LogForum

> Elektroniczne czasopismo naukowe z dziedziny logistyki < http://www.logforum.net

ISSN 1734-459X 2009 Vol. 5 Issue 4 No 3

ANALIZA ROZWOJU SYSTEMU DYSTRYBUCJI PALIW PYNNYCH W POLSCE Bogusz Wi nicki, Artur Kujawski, Marcin Breitsprecher
Akademia Morska w Szczecinie, Szczecin, Polska

STRESZCZENIE. Analiza obejmuje system przesyu produktw naftowych, tj. oleju nap dowego i etylin z miejsc produkcji do odbiorcw hurtowych. Analiz przeprowadzono z uwzgl dnieniem dost pnych i prognozowanych danych makroekonomicznych i informacji uzyskanych od najwi kszych producentw paliw w Polsce. Charakterystyka systemu pokazuje, e opiera si on na wykorzystaniu sieci ruroci gw produktowych uzupenionej transportem kolejowym. Odbiorcami hurtowymi s bazy paliw peni ce funkcje przeadunkowo-skadowe. Analiza przestrzenna sieci baz paliw dokonana z wykorzystaniem specjalistycznego oprogramowania komputerowego wykazuje, e ilo , wielko oraz poo enie baz nie odpowiada obecnym i przyszym potrzebom rynku paliw pynnych w Polsce. St d dokonano weryfikacji istniej cej sieci baz paliw pynnych oraz dokonano wskaza lokalizacyjnych dla nowobudowanych baz. W efekcie analizy powstaa nowa sie baz - centrw dystrybucji. Zaplanowano rwnie budow nowych odcinkw ruroci gw dystrybucyjnych zaopatruj cych wskazane wcze niej bazy. Analiza ko czy si sformuowaniem oglnych i szczegowych wnioskw odnosz cych si do rozwoju systemu dystrybucji paliw pynnych w Polsce. Sowa kluczowe: transport ruroci gowy, paliwa pynne, centra dystrybucji, system dystrybucji, bazy paliw pynnych.

CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU ZAOPATRZENIA I DYSTRYBUCJI PALIW PYNNYCH W POLSCE

Od dawna wa ny jest temat bezpiecze stwa energetycznego naszego kraju w zakresie dostaw paliw pynnych. Brak ci go ci dostaw paliw dla odbiorcw hurtowych i detalicznych lub ograniczenie tych dostaw, mo e gwatownie pogorszy kondycj caej gospodarki kraju. Jest to niestety gro ba realna, bior c pod uwag rda pochodzenia i mo liwo ci magazynowania w naszym kraju produktw naftowych. Autonomiczno Polski w zakresie zapewnienia ci go ci dostaw paliw pynnych jest ograniczona. W Polsce wydobywa si zaledwie 700-900 tys. ton ropy naftowej przy potrzebach polskich rafinerii wynosz cych ok. 20 mln ton w skali roku [Pa stwowy Instytut Geologiczny 2009]. Mo liwo ci magazynowe, obecnie stopniowo zwi kszane, docelowo pozwol na zgromadzenie zaledwie trzymiesi cznych zapasw paliw. Dodatkowym, ale niezwykle istotnym aspektem zapewnienia bezpiecze stwa dostaw jest sprawny i efektywny ekonomicznie system dystrybucji produktw naftowych na terenie caego kraju. Istotne jest, e zapotrzebowanie kraju na rop naftow ci gle wzrasta pomimo unijnej polityki rozwoju produkcji paliw alternatywnych, w szczeglno ci biopaliw (Udzia biopaliw w rynku paliw ciekych Unii Europejskiej powinien w 2010 r. wynosi 5,75% [Materiay Operatora Logistycznego Paliw Pynnych 2009]). Sprzeda produktw naftowych, obejmuj cych benzyny silnikowe, olej nap dowy, lekki olej opaowy i paliwo lotnicze, z roku na rok zwi ksza si . W Polsce najwi cej
Copyright: Wy sza Szkoa Logistyki, Pozna , Polska Cytowanie: Wi nicki B., Kujawski A., Breitsprecher M., 2009, Analiza rozwoju systemu dystrybucji paliw pynnych w Polsce. LogForum 5 4,3 URL: http://www.logforum.net/vol5/issue4/no3 Zatwierdzono: 20.10.2009, on-line: 29.11.2009.

