Sergej Prokofjev

) Sergej Sergejevitsj Prokofjev, ook: Prokofiev (Russisch: (Sontsovka, gouvernement Jekaterinoslav, 23 april 1891 Moskou, 5 maart 1953) was een Russisch componist en pianist.

Biografie
Prokofjev werd geboren op een landgoed in het huidige Oekrane, studeerde vanaf 1903 aan het Konservatorija im. N.V. Rimskogo-Korsakova in Sint-Petersburg (Russisch: . . ), onder andere bij Nikolaj Rimski-Korsakov en Anatoli Ljadov. Hij werd er opgeleid als componist, pianist en dirigent. Aanvankelijk maakte hij vooral naam als pianist. In 1918 week hij uit naar de Verenigde Staten, maar redde het daar niet en vertrok in 1920 naar Parijs. Zijn concertreizen brachten hem in 1927 voor het eerst naar de Sovjet-Unie, die hem in 1936 definitief teruglokte en waar hij in maart 1953 overleed, op dezelfde dag als Stalin. Prokofjev wordt beschouwd als n van de belangrijkste Russische componisten van de 20e eeuw, hoewel hij geen groot vernieuwer was. In de vorm van zijn werken hield hij zich doorgaans streng aan de klassieke voorbeelden; zijn harmoniek is expressieve dissonanten en incidentele bitonaliteit daargelaten gericht op de klassieke tonaliteit. Uitgesproken neoclassicistisch is hij alleen in zijn populaire Klassieke symfonie, zijn eerste, die uit 1917 dateert. Veel van zijn werken doen hem kennen als een humorist, ofschoon hij in latere jaren ook ernstige paden bewandelde. Een van Prokofjevs bekendste werken is het muzikale sprookje Peter en de wolf, dat bij kinderen in de hele wereld populair is.

Trivia
y y

De pianoconcerto's van Prokofjev zijn geliefde concerto's bij de finalisten van de Koningin Elisabethwedstrijd te Brussel. In 2007 weerklonken ze er drie maal. Hoewel Prokofjev ontkende in zijn pianocomposities genspireerd te zijn door Rachmaninov, is in zijn muziek toch een groot aantal verwijzingen naar diens werk te horen. Uit zijn dagboeken blijkt Prokofjev's bewondering voor Rachmaninovs composities, en dat hij gevoelig was voor Rachmaninovs kritiek op zijn werk.

Jeugdwerkjes: 6 Sonates uit 1904, 1907, 1907, 1907-1908, 1908 en 1908-1909 Vooroorlogse sonates: Sonate nr. 1 op. 1 in f mineur, Sonate nr. 2 op. 14 in d mineur, Sonate nr. 3 op. 28 in a mineur, Sonate nr. 4 op 29 in c mineur, Sonate nr. 5 op. 38 in C majeur Oorlogssonates: Sonate nr. 6 op. 82 in A majeur, Sonate nr. 7 op. 83 in Bes majeur, Sonate nr. 8 op. 84 in Bes majeur Naoorlogse sonates: Sonate nr. 9 op. 103 in C majeur, Sonate nr. 10 op. 137 in e mineur (niet afgemaakt), Sonate nr. 11 op. 138 (niet afgemaakt)

Pianosonate nr. 1 in f mineur, opus 1 is een sonate voor piano van de Russische componist Sergej Prokofjev. Prokofjev schreef de pianosonate in F mineur omstreeks het jaar 1908. Hij was toen nog maar 17 jaar. De sonate was zijn eerste werk wat een opusnummer meekreeg. Desalniettemin was het niet zijn eerste compositie; als wonderkind had hij al pianowerken geschreven en zelfs een opera. De pianosonate bestaat uit n deel met een duur van ongeveer 7 minuten: 1. Allegro Het Allegro is opgebouwd uit een golvend thema met een uitgesproken Russisch karakter waar verder omheen wordt gebouwd. De premire vond plaats op 6 maart 1910 op een Avond voor de nieuwe muziek. Ook de grootse componist Igor Stravinsky zat in de zaal. Hij zou later op de avond L'Oiseau de Feu voordragen, een sprookjesballet, waar Prokofjev maar weinig aan vond.

Sergej Prokofjev componeerde zijn Pianosonate nr. 2 in d mineur, opus 14 in het jaar 1912. Het werk bestaat uit vier delen: 1. 2. 3. 4. Allegro ma non troppo Allegro marcato Andante Vivace

Geschiedenis
De premire vond plaats te Moskou op 5 februari 1914. Van 20 maart tot 22 maart 1915 bevond Prokofjev zich in Milaan om samen met Serge Diaghilev, de leider van het Ballets Russes overleg te plegen over een nog te schrijven opera; De Nar. Hier ontmoette Prokofjev voor het eerst Igor Stravinsky. Prokofjev speelde hier zijn Toccata, zijn Tweede Pianoconcert, maar ook zijn Tweede Pianosonate voor aan Stravinsky, die hem hierna de hemel inprees voor zijn spel. Hier speelden ze samen de pianoversie van Stravinsky's Le Sacre du Printemps. Hoewel Prokofjev eerder nog geen enkele sympathie toonde voor Stravinsky's werken, zag hij nu pas de ware schoonheid ervan in.

De pianosonate
Het Allegro ma non troppo is een zeer mysterieus spel. Het Allegro marcato is daarentegen een vlug deel met een staccato-achtige sfeer. In het droevige Andante wordt impliciet gerefereerd naar het Allegro ma non troppo. Het vierde en laatste deel, het Vivace - is veel vrolijker en kent hier en daar een overduidelijke herinnering naar het Allegro ma non troppo.

Pianosonate nr. 3 in a mineur, opus 28 is een compositie van Sergej Prokofjev. De sonate bestaat uit n deel: 1. Allegro tempesto Prokofjev stelde de sonate samen uit een aantal aantekeningen uit zijn Houten Boek; een boekwerkje met houten kaft waarin Prokofjev melodien en andere aantekeneningen bewaarde. Hiermee ligt de datum van componeren in een tijdsspanne van 1907 tot 1917. Prokofjev verzorgde zelf de premire op 15 april 1918 te Petrograd. De sonate is een afwisseling van woeste, energierijke passages en meer lieflijke passages. De speelduur van de sonate ligt op ongeveer 7 minuten.

De Russische componist Sergej Prokofjev componeerde zijn Pianosonate nr. 4 in c mineur, opus 29 tussen 1908 en 1917. Het stuk beleefde haar premire in Sint-Petersburg op 17 april 1918. Prokofjev speelde daar zelf.

Delen
De pianosonate bestaat uit drie delen: 1. Allegro molto sostenuto 2. Andante assai 3. Allegro con brio,ma non lyrico

De muziek
De klank van het eerste deel valt haast als jazz te beschrijven. Een goed in het gehoor liggend motief wordt uitgewerkt. Hier en daar bouwt het op naar een kwade climax van zware akkoorden. Na de zware akkoorden valt het eerste deel weer terug op het jazzachtige eerste tempo. Het Andante assai is in tegenstelling tot het Allegro molto sostenuto veel zwaarmoediger. Het stuk wordt ingeleid met zware achtste noten die de continue baslijn van dit deel vormen. Daaroverheen komt een wat treurige melodie. Op een gegeven moment lijkt er weer wat glorie in het stuk te komen. Een treurige melodie van triolen volgt. Deze treurige melodie wordt uitgewerkt, alvorens heldere zware akkoorden weer wat vrolijkheid terugbrengen. Een staccatopassage sluit het Andante assai af. Het Allegro con brio,ma non lyrico gaat rap van start. Een voor Prokofjev kenmerkende snelle opbouwende klim van 64e noten opent het stuk. Trillers van 16e noten blijven de boventoon voeren in het deel. Over de 16e noten wordt een vrolijk motief gespeeld. De muziek verdraait hier en daar tot het ""lachje met een scherpe rand", ook iets wat vaak bij Prokofjev te horen is.

De Pianosonate nr. 5 in C majeur op. 38 is een compositie voor piano solo van de Russische componist Sergej Prokofjev. Hij componeerde het werk in 1923 in Ettal en droeg het op aan musicoloog en vriend Pierre Souvtchinski. Het stuk werd door de componist in 1952-53 gereviseerd.

