SHKURT 2009
NGJALLJA
Nr. 2 (193) Viti XVIII i botimit
Patriarku i ri i Rusisë Kirilli u takua me Kryepiskopin Anastas
Më 2 shkurt 2009, në rezi-
dencën e Patriarkanës u zhvi-
llua takimi i Patriarkut të Shenj-
të të Moskës dhe të gjithë Rusisë
Kirillit me Fortlumturinë e Tij,
Kryepiskopin e Tiranës dhe gji-
thë Shqipërisë Anastasin.
“Ju përshëndes nga zemra Ju
dhe delegacionin e Kishës së Shenj-
të Shqiptare që ju shoqëron. Për
ne është një gëzim i madh pjesë-
marrja Juaj në fronëzim”, - tha Patri-
arku i Shenjtë Kirilli. Ai theksoi se
me Fortlumturinë e Tij Anastasin
njihet prej 41 vjetësh. “Gjatë këtyre
viteve të gjata, së bashku shumë
herë kemi dalë në mbrojtje të Ortho-
dhoksisë dhe kemi dëshmuar për-
para botës vlerat tona orthodhokse”,
- theksoi Fortlumturia e Tij, duke
përmendur dhe pjesëmarrjen e
përbashkët në zhvillimin e dialogut
ndërmjet Kishave Lokale Orthodho-
kse, në takime të ndryshme mbarë-
botërore, dhe gjithashtu në veprim-
tarinë e Lidhjes Mbarëbotërore të
Rinisë Orthodhokse “Sindesmos”.
“Kur u zhvillua Asambleja Mba-
rëbotërore e Rinisë Orthodhokse
unë pata rastin të vizitoja Kishën
Orthodhokse të Shqipërisë”, -
nënvizoi Patriarku Kirill.
Gjatë bisedës Kreu i Kishës Or-
thodhokse Ruse falënderoi Fort-
lumturinë e Tij, Kryepiskopin e Ti-
ranës dhe gjithë Shqipërisë Anastasin
për pjesëmarrjen e tij në takimin e
tetorit të Kryetarëve të Kishave Or-
thodhokse në Stamboll: “Së bashku
me Ju në shumicën e gjërave kemi
qenë bashkautorë të Mesazhit të
Primatëve, i cili u nënshkrua pas di-
skutimeve të bëra. Për mua ishte
një shembull i bekuar i bashkëpu-
nimit të shkëlqyer dhe në planin per-
sonal, dhe në atë të punës”.
Fortlumturia e Tij shprehu besi-
min se edhe në të ardhmen Kishat
NGJALLJA
SHKURT 2009
Orthodhokse, ajo Ruse dhe ajo Shqip-
tare, do të punojnë, “duke mbështe-
tur përpjekjet e shumicës për forci-
min dhe ruajtjen e unitetit mbaror-
thodhoks, që dëshmia orthodhokse
të forcohet gjithnjë e më tepër, që
përpjekjet baritore dhe misionare të
Kishave Orthodhokse të arrijnë një
bashkëpunim më të madh”.
“Unë e di sa e dashur është për
ju tema e dëshmisë orthodhokse: Ju
Kryepiskopit Anastas i dorëzohet titulli
“Doktor Nderi” nga Universiteti i Korçës
keni qenë profesor i apostullimit,
keni punuar në Afrikë, - tha Patriar-
ku Kirill. - Misioni është në qendër
të vëmendjes sonë. Me të vërtetë
Kisha sot i drejtohet botës, e cila
në më të shumtën e rasteve i ka
humbur rrënjët fetare. Kjo është
thirrja e Kishave tona”.
Gjithashtu Ai i uroi Kreut të Ki-
shës Shqiptare Orthodhokse shë-
ndet dhe fuqi shpirtërore në mbaj-
1
Çmimi 20 lekë
tjen e kryqit të Primatit të Kishës
së Shqipërisë.
Fortlumturia e Tij Anastasi ndër
të tjera tha: “Unë jam i gëzuar sërish
që po vizitoj tokën ruse e cila ka li-
ndur kaq shumë shenjtorë, mes të
cilëve dhe misionarë të shenjtë”.
Gjithashtu ai ndau me Patriarkun
Kirill përshtypjet nga vizita në
manastirin e Srjetenskit në Moskë,
i cili u zhvillua përpara takimit me
Kreun e Kishës Orthodhokse Ruse.
Gjatë bisedës Fortlumturia e Tij
shfaqi vizionin e tij për vazhdimin e
konsultimeve mbarorthodhokse pas
takimit të tetorit të krerëve të
Kishave Orthodhokse në Fanar.
“Dhe tani që bota e tërë ndodhet në
krizë, dashuria na jep mundësi të
gjejmë zgjidhje”, - theksoi Kryepi-
skopi i Kishës Orthodhokse të
Shqipërisë.
Në takim morën pjesë edhe
klerikë rusë, si dhe anëtarët e dele-
gacionit të Kishës Orthodhokse të
Shqipërisë.
Zyra e Shtypit
e Patriarkanës së Moskës
www.mospat.ru
Më 15 janar 2009, bota akade-
mike e qytetit të Korçës nderoi
figurën e Kryepiskopit Anastas.
Titulli “Honoris Causa” e rreshton
Universitetin e Korçës përkrah
Universiteteve më prestigjioze
botërore që kanë vlerësuar perso-
nalitetin akademik dhe shken-
cor të Prof. Dr. Anastasit.
Ky vlerësim është historik për
Universitetin, pasi përbën titullin
e parë “Honoris Causa” që ky
institucion shkencor jep që prej
themelimit.
(vijon në faqen 7)
2 NGJALLJA
“Evropa i ka rrënjët e saj në dok-
trinën e krishterë dhe në mendimin
filozofik helen”. Ky është mesazhi
që u theksua nga Patriarku Ekume-
nik Vartholomeu, me rastin e festi-
mit të së kremtes së tre Hierarkë-
ve, Shën Vasilit të Madh, Shën Grigor
Theologut dhe Shën Joan Gojartit,
lipsanet e të cilëve u kthyen në Ko-
standinopojë nga Papa Gjon Pali II,
në vitin 2004, pikërisht për të cele-
bruar dhe theksuar rëndësinë e
Forum për Dialogun Ndërfetar në Evropën Juglindore
Në datën 16 janar, në Tiranë, u
mbajt Forumi për Dialogun
Ndërfetar në Evropën Juglindore,
nën kujdesin e Kryeministrit, z. Sali
Berisha dhe në kuadër të Aleancës
së Qytetërimeve të Organizatës së
Kombeve të Bashkuara.
Shqipëria, si një shembull shumë
shekullor i harmonisë, bashkëje-
tesës dhe mirëkuptimit ndërfetar,
që simbolizohet më së miri nga
fryma e respektit të thellë mes
katër komuniteteve kryesore fetare
të vendit, atij mysliman, ortho-
dhoks, bektashian dhe katolik, e
mori këtë iniciativë me qëllim
institucionalizimin e një mekanizmi
takimesh periodike mes vendeve të
Evropës Juglindore, ku përmes
dialogut konstruktiv të bëhet i
mundur shkëmbimi i eksperiencave
pozitive në drejtim të bashkëpu-
nimit ndërfetar, ndëretnik dhe
ndërkulturor në rajon.
Filozofia antike dhe mendimi i krishterë,
rrënjët e Evropës
rrënjëve të krishtera të Evropës, që
bazohet në mendimin antik grek
dhe në doktrinën e krishterë.
“Krishterimi duhet të vlerësojë
rëndësinë e kontributit të literaturës
dhe filozofisë helenistike në aktivi-
tetin dhe jetën e Kishës. Nga filli-
met e saj, pra nga koha e apostujve
- të cilët janë konsideruar me të
padrejtë si njerëz të pashkolluar -
krishterimi ka pranuar influencën
pozitive të letërsisë dhe të filozofisë
greke, duke i përdorur këto si mjete
për përhapjen e besimit tonë të kri-
shterë. Ungjillor Joani ishte tepër i
familjarizuar me filozofinë pitago-
riane dhe me mendimin filozofik,
me të cilin erdhi në kontakt me anë
të filozofit Filon. Dhe theologjia e
Fjalës, me të cilën ai çel Ungjillin e
tij, presupozon një njohje të filozo-
fisë platonike dhe të mendimit të
Filonit. Apostulli Petro dhe Andrea
kishin një njohuri të zgjeruar të me-
ndimit filozofik grek, siç na shfaqet
Të pranishëm në këtë forum
ishin përfaqësues të qeverive të
Bullgarisë, Kroacisë, Greqisë,
Kosovës, Maqedonisë, Malit të Zi,
Rumanisë dhe Sllovenisë, si dhe
përfaqësues të Bashkimit Evropian,
Këshillit të Evropës, OSBE-
ODIHR, UNESKO, të Trupit
Diplomatik etj.
Në emër të Kryeministrit, për-
në dy letrat e shkruara nga apostulli
Petro.
Tekstet e para të Krishterimit,
që tregojnë mësimet dhe veprat e
Zotit tonë, i ngjasojnë atyre të Kse-
nofontit, nga pikëpamja morfolo-
gjike. Madje edhe termi “theologji”
gjendet për herë të parë në Repu-
blikën e Platonit, kurse Seneka
predikoi që Perëndia është atë dhe
shok i njeriut, që i shpreh mirë-
njohjen Perëndisë, me anë të jetës
së virtytshme. Aristoteli pohonte
supremacinë e theologjisë mbi çdo
lloj tjetër shkence, kurse Pitagora
bashkonte shkencën me fenë.
Paralelisht me shkollat filozo-
fike, kanë ekzistuar edhe shkolla në
të cilat janë shkolluar të gjithë
mendimtarët e Kishës. Më të fam-
shmet janë ato të Athinës, ku u
edukuan Shën Vasili i Madh, Shën
Grigor Theologu dhe Shën Dhionis
Aeorpagjiti, shkolla e Antiokisë
dhe ajo e Aleksandrisë, ku mësuan
shëndeti, Zv. Kryeministri, z. Genc
Pollo, ndërsa takimi u drejtua nga
ministri i jashtëm, z. Lulzim Basha.
Një vend të rëndësishëm zuri
dhe fjala e katër përfaqësuesve
kryesorë të feve në Shqipëri, me-
sazhi i të cilëve zgjoi interes të ve-
çantë tek të pranishmit, mes të cilë-
ve, në emër të Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë përshë-
SHKURT 2009
Joan Filoponi, Klementi i Aleksa-
ndrisë dhe Origjeni i madh.
Origjeni krijoi shkollën e Qesa-
risë. Dhe ishte shkolla e Aleksa-
ndrisë, ajo që edukoi theologët e
mëdhenj të Gazës, kurse shkolla e
Romës, me Justinin dhe Hipolitin
pati ndikim tepër të madh në
mendimin e krishterë”.
“Kisha”- e përfundon Patriarku
Ekumenik fjalën e tij, - “që i ka
edukuar njerëzit e Perëndisë në të
vërtetën e zbuluar me anë të aktivi-
tetit të saj mësimdhënës përgjatë
shekujve, i detyrohet mjaft këtyre
shkollave të mendimit njerëzor, që
kontribuan në zhvillimin intelektual
dhe shpirtëror të njeriut, duke e
larguar atë nga prezervacionizmi i
padobishëm. Dhe nuk është diçka
rastësore, që pjesa më e madhe e
anëtarëve të shkollave filozofike, u
absorbuan nga Krishterimi. Prandaj
edhe Evropa nuk mund ta injorojë
këtë fakt”.
ndeti takimin Kryepiskopi Anastas.
Forumi miratoi në fund De-
klaratën e Tiranës. Në këtë doku-
ment parashikohet rritja e bashkë-
punimit ndërfetar, ndëretnik dhe
ndërkulturor në rajon, në katër
fusha kryesore si ajo e arsimit, të
rinisë, emigracionit dhe medias. Në
Deklaratë parashikohet mbajtja e
takimeve të tilla një herë në dy vjet.
Foto
e
përbashkët
e
pjesëmarrësve
në
veprimtari.
SHKURT 2009
Mbledhja e Presidiumit të Konferencës
Evropiane të Kishave u mirëprit nga
Kisha jonë
Vendime dhe diskutime përpara Asamblesë së 13-të,
që do të zhvillohet në korrik në Lion, Francë.
Mbledhja e parë vjetore e Pre-
sidencës së Konferencës Evro-
piane të Kishave (KEK-CEC), u
zhvillua në Shqipëri, me mikpritjen
e Kishës sonë. Presidenca shërben
si trupi ekzekutiv i Komitetit Qe-
ndror të KEK.
Veprimtaria filloi ditën e diel, 8
shkurt, me pjesëmarrjen në Litur-
gjinë Hyjnore, e u krye nga Nën-
presidenti i KEK, Kryepiskopi i
Tiranës dhe i gjithë Shqipërisë
Anastasi, së bashku me Mitropo-
litin Genadios të Sasimës (Patriar-
kana Ekumenike) dhe Athanasin
e Akaisë (përfaqësues i Kishës së
Greqisë pranë BE, në Bruksel).
Hirësia e Tij Genadios mbajti edhe
predikimin e ditës.
Në fund të Liturgjisë përshë-
ndeti besimtarët Presidenti i KEK,
Rev. Jean-Arnold de Clermont,
nga Franca, i cili shprehu gëzimin
e gjithë anëtarëve të Presidencës
për këtë vizitë dhe njohje me një
Kishë që është “manifestimi i
fuqisë së ngjalljes”.
Presidenti Clermont falënderoi
veçanërisht Kryepiskopin Anastas
për “kohën, energjinë dhe urtë-
sinë” që i ka kushtuar lëvizjes eku-
menike, veçanërisht pas zgjedhjes
Presidenti i KEK, Rev. Jean-Arnold de Clermont, duke përshëndetur
në fund të Liturgjisë Hyjnore, të dielën, 8 shkurt.
NGJALLJA
së tij në vitin 2003 si Zëvendës-
president i KEK.
Pas Liturgjisë anëtarët e Presi-
dencës së KEK vizituan katedra-
len në ndërtim të Tiranës, qendrën
shpirtërore-arsimore Thavor etj.
Paditen e së dielës në mjediset
e Akdemisë Theologjike “Ngjallja
e Krishtit”, në Manastirin e Shën
Vlashit filluan seancat e mbledhjes,
dhe u mbyllën të martën padite, 10
shkurt. Në të u diskutua dhe u mo-
rën vendime në lidhje me asamble-
në e ardhshme të KEK, që do të
zhvillohet në Lion të Francës, nga
15-21 korrik, e cila do të celebrojë
edhe 50-vjetorin e krijimit të Kon-
ferencës Evropiane të Kishave, si
dhe për çështje të tjera që kanë të
bëjnë me kishat anëtare.
Një diskutim i veçantë u bë për
problemet ekonomike, që vijnë si
rrjedhojë e krizës globale dhe u
vendos që ato të kihen parasysh
në hartimin e buxhetit të ardhshëm.
Në fund, pjesëmarrësit falë-
nderuan Kryepiskopin Anastas
për pritjen e ngrohtë dhe kushtet
që krijoi.
Korresp. i “Ngjallja”
3
15 vjet më parë
U votua unanimisht për pranimin e Kishës
Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë në
Këshillin Botëror të Kishave
Komiteti Drejtues i Këshillit Botëror të Kishave, në seancën
plenare të ditës së parë (20 janar 1994), votoi unanimisht për prani-
min e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë në KBK.
“Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, theksoi në përshë-
ndetjen e tij Kryepiskopi i Tiranës dhe i gjithë Shqipërisë, Anastasi,
ka qenë e angazhuar në Lëvizjen Ekumenike që përpara Luftës II
Botërore dhe po të mos e kishte ndërprerë këtë lidhje persekutimi
ateist komunist, me siguri ajo do të kishte qenë ndër themeluesit e
Këshillit Botëror të Kishave më 1948.”
Pasi foli për gjendjen e sotme të Kishës Orthodhokse Autoqefale
të Shqipërisë, Kryepiskopi Anastas theksoi, gjithashtu, faktin se,
pavarësisht se është një ndër kishat më të varfra të Këshillit Botëror
të Kishave, KOASH është me të vërtetë Kisha e Ngjalljes, që për-
bën një faktor të përhershëm bashkëpunimi harmonik, pajtimi dhe
paqeje, me pjesëmarrje të gjallë në shqetësimet sociale, për ndër-
timin në Shqipëri të një shoqërie të drejtësisë, të lirisë dhe dashurisë.
Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë po bën të gjitha për-
pjekjet e mundshme të bashkekzistencës paqësore të komuniteteve
fetare në rajonin e trazuar të Ballkanit dhe merr pjesë gjallërisht në
dialogun ndërfetar botëror.
- Komiteti Drejtues i KBK i zhvilloi punimet nga 20-28 janar
1994 në Qendrën Konferenciale “Eskom” midis qyteteve Joha-
nesburg dhe Pretoria.
Kishë që kishte lidhje të hershme
me lëvizjen Ekumenike
Rev. Dr. Konrad Raiser ish-Sekretar i Përgjithshëm, i Këshi-
llit Botëror të Kishave, i zgjedhur në këtë post në gusht 1992,
gjatë punimeve të Komitetit Drejtues të KBK në Johanesburg,
dha një intervistë, ku ndër të tjera tha:
“Çfarë është për familjen e madhe Ekumenike anëtarësimi në
të i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë?
- Para së gjithash, ky anëtarësim është për ne një rast gëzimi
dhe falënderimi, sepse, ashtu siç tha Kryepiskopi Anastas në për-
shëndetjen pas vendimit, Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipë-
risë do të kishte qenë anëtare e Këshillit Botëror të Kishave po të
mos ish penguar nga situatat politike. Kisha Orthodhokse Autoqefale
e Shqipërisë qe e angazhuar në punimet e lëvizjes “Besim dhe Rend”
para themelimit të Këshillit Botëror të Kishave. Fakti se një Kishë
e cila kishte rrënjë dhe lidhje kaq të hershme me Lëvizjen Ekumenike
mund të anëtarësohet me të drejta të plota, është për ne një shenjë,
një burim gëzimi dhe falënderimi.
Ky anëtarësim do të thotë se tashmë Kisha juaj mund të marrë
pjesë plotësisht dhe mund të hyjë në mbështetjen e ndërsjellë dhe
ndarjen e burimeve që karakterizon punën e Këshillit Botëror të Ki-
shave. Mendoj se nuk do të ndryshojnë ndjeshëm marrëdhëniet që
kemi me ju në mënyra të ndryshme, sepse edhe përpara këtij vendimi
marrëdhëniet e Këshillit Botëror të Kishave me Kishën Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë kanë qenë njësoj sikur qe anëtare e rregullt.”
4 NGJALLJA SHKURT 2009

