarna almaya alyordum. Otel odasnn bordo zerine altn rengi simli duvar katlarna baktm, "kitsch!.." dedim. Yatan zerine oturdum, nce ayam altma aldm, sonra indirdim, ayaa kalktm. Perdelere doru yrdm. (Galeride oturuyorduk. Cep telefonunun saatine baktm aktrmadan:01:42. Daha ne kadar srecekti bu? Dadal olduumu biliyorlard, "avangard" diye balyorlard sze. evremdeki sandalyelerde oturan herkes, bilmesi gereken hereyi biliyordu, hi bo sandalye de yoktu. Ayaa kalkmay o kadar ok istiyordum ki, kalkp gidivermeyi..) - ..temmuzun ortasnda birlikte altmz sanatlardan ikisiyle yaptmz sergi tam bir anti kahramanlk.. - "halkmz" - "bu lkede avangard neden olmaz anlalmyor mu" - "snflar aras eitsizlik" - "bizden sonraki sergiler yaptmzn tekrar" Evet, dinlemiyordum. Kopuk kopuk duyduklarmdan edindiim izlenim, elitleri tekiletirmeye baladmd. ok olana yabanclamay nasl irin gstermek iin "halkmz" diye lafa balyorsa elit, bam kaldrp "siz" derken de ben tekiletiriyordum, "anti-kahramanlkla ilgili serginizden bahsederken kendinizi kahramanlatrmyor musunuz?" Dikkat et arp, onlarn dnyasnda "te" yok. Silahlara kar olduklarn sylemeleri, bilgilerini ve nvanlarn silah gibi kullanmalarndan alkoymayacaktr onlar. 8

apostrofun doumgn pastas

Dikkat et. dikkat et. Snflar aras eitsizlik mi, snfn dier snf smrs m diye tarttklar galerinin aylk kirasn dnme. Hayr, onlara, kapitalizmin konformizmine yaslanp, bana sosyalistlik taslamayn deme! Yapma bunu. rkmtm fkemden, perdeyi tam aacakken uzaklatm. Akam galeride bu kadar fkelenecek miydim? fkelenme provas m yapyorsun Can? Artk gsteri dediin gerekliine iliyor. Sus Guy Debord.

Gecenin ve google'n oyununa gelmemeliydim, kitsch'i ararken kist yrtlmasndan ve patlamasndan bana neydi imdi? retimden anladn bir kist patlamas m Arp? Biz burada yaratclktan bahsediyoruz yumurtalk kistlerinden deil, bir kistin iindeki akkan svnn artmas artmas... ve eperine basn yapp patlamas! Senin yaratcln bu, Arp. Ancak biriken patolojik akkanln bedeninin boluklarna yaylmas. Her dndm bende kistlemek zorunda m Can? Herhalde kitschlemek demek istiyorsun. Bak duygusal simge de girebiliyorsun, bence bu. Hayr, arp. Dngye giren her kist neden bende yok olmuyor ve byyor Ne zaman kanserleecek biliyor musun Arp? Beklediim bu Can. Her dncenin bende farkl kanserlere dnmesi. Biliyorum bir kanser olutuunda dier kanserin olumas hzlanacak. Yeni patolojik sistemler, boluklarmda.

Hzl hzl merdivenlerden iniyordum, ne kadar seri hareketler. O zaman m dndm, merdiven inerken admlarmda duyduum sreklilik duygusu dnda sreklilikle ilgili bir deneyimimin olmadn. O zaman. Sonra.. ben merdiven inerken, yukarda len birisiydi, kanserleen bedeniyle. Merdivenlerin beyazlndaki kesiflikteki araflarn beyazlnda. Nasl kral kendisini mi ldryor? Bu gsterinin belki i gereklie gelip dayand u noktalardan.

Bam edim kraln lm anlatlrken. Evet, evet kral kendisini ldryordu. lrken bu bir bozum deil. lrken bu bir ykm deil. Geleneini salamlatracak kadar kahramanlayordu. Ne demek istiyorsun, kraln lm yani kraln dnn m hzlandryordu. Evet, Arp. Halknn nnde her kendisini paralynda, kendisini her kesiinde ve kan kaybndan lnde. Bunu kayt altna alan her bilin toplumsal kodlarna yenilerini ekliyordu. zgrleemeyeceiz.

