DE ONTSTEKINGSREACTIE en INFECTIES

Matthias Steinebach

Definitie
Een ontsteking is een reactie van het lichaam ( of weefsel) op een schadelijke prikkel. Deze schadelijke prikkel kan van alles zijn: een (brand)wond, bacterin en dergelijke, een vreemd voorwerp, allergien en auto-immuunziekten zoals reuma.

De verschijnselen

Een ontsteking is te herkennen aan vijf verschijnselen die altijd in meer of mindere mate aanwezig zijn, onafhankelijk van de oorzaak

Deze vijf verschijnselen zijn:

ROODHEID (rubor) ZWELLING (tumor) WARMTE (calor) PIJN (dolor) GESTOORDE FUNCTIE (functio laesa)

De oorzaak van een ontsteking kan bv een bijensteek zijn. Hierdoor komen allerlei stoffen vrij zoals histamine, serotonine, bradykinine en prostaglandinen

Dit heeft tot gevolg dat bloedvaten verwijden. Er gaat dus meer bloed naar toe. De huid wordt rood en voelt warm aan

Een ander gevolg is dat bloedvaten gaan lekken. Er komt meer vocht in de weefsels en ontstaat een zwelling. Dit vocht bevat veel eiwitten en heet daarom een exsudaat

Door het vrijkomen van de stoffen worden fagocyterende cellen uit het bloed aangetrokken. Ze dringen door middel van diapedese (met schijnvoetjes) door de wand van het bloedvat heen

In het weefsel aangekomen zullen ze het vreemde materiaal proberen te fagocyteren

Een ander gevolg is dat zenuwen door de vrijgekomen stoffen en de hogere druk in het weefsel geprikkeld worden: PIJN. Als de ontsteking heftig is zal zelf het kloppen van de slagaders door het gebied de pijn telkens doen toe- en afnemen: Het klopt als een zwerende vinger

Door verschillende factoren zal de functie van het ontstoken lichaamsdeel verminderd zijn : functio laesa. Een vernauwde luchtweg bij astma laat minder lucht door, met een ontstoken mondholte is het minder makkelijk eten.

Er kunnen ook effecten op afstand ontstaan: door stoffen via het bloed gaan elders ook alarmbellen rinkelen.

Het beenmerg reageert met het aanmaken van extra witte bloedcellen De lever maakt C-reactive proteine In de hersenen wordt de thermostaat omhoog gedraaid: er ontstaat koorts

Afhankelijk van de plaats van het ontstekingsproces worden verschillende termen gebruikt. Een ontsteking van de slijmvliezen heet een catarre. Is het de neus dan zeggen wij gewoon snotteren

Is het in de weefsels dan noemen we het een infiltraat. Het lichaam probeert de ontsteking op een plaats te houden. Het voelt vast aan en de grens tussen rood en niet rood is duidelijk.

Zijn de bacterin aan de winnende hand dan breidt het ontstekingsproces zich uit: een flegmone

Door het heftige ontstekingsproces kan het weefsel opgelost worden door de enzymen uit witte bloedcellen en bacterin: Er ontstaat een holte gevuld met pus; een abces. Pus bestaat uit vervloeid weefsel, dode en levende bacterin en witte bloedcellen

Ontstaat de pus in een reeds bestaande holte dan spreekt men van een empyeem; bv een pleura-empyeem ook wel pleuritis genoemd

Lymfangitis en lymfadenitis

Materiaal uit het ontstekingsgebied kan ook via de lymfvaten de lymfknopen bereiken en hier ontstekingsverschijnselen veroorzaken: lymfangitis (lymfevatontsteking) en lymfadenitis (lymfknoopontsteking)

Als bacterin zich tijdelijk in het bloed komen (bacterimie) en dan via het bloed verspreid worden dan kunnen er metastatische abcessen ontstaan overal in het lichaam bv in de long of de hersenen. Tijdens die bacterimie is er vaak hoge koorts. Ook als er abcessen ontstaan is er koorts.

Een beruchte plek voor deze uitzaaiingen is het beenmerg. Er ontstaat dan een osteomyelitis. Deze geneest moeilijk en kan chronisch worden.

SEPSIS
Als de weerstand van de zorgvrager heel slechts is kan het voorkomen dat bacterin zich in het bloed vermenigvuldigen. In deze toestand komen vele stoffen vrij waardoor er heftige reacties komen in heel het lichaam. Er is sprake van sepsis; een levensgevaarlijke toestand. Door vaatverwijding is de patint rood en voelt zeer warm aan.

m.o. dringen het lichaam binnen

Zeer lokale ontstekingsreactie

m.o. onmiddellijk onschadelijk gemaakt

Ontstekingsreactie beindigt

Genezing zonder littekens

m.o. niet direct onschadelijk gemaakt

Isolatie van besmet gebied: infiltraat

m.o. binnen infiltraat onschadelijk gemaakt zonder weefsel verlies

Geleidelijke resorptie van de afbraakproducten

Ontstekingsreactie wordt minder, infiltraat verdwijnt

Vorming van een infiltraat/flegmone

Isolatie lukt niet direct, uitbreiding in omgeving: flegmone

m.o. binnen flegmone onschadelijk gemaakt, zonder weefselverlies

m.o. onschadelijk gemaakt ten koste van weefsel verval: abces of empyeem

Pus via huid of slijmvliezen naar buiten afgevoerd

Pus via perforatie binnen het lichaam afgevoerd Levende m.o. en toxinen bereiken de lymfebanen

Abcesholte wordt gereinigd, vorming granulatieweefsel

peritonitis, meningitis etc

Genezing met littekenvorming

Genezing met litteken of letaal verloop (dodelijk)

Lymfangitis of lymfadenitis>abcedering

Genezing

bacteriaemie
Levende m.o. bereiken de bloedbaan (bacteriaemie) m.o. binnen bloedbaan onschadelijk gemaakt genezing

Genezing of Letaal verloop

m.o. vermenigvuldigen zich in de bloedbaan: = sepsis

m.o. worden met bloed in het lichaam verspreidt metastatische abcessen

Genezing of letaal verloop (dodelijk)

Behandeling van ontstekingen en

infecties
De reactie van het lichaam moet ondersteund worden en eventueel aanwezige pus moet verwijderd worden rust van het ontstoken lichaamsdeel medicijnen (antibiotica) natte verbanden uitwendige warmte verwijderend van pus door insnijden met achterlaten van een drain

EINDE