Të shkosh sa më shpesh të
mundesh në Kishën e Perëndisë,
të marrësh pjesë në shërbesa që
të lavdërosh dhe të kërkosh më-
shirën e Tij për dobësinë tënde
shpirtërore.
Askush nuk do vuajë aq shumë
dhe aq sinqerisht bashkë me ty për
dobësinë tënde, sesa Kisha. Të gji-
thë ato që po provon ti, i provuan
madje edhe bijtë e saj më të zgje-
dhur, vuajtën shpirtërisht ashtu si
ti, mëkatuan dhe ranë pikërisht
ashtu si dhe ti. Kisha nuk ta fsheh
realitetin e errët, d.m.th. atë që epi-
demia vdekjeprurëse e mëkatit i
preku dhe i shkatërroi të gjithë.
Dhe të gjithë bijtë e saj që të shëro-
hen, derdhën shumë lot, u lutën
shumë, u përpoqën ashpër, iu nën-
shtruan provave të mëdha.
Duke pasur në mendje të gjitha
këto, do të jetë më e lehtë për ty
që të përpiqesh e të durosh.
Që të mos ftohet dashuria jonë
ndaj Perëndisë dhe Kishës së Tij
të shenjtë, le të sjellim shpesh në
kujtesën tonë bamirësitë e mëdha,
të cilat na i dhuron çdo ditë
Perëndia nëpërmjet Kishës së Tij.
Por, cilat janë këto bamirësi?
- Të gjithë ne besimtarët jemi
vëllezër dhe gjymtyrë të të njëjtit
trup, të lidhur aq fort me kokën e
Qielli në tokë
Kishës, Zotin, sa dhe me gjymtyrët së mrekullueshme të Perëndisë, në
e tjera të saj, tokësore dhe qiellore. mbretërinë e hirit, të shenjtërimit
- Pastrimi nga mëkatet, shenjtë- dhe të së vërtetës, në vendin e për-
ria, ndriçimi dhe rilindja jonë që kry- jetësisë dhe të mosprishjes, në
het me hirin e Krishtit, paqja e zem- banesën e Perëndisë, të engjëjve
rës dhe qetësia e shpirtit. dhe të shenjtorëve, “të cilët janë
- Ndihma hyjnore në të gjitha shkruar në qiejt” (Hebr. 12.23).
punët e jetës dhe në përpjekjen to-
në shpirtërore. Me admirim dhe frikë shohim
- Mbrojtja jonë nga çdo e keqe në Dhiatën e Vjetër, mrekullinë e
nën strehën e Perëndisë Triadik, të mahnitshme të krijimit vetëm me
Hyjlindëses, të engjëjve dhe shenj- urdhrin e Perëndisë, ndërsa në
torëve. Dhiatën e Re mrekullia më e mah-
- Shpresa ngushëlluese e jetës nitshme e mishërimit të Tij: Perë-
së përjetshme dhe pjesëmarrja jonë ndia bëhet njeri, por nuk pushon së
në mrekullinë e shpëtimit nëpërmjet qeni Perëndi. Shihni mrekullinë e
mistereve të shenjta që kryehen mrekullive! Perëndia pësoi, vdiq
brenda Kishës. dhe u ngjall që të shpëtojë njeriun,
“Cila Perëndi është aq i madh që t’i dhurojë shpresën e ngjalljes.
sa Perëndia ynë? Ti je Perëndi i Shihni mrekullinë e mëshirës dhe
vetëm që bën çudira” (Psalm. të pëlqimit të Perëndisë!
76.14-15).
Në tokë, Kisha e Krishtit është
Të gjithë jemi pjesëtarë të qendra e jetës së vërtetë shpirtë-
Kishës dhe jetojmë brenda botës rore dhe qiellore, vendi i shenjtëri-
Ajo transmeton për ju 24 orë program.
Do të dëgjoni gjithçka që ju duhet: programe shpirtërore, sociale dhe kulturore.
Muzikë e zgjedhur kishtare, popullore dhe klasike, nga vendi dhe bota.
Ndiqni shërbesat kishtare në Radio “Ngjallja”!
mit, drejtësisë, urtësisë, paqes, fu-
qisë hyjnore dhe lirisë së vërtetë.
Kisha është burimi “i ujit të gja-
llë”. Prej saj buron uji i pashter-
shëm i jetës, i hirit të Perëndisë, i
cili na gjallëron, na freskon dhe na
lehtëson nga zjarri i mëkatit, na
pastron nga pasionet.
Historia e Kishës është prediku-
esi që shpall me zë të lartë të vërte-
tat e Perëndisë, Zbulesën hyjnore.
Kisha e Krishtit është një fener që
ndriçon të gjithë njerëzit, gjithë
botën.
Brenda Kishës u shfaq dashuria
e pafundme e Perëndisë për njerë-
zit me dërgimin e priftërinjve e të
etërve shpirtërorë që baritojnë dhe
udhëzojnë në emër të Zotit bijtë e
tyre shpirtërorë, popullin besimtar.
Vëllezërit e mi, duajeni, duajeni
Kishën!
Përktheu: Rozeta Baba
Shkëputur nga libri
“Qielli në tokë”

Kisha e re e Kuqanit, Elbasan

NGJALLJA
Organ i Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë

Themelues:
Kryepiskopi Anastas

Del nën kujdesin

e Këshillit Botues

Kryeredaktor: Thoma Dhima

Adresa:
Kryepiskopata Orthodhokse,
Rruga e Kavajës, Nr. 151
Tiranë
Tel: (04) 2234 117, (04) 2235 095
Fax: (04) 2232 109
Shtypur
në shtypshkronjën “Ngjallja”
SHKURT 2009 NGJALLJA 5

Doli në qarkullim numri i parë i Parathënia e Revistës

revistës periodike
“Kërkim” Në kërkim të vazhdueshëm...
Teologji, Shkencë, Kulturë, Karakteristikë kryesore e shoqërisë sonë
Aktualitet. është kërkimi këmbëngulës dhe i vazhdueshëm
në shkencat natyrore, që ka sjellë progres dhe
zhvillim të pandalshëm teknologjik. Por kjo ndodh
dhe në gjithë shkencat e tjera, për një dije sa
më të thellë e objektive dhe për përmirësimin e
shoqërisë.
Në mënyrë paralele, edhe në jetën e krishte-
rë, kërkimi shpirtëror i vazhdueshëm është një
kusht parësor thelbësor për një kuptim sa më të
plotë, për familjarizimin dhe njohjen me të
vërtetën e zbuluar. Në të njëjtën kohë, detyrimi
i Kishës, për të transmetuar mesazhin e përjet-
shëm në këtë vend dhe në të tashmen - pra në
vendin konkret ku ndodhet dhe në kohën kon-
krete të aktivitetit të saj - e bën imperative nevo-
jën për të studiuar vazhdimisht kushtet e reja të
krijuara si në rrafshin lokal ashtu edhe në atë
global. Fjala theologjike e përgjegjshme dhe
dinamike mbështetet te kërkimi. Një Kishë e
gjallë ka nevojë për një studim dhe thellim
sistematik si në fjalën e përjetshme të Perëndisë
së pafund, ashtu dhe në problemet e reja që
përjetohen në botën kalimtare.
Ky botim periodik, i quajtur “Kërkim”,
parashikohet të qarkullojë çdo katër muaj (janar,
në festat e dymbëdhjetëditëshit; maj, në
periudhën paskale; shtator, në fillim të vitit të ri
kishtar dhe shkollor) e ka si qëllim të mirëpresë:
studime, artikuj, informacione, dokumente,
tekste me një interes të gjerë fetar, shoqëror,
shkencor. Do të kërkojë të çelë vazhdimisht
horizonte për lexuesin dhe ta ndihmojë në një
informim sa më të gjerë në çështje që
shqetësojnë shoqërinë dhe në përgjithësi botën
e sotme, që ndodhet në një kërkim të
vazhdueshëm.
† Anastasi
Kryepiskop i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë
Shqipërisë

Secila nga të Dielat e Kreshmës
së Madhe ka temën e saj të veça-
ntë. E Diela e Parë është Festa
e Triumfit të Orthodhoksisë.
Ajo është një festë historike, që
përkujton kthimin e ikonave nëpër
kisha në vitin 843, mbas fitores
kundër herezisë ikonoklaste. Tema
shpirtërore e kësaj të Diele është,
para së gjithash, fitorja e Besës së
Vërtetë: “Kjo është fitorja që e mu-
ndi botën: besa jonë” (1 Joani 5:4).
Së dyti, ikonat e shenjtorëve dësh-
mojnë që njeriu “i krijuar sipas
shëmbëllesës dhe ngjashmërisë së
Perëndisë” (Gjeneza 1:26), bëhet i
shenjtë dhe i ngjashëm me Perë-
ndinë, nëpërmjet pastrimit të vet-
vetes, si imazhi i gjallë i Perëndisë.
E Diela e Dytë e Kreshmës
përkujton Shën Grigor Palla-
main (v. 1359). Ai dha një dëshmi
të gjallë se si njerëzit mund të
bëhen hyjnorë nëpërmjet hirit të
Perëndisë, në Shpirtin e Shenjtë;
dhe kjo në këtë jetë, nëpërmjet
lutjeve dhe agjërimeve qeniet nje-
rëzore mund të bëhen pjesëmarrës
të dritës së pakrijuar të lavdisë
hyjnore të Perëndisë.
Të Dielat e Kreshmës
E Diela e Tretë është e Nde-
rimit të Kryqit. Kryqi qëndron në
mes të Kishës, pothuaj në mesin e
kreshmës, jo vetëm thjesht për t’i
kujtuar njerëzit për shpëtimin e
bërë nga Krishti dhe për të mbajtur
parasysh qëllimin e përpjekjeve të
tyre, por gjithashtu edhe për ta nde-
ruar, si atë realitet, me anë të të cilit
njeriu mund të rrojë dhe të shpë-
tohet. “Ai që nuk e merr kryqin e
tij dhe nuk vjen pas meje nuk është
i denjë për mua” (Matheu 10:38).
Sepse në Kryqin e Krishtit të Kryqë-
zuar qëndrojnë “fuqia e Perëndisë
dhe dituria e Perëndisë” për ata që
janë shpëtuar (I Korinthianët 1:24).
E Diela e Katërt i kushtohet
Shën Joanit të Shkallës (Kli-
makut), autorit të librit Shkalla e
Ngjitjes Hyjnore. Igumeni i Manas-
tirit të Shën Katerinës në malin e
Sinait (shekulli i 6-të), qëndron si
një dëshmitar për përpjekjet e forta
që nevojiten për të hyrë në Mbre-
tërinë e Perëndisë (Matheu 11:12).
Lufta shpirtërore e jetës së kri-
shterë është reale, “jo kundër
gjakut e mishit, por kundër... sundu-
esve të botës së errësirës së kësaj
jete, kundër frymëve të liga në ve-
ndet qiellore...” (Efesianët 6:12).
Shën Joani i inkurajon besnikët në
përpjekjet e tyre, sepse sipas Zotit,
vetëm “kush do të durojë deri në
fund ky do të shpëtojë” (Matheu
24:13).
E Diela e Pestë përkujton
Shën Marinë e Egjiptit, laviren
e penduar. Maria na tregon, para
së gjithash, se sado të shumta të
jenë mëkatet, ato nuk mund ta
mbajnë larg Perëndisë një njeri të
penduar sinqerisht. Vetë Krishti
erdhi për të “thirrur mëkatarët në
pendim” dhe për t’i shpëtuar ata
prej mëkateve të tyre (Lluka 5:32).
Për më tepër, Shën Maria na tregon
se kurrë nuk është vonë në jetë -
apo në kreshmë - për t’u penduar.
Krishti do t’i presë me gëzim të
gjithë ata që do vijnë tek Ai në orën
e njëmbëdhjetë të jetës së tyre. Por
ardhja e tyre duhet të jetë në një
pendim serioz dhe të sinqertë.
6 NGJALLJA
Kryepiskopit Anastas i dorëzohet titulli “Doktor Nderi”
nga Universiteti i Korçës
(vijon nga faqja 1)
Në qytetin me tradita me rrënjë
të thella të krishtera, i cili ka luajtur
edhe një rol historik në mbështe-
tjen që i ka dhënë Fortlumturisë së
Tij Anastasit në ringritjen e Kishës
Orthodhokse në Shqipëri do të
mbahej një ceremoni e veçantë nde-
rimi. Korça e nderon për herë të
dytë veprën e shumanshme që ai
ka bërë në Shqipëri, pas dhënies
së titullit “Qytetar Nderi”. Në amfi-
teatrin e madh të Universitetit, që
mban emrin e episkopit të madh
orthodhoks, Theofan Nolit, do të
nderohej një tjetër episkop ortho-
dhoks, i vlerësuar ndërkombëta-
risht, hierapostulli dhe Kryebariu i
Kishës Orthodhokse Autoqefale të
Shqipërisë.
Të pranishëm në këtë ceremoni
ishin krerët më të lartë të pushtetit
lokal, trupi i pedagogëve të Univer-
sitetit, përfaqësues të komuniteteve
të ndryshme fetare, studiues të ndry-
shëm, artistë dhe personalitete të
spikatur, studentë etj. Aktiviteti do
të përshëndetej nga orkestrina e har-
qeve e Liceut Artistik të Korçës.
Ceremoninë e hapi Rektori i
Universitetit, z. Gjergji Mero. Ai i
njohu të pranishmit me biografinë
e figurës që po nderohej, si dhe me
aspektet më të rëndësishme të ve-
prës shkencore të Kryepiskopit
Anastas. Ai e vlerësoi si një persona-
litet të jashtëzakonshëm në fushën
teologjike dhe shkencore, si huma-
nist dhe një mik i Shqipërisë dhe i
Korçës.
Ish-Rektori z. Gjergji Pendavinji
e cilësoi dhënien e titullit “Honoris
Causa” si pjesë e mirënjohjes së po-
pullit shqiptar ndaj Fortlumturisë së
Tij. Ai bëri një përmbledhje të pu-
nës kërkimore e shkencore, si dhe u
ndal në problematikat e ndryshme
që trajton Kryepiskopi në veprën e
tij.
Prefektja e qarkut, znj. Elfrida
Zefi, do të shprehte fjalë falënde-
rimi për apostullin e ditëve tona, siç
do ta cilësonte Kryepiskopin.
“Mrekullia që beson Kryepiskopi
vihet re në veprën dhe jetën e tij në
Shqipëri. Sipas vlerësimit të
teologëve bashkëkohorë, Anastasi
ka mbetur forca më e madhe që
drejton misionarizmin në orthodho-
SHKURT 2009
Kërkesa për dhënien e titullit Doktor “Honoris Causa” u bë në shkurt 2007 nga një grup prej më
shumë se 190 intelektualësh nga qyteti i Korçës. Senati i Universitetit “Fan Noli” e pranoi këtë
kërkesë dhe i propozoi Këshillit të Kualifikimit Shkencor në Ministrinë e Arsimit dhe Shkencës dhënien
e këtij titulli, që u miratua nga Këshilli i Kualifikimit Shkencor më 27 korrik 2007, me Kryetar (në atë
kohë) Ministrin e Arsimit dhe Shkencës, z. Genc Pollo.
ksi, sepse ai drejtoi vëmendjen në Kryetar i Bashkisë, z. Niko Pe- thellësia e shpirtit. Lentja zmadhue-
Kishën Orthodhokse duke kërkuar leshi vuri në dukje vlera të Qytetarit se e fisnikërisë dhe e dashamirësisë
ringjalljen e ndërgjegjes dhe dë- të Nderit të Korçës: “Në emër të së parafolësve i dha më shumë për-
shirës misionare. Vitet 90-të e çoj- të gjithë qytetarëve të Korçës masa kontributit tim. Ndaj sërish ju
në në sfidën e Shqipërisë, e cila dëshiroj të sjell në vëmendjen e të falënderoj të gjithëve nxehtësisht.
mblodhi së bashku të gjitha pjesët gjithëve një vepër e cila është e Dashuria dhe vlerësimi juaj ofrojnë
e jetës së tij për të realizuar një prekshme, e dukshme nga të gjithë, me të vërtetë mbështetjen e nevoj-
tjetër mrekulli, atë të ringjalljes së që nga qytetarët e thjeshtë deri te shme në përpjekjen që na ka ngar-
Kishës.”,- tha ndër të tjera ajo. intelektualët. Është ringjallja e kuar Perëndia”.
Përfaqësuesi i Këshillit studen- Kishës Orthodhokse si një kompo- Më tej, Fortlumturia e Tij mbajti
tor, z. Dejan Selmani, student i filo- nent i rëndësishëm i besimit në sho- edhe temën me titull “Vlerat mba-
zofisë, shprehu mirënjohje dhe qërinë tonë. Në punën tonë të për- rënjerëzore të feve”, duke theksuar
nderim në emër të studentëve të ditshme nuk mund të jemi të suk- se: “është e nevojshme të bëhet me
Universitetit të Korçës për ndih- sesshëm dhe rezultativë pa besi- gjykim të thellë përafrimi e bashk-
mën dhe kontributin që ka dhënë min. Dhe ky besim i vrarë dhe i ekzistenca paqësore, pa u sakrifikuar
në zhvillimin e arsimit dhe të rrëzuar në periudhën e errët të personaliteti i veçantë i grupimeve
shkencës. para viteve 90’ filloi të ringrihet me dhe i popujve. Të kërkohet një shteg
Dr. Ilia Skendi, President i Ale- shumë punë dhe shumë vështirësi i ndërmjetëm dhe të qartësohet
ancës Franceze, në fjalën e tij me një mbështetje të padiskutue- “përsëri dhe përsëri” karakteri, që-
theksoi: “Duke nderuar Prof. Dr. shme të këtij njeriu që po vlerësohet llimi dhe shpresa e këtij dialogu”.
Anastasin, stafi i Universitetit nde- sot.” Në fund të fjalës së tij, Kryepi-
roi disa vlera të veçanta dhe të për- Në fund të përshëndetjeve, Re- skopi Anastas tha: “Unë gjithmonë
hershme. Nderohet dashuria që ke- ktori lexoi motivacionin e dhënies them se jam një shqiptar i vogël
ni në zemër dhe ndriçimi i mendjes së titullit Doktor “Honoris Causa” nga Korça. Tani do ta plotësoj, duke
që na keni transmetuar në mo- për Kryepiskopin Anastas: “Për ko- thënë se jam edhe një student i ri i
mente të gëzuara dhe të vështira ntributin e tij të shquar akademik Universitetit të Korçës”.
gjithmonë me buzëqeshje dhe fjalë në fushën e teologjisë, si dhe për ve-
të ëmbla edhe kur keni ndjerë primet shoqërore me vlera të më- Mbas ceremonisë, Universiteti
dhimbjen e sakrificës suaj”. dha në forcimin e dialogut e të tolera- i Korçës shtroi një drekë zyrtare
Ilia Milo, Kryetar i Qarkut të ncës fetare midis qytetërimeve. Re- për nder të Doktorit të parë Honoris
Korçës, tha: “Falënderoj Kryepisko- ktori, Gergji Pendavinji. Kryetar i Kë- Causa të tij. Gjatë saj, duke folur
pin Anastas që pranoi të vijë në shillit të Shkencës, z. Genc Pollo”. me pedagogët e pranishëm, Krye-
Shqipëri për të dhënë kontributin Më pas iu dha fjala Prof Dr. piskopi u ndal në çështje të interesit
maksimal në të mirë të shqiptarëve Anastasit për të bërë përshëndetjen të përbashkët mbi problematikat
dhe të besimit orthodhoks. Ne du- e rastit: “Pohoj se më erdhi i pa- shkencore e arsimore dhe dha she-
het t’i kërkojmë falje Zotit për atë pritur lajmi që Universiteti i Korçës mbuj të eksperiencës së tij të gjatë
çka bëmë në vitet e tmerrshme dhe vendosi të më japë titullin “Doktor në fushën pedagogjike e universitare.
të egra të diktaturës komuniste”. Nderi”. Ju falënderoj të gjithëve nga Aleks Çuri
SHKURT 2009
Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë, † Anastasi
VLERAT MBARËNJERËZORE TË FEVE
Pjesa e parë e temës së mbajtur në Universitetin e Korçës, me rastin e marrjes së titullit “Doktor Nderi”
A. Kuadri dhe vështirësitë
1. Nga fundi i shekullit të 19-të u bënë për-
pjekje për një njohje sa më të mirë të ndërsjellë
dhe për përafrimin e njerëzve të feve të ndry-
shme, me anë të kongreseve dhe organizmave
ndërkombëtarë ndërfetarë. Por përpjekjet për
krijimin e strukturave më të qëndrueshme nuk
patën sukses. Përafrimi u krye më tepër në një
terren negocimi, kur u përcaktuan çështje dhe
qëllime konkrete, duke iu referuar çështjeve
bashkëkohore me të cilat përballet i tërë qyte-
tërimi. P.sh. “Konferenca Botërore për Fetë dhe
Paqen (World Conference on Religion and
Peace), që më vonë u quajt “Konferenca Botë-
rore e Feve për Paqen (World Conference of
Religions for Peace), gjeti një jehonë më të
madhe në shumë vende dhe vazhdon të ketë
ende aktivitetin dhe ndikimet e saj. Pas 11 shta-
torit 2001 u shënua një shpeshtim i konferencave
ndërfetare, me shpresën se kjo do të ndihmonte
në luftën kundër terrorizmit dhe në forcimin e
paqes. Kërkimi për vlera mbarënjerëzore të pra-
nuara bashkërisht, po merr ritme të shpejta në
forma nga më të ndryshmet.
Në epokën tonë, gjithnjë e më shumë po bë-
hemi të ndërgjegjshëm për sfidën dhe për-
gjegjësinë historike të komuniteteve fetare ndaj
njerëzimit si një njësi e vetme. Intelektualë që
bëjnë pjesë në fe të ndryshme, edhe pse mund
të shtyhen nga predispozita të ndryshme, bëjnë
përpjekje për të rëndë dakord në disa teza thel-
bësore të caktuara. Pranohet se shumë nga pari-
met e disa feve, u formuan në epoka të mëpar-
shme brenda kushteve të ndryshme. Dhe sot,
si rrjedhojë, në tharmimet e reja që kryhen në
rrafshin ndërkombëtar, ofrohen mundësi të reja
të rishpjegimit të bërthamës bazë të çdo feje.
Për dialogun e sotëm ndërfetar mbeten me
vlerë dhe me rëndësi paqja globale, procedura
e globalizimit, kufizimi i dhunës dhe përballimi i
ndotjes së mjedisit. Megjithatë, duhet të
shmangen thjeshtëzimet. Para disa kohësh, një
i njohuri im, profesor universiteti, më telefonoi
që të më nxiste të merrnim një nismë për paqen.
Propozimi i tij ishte të mblidheshin liderë dhe
intelektualë të feve të mëdha dhe të vendosim
të fshijmë nga tekstet tona të shenjta çdo gjë që
i kundërvihet paqes dhe nxit luftën. U përpoqa
t’i shpjegoj se një gjë e tillë është e paarritshme,
sepse shkrimet e shenjta të feve të ndryshme
NGJALLJA
kanë për pasuesit e tyre një autoritet të padisku-
tueshëm dhe nuk mund t’i nënshtrohen rishikimit
siç bëhet me kushtetutat e shteteve. E as mund
të ekzistojë ndonjë lloj organizmi, një lloj OKB-
je fetare, që mund të ndërmarrë dhe të kryejë
diçka të tillë. Mënyra e vetme e fuqizimit të
përpjekjes pajtuese në lëmin ndërkombëtar
është kultivimi i një klime të butë midis përfa-
qësuesve të feve, fuqizimi i bërthamës paqësore
të ndjesisë fetare.
2. Fetë e ndryshme, aty ku mbizotëruan,
kanë ndikuar më së shumti në mbarë jetën e
njeriut. Dhe është e logjikshme të lidhen, në
mënyrë të drejtpërdrejtë ose tërthorazi, me të
gjitha aspektet e vlerave të ndryshme logjike,
estetike, etike dhe ato metafizike. Kjo, sepse
fetë nuk vihen në lëvizje thjesht si njësi të pava-
rura. Ato janë në ndikimin dhe varësinë e ndër-
sjellë të shumë faktorëve të tjerë: etnikë, politikë,
kulturorë, ekonomikë. Ndikojnë dhe ndikohen.
Çdo fe e zhvilluar ka: a) një orientim transhen-
dental, që drejtohet drejt një të vërtete absolute,
drejt një qëllimi sublim dhe b) një sistem tezash
dogmatike e aksiomatike të shpjegimit të botës.
Këto përcaktojnë dhe vlerat metafizike e logjike,
të cilat i mbështet feja.
Siç dihet, konvertimi i pikëpamjeve në zonat
e së vërtetës absolute dhe të orientimit transhen-
7
dental që ato përcaktojnë është shumë i vështirë.
Fetë që ndikojnë në përgjithësi mbi gjysmën e
popullsisë së dheut (Krishterimi dhe Islami), si
edhe Judaizmi që i ka paraprirë ato, janë fe që
pasuesit e të cilave besojnë në zbulesën hyjnore.
Vlerat themeltare që i përshkojnë mbi të vërte-
tën, të mirën, të shenjtën konsiderohen si të dhë-
na “që lartazi”. Ato i pasojnë analizat filozofike
dhe rregullimet ligjvënëse.
Rryma tjetër fetare, që buron nga kërkimi
indian dhe kinez i Transhendentes, në pamje të
parë nuk është e ndërvarur tërësisht nga zbulesa
e dhënë që lartazi. Megjithatë, lulëzuan shkolla
dhe teori të ndryshme për të vërtetën absolute.
Nga ana tjetër, çdo fe ka traditat e veta
ceremoniale dhe shumë elementë simbolikë të
një përvoje kolektive. Brenda tyre janë zhvilluar
letrat, artet (arkitektura, muzika, piktura, skulptu-
ra, artizanati etj.) e shumë vlera të tjera estetike.
Arritjet më mbresëlënëse të artit mbajnë vulën
e frymëzimit fetar. Si rrjedhojë, fetë lidhen dhe
me shumë vlera estetike. Krijimtaria kulturore
e çdo feje konsiderohet si pasurim i trashëgimisë
kulturore të njerëzimit.
Në kërkimin modern për arritjen e një pike
konvergimi të feve në çështjen e vlerave mbarë-
njerëzore, theksi i vihet kryesisht “vlerave mo-
rale”. Por, nuk duhet të lihet mënjanë fakti se vle-
rat logjike, estetike, etike e metafizike gërsheto-
hen dhe ndikohen në mënyrë të ndërsjellë, si si-
stemet e ndryshme të organizmit të njeriut: siste-
mi nervor, muskulor dhe i qarkullimit të gjakut.
3. Në kërkimin dhe në qartësimin e vlerave
mbarënjerëzore kontribuon sigurisht studimi
objektiv shkencor dhe dialogu ndërfetar. Por
kërkohet shumë durim, sepse rruga është e vë-
shtirë dhe me të tatëpjeta. Entuziazmi i parë, në
vitet e fundit ia la vendin ngurrimeve serioze
dhe dëshpërimeve. Shumë kanë frikë probabi-
litetin e sinkretizmit dhe tjetërsimit gradual të
besimit, si dhe ndarjet e brendshme. Pra, është
e nevojshme të bëhet me gjykim të thellë përafri-
mi dhe bashkekzistenca paqësore, pa u sakrifi-
kuar personaliteti i veçantë i grupimeve dhe i
popujve. Të kërkohet një shteg i ndërmjetëm
dhe të qartësohet “përsëri dhe përsëri” karak-
teri, qëllimi dhe shpresa e këtij dialogu.
(Të plotë do ta lexoni në numrin
e ardhshëm të revistës “Kërkim”)
8 NGJALLJA SHKURT 2009

PUNISHTJA E KONSTANDIN DHE ATHANAS ZOGRAFIT

KARAKTERISTIKAT E SHEK. TË 18-TË
e paraqitur në veshjet e tyre të da- regjione të ndryshme. Disa regjione ...Tematika e tyre ishte e lar-
ENIS DH. GJANÇI
Arkeologe dhe historiane arti llohen më fuqishëm. Ndërsa për sa ishin nën pushtimin turk, kurse disa mishme. Ata i dhanë shumë rëndësi
i përket arkitekturës, që bie në sy të tjera nën pushtimin e Venetikut. skenave me temë nga jeta e për-
në thellësinë e veprave të tyre, tre- Pikërisht kjo ndarje e tillë e bënte ditshme. Duket mjaft qartë në pro-
Duke kushtuar vëmendjen e du-
gon se ata respektojnë rregullat e shumë të vështirë aktivitetin e shu- gramin ikonografik të të dy vëlle-
hur në punishten e dy vëllezërve
periudhës së Bizantit. Por në disa më ikonografëve. Shumica e tyre zërve, se ata përdornin shenja opti-
Konstandin dhe Athanas Zografi
raste shohim peizazhe të marra nga qenë vendosur në Greqinë Veriore ke më shumë se simbole, siç ndo-
mund të kuptojmë shumë lehtë se
piktura perëndimore, sidomos në dhe më saktësisht në pjesën e dhte në periudhën bizantine. Nuk
punishtja e tyre gjendet shumë afër
përpjekjen e tyre për të shprehur Maqedonisë së Greqisë. Duke pa- duhet të harrojmë se origjina e tyre
në karakteristika dhe teknotropi
perspektivën. Përdorimi i ngjyrave sur parasysh këto kushte reale të ishte nga fshati dhe se në fillimet e
me punishtet ekzistuese në të njëj-
të errëta në portrete është pikërisht Ballkanit në këtë periudhë mund të hershme të aktivitetit të tyre ata
tën periudhë në Greqinë Veriore.
influencimi nga stili i parë gjerësisht themi se në artin ikonografik dallo- nuk kishin performancën e duhur,
Karakteristika kryesore që dallohet
në Malin e Shenjtë, pikërisht tek stili hen qartë dy tipare kryesore që krahasuar me punimet e tyre në
në punishten e të dy vëllezërve, po
i quajtur “Stili i Murgjve” në Malin shënojnë etapë: vitet e pjekurisë të tyre artistike.
dhe në punishte të tjera në Greqinë
e Shenjtë. (The monk’s style of Tipari i parë është pikërisht te- Skenat e realizuara nga vëlle-
Veriore, është pikërisht dëshira për
Athos). ndenca e shumë ikonografëve për zërit Zografi kanë një karakter na-
një pikturë të një kualiteti të lartë
me shumë elemente zbukurimi. Në ...Të gjitha punët që trashëgoj- t’iu kthyer karakteristikave të shko- rrativ dhe personazhet luajnë bre-
aspekt më të gjerë, ky art është më sot nga punishtja Zografi ruhen llës së Paleologëve, si dhe karakte- nda funksionit të tyre. Shumica e
cilësuar dhe përkufizuar si Arti i në gjendje shumë të mirë, duke u ristikave të shkollës së Maqedo- personazheve paraqitet me ko-
Shkollës së Janinës dhe është shu-
më i pasur me elemente të artit të
periudhës së Paleologëve në Ma-
qedoni, por gjithashtu është shumë
i pasur edhe me elemente të Shko-
llës së Kretës. Ndërmjet gjithë iko-
nografëve, që dallohen fuqishëm në
Shqipëri gjatë shek. të 18-të, janë
pikërisht Konstandin dhe Athanas
Zografi.
Burim i frymëzimit të dy vëlle-
zërve është pikërisht arti i shek. të
16-të në Greqinë Veriore si dhe në
Maqedoninë Perëndimore. Tenden-
ca e vëllezërve Zografi ishte që ata
Ikonë dhe afresk të vëllezërve Zografi
të përdornin sa më shumë tipare
njerëzore, megjithëse ata ndiqnin në paraqitur me dëmtime të lehta dhe nisë. Kjo gjë është parë në Selanik, stumet e epokës që përdoreshin si
mënyrë strikte rregullat e periu- kjo për të vetmen arsye se ata ndiq- Kostur dhe Voskopojë. Përfaqësu- nga aristokracia, por dhe nga nje-
dhës bizantine. Në artin e tyre sho- nin me shumë kujdes teknikat e esit kryesorë të këtij tipari janë rëzit e thjeshtë. Gjithashtu ata pa-
him një kombinim të përkryer të përgatitjes së ikonave si dhe për- Dhionis Ek Fumos (1728-1733) si raqesin në mënyrë dinjitoze dhe
tipareve realiste njerëzore me ele- zgjidhnin në mënyrën perfekte dhe nxënësi i tij Kirilo Fotinu. shumëllojshmërinë e stolive të
mente të marra nga jeta e përdit- ngjyrat dhe pigmentet e nevojshme. Karakteristikat kryesore janë epokës...
shme. Duke pasur një tematikë Nga 1700-1830 kemi fazën e fundit pasqyrimi në veprat e tyre të tipa- Veçori tjetër e vëllezërve Zo-
mjaft të gjerë, ata paraqiten me të Artit Post-Bizantin. Duke ditur reve njerëzore në fytyrat e shenjto- grafi është dhe repertori i tyre i
skena shumë të veçanta si p.sh: se pushtuesit turq ishin shpërndarë rëve, si dhe përdorimi i hijes në gjerë në pikturimin e shenjtorëve.
temë e marrë nga historia e Ki- kudo në Ballkan, ka qenë shumë e ngjyrën e gjelbër. Ngjyra e përdo- Mund të themi se në Malin e
shës si Sinodi i Parë Ekumenik, vështirë për ikonografët të ushtro- rur më shumë është okër, e cila Shenjtë, në Manastirin e Filotheut,
Djegia e Babilonisë, skena e Apo- nin aktivitetin e tyre. Një fakt tjetër ëmbëlsohet me penelata të holla në ata kanë pikturuar rreth 197 shenj-
kalipsit apo skena nga jeta e Johan shumë i rëndësishëm në histori gja- ngjyrë të kuqe. torë, ndërkohë që në skitin e Shën
Klimaksit. Gjithashtu ata punuan të kësaj periudhe është pikërisht Një tendencë tjetër, që vihet re Anës në Manastirin e Lavrës së
figurat e disa shenjtorëve shqiptarë pushtimi i Kretës më 1669. Gjatë në ikonografinë e kësaj periudhe, Madhe ata paraqiten me 311 shenj-
si figurën e Shën Nikodhim Vith- kësaj periudhe gjithë ikonografët u është përdorimi i disa karakteri- torë, duke thyer rekordin në Mana-
kuqarit, Shën Joan Kukuzelit, Shën larguan nga Peloponezi dhe filluan stikave të shkollës së Kretës. Këto stirin e Kseropotamit me pikturi-
Joan Vladimirit etj. të ushtrojnë aktivitetin e tyre në karakteristika shfaqen pikërisht në min e 500 shenjtorëve. Gjithë ky
Kujdesin më të madh në pikturë pjesën veriore të Greqisë. Por gji- disa tipare antiklasike dhe shfaqen repertor është një pasuri e vërtetë,
të dy vëllezërit Athanas dhe Kon- thashtu një pushtim tjetër pikërisht mjaft dukshëm në Greqinë veriore, që të dy vëllezërit Zografi u lanë
standin Zografi e tregojnë në plas- nga Venetiku solli shumë ndryshime ku, siç shkrova më sipër, ushtronin fëmijëve, d.m.th pasardhësve të
ticitet dhe në dizenjo. Zbukurimet e gjatë kësaj periudhe. Tashmë po- aktivitetin e tyre shumë ikonografë artit të tyre.
shumta në veshje bëjnë që draprinjtë pullsia e Ballkanit ishte e ndarë në nga Kreta.
SHKURT 2009
Do të ishte mirë që njeriu të kishte ngelur
në atë lavdi të cilën e zotëronte pranë Perëndisë
në Parajsë. Atëherë kishte vërtet një lavdi
autentike dhe jo kallpe, një madhështi reale.
Sepse do të madhështohej dhe do të lartësohej
nga fuqia e Perëndisë, do të shkëlqente nga
urtësia hyjnore dhe do të ngazëllohej me jetën
e përjetshme dhe me të mirat e saj.
Por njeriu, dëshirën që kishte për lavdinë hyj-
nore e ndryshoi, meqë shpresonte se do të shi-
jonte një lavdi më të madhe. Në këtë mënyrë
arriti në një gjendje që nuk i përshtatej “masës”
së tij, prandaj humbi edhe atë që kishte mundësi
të ruante. Nga ajo kohë përulësia - le të mos
mendojë njeri se mund të fitojë ndonjë lloj lavdie
nga ana e tij, por le të kërkojë më mirë vetëm
lavdinë e Perëndisë - është një përjetim shpë-
timtar dhe një rrugë për t’u kthyer në gjendjen
fillestare të tij. Sepse, me bazë përulësinë, do
të korrigjojë rëniet e tij, do të shërojë sëmundjen
e vet, do të rendë pas porosisë së shenjtë që i
dha Perëndia.
Por djalli, që e mashtroi njeriun me shpresën
e lavdisë së gënjeshtër, nuk resht së sfiduari
atë me të njëjtat ngacmime dhe gjen mijëra
mënyra dhe ligësi për t’ia arritur qëllimit të tij.
Kështu, i tregon njeriut se paratë e shumta janë
një gjë shumë e madhe. E nxit të drejtohet dhe
të mendojë vetëm për paratë me të gjithë për-
kujdesjen e tij dhe tërë përpjekjen që ka në dispo-
zicion. Por e dimë mirë se paraja sjell një lavdi
të kotë dhe të papërfillshme dhe një rrezik të
tmerrshëm shpirtëror tek njeriu.
Me të vërtetë, përkujdesja që njeriu të fitojë
shumë para, e çon atë drejt pangopësisë. E fitimi
i tyre nuk sjell një lavdi të vërtetë, por e verbon
dhe çon drejt mendjemadhësisë dhe i krijon
shpirtit një sëmundje të ngjashme me inflamacio-
nin. Ashtu si tumori është i rrezikshëm për tru-
pin, një shenjë jo e mirë shëndetit, por është një
masë tumorale malinje dhe e rrezikshme, fillimi
i dhembjeve dhe shkak i vdekjes, e njëjta gjë është
edhe kryelartësia për shpirtin.
Sigurisht, mendjemadhësia dhe të lartësuarit
e vetes nuk lindin vetëm nga paraja dhe nga
pasuria. As nuk ndodh që njerëzit të mburren
vetëm për shkak se ia kalojnë mirë dhe kanë
rroba luksoze. Por bëhen mendjemëdhenj edhe
kur u shtrojnë tryeza të shtrenjta, ushqime të
Për Kreshmën e Pashkëve duhet të dimë se:
- Si rregull, gjatë saj nuk hahet mish, peshk,
bulmet, vezë.
- Peshk hahet vetëm më 25 Mars, e
kremtja e Ungjillëzimit dhe në të Dielën e
Dafinave.
- Lejohet ngrënia e “frutave të detit”.
- Kur është e mundur kreshma mbahet
pa ngrënë vaj ditët e javës (ose të paktën të
NGJALLJA
Mbi përulësinë
Nga Shën Vasili i Madh
shijshme ose kur mbajnë rroba shumë të
shtrenjta, kur ndërtojnë shtëpi të mëdha luksoze
dhe i pajisin ato me shije ose kur i shoqërojnë
shumë lajkatarë dhe shërbëtorë.
Por mbi të gjitha mburren dhe bëhen me-
ndjemëdhenj kur ngjiten në pozita të nderuara.
Nëse populli i zgjedh për ndonjë ofiq, nëse u jep
ndonjë parësi ose i voton për një pozitë të lartë,
atëherë mendojnë se kanë kapërcyer natyrën
njerëzore dhe se janë ngjitur në retë. Prandaj
edhe njerëzit e tjerë i konsiderojnë më inferiorë,
sepse ndodhen nën pushtetin e tyre dhe kreno-
hen përpara atyre që ua dhanë këtë ofiq. Pra,
tregohen mendjemëdhenj ndaj atyre që iu dhanë
vlerë me anë të votës së tyre. E kështu, kjo tre-
gon se këta janë në një gjendje çmendurie, sepse
mbështeten në lavdinë që është gjëja më e
paqëndrueshme dhe se vetë ëndrra, ngaqë duan
të vishen me lavdinë që është me e gënjeshtërt
dhe e rreme se edhe nga ajo që përjetojmë në
ëndrrat tona gjata natës.
... Herë të tjera, njerëzit mburren me fuqinë
e duarve, shpejtësinë e këmbëve të tyre, buku-
premteve dhe të mërkurave), ndërsa të
shtunave dhe të dielave përdoret gjithmonë
vaji (me përjashtim të së Shtunës së Madhe).
- Verë pihet vetëm të shtunave dhe të
dielave.
- Kushdo që ka probleme shëndetësore
apo të tjera, që nuk e lejojnë ta mbajë kre-
shmën, duhet të bisedojë me atin shpirtëror.
9
rinë trupore, cilësi që një sëmundje i shkatërron
dhe koha i nënvlerëson. Njeriu krenohet me këto
se nuk e ka parasysh dhe as nuk e kupton fjalën
e vërtetë të Shkrimit që thotë: “njeriu është si
bari dhe lavdia njerëzore mban aq sa edhe petali
i lules. Bima thahet dhe menjëherë i bie përtokë
edhe lulja” (Isaia 40:6-7).
... Nga sa thamë asnjë njeri me tru dhe i
zgjuar nuk duhet të ketë një ide të madhe dhe
nuk duhet të mburret për urtësinë dhe diturinë
e tij dhe as për ato që folëm pak më parë, pra
për pasurinë, ofiqet etj. Por është e dobishme
për atë të jetë në një mendje me këshillën që
Shpirti i Shenjtë jep, nëpërmjet profeteshës së
lumur Ana dhe profetit Jeremia, i cili thotë: “Le
të mos mburret i dituri për diturinë e tij, as i forti
për fuqinë e tij, as i pasuri për pasurinë e tij” (1
Mbret. 2:3. Jerem. 9:23). “Po për këtë le të
mburret njeriu” - na thotë përsëri Shpirti i Shenjtë
- “le të mburret se është i aftë të njohë Zotin”
(Jeremia item).
Kjo është lavdia e vërtetë e njeriut, ky është
lartësimi dhe madhështimi i vërtetë: të njohë atë
që është me të vërtetë e madhe, të njohë Perë-
ndinë, të bëhet një me Atë dhe të kërkojnë lavdi
nga lavdia e Tij.
... Por si do të lëmë një herë e mirë mendje-
madhësinë shkatërruese që lind nga ideja e ma-
dhe që kemi për veten, për të arritur në përulësi-
në shpëtimtare? Le të ushtrohemi në përulësi
me çdo mënyrë dhe le të mos neglizhojmë asgjë,
duke pasur parasysh se një gjë e tillë nuk do të
dëmtojë kurrë shpirtin tonë. Se shpirti i ngjan atyre
që mendon dhe me ato tregohet dhe shfaqet. Merr
formën e atyre që kryen dhe me ato përshtatet.
Tek ty, o vëllai im, paraqitja dhe veshja, të
ecurit dhe të qëndruarit tënd, mënyra e të
ushqyerit dhe përgatitja e krevatit tënd, shtëpia
jote dhe mobiliet e saj, të gjitha le të jenë të
ndikuara dhe prirura drejt përulësisë. Madje
edhe fjala jote dhe kënga që ke për të psalur,
bisedimi tënd me të afërmin, të orientohen për
nga përulësia dhe jo nga krenaria.
Të lutem, bëje për mua, të mos përdorësh
mënyra filozofike dhe sofiste në të folurën tënde,
as mos psal për të treguar veten tënde se sa i
zoti je, as mos fol me krenari dhe mburrje, por
në të gjitha lëvizjet të ulësh tonet e krenarisë.
(vijon në faqen 10)
Për më tepër informacion rreth
KISHËS ORTHODHOKSE AUTOQEFALE
TË SHQIPËRISË
vizitoni faqen tonë të internetit
www.orthodoxalbania.org
ose na kontaktoni në
orthchal@orthodoxalbania.org
10 NGJALLJA SHKURT 2009

(vijon nga faqja 9) mos ushtrosh pushtet tiranik mbi

Të jesh i mirë me miqtë e tu, i
butë dhe i dashur me shërbëtorët, i
patëkeq me vëllezërit e tu inatçorë
dhe të vrazhdë, njeridashës me ata
që vuajnë dhe janë në nevojë.
Të lutem, të ngushëllosh ata që
vuajnë, të vizitosh ata që ndodhen
në hidhërime. Mos përbuz kurrë
njeri. Të jesh i ëmbël kur flet me
vëllezërit, i këndshëm në përgjigjet
e tua, pozitiv, i afruar me të tjerët.
Të mos i thurësh lavdërime
vetes sate, as të nxitësh të tjerët të
të lavdërojnë.
Të mos pranosh prej njeriu fjalë
të pahijshme dhe të pavenda dhe
të mbulosh, sa më shumë që
mundesh, përparësitë e tua.
Të arrish të qortosh veten tënde
për mëkatet e tua dhe të mos
presësh qortimet e të tjerëve. Në
këtë mënyrë do të imitosh të
drejtët, të cilët ishin të parët në
Mbi përulësinë
Nga Shën Vasili i Madh
akuzimin e vetes së tyre për fajet
që kishin bërë. T’i ngjasosh Jovit
që nuk pati turp të rrëfente përpara
të gjithëve mëkatet që kishte bërë.
Të mos jesh i ashpër në qortimet
e tua dhe të mos qortosh të tjerët
me ngutje dhe me pasione, sepse
një gjë e tillë është paturpësi. As
të dënosh vëllain tënd për gabimet
e tij të vogla sikur të jesh ti më i
sakti në drejtësi.
Të jesh i dhembshur dhe të pra-
nosh ata që bien në faje, t’i ndihmosh
të formohen nga ana shpirtërore,
“duke pasur kujdes gjithmonë”, siç
na thotë apostull Pavli, “se mos biesh
edhe ti vetë në tundim” (Gal. 6:1).
Të përkujdesesh që të mos
lavdërohesh prej njerëzve. Lëri të
tjerët të ëndërrojnë dhe të shkojnë
pas lavdisë. Nëse sigurisht dëshi-
ron të imitosh Krishtin, që thotë:
“Humb rrogën e tij nga Perëndia,
ai që bën të mirën me qëllim që ta
shikojnë të tjerët dhe ta admirojnë
njerëzit, sepse ky nder që merr,
është shpërblimi i vetëm që do ma-
rrë për çfarë ka bërë” (Matth 6:2).
Mos e dëmto veten tënde, duke
dashur të dukesh ndër njerëzit.
Perëndia është Spektatori i madh.
Prandaj ki vetëm një ambicie: të të
nderojë Perëndia, i Cili na fal një
rrogë të shkëlqyer.
U denjësove të nderohesh me
detyrën e qeverisjes dhe të afrohen
shumë njerëz dhe të lavdërojnë? Ti
të ndihesh i barabartë me ata që
ke nën vete, të mos sillesh si push-
tetar, siç bëjnë ata të botës dhe “të
ata që të janë dhënë që ti kullo-
sësh” (1Pet. 5:3). Se Zoti tha se
“ai që dëshiron të jetë i pari, duhet
të jetë shërbëtori i të gjithëve”
(Mark. 10:44).
Pra në këtë mënyrë dashuro
përulësinë njësoj sikur të jesh i da-
shuruar marrëzisht pas saj. “Duaje
përulësinë dhe ajo ka për të të
lavdëruar” (Fjalët e Urta 4:6). Kë-
shtu do të shkosh me siguri drejt
lavdisë së vërtetë, engjëllore,
hyjnore. Për më tepër Krishti do
të të njohë si nxënësin e Tij në faqe
të engjëjve dhe ka për të të lavdë-
ruar nëse ti imiton përulësinë e Tij,
pasi vetë thotë: “Mësoni nga unë
se jam i butë dhe i përulur në zemër
dhe do të gjeni prehje në shpirtrat
tuaj” (Matth. 10:44).
Atij i takon lavdia dhe fuqia në
jetë të jetëve. Amin.
Përktheu Todi Bendo

Perpetua dhe ata që ishin me të, Biografinë tij e shkroi Tarasi i Konstandinopojës (25 shkurt)
martirë (1 shkurt) dhjaku i tij, më vonë patri-
arku i Konstandinopojës
Mbaruan më 202 në Kartagjenë, në bregdetin verior
të Afrikës. Historia e tyre u shkrua pjesërisht nga Perpe- shën Ignati (23 tetor). Tara-
tua, katekisti i tyre Satiri dhe apologjeti e bashkëkohësi si ishte xhaxhai i Fotit të
Tertiliani. U kapën si katikumenë. Vivia Perpetua (latinisht Madh (6 shkurt). Lindi rreth
= e gjallë vazhdimisht), 22 vjeçe, vinte nga një fis aristo- vitit 730 nga patricët shpre-
kratësh në një qytet afrikan. Kishte një foshnjë nga burri sëtarë Gjergji, gjykatës dhe
i saj, nga i cili duket se ishte ndarë, sepse ishte idhujtar. Efkratia. Ai u arsimua dhe
Saturnini (= Kronosi) ose Satornili dhe Sekundi (= i dyti) mori një kulturë mjaft të gje-
ishin të rinj në moshë ashtu si edhe skllevërit e Perpetos, rë, ndaj u dallua si Kryese-
Refkati dhe Felicitata (= shumë e lumtur), me sa duket kretar i mbretërve Konsta-
ishte e shoqja e Refkatit, e cila ishte shtatzënë. Grupit iu ndin VI (790-797) dhe Irini për pajtimin me Kishën nit (797) u çlirua dhe baritoi
shtua edhe Satiri që t’i mbështeste. Katikumenët u (780-802). Pa dëshirën e tij, Perëndimore. Iu kundërvu në paqe deri në fund të jetës.
pagëzuan brenda në burg. Tri herë shkoi atje i ati i Perpe- edhe pse nuk ishte klerik, u mbretërve për hir të një të Kur po jepte shpirt largoi
tos që ta bindte të kthehej në paganizëm. Lutej për hirin e zgjodh dhe u hirotonis patri- dënuari padrejtësisht, derisa me turp demonët që e aku-
foshnjës së saj, të pleqërisë së tij ose e kërcënonte. Madje ark më 25.12.784. Duke qenë e shpallën të pafajshëm, por zonin me gënjeshtra. Gjatë
një herë i inatosur u sul që t’i nxirrte sytë… Shenjtorja di- mik i ikonave, u përpoq dhe më tepër iu kundërvu për varrimit të tij mbarëpopullor
kur kishte patur një vizion: një shkallë me thika dhe ganxha u mblodh Sinodi VII Ekume- hir të moralit: kur Konstandi- (25.2.806) perandori Niqi-
që shqyenin ata që ngjiteshin me plogështi, ndërsa poshtë nik në Nikea (787), që dënoi ni dëboi gruan e vet (796), që fori I (802-811) mbuloi me
priste rastin e volitshëm dragoi. Ajo u ngjit e ftuar nga kate- ikonoklazmën. Tarasi ishte të martohej me oborrtaren mantelin e vet mbretëror lip-
kisti dhe u gjend në kopshtin e mrekullueshëm (Parajsë), Theodhota, mbajti qëndrim sanin e tij, që u varros në ma-
kryetari i Sinodit. Asketik, i
ku e mikpriti një plak gjigant i respektueshëm (Perëndia)! të rreptë ndaj tij, sa e futën nastirin e tij. Vaji i kandilit
përulur, didaktik, i dhemb-
Ajo pa se e mundi dhe fitoi mbi egjiptianin (djallin). Kate- në arrest shtëpie. Reaguan të varrit shëronte të demoni-
shur, themeloi një spital të
kisti, ashtu si Perpetua, pa një vizion sikur të dy bashkë u
famshëm dhe një azil për të dhe besimtarët, me në krye zuar dhe të sëmurë si p.sh.
futën në kopsht dhe aty takuan martirët e mëparshëm.
varfrit. Herë pas here ai vetë studitët, shën Platonin (4 prill) gra me hemorragji që, duke
Në burg Sekundi vdiq dhe Felicitata lindi, ndërsa gardiani
u shërbente të vobektëve. dhe shën Theodhorin (11 nën- u hequr si eunuke u futën
u bë i krishterë falë sjelljes së të dënuarve. Martirët u nde-
Ngriti në Bosfor një manastir tor), të cilët dhe u ndëshkuan fshehurazi në manastirin e
shën me gëzim me bishat. Perpetua nuk kishte lejuar që
ta vishnin me rrobat priftërore pagane, siç ishte zakoni. privat, “punishte” virtyti. për këtë. E qortuan edhe Tara- tij, ku nuk lejoheshin femrat.
Një ari dhe një leopard u sulën kundër burrave, një mështje- Shfarosi “simoninë” (hiroto- sin, sepse nuk kishte dënuar Më 1018 lipsanin e shenjtë
rrë e egër kundër grave. Përpetua, në ekstazë, nuk i ndjeu nisjet përkundrejt parave) - celebruesin e kurorëzimit, prift e vodhën venedikasit. Ruhet
goditjet e brirëve. Spektatorët në amfiteatër kishin kërkuar “Pidalioni” (= Timoni) për- Josifin, por kur ai më vonë një Omeli e tij për Hyrjen e
falje për gratë, por pastaj ndërruan mendje. Kështu të mban një letër të tij që ka e zhveshi, e lavdëruan. Pas Virgjëreshës në Tempull.
pestëve iu prenë kokat pasi u puthën me njëri - tjetrin. lidhje me çështjen. U kujdes shfronëzimit të Konstandi- Atë Justini
SHKURT 2009 NGJALLJA 11

