De Antilliaanse cultuur Door Jeroen Glansbeek UTRECHT Alle volwassen Antilliaanse mannen zijn bij voorbaat verdacht in de Rotterdamse

e Tarwewijk. Volgens een folder van de gemeente veroorzaken ze overlast. De Antilliaanse gemeenschap reageert woedend. Een klein gedeelte uit een krantenberichtje, wat als kop Rotterdam waarschuwt buurt voor alle Antilliaanse mannen droeg, afgelopen augustus. Een typisch voorbeeld van hoe er in Nederland vaak over Antillianen wordt gedacht. Antillianen zouden lui zijn. Bovendien wonen ze allemaal in achterstandswijken en uiteraard werkloos. Maar hoe komen ze dan aan die bling-bling kettingen? Tsja.. drie keer raden. Criminaliteit wordt niet geschuwd. Maar klopt dit beeld eigenlijk wel? Het zou in de cultuur zitten. Maar is dat wel de Antilliaanse cultuur? De Nederlandse Antillen Als we spreken van de Nederlandse Antillen hebben we het over de eilanden Aruba, Bonaire, Curacao, Saba, Sint Maarten en SintEustatius. Op deze eilanden leven (in 2009) bijna 230.000 mensen. De hoofdstad van de Nederlandse Antillen is Willemstad en ligt op het eiland Curacao. In de 16e eeuw waren de Antillen nog in Spaanse handen. De Nederlanders namen dit in 1634 over en vestigden zich ook op de diverse eilanden. De Antillen werden een doorvoerhaven voor Afrikaanse slaven. De slaven die achterbleven moesten werken op de plantages. Door wisseling van de slaven kwam er ook een aparte taal. De slaven kwamen in de 16e eeuw aan op de Nederlandse kolonin. Doordat deze Afrikaanse slaven onderling en thuis Afrikaans spraken en op het werk Nederlands-Antilliaans en Surinaams ontstonden er Creoolse talen: een vermengeling van al die talen. Twee eeuwen later

kwamen de Aziaten. Dat zorgde voor nog meer dialecten/ vermengde taal. De taal krijgt hierdoor een andere vorm. Slaven die uit Afrika kwamen hadden geen boeken. Zij kwamen met verhalen: de orale geschiedenis. Zo kreeg je Chinese, Indiase, Europese en Afrikaanse vermengeling. Maar er ontstond niet alleen een nieuwe taal maar ook een nieuwe literatuur. Die verhalen werden uiteindelijk in de 20e eeuw opgeschreven. Dat was de eerste Antilliaanse cultuur. Later, toen de scholen beter werden, werd de literatuur verfijnd. Antillianen in Nederland Behalve studenten kwamen er tot de jaren zeventig van de vorige eeuw nauwelijks Antillianen naar Nederland. Door de olie-industrie in de Caribische regio waren de eilanden redelijk stabiel. Er konden zelf arbeidskrachten worden aangetrokken. Dit werd echter door automatisering en rationalisering erg moeilijk. De eerste stroom Antillen naar Nederland was een feit. Het aantal Antillianen in Nederland liep door gezinsvorming- en herening snel op. In de jaren negentig waren er ongeveer 100.000 Antillianen in Nederland. Het beeld van de Antillianen toen ook strek. Van hoog opgeleid naar laag, taalproblemen, hoge werkloosheid, ouders die uit elkaar zijn (gebroken gezinnen) en criminaliteit (drugs). Op dit moment leven er 135.000 Antillianen in Nederland. Criminaliteit onder Antillianen Twee derde van de jeugdigen achter de tralies is allochtoon. Veelal zit dit jongens. Alleen bij Antillianen is dit anders. Opvallend veel Antilliaanse vrouwen komen in aanraking met een misdrijf. Uit internationaal onderzoek blijft dat de eerste generatie Antillianen zich doorgaans minder schuldig maakt aan crimineel gedrag. Juist de kinderen van deze zogenaamde eerste generatie zijn crimineler. Dit heeft te maken dat ze zich meer bewust zijn van de sociale ongelijkheid. Bovendien hebben ze meer behoefte aan luxegoederen. Het gedrag van de Antilliaanse jongeren wordt ook wel de double

faillure-these genoemd; een reactie op het ontbreken van de mogelijkheid om via de legitieme weg het algemeen geambieerde culturele ideaal van materiaal succes te behalen. Het lukt niet om in de gewone wereld aanzien te werven. Hoe zijn Antillianen? Voor de redactie binnenland moesten we een portret en een reportage over Antillianen maken. Wat mij bij de Antillianen opviel is dat als je ze benaderd voor een interview ze in eerste instantie een beetje stug en huiverig overkomen. Waarvoor is dat dan allemaal en ik weet niet of ik daar wel zin in heb. Uiteindelijk zeggen ze toe en heb je een moeizaam voorgesprek. Er wordt weinig losgelaten en je denkt een moeizaam interview te krijgen. Bij aankomst bij de Antillianen lijkt de huiverigheid nog even aan te houden, maar op het moment dat de camera gaat draaien vertellen ze heel veel. Volgens Fraaij, presentatrice, redacteur en regisseur bij de Wereldomroep, afdeling Cariben zijn Antillianen minder van de ik-zegwaar-het-op-staat-cultuur en kunnen zich daardoor beledigd voelen. Zij gaf als voorbeeld een telefonisch radio-interview waar een Antilliaan teveel vertelde en daardoor te lang van stof werd. Fraaij onderbrak hem en legde hem uit dat het korter was. De rest van het interview was niet echt succesvol en ze kreeg bovendien later ook nog een mail van de interviewkandidaat dat hij het een slecht interview vond. Typisch Antilliaans, aldus Fraaij, die dit vertelde in een gastcollege bij de les van Lucia Nankoe. Conclusie Op dit moment zijn nog veel Antillianen laag opgeleid. Het probleem lijkt moeilijk op te lossen. Dit geldt overigens ook voor bijvoorbeeld de Marokkaanse cultuur. Veel Antillianen lijken zich nog achtergesteld te voelen. Ook de vroegere slavernij blijft een heikel punt. In de interviews die ik deze periode met Antillianen heb gehouden zeiden ze allemaal nog wel wat over de slavernij.

Mijn eigen mening hierover is vrij simpel: het zijn gezellige mensen die, als je voor ze openstaat, wel degelijk wat willen en ook kunnen bereiken in het leven. Maar als je ze de kans niet geeft, blijf je de sociale ongelijkheid houden.