1.micrococcaceae:pripadnici porodice, uzgojna I morfoloka svojstva, imbenici virulencije, rezistencija, stafilokokne infekcije, epidemiologija?

porodica Micrococcaceae-rod Staphylococcus -gram pozitivni, ne sporogeni -koki u grozdastim nakupinama -fakultativni anaerobi, katalaza pozitivni -razliito pigmentirani pa se zbog toga djele u dvije skupine prema koagulaciji plazme (KPS (S. aureus) I KNS (S.epidermidis) -nakon diobe ostaju u grozdastim nakupinama -iroko rasprostranjen na tjelesnim povrinama ovjeka, sisavaca I ptica, halofil, osjetljiv na dezinficijense I antiseptike -imbenici virulencije-protein A-vezan je na peptidoglikan st stjenke-vee se na humani Ig koji ga obavije te su onda stafilokoki neprepoznatljivi imunolokom sustavu; kapsula, st stjenka, adhezivi, tvorba toksina-toksini sindroma tox oka, eksofolijatini, enterotoksini Multifaktorijalna virulencija ekstracelularnim enzimima-hijaluronidaza, nukleaza, lipaza, proteaza, aktivator plazminogena -toxsini i enzimi-koagulaza(aktivira protrombin)-titi od fagocitoze alfa hemolizin(hemoliza)nekroza koe leukocidin(ubija polimorfonuklearne leukocite) enterotoksin(trovanje hranom) eksfolijatin (nekroza intercelularne veze epidermalnih stanica) -rezistencija-otporni su na peniciline, cefalosporine, karbapename, monobaktame zbog beta laktamaze -infekcije:infekcije koe I mekih tkiva, pneumonija, endokarditis, meningitis, alimentarna toxoinfekcija, toksini ok, epidermoliza, dermonekroza -vrsta S.saprophyticus-infek mokranog sustava u mladih djevojaka, nespecifian uretritis u mukaraca -epidemiologija-30-50% su zdrave kliconoe; bolnike infekcije; ruke, zrak, predmeti

2.Streptococcaceae: antigena svojstva, seroloke skupine, virulencija, patogeneza, epidemiologija porodica Streptococcaceae-rod Streptococcus Vrste-S.pyogenes, S.agalactiae, S. viridians grupa, S.pneumonia -antigena struktura-peptidoglikanski sloj vee se s jedne strane na citoplazmatsku opnu(fosfolipidi I protein)a sa druge strane kovalentno je vezan na C-ugljikohidrat (grupno specifian antigen koji odreuje antigenske tipove unutar grupe beta hemolitikog streptokoka) -protein T, R I G se nalaze na povrini st stjenke I odreuju antigenske tipove unutra grupe protein G ima zatitnu ulogu jer se vee na Fc imunoglobulina kao strani antigen -protein F ima afinitet za fibronektin -protein M ima vanu ulogu u patogenezi bolesti (antifagocitno djelovanje-neg nabojem N kraja odbija fagocite) -stanica streptokoka obavijena je kapsulom graenom od hijaluronske kiseline kao I vezivno tkivo ovjeka pa se prema njoj ne stvaraju antitjela-antifag djelovanje Streptokoki grupe A, B, D i G su najee uzronici bolesti ovjeka. Ova se podjela u grupe temelji na ekstrahiranim specifinim ugljikohidratima, tzv. C-supstancama - Serologija je dio medicine koji se bavi prouavanjem pojava koje nastaju pri kontaktu antigena i antitijela, te takve rezultate primjenjuje u dijagnostike svrhe svi streptokoki pojedine grupe posjeduju grupno-specifini polisaharid koji reagira s grupnim antiserumom, dok neki streptokoki ne posjeduju ove supstance Sero A-S. pyogenes (tonzilofaringitis, erzipel, arlah, reum groznica, akutni glomerulonefritis)-beta hemoliza Sero B-S.agalactiae-(puerperalna sepsa, endokarditis, neonatalne infekcije)-alfa, beta, gama hemoliza Sero D-S. bovis, S.equinus-(bakterijemija)-alfa I gama hemoliza Ost-sepsa, apsces, meningitis , endokarditis

-virulencija-toksini I enzimi-streptolizin o(hemoliza-antigen) -streptolizin s (hemoliza-nije antigen) -streptokinaza(liza fibrinskih naslaga aktiviranjem serumskog plazminogena-antigen) -DN-aza (depolimerizacija DNA) -hijaluronidaza(razaranje vezivnog tkiva-initelj invazivnosti) -eritrogeni toxin (egzotoxin-lizogeni antigen) -patogeneza-impetigo(infekcija koe-kod male djece), erzipel(lokalna infekcija koe kod odraslih), skarlatina, nazofaningitis, tonzilitis, streptokokna angina, endokarditis, pneumonija -epidemiologija:kapljine infekcije, kolonizacija koe I sluznica, razvoj impetigo u loim higijenskim uvjetima, bolnike infekcije

3.Uloga mikroba u razvoju karijesa -Uslijed znatnog patogenog potencijala kojeg posjeduju neke vrste mikroorganizama nastaje karijes zuba, veza je pronaena izmeu bakterija Streptococcus mutans (SM), lactobacilli (LB) i zubnog karijesa Openito, u ustima su najbrojniji Gram- pozitivni koki i to: Streptococci, Stafilococci i Mikrococci; zatim Gram- pozitivni tapii, a to su: Actinomyces i Lactobacilli; te Gramnegativni koki kao Veillonella i Gram- negativni tapii Bacteroides Najzanimljiviji je S. mutans jer moe proizvoditi vei broj ekstracelularnih ugljikohidratnih polimera koji se lijepe za zubnu povrinu, a na njih prianjaju bakterije. Smatra se bakterijom koja izaziva inicijalnu karijesnu leziju Zubni kvar se razvija prvo kao demineralizacija cakline zbog djelovanja kiselina. U drugoj fazi djelovanjem bakterija se otapa razmekali ostatak. Iako je vie vrsta bakterija povezano s karijesnim lezijama, oito je da su Streptococcus mutans i lactobacilli najvaniji zubni patogeni Streptococcus mutans prepoznatljiv je pomou dva ugljikohidratna antigena u staninim stijenkama koji su vani za adherenciju bakterije na povrinu zuba. Potvrena je korelacija

izmeu intenziteta zubnog kvara i broja bakterija u slini (Streptococcus mutans i Lactobacillus acidophilus), te stvaranja kiseline pri inkubaciji glukoze u slini Broj Streptococcus mutans-a i laktobacila je glavni bioloki faktor koji se smatra indikatorom budueg karijesa

4.Bacillus: pripadnici roda, uzgojna svojstva i morfologija, virulencija, patogeneza bedrenice, oblici bolesti, epidemiologija i prevencija, bioterorizam Vrste:B. cereus, B.anthracis, B.stearothermophilus, B.alvei, B.thuringiensis -sporogeni, aerobni, gram pozitivni bacilli, pokretni sojevi zbog peritrohijalnih flagella, rastu na obinim hranjivim podlogama, KA pri 37 stupnjeva -virulencija:1)kapsula-antifagocitna svojstva-zatita od proteolitikih enzima sisavaca(kapsula ima polimer D-glutaminske kiseline) 2)egzotoksin-proteolitiko djelovanje-toksin ima tri komponente:edematozni factor, protektivni factor, I letalni faktorpojedinano nisu otrovni ali kombinacija je opasna -patogeneza bedrenice:-bedrenicu uzrokuje bacillus anthracis prodor spore kroz kou ili mukozne membrane klijanje spore na mjestu ulaska elatinozni edem I kongestijaeksudat sadri polipeptid kapsule 12-36 sati nakon ulaska bakterije ili spore nastaje papula-pustula-NEKROTINI ULKUS mogue izljeenje antibioticima (ciprofloksacinom ili levofloksacinom) -pluni (udisanjem praine sa sporama) -smrtonosan - crijevni (nedovoljno termiki obraena hrana) oblik-smrtonosan -epidemiologija-najee oboljevaju goveda, ovce, konji-sepsa i uginue, zoonoza se prenosi sporama, mesari I veterinari su rizina skupina -bioterorizam-bioloki patogen u potanskom uredu u Washingtonu; sumnjiv prah u sjeditu UN-a u NY

5. Anaerobi i njihov uzgoj: Clostridium, Bacteroides, Fusobacterium, Peptostreptococcus -anaerobi mogu biti obavezni-striktni i umjereni aerotolerantni-fakultativni I mikroaerofilni

Striktni anaerobi-toksinost atmosferskog kisika, ne mogu rasti na povrini agara uz 0,5% kisika Umjereni anaerobi-podnose 2-8% kisika, Fakultativni anaerobi-rastu u anaerobnim I aerobnim uvjetima Mikroaerofili-ne rastu u aerobnim uvjetima, slabo rastu u anaerobnim BACILLACEAE-Clostridium-C. perfringens, C.tetani, C.botulinum, C.difficile PEPTOCOCCACEAE-Peptotreptococus MICROCOCCACEAE-Peptococus-P.magnus BACTEROIDACEAE-Bacteroides-B.fragilis, B.melaninogenicus -Fusobacterium-F.nucleatum, F.necrophorum

ACTYNOMICETACEAE-actynomices-a israelii BACTEROIDACEAE Bacteroides fragilis -fizioloka flora debelog crijeva ljudi I vagine u ena -polisaharidna kapsula otpornost na fagocitozu kapsula stimulira stvaranje apscesa st stjenka - minimalna endotoksina aktivnost izluuje beta laktamazu - otpornost na peniciline -lijeenje-kloramfenikol, metronidazol, klindamicin Bacteroides melaninogenicus I B. oralis fizioloka flora usne upljine, gornjeg probavnog sustava, dinog sustava I debelog crijeva Fusobacterium nucleatum I F.necrophorum ulcerozne lezije usne upljine, apsces usne upljine, Plaut-Vicentova angina -dugi vretenasti gram NEGATIVNI bacilli sporog rasta flora usne upljine, debelog crijeva, enskog spolnog sustava osjetljivi na peniciline PEPTOCOCCACEAE

Peptostreptococcus -gram pozitivni koki, katalaza negativni, flora usne upljine, debelog crijeva, enskog spolnog sustava osjetljivi na peniciline

Peptococcus magnus gram pozitivni u nakupinama, katalaza pozitivni manje virulentni od peptostreptokoka

6. Clostridium perfringens: virulencija, patogeneza plinske gangrene, drugi oblici bolesti CLOSTRIDIUM PERFRINGENS-uzronik tekih infekcija:plunih gangrene, mionekroze, apscesa mozga, sepse, nekrotizirajueg enteritisa, postabortalnih infekcija -gram pozitivni, sporogeni, nepokretni bacilli s kapsulom 7 tipova na temelju egzotoksina I vanstaninih enzima A tip najvaniji u ljudi C tip neonatalni nekrotizirajui enteritis (bolest crijeva) fizioloka flora debelog crijeva -uzgojna svojstva-KA I bujon, 18-46 stupnjeva anaerobno kompletnom hemolizom nastaje theta toxin a nekompletnom alfa toksinlecitinaza razara st membranu -toksini-alfa, beta, gama, delta, epsilon, theta theta toksin slian streptolizinu O (hemolitiki I nekrotizirajui te toxian za srani mii) ost toxini-hijaluronidaza, DNaza , proteaza, kolagenaza(digerira koagen potkonog tkiva I miia), enterotoxin(intracelularni, tox za probavni sustav) -infekcije: PLINSKA GANGRENA-za ivot opasna-razvoj infekcije zbog niskog redoks potencijala-fermentacija miinih ugljikohidrata-plin u potkonom tkivu ANAEROBNI CELULITIS-infekcija rane I okolnog subkutanog tkiva uz stvaranje plina (manje opasna od PG) ENDOMETRITIS-kriminalni abortus ATI-CP tip C zbog nedovoljne termike obrade grevi u abdomenu proljev

7. Clostridium tetani: morfoloka svosjtva, virulencija, patogeneza tetanusa, prevencija i profilaksa CLOSTRIDIUM TETANI-uzronik tetanus ili zlog gra -tanki, pokretni, gram pozitivni tapii s terminalno smjetenom sporom (spore otporne na dezinficijense, preivljavaju duugo, unitenje autoklaviranjem) anaerobni uvjeti ivota sadri proteolitike enzime antigeni I toxini (spec flagelarni antigen-zajedniki somatski antigen, egzotoksin-neurotoxian; tetanospozmin, toksoid) -patogeneza-bacili se razmnoavaju lokalno- nema stvaranja plina-tatanospazmin se izluuje na mjestu razmonoavanja irenje toxina motornim neuronima u CNS u kraljeninoj modini hvata se za stanice prednjih rogova I blokira kontrakcije miia INHIBICIJA OSLOBAANJA GLICINA SPAZAM teki oblici vezivanja toksina du modanog debla GENERALNI SPAZAM -TETANUS-infekcija preko rane, komplikacija kronine upale uha, inficiranje pupka novoroeneta predispozicijski imbenik je podruje s niskim redoks potencijalom lijeenje:aktivna imunizacija toksoidima, profilaktika upotreba antitoksina, penicillin, kirurke mijere-odstranjenje nekrotikog tkiva BOOSTER DOZA injiciranje dodatne doze toksoida prethodno imuniziranoj osobi koja je zadobila potencijalno opasnu ranu, injekcija antitoksina u drugu regiju tijela -suzbijanje-opa aktivna imunizacija tekui toksoid ili percipitirani sa Al(OH)3 1.poetna imunizacija djece u 1.godini ivota 2. Booster doza nakon ulaska u kolu 3.booster doza u razmacima 7-10 godina kombinacija tetanusnog toksoida s difterinim I pertusis- vakcinom

8. Clostridium botulinum i C. difficile: virulencija (toksini), botulizam CLOSTRIDIUM BOTULINUM-gram pozitivni sporogeni bacilli sa subterminalno smjetenom sporom (otporne spore-otpornost na toplinu se smanjuje s kiselim pH I visokim konc soli) spore brzo germiniraju u bazinom I neutralnom mediju unitavaju se autoklaviranjem mogu se razmnoavati u ranama I donjem probavnom sustavu djece -neurotoxini-toksin u spori se oslobaa za vrijeme rasta I autolize bakterije (8 antigeno razliitih toxina-grupe od A-H) tipovi A, B I E uzrokuju bolesti u ljudi otporni na enzyme probavnog sustava-veu se na nauromuskularne spojeve inhibicijom acetilkolina paraliza-proizvodnja toksina lizogeni fagi ne ubijaju bakteriju nego slobodni ulaze u bakterijsku stanicu I integriraju svoju DNA u kromosom izluivanje egzotoksina prijenosom genetske informacije sa toksinogenih na netoksinogene spojeve -patogeneza-najee trovanjem hranom u kojoj je stvoren toxin TOXIN BLOKIRA OSLOBAANJE I PROIZVODNJU ACETILKOLINA PARALIZA

-nema razvoja antitoksina u krvi prevencija trovaljani antitoxin (A, B, E)gvanidin hidroklorid C.difficile-ulazak ingestijom irenje razmnoavanjem I tvorbom toksina - enterotoksin odgovoran za razvoj pseudomembranoznog kolitisa (nekroza epitela kolona, krvavi proljevi) osjetljiv na vankomicin I metronidazol 9. Corynebacterium: uzgojna i morfoloka svojstva, razlike C. diphetriae i drugih korinebakterija, virulencija, patogeneza difterije, epidemiologija i prevencija, Schickov test

C diphtheriae -gram pozitivni nesporogeni bacilli, u preparatu iz culture formiraju slova V, L I Y rasporeeni kao stupii ili palisadepolifosfatna, metakromatska ili Babes-Ernestova zrnca rast u aerobnim mikroaerofilnim uvjetima ili u anaerobnim ali obogaenim podlogama patogene vrste izluuju egzotoksine komenzali gornjih dinih puteva -ovjek je jedini rezervoar vrste c diphtheriae - irenje difterije kapljinim putem, respiratornim sekretom, eksudatom s konih lezija -patogeneza-infekcija mukoza tonzila, farinksa, nosa, I konjuktive ozljeda koe razmnoavanje na mjestu infekcije ne prodiru dublje u submukozu ali prodire difterijski toksin za vrijeme infekcije CD inficiraju epitel nazofarinksa ili drugdje u dinom sustavu gdje lue difterijski toxin koji uzrokuje nekrozu epitela I povrinsku upalu sluznice toksin cirkulacijom ulazi do ciljnih mjesta (srce, periferni ivci I drugi organi) stanina smrt uslijed djelovanja difterije INHIBICIJA SINTEZE PROTEINA -tvorba toksina je specifinost samo nekih sojeva CD nakon invazije mukoze dolazi do stvaranja toksina soj CD mora biti inficiran sa beta fagom da bi tvorila difterini toksin na osnovi lizogene konverzije s korinebakteriofagom beta netoksine CD postaju toksinogene -DT je polipeptid graen od tri podjedinice (A, B, T) A katalitiki dio-inaktivira sintezu protein;B-dio koji se vee na receptore stanica; T-transmembranska domena MEHANIZAM TOKSINOSTI-intoksikacija ukljuuje nekoliko koraka-vezivanje DT na receptor na povrini stanice nakupljanje nabijenih receptora u jamu I uvlaenje DT Rendocitozom te acidifikacija endocitne vezikule sa membranski vezanim ATP-eng vezanom protonskom crpkom otputanje aktivnog A fragmenta ime sprjeava produljivanje peptidnog lanca u prisutnosti NAD inaktiviranjem initelja produljivanja inhibicija sinteze protein- stanina smrt

-kada ue u citoplazmu fragment A iz DT posjeduje enzimsku aktivnost katalizira transfer ADP ribozil NAD prema elongacijskom faktoru 2 (EF2) koji inhibira funkciju u kasnijoj sintezi proteina inaktivacija EF2 st smrt -epidemiologija I prevencija-bolest se prenosi rasprenim kapljicama ili dodirom bolesnika, zdrave kliconoe su najvei izvor zaraze I opasnost za neimune osobe prevencija = imunizacija SCHICKOV TEST-slui za utvrivanje prisustva ili odsustva antitoksina u serumu, odnosno za dokazivanje osjetljivosti prema difteriji intradermalna injekcija- lokalna reakcija traje dok se toksin ne neutralizira s protutjelima oitavanje nakon 24-48 sati pozitivna reakcija-crvenilo I otok koji se poveava I iezne za nekoliko dana ispitivana osoba je osjetljiva prema difteriji negativna reakcija-nema reakcije na koi ispitivana osoba je imuna pseudo reakcija preosjetljivost na tvari u injiciranom materjalu kontrola I schickova reakcija su lano pozitivne kombinirana reakcija-pseudoreakcija I prava reakcija pseudoreakcija u kontroli se povlai

10. Listeria monocytogenes: morfologija, virulencija, epidemiologija -listerioza je zoonoza, pravi patogen za ovjeka, saprofitska bakterija, iroko rasprostranjena, kolonizira probavni sustav mnogih ivotinja I ljudi, gram pozitivni bacil, pokretna, ini usku zonu beta hemolize -raste u irokom rasponu okolinih imbenika, pokretna je na 20C, fakultativni intracelularni patogen ANTIGENA STRUKTURA-5 termolabilnih H antigena, 14 termostabilnih O antigena, 16 serotipova VIRULENCIJA-listeriolizin O-hemolitiki I citolitiki toksin rast bakterije unutar citoplazme fagocita stvara pore u st membrani -patogenost-kontaminirana hrana glavni put prijenosa razmnoavanje untracelularno fagocitoza bakterije bakterija u fagosomu liza fagosoma pomou fosfolipaza I listeriozina O oslobaanje u citoplazmu polimerizacija aktina omoguava prelazak u susjedne stanice -patogeneza-ingestija-kolonizacija sluznice crijeva bez simptoma (febrilni gastroenteritis)

-imunokompetentni pacijenti trudnice sustavna listerioza infekcija SS odnosno diseminirana infekcija ploda ako je do infekcije dolo tjekom trudnoe -lijeenje-ampicilin u kombinaciji s gentamicinom

11. Erysipelothrix, Lactobacillus, Gardnerella: medicinski znaaj

ERYSIPELOTHRIX RHUSIOPATHIE-uzronik erzipeloida(crveni vjetar) -gram pozitivni bacili slini korinebakterijama i listeriji -rasprostranjenost u ivotinjama i otpadnim organskim tvarima -erzipeloid-profesionalna bolest ribara i mesara-bolna sporo rastua oteklina koe endokarditis, artritis -osjetljivost- ampicilin, aminoglikozidi i tetraciklin -prevencija-zatitna odjea i obua kod profesionalne izloenosti

LACTOBACILLUS

-dugi gram pozitivni bacilli -fermentacija ugljikohidrata primarni produkt je mlijena kiselina -lanovi fizioloke flore usne upljine, probavnog sustava I vagine -prehrambena industrija-probiotici -uloga u nastajanju karijesa -tvorba metabolite (bakteriocina, slabih kiselina, vodikovog peroksida), sprjeavanje adheracije patogena/oportunista, koagregacija oko patogena/oportunista, imunomodulacija

GARDNERELLA VAGINALIS -oportunist-vaginoza -nekapsulirana gram negativna do gram varjabilna nepokretna bakterija -fakultativno anaerobna, ne tvori oksidazi i katalazu -u rijetkim sluajevim uzrokuje sepsu novoroenadi, postpartalne i postabortalne groznice, endometritis -terapija s metronidazolom i/ili trimetroprimom i sulfonamidi

12. Anaerobne i aerobne aktinomicete

-gram pozitivne filamentozne bakterije, filamenti se granaju i fenotipski slie gljivamamicelij -anaerobi, mikroerofili, aerobi -nastanjuju tlo, usnu upljinu i druge sluznice -sporo rastu na hranjivim podlogama

ANAEROBNE PATOGENE AKTINOMICETE -heterogeni rodovi (Actynomyces, Arachnia,Lactobacillus, Eubacterium i dr.) -osjetljive na kisik, povienu temperaturu i dezinficijense -normalna flora sluznice usne upljine i reproduktivnog sustava ena -patogeni rodovi-uzronici aktinomikoza (a israelii-najznaajniji uzronik aktinomikoza u ovjeku) -patogeneza aktinomikoze- sluznica usne upljine/enski spolni sustav oteenje ili endogena infekcija irenje u tkivu granulomatozne lezije s apscesom, nekroza, fistule napad drugih bakterija ili 'sumporne granule' = filamenti aktinomiceta+proteinska polisaharidna mrea+ Ca fosfat Oblici aktinomikoza-cervikofacijalne(vaenje zuba), torakalne (lezija jednjaka), pelvine(intrauterina spirala), abdominalne(perforacija crijeva) -lijeenje-drenaa, kirurko odstranjivanje tkiva, dugotrajno antibioticima AEROBNE PATOGENE AKTINOMICETE Rodovi: Nocardia, Rhodococcus, Streptomyces Nocardia -ubikvitarna vrsta, rijetko saprofit, nikad normalna flora ovjeka -potpuno ili djelomino acidorezistentne (ovisno o stupnju rasta) -st. stijenka: arabinogalaktan i mikolina kiselina (sl. mikobakterijama) -micelij fragmentira u tapie i koke -antigen je arabinogalaktan -otporne na vie temperature i lizozim (identifikacija) - neotporne na kiseline i luine -patogeneza nokardioze okoli respiratorni sustav ili rana na koi granulomatozne lezije fistule granule agregati filament -oblici- pluna, sistemska i povrinska 13. Mycobacterium: graa stanine stijenke i bojenje, uzgojna svojstva, antigenost i virulencija, patogeneza tuberkuloze, prevencija, drugi pripadnici roda

MYCOBACTERIUM TUBERCULOSIS -vitki, savijeni, nepokretni, asporogeni bacili -graa stanine stjenke- 4 sloja peptidoglikan lipoarabinogalaktan mikolina kiselina peptidoglikolipidi (sulfolipidi, voskovi) -diferencijalno bojenje po Ziehl-Neelsenu mikolina kiselina karbol fuksin peptidoglikan sprjeava odbojavanje -acido-alkohol rezistentni boja se ne ispire alkoholom i kiselinom -uzgojna svojstva- rast pri 370C, polagano, bolji rast uz CO2- generacijsko vrijeme 18-22 sata - obogaene podloge, 3-12 tjedana -Lwenstein-Jensenova podloga i njezine modifikacije - 60% homogeniziranih jaja + malahitno zelenilo -Middlebrook 7H9 i 7H10 podloge - oleinska kiselina, albumin, glicerol, -kolonije-izgled konopa- glikopeptid CORD initelj -proizvodnja niacina- metaboliki produkt identifikacija Antigena struktura - Antigeni st. stijenke (netopljivi) LIPIDI (vezani na bjelanevine i polisaharide - odgovorni za veinu reakcija stanica tkiva prema bacilu tuberkuloze) PROTEINI ( izazivaju tuberkulinsku reakciju - proieni proteinski derivat PPD-koni test (Mantouxov ili tuberkulinski test) kasna preosjetljivost - preosjetljivost na tuberkulin nastaje nakon infekcije i BCG-vakcinacije) - POLISAHARIDI (rani tip preosjetljivosti) Virulencija - stanice i stanini sastojci bacila tuberkuloze nisu toksini za ljude -CORD faktor- granulomatozne promjene -razmnoavanje u makrofagima je osnova virulencije -inhibicija fuzije lizosoma u fagocitnu vakuolu - odgovorni su lipoarabinogalaktan, mikolina kiselina, lipidi

Patogeneza tuberkuloze primarni TBC infektivni aerosol primarna infekcija pluni makrofagi regionalne limfne ljezde CD4 limfociti ili HIV ili LOKALIZIRANA INFEKCIJA (-kalcifikacija- tiha infekcija) -sekundarni TBC egzogena ili super infekcija endogena reaktivacija arita sirasta nekroza u centru tuberkula uica otputanje bacila ekstrapulmonalna tuberkuloza -lijeenje- kombinirana terapija ovisno o populaciji bacila TBC rifampicin uz ostale antituberkulotike -prevencija- smanjiti izloenost zarazi, jaati otpornost = vakcinacija (BCG vakcina suspenzija ivih bacila m bovis), kemoprofilaksa

-ost- mycobacterium ulcerans uzronik konih i potkonih vrijedova - Mikobakterije u ivotinja - M. bovis , M. avium - Mycobacterium leprae - uzronik lepre

14.Neisseria: uzgojna i morfoloka svojstva, serotipizacija meningokoka i gonokoka, virulencija i patogeneza, epidemiologija

-primarno patogene su N. meningitidis i N. Gonorrhoeae (obligatni paraziti sluznice ovjeka) - komenzalne vrste ine fizioloku floru gornjih dinih puteva -Gram-negativni diplokoki, nepokretni, asporogeni - kapsula, pili - aerobi, temperatura 30370C, 22-250C - oksidaza i katalaza-pozitivni -stanina stjenka od peptidoglikanske ovojnice i endotoksinog lipopolisaharidnog kompleksa

MENINGOKOK -uzgojna svojstva - Rast na obogaenim podlogama - krvni agar: nepigmentirane kolonije , ne- hemolitine - CO2 poboljava rast - brzo ugibaju u vanjskoj okolini (temperatura, suenje, sunevo svijetlo) - osjetljivi na dezinficijense - liza pri alkalnom pH (autolitiki enzimi) - inhibicija rasta masnim kiselinama i solima

-antigena struktura-polisaharidi kapsule 13 serogrupa, najee A, C, B, Y i W-135 -A- polimer N-acetil-O-acetilmanozamin fosfat -C- polimer N-acetil-O-acetil-neuraminske kiseline A I C epidemije -proteini vanjske membrane-20 serotipova -pili -lipooligosaharidi

-initelji virulencije- Kapsula (otpornost na fagocitozu), Pili i proteini vanjske ovojnice, Endotoksin, IgA1 proteaza

-patogeneza meningokoka-ulazno I izlazno mjesto su usta (kapljino irenje) irenje fulminantna sepsa vaskularni kolaps destrukcija nadbubrenih ljezdi, nekroza bubrega pulmonalna insuficijencija meningitis

-epidemiologija- meningokoki naseljavaju nazofarinks-rezervoar infekcije -kapljina infekcija, bolesnici i kliconoe - infekcije serogrupama B, Y-sporadine endemije - serogrupa A i C vee epidemije, periodino svakih 8-12 godina LIJEENJE- penicilin prodire kroz encefalomeningealnu barijeru

ampicilin, cefalosporini II i III, kloramfenikol rezistencija na sulfonamide (serogrupe C, B i Y)

GONOKOK-uzgojna svojstva - okoladni agar (liza eritrocita na 56oC)

Thayer-Martin agar (A + antibiotici) konc. CO2 (2-10%) razgrauje samo glukozu

auksotipizacija (zahtjev za odreenim ak, purinima ili pirimid)

-antigena struktura- Pilin 100 antigenih tipova - Protein I ili porin 1A (4 serovara) i 1B (12 serovarova) - Protein II Opa-opalescent (kod mutnih kolonija) - Protein III identian kod svih gonokoka - LOS (6 serovarova) -patogeneza gonokoka - Pili prihvaanje za epitelne stanice pomou pila - Protein I otpornost gonokoka na baktericidno djelovanje - Protein II adherencija na epitelne stanice i makrofage - LOS endotoksinsko djelovanje, vezuje sijalinsku kiselinu otpornost na komplement Bolesti- Mukarci- primarni akutni uretritis prostatitis, epididimitis ene-primarni endocervicitis gonokokalna upala UGS Drugi oblici - gnojni konjuktivitis u novoroenadi, oftalmija, komplikacije: putujua upala zglobova

Epidemiologija - rezervoar: asimptomatski mukarac ili ena (50%) - mukarci u 95% sluajeva akutna upala - prijenos spolnim putem (oralno-genitalno-rektalni) - gonokoki preivljavaju na toaletnom priboru- infekcije u djece

MENINGOKOKI GONOKOKI kapsularni antigeni na kromosomskoj DNA kromosomski determiniran aktivirajui mehanizam za promjenu antigene strukture pilina, proteina II i LOS pili za adherenciju na epitelne stanice dinog sustava pili za adherenciju na epitel urogenitalnog sustava plazmidi rijetko

plazmidi + (b-laktamaze)

15. Moraxella, Acinetobacter

Moraxella catarrhalis (sinonim Branhamella) -Gram-negativni diplokoki, oksidaza pozitivni, rast na 370C i 220C, sline najserijama, nemaju kapsulu, imaju pile, proizvode penicilinaze, nastanjuju nazofarinks Oblici bolesti pneumonija, kronini bronhitis, upala srednjeg uha, sinusitis M lacunata konjuktivitis, keratitis Acinetobacter -Gram-negativni diplokoki (koki-kokbacili) -kolonije nalikuju enterobakterijama razlika u fermentaciji ugljikohidrata i redukciji nitrata -oksidaza negativne -este bolnike infekcije, infekcije mokranog sustava, mekih tkiva, rana, bakteriemija, infekcije dinog sustava -aerogeni prijenos -multipla rezistencija a.calcoaceticus I a. baumannii 16.Opa svojstva enterobakterija i oportunistike vrste unutar porodice Tri scenarija: -Svi sretni kolonizacija (odn. infekcija u djetinjstvu prema Casadevall i Pirofski) (simbioza, komenzalizam) -Endogeni izvor oportunizam nozokomijalne (bolnike) infekcije rana, mokranog sustava, plua, bakterijemija

-Egzogeni izvor infekcija dovodi do bolesti s tipinim klinikim slikama (enterokolitisi, tifus, dizenterija, kuga) Enzimi ili dijelovi stanice uzrokuju toksine uinke (septiki ok, toksini)

-gram negativni asporogeni bacili, neke pokretljive zbog flagela, neke kapsulirane -organizacija stanine stjenke- sastoji se od tri osnovna sloja:1) vanjska membrana (sadri lipopolisaharid (lipopolisaharid ima medicinsku vanost oslobaa se uginuem stanice i uzrokuje endotoksini ili septiki ok sa smrtnim ishodom - u farmaceutskim proizvodima on je pirogen tvorba citokina klinika simptomatologija), 2)periplazmatski prostor (sadri murein), 3)citoplazmatska membrana -interleukin 1 i TNFalfa induciraju sintezu prostaglandina E2 u hipotalamusu-poviena temperatura

Antigena struktura: -O-antigen-Lipopolisaharid,Endotoksin -H-antigen (protein flagelin)-imaju ga pokretne enterobakterije -K-antigen (kapsularni)-Polisaharidi kapsule -Vi-antigen (virulentni antigen) M-antigen (sluzavost) -nespecifian Specifinost nomenklature:binomna + antigena struktura Klasifikacija unutar porodice Fizioloke osobine: tvorba enzima tzv. biokemijski testovi (supstrat, specifini produkti), pokretljivost, kapsula Seroloke skupine podjela prema glavnim antigenima O, K, H (poznata su protutijela u serumu)

Pravi patogeni:Neki serotipovi E. Coli, Salmonella spp., Shigella spp., Yersinia spp

Oportunistiki patogeni(uestale bolnike infekcije): Citrobacter spp., Enterobacter spp., Klebsiella spp., Proteus spp., Providencia spp., Morganella spp., Serratia spp 17.E. coli: opa svojstva, patogenost i virulencija

-Prirodno stanite je GI sustav ovjeka i ivotinja (i velikog broja drugih enterobakterija) -U ovjeka samo do 2% svih mikroba su vrste unutra porodice Enterobacteriaceae u crijevima, ostalo puno vie anaerobi -Dio normalne endogene mikro-flore (uz 90 % anaeroba su i 2-4 % enterobakterija) -tapii: 2-6 x 1-3 m - Pokretna pomou peritrihijalne flagela (bieva) - Veina sojeva ima kapsulu - Veina sojeva ima fimbrije ili pile - Seksulani p pili (konjugacijom) prijenos genetskog materijala - Adhezijski pili

-initelji patogenosti- Adherencija (adhezini i fimbrije, kapsula, LPS), Invazivnost (Hemolizini, igeli-slini invazini za unutarstaninu invaziju i irenje), Pokretljivost (flagele), Toksini (LT, ST, igeli-slian, Citotoksini, Lipid A endotoksin), Siderofore, Enterotoskini, Antifagocitne povrinske prednosti ( kapsula, K-antigen, LPS), Obrana protiv imunosnog odgovora (Kapsula, K-antigen, LPS, Varijacije u antigenoj strukturi), Genetske determinanatne virulencije/patogenosti CRIJEVNE INFEKCIJE Izvor: egzogeni (ingestijom) EPEC (enteropatogene E. coli) - Danas rijetkost, mehanizam djelovanja je u unitavanju crijevnih resica i epitela - Dugotrajni proljevi uz povienu temperaturu EIEC (enteroinvazivne E. coli) - Rijetke, sojevi prodiru u epitelne stanice crijeva i oteuju ih EHEC (enterohemoragine E. coli ili STEC, shiga-toksin producirajue E. coli) Ireverzibilan citotoksini uinak verotoksina - Shiga-toksin ili verotoksin je potentan toksin, receptori se nalaze na epitelu kolona, stanicama bubrega i endotelu kapilara Hemoragini kolitis i hemolitiki uremiki sindrom

UPEC ili PAP E. coli = uropatogene E. coli - Infekcije mokranog sustava: gornjeg (pijelonefritis) i donjeg (cistitis) > 90 % bakterijskih infekcija mokranog sustava - 14 x

ea u ena (KRAA URETRA!!!) - Seksualan odnos poveava sposobnost kolonizacije uretre - Kolonizacija uretre drugim mikrobima dovodi do bre infekcije VIRULENCIJA UPEC:Kapsula titi od fagocitoze - Specifino adhezini: s pfimbrijama se veu na epitelne stanice - Hemolizini (tvori transmemembranske pore u stanici nositelja) Siderofori -kapsularni antigen je otporan na komplement u serumu (npr. sijalina kiselina) nema fagocitoze

-virulentne e coli se djele na invazivne(toksine (shiga slian citotoksin inhibira sintezu proteina) i netoksine) i neinvazivne (enteropatogene i enterotoksine(toksini LT (antigen je - Uzrokuje hipersekreciju tekuine u crijevo poticanjem aktivnosti adenilat-ciklaze u enterocitima i ST(nije antigen - remeti sintezu cGMP (cikl. gvanozin monofosfat) potie sekreciju tekuine i elektrolita u crijevo, smanjuje apsorpciju )))

18.Enterobakterije: primarno patogene vrste Vrste roda Salmonella -Gram-negativni bacili, pokretni (flagele), fakultativni anaerobi -IDENTIFIKACIJA (hr. podloge): laktoza-negativni, H2S-pozitivni -O, H i Vi antigeni -Serogrupe vane za humanu patologiju: A, B, C, D i E -Fazna varijacija = 2 razliita kompleta flagela (Faza1 i Faza2) bifazni i monofazni sojevi -Patogeneza salmoneloznog enterokolitisa i trbunog tifusa (lokalizacija u crijevima) INGESTIJA Kolonizacija (ileuma i cekuma) Prodor u / kroz mukozu Tvorba citotoksina AKUTNA UPALA (ulceracije, sinteza PG enterotoskini, citokini)Aktivacija adenil-ciklaze(cAMP) KLINIKA SLIKA (T = kontinuirana groznica), bol u abdomenu, leukocitoza, slabost, glavobolje, sepsa, diareja

Dizenterija ili igeloza

-Nepokretne, bez kapsule -Pravi patogenidizenteriki sindrom - Vrlo patogene=mala infektivna doza -Infekcija ograniena na GI sustav,rijetko prodiranje dublje kroz submukozu -Apscesi u zidu kolona, ulceracije i pseduomembrane -Spontano ozdravljenje u odraslih - Rizine skupine djeca i stariji, imunokomromitirani dehidracija, smrt -Komplikacija je HEMOLITIKO UREMIKI SINDROM (HUS) i Reitterov kronini ARTRITIS - Put prijenosa: ruke ovjek je jeidni prenositelj -Epidemiloke mjere kliconotvo, izvor zaraze -Imunizacija samo u rizinih skupina: peroralna vakcina IgA epitela sluznice GI sustava -Lijeenje: simptomatski, elektroltii i voda, dijeta, antibiotici samo kod tekih oblika bolesti -Medicinski znaajne vrste: Shigella dysenteriae, Shigella flexneri, Shigella sonnei, Shigella boydii - igele ulaze do mukoze rektuma i kolona kroz M stanice (nemaju mikrovile i dio su Peyerova sloja) i gibaju se koristei citoskeletne niti aktina, nakon prodora u M stanice, fagociti prodiru igele gdje one uzrokuje apoptozu i posljedino oslobaanje IL-1 - Infekcijaunutarstanini parazitizamstimulacija uplane reakcijelolakno oteenje tkiva

Oportunistike enterobakterije Klebsiella spp. -Bez bieva, Kapsuliraju -Uzronik nozokomijalnih (bolnikih) infekcija -Lako stvaranje rezistencije -Znaajne vrste: K. Pneumoniae, K. Oxytoca, K. ozeanae uzronik ozene (kronina atrofija sluznice nosa sa zadahom)

-Do 3 % pneumonija kod hospitaliziranih bolesnika

Enterobacter spp. -Slina klepsielama, ali pokretna - Uzronik nozokomijalnih (bolnikih) infekcija - Lako stvaranje rezistencije -Znaajna vrsta E. aerogenes

19. Mehanizmi rezistencije na antibiotike kod enterobakterija

Problem: terapija infekcija (uro-genitalne, infekcije rana, sustavne) nema pozitivnog odaziva -Visoka smrtnost bolnike infekcije -Razlog rezistentna endogena mikroflora i prijenos rezisitentnih sojeva rukama osoblja -Lako stvaranje rezistentnih sojeva prijenos na druge sojev ALI i vrste -U realnosti: put prijenosa KB, KBC, ali i van njih - Ruke osoblja, termometri, gel za ultrazvuk, kateteri- kolonizacije koe i sluznica -Nain sprjeavanja prijenosa: Antisepsa: klorheksidin i 70 %-ni etanol, Rukavice, zatitna odjela -Racionalna politika uporabe antibiotika ! -Brza izolacija i identifikacija multiplo-rezistentnih sojeva -Individualizacija terapije osnovanoj na antibiogramu NE empirijski

Glavni mehanizmi rezistencije

KONJUGACIJA (prijenos plazmidno-vezane informacije o rezistenciji) - Uobiajeni prijenos informacija o rezistenciji, virulenciji i metabolikim funkcijama Tvorba enzima ESBL(engl. extended- spectrum of b-lactamases) PROMJENA CILJANOG ENZIMA - DNA-giraze i/ili topoizomeraze IV PROMJENA PRISTUPA do ciljnih enzima (porini, efluks-pumpe) Promjena mjesta vezanja kinoloni i karbapenemi Kinoloni terapija mokranih infekcija Promjena na ciljnom mjestu vezanja na DNA giraze - Kromosomske mutacije, ali i plazmidno-vezane Karbapenemi: imipenem, meropenem - tvorba karbapenemaza

ESBL - producirajue enterobakterije - b-laktamaze enzimi koji hidroliziraju blaktamske antibiotike i monobaktame -Rjeenje cefalosporini tree generacije (ceftriakson, cefotaksim, ceftazidim) i monobaktami (aztreonam) -pada u vodu rezistencija putem ESBL, prenosi se putem plazmida NE putem kromosomske DNA -Plazmidi geni koji kodiraju rezistenciju i na aminoglikozide, sulfonamide i kinolone! -Kromosomalno-kodirane b-laktamaze cefalosporinaze klase C AmpC samo ulje na vatru -Pojava MULTIPLO-REZISTENTNIH SOJEVA u bolnikoj sredini visoka smrtnost pacijenata jer im se suava terapija -sjena nade ESBL sojevi su neotporni na CEFAMICINSKU skupinu b-laktama: cefotetan, cefoksitin, cefmetazol ALI

20. Pseudomonas: pigment, biofilm, virulencija, infekcije, epidemiologija, rezistencija na antibiotike

Habitat - tlo (denitrifikacija), voda, biljke, ivotinje, saprofit (ovjek)

-Gram-negativni, nesporogeni, aerobni, zakrivljeni bacili, 1 ili vie polarnih bieva, stanina stijenka, sluzavi izvanstanini polisaharidni omota ALGINAT( izvanstanini polisaharid - polimer D-manuronske i L- guluronske kiseline, u polimerizaciji sudjeluje 10 proteina - mukoidni sojevi P. Aeruginosa) BIOFILM

P. aeruginosa:bolnike infekcije, infekcije mokranog sustav, imunokompromitirani bolesnici Pigment- FLUORESCEIN (pioverdin) uti fluorescencija PIOCIJANIN - Plavi ne fluorescira PIORUBIN - 5% sojeva hravo-crven

Otpornost na antibiotike -multiplo-rezistentni sojevi, R-plazmidi, enzimatska razgradnja, MDR pumpa, Hipermutatori, alginat

Virulencija- KEMOTAKSIJA( flagele), ADHERENCIJA na epitelne stanice (Pili, egzoenzim S ADP-ribozilacija mb. proteina epit. st., polisaharidna kapsula,biofilm), ZATITA OD FAGOCITOZE (Alginat, biofilm), RAZARANJE LIPIDA i NEKROZA (fosfolipaza C, Glikolipid, Elastza, alkalna proteaza), TOKSINI (endotoksin (pirogenost, leukocitoza, endotok. ok),egzotoksin A (inhib. sinteze proteina, sl. difterija toksinu))

Patogeneza-BAKTERIJSKA ADHERENCIJA I KOLONIZACIJA LOKALNA INVAZIJA SISTEMSKA INFEKCIJA

Epidemiologija

-Primarno stanite je okolina: voda, tlo, biljke, ivotinje -Kolonizacija u hospitaliziranih bolesnika, imunokompromitirani su rizina skupina -Ovlaivai zraka- plune infekcije hospitaliziranih imunokompromitiranih bolesnika -Drugi mogui izvori: kapi za oi, otopine za lee 21.Vibrio: morfologija, serotipovi V. cholerae, virulencija, patogeneza kolere,epidemiologija i prevencija, drugi vibrioni

VIBRIONACEAE - Vibrio cholerae, V. parahaemolyticus

-vitki, kratki, pokretni (1 polarnu flagelu) zavijeni, Gram-negativni bacili -najrairenije bakterije u povrinskim vodama - ne podnosi kiselinu ali dobro raste na pH 8-9,5 -fakultativni anaerob -O-antigena struktura -jaki enterotoksin KOLERA TOKSIN

-serotipovi Vibrio cholerae serogrupe O1 i O139 epidemijska i pandemijska kolera Vibrio cholerae serogrupe non O1 i O139 blagi oblik kolere Vibrio parahaemolyticus gastroenteritis Drugi vibrioni - rijetko-infekcije uha, rane, meka tkiva i druge ekstraintestinalne infekcije

-antigena struktura lipopolisaharidni antigen O O1 i O139 (kolera) polisaharidni kapsularni antigen pili

-virulencija - prodor kroz sluz i prihvaanje za povrinu epitela - jaki enterotoksinegzotoksin -podjedinica A i B - vezivanje pomou podjedinice B - podjedinica A aktivira enzime stanine membrane -proljev, gubitak tekuine 20 do 30 l dnevno -kisela barijera eluca je najbolja obrana u zdravih ljudi

-patogeneza kolere- inkubacija 1-4 dana - bolovi u trbuhu - mnogobrojne stolice - krpice sluzi i oljutenog crijevnog epitela u stolici - povraanje bez poviene temperature dehidracija -ovisno o biotipu: klasina kolera ili gastroenteritis -uzronik patogen samo za ovjeka

Epidemiologija ovjek je rezervoar infekcije - Izvor infekcije su bolesne osobe s tipinom ili atipinom klinikom slikom - Prijenos je najee pijenjem zagaene vode, preko prljavih ruku, hrane i ostalih predmeta. Kolera se javlja u krajevima s niskim higijenskim standardom i loom opskrbom vode. Kolera se javlja sezonski, tijekom toplijih mjeseci. ee obole osobe krvne grupe 0, iz za sad jo neobjanjenog razloga. Pretpostavlja se da u crijevu osoba krvne grupe 0 postoje specifini receptori za Vibrio cholerae. ee obole osobe s prethodnom kolonizacijom s H. pylori i razmjernom alkalizacijom eluanog sadraja - Imunitet je kratkotrajan nakon preboljele kolere, tako da su mogua ponovna javljanja bolesti kod iste osobe.

Prevencija Kloriranje pitke vode i kontrola higijenske ispravnosti - Priprema hrane kuhanjem Zatvoreni tip kanalizacije - Cjepivo (lipopolisahardi, mrtve bakterije) kratkotrajna imunizacija (oko 6 mjeseci).

Vibrio parachaemolyticus - halofilni vibrioni - infekcija putem sirove i nedovoljno kuhane morske hrane (koljke) - akutna bol u trbuhu, grevi, glavobolja,vodenatsa stolica, groznica - inkubacija 12-24h bolest prolazi sama od sebe

Ostali v mimicus toksin slian kolera toksinu sirova morska hrana vodeni proljev -v vulnificus - Siderofori koji mobiliziraju Fe iz transferina i laktoferina domaina obalna morska voda (ljeto), Preko rane, Sirova morska hrana -v alginolyticus ---- - morska voda, preko rane celulitis

23. Campylobacter: morfologija, antigena struktura, patogeneza kampilobakterioze, epidemiologija i pervencija

-iroko rasprostranjeni u prirodi - komenzali probavnog sustava ptica i sisavaca - razl. afinitet za domaina

Campylobacter domain C. coli svinje C. lari galebovi

C. upsaliensis psi C. jejuni perad i stoka C. jejuni povrsta doyli odrasli i djeca (proljev) C. fetus imunokompromitirani -mali, zavijeni, Gram-negativni tapi, esto u paru galebova krila - jedan polarni bi mikroaerofili (5-6% CO2) - obogaene selektivne podloge (antib.- cefalosporini, vankomicin, kolistin, sulfametoksazol) -oksidaza-pozitivne

-antigena struktura lipopolisaharidni antigen O (70 serotipova)-tipizacija hemaglutinacije po Penneru -flagelarni antigen H (100 serotipova) tipizacija aglutinacije po Lioru

- termoresistentan i dobro podnosi niske temp. (u zamrznutom mesu do 3 mj.) - unitavanje pasterizacijom, osjetljiv na dezinficijense - osjetljiv na aminoglikozide, kinolone, kloramfenikol

-patogeneza- FLAGELE- pokretljivost prva faza kolonizacije crijeva povrinski ANTIGEN PEB 1 (adhezin) adherencija Toksini: ENDOTOKSIN, ENTEROTOKSIN citotoksinost KAPSULA C. fetus(zatita od fagocitoze) - ingestija kontaminirane hrane ili vode - kontakt sa zaraenom ivotinjom - inkubacija 1-7 dana enterokolitis (vodeni ili dizenterini proljev) -groznica

-epidemiologija - izvor je meso zaraene peradi, mlijeko, voda - kuni ljubimci fekalije - fekalno oralni put prijenosa - epidemije ljeti i u ranu jesen

-prevencija - higijensko-epidemioloki (farme, klaonice, prehrambena ind.) - kloriranje vode za pie

24. Helicobacter pylori: otkrie, morfologija, virulencija i patogeneza Helicobacter pylori, oblici bolesti

Otkrie: H. pylori uzronik gastritisa, peptikog ulkusa - R. Warren i B.J. Marshall (1983) - izolacija bakterije iz antruma 50% bolesnika (biopsijom) - kultivacija bakterije izolirane iz 100 bolesnika nagraeni Nobelovom nagradom 2005

-spiralno zavijeni, Gram-negativni tapi - 4-6 flagela - mukoza ljudskog eluca - gastritis i peptiki ulkus - uzgoj na okoladnom agaru, Marshalova podloga (konjska krv) - ureaza, katalaza i oksidaza pozitivan -rezervoar je ovjek; prijenos s ovjeka na ovjeka

-virulencijaPokretljivost prolaz do gastrine mukoze (manje kisela sredina) Adhezini vezanje za epitelne stanice Ureaza neutralizacija kiseline Citotoksin VacA (protein) apoptoza Protein Cag djelovanje na proteine u st. domaina, stimulira luenje citokina

-patogeneza invazija bakterija na epitelne stanice eluca - djelovanjem ureaze dolazi do neutralizacije eluane kiseline kolonizacija bekterija na epitel oteenje mukoze upala ugibanje stanica mukoze -ulazno mjesto usta irenje obino ogranieno na probavni sustav bolovi u abdomenu, povraanje, proljev, kolitis, groznica GASTRITIS I ULKUS

-Epidemiologija - 30-50% odraslih u razvijenim zemljama su nosioci - 90% odraslih u zemljema u razvoju - prijenos pretpostavka fekalno-oralni ili u kontaktu s eluanim sokom - ljatrogena infekcija - kolonizacija se poveava starenjem -Lijeenje - Makrolidi (eritromicin ili klaritromicin) u komb. s mentronidazolom ili Amoksicilinom, Antacidi (neutralizacija eluane kiseline)

25.Haemophilus: virulencija, patogeneza i oblici bolesti Haemophilus, prevencija

-mali Gram-negativni kokobacili - nepokretni, asporogeni - upale dinog sustava, uha, sinusa, meningitis -H. influenzae

Antigena struktura i imbenici virulencije - lipopolisaharidni proteinski kompleks - polisaharidna kapsula (6 serovarova a-f) - najvei broj infekcija je sH. influenzae serotip b - IgA1 proteaza - ciliostatski initelji

Patogeneza infekcije i otpornost -razliiti serovarovi ine floru gornjeg dinog sustava - kliconotvo zastupljeno u djece 80%, odrasli 20-50% - tib b se razmnoava u nazofarinksu odakle invadira - invazijom u krvotok-sredinji ivani sustav

- mogua metastatska infekcija kostiju i zglobova - sojevi bez kapsule-ograniena povrinska infekcija kapsula inhibira fagocitozu - izluivanje endotoksina raspadom st. stijenke -otpornost: cirkulirajua protutijela su baktericidna u prisutnosti komplementa -novoroenad: protutijela od majke, a razina se smanjuje nakon 6 mj.

Oblici bolesti meningitis(mozak), epiglotitis(jednjak), bakterijemija, konjuktivitis, puerperalna groznica, pupule i ulceracije genitelija i limfnih vorova

Epidemiologija -Kolonizira sluznicu gornjeg resp. sustava nakon roenja -Prijenos kapljino ili izravnim kontaktom - esto u zatvorenim kolektivima Inkapsulirani sojevi H. influenzae serotip b

26.Bordetella: virulencija, hripavac, patogeneza, epidemiologija, prevencija

-pertussis = hripavac ili veliki kaalj Sydenham 1679. - isprva nazvana Haemophilus pertussis -b pertussis I b parapertusis hripavac u ljudi -b bronchiseptica bronhopneumonije u ivotinja oportunist (bolest sl. hripavcu) -B. Avium infekcije u ptica -mali Gram-negativni kokobacili - pili kod svih vrsta - B. pertussis kapsula

Virulencija-

AGLUTINOGENI - heterogena skupina serotipizacija po Eldingeru (SAD) i Prestonu (Europa) - proteinski termolabilni - lipolisahardirni termostabilni -14 aglutinogena B. pertussis 1-6 ADHEZINI -aglutinogeni - FHA (filamentozni hemaglutinini) - pili - protein vanjske opne pertaktin

TOKSINI -pertusis toksin (egzotoksin) (stimulacija adenilat ciklaze cAMP limfocitoza, senzibilizacija na histamin, sekrecija inzulina potie IgA (sprijeavanje klonizacije) ), adenilat-ciklaza toksin (razgradnja ATP cAMP u cilijarnom epitelu) , trahealni citotoksin(ciliostaza), dermonekrotini toksin (vazokonstrikcija i krvarenje)

Patogeneza- primarno patogena za ovjeka - tropizam za cilijarni epitel bronha (imobilizacija cilija) (vezanje na receptore pomou pila I razaranje cilijarnog epitela djelovanjem toksina) - lokalna upala, eksudat se slijeva u bronhe nema invazije tkiva -prirodna imunizacija (nije doivotna) -stadiji bolesti:kataralni, paroksizmalni, oporavak -komplikacije: upala plua (pneumokok), konvulzije, krvarenje iz nosa, anoksije, nedostatak kisika u tkivima

Epidemiologija ovjek je rezervoar B. pertussis i B. Parapertussis Kapljina infekcija Izrazito zarazna bolest Simptomi nisu izraeni u cijepljenih osoba Imunitet steen cijepljenjem je ogranienog trajanja

Smrtonosne infekcije novoroenadi

Lijeenje i prevencija U kataralnom stadiju se primjenjuje eritromicin Antimikrobna terapija nema uinka u paroksizmalnom stadiju. Prevencija cjepivo DTPr

27. Legionella: morfologija, virulencija, razmnoavanje u makrofagima, legionarska bolest, epidemiologija, habitat

-tanki Gram-negativni pleomorfni tapi - po Gramu se boji slabo - boji se postupkom impregnacije sa srebrom -nema stanine stijenke - dvostruka ovojnica s troslojnom mb. -polarne, subpolarne ili bone flagele - pili LPS manje toksian - promjena kem. strukt. bonih lanaca legionaminska kiselina (hidrofobnost i adherencija za aerosol)

-initelji virulencije - fakultativni intracelularni patogen - razmnoavanje u alveolarnim makrofagima -vanjski membranski protein vezivanje ulazak u stanicu invazivni protein nema fuzije fagosoma I lizosoma stvaranje replikatne vakuole razmnoavanje u fagosomu razaranje fagosoma liza stanica I izlazak bakterija - izluivanje citotoksinih egzoproteaza koje potiskuju fagocitozu i razaraju oksidativni metabolizam domaina

-legionarska bolest akutna upala plua, groznica, glavobolja, bol u miiima, umor, dispneja, konvulzije , munina, povraanje, proljev

-ulazak patogena najee inhalacijom, rijetko preko rane

Habitat - razmnoavanje u vodi gdje su prisutne fotosintetske alge, amebe i bakterije EPIDEMIJE: zatvoreni klimatizacijski sustavi za grijanje i hlaenje (hoteli, bolnice)

Epidemiologija Epidemije, bolnike infekcije, prijenos kontaminiranim aerosolom od bolesnika ili iz akvatikih izvora, klimatizacijskih sustava - Dugogodinje preivljavanje u nekloriranoj vodi

28. Brucella, Francisella, Pasteurella: eritrol (posteljica ivotinja), bruceloza, nain irenja i mjesta ulaska, profesionalna izloenost, vektori uzronika tularemije i oblici bolesti, epidemiologija pastereloze

U horionskom tkivu krava, svinja, ovaca I koza nalazi se ERITROL koji stimulira razvoj brucele bakterija u posteljici (u ljudskoj posteljici nema eritrola)

BRUCELOZA, MALTEKA GROZNICA, SREDOZEMNA GROZNICA - genitalna infekcija ivotinja -rekurentne groznice i tresavice B. melitensis - inkubacija 7-21 dan, malaksalost, groznica, nono znojenje, poviena temp., glavobolje, opa slabost i dr.

Mjesta ulaska konjuktive, inhalacijom, probavni sustav, koa, -inficirani fagociti se ire na kotanu sr, slezenu, jetru, limfne vorove

-profeionalna izloenost, nepasterizirano mlijeko, svje sir, putovanja, simptomi..

TULAREMIJA (Francisella tularensis) - bolest divljih ivotinja -rezervoar: zeevi, vjeverice, srne idr. - vektori krpelji, muhe, komarci - irenje kroz retikuloendotelni sustav - Ulceroglandularni oblik:papula zavrava ulkusom na koi i oteklinom regionalnih limfnih vorova Okuloglandularni oblik: gnojni konjuktivitis Trbuni oblik: sl. trbunom tifusu Pluna tularemija: udisanje aeroslola s uzronicima - Smrtnost 5-30% (tip A) ako se bolest ne lijei

Pasteurella multocida Pastereloza (lokalno, dini sustav, sistemske inf.)- virulencija (Kapsula, pili, LPS, neuraminidaza, hijaluronidaza) rezervoar (Domae ivotinje, psi, make), prijenos (ugriz, grebanje)

29. Spirochaetaceae-Treponema, pripadnici roda, morfoloke i epidemioloke razlike, treponematoze, dijagnostika

ROD: Treponema ( gr. trepo-okreem; nema-nit) - T. pallidum-blijeda treponema i T. carateum - morfoloki sline - antigeno, biokemijski i genetiki gotovo identine - razlikuju se epidemioloki (geografski) i prema klinikoj slici -Treponema pallidum subsp. pallidum sifilis (lues), spolna bolest -T. pallidum subsp. partenue frambezija, kona bolest -T. pallidum subsp. endemicum endemijski sifilis (bedel) , sluznica usne upljine -T. carateum pinta (carate); kona bolest -T. denticola i T. vincentii nepatogene, usna upljina

-vanjska membrana nema lipopolisaharid (endotoksin) - bogata lipoproteinma - upalna reakcija - impregnacija srebrom po Levatidiju, modifikacija Steiner: AgNO3 Ago - poprena dioba - jedno vrijeme su zdruene patogene treponeme

tanke 0,05-0,18 mm duge 5-15 mm 5-20 zavoja 3-8 periplazmatskih flagela zailjeni krajevi, pravilno rotirajue gibanje

nepatogene treponeme

neto ire 0,2-0,25 mm krae 3-15 mm,

1-8 periplazmatskih flagela, tupi krajevi, labavo savijene, nepravilno skakutavo gibanje

- u serumu bolesnika stvaraju se protutijela na antigene vanjske membrane (rani stadij) - Wassermanova protutijela na kardiolipin -tri antigene komponente (povrinski polisaharidni termostabilni antigen, proteinski termolabilni antigen, kompleksni antigen (TPI test) )

Patogeneza i klinika obiljeja sifilisa -infekcija seksualnim kontaktom -ulazno mjesto su ragade na koi ili izmeu epitelnih stanica -Primarni stadij - ankir ili tvrdi ir 10-90 dana infektivan, penetracija u limfne vorove ; Sekundarni stadij 2-10 tjedana - sek. lezije-infektivne; Tercijarni stadij latencije (npr. 4 god.) gume, neurosifilis, kardiovaskularna oteenja rijetke treponeme

-virulencija: enzimi koji razgrauju hijaluronsku kiselinu, adherencija (proteini) - transpalcentarni prijenos - lokalno razmnoavanje ulazak u regionalne limfne vorove krvotok

Ost infekcije:endemijski sifilis, frambezija, pinta Dijagnostika: kompleksna, ovisi o stadiju bolesti izvor: tekuina iz povrinskih lezija, likvor, krv izravna dijagnostika: mikroskopija u tamnom vidnom polju, impregnacija srebrom, bioloki pokus (kunii, hrci) usporedba lezija

seroloke reakcije (nakon treeg tjedna bolesti)

netreponemski testovi- antigen kardiolipin iz tkiva sisavaca treponemski testovi- antigen su treponeme iz Nicholsova soja iz testisa kunia imunoflurescencija, hemaglutinacija, TPI koristi se kombinacija netreponemskih testova i imunoflorescencije

molekularna dijagnostika: PCR 30. Spirochaetaceae- Borrelia, pripadnici roda, antigena specifinost, vektori borelija, oblici bolesti (povratna vruica, lajmska bolest)

ROD: Borrelia (A. Borrel, francuski bakteriolog) Borrelia recurrentis (epidemijska povratna vruica) u Pediculus humanus var. humanus Borrelia vie vrsta (endemijska povratna vruica) krpelji iz roda Ornithodorus Borrelia burgdorferi sensu lato 10 genotipova (lajmska bolest) B. burgdorferi sensu stricto B31 sekvencioniran genom (Fraser i sur.,1997) krpelj iz roda Ixodes

antigenost: podlona varijacijama - konani oporavak je udruen s prisutnou protutijela na nekoliko antigenskih varijanti - proteini flagelini - B. hermsii: promjene glavnih proteina vanjske mb. (VmP), geni u linearnom plazmidu - B. burgdorferi povrinski lipoproteini OspA-F, geni u linearnom plazmidu - OspA: termolabilan antigen - temp. prestanak sinteze OspA

- tvorba OspC - adaptacija pri prelasku iz krpelja na sisavce - OspA vakcinacija -baktericidna protutijela krpelj

Vektori: Epidemijska PV B. Recurrentis Pediculus humanus var. humanus prijenos preko ugrizne rane hemolimfom zdrobljene ui rezervoar su ljudi Endemijska PV 15 razliitih vrsta krpelji Ornithodorus prijenos putem sline krpelja rezervoar su glodavci -povratna vruica ulazno mjesto koa (ugriz ui ili krpelja) irenje krvotokom kronina izloenosti uima, nezapaanja ugriza krpelja nagli nastup bolesti, vruica (3-5 dana) pirogene tvari-vruica serin proteaza titi od oksidacijskog stresa i neutrofila vruica - borelije u krvi relaps nakon 4-10 dana - promjene u antigenskoj strukturi afebrilna stanja- borelije nestaju iz krvi zamjena drugim antigenskim varijanatama 310 relapsa sve slabije jaine

Borrelia burgdorferi sensu lato lajmaska bolest (oblici bolesti:neuritis, Encefalitis, encefalomijelitis)

-vektori uzronici: Ixodes ricinus (Europa), I. persulcatus (Azija), I. pacificus (SAD) - degenaritivni koni poremeaj bolest povezana sa ugrizom krpelja sluajeva artritisa u djece nova bolest lajmski artritis Patogeneza(ugriz krpelja-irenje krvotokom-miokarditis-artritis)

31. Leptospira: morfologija, virulencija, rezervoari leptospira i serovarovi, izvori infekcije, oblici bolesti, epidemiologija i prevencija

ROD: Leptospira (gr. leptos-tanak: speira-navoj)

-spiralne sa kukastim zavrecima -tijesno namotani navoji - dvije subterminalne periplazmatske flagele - vijugavo, svrdlajue i gibanje - st. stijenka sl. Gram-negativnim bakterijama - vijugavo, svrdlajue i gibanje -aerob (enzimi ciklusa limunske kiseline, glikolitikog i pentoznog puta) -enzimi: oksidaza, katalaza, lipaza - mogua kultivacija u polukrutim hranjivim podlogoma (1% agar) subpovrinske kolonije, inkubacija najee 6-14 dana - dugolanane masne kis., B vitamini - binarna dioba, generacijsko vrijeme 12 h

VIRULENCIJA-termostabilni aglutinogeni (polisaharidi) - termolabilni aglutinogeni (proteini) 223 serovara podjeljeni u 24 seroskupine - antigeni aksijalnih filamenata 8 antigenskih skupina (imunodifuzija) -mogue endotoksino djelovanje - hemolizin specifian za eritrocite preivaa - vanjski omota otporan na baktericidna protutijela - katalaza i hijaluronidaza povezani s invazivnou

serovar rezervoar L. icterohaemorrhagiae

takori L. canicola pas L. pomona svinje i goveda L. hradjo goveda i ovce L. grippotyphosa glodavci L. hebdomadis takori poljski mievi L. autumnalis divlje ivotinje

-infekcija ingestijom vode ili hrane zagaene s leptospirama ponekad kroz oteenu kou toksin-citotoksinost parenhimatozni organi (osobito jetra i bubreg) BIFAZNA BOLEST akutna faza (7 dana) leptospire u krvi pojavom protutijela zavrava akutna faza imunoloka faza: nakon asimptomatinog perioda leptospire u urinu (izvor infekcije) teki oblik bolesti izaziva serovar icterohaemorrhagiae (Weilova bolest (1886) utica, krvarenje, nefritis)

-epidemiologija je odreena s vrstom kontakta s inficiranom ivotinjom - neizravni kontakt s inficiranim ivotinjama preko vode, mokraa dugo zadravanje u tubulima bubrega ivotinja bez znakova bolesti izluivanje leptospira dulje vrijeme

- divlje ivotinje su izvor reinfekcije domaih ivotinja - deratizacija, dezinfekcija - penicilin, tetraciklin su djelotvorni samo ako terapija pone rano (do 4. dan) - doksicilin je terapija i prevencija

32. Mycoplasma i Ureaplasma: graa, uzgojna svojstva (jaje na oko), vrste i oblici bolesti

-BEZ STANINE STIJENKE - obligatni paraziti sluznica (gornji dini putevi i urogenitalno) adherencija - terminalne strukture (proteinski adhezini) za adherenciju - pleomorfizam (koki, nitasti, zvjezdoliki) - troslojna membrana sa sterolima kolesterol iz podloga i tkiva - mali genom (dvolanana DNA) -uzgojna svojstva: kolesterol u podlozi - prekursori nukleinskih kis. - urea za ureaplazme - M. pneumoniae kolonije jaje na oko vezuje se za eritrocite (hemadsorpcija) -kolonije uraplazmi urastaju u podlogu

-patogeneza- adherencija na stanice (P1 adhezin) ne ulaze u stanicu! - metaboliki produkti oksidacijsko oteenje stanice domaina lipidna peroksidacija

Oblici bolesti- M. Pneumoniae Primarna atipina upala plua

M. hominis Infekcije urogenitalnog sustava, Postpobaajna i postporoajna groznica (10%) U. urealyticum Ne-gonokokni uretritis, hornioamnitis 33. Rickettsia: morfologija, vektori rikecija, transovarijalni ciklus, patogeneza rikecija u eukariotskim stanicama, vrste i oblici bolesti u ljudi

-ranije su bili svrstani u porodicu Rickettsiaceae -nepokretni, aerobni, pleomorfni bacili i kokobacili - stanina stijenka tipa Gram-negativnih bakterija - proteinska mikrokapsula -obligatni intracelularni patogeni -rikecije slobodno u citoplazmi - iskoritavanje ATP domaina (ADP/ATP translokaza) -rezervoar: ivotinje i ljudi - razmnaanje u artropodima -(u, krpelj, buha, grinje)-VEKTORI

-rikecije inficiraju retikuloendotelne stanice - penetracija pomou fosfolipaza -obligatni paraziti (nedostatak koenzima A, NAD i ATP) - inkubacija 3-14 dana - promjene na mozgu i koi -vruica, glavobolja, bol u miiima, opa slabost, osip -konjuktivitis, faringitis, fotofobija, smetenost, stupor, delirij, koma

Transovarijalni ciklus r ricketsii : inficirane liinke krpelja ubod krpelja (glodavca) inficirane nimfe ubod krpelja inficirani glodavac ubod krpelja inficirani odrasli krpelj ili infekcija kod ovjeka inficirani odrasli krpelj inficirana jajaca krpelja inficirane liinke krpelja

Bolesti u ljudi- r prowazeki -Epidemijski tifus (perzistencija u retikuloendotelu) BrillZinsserova bolest ; r typhi - takorski (murini) tifus, tsutsugamushi - ikarski tifus 34. Echrlichia: morule, erlihioze, vektori i rezervoari erlihija -Gram-negativne pleomorfne (200 do 400 nm) - 2 oblika: male st. sa sgusnutom DNA i vee retikularne - razmnaanje u vakuolama bijelih krvnih st. mikrokolonije (morule) u fagosomu - osjetljivost na tetracikline - rezervoari: ovjek i ivotinje - vektori su krpelji - ERLIHIOZA (ope manifestacije su vruica i glavobolja)

35. Coxiella, Bartonella; ciklus irenja koksijele, Q-groznica, vektori bartonela

KOKSIJELE: Coxiella burnetii -osnovna strukt. st. stijenke Gram-negativnih bakterija + komponente Gram-pozitivnih -pleomorfni bacili, diplobacili ili koki -razmnoavanje u fagolizosomu (otporna na djelovanje kiselih hidrolaza) -3 oblika mala i velika stanica, endospora za razmnaanje treba kiseli pH -osjetljiva na tetracikline

- otporna na djelovanje kloramfenikola i eritromicina - varijacije antigena (nije naeno za rikecije)- razlike u sadraju ugljikohidrata u LPS -antigena faza I (virulentna) domaini (krpelj, ovjek, ivotinje) -antigena faza II (avirulentna) uzgoj u kulturi stanica

Q-groznica (query)- respiratorna bolest zoonoza izluevine ivotinja udisanje praine s koksijelama inkubacija 18-21 dan I ciklus (infekcije divljih glodavaca) put irenja je krpelj (32 vrste) II ciklus- domae ivotinje

-razmnoavanje fagocitoza koksijele u makrofagu stvaranje fagocitne vacuole fuzija fagosom- lizosom RAZMNOAVANJE KOKSIJELE liza fagolizosoma I stanice

-vektori bartonele prtena u, maja buha, muice

36. Chlamydia: morfologija, razvojni ciklus, vrste klamidija i oblici bolesti, epidemiologija, prevencija

-kugliaste, Gram-negativne, nepokretne, bakterije - metaboliki aktivni enzimi - metabolizmom ne stvara energiju - koristi energiju domaina-parazit u citoplazmi (ATP/ADP translokaza) - morfoloki i funkcionalno razliiti oblici (vezano za razmnoavanje) - plazmid

Klamidije se javljaju u dva morfoloki i funkcionalno razliita oblika kao: 1) osnovno ili elementarno tjelece i 2) inicijalno ili retikularno tjelece. Osnovno ili elementarno tjelece (ET) je zarazni oblik CT prilagoen za preivljavanje izvan stanice. Inicijalno ili retikularno tjelece (RT) je vezano za ivot unutar stanice, osmotski je fragilno, metaboliki i diobeno aktivno. *3.perzistentno tjelece - otporno na antibiotike i imun. odgovor

C. trachomatis- Trahom razmn. u cilindr. st. Konjuktive hiperendemino, sljepoa u ljudi, Okulo-genitalne infekcije razmn. u epitel. st. , Inkluzioni konjuktivitis u odraslih i novoroenadi, uretritis, proktitis, epididimitis, cervicitis, pneumonija novoroenadi - Endemski: rezervoari su djeca, prijenos rukama, runicima, muhama -tetraciklini (masti za oi), sulfonamidi, eritromicin, poboljanje higijenskih uvjeta c. psittaci - Pneumonija (psitakoza) -zoonoza-ornitoza - Karantena uveenih ptica, uklanjanje oboljelih ptica, dodatk antibiotika u ptiju hranu nema folne kiseline (otpornost na sulfonamaide) -tetraciklini, eritromicin

C. pneumoniae - Pneumonija (akutno) - iskljuivo humani patogen - Ubikvitarna -nema folne kiseline (otpornost na sulfonamaide) -eritromicin, tetraciklin

Razvojni ciklus

Razvojni ciklus CT poinje privrivanjem elementarnog tjeleca na specifine receptore prijemljivih stanica domaina. Tu ono inducira specifinu fagocitozu (endocitozu), pa ulazi u stanicu unutar vakuole (endosoma) dobivene od stanine opne domaina. Elementarno tjelece (ET) specifino sprjeava spajanje endosoma s lizosomima i do kraja razvojnog ciklusa ostaje unutar stanice okrueno ovojnicom endosoma. Elementarna tjeleca se diferenciraju u retikularna da bi se mogla dijeliti binarnom diobom. Endocitna vakuola se poveava da bi se retikularna tjeleca diferencirala u elementarna. Endosom se raspada, stanica se raspada, a elementarna tjeleca se oslobaaju i zapoinju nov ciklus infekcije i razvoja.

Vrlo je zanimljiv odnos klamidije i stanice domaina. On uvijek rezultira trajnom infekcijom koja naglo ne oteuje stanice. Zbog toga bolesti koje izaziva veina klamidija imaju kronian tijek i ne izazivaju po ivot opasne simptome. Bolest sa opasnim simptomima (kao, primjerice, psitakoza) najee se javlja kada klamidija mijenja domaina.

37. Respiratorni virusi: virus influence, parainfluence, respiratorni sincicijski v., adenovirusi, koronavirusi, rinovirusi

Virus influence - virusi s ovojnicom - 3 serotipa A, B i C (na temelju RNA-proteinskih antigena) - hidrolitiki enzim (sijalinska k.)

-inaktivacija mukoproteina -fuzija virusne ovojnice s mb. domaina -oslobaanje virusnih estica -specifina protutijela - replikacija u jezgri stanice domaina - aglutinacija eritrocita in vitro -vezivanje na N-acetilneuraminsku (sijalinsku) k

Influenca tipa A -8 genskih segmenata, protein M2, iljci hemaglutinin i neuraminidaza, domain ovjek, svinje, ptice, sisavci, epidemijski potencijal- epidemije i pandemije, teina bolesti teki oblici

Influenca tip B -8 genskih segmenata, protein NB, iljci hemaglutinin i neuraminidaza, domain ovjek, epidemijski potencijal- sporadino, epidemije, teina bolesti povremeno teki oblici

Influenca tip B -7 genskih segmenata, protein HEF, iljci hemaglutinin, domain ovjek, svinje, epidemijski potencijal- sporadino, teina bolesti umjereno

Opi simptomi -rinitis, kaalj, temp. bol u miiima - akutna faza 3-5 dana - oporavak 2-6 tjedana

Oporavak - interferon zaustavlja razmnaanje virusa - T citotoksine stanice liza inficiranih stanica - specifina protutijela - popravak tkiva

Komplikacije - superinfekcije (stafilokoki, streptokoki, hemofilus) pneumonija - CNS, miokarditis - Rejev sindrom (djeca)

Patogeneza-razmnoavanje u cilijarnom epitelu apoptoza aktivacija komplementa upala prevencija i terapija: amantadin i rimantadin inhibicija M2 ionskih kanala - zanamivir i ostelamivir inhibicija neuraminidaze - antivirotici su djelotvorni ako se primjene rano - CJEPIVO: itavi mrtvi virioni ili hemaglutininske podjedinice (tip A i B) - cijepljenje svake godine, 70-80% uinkovitosti

-epidemije-panjolska, azijska, hongkoka, ruska,ptija, svinjska

Virus parainfluence (-j.l. RNA)- Paramyxoviridae imaju ovojnicu, pleomorfni hemaglutinin i neuraminadaza replikacija u citoplazmi st. domaina 5 serotipova (1,2,3,4a i 4b) najee 1 i 3 infekcije novoroenadi i djece

Manifestacije bolesti krup (laringotraheobronhitis)- najee bronhiolitis, pneumonia, traheobronhitis

Prevecija i terapija nema specifine antiviralne terapije ni cjepiva krup zahtjeva oksigenaciju

Respiratorni sincicijski virus RSV (-j.l. RNA) Paramyxoviridae -nema HA i NA - 2 proteina matriksa u ovojnici - peplomere: -G glikoprotein vezanje na st. F fuzija envelope i povr. st. i fuzija inficiranih stanica SINCICIJ

-2 antigene grupe (A i B) - A tei oblik bolesti - prijenos kontaktom s infektivnim sekretima

Patogeneza i manifestacije bolesti - apoptoza cilijarnog epitela - infekcije donjih dinih puteva (bronhiolitis i bronhopneumonia) - tei oblik bolesti u novoroenadi i male djece (povezano s imunolokim odgovorom) -CD4 staniceTh2 odgovorcitokinioteenje stanica donjih dinih puteva

-rizine skupine djece: kongenitalne srane bolesti, imunodeficencija i bolesti dinog sustava

Prevencija i terapija -ribavirin aerosol + oksigenacija - imunoglobulini za F glikoproteine (profilaksa kod rizine skupine) nema cjepiva Adenovirusi (d.l. DNA)- Adenoviridae -izolirani iz tonzila (adenoida) u djece (1953) - bez ovojnice - 100 serotipova 47 u ljudi - grupno specifini antigen kapside - dugotrajne infekcije bez znakova bolesti integracija adenovirusne DNA u genom domaina (latencija)

Epidemiologija primarna infekcija u ranoj ivotnoj dobi mala djeca, zatvorene zajednice (4,7 serotipovi vojska) irenje kapljino, fekalno-oralno konjuktivitis- ne-klorirani bazeni, oftalmiki preparati i aparati

Prevencija i terapija - nema specifine antivirusne terapije - cjepivo: ivi adenovirus 4,7 u kapsuli za oralnu primjenu -oslobaanje viriona u crijevima asimptomatska infekcija (nema irenja)

Kliniki sindromi povezani s adenovirusima:

faringitis i farengokonjuktivna groznica pneumonija i druge resp. bolesti bolest slina hripavcu konjuktivitis keratokonjuktivitis akutni hemoragijski cistitis akutni gastroenteritis pojave infekcija kod HIV bolesnika meningitis

Rinovirusi (+j.l. RNA)-Picornaviridae bez ovojnice 115 serotipova (nema cjepiva) osjetljivi na kiseli pH (razlika od enterovirusa) temperatura replikacije 33oC (nazofarings) vezivanje za imunoglobulinski receptor na povrini epitelnih stanica (adhezija st.-st.) ekspresija ovog proteina je vea kod infekcije rinovirusima irenje infekcije nema oteenja mukoze poveanje bradikinina i histamina poveava sekreciju, vazodilataciju i grlobolju irenje kapljino i kontaktom infekcije itave godine epidemije u jesen i u proljee

Koronavirusi (+j.l. RNA)- Coronaviridae ovojnica (nastaje iz ER i GA mb. domaina) brojni serotipovi znaajni 229E i O43 vezuju se za sijalinsku kis. i metaloproteinaze na povrini st.

SARS (Kina, 2002)- severe acute respiratory syndrom infekcija gornjih i donjih dinih puteva

38. Mumps, morbili, rubeola i drugi djeji eksantemi

Mumps (-j.l. RNA)- Paramyxoviridae (zaunjaci, parotitis) ovojnica 2 glikoproteina na ovojnici -1. djelovanje hemaglutinina i neuraminidaze -2. fuzija sa st. mb. domaina samo jedan antigeni tip

Patogeneza i manifestacije -komplikacije: meningitis, encefalitis, orhitis (10-20% ) ulazak virusa u respiratorni sustav replikacija u parotidama i lokalnom limfnom tkivu irenje virusa limfom (7-10 dana) viremia (oko 15 dana) irenje virusa u druge ljezde i tkiva - testisi, ovariji, pankreas, tiroidna ljezda.. (18 i vie dana)

Prevencija i terapija - od 1967 atenuirano cjepivo (razmnoavanjem u kulturi kokojih embrionalnih stanica) -Mo-Pa-Ru (booster doze) Morbilli virus (-j.l. RNA)- Paramyxoviridae (ospice) ovojnica

hemaglutinin adsorpcija na stanicu F-glikoprotein fuzija sa st. dom., ulazak u stanicu, hemoliza nema neuraminidaze receptor je CD46 mb. kofaktor protein (regulator aktivacije komplementa) samo jedan serotip u ljudi

Manifestacije bolesti temp., respiratorni simptomi makulopapularni osip Koplikove mrlje u ustima komplikacije: - kod bolesnika s poremeajem staninog imuniteta F-glikoprot. fuzija stanica (sincicij), fatalni ishod - subakutni sklerozni panencefalitis

Prevencija i terapija atenuirano cjepivo Mo-Pa-Ru

Rubella (+j.l. RNA)- Togaviridae (crljenica) ovojnica glikoprotein samo jedan serotip infekcija je blaga, esto asimptomatska u djece (4-9 g.)

opasnost u trudnoi malformacije fetusa

Patogeneza i manifestacije replikacija u resp. sustavu viremija crveni osip najvie izraen na glavi, vratu i trupu (tzv. 3-dnevne njemake male boginje) infekcija transplacentarno (1. trim.) pobaaj, kongenitalni rubeola sindrom (malformacije- srane, plune, neuroloke idr.)

Prevencija i terapija atenuirano cjepivo Mo-Pa-Ru

Parvovirus B19 (j.l. DNA)- Parvoviridae vrlo mali (do 30 nm) - bez ovojnice - receptor virusa je globosid (P antigen krvne grupe) - razmnoava se u jezgri nezrelih eritrocita hemolitika anemija Erythema infectiosum (crvena pljuska) lice, vrat, ekstremiteti (otvorena koa) transplacentarni prijenos anemija fetusa oteenje srca

Drugi djeji eksantemi (osipi slini rubeoli) Roseola infantum (exanthem subitum) herpes virus tip 6

s. manifestacije uzrokuju: adenovirusi, koksakivirusi, ehovirusi, arbovirusi, EpsteinBarr virus, skarlatina, alergije na lijekove

Poxvirusi (d.l. DNA)- Poxviridae veliki virusi (300 nm) s ovojnicom - kompleksna struktura - replikacija u citoplazmi

Rod Oblik bolesti Ortopoxvirusi Variola Vaccinia Kravlje boginje Majmunske boginje Parapoxvirusi Govei papularni stomatitis Orf (ovce i koze) Pseudo- kravlje boginje Molluscipoxvirusi Molluscum contagiosum

Variola (velike i male boginje) Variola major (35% smrtnosti) Variola minor (<1% smrtnosti)

antigeno identine vea virulenicija Variola major u kokojem embriju akutna infekcija s papulovesikularnim osipom nema asimptomatskog perioda irenje kapljino i preko izluevina (dugo preivljavanje u vanjskoj sredini)

WHO program 1967 praenje, karantena registriranih bolesnika imunizacija s Vaccinia virusom zadnji sluaj zabiljeen 1977 u Somaliji 1980 proglaeno istrebljenje virusa od tada je u lab. CDC (Atlanta) i Moskvi 2001 pojavljuje se sumnja o upotrebi virusa u bioterorizmu (nema vie vakcinacije i ne moe se tretirati lijekovima) smatra se da majmunske boginje mogu mutirati u sojeve vrlo virulentn za ovjeka

Vaccinia virus seroloki srodni s Variola virusom 2 teorije 1. rekombinanta Variola i virusa kravljih boginja

2. potjee od poxvirusa konja virus inokuliran u kou vezikule pune limfe liofilizat vakcina vakcinacijom u kou lezije kraste imunizacija imunost na Variola virus traje 3 godine genetska manipulacija za proizvodnju imunogenih proteina drugih virusa (hepatitis B, herpes simplex, HIV)

Molluscum contagiosum Molluscipoxvirus (MCV) prijenos direktnim kontaktom u abrazije na koi bazeni, javni tuevi, runici, spolni kontakt

39.Enterovirusi: poliovirusi, koksakivirusi, ehovirusi, novoizdvojeni enterovirusi

-Pikornavirusi (+j.l. RNA) ubikvitarni - izluivanje fecesom - infekcije gastrointestinalnog i limfnog sustava

Morfologija i biologija enterovirusa

vrlo maleni (20-30 nm), bez ovojnice +j.l. RNA, ikozaedri povrinski proteini (VP1, VP2, VP3, VP4) razmnaaju se u citoplazmi otporni na pH 3 otporni na 70% etanol, supstituirane fenole, eter i detergente (unitavaju viruse s ovojnicom) potiu stvaranje neutralizirajuih protutijela

Epidemiologija ovjek je rezervoar poliovirusa, koksakivirusa i ehovirusa neki enterovirusi su dokazani u pasa i maaka nije dokazan prijenos s ivotinj ana ovjeka epidemije u ljeto i jesen fekalno-oralni put prijenosa - u drijelu se zadravaju 1-4 tjedana, u fecesu 18 tjedana

Patogeneza enterovirusa vezivanje povrinskih proteina za receptore domaina (imunoglobulini ili integrini) primarna replikacija u epitelnim i limfnim stanicama gornjeg dinog i probavnog sustava tropizam virusa prema ciljnim organima (CNS, endotel krvnih ila, jetra, guteraa, plua, spolne ljezde, skeletni miii, sinovijalna tekuina, koa, mukoza molekularna mimikrija autoimuni odgovor (npr. koksakivirusi i miokarditis)

Prevencija i terapija Pleconaril (antipikornavirusni lijek) IPV, OPV sanitarni i higjenski uvjeti

POLIOVIRUSI Epidemiologija serotipovi 1,2 i 3 19 st. ire se u zoni umjerene klime ovjek je jedini prirodni domain prijenos fekalno-oralno, sekret iz drijela izvor je bolesnik s asimptomatskom inf. 1/100 zaraenih bolji higijenski uvjeti arita su Indija i Afrika

Patogeneza probavni sustav preko krvno-modane barijere ili perif. ivaca tropizam za CNS unitavanje motorikih neurona

Manifestacije

90% infekcija su subklinike 3 tipa bolesti abortivni poliomijelitis (bez CNS) neparalitiki poliomijelitis (aseptiki mening.) paralitiki poliomijelitis (2% inf.) bulbarni oblik pareza kranijalnih ivaca, centar za disanje

Koksakivirusi, ehovirusi i novoizdvojeni enterovirusi subklinike inf. (60%) veliki broj serotipova razl. sindromi najei aseptiki meningitis (B grupa koksakivirusa) aseptiki meningitis, encephalitis, bolest sl. Poliomijelitisu, cerebralna ataksia, ekzantemi i enantemi, perikarditis, miokarditis, mijalgija, orhitis, respiratorne manifestacije, konjuktivitis, generalizirana bolest (novoroenad)

40.Hepatitis

HEPATITIS A samo 1 serotip otporni na niski pH

fekalno-oralni prijenos! (transfuzijom nije uobiajeno) ingestija sirove hrane (vode) iz vode koja je zagaena fekalijama u visokom % u psihijatrijskim bolnicama i kolama za retardiranu djecu vie meu stanovnitvom nieg socioekonomskog statusa i meu homoseksualcima

Patogeneza -razmnoavanje u mukozi probavnog sustava viremije jetra infiltracija limfoidnih stanica, nekroza jetrenog parenhima, proliferacija Kupfferovih stanica IgG

Manifestacije - utica, poveana jetra, aminotransferaza i bilirubina, 99% sluajeva bolest prestaje sama od sebe, 0,1% smrtnost zbog nekroze

Prevencija i terapija nema specifine terapije za akutni oblik pasivna imunizacija: profilaksa sa serumskim imunoglobulinima tijekom period inkubacije (25 dana), privremena zatita aktivna imunizacija: atenuirano cjepivo je slabo imunogeno formalinom inaktivirano je 100% protektivno HEPATITIS B

ANTIGENI HB I PROTUTJELA KOJA SE STVARAJU U DOMAINU

antigeni / antitijela svojstvo HBV HB virus; 42-nm d.l. DNA; Dane estica HBsAg HB povrinski antigen; u serumu bolesnika; stvara sferine i tubularne agregate HBcAg antigen jezgre (nukleokapside); u jezgri hepatocita (imunofluorescencija) HBeAg glikoprotein; povezan s HBcAg; nalazi se kod tee disfunkcije jetre (ciroza) Anti-HBsAg markeri prole infekcije, kronine inf. ili vakcinacije vani za ozdravljenje Anti-HBcAg IgM marker akutne inf; IgG marker prole ili kronine inf., ne stvaraju se kao odgovor na vakcinaciju Anti-HBeAg nema specifinu vanost

REPLIKACIJA DNA VIRUSA

d.l. DNA virusi (herpesvirusi) virus HB DNA transkripcija pomou RNA polimeraze domaina (jezgra) DNA transkripcija pomou RNA polimeraze domaina (jezgra) mRNA regulatorni virusni proteini i enzimi za DNA replikaciju (citopl.) mRNA regulatorni virusni proteini i enzimi, revresna transkriptaza (citopl.) DNA replikacija pomou virusne DNA polimeraze sinteza (-) DNA pomou reversne transkriptaze iz mRNA (templat) virusna DNA polimeraza kopira (-) DNA u (+) DNA

Epidemiologija glavni domain je ovjek (eksp. inf. primata) kronini nositelji su rezervoari infekcije (10% HIV bolesnika) prijenos transfuzijom tj. preko krvi rizine skupine: medicinsko osoblje, darivatelji krvi, homoseksualci, narkomani nema transplacentarnog prijenosa (inf. mogua tijekom poroda)

Manifestacije tzv. serumski hepatitis obino asimptomatski ili pojava utice (traje nekoliko dana) 10% bolesnika kronini hepatitis, ciroza, hepatocelularni karcinom (virus aktivira st. onkogen)

Terapija kronini HB interferon a (uinkovit kod 33%) LAMIVUDIN (inhibitor HIV-a) rezistencija kod 25% nakon 12 mj. ADEFOVIR (analog AMP)

Prevencija

pasivna imunizacija aktivna imunizacija

protutijela na HBsAg iz seruma koji ne sadri te antigene

aplikacija odmah nakon izlaganja virusu rekombinantno cjepivo HBsAG (kvasci)

-kombinacija pasivne i aktivne imunizacije u prevenciji neonatalnog HB - provodi se odmah po roenju - na isti nain postupa se kod rizinih skupina (npr. med. Osoblje)

HEPATITIS D

nalazi se samo kod inf. s HB (treba HBsAG za prijenos) IgG protutijela na delta-Ag rizine skupine kao i HB

Manifestacije = 2 tipa infekcija simultana infekcija HB i HD HD superinfekcija u bolesnika s kroninim HB progresivna bolest i ciroza u 20% sluajeva 41. Herpesvirusi; variela-zoster, herpes simpleks, citomegalovirusi, Epstein-Barr virus, herpesvirusi 6,7,8.

Bolesti povezane s herpesvirusima 3 podporodice na temelju viroloke slinosti (a, b i g)

podpor. herpesvirus manifestacije a HSV-1 oralne i okularne lezije, encefalitis HSV-2 genitalne i analne lezije, neonatalni herpes, meningitis

VZV variele (vodene kozice)-primarna infekcija zoster (reaktivacija) b HHV-6 roseola u djece (primarna infekcija) HHV-7 roseola CMV mononukleoza, kongenitalne infekcije, imunokompromitirani (gastroenteritis, retinitis, pneumonija) g EBV infektivna mononukleoza (primarna inf.) tumori (Burkitt-ov limfom, imunoblastini limfom), nazofaringealni karcinom HHV-8 Kaposijev sarkom

Glavna obiljeja herpesvirusa Viralna latencija virusna DNA je prisutna kao episom nije integrirana u DNA domaina ograniena ekspresija nekih gena reaktivacija rekurentna bolest (imunokomprom.)

Replikacija 3 tipa mRNA vrlo rana mRNA proteini za incijaciju i regulaciju transkripcije rana mRNA proteini za transk. timidin kinaza i DNA polimeraza kasna mRNA strukturni proteini svi herpesvirusi osim CMV gase metabolizam stanice domaina

Herpes simplex virusi (HSV-1, HSV-2) Epidemiologija nema animalnih rezervoara direktni kontakt s izluevinama HSV-1 infekcije iznad struka HSV-2 infekcije ispod struka

Patogeneza akutna infekcija multinuklearne stanice, upala, irenje inter- i intraneuronski latentna infekcija neuroni (trigeminus) ( antivirotici) reaktivacija sunce, UV, temp., trauma encefalitis

Manifestacije HSV-1 kone promjene, blister,

herpesne zanoktice (mimikrija bakt. inf.), konjuktiva, ronica HSV-2 primarni genitalni herpes rekurentni genitalni herpes neonatalni herpes

Varicella-zoster virus multinuklearne stanice irenje respiratornim sekretom VODENE KOZICE (VARIELE) latencija u senzornim ganglijima reaktivacija i razmnoavanje u ganglijima Herpes zoster - promjene ne koi du spinalnog ivca - superinfekcija s bakterijama reaktivaciju uzrokuje trauma, imunodefic. aciklovir za imunokompromit. pasivna imunizacija (imunokomp., trudnice, novoroenad) aktivna imunozacija atenuirana vakcina (OKA, Japan) preporua se u 2. god. (jo nije registrirana u RH)

Citomegalovirus nuklearne i perinuklearne citoplazmatske inkluzije CITOMEGALIJA infekcija u ranom djetinstvu prezistencija u tjelesnim izluevinama latencija u leukocitima

 sindrom mononukleoze transplacentarni prijenos imunokomprom. razl. manifestacije IgM protutijela kod primarne infekcije detekcija inkluzija (plua, gastroint. s.) ganciciklovir (analog aciklovira) humani anti-CMV globulini razvoj vakcine

Epstein-Barr virus inficira B limfocite poveava razinu T limfocita INFEKTIVNA MONONUKLEOZA (bolest poljupca) limfoproliferativni sindrom (imunokomprom.) Burkitt-ov limfom (djeca, sub Sahara-Afrika, malarija) nazofaringealni karcinom (endemino u j. Kini) dijagnoza: atipini limfociti (Downey st.), IgM i IgG mirovanje razvoj vakcine u eksp. Fazi - Ag- kapside (VCA), Ag- nukleokapside (EBNA) IgM i IgG

HHV-6 (i HHV-7)

 - razmnoavanje u CD4+ T limfocitima prijenos preko sline infekcije kod djece Roseola subitum latencija u T stanicama reaktivacija kod imunokmpromit. nema timidin kinazu

HHV-8 Kaposijev sarkom (tumor vezivnog tkiva) virusna DNA sekvenca naena u tkivu kod HIV bolesnika infekcija B limfocita prijenos spolnim putem

42. Virusi dijareje: rotavirusi i kalicivirusi

Rotavirusi 40-60% sluajeva akutnog gastroenteritisa smanjena absorpcija i tvorba enzima etkaste mb. (malnutricija) malnutricija moe zavriti fatalno kod djece

 NSP4 je nestrukturni protein koji ima enterotoksino djelovanje vakcina: kombinacija 10 segm. RNA atenuiranog serotipa 3 (rhesus majmun) s 1 segm. RNA humanog rotavirusa

Kalcivirusi Norwalk virus ili norovirus i Sapporo virus otporni na toplinu (30 min, 60oC), eter i kiselinu nema enterotoksino djelovanje nema vakcine

svojstvo Rotavirusi* Kalicivirusi NK d.l. RNA j.l. RNA oblik/ovojnica kota, vieslojna kapsida / okrugli / serotipovi 4 (VP4 i VP7 ) vie od 4 mjesto infekcije duodenum, jejunum,

jejunum epidem. epidemije, sporadino unutra obitelji, sporadino prijenos fekalno-oralni feklano-oralni, voda, koljke dobne skupine djeca starija djeca i odrasli inkubacija 1-3 dana 0.5-2 dana

43. Arbovirusi: vektori i virusne bolesti; druge virusne zoonoze -virusi koje prenose lankonoci - Bolesti uzrokovane arbovirusima encefalitis, febrilna bolest (ponekad s osipom), hemoragine groznice TOGAVIRUSI +j.l. RNA, ovojnica (hemaglutinin i lipoprotein)

Vektorikomarci

FLAVIVIRUSI +j.l. RNA, ovojnica (hemaglutinin i lipoprotein)

Vektori-komarac i krpelj Bolesti-encefalitis,febrilna bolest, hemoragina groznica, nekroza jetre, hemoragija, febrilna bolest, encefalitis

BUNIAVIRUSI -j.l. RNA, ovojnica zriju pupanjem na mb. Golgijevog aparata

vektori-komarac, phlebotomus, krpelji bolesti-encefalitis i febrilna bolest

Druge virusne zoonoze ARENAVIRUSI

rezervoar su mali glodavci (horizontalno- odrasli i vertikalno- na potomke) prijenos na ovjeka aerosolom i direktnim kontaktom hemoragijske groznice Lassa virus (zapadna Afrika, smrtnost 60%)

virus limfocitnog horiomeningitisa kuni ljubimci (mi i hrak)

FILOVIRUSI: MARBURG i EBOLA

hemoragijske groznice visoke smrtnosti (do 80%)

HANTAVIRUSI (Buniaviridae)

virus korejske hemoragijske groznice (divlji glodavci)

44.Virus rabijesa Rabies (Lyssa) (-j.l. RNA)-Rhabdoviridae Aristotel uoio rabijes kod psa ovojnica, virus oblika metka sojevi iz razl. izvora pokazuju antigenu heterogenost (glikoproteini) dva oblika urbani (psi i make) silvatiki (lisice, vukovi, jazavci) prijenos na ovjeka ugrizom zaraene ivotinje aerosol iz pilja sa zaraenim imiima je infektivan 15000 sluajeva god. ( jugoist. Azija, Filipini, Indija)

Patogeneza

replikacija u miiima

neurotropizam (periferni .) siva tvar CNS

Negrijeva tjeleca u citopl. st. mozga inkubacija 10 dana do 1 god.

Manifestacije

encefalitis halucinacije, salivacija, grenje, paraliza respiratorna paraliza smrt

Terapija

humani hiperimuni rabijes globulin interferon i vakcinacija

terapija nema uinka nakon pojave simptoma

Prevencija = profilaksa

1800-tih, Pasteur provodi uspjeno cijepljenje

cjepivo dobiveno iz lene modine zaraenog zeca

nema prirodne imunizacije (virus se replicira u miiima i ivcima) atenuirani virus u kulturi st., obrada b-propiolaktonom

Pre-ekspozicijska profilaksa rizine skupine (veterinari, lugari, lovci)

0,7 i 28 dana i booster doza nakon 1 god

Post-ekspozicijska profilaksa nakon kontakta sa rabinim virusom (ugriz, preko oteene koe ili sluznice) Essenska shema: 5 doza na 0,3,7,14 i 28. dan Zagrebaka shema: 4 doze; 2 na 0 dan te 7 i 21. dan

45.Retrovirusi: HIV

LENTIVIRUSI (spor)

-HIV-1 i HIV-2 -latentni dulji period -inficiraju T4 limfocite, makrofage, st. glatkih miia -razaraju CD4+ T-limfocite

Graa: Geni: gag-pol-env gag (grupno-specifini antigeni) strukturni proteini i PR pol (polimeraza) RT, IN, PR env (envelopa) TM i SU Ostali geni tat transkripcijski aktivator rev transport transkribiranih mRNA nef regulira otputanje virusa sa CD4 receptora i onemoguava histokompatibilnom kompleksu (MHC I) prepoznavanje inf. stanice od strane citotoksinih T limfocita vpu regulira razgradnju kompleksa ovojnice i CD4 i omoguava otputanje viriona u citoplazmu vpr regulira transport subvirusne estice u jezgru nakon reversne transkripcije vif poveava infektivnost HIV-1 za T-st. i druge st.

Ciklus HIVa

vezanje za CD4 receptor i kemokinske ko-receptore fuzija ovojnice sa st. mb (TM) (fuzija st. u sincicij) otputanje RNA i RT prepisivanje u DNA

RT pravi greke u prepisivanju razliiti kodovi za proteine razl. virusi jo vie otean imunoloki odgovor

polipeptide izrezuje virusna proteaza

Epidemiologija: 1981, SAD: uestalost Kaposijevog sindroma i oportunistikih infekcija kod homoseksualaca, CD4+ T limfociti kod oboljelih Rizine skupine: homoseksualci, narkomani, hemofiliari HIV-2 endemian u zapadnoj Africi Prijenos: spolni kontakt (krv, sperma, vaginalni sekret), krv i derivati krvi, transpacentarni, perinatalni (poraaj) i postnatalni (dojenje) prijenos pandemija 50 miljuna zaraenih, 20 miljuna mrtvih

manifestacije: asimptomatski do pojave siptoma sl. mononukleozi progresija dijareja, neuroloke degeneracije, tumori prati se br. CD4+T (normalno 800-1200/mm3) AIDS 400 CD4+T/mm3; neuroloke smetnje 200 CD4+T/mm3 oportunistike infekcije -najee oportunistike infekcije-protozoarne, gljivine, mikobakterijske, virusne

Terapija:kombinacije lijekova -nenukleozidni inhibitori reverzne transkriptaze(viramun i sustiva), nukleozidni inhibitori reverzne transkriptaze(combivir, epivir, retrovir), inhibitori proteaze(aptivus i norvir)

46. Onkogeni virusi uzrokuju promjene u genomu domaina fenotipske promjene st. 2 naina transformacije: - unos onkogena iji su produkti odgovorni za transformaciju - insercijska mutageneza tj. ugradnja virusnog genoma blizu st. protoonkogena promjena u ekspresiji gubitak kontrole rasta i diferencijacije

VIRUSI TUMORI u LJUDI DNA virus hepatitisa B rak jetre papilomavirus (HPV) rak grlia maternice adenovirusi

retinoblastom herpesvirusi Burkitov limfom, karcinom nazofarinksa, Kaposijev sarkom RNA virus hepatitisa C rak jetre retrovirusi (HTLV-1, -2) T-stanina leukemija

47. Papilomavirusi

Papovaviridae (d.l. DNA) Papilomavirusi-mali, bez ovojnice ne mogu se uzgojiti in vitro 70 genotipova grupe genotipova su povezane sa specifinim lezijama i kondilomima koa, drijelo, genitalni sustav, rak grlia maternice

Epidemiologija HPV genotipovi 6 i 11 esti u populaciji (ne vode do malignosti) genotipovi 16, 18, 31 i 45 displazija i malignost HPV DNA naena u 95% karcinoma cerviksa prijenos perinatalno na novoroene

 spolni kontakt

Patogeneza i manifestacije replikacija u skvamoznim epitelnim stanicama (cerviks i aunus) virusni genom nosi vlastite onkogene inficirane stanice imaju perinuklearne vakuole i poveanu jezgru (poikiliocitoza) kondilomi, karcinom

Terapija i prevencija citotoksini kirurki zahvat vakcinacija dvovalentno cjepivo (16 i 18) (prevencija CIN i karcinoma cerviksa) etverovalnetno cjepivo (6,11,16 i 18) prevencija CIN (cervikalna intraepitelna neoplazija) vulve, vagine, penisa i anusa

48. Perzistentne virusne infekcije CNS-a

VIRUS BOLEST Morbilli virus (ospice) subakutni sklerozni panencefalitis Rubella virus kongenitalni rubeola sindrom progresivni panencefalitis

Enterovirusi (ehovirus) kod humoralne imunodeficijncije (agamaglobulinemija) HIV AIDS demencija poliomavirus (JCV) progresivna multifokalna encefalopatija

49. Prionske bolesti

Svojstva priona kronine progresivne bolesti bez oporavka nema upalnog odgovora imunoloki status org. nema znaaja veliina 5-100 nm nemaju virionska obiljeja nema tvorbe interferona rezistentni na UV, alkohol, formalin, kuhanje, proteaze i nukleaze mogue ih je inaktivirati autoklaviranjem (due) i sa 1N ili 2 N NaOH

Patogeneza

abnormalni membranski protein PrP (PrPsc) je infektivna estica vezuje se za normalni PrPc konformacija PrPsc

prionske bolesti u ljudi:

Bolest svojstvo Creutzfeldt-Jakobova bolest spuvasti mozak Gerstman-Strassler-Scheinkerov sindrom slino CJ, sporije Kuru povezano s kanibalizmom (Nova Gvineja) Fatalna insomnia nemogunost spavanja demencija

Neke srodne bolesti u ivotinja -skrepi (ovce) - govei spongioformni encefalitis (kravlje ludilo)

50. Taksonomija, morfologija i razmnoavanje gljivica Gljive (Fungi) su jedno od carstava u domeni eukariota. Pretpostavlja se da sadravaju oko milijun i pol vrsta, od kojih je znanstveno opisano tek oko 70 000. Gljive su organizmi bez klorofila. Njihovo tijelo moe biti graeno od jedne ili vie stanica. Budui da nemaju kloroplaste, gljive ubrajamo u heterotrofne organizme. Gljive su i saprofiti (hrane se organskim tvarima uginulih bia) Gljive se prema nainu stvaranja spora svrstavaju na: plijesan, mjeinarke i staparke Bazidimicetne i askomicetne gljivice = veina medicinski vanih gljivica Medicinski znaaj: micetizam, mikoze, mikotoksikoze Mikoze = infekcije s gljivicamaDuboke (sistemske), Povrinske (sluzokoa), Nokti (onikomikoze) Mikotoksikoze= intoksikacije (akutne, kronine) sekundarnim metabolitima plijesni Put: ingestijom kontaminirane hrane (najee) Lijeenje: nema, prvencija u sklopu sustava javnog zdravstva i tijekom svih imbenika u proizvodnji hrane (krmiva, meso i preraevine)... EUMYCETES = FUNGI = GLJIVE JednostanineBLASTOKONIDIJA = aseksualno razmnoavanje, pupanje, stvaranje pseudohife i pseudomicelija POLIMORFIZAM = adaptacija, revezibilno, stvaranje klamidospora PLEOMORFIZAM = ireverzibilno, podloge bogate ugljikohidratima, nestanