Professional Documents
Culture Documents
Władcy Polski
Władcy Polski
Okres panowania Imi wadcy Portret wadcy Rodzice Data Data mierci urodzin Informacje dodatkowe
ok. 960992
Mieszko I
Pierwszy wadca ok. 930Polski potwierdzony Siemomys 25 maja 992 przez wczesne 935 rda.
992-1025
Bolesaw I Chrobry
967
17 czerwca 1025
1025-1031
Mieszko II Lambert
990
10 maja 1034
1031-1032
Bezprym
W 1001 przebywa w Rawennie we wsplnocie 986 lub Romualda z wiosna 1032 987 Camaldoli. Ksi Polski od 1031 do 1032. rda niemieckie podaj, e Mieszko II Lambert zrzek si korony w 1032 roku. W polskich rdach do mierci by tytuowany krlem. Otto zmar w 1033 mierci naturaln lub skrytobjczo zamordowany przez swego druynnika. Natomiast Dytryk prawdopodobnie
zosta wygnany z kraju w roku 1033. Po mierci Ottona i wygnaniu brata stryjecznego, Dytryka, Mieszko II Lambert zjednoczy w swym rku penie wadzy w Polsce. Plegendarny, historycznod sporna. Brak zgodnoci rde pisanych co do okresu 1034-1039
1033-1034
Mieszko II Lambert
990
10 maja 1034
Bolesaw Zapomniany
przed 1016
Kazimierz I Odnowiciel
Najprawdopodobniej sprawowa wadz Mieszko II ju w latach 1034Lambert, 25 lipca 28 listopada 1037, musia jednak Rycheza opucid kraj. Od 1016 1058 1039 lub 1040 r. Lotaryoska ponowne panowa a do mierci. Kazimierz I Odnowiciel, Maria Dobroniega 2 lub 3 kwietnia 1081 lub 1082 Trzeci krl Polski (koronowany w 1076). Znany rwnie jako Bolesaw II miay. Po mierci Kazimierza Odnowiciela panowa na Mazowszu jako lennik Bolesawa II Szczodrego. W 1086 roku zawarto kompromis polityczny pomidzy Wadysawem I
1058-1079
Bolesaw II Szczodry
ok. 1042
1079-1086
Wadysaw I Herman
ok. 1043
4 czerwca 1102
1086-1089
Bolesawowic
witym (krlem Wgier) a Wadysawem Hermanem, na mocy ktrego Mieszko Bolesawic otrzyma dzielnic maopolsk a Wadysaw I Herman zatrzyma wadz zwierzchni. W 1089 roku z inicjatywy Sieciecha i Judyty Marii otruto Mieszka Bolesawowica i wysano pierwszego syna Hermana (Zbigniewa) do klasztoru w Saksonii, umoliwiajc Bolesawowi Krzywoustemu przysze objcie tronu po ojcu. W 1089 roku, po otruciu Mieszka Bolesawowica, Wadysaw I Herman staje si na powrt jedynowadc Polski W roku 1098 synowie Wadysawa (Zbigniew i Bolesaw III Krzywousty), przy poparciu monych, obalili Sieciecha i wymogli na ojcu podzia paostwa na dzielnice. Zbigniew otrzyma Wielkopolsk, Kujawy i ziemi sieradzko-czyck, a
1089-1098
Wadysaw I Herman
ok. 1043
4 czerwca 1102
1098-1102
Bolesaw Maopolsk i lsk, za Wadysaw zatrzyma dla siebie Mazowsze wraz z wadz zwierzchni nad wszystkimi ksistwami.
1102-1107
Zbigniew
ok. 1070
1107-1138
Ksi maopolski, Wadysaw I 20 28 lski i sandomierski Herman, sierpnia padziernika w latach 1102-1107, Judyta ksi Polski w 1086 1138 czeska latach 1107-1138.
1138-1146
Wadysaw II Wygnaniec
1105
30 maja 1159
1146-1173
Bolesaw IV Kdzierzawy
Ksi mazowiecki 1138-1173, lski 11461163. Po raz pierwszy. Ksi wielkopolski 1138-1179, 1182-1202. Po raz pierwszy. Ksi wilicki 1166-1173, sandomierski 1173-1194, mazowiecki 1186-1194.
1173-1177
1122/1125
1177-1191
Kazimierz II Sprawiedliwy
1138
4 maja 1194
1191
1122/1125
Po raz drugi.
1191-1194
Kazimierz II Sprawiedliwy
1138
4 maja 1194
Po raz drugi.
1194-1198
Leszek Biay
ok. 1184/1185
24 listopada 1227
Po raz pierwszy.
1198-1199
1122/1125
Po raz trzeci.
1199
Leszek Biay
ok. 1184/1185
24 listopada 1227
Po raz drugi.
1199-1202
1122/1125
1202
[5]
1161/1167
3 listopada 1231
1202-1210
Leszek Biay
ok. 1184/1185
24 listopada 1227
Po raz trzeci.
1210-1211
Mieszko IV Pltonogi
1131-1146
1211
1211-1225
Leszek Biay
ok. 1184/1185
Po raz czwarty. W 1224 roku wojska maopolskie zostay rozgromione 24 listopada przez Prusw, a do klski 1227 przyczynia si ucieczka czonkw maopolskiego rodu Gryfitw. Leszek Biay
zacz karad czonkw rodu. Gdy Leszek Biay zastosowa represje wobec czonkw rodu Gryfitw, ci w odpowiedzi na to w 1225 roku (pod 19 marca nieobecnod 1238 ksicia Leszka Biaego w Krakowie), przywoali na tron krakowski Henryka I Brodatego. Ksi lski od 1201. Po raz pity. Krtkotrway konflikt z Henrykiem I Brodatym zakooczono zawarciem 24 pokoju, listopada wycofaniem si 1227 ksicia lskiego z Krakowa a zarazem wygnaniem Gryfitw z Maopolski.
1225
Henryk I Brodaty
1165-1170
1225-1227
Leszek Biay
ok. 1184/1185
1227-1229
1161/1167
Po raz drugi. W latach 12281229 w jego zastpstwie 3 rzdy w listopada dzielnicy 1231 senioralnej sprawowa Henryk I Brodaty[6]. Po raz pierwszy. Tytu ksicia krakowskiego 31 przyj dopiero sierpnia po mierci Wadysawa 1247 Laskonogiego[7]. Ksi mazowiecki od 1202[8].
1229-1232
Konrad I mazowiecki
ok. 1187
1232-1238
Henryk I Brodaty
1165-1170
1238-1241
Henryk II Pobony
1196-1207
1241
Bolesaw V Rogatka
ok. 1220/1225
1241-1243
Konrad I mazowiecki
ok. 1187
31 sierpnia 1247
Po raz drugi.
1243-1279
Bolesaw V Wstydliwy
21 czerwca 1226
7 grudnia 1279
1279-1288
Leszek Czarny
ok. 12401243
1288
ok. 1251
Ksi mazowiecki jako Bolesaw II i sandomierski. Wezwany na tron krakowski przez biskupa krakowskiego 20 Pawa z kwietnia Przemankowa 1313 oraz monych maopolskich. Jeszcze w tym samym roku zosta wyparty z Krakowa przez Henryka IV Probusa. Ksi wrocawski od 1270 jako Henryk IV. Po opanowaniu Krakowa w 1288 roku
1288-1289
Henryk IV Prawy
1257/1258
23 czerwca 1290
powrci na lsk. Ksi mazowiecki Bolesaw II nie zrezygnowa jednak z Krakowa. 26 lutego 1289 roku wojska Henryka IV Probusa zostay pokonane przez siy Bolesawa II i jego sojusznikw. Krakw przej ponownie Bolesaw VII Siemowitowicz. Po raz drugi. Bolesaw II mazowiecki po pokonaniu Henryka IV Probusa pod Siewierzem zaj Krakw. Latem 1289 roku zawar ukad z bratem, 20 Konradem II kwietnia czerskim, 1313 oddajc mu w zamian za pomoc zbrojn Sandomierz. Krok ten wywoa oburzenie monych maopolskich, ktrzy wygnali Bolesawa a na tron przywoali
1289
ok. 1251
Wadysawa okietka. Moni maopolscy niezadowoleni z rzdw Bolesawa II mazowieckiego, powoali na tron Wadysawa IV okietka, ktry zaj Krakw, ale ju w sierpniu 1289 roku zosta z niego wyparty 2 marca przez Henryka IV Probusa. 1333 Wedug legendy Wadysaw okietek zbieg z miasta w mnisim przebraniu i dziki pomocy krakowskich franciszkanw w chwili wkraczania do miasta wojsk ksicia wrocawskiego. Po raz drugi. Henryk IV Probus odzyska wadz w Krakowie. Popierajcego Wadysawa okietka
1289
Wadysaw I okietek
1260
1289-1290
Henryk IV Prawy
1257/1258
23 czerwca 1290
biskupa krakowskiego, Pawa z Przemankowa, ksi wrocawski nakaza uwizid. Wadysaw okietek zdoa utrzymad si na tronie ksicym w Sandomierzu. Czwarty krl Polski (12951296). Ksi 8 lutego poznaoski od 1273, 1296 wielkopolski od 1279, gdaoski od 1294.
1290-1291
Przemys II
14 padziernika 1257
W 1291 roku ksistwo krakowskie znalazo si w rkach czeskiego krla Wacawa II. W 1292 roku zaj on ksistwo sandomierskie, a w 1299 roku take Wielkopolsk i Pomorze Gdaskie. W 1300 roku zosta koronowany na krla Polski przez arcybiskupa gnienieskiego Jakuba wink. Wacaw II zmar 21 czerwca 1305 roku i rzdy po nim obj jego syn Wacaw III. 4 sierpnia 1306 roku zosta on jednak zamordowany w trakcie przygotowa do wyprawy do Polski. We wrzeniu tego samego roku Krakw znalaz si w rkach Wadysawa I okietka. Nastpcy Wacawa III na tronie czeskim Rudolf III Habsburg, Henryk Karyncki i Jan Luksemburski zgaszali pretensje do polskiego tronu. Ostatecznie w listopadzie 1335 roku na zjedzie wyszehradzkim Jan Luksemburski zrzek si roszcze do polskiej korony w zamian za 20 tysicy kp groszy praskich.
Okres panowania Imi wadcy Portret wadcy Rodzice Data urodzin Data mierci Informacje dodatkowe
1291-1305
Wacaw II
6 padziernika 1289
4 sierpnia 1306
1306-1320
Wadysaw I okietek
1260
2 marca 1333
Pozostali ksita[edytuj]
Na terenie Polski w dobie rozbicia dzielnicowego powstao szereg ksistw. Z nich ksistwa wielkopolskie, kujawskie, a pniej take mazowieckie po wymarciu poszczeglnych linii Piastw powrciy pod wadz krlw Polski. Ksistwa lskie w XIV wieku stay si czeskim lennym, jednak w niektrych a do XVII wieku rzdzili Piastowie (najduej w ksistwie brzesko-legnickim do 1675 roku). Cz ksistw lskich po wymarciu miejscowych Piastw zostao bezporednio wcielonych do Korony Czeskiej, w niektrych jako czescy lennicy rzdzili przedstawiciele innych dynastii (najduej w ksistwie cieszyskim do 1918 roku). Wadcami ksistw powstaych w Polsce, obok ksistwa krakowskiego, w okresie rozbicia dzielnicowego byli:
ksita wielkopolscy w 1314 roku Wielkopolska wesza w skad jednoczcego si Krlestwa Polskiego
ksita sandomierscy w 1304 roku ksistwo sandomierskie zaj Wadysaw I okietek, ktry w 1320 roku zosta koronowany na krla Polski ksita mazowieccy w 1526 roku Mazowsze zostao inkorporowane do Korony Polskiej ksita kujawscy ostatni ksi kujawski Wadysaw Biay w 1363 lub 1364 roku abdykowa na rzecz polskiego krla Kazimierza III Wielkiego ksita wrocawscy od 1335 roku lennicy czescy, od 1335 roku ksistwo wrocawskie byo wasnoci krlw czeskich ksita legnicko-brzescy od 1329 roku lennicy czescy ksita widnicko-jaworscy w 1392 roku ksistwo widnicko-jaworskie weszo w skad Korony Czeskiej ksita zibiccy ksita gogowscy w 1331 roku ksistwo gogowskie weszo w skad Krlestwa Czeskiego ksita agaoscy od 1329 roku lennicy czescy ksita oleniccy od 1329 roku lennicy czescy ksita opolsko-raciborscy ksita cieszyoscy od 1327 roku lennicy czescy ksita owicimscy od 1327 roku lennicy czescy ksita opolscy od 1327 roku lennicy czescy ksita raciborscy od 1327 roku lennicy czescy
1320-1333
Wadysaw I okietek
1260
2 marca 1333
1333-1370
5 listopada 1370
Ludwik zmar w 1382 roku, nie pozostawiajc mskiego potomstwa. Zgodnie z wczeniejszymi umowami polski tron mia przypa jednej z jego crek. Ostatecznie w 1384 roku wadc zostaa najmodsza, Jadwiga.
Okres panowania Imi wadcy Portret wadcy Rodzice Data urodzin Data mierci Informacje dodatkowe
1370-1382
Ludwik Wgierski
5 marca 1326
10 wrzenia 1382
1384-1399
Jadwiga Andegaweoska
Koronowana na krla Polski. Od midzy 3 1386 padziernika 17 lipca wsprzdzia 1373 a 18 lutego 1399 ze swoim 1374 mem Wadysawem II Jagie.
Jagiellonowie[edytuj]
Jesieni 1384 Jadwiga Andegaweska przybya z Wgier do Polski[9], gdzie 16 padziernika tego roku w Krakowie zostaa koronowana przez arcybiskupa gnienieskiego Bodzant na krla Polski. Wobec jej maoletnoci ster rzdw w pastwie dzieryli monowadcy maopolscy, pozostajcy w kontakcie z jej matk Elbiet Boniaczk, jednake nie powoano regenta, poniewa, jak pisze Jan Dugosz, wszystko co mwia lub czynia znamionowao sdziwego wieku powag. W 1386 roku krlem Polski zosta Wadysaw II Jagieo, wielki ksi litewski. Zaoona przez niego dynastia Jagiellonw panowaa w Polsce do 1572 roku. Przez znaczn cz rzdw tej dynastii Polsk i Litw czya unia personalna, przeksztacona w 1569 roku w uni realn. W latach 1444-1447 Polska nie miaa krla. Pocztkowo liczono si z moliwoci powrotu Wadysawa III Warneczyka, pniej jego brat Kazimierz IV Jagielloczyk przez dwa lata toczy pertraktacje z polskimi panami, gwnie odnonie charakteru unii polsko-litewskiej. Ostatecznie doszli do porozumienia, a Kazimierz Jagielloczyk 25 czerwca 1447 roku zosta koronowany na krla Polski. Popularno tej dynastii sprawia, e 13 grudnia 1575 roku krlem Polski obrano Ann Jagiellonk, siostr Zygmunta II Augusta. Dwa dni pniej na jej ma wybrano Stefana Batorego[10]; Anna pozostawaa na uboczu polityki, pozwalajc mowi na samodzielne rzdy.
Okres Imi wadcy Portret Rodzice Data urodzin Data Informacje
panowania
wadcy
mierci
dodatkowe
1386-1434
Wadysaw II Jagieo
ok. 1362(?)
Najwyszy ksi litewski 1386-1434, wielki ksi litewski 1 czerwca 1377-1392. 1434 W latach 1386-1399 wsprzdzi ze swoj on Jadwig. Krl Wgier 1440-1444, najwyszy 10 ksi listopada litewski 1444 1434-1440 (tytularny do 1444).
1434-1444
1447-1492
Kazimierz IV Jagiellooczyk
27 grudnia 1459
17 czerwca 1501
1501-1506
Aleksander Jagiellooczyk
5 sierpnia 1461
1 stycznia 1467
1 kwietnia 1548
1548-1572
Zygmunt II August
1 sierpnia 1520
7 lipca 1572
Wielki ksi litewski. Na tron litewski zosta wyniesiony w 1529 roku. Na krla Polski zosta koronowany w 1530 roku (vivente rege), obj tron po mierci Zygmunta I Starego w 1548 roku.
27 czerwca 1697 roku prymas Micha Stefan Radziejowski ogosi krlem Polski Franciszka Ludwika ksicia Conti, z kolei uzurpujcy sobie prawa interrexa, biskup kujawski, Stanisaw Dmbski Augusta II Mocnego. Ostatecznie wadc zosta August, za zwolennicy Contiego uznali go krlem 21 maja 1698 roku na mocy ugody owickiej. Maksymilian II Habsburg, Maksymilian III Habsburg i Franciszek Ludwik Conti s pomijani w zestawieniach polskich wadcw[12]. Rzeczpospolita Obojga Narodw znikna z mapy Europy w wyniku rozbiorw dokonanych przez Rosj, Prusy i Austri. Ostatni traktat rozbiorowy podpisano 24 padziernika 1795 roku. Miesic pniej, 25 listopada, w Grodnie abdykowa ostatni krl Polski Stanisaw August Poniatowski.
Okres Imi wadcy panowania Portret wadcy Rodzice Data urodzin Data mierci Informacje dodatkowe
15731575
Henryk Walezy
19 wrzenia 1551
2 sierpnia 1589
15751586
Anna Jagiellonka
Wsprzdzia z mem (Stefanem Batorym), po 18 jego mierci i Zygmunt I Stary, 9 wrzenia padziernika koronacji jej Bona Sforza 1596 siostrzeoca 1523 (Zygmunta III) wpywaa na polityk paostwa.
27 wrzenia 1533
19 VIII 15871632
20 czerwca 1566
30 kwietnia 1632
16321648
Wadysaw IV Waza
9 czerwca 1595
20 maja 1648
Tytularny krl Szwecji 16321648, wybrany carem Rosji w 1610, tytularny car Rosji do 1634.
16481668
Jan II Kazimierz
22 marca 1609
31 lipca 1640
10 listopada 1673
16741696
17 czerwca 1696
16971704
August II Mocny
12 maja 1670
1 lutego 1733
17041709
Stanisaw Leszczyoski
20 padziernika 1677
23 lutego 1766
17091733
August II Mocny
12 maja 1670
1 lutego 1733
17331736
Stanisaw Leszczyoski
20 padziernika 1677
23 lutego 1766
17 stycznia 1732
12 lutego 1798