Ka duygusal simge girmeliyim Can Arp bu samalna? Mmkn m, birey toplum ilikisini sana daha ka kez anlatmalym? Kendini yalnzlna hapsettiin Dadaky'de de zgr olamazsn. zgrleilmez, zgr olunur diyorsun kendi kendine dnerken ama.. kodlarla rl bu dil. Bavulundaki kodlar i bagajda da brakamazsn, ihiyacn var deil mi? Yok. Bu rahatsz edici zgvenin Arp, buraya ilk geliin deil, ilk geliini hatrlyor musun, o kilitleri bilincinle zebileceine inanmtm. Ya bilincinin kodlar sadece 46 kromozom mu Arp? Oradan m geliyor. Bu ok eski bir tartma Arp.

yi ki o fkelenme provalarndan sonra galeriye gitmemiim, eski arkadalarla bu eski tartma. Sadece.

CAN ARP
9 9 9

parantezin rtlmesi

Folk balad
geceler babalarda uyurken tartmalara bulut bulatrlmamaldr, yorgandr, ad vardr, memelidir; sakin ve ayn zamanda neeli geerken ispinozlu iirlerin ek sahipliklerinden zamma duman katlmamaldr, telidir, yz baygndr, trake solunumu yapmaktadr; gnmz dilileri sze gelmez mitoloji tasarmlar upuzun pencere boylarnda ne abuk ne kstek ne biim delikanl iilmelidir hatrlamaya mhlet bimeden kuzular otlaklar bitirdi sebil elleri cin tonikler gtrd komular bujiler smrd diyedir, lgndr sokakta talar, odalarda alar biriktirir, kk ayaklar vardr, gzleri harfleri kitaplara hapsetmezken dolama aruz kartrlr edeplidir, sonras gz oyunlarnda tahta iilii, dzenbaz sevgili cepler ters yz, brtal katlarda sigara svmeceleri, neresidir, ne zaman svlara tazeleyici katmadan dankln masaya koyulan bi' ey olduu bilinmelidir! Ljubljana11 akir ZDORU

duman
narenciye fleyen bacalar iin alp ge baktlar birdenbire can ekien duvarlarnda slk alan evlere doru sefer mizal bir kadrajn kat demetlerine ayriyeten duvar kadna ocuun odasnn eksile eksile kendilerini ve birdenbire geen fayansta dumanlar karan azyla evde -ki evde reis gecenin sararma annda uyku sratan ttsleriyle minenin dikenleri ve sobann midesi zerinde ayla sarho olmay becerebilmi gzelliiyle yanmaz dudaklarn arasna gerilmi bir rampaya trmanan ssl beliyle narenciye ince buusunu salp ve kader yanan evlerin altndan alemce giyinir fotorafn gnein btn bu ve onlar kee dven dansyla ellerinde rparak suyunu tan zgr, kutlu daha dinamik g yoklayarak pheyle btn bacalar adna can ekien slk alan evlerin narenciye duvar teninin iki izgisi arasnda daha hzl ve umarl ve gezer srtn kardein ki narenciye alp kapanan ryada, ayr dalnda ccelerine akyla uurup eteklerini bir gne andran benziyle her aacn kolunda kendi aynal dolabnn kadrannda ve kendi vizr (bkz. karde) duman oluklardan akyormu imdi bacalar iin buna alp aramak iin bacalarn kalbinde katrandan bir bayrak intikam bilip gkten aa bakp baca gkten misal ivili yatak baca mutlulukla kulara sunulan kundak ki narenciye yataa uzanm sevgili bacay kazdlar ettiler kmadn. Emre ZTRK 10

Dil lemesi - 3

Ercan Y. YILMAZ

ILDIRI ZERNE LK METNLER - 3

IO
iii sepia tondan akyor ayn oradaki gibi siyah-beyaz bir fotorafa ay iesi geliyor kimi zaman insann poker masasnda herkes ekilmiti bir o kalmt iki parmann arasna sktrd iki kart frlatt ve kartlarn zerinde beyaz zeminden baka hibir ey yazl deildi gene de kazand suudbohemian, I Gkte
bir sra