Dikush mendon për ju Kalendari i

Ky është titulli i një prej projek- fituesit e këtij projekti. Ndër ta ki- llëzonin e recitonin poezi për të ftu- Liturgjive Hyjnore,
teve të zyrës Diakonia Agapes, të shte fëmijë romë, fëmijë nga fa- arit dhe bashkëmoshatarët e tyre. MARS 2009
Kishës Orthodhokse Autoqefale të milje të varfra, me prindër të divor- Për vitin 2008 dhuratat u mu- 1 E DIEL † TË LIDHURIT
Shqipërisë, i cili merr jetë çdo fund cuar, fëmijë me aftësi të kufizuara, ndësuan nga kontributi i Kishës E DJATHIT. Oshdg. Evdhokia,
viti. Qëllimi i tij është të ofrojë një apo fëmijë nga familje të ngujuara Orthodhokse të Amerikës, Shoqa- Andonina.
dhuratë simbolike me ëmbëlsira për shkak të gjakmarrjes. tës “Besa” Miqtë e Shqipërisë, si dhe 2 E Hënë E Bardhë. Dësh. Isihi
dhe lodra për fëmijë në nevojë, duke Rreth 900 dhurata u përgatitën nga kontribute individuale. senator e Eftalia. (Fillon Kreshma.)
iu shprehur atyre dashurinë dhe për- dhe u shpërndanë gjatë muajit Edhe pse me vlerë të kufizuar 3 E Martë E Bardhë. Dësh.
kujdesjen për të cilat ndiejnë mu- dhjetor 2008. Zyra Diakonia Aga- monetare, kjo dhuratë është një Eftropi, Kleoniku. Hierod.
ngesë sidomos me rastin e festës pes punoi me kujdes për përzgje- Theodhoriti.
mesazh i rëndësishëm për miqtë
së Krishtlindjeve dhe Vitit të Ri. dhjen e dhuratave në përshtatje me 4 E Mërkurë † Osh. Gjera-
tanë të vegjël më në nevojë. Ai u
Si çdo vit, edhe në 2008-ën u moshën e fëmijëve dhe aftësitë e tregon atyre se ngrohtësia dhe simi në Jordan. Dësh. Pavli dhe
bashkëpunua me institucione të tyre. Për paketimin dhe shpërndar- dashuria shprehet edhe me një Juliana.
ndryshme, si Bashkia e Tiranës, dy jen kjo zyrë pati ndihmën e vlef- gjest të vogël por shumë kuptim- 6 E Premte † Të 42 dësh. e
shkolla për fëmijë me aftësi të kufi- shme të disa të rinjve vullnetarë plotë. Edhe ju mund të bëheni pjesë Amorit (Aeti, Melisini etj.).
zuara (në Tiranë dhe Durrës), Zyrën nga Qendra Studentore e Kishës. e projektit “Dikush mendon për ju”, (I e Akathistit)
e Fëmijëve të Kishës sonë si dhe Shpërndarjet e dhuratave u duke kontribuar që nga ky moment 7 E Shtunë † Mrek. e grurit e
me shoqata dhe organizata të ndry- bënë në kuadër të festave të orga- për të rritur numrin e fëmijëve të Shën Theodhorit. Hierod.
shme joqeveritare të cilat mirëpre- nizuara nga institucionet e ndry- cilët bëhen përfitues në këtë pro- Efremi, Evgjeni etj.
sin dhe strehojnë fëmijë në nevojë. shme në të cilat fëmijët shprehën jekt. 8 E DIEL † I KRESHMËS
Në këtë mënyrë u identifikuan për- talentet e tyre ndërsa këndonin, va- Zyra D.A. (E Orthodhoksisë). Theofi-
lakti i Nikomedisë.
9 E Hënë † Të 40 dësh. e Se-
bastisë (Viviani etj.). Qesari
mjek. (Hahet vaj e verë.)
11 E Mërkurë † Sofroni i Je-
rusalemit. Mbret/sha Theodho-
ra e Artës.
13 E Premte † Transf. i lips.
të Niqiforit të Kon/pojës. Ep.
Mario. (II e Akathistit)
14 E Shtunë † Osh. Benedikti.
Omol. Efskimi i Lampsakës.
15 E DIEL † II KRESHMËS
(Grigor Pallamai). Ap. Ari-
stovuli nga të 70-t.
18 E Mërkurë † Qirili i Jeru-
salemit. Dësh. Eduardi, princ i
Anglisë.
NJOFTIM 20 E Premte † Osh. vrarë në
Që prej vitit 2001 në Qendrën e Gjuhës Greke, që duan të mësojnë gjuhën greke apo të përmirësojnë Manastirin e Sh. Savës. (III e
në Tiranë zhvillohet provimi për certifikimin e gjuhës njohuritë e tyre në këtë fushë, pranë Qendrës së Akathistit)
greke. Kjo certifikatë jepet nga Qendra e Gjuhës Gjuhës Greke në Tiranë do të zhvillohen edhe kurse 21 E Shtunë † Omol. Jakovi.
Greke dhe është e njohur zyrtarisht nga Ministria e me metoda bashkëkohore të ardhura nga Greqia dhe Dësh. Filimoni e Domnini. Osh.
Arsimit të Greqisë dhe njihet në të gjithë botën. nga pedagogë me eksperiencë shumëvjeçare në Serapioni.
Provimet jepen për katër nivele të ndryshme A, mësimdhënie si edhe me kualifikime të shumta në 22 E DIEL † III KRESHMËS
B, C, D, të cilat përdoren në drejtime te ndryshme. fushën e gjuhës greke. Këto kurse do të finalizohen (Falja e Kryqit). Hierod. Vasili.
P.sh. me certifikatën e nivelit të tretë mundet të me dëshmi zyrtare dhe të njohur. Natyrisht që 25 E MËRKURË † Ungji-
regjistrohesh në universitet në Greqi, duke mos pasur personat të cilët do të ndjekin këto kurse do të jenë të llëzimi i Hyjlindëses (Vangje-
nevojë për të kryer një vit studime për gjuhën greke. aftë për të dhënë edhe provimin e certifikimit të gjuhës lizmoi). (Hahet vaj, verë, peshk.)
Regjistrimet për provimin janë në periudhën 2 në bazë të niveleve që ata vetë kanë interes. 27 E Premte † Dëshg. Ma-
shkurt deri më 23 mars 2009. Për informacione më të detajuara interesohuni pranë trona në Selanik. Dësh. Filiti e
Kurse provimet janë në muajin maj. Institutit të Formimit Profesional “Frymë Dashurie” Lidia. (IV e Akathistit)
Pranë Qendrës së Gjuhës Greke në Tiranë do të Rr. e Durrësit, Pallatet Komfort 28 E Shtunë † Ap. Herodioni
zhvillohen kurse parapërgatitore sipas niveleve nga (Përballë Pallatit të Sportit “Asllan Rusi”) nga 70-t. Osh. Ilarioni i ri, Isiki
pedagogë me eksperiencë shumëvjeçare në mësim- në Jerusalem.
Tel: 04 22 55 207; Cel 069 20 95 010; email:
dhënie, si edhe me kualifikime të shumta në fushën ifp_fd@atnet.com.al 29 E DIEL † IV KRESHMËS
e gjuhës greke. dhe ifp_fd@hotmail.com (J. i Shkallës). Hierod. Marku
Për t’iu ardhur në ndihmë edhe personave të tjerë i Arethusës.
12 NGJALLJA
Fronëzohet Patriarku i Ri i Rusisë
Apel i Presidiumit të Konferencës Evropiane të Kishave
për kthimin e vendeve të shenjta në Shqipëri
Konferenca Evropiane e Kishave (KEK), përmbledh rreth 120
kisha Orthodhokse, Protestante, Anglikane dhe Katolikë të
Vjetër nga të gjitha vendet e Evropës, së bashku me 40 shoqata
të asociuara. KEK u themelua në vitin 1959 dhe ka zyra në
Gjenevë, Bruksel dhe Strasburg. (http://www.cec-kek.org)
Presidiumi i Konferencës Evropiane të Kishave (KEK) aprovoi
të martën, 10 shkurt 2009, deklaratën e mëposhtme:
Presidiumi i Konferencës Evropiane të Kishave (KEK), i mbledhur
nga 8-10 shkurt, në Manastirin e Shën Vlashit, Durrës, i mikpritur
nga Zëvendëspresidenti i KEK, Fortlumturia e Tij, Kryepiskopi i
Tiranës dhe i gjithë Shqipërisë Anastasi, shpreh mirënjohjen për
mundësinë që iu dha për të njohur arritjet e Kishës në këta 18 vjet.
Presidiumi falënderon me gëzim Perëndinë për ringjalljen e Kishës
Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë që me rrëzimin e komunizmit,
në vitin 1991.
Presidiumi konstaton se në Shqipëri po zhvillohet një shoqëri demokra-
SHKURT 2009
Më 27 janar, me një shumicë të konside-
rueshme votash, Mitropoliti 62-vjeçar i Smo-
lenskut, Kirilli, u zgjodh Patriarku i 16-të i
Moskës dhe i gjithë Rusisë.
Shërbesa e Fronëzimit u krye më 1 shkurt,
në Katedralen e Krishtit Shpëtimtar, në Moskë,
e rindërtuar madhështore pas shkatërrimit në
kohën e Stalinit.
Në ceremoni morën pjesë mijëra besimtarë,
klerikët e lartë rusë, kryepiskopë e përfaqësues
nga Kishat e tjera Orthodhokse, përfaqësues
nga Kishat e tjera të Krishtera, politikanë më
të lartë të Rusisë dhe të rajonit etj. Kisha jonë
u përfaqësua nga një delegacion i kryesuar nga
Kryepiskopi Anastas.
Patriarku Kirill, me origjinë nga Shën
Petërburgu, lindi në një familje klerikësh të
përndjekur nga regjimi, gjyshi i tij prift, kaloi
shumë kohë në burgjet staliniane. Ai është
dalluar për kontributin e tij jo vetëm brenda
Kishës Orthodhokse Ruse, por edhe në planin
ndërkombëtar, si përfaqësues për shumë
dekada në organizmat ndër të krishtera dhe
veprimtaritë ndërfetare. Kjo u pasqyrua edhe
në përshëndetjet e shumta nga e gjithë bota e
krishterë, si nga Papa Benedikti XVI, Këshilli
Botëror i Kishave, Konferenca Evropiane e
Kishave etj.
Në fotot: Lart Patriarku Kirill gjatë Shërbe-
sës së Fronëzimit dhe poshtë me përfaqësuesit
e Kishave Orthodhokse dhe klerikë të lartë.
tike dhe se liria e besimit tashmë është e mundur për të gjithë njerëzit.
Ai falënderon për mundësinë që iu dha për të mësuar për lirinë e
adhurimit, zhvillimin e edukimit, shërbimet shëndetësore dhe ringritjen
e kishave dhe manastireve.
Presidiumi shprehu kënaqësinë për Marrëveshjen zyrtare të Qeverisë
me komunitetet fetare dhe njohjen e rolit publik të feve në shoqëri, në
përputhje me Kushtetutën e Shqipërisë të vitit 1998.
Megjithatë, Presidiumi shpreh shqetësimin e tij që edhe pas
tetëmbëdhjetë vjetësh demokraci ende nuk iu janë kthyer kishave dhe
komuniteteve të tjera fetare shumë nga pronat e konfiskuara gjatë
komunizmit. Kjo duhet të nxisë Qeverinë Shqiptare t’i kushtojë një
vëmendje serioze kthimit të kësaj pasurie tek pronarët e ligjshëm.
Presidiumi i kërkon Qeverisë të marrë pa vonesë në konsideratë,
rikthimin e të gjitha vendeve të shenjta - manastire, kisha, xhami,
teqe - së bashku me tokat që u përkasin, në bazë të fakteve që
ekzistojnë në protokollet zyrtare të bëra në kohën e konfiskimit.