Delen
1. Allegro tranquillo 2. Andantino 3. Un poco allegretto

De Pianosonate nr. 6 in A majeur, opus 82 is een compositie van de Russische componist Sergej Prokofjev. De pianosonate is de eerste van de drie Oorlogssonates die Prokofjev schreef; pianosonates die ten tijde van de Tweede Wereldoorlog werden geschreven. De zesde pianosonate schreef Prokofjev tussen 1939 en 1940. Prokofjev verzorgde zelf de premire op 8 april 1940. De premire kon via de staatsradio worden ontvangen.

Delen
1. 2. 3. 4. Allegro moderato Allegretto Tempo di valzer lentissimo Vivace

Het Allegro moderato is een mysterieus en furieus stuk dat een krachtige cadenza bevat. Het Vivace is het bekendste deel uit de sonate: een vluchtig deel.

De 7e pianosonate in Bes majeur op. 83 van Sergej Prokofjev (ook wel "Stalingrad" genoemd) is de tweede van diens drie zogeheten oorlogssonates. Het werk is geschreven tussen 1939 en 1942 en beleefde zijn premire op 18 januari 1943 in Moskou, waar Svjatoslav Richter het werk voor het eerst ten gehore bracht.[1]

Toelichting
Op 20 juni 1939 werd Vsevolod Meyerhold, een goede vriend en collega van Prokofjef gearresteerd door de NKVD (Stalins geheime politie), vlak voordat deze Prokofjefs nieuwe opera Semyon Kotko zou gaan instuderen. Meyerhold werd op 2 februari 1940 gexecuteerd. Hoewel zijn dood niet bekend werd gemaakt werd de moord op Meyerholds vrouw Zinaida Raikh minder dan een maand later wel een opgemerkte gebeurtenis. [2] Enige maanden later kreeg Prokofjef de uitnodiging om Zdravitsa (letterlijk vertaald: "Gegroet", maar vaker "Groet aan Stalin" genoemd) (op. 85) te schrijven voor de viering van Jozef Stalins 60e verjaardag.[3]

Later in dat zelfde jaar (1939) begon Prokofjef met de compositie van zijn drie pianosonates nrs. 6 (op. 82), 7 (op. 83) en 8 (op. 84). Deze drie sonates dragen de bijnaam oorlogssonates omdat het schrijven en voltooien ervan in de tijd van de Tweede Wereldoorlog plaatsvond. Deze drie sonates zijn van Prokofjefs pianomuziek de meest dissonante stukken. Biograaf Daniel Jaff stelt dat "Prokofjef, die zichzelf had gedwongen om een vrolijke evocatie te creren (in Zdravitsa) van de heilstaat waarin Stalin geloofde, nu zichzelf in deze drie eropvolgende sonates zijn ware gevoelens (omtrent Stalin) zou kunnen uitdrukken"[4] Het ironische van de 7e sonate is dat deze ondanks de bittere anti-stalinistische inslag toch een staatsprijs won: de Stalin Prijs - 2e klasse.

Delen
I. Allegro inquieto

Een eerbetoon aan en tegelijk een spot tegen de klassieke sonatevorm. Het tempo en de ritmes zijn zeer nerveus en spannend van karakter. Het hoofdthema is spottend en scherp, en bevatten veel luide clusterachtige akkoorden. het tweede thema is een langzame, bedachtzame melodie die door diverse toonsoorten, harmonien en motieven heen schrijdt. Deze lange sectie mondt geleidelijk uit in een tumultueuze en zeer chromatische en gewelddadige passage. Na de reprise van een deel van het langzame tweede thema eindigt de sonate met een kort spottend fragment en een zachte snelle passage met een akkoordbreking in Bes majeur, de toonsoort van de sonate. Ondanks de aangegeven toonsoort Bes majeur is dit hele eerste deel bijna geheel atonaal.
II. Andante caloroso [5]

Het langzame tweede deel begint met een fraai meditatief thema, maar is doordrenkt van sentimentele emoties. Jaff wees erop dat het openingsthema is gebaseerd op Robert Schumanns lied 'Wehmut' uit de Liederkreis, Op. 39.[6] het openingsthema vervalt al snel in extreem chromatische passages die door diverse tooncentra struinen, en na ee klokachtige climax zakt het stuk terug in de sfeer van het begin.
III. Precipitato

Het slotdeel is een toccata-achtig briljant en virtuoos deel, dat veel meer in de hoofdtoonsoort Bes majeur staat dan de rest van de sonate. De melodie van dit deel is ietwat "jazzy". Het toccata bouwt op en eindigt in een woeste sectie waarin het hoofdthema terugkeert, waarbij een fors beroep wordt gedaan op de tien vingers van de uitvoerende pianist. Het stuk eindigt triomfantelijk met een donderende oktavenpassage. Dit gedeelte van de sonate is ook gebruikt onder de openingstitels bij het racespel Gran Turismo 5.

De 8e pianosonate op. 84 in Bes majeur van Sergej Prokofjev is geschreven tussen 1939 en 1944. Deze sonate beleefde zijn premire op 30 december 1944 in Moskou, waar pianist Emil Gilels het werk voor het eerst ten gehore hield. Het werk staat samen met de sonates 6 en 8 ook bekend als een van de oorlogssonates (alle drie geschreven tijdens de Tweede Wereldoorlog).

Delen
1. Andante dolce - Allegro moderato (inquieto) - Andante dolce, come prima - Allegro 2. Andante sognando 3. Vivace - Allegro ben marcato - Andantino - Vivace, come prima

Toelichting
Prokofjev's 8e pianosonate vormt een groot contrast in vergelijking met de voorganger, sonate nr. 7 (opus 83), ondanks het feit dat de toonsoort (Bes majeur) overeenkomt. De sonate is een van de muzikaal rijkste van de hele serie sonates van Prokofjev, maar lastig te doorgronden vanwege de veelheid aan muzikale ideen die erin is vervat. De schetsen voor de sonate startte Prokofjev in 1939 en het werk werd voltooid in 1944. In 1946 ontving de componist voor deze sonate alsmede voor diens 5e symfonie een Staatsprijs.

De Pianosonate nr. 9 in C majeur, opus 103 is een compositie van de Russische componist Sergej Prokofjev. Prokofjev componeerde het werk in 1947. De sonate bestaat uit vier delen: 1. 2. 3. 4. Allegretto Allegro strepitoso Andante tranquillo Allegro con brio, ma non troppo presto

Geschiedenis
Prokofjevs negende sonate blijft tot op de dag van vandaag zijn minst succesvolle. Prokofjev ging qua sfeer in deze sonate weer terug naar de intiemere vierde uit 1917 en liet de sfeer van de sonates zes, zeven en acht - de zogenaamde "Oorlogssonates" - achter zich. Prokofjev droeg het werk op aan Sviatoslav Richter. De pianosonate zou Prokofjevs laatst voltooide pianowerk worden.

De pianosonate
De beschaafde lyrische en simpelere componeerstijl van zijn eerdere sonates liet Prokofjev in dit werk terugkomen. Dit is te horen aan gebruikte technieken als diatoniek, simpele ritmes en geestige harmonische en cadenza-achtige passages die in overvloed aanwezig zijn. Het eerste deel is geschreven in sonatevorm. Het tweede deel is een scherzo met virtuoze passages. Het Andante tranquillo is meer lyrisch en melodisch van aard. Het laatste deel is energetisch en lichtvoetig geschreven in een rondovorm met virtuoze passages en bevat een aantal pianotechnische hoogstandjes.

Werken voor piano

y y y y y y y y y y y y y y y

1907-1917 Pianosonate nr.3 in a op. 28 1908-1917 Pianosonate nr. 4 in c, op. 29 1908 Pianosonate nr.1 in f op. 1 1909 Vier etudes voor piano, opus 2 1912 Pianosonate nr.2 in d op. 14 1912 Toccata in d, op. 11 1914 Sarkasmen, 5 stukken, op. 17 1915-1917 Visions Fugitives (Vluchtigheden), 20 stukken, op. 22 1923 Pianosonate nr. 5 in C, op. 38 (rev. als op. 135) 1935 Muziek voor Kinderen, op. 65 1939-1940 Pianosonate nr.6 in A op. 82 1939-1942 Pianosonate nr. 7 in Bes, op. 83 1939-1944 Pianosonate nr. 8 in Bes, op. 84 1945 Pianosonate nr. 9 in C, op. 103 Vier stukken voor piano, opus 4, met Suggestion Diabolique.