akl mdan
h

avalanan
hava

kasrgay karan

korsanlar
Onlara

o
k e y bor

y m zgr ASAN 11 11 u

b.b..f.g.L*
ok ge olmamal dediler, yararsz toplum bilinci ve ahlak ve sonsuz l kelebek kanad, ukurumuzda aan iekler artk kondomlarn bile sata sunulmad bir yasaklar divarnda byyemeden solacaklar. kmza widescreen filtreler sokulacak durduk yere baklanacak marla, beatler -tanrm bu doru olamaznedensiz yasaklanacak . -- bunlar yaadk m biz oktan? -- dahas var lan! ne zaman bir fransz bombas szsa aramza, sonsuz kez kodlanan gvdelerimizle sikiip durduumuz gecelerden birine temas ediyor bak, ne zaman ses gelse insanlarn ve amlarn dudaklar uukluyor, tahayyl snrlar hunharca zorlanarak hamile braklyor. dizi dizi sralanm birbirinin arkasna aktrleri ve aktristleri sokmak adna ryalarmza trk** yasalaryla ekillenen rant, oy pusulas ve slara alan niyeti batan belli kr cehalet bir film mi bu: her yer karanlk! ar aksak bir arkda bile hznlyken bu cmle gereklerin yzmze ac ac patlamas, flashlarn ve anszn -- klar neden kapattnz?! bugn de dalga getiler bizle sevgili anssz gelecek, bugn de ucube diyip yktlar defalarca, ahlakmz bozulur diye iki satr okuyamadk, hep muhteem eyler izledik tv'den alarmz kopuk, balarmz skyd. bir yere kaamazmz, hibir ey saklayamazmz. her yerden grp denetleyebilirlermi hepimizi. haydi o halde, durma. siktir olup gidelim buradan ya da ldrelim birbirimizi! alar ncesinde deil, 21.yzyln souk bir bahar gn kaleme alnd, alnyor bu metin. sahibi henz yayor olup her gne denetim ve gzetim mekanizmalarnn yeni bir sansrne tank olma endiesiyle uyanyor, hi kmam kitaplarnn yasaklanmasn bekliyor. tpk bir otobs bekler gibi, gelip aniden kendisine arpacak. her ynden ileri gitmeyi seviyor, fakat ileri geri hareketleri de ihmal etmiyor yanl anlalmasn. bir kada, word, wordpad ve blog satrlarna, her yere yazyor "muzr" dlerini skysa bunu da yasaklayn! *biri bizi ok fena gzetliyor, LAN! ** yazld gibi okunmayabilir soukbahar11 A. Emre CENGZ 12

