Tregjet dhe Institucionet Financiare

BANKA QENDRORE
PUNIM SEMINARIK

Bartsi i lends: Prof.Fadil Govori

Punuar nga: Vehibe Imeri

BANKA QENDRORE

Hyrje
Banka Qendrore e kryen funksionin e banks s bankave prmes mbajtjes dhe udhheqjes s evidencs pr gjendjen n llogarit e t gjitha bankave t nivelit t dyt, si dhe t pjesmarrsve t tjer n tregun e paras. Menaxhon masn monetare prmes instrumenteve te politikes monetare dhe vzhgimit t rregullt t agregateve monetar, kujdeset pr kreditimin e bankave komerciale. Banka qendrore e percakton oferten monetare duke ndikuar ne radhe te pare mbi bazen monetare ,ajo ndihmon ne percaktimin e faktoreve te cilet ndikojn ne bazen monetare. Banka qendrore eshte ajo e cila vendos se me qemas do te financoje deficitin buxhetor ne perputhje me objektivat qe ajo synon te arrije.

BANKA QENDRORE

Banka Qendrore Banka Qendrore paraqitet si themeluese, organizuese, rregulluese dhe kontrolluese e t gjitha aktiviteteve dhe proceseve afariste, q zhvillohen dhe kryhen n tregun e paras. Ajo, si pushtet monetar dhe si institucion emetues, sht pjesmarrse kryesore n tregun e paras. Banka Qendrore n mnyr autonome dhe t pavarur rregullon dhe prcakton dispozitat, mnyrn e funksionimit dhe t afarizmit t tregut t paras. Banka Qendrore e kryen funksionin e banks s bankave prmes mbajtjes dhe udhheqjes s evidencs pr gjendjen n llogarit e t gjitha bankave t nivelit t dyt, si dhe t pjesmarrsve t tjer n tregun e paras. Roli i Bankes Qendrore Roli i banks qendrore mbetet i pazvendsueshm brenda strukturs s sistemit financiar meq ajo kryen funksione specifike dhe mban prgjegjsi t madhe lidhur me ecurit e prgjithshme ekonomike dhe financiare n vend. Ajo menaxhon masn monetare prmes instrumenteve te politikes monetare dhe vzhgimit t rregullt t agregateve monetar, kujdeset pr kreditimin e bankave komerciale. N efikasitetin e prdorimit t instrumenteve t politiks monetare kreditore dhe t politiks s kmbimeve valutore, rendsi t veant ka shkalla e pavarsis s banks qendrore nga pushteti. Sa m e pavarur t jet ajo n kryerjen e funksioneve dhe detyrave, aq m vital dhe efikas do t jet sistemi financiar dhe ekonomia e vendit. Banka qendrore e percakton oferten monetare duke ndikuar ne radhe te pare mbi bazen monetare ,ajo ndihmon ne percaktimin e faktoreve te cilet ndikojn ne bazen monetare

BANKA QENDRORE

Ne pergjithesi bilanci i bankes qendrore paraqet : Aktivat Certifikatat e arit dhe te SDR
Perfaqesojne letra me vlere te emetuara nga FMN dhe qe u jepen qeverive te ndryshme per te mbeshtetur borxhet nderkombetare te tyre , ato kane zevendesuar arin ne transaksionet nderkombetare . Kur thesari i shtetit terheq ar ose SDR ai leshon certifikata qe per banken perbejne aktive dhe per thesarin pasive

Letrat me vlere shtetrore

Banka qendrore mban nje sasi te konsiderushme te akviteve te tyre ne letrat me vlere shtetrore kryesisht bono thesari , ato konortollohen permes blerjes dhe shitjes te bankes ne trege te hapur.

Huat me skonto
Perfaqesojne huat qe banka qendrore u jep bankave te nivelit te dyte kryesisht per nevoja liukiditeti ,kjo hua kontrollohet permes normes se skontos.

Valuta dhe obligacionet e huaja

Perfshijne depozitat e bankes qendrore ne valutat dhe obligacionet ne valute te huaj.

Pasivet
Paraja ne dore Perfaqeson parane ne dore jashte bankes qendrore e cila del ne qarkullim nga banka qendrore .

BANKA QENDRORE

Depozitat bankare
Jane depozitat e bankave te nivelit te dyte te cilat perfaqesojne nje pjese te rezervvae totale te tyre.

Depozitat shteterore dhe te huaja

Perfaqesojne depoitzat e thesarit te shtetit qe mban banka qendrore si dhe depozitat e qeverive te huaja te bankave qendrore te huaja dhe te agjencive nderkombetare p.sh banka boterore

Baza monetare
Baza monetare perfaqeson parane e fuqishme e cila perbehet nga paraja ne dore qe mbahet nga publiku dhe nga rezervat qe mban sistemi bankar i nivelit te dyte

Ekuacioni i bazes monetare

B=C+Rt (1) Ku : B= baza monetare C= paraja e cila mbahet ne dore nga publiku dhe Rt= rezervat qe mbajne bankat e nivelit te dyte Mirepo nga ky ekuacion nuk mundemi me nxerr burimet e kesaj baze , prandaj duhet ta shfrytezojme bilancin e bankes qendrore

Ekuacionet kryesore
Rt=Arka + Depozitat bankare ne B.Q B=C+Arka + Depozitat bankare ne B.Q (2)

BANKA QENDRORE Paraja jashte bankes qendrore = Arka + C Duke e zevendesuar kete ekuacion ne ekuacionin (1) B=Paraj ne dore + Depozitat bankare ne B.Q Nga ky ekuacion mund te percaktojme faktoret qe ndikojne ne bazen monetare ku faktori me i perdorshem jane letrat me me skonto , nepermjet shitjes se letrave me vlere dhe vlere dhe huat dhenies se huave me skonto banka qendrore mund te rrise bazen monetare sepse rriten rezervat totale ne sistemin bankar. Gjithashtu ulja e depoitzave te thesarit te shtetit dhe atyre te huaja rrisin parane jashte bankes qendrore dhe ne kete menyre edhe bazen monetare.

Deficiti buxhetor dhe baza monetare

Nje faktore tjeter i rendesishem qe ndikon indirekt mbi bazen monetare eshte edhe deficiti buxhetor Qeveria mund ti financoj shpenzimet e veta nepermes vendosjes se tatimeve , marrjes se huave dhe emetimit te parase Ne qofte se financimi behet nepermjet tatimvee baza monetare nuk ndryshon sepse kemi vetem nje rishpnredarje te te ardhurave nga sektori privat ne ate shteteror , edhe financimi i shnepzimeve nepermjet emetimit te obligacioneve pra duke marr hua nga publiku jobankar nuk qon ne rritje te bazes monetare. Finacimi nepermes emetimit te parase behet kur banak qendrore blen obligacionet qe emeton qeveria nepermjet operacioneve te tregut te hapur Banka qendrore eshte ajo e cila vendos se me qemas do te financoje deficitin buxhetor ne perputhje me objektivat qe ajo synon te arrije. Nese banka qendrore ndjek politiken e parandalimit te rritjes se normave te niteresit ateher sipas ekonomistve kjo qon ne emetim te parase per finacim te defitciti buxhetor.

BANKA QENDRORE

Konkludimi
Banka qendrore eshte ajo e cila vendos se me qemas do te financoje deficitin buxhetor ne perputhje me objektivat qe ajo synon te arrije. Nese banka qendrore ndjek politiken e parandalimit te rritjes se normave te niteresit ateher sipas ekonomistve kjo qon ne emetim te parase per finacim te defitciti buxhetor.

Referenca
Tregjet Financiare Institucionet dhe Instrumentet, Fadil Govori, 2006