Wi nicki B., Kujawski A., Breitsprecher M., 2009, Analiza rozwoju systemu dystrybucji paliw pynnych w Polsce.
LogForum 5,4, 3. URL: http://www.logforum.net/vol5/issue4/no3

sprzedaje si benzyn i oleju nap dowego, przy czym obserwuje si utrzymuj c si od kilku lat tendencj wzrostu udziau oleju nap dowego w sprzeda y produktw naftowych ogem. W latach 1997-2007 sprzeda oleju nap dowego wzrosa z 6363 tys. ton do 9530 tys. ton, gdy w tym samym okresie sprzeda lekkiego oleju opaowego pozostaa na tym samym poziomie, a sprzeda benzyn zmniejszya si z 5185 tys. ton do 4144 tys. Prognozy przewiduj utrzymanie si tej tendencji w przyszych latach. Mo na zao y wzrost sprzeda y paliw ogem z poziomu 15 mln ton w 2007 roku do ok. 20 mln ton w 2011, w tym czasie udzia oleju nap dowego w sprzeda y ogem zwi kszy si z 63% do ok. 80% (rysunek 1).
18000 16000 14000
Sprzeda paliw [tys. ton]

12000 10000 8000 6000 4000 2000 0

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Lata

Prognozy sporz dzono na podstawie wykresu linii trendu wyznaczanej jako wielomian drugiego stopnia. (Projections based on the trend line graph set as a second-degree polynomial.) Dla ON: y = 97,157x2 - 889,37x + 7556,5; dla benzyn: y = 4,2191x2 - 197,97x + 5633.

rdo: GUS, 1998-2008 Rys. 1. Wielko sprzeda y produktw naftowych w Polsce w latach 1997-2007 oraz prognoza do roku 2011 Fig. 1. The sales of petroleum products in Poland in the years 1997-2007 and forecast up to 2011

Ropa naftowa importowana jest w 96% z Rosji za po rednictwem ruroci gu "Przyja ". Jedyn realn alternatyw dla kierunku wschodniego s dostawy z u yciem transportu morskiego poprzez port w Gda sku, lecz uwarunkowania technologiczne oraz ekonomiczne marginalizuj to rozwi zanie. Odbiorcami ropy naftowej w Polsce s dwie du e rafinerie "Lotos" w Gda sku i PKN Orlen w Pocku. Po przetworzeniu ropy, powstae z niej produkty naftowe s dostarczane z rafinerii do odbiorcw poprzez rozbudowan sie logistyczn . Obejmuje ona nast puj ce elementy (rysunek 3): 1. ruroci gi produktowe o dugo ci ok. 620 km wychodz ce z rafinerii w Pocku, 2. sie ponad 40 baz magazynowych, 3. przedsi biorstwa transportu kolejowego wyspecjalizowane w transporcie paliw pynnych, 4. przedsi biorstwa transportu drogowego wyspecjalizowane w transporcie paliw pynnych. Wa cicielem ruroci gw produktowych jest obecnie Przedsi biorstwo Eksploatacji Ruroci gw Naftowych (PERN), lecz zgodnie ze strategi Rz du RP dla przemysu naftowego ruroci gi maj by wkrtce przej te przez Operatora Logistycznego Paliw Pynnych Sp. z o.o. (OLPP). Ta ostatnia spka jest te wa cicielem 22 baz paliw pynnych. Pozostali wa ciciele baz to spki: PKN Orlen, Grupa Lotos, IVG Silesia oraz Porta Petrol [Tabi 2005]. W zakresie przewozw kolejowych, monopol jaki miaa do niedawna Grupa PKP zosta cakowicie zamany. Obecnie gestie transportow przej li prywatni przewo nicy b d cy w posiadaniu rafinerii, czyli Orlen KolTrans Sp. z o. o. i Lotos Kolej Sp. z o.o., lub prywatni przewo nicy niezale ni jak CTL Logistics. Nieco inna sytuacja wyst puje