OKU OKU OKU

Blent KEEL dilin anlamla zoru//metin elolu
air dili ze dahil ederek yazar, salt biim iin yazmaz elbet. airi bu anlamda dnmek gerekir, tarihsel bir kaygs yoktur. airin iirine younlarken anlam derinlemesine vermek gibi bir kaygs doar zamanla, bu doal bir kaygdr. Anlam derinlemesine vermek yatay ve dikey tm bileenlerine ulama isteidir bir bakma, araycdr air arayarak en iyi ifade biimine ulamak ister. Yapsal teoride bunun ad lirizm olabilir fakat artk ikibinlerde lirizmden ilk haliyle sz etmek biraz safdilliktir. iir artk deimitir, bakalamas da doaldr. Toplumculuun zne indiimizde orda da bireyselleme aamasnn gereklemesi beklenmitir. Daha farkl bir dnyadayz ve grsel basklara maruz kalyoruz artk. Dnyay bir ele toplamaya alyorlar fakat buna bir ekilde direnen airler kendi balarna kalmak pahasna buna kar kp zgrlklerinden dn vermek istemiyorlar. Biimcilikten ve toplumsal iirden bahsettik. Bu iir tasarruflarnn hepsinin znde belirli kabuller vardr, bu kabulleri amak iin airin gz ard etmeyecei birka ey vardr: hem air arayn sonlandrmayacak ve yenilie ak olacak hem de istikrarl bir yol izleyerek iirini kuracak. Bu balamlarda Metin Elolu dnemin nemli sol eletirmenlerinden Asm Bezirciyle yapt bir syleide bir soruya yle cevap veriyor: '-ayemaye'de dili olduka zorladn grlyor. Bu da iirlerin g anlalmasna yol ayor. Eskiden bundan saknrdn, imdi neden aldrmyorsun? -Dolayl olarak yantlayacam: kolay anlalan iirin, kolay yazlabilecei kansna vardm deneyler sonucu daha a; iiri anlamak da, tadna varabilmek, etkilenebilmek de bir zel aba ii Bizlerin bir grevi de gerek anlamlara varabilmek iin dili kurcalamak, zorlamak, kurmak. Okuyucunun yadrgamas, zmeye enmesi olaan ya, trl dnemlerde bu gerek, hep mi hep air-iir yararna zmlenmitir.' Syleinin tamamnda. Aslnda kimilerince kinci Yeniye dahil edilen kimilerince ve hatta kendisinin de pek yadrgad kinci Yeni pratiini de amlayan bir cevap okuyoruz adeta. A yemayem kitab balamnda baktmzda ise aslnda Asm Bezirci dilin zorlann hatta baz yerlerinde sadece dile dayanan bir yapnn olutuunu grmtr. iirler bir konu etrafnda dnerken seilen kelimeler nedeniyle okur burada salt dile bakmaz da konuya bakar ise yarm yamalak bir z kar okur iin. Metin Elolu iin esastan dili kurcalamak bir bakma horozdan korkan olan adl kitapla balamtr. Bu kitapta baz szck kklerinden yeni szckler treterek, bularak (yaank, ecil, artm, tohumga, le, azalm, kslm, cayma, rtnk vb.) cevabnda da anlayacamz gibi kolay iirden kamak istemitir. lgar iirinde: 'gayr arapsadm ben, istanbulsadm ben' Dizesinde -sa ekiyle sonuna geldii kelimeleri (arap ve stanbul) ters bir iliki diyebileceimiz ekilde yani -sa ekini art eki eklinde deil, mesela anmsa szcndeki gibi hatrlama eylemi iine sokuveriyor. Belki de duyumsa szcndeki gibi duygu halinin ne'yle olan birleiklii de diyebiliriz. Bir ekilde anlama dair zenginlii de derinlii de baka bir biimde vermeyi yeliyor. Bu tr bir zlem iirinde bile (lgar) iir yle yerlere gidebiliyor ki kolay snfndan kurtuluveriyor. Kanmca air yllar boyunca iir yazma ediminin iinde ve ironik bir iir ve yer yer hiciv diyebileceimiz bir dilin iinde abuk tketilen bir iire gittiini hissetmi olacandan, kendi kurmac yann da gz ard etmeden yeni bir aratrmaya girimitir. Kendisi de zaten yukarda ad geen syleide bahsetmitir: 'o yllar iirin toplumsal gerekleri paldr kldr deitirebilecei kansndaydm.' air, iirin gcnn, ie yararllnn yle anlatld gibi veya propaganda edildii gibi olmadn kendi bireysel geliimi iinde gzlemlemi ve kendi iir yrngesini de buna gre dzeltmitir. Bir air iin zor olan bu aamalara geii, soyut aamalara ulamak olarak da yorumluyor.. Dnemin ikinci yeninin artk iyice kanksand yllar olarak grrsek horozdan korkan olan kinci Yeni syleyiinin farkl bir yerinde duruyor diyebiliriz. horozdan korkan olan iirine: 'kap aldnda ben belki uyumuum / belki azck bahe dikiyorum saksya / imdi yaz bahar ay kim kime kanksya / evet evliyim bir ocukluyum' dizeleriyle balayarak aslnda kinci Yeniye de bir balang yapmtr benim adma. Sylemde belki kendi farkn koymak adna farkl szcklere ynelerek gnmz iirine de bir yaknlk kurmutur. iirde giritii bu durum tamamen Metin Elolu balamnda seyretmitir. iir gnmzde kelimeyi de ama yolunda byk admlar atmtr. Metin Elolu'nun kinci Yeniden bir fark sanrm yukardaki rneklerini sadece zaman zaman baz szcklerin emrine vererek syleyii modern bir yapya eritirememesidir. Yzde yz bir deiimin de szcs olmamtr. iirindeki modern yap szcksel anlamda kendini bulurken sylemde ksteklemelere uramtr. Lirizm mesela tam anlamyla krlmamtr, bunun sebebi ironi olarak grlebilir. Lirizmi krma urarken Onur Kuzgun'un heves'in 18. saysnda belirttii gibi artml biimcilikten yararland da sylenebilir airin. Bir iirde szck erilirken kendisiyle beraber ayn szcn kkne dayanan birka szce dayanabilir. Kimisi kullanlyordur, kimisi kullanlmyordur. Kullanlmayan szckleri aratrarak m bulmutur air? Kanmca kimi szckler kendi doal hallerinden bu ekilde evrilip airin nne dmlerdir. Yaank kelimesini aldmzda tretilmi bir szcktr, bu szcn iinde ya, ya, yaa, yaan, yaant, yaam kelimeleri vardr. Yaanksa -k ekiyle yaanlacak eklinde bir anlama gelebilir. Buradaki n harfi iin etimolojik bir angajmana girmeyi ise gereksiz addediyorum. Metin Elolu'nu sadece dilbilgisel anlamda ve gstergesel mitlere brakarak aklayamayz veya amlayamayz. Bu bize fazla yol katmaz. Yine de Onur Kuzgun'un u dncesini yerinde bir dnce olarak grebiliriz,

