UITSCHEIDING

Wat naar binnen gaat, moet er weer uit, wanneer, hoe of waar dan ook! Matthias Steinebach

Een van de dingen die naar binnen komt is zuurstof, voor een optimale energievoorziening. Via dezelfde weg verlaat koolzuur ons lichaam

Ook andere stoffen kunnen ons lichaam verlaten via de longen bv alcohol. Hiervan wordt door de politie dankbaar gebruik gemaakt door middel van de blaastest. (Het grootste deel van de alcohol wordt echter in de lever afgebroken)

Bij slechte mondhygiene of stofwisselingsziekten kunnen er ook stoffen ( met een geurtje) in de adem aanwezig zijn zoals bij diabetes (acetongeur). Er zitten dan ook stoffen in de urine.

Een deel van het eten wordt niet vanuit de darmen in het bloed opgenomen en verlaat uiteindelijk, al dan niet bewerkt door bacterin, ons lichaam

Via de gal kunnen afvalstoffen in de darmen en daarmee de ontlasting komen. De bekendste hiervan is bilirubine, een afbraak product van hemoglobine

De rest van de stoffen die het lichaam weer uit moeten zullen met name door de nieren worden verwijderd. Naast water zijn dit zouten en afvalstoffen van de stofwisseling of afbraakproducten van medicijnen

Belangrijke afvalstoffen zijn ureum (eiwitafbraak), urinezuur (afbraakproduct DNA), creatinine (van spierstofwisseling) en bilirubine

De urine is geel ten gevolge van bilirubine, een afbraakproduct van hemoglobine. Bij sterke bloedafbraak, zoals bij een malaria aanval, kan de urine zeer donker zijn; de black water fever

De uitscheiding van afvalstoffen via de huid is minimaal. Zweten is niet bedoeld om vocht of afvalstoffen kwijt te raken maar warmte!

De bouw en werking van de nieren

Beide nieren liggen hoog achter in de buikholte; de top ligt ter hoogte van de onderste ribben. De linker ligt iets hoger dan de rechter in verband met de grote lever.

Macroscopisch zijn de volgende delen aan de nier te herkennen: schors (cortex), merg (medulla), nierbekken (pelvis), urineleider (ureter) en de bloedvaten. Verder zit er om de nier een kapsel

De nier is opgebouwd uit nefronen. Een nefron is de kleinste functionele eenheid van de nier. Elke nier bevat er wel een miljoen!

Een nefron bestaat uit verschillende onderdelen: glomerulus, kapsel van Bowman; samen het lichaampje van Malpighi (A) genoemd, de proximale tubulus (B), de distale tubulus (D), de lis van Henle (C) en de verzamelbuis (het buisje rechts)

Het eerste deel van het reinigingsproces begint in de glomerulus. Dit werkt als een zeef. Door de bloeddruk wordt een ongeveer n-vijfde deel van het waterig deel van het plasma met de daarin opgeloste stoffen door de wand van de capillairen geperst

Kleine deeltjes gaan wel door de zeef, grote deeltjes niet

Of er gefilterd wordt is afhankelijk van de bloeddruk. Beneden een bepaald bloeddruk is de urineproductie minimaal

De rest stroomt verder door de afvoerende (efferente) arterie(!) en voorziet de nier verder van bloed. Er is namelijk geen zuurstof verbruikt ! Het ultra-filtraat stroomt via het kapsel van Bowman naar de proximale tubulus. Per dag wordt er zo 180 liter primaire urine gevormd

In de proximale tubuli (het kronkelige gele gedeelte) wordt het grootste gedeelte van de gefilterde stoffen en water weer in het bloed opgenomen. Zelfs afvalstoffen kunnen voor een gedeelte weer opgenomen worden. De rest stroomt door naar de lis van Henle

De lis van Henle zorgt ervoor dat er in het niermerg een hoge zoutconcentratie ontstaat. Hoe dichter bij de bocht, hoe hoger de concentratie. Deze lissen vormen het merg van de nier

De lange lissen van Henle vormen in feite het merg. De glomeruli liggen in de schors op de grens met het merg. Hoe langer de lis, hoe hoger de concentratie in het weefsel en hoe geconcentreerder de urine kan zijn

Dieren in de woestijn, die dus weinig water mogen verliezen, kunnen zeer geconcentreerde urine produceren dank zij hl lange lissen

Aan het eind van de lis er nog ongeveer 20 liter over. In de distale tubulus kan onder invloed van het hormoon aldosteron uit de bijnier de zoutuitscheiding (kalium en natrium) benvloed worden.

Uiteindelijk stroomt er per dag 10 tot 15 liter hypotone urine de verzamelbuisjes in.

Als er ADH uit de achterkwab van de hypofyse aanwezig is kan er water door de wand van de verzamelbuis. Door de hoge zoutconcentratie in het niermerg zal door osmose vocht uit de urine opgenomen worden. Dit opgenomen vocht wordt dan met het bloed afgevoerd.

De urine kan dus nooit geconcentreerder zijn dan het merg. Zitten er veel extra deeltjes in de urine dan zal er dus veel water meegaan zoals bij diabetes mellitus, waarbij er veel glucose in de urine zit. Het water blijft stromen zoals bij een klein kereltje in Brussel

Werkt alles normaal dan zal er ongeveer anderhalve liter urine per dag geloosd worden.

Overige nierfuncties

De nier speelt een belangrijke rol in de homeostasis. Hiertoe behoort ook de regulatie van de bloeddruk. Dit gaat door middel van het RAAS:

het renine-angiotensine-aldosteron systeem

Vlakbij de glomerulus, daar waar de afferente arterie in contact komt met de wand van de tweede kronkelbuis zit de macula densa. Hier wordt renine gemaakt bij, onder andere, een lage bloeddruk

Renine zorgt ervoor dat angiotensinogeen wordt omgezet in angiotensine I. Dit wordt weer omgezet in angiotensine II door een enzym. Angiotensine II stimuleert: 1. de afgifte van aldosteron door het bijnierschors 2. vaatvernauwing.

Aldosteron stimuleert de opname van natrium uit de urine in de distale tubulus. Dit wordt dan uitgewisseld tegen kalium. Hier wordt dan juist mr van uitgeplast!

Het lijkt misschien raar dat ons lichaam, met ons zoutrijk dieet, erop gebouwd is om zout te sparen. Maar van nature bevat ons eten weinig natrium. Dieren hebben daarom ook een liksteen van zout nodig om voldoende natrium binnen te krijgen.

De nier speelt ook een rol in de calciumstofwisseling. In de nier wordt vit D geactiveerd. Dit bevordert calciumresorptie in de darm en opslag van calcium in de botten. Gebrek veroorzaakt botontkalking en/of rachitis

Verder wordt er in de nier erythropotine gemaakt. Dit bevordert de aanmaak van rode bloedcellen in het rode beenmerg en daardoor het zuurstoftransporterend vermogen van het bloed

De nier is ook van belang voor de regeling van de zuurgraad. De pH van het bloed is normaal rond de 7,4 De nier kan extra zuur uitscheiden bij een te zuur worden van het bloed. Dit gaat dan in de vorm van ammoniak of fosfaat.

De urinelozing

De verzamelbuizen monden uit op de top van de papil. De urine stroomt van hieruit in de nierkelken die overgaan in het nierbekken (pelvis of pyelum). Deze gaat weer over in de urineleider (ureter)

Doorsnede ureter

De ureter (urineleider) vervoert de urine door middel van peristaltiek richting blaas

De ureter gaat schuin door de blaaswand. Dit vormt hierdoor als het ware een ventiel. Er kan geen urine terugstomen richting nier (reflux). Gebeurt dit wel dan kan de nier (uiteindelijk) beschadigd worden (hydronefrose)

De blaas slaat de urine op. Hoeveel er in kan hangt af van leeftijd, training, geslacht en eventuele aandoeningen. Bij een vulling vanaf 300 cc gaat er meestal wel een belletje

Op dat moment ontspant de inwendige sfincter en trekt de blaas samen. Bij een baby zal dan de urine gewoon gaan stromen!

Ben je zindelijk dan kan urineverlies tegen gegaan worden door de uitwendige sluitspier aan te spannen. De samentrekking van de blaas wordt dan ook geremd vanuit het ruggenmerg.

Je moet wel afknijpen tot je een toilet bereikt hebt

Stroomt er eenmaal urine door de plasbuis dan wordt het samentrekken van de blaas reflectoir gestimuleerd. Ook het horen van stromend water stimuleert de blaas.

Ook plas je eerder/vaker bij kou, angst of giechelen

EINDE