Wi nicki B., Kujawski A., Breitsprecher M., 2009, Analiza rozwoju systemu dystrybucji paliw pynnych w Polsce.
LogForum, 5,4,3. URL: http://www.logforum.net/vol5/issue4/no3

w transporcie drogowym, gdzie oprcz naturalnych liderw jakimi s przewo nicy w holdingu rafineryjnym, np. PKN Orlen Transport S.A., wyst puje znaczne rozdrobnienie i rozproszenie firm przewozowych. Uzupenieniem sieci dystrybucji produktw naftowych produkowanych przez polskie rafinerie jest import tych produktw. Obecnie okoo 25% paliw pochodzi z zagranicy. Gwne kierunki importu to Biaoru (rafineria Mozyrze), Sowacja (Rafineria Slovnaft), Litwa (rafineria Mo ejki (Od 2006 r. Koncern PKN Orlen jest wi kszo ciowym udziaowcem Rafinerii Mo ejki na Litwie)) i Niemcy (rafineria Schwedt). Import odbywa si z u yciem transportu kolejowego i drogowego i ma charakter koniunkturalny - du y wpyw na jego wielko maj r nice w cenach paliw i sezonowe wahania popytu krajowego. Mo na zauwa y kluczow rol , jak odgrywa na tym rynku operator logistyczny OLPP. Jest to spka utworzona w 2006 roku, maj ca 100% udzia Skarbu Pa stwa i b d ca jednym z podmiotw strategicznych wymienionych w Rozporz dzeniu Rady Ministrw z 30 wrze nia 2008 r. w sprawie listy spek o istotnym znaczeniu dla porz dku publicznego lub bezpiecze stwa publicznego [Materiay Operatora Logistycznego Paliw Pynnych 2009]. Spka ta niew tpliwie umocni si w wyniku przej cia sieci ruroci gw naftowych, a w dalszym etapie istnieje nawet mo liwo przej cia przez t spk przewozw kolejowych lub drogowych. Ju dzi polskie rafinerie rozwa aj outsourcing dziaalno ci dystrybucyjnej podobnie jak zrobiy to wcze niej inne koncerny paliwowe na wiecie. U podstaw takiego dziaania jest zao enie, e przewo nicy zewn trzni s w stanie zapewni lepsze wykorzystanie taboru, ta sze zakupy i naprawy [http://www.rynek-kolejowy.pl 2009]. Czy spka OPLL jest w stanie stworzy i zrealizowa strategi kompleksowego systemu logistyki paliwowej? Maj c atut w postaci statusu spki pa stwowej o strategicznym znaczeniu powinna rozwa nie, ale i odwa nie zmienia obecn infrastruktur logistyczn i sposb zarz dzania ni . Jedna z pierwszych analiz powinna dotyczy efektywno ci lokalizacji sieci baz magazynowodystrybucyjnych i efektywno ci sposobu ich zaopatrywania.