133 1

'szdizimine ynelik dikkat Ece Ayhan'da deil Metin Elolu'nda anlamn kavrad.' Sonunda da yle sonlandryor kendi bahsini, Metin Elolu barbar as (hikmet kvlcml sylemi) yapmtr, halkn kendi deerlerini medeniyete dili araclyla zerketmitir. Bunun alegori olduunu kabul ediyorsak aslnda verilen eyin toplumsal baz deerler olmadn da kabul ederiz. air kendine ait deerleri sadece zerketmemitir, iiri de bir bakalama uratmaya ve iir dilinin deiime uramaya balamasna da yardmc olmutur, zira bu ekilde alegori bu ekilde bir ok air iin geerlidir. kinci Yeni airleri bunun banda gelmektedir. Bu ilerin bir tesadf olmadn dnrsek, sylem Metin Elolu'nda Ece Ayhan kadar devrimsel bir ykma uramamtr. Yine bir syleisinde yle demitir: '-yok, dilde, ilenite, yapda bir ok deiimler olaan. Yazdklarm biriktike bir kitapta topluyorum; bu ara iirimin gidii de kendiliinden beliriyor; edindiklerim de, yitirdiklerim de ortada. Her kitabyla bir bakalk, sil yeni batan; sramalar sunmak, iirini yaantlarnn deil de, soyut,dizinsel etkilerin zerine kuranlarn harc. Yaamm yl ar yenileyemiyorum ki Trkiye'nin Adresi'nde ayn adl iirinde Metin Elolu yle bitiriyor iiri: Yani Trkiye'yi bulmak kolay,Trkiye avucunun ii /Ama gerek yerini kimselere belletmeyeceksin / Adama glerler valla' iirin kolay yazlann sevmeyen air, toplumunda hemen anlayaca iiri yazmann belli bir derinlik tamayacan bilir. 1970'de bir soruya yle cevap veriyor air, 'politik iir, hi yazmadm nasl yazldn, kimlerin yazdn da bilmiyorum. Eer toplumsal, lkesel sorunlar kurcalayan iir trn kastediyorsanz bu sorunuzda, bilinli tm airlerimizin boynunun borcu zaten air iin toplumcu gr dile olan younluudur. Dile emek veren air, toplumsal sorunlarn iinden geerek iirini yrtmek zorundadr. Bu iinden gei aire bireysel anlamda farkl farkl dil bilinleri verir. Kamudan alnan deer airine gre deiir, deimek de zorundadr.. 'iir dili diye bir ey yok elbet, iir zaten varolan dili gerekletirmektir bir bakma.dili somutlamaktr. diyen Metin Elolu, airin bir grevinin de Trke'yi onarmak olduunu syler, bunun iin de ana kurallar inemeden anlam gcn pekitirmek iin dilin kurallarn kurcalamak gerektiini ifade eder. lk nce unu sormak gerekiyor otomatik olarak, aire gre iir neden bozulmutur. Trke neden onarlmas gereken bir duruma gelmitir. Bunu Garip ve kinci Yeni'ye kadar olan iirin durumuna bakarak az ok yantlayabiliriz. Aslnda Metin Elolu modern bir air olarak tanmlanabilir, modernizmi iyice zmsemi olduu sylenebilir, buna bakarak. Modern tavrda ifade ikinci planda kalmtr ifadenin nelii nasll nemlidir. Bu anlamyla belki moderndir belki divan iirinde payna zrnk dmemitir, fakat moderni de modernizmin istedii gibi kullanmamtr. Modern ak seiklik isterken o ad san duyulmam kelimeler ve trettii yeni kelimelerle modernizmi delmitir. Modernizm kendi istedii lde bir kurcalamay istemitir. Modernizm bu ekilde bir mit olamamtr Metin Elolu iin. 'iirle uramay, daha dorusu, soyut aamalara varmay bir serven olarak niteleyemiyorum. Bilinli bir ura sonucu, kii kendini, sanat tutkusunu daha adaa, daha ustaca, daha sorumluca yanstabilmek kaygusunu ediniyor.

Sokak iiri
ki kere girilen sokaa, nehir denir.

lm bisikletin banda ka ocuk iskelet tamircisi, namaz klnmayan eya eskicisi idam edilen etek renk ip, yankya yarar: -Komu komu huu! Kapszlkla balar Baz vatanszlk, Ekmek bulma dnyas Burada uzam uzar yamurla akar, Yoksuz us! : selsebil var, ikram. Buhur ve kfur nsan sresi, biz biz idik, iki katl. Atm drt kapakl Pompa! Tkal deil ki alt kimlik st yap ta bozuk insan sureti ve sresi atan ruleti. Elinde ekmek sek sek oylayarak: - Tek mi ift mi? Bilmem, btn un' lar birleir belki belli medeniyet, dii eksik tarak - eskici E! Sokak mzik -sel- evrendir: teneke bir 'ki Kent d sur ii g. Hakkn hayal et: g gr zlk! Barikat: atlamal mantk 'yamur yaarsa yerler slak' Dtan ie mekn szar, Ruha sur. ''Dehrin ak iinde yle zaman geti ki, o dnemde insann ad bile anlmazd'' Sur E t. Atla. Mihrap AYDIN

14

SORGUSUALSZ
Cihat DUMAN
Blent Keeli: Modern bireyin ya da bireye doru yol alan insanolunun yolunda almas gereken ok yol olduu aikardr. Bu anlamda iyi niyetli olduu varsaylan bir nc kiiye ulamaya almak veya o iyi niyetli kiinin varlna inanmak iir yazma ve sonuta okura ulama eyleminin neresine tekabl etmektedir? yi niyetli nc kii deyimini ilk duyduumda hukuk birinci snf rencisiydim. Snavda kma ihtimali olan, bana hibir ey gstermeyen, beni bir yere gtrmeyen bir tamlama. Hukuka u anlama geliyor: Asl hukuki ilemdeki hastal bilmeden olaya dhil olan ve hukuk tarafndan iyi niyetli olduu iin korunan kii: alnt olduunu bilmedii ve bilmesinin de mmkn olmad bir nesneyi satn alan insandr. O nesneyi ondan alamazsnz. Ne kamu, ne nesnenin sahibi madur ne de nesnenin taycs hrsz yapamaz bunu. nceleri benim iin hukuk formasyonunun bir paras olan bu tamlama sonra ilgimi ekti. yi niyetli nc kii aslnda okurdu. Madur-Hrsz-3. Kii forml, Gelenek-air-Okur eklinde temsil ediliyordu. Kiisel hayatta da bu byledir. Yeni tantnz bir insan, gemiinizden haberdar olmad iyi niyetli nc kii statsndedir. Ona, onunla tanmadan nceki birikiminizle mdahalede bulunursunuz. Sz sylersiniz. Benim iyi niyetli nc kiim okurumdur. Kitab o yzden ona ithaf ettim. iir yazma eylemi bende iyi niyetli nc kiiye ulama, onun tarafndan affedilme amac tar. Okur yoksa yazmak da yoktur. Yazmak bu yzden harekettir. letiimin dairesel yrngesine girer air. Hareket varla gtrr. Hareket halinde olmak istiyorum. Kendi kendime rmek istemiyorum. Mezarm olsun istiyorum. Bir yandan da u: Okura ulamak onun maniplasyonuna kaplmay gerektirmez. Dikkatli olmak gerekir. Okurla olan ilikim ar farkndalk halimden kaynaklanyor olabilir. Kendimin ve bir bakasnn gzlem nesnesi olarak kendimin farkndaym. Bu bakmdan st kurmacaya yaknm. Tasavvufta byle bir derece var mdr bilmem? iire niyetlenir niyetlenmez kendimi bir okur olarak buluyorum. En batan kaybediyorum da olabilir. ben kimim/ bu iirin ilk okuru olmaktan baka derken de bunu demek istemitim. Ya air deilim ya da kendimi kaybedemiyorum. Bilemiyorum. 2- Trkiye'nin eksik modernlemesi erevesinde 'ar trkiye' iirini okuduumuzda senin tepkilerine hak vermemek elde deil. Her eyin bir ekilde arlatn kabul etsek de aslnda bunun altnda

parlayan ( fakat patlamas beklenmeyen) bir dinamik genlik olduu grlyor. Bu genlik bir trl aksiyonunun farkna varamyor mu? Eer byleyse bu genlik yazd iirle dahi bir dinamizmi yanstmyor mu? Melezlik, yarmlk, acemilik, cahillik, kuvvet Kaos iin ne ararsan var genlerde. Senin de dediin gibi arlklarn altnda patlamas beklenmeyen ama parlayan bir genlik var. Aksiyonun farkna varyorlar fakat bu garpzedelerin inanc yok. oktan bitmi bir sava var. Benlik sava bitti. Benlik kazand. Bu saatten sonra Bosna'dan gelen grntler karsnda ancak TV'nin gzyalarn silebiliriz. (Kesin alar.) Katldmz eylemde ektiimiz fotoraflar Facebook profilimize koyarz. Olur da polis devlet akam ap bakar. Lafa gelince anaristiz ama devletle de aramz ok iyi. Bir yandan da ocuk airleri de iinde barndran gen airler var. Aynalar ok gzel. Hncmz onlar araclyla karabiliyoruz. 3- 'retimden tketime ey' iirinde 'iir bazen gecikir ama gelir' derken yine okura bir ykleme var. Senin iirinde okuru bu derece mhim klan nedir? O iir iiri konu edinen bir iir. iirin, yani alc tarafndan alnan eyin geirdii 5 merhaleyi anlatyor. Zihnin kalbinde ortaya kan eylerin olu hali. Bir alt kademede yar somutlamas. Sz, yaz, hareket ya da baka iletim aygtlaryla iletilebilecek durumda olmas. Okur tarafndan yar somut olarak burun gz kulak vesilesi ile tlmesi. Ve nihayetinde okurun imgeleminde/zihninin kalbinde kendine yer bulmas. airden kyor, Okurun houna doru gidiyor. Ben ve okurun ho'u. Bu okur iir yazan bir okur. Okurlarmz air. Houmuz uyuyor. Trkiye'de birbirini okuyan 100-300 kiiyiz. Bu insanlarla o kadar ok ortak ynmz var ki nemliler. Sen benim iirimi okuyorsun. Ben senin iirini okuyorum. Okur dediiniz ey roman okurundan ok farkl. Hatta mezkur iirde yazdm: romanclar hayran diyor okura ve okur/ hadi ordan okur senin babandr demiyor keke. Diyemez. nk o okuyor. Bizim tarafta yle deil. air Blent Keeli benim iirimi okuyor. Bana sorular yneltiyor. Aslnda okumuyor. Belki yeniden yazyor. Narkotikten bilirim, satclarn hepsi iicilikle balar. Biz de Blent Keeli'yi okuyoruz. iyoruz. ok uzatmadan: Okur aslnda airdir. Bu yzden nemlidir. Az nce bahsettiim ilk iki aamada krtajla aldran varsa eer ey'ini. yle bir delikanl varsa o iir yaymlamayan delikanl okur beni ilgilendirmez, maniple edemez diyebilir. Ben iir yaymlyorum. Kitap basyorum. Yazdklarmn en az iki kii tarafndan (biri benim) okunacandan eminim. Onun varln, o tr bir farkndal iire dhil etmekten kendimi alamyorum. Aksi halde hayatta ve sanatta en iren durumla kar karya kalrm: Riyakrlk. 15

4- Dilin parodisini yakalam fakat dili bu noktada daha dinamik bir yere ekmeye alan bir iirin var, tabir yerindeyse bak srt yakalanan bir yerde iirin var oluyor yine de dile inancn bir air derecesinde deil, etrafndaki rnekleri doru algladn ak, dili krp dkmyorsun fakat biimsel tavrlar da iirinde kullanyorsun. mgenin klasik halinin youn tartld iki binlerde sylemin, ifadenin, anlamn dille ilikisi deyince metafizik ynelimlere de kaymyorsun. Direkt bir algya hitap ediyorsun, iirin gelimesinin dinamikleri sence nedir ya da iir gelimesi beklenen bir ey midir? Dilin parodisini yakalamak. Yapran bize 'yeil'le anlatmaya/anlatmamaya alt ey. Parodi ironiktir. Derrida'dan bir ironi tanm alp izleyelim: Birbirine kart olas en ok sayda yorumu salamak- okurun metinde anlam olumas srecini kuatan radikal belirsizliin farkna varmasn salamak. Bir airokur olarak sen benim metnimde bu radikal belirsizliin farkna varmsn. Bunun iin teekkr ederim. iirin gelien bir ey olduunu benim kitabn nc blm ile dier ksmlar karlatrdmzda anlarz. nc ksmda ilk yazdm iirler var. Ritme tapan, minimal, ksmen lirik ve korkak iirler. Onlar kitaba almayabilirdim. Almamn sebebi biraz da iirimin nereden nereye geldiini insanlara gstermekti. Kusurlarmdan gocunmam. Ders alrm. Aldm dersi de insanlara izletirim. Blmde Turgut Uyar'dan alnt var. "bilir misiniz ak iiri yazmaktan utanr olduk artk/ ne kadar ayp deil mi.Ne zamandr ak iiri yazmyoruz diyor. Bir erkee ak iirler yazmak deil k olmak yakr. Kadnlara ne yakr bilmiyorum. Bu blmde birinci tekil ahsn ikinci tekil ahsa hitab var. Piyasadaki dergilerden, piyasa airlerinden etkilenmi ve yapabileceinin de en iyisini yapm bir insann iirleri. Dikkat ederseniz ironik ikinci blmde ve satirik birinci blmde hitap ve ikinci tekil ahs yok denecek kadar azdr. Sadece znelerle ilgili bir deiim deil, dili kullanma biimi ve becerisi de zaman ilerledike gelimi gzkyor. Peki bu nasl oldu? iir ve iir zerine yazlan yazlar okumakla oldu diyebilirim. zellikle iir ile ilgili yazmaya baladktan sonra yazma srecinin bana bilgi ve ilham verdiini grdm. Yazarak renmi oldum. kincisi de hayatn verdii aklar yakalamak. Hayatn

yarklarndan iire malzeme karmay bilmek gerekir. Dikkatli olmak gerekir. 5- Direkt bir algya hitap etmene ramen iir bir iletiim biimi midir( hl)? iir sadece bir iletiim biimi midir? Hayr. Bir iletiim biimidir de. iirin bir iletiim biimi de olmas iinde iletiim biimi olamamasn barndryor bence. rnek vereyim. Bana Mslman Bi Kz Bulsana Baba adl iirde tm bekar evlerini derridA'lar yapmtr/ madde 104, TCK diyorum. lk bakta akla yapbozucu Derrida'ya bir mteahhitlik atfederek okuru yabanclatrdm, yaplan eyin de bekar olmas hasebiyle bozuk olduu ve bunu vurguladm/geri dndm iin ironik olduum anlalr. Problem yok. Fakat bir sonraki rakaml dizeye geldiimizde ve ikisini birlikte okuduumuzda ortaya absrd bir yap kyor. letilen hibir ey yok. Ceza Kanununun 104. Maddesini dipnot olarak yazsaydm da sonu deimezdi. Reit olmayanla cinsel ilikiye girmek adl maddede 15 yan doldurmu fakat 18 yandan kk biriyle cinsel ilikiye girenlerin ikayet zerine cezalandrlaca ngrlyor. Acaba mevzu cinsel iliki olunca 40 yandaki insanlar reit sayabilecek miyiz? Deiller bence. Cinsel ilikiye rza ile girebilen herkes reittir. Bu kadar aklamaya ramen yazdm iki dizenin neyi ilettiini anlayamadk. Fakat Derrida'nn ev arkada Lyotard'a kulak verdiimizde iler deiecektir. Lyotard oulcu adalet kavramn ortaya atar ve dildeki farkl yaplarn ve kurallarn anlamlandrmay deitirdiini syler. Ayn zamanda iletiyi alacak olann nemseme sreci kiiden kiiye, onun gemi deneyimlerine bal olarak deiecektir. Lyotard dilin bu zelliklerinden dolay evrensel norm ya da anlam olamayaca sonucuna varr. Bu zmlemenin doal sonucu, postmodern durumda adaletin de oulculuudur; bir baka deyile zaman ve uzay boyutlarna bal olarak ok sayda adalet ya da adil olan kavram formle edilecektir. TCK 104. Arzu ile Yasa 'nn iren ibirlii. letebildim mi acaba? Bilemiyorum. Maksat bir eyler yaratmak sanrm. Yanstmak deil. Dilin gcn kullanp var olmak. Dil sayesinde iktidar olmak. [Bylece bir muhabbeti daha Baudrillard' anmadan bitirmi olduk.]
Erdodu Ofset Yeni Matbaaclar Sitesi 1. Blok No: 12 - Tel: 0.332.342 07 95 KONYA

eyh Sadrettin Mah. Konevi Sk. Kent Sitesi No: 4/102 Meram / KONYA

ariv: www.ucrasiir.wordpress.com

Say: 43 Eyll - Ekim 2011

Office Dizgi & Grafik