ANALIZA PRZESTRZENNA SIECI BAZ PALIW

Wyj ciow informacj niezb dn do planowania lokalizacji baz dystrybucyjnych jest informacja o odbiorcach hurtowych odbieraj cych produkty naftowe. Poniewa analiza jest zaw ona do obszaru Polski, nale aoby zna poo enie wszystkich polskich odbiorcw i wielko realizowanych przez nich rocznych zakupw paliw. Im bardziej szczegowe s dane wyj ciowe tym bardziej wiarygodne s wyniki analizy. Analiza zostaa oparta o aktualne dane dotycz ce sprzeda y paliw pynnych w rozbiciu na poszczeglne wojewdztwa (za 2007 rok na podstawie informacji ze spki PKN Orlen). W celu uszczegowienia poo enia poszczeglnych odbiorcw dodatkowo wykorzystano do analizy aktualne dane statystyczne GUS o ilo ci ludno ci w rozbiciu na wszystkie powiaty w Polsce [GUS, 2007]. Zastosowana metoda analizy bazuje na wykorzystaniu specjalistycznego oprogramowania komputerowego do analizy przestrzennej obrazw dwuwymiarowych. Aby mo liwe byo zastosowanie tego typu narz dzia informatycznego niezb dne jest przedstawienie graficzne poo enia odbiorcw produktw naftowych. W przypadku tak du ego obszaru, jakim jest Polska w celu stworzenia mapy odbiorcw produktw naftowych, nale y zastosowa odwzorowanie kartograficzne. W tym celu nale y przeksztaci wsprz dne geograficzne ka dego powiatu na warto ci x i y okre laj ce poo enie w ukadzie wsprz dnych dwuwymiarowych. W efekcie przyporz dkowania ka demu z miast powiatowych warto ci x i y oraz dwch wag w1 i w2, rwnych odpowiednio liczbie ludno ci powiatu oraz szacunkowej sprzeda y produktw naftowych przypadaj cej na ten powiat, otrzymujemy zestawienie tabelaryczne tworz ce wej ciow baz danych dla oprogramowania do analizy przestrzennej [Markowski 2006].

Wi nicki B., Kujawski A., Breitsprecher M., 2009, Analiza rozwoju systemu dystrybucji paliw pynnych w Polsce.
LogForum 5,4, 3. URL: http://www.logforum.net/vol5/issue4/no3

Przyj to zao enie, e nale y wyznaczy maksymalnie kilkana cie podzbiorw, z ktrych jeden b dzie stanowi obszar wok miasta Pocka. Ka dy z tych obszarw powinien stanowi obszar ci enia bazy b d cej centrum dystrybucji paliw o maksymalnym promieniu 150 km. Zao enie takie, wynika z tego, e poszczeglni odbiorcy na terenie obszaru ci enia bazy b d obsugiwani za pomoc dowozw samochodowych. W polityce transportowej Unii Europejskiej odlego 150 km jest uznawana za maksymaln odlego dowozowo-odwozow dla transportu samochodowego w przewozach intermodalnych. Wyznaczenie maksymalnej liczby kilkunastu obszarw ci enia, wynika tak e z tego, e dzielenie masy produktw naftowych rwnej 15020 tys. ton na wi cej ni 20 baz daje zbyt mae obroty skadowe z punktu widzenia opacalno ci dystrybucji.

Gda sk Braniewo winoujie Biaa Piska Chociwel Nowa Wie Wlkp. Pock Ku nica Biaostocka

Emilianw Ko cian Koluszki Terespol

K ty Wrocawskie

Opole Lubelskie

Gliwice Medyka Tuchw

rdo: opracowanie wasne Rys. 2. rodki obszarw ci enia wraz z rednimi odlego ciami dowozu Fig. 2. The centres of gravity and the average delivery distance

Znaj c granice podzbiorw wyznaczono ich rodki ci enia. Obliczenia wykazuj , e rednia odlego dowozu z wyznaczonych punktw waha si od 39,4 km do 64,0 km (rysunek 2, tabela 1), a odchylenie standardowe redniej odlego ci dowozu wynosi maksymalnie 9,8 km, co stanowi o prawidowym skupieniu punktw w wyznaczonych obszarach ci enia.

Wi nicki B., Kujawski A., Breitsprecher M., 2009, Analiza rozwoju systemu dystrybucji paliw pynnych w Polsce.
LogForum, 5,4,3. URL: http://www.logforum.net/vol5/issue4/no3

Podsumowuj c, rodki ci enia poszczeglnych obszarw ci enia to teoretycznie optymalne lokalizacje centrw dystrybucyjnych produktw naftowych.
Tabela 1. Charakterystyka eksploatacyjna proponowanej sieci baz produktw naftowych Table 1. Operational characteristics of the proposed network of petroleum products bases
Sprzeda paliw tys. ton 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 winouj cie Chociwel Nowa Wie Wielkopolska Gda sk Braniewo Pock Biaa Piska Ku nica Biaostocka Emilianw Koluszki Terespol Opole Lubelskie Medyka Tuchw Gliwice K ty Wrocawskie Ko cian RAZEM 45,06 1066,4 675,9 720,96 15,02 420,56 420,56 15,02 1652,2 811,08 40,554 1030,4 28,538 752,5 4055,4 1532 1742,3 15020 % 0,3 7,1 4,5 4,8 0,1 2,8 2,8 0,1 11,0 5,4 0,3 6,9 0,2 5,0 27,0 10,2 11,6 100 88617 2037337 2001075 2358290 43894 1167985 1612816 72760 4222911 2640894 172057 3687726 137799 3422108 8736384 2885784 3537518 38825955 Obsugiwana ludno

Lp.

Baza produktw naftowych

rdo: opracowanie wasne

ZAO ENIA INWESTYCYJNE ROZWOJU SIECI BAZ PALIW

Nowa sie baz paliw opiera si na dziaalno ci 12 baz magazynowo-dystrybucyjnych powi kszonych o 5 granicznych baz przeadunkowych. Dla ka dej z nich nale y okre li technologi zaopatrywania w produkty naftowe. Najbardziej efektywn ga zi transportu w tym wzgl dzie pozostaje transport ruroci gowy. Obecnie eksploatowana sie ruroci gw produktowych jest niewystarczaj ca i konieczne s inwestycje ich dalszej rozbudowy. W przypadku niemo no ci zastosowania transportu ruroci gowego nale y zaplanowa obsug dostaw transportem kolejowym. Dystrybucja produktw naftowych z baz magazynowo-dystrybucyjnych odbywa si transportem drogowym. Autocysterny zapewniaj odpowiedni cz stotliwo i elastyczno dostaw dla odbiorcw ko cowych, ktrymi s przede wszystkim stacje paliw. Istotne dla efektywno ci a cuchw transportowych jest dobre skomunikowanie bazy z jej obszarem ci enia. Preferowanym rozwi zaniem jest wykorzystanie drg krajowych i wojewdzkich, ktre zapewniaj najszybszy czas dostawy do odlegych klientw. Baza powinna mie po czenia drogowe tej kategorii we wszystkich kierunkach dystrybucji. Niejednokrotnie podwy szenie standardu drogi cz cej baz z najbli sz droga krajow lub wojewdzk wi e si z dodatkowymi nakadami inwestycyjnymi po stronie wa ciciela bazy. Bior c pod uwag wyznaczone wcze niej lokalizacje zao enia inwestycyjne w zakresie drg zaopatrywania i dystrybucji paliw pynnych z baz przedstawiono w tabeli 2 i na rysunku 3.

Wi nicki B., Kujawski A., Breitsprecher M., 2009, Analiza rozwoju systemu dystrybucji paliw pynnych w Polsce.
LogForum 5,4, 3. URL: http://www.logforum.net/vol5/issue4/no3 Tabela 2. Charakterystyka eksploatacyjna baz paliw pynnych Table 2. Operational characteristics of the liquid fuels bases

Lp. 1. 2. 3.

Bazy winouj cie Chociwel Nowa Wie Wielkopolska Gda sk Braniewo Pock Biaa Piska

Technologia zaopatrywania drog morsk kolej do stacji Chociwel lub Lisowo ruroci g rafineria lub ruroci giem z Portu Pnocnego kolej z Rosji rafineria kolej do stacji Biaa Piska

Kierunki dystrybucji drog krajow Nr 3 cz c kamie skim winouj cie z powiatem

drog krajow Nr 20 lub drog wojewdzk Nr 142 i dalej dost pn sieci drg koowych drog krajow Nr 25 i dalej dost pn sieci drg koowych cz cymi Trjmiasto z wojewdztwem pomorskim i warmi sko-mazurskim drogi w obr bie powiatu braniewskiego drogi krajowe Nr 60 i Nr 62 i dalej dost pn sieci drg koowych drog krajow Nr 58 lub drog wojewdzk Nr 667 i dalej dost pn sieci drg koowych w obr bie powiatu sokoowskiego dost pn sieci drg koowych w kierunku zachodnim i poudniowym od Warszawy drogami wojewdzkimi Nr 715 lub Nr 716 i dalej dost pn sieci drg koowych drogi w obr bie powiatu bialsko-podlaskiego drogami wojewdzkimi Nr 747 lub Nr 824 i dalej dost pn sieci drg koowych droga krajowa Nr 28 i drogi w obr bie powiatu przemyskiego drogami wojewdzkimi Nr 977 i dalej dost pn sieci drg koowych autostrad A4 i dalej dost pn sieci drg koowych autostrad A4 i dalej dost pn sieci drg koowych drog krajow Nr 5 i dalej dost pn sieci drg koowych

4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.

Ku nica Biaostocka kolej z Biaorusi Emilianw Koluszki Terespol Opole Lubelskie Medyka Tuchw Gliwice K ty Wrocawskie Ko cian ruroci g ruroci g kolej z Biaorusi kolej do stacji Opole Lubelskie kolej z Ukrainy kolej do stacji Tuchw kolej (ruroci giem) kolej (ruroci giem) kolej (ruroci giem)

rdo: opracowanie wasne

Wi nicki B., Kujawski A., Breitsprecher M., 2009, Analiza rozwoju systemu dystrybucji paliw pynnych w Polsce.
LogForum, 5,4,3. URL: http://www.logforum.net/vol5/issue4/no3
D bogrze Sawno Ugoszcz

Chru ciel

Trzebie Szczecin Jastrowie Nowa Wie Wlkp. Rejowiec Mi dzychd Ko cian Nowaa Sl aga Ostrw Wlkp. Zamek Bierzgowski

Gutkowo Sokka Waliy Narewka

Pock

Emilianw

Mo ciska

Maaszewicze

Koluszki Niemce Barycz Skar ysko Ko cielne Lublin Zawadwka

Bolesawieec Grabowno Wlkp. Kawice Wrocaw K ty Wrocawskie Boronw Blachownia Knurw

IVG Radzionkw Katowice Strzemieszyce Trzebinia Olszanica Wola R dzi ska Wideka urawica

rdo: opracowanie wasne [Tabi 2005] Rys. 3. Infrastruktura logistyczna dystrybucji produktw naftowych w Polsce Fig. 3. The logistics distribution infrastructure of petroleum products in Poland

Plany inwestycyjne, konieczne dla realizacji nowego systemu dystrybucji paliw pynnych obejmuj trzy rodzaje inwestycji. 1) Budowa cakowicie nowych baz; Budowa nowych baz paliwowych niesie za sob najwi ksze nakady inwestycyjne. Baza powinna by zlokalizowana na dziace o powierzchni ok. 10 ha. czna wielko zbiornikw paliwowych powinna wynosi okoo 100000 m3, tak, aby zapewni pynno dostaw do odbiorcw znajduj cych si w promieniu do 150 km oraz dodatkowo zapewni odpowiednio du e rezerwy magazynowe. Koszt wybudowania bazy paliw to okoo 200 mln z. Przy szacowaniu inwestycji nale y wzi pod uwag nast puj ce skadniki: koszty pozyskania gruntw, budowa drg dojazdowych,
7

Wi nicki B., Kujawski A., Breitsprecher M., 2009, Analiza rozwoju systemu dystrybucji paliw pynnych w Polsce.
LogForum 5,4, 3. URL: http://www.logforum.net/vol5/issue4/no3

budowa zbiornikw paliwowych, budowa terminalu doprowadzenie energii elektrycznej z dwch niezale nych rde 220kV, doprowadzanie wody i odprowadzanie ciekw (wasna oczyszczalnia ciekw), wybudowanie bocznicy kolejowej, wycinka drzew w przypadku terenw cz ciowo zalesionych. 2) Dostosowanie istniej cych baz; Koszt rozbudowy bazy paliw powinien uwzgl dnia wykupienie ziem przylegaj cych oraz koszt wybudowania nowych zbiornikw na paliwo pynne. Szacunkowy koszt budowy zbiornika wynosi 600 Euro za m2. Przykadowo zbiornik o obj to ci 5 tys. m3 b dzie kosztowa 425 tys. Euro. Pozostae koszty obejmuj budow bocznic kolejowych i stanowisk do napeniania autocystern. 3) Budowa ruroci gw produktowych; Istniej ce linie przesyowe dla produktw naftowych powinny by uzupenione o 300 km ruroci gw produktowych. B dzie to najdro szy element nowej infrastruktury logistycznej. Szacunkowo mo na przyj koszt wybudowania 1 km ruroci gu produktowego wynosz cy 1 mln z.

PODSUMOWANIE
Na podstawie przeprowadzonej analizy mo na wyci gn nast puj ce wnioski odnosz ce si do systemu dystrybucji paliw pynnych w Polsce: 1. Istniej ca infrastruktura punktowa jest niedostosowana do potrzeb. Zbyt du a liczba baz uniemo liwia efektywne zarz dzanie a cuchem dostaw w relacji rafineria - stacje paliw. 2. Optymalna sie baz paliw pynnych powinna obejmowa 12 baz magazynowo-dystrybucyjnych rozmieszczonych na terenie caego kraju powi kszonych o 5 granicznych baz przeadunkowych. Ka da z 12 baz powinna obsugiwa obszar ci enia o promieniu okoo 150 km, natomiast bazy graniczne s niezb dne ze wzgl du na technologie importu produktw naftowych. Ograniczeniem technologicznym jest m.in. zmiana szeroko ci torw na granicy z Rosj , Litw , Biaorusi i Ukrain . 3. Zredukowana liczba baz paliw pynnych wi e si z szeregiem przedsi wzi inwestycyjnych obejmuj cych: budow 7 nowych baz w Chociwlu, Biaej Piskiej, Opolu Lubelskim, Tuchowie, Gliwicach, K tach Wrocawskich, Ko cianie; rozbudowa lub modernizacja pozostaych baz (tabela 2); budowa 4 odcinkw ruroci gw produktowych o cznej dugo ci 300 km (rysunek 3). 4. Przysza dystrybucja paliw pynnych musi wi za si nie tylko ze zmianami infrastrukturalnymi ale z zastosowaniem nowoczesnych technologii zarz dzania a cuchem dostaw. Odpowiednie planowanie zasobw magazynowych, wielko i cz stotliwo dostaw a tak e bie ca eksploatacja baz powinny by koordynowane w skali caego kraju przez spk o wysokim poziomie bezpiecze stwa gospodarczego jakim np. jest spka OPLL.

LITERATURA
GUS, 1998-2008, Gospodarka paliwowo-energetyczna w latach 1997-2007. GUS, 2007, Powiaty w Polsce, Warszawa, ISSN 1643-2266.

Wi nicki B., Kujawski A., Breitsprecher M., 2009, Analiza rozwoju systemu dystrybucji paliw pynnych w Polsce.
LogForum, 5,4,3. URL: http://www.logforum.net/vol5/issue4/no3

Markowski T. (red.), 2006, Biuletyn PAN Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Rola centrw logistycznych w rozwoju gospodarczym i przestrzennym kraju, Zeszyt 225, Warszawa. Materiay Operatora Logistycznego Paliw Pynnych Sp. z o.o., http://www.naftobazy.pl, luty 2009. Orlen sprzeda KolTrans?, http://www.rynek-kolejowy.pl, 5.01.2009. Pa stwowy Instytut Geologiczny Zakad Geologii Gospodarczej, http://www.pgi.gov.pl, luty 2009. Tabi W., 2005, Prognoza zaopatrzenia Regionu Europy rodkowej w rop naftow i jej produkty, Mi dzynarodowa Konferencja "Polityka energetyczna i strategia zrwnowa onego rozwoju krajw Europy rodkowo-Wschodniej do 2030 r", 22-23.11.2005 Warszawa, http://www.igeos.pl.

DEVELOPMENT ANALYSIS OF THE LIQUID FUEL DISTRIBUTION SYSTEM IN POLAND

ABSTRACT. Analysis describes the transportation system of petroleum products, namely diesel oil and ethyl gasoline,
from oil refineries to bulk consumers. In order to analyse the subject, available macroeconomic data as well as information from biggest fuel producers in Poland was taken under consideration. Petroleum products transportation system in Poland is based on fuel pipelines supplemented by railway transport. The bulk consumers are fuel bases that provide storage and reloading services. Spatial analysis of fuel distribution network in Poland shows that number, size and localization of fuel bases does not meet present and future requirements of fuel markets in the country. Therefore after performing a verification of existing network, localization of new bases was indicated and new distribution network was described. In order to supply new bases with petroleum products, new sections of pipelines were also planned. The final part of analysis includes general and detailed conclusions considering the development of fuel distribution system in Poland.

Key words: pipeline transport, liquid fuels, distribution centers, distribution system, liquid fuel bases.

ANALYSE DER DISTRIBUTION VON LIQUIDEN KRAFTSTOFFEN IN POLEN

ZUSAMMENFASSUNG. Die Analyse betrifft das System der Befrderung von Kraftstoffen
(Diesel und Motorenbenzin) von den Raffinerien bis zu den Grohndlern. Die Analyse wurde auf Basis zugnglicher makrokonomischen Daten durchgefhrt. Darberhinaus wurden Informationen von dien grten polnischen Kraftstoffherstellern bercksichtigt. Die Charakteristik des Systems zeigt darauf hin, das dieses auf der Nutzung des Rohrleitungsnetzes, ergnzt durch den Schienentransport basiert. Grohndler sind in diesem Fall Kraftstoff-Lger, welche Handling- und Lagerfunktionen ausben. Aus der rumlichen Analyse des Kraftstoff-Lager-Netzes ergibt sich, dass die Menge, Gre und Standorte dieses Netzes den knftigen Bedrfnissen des Kraftstoffmarktes in Polen nicht entsprechen. Aus diesem Grund wurde das bestehende Kraftstofflagernetz erneut berprft und Standortempfehlungen fr geplante Kraftstofflger formuliert. Im Ergebnis der Analyse wurde ein neues Kraftstoff-Distributionsnetz - Distributionszentren entwickelt. Es wird die Verlegung neuer Abschnitten der Distributionsrohrleitungen geplant, die die vorher genannten Kraftstoff-Lger versorgen. Zum Schluss der Analyse wurden allgemeine und detaillierte Schlussfolgerungen formuliert, welche das Distributionsnetz von Kraftstoffen in Polen betreffen.

Codewrter: Rohrleitungstransport, liquide Kraftstoffe, Distributionszentren, Distributionssystem, Kraftstofflger.

dr in . Bogusz Wi nicki mgr in . Artur Kujawski mgr in . Marcin Breitsprecher Instytut In ynierii Transportu Wydzia In ynieryjno-Ekonomiczny Transportu Akademia Morska w Szczecinie ul. H. Pobo nego 11, 70-507 Szczecin e-mail: a.kujawski@am.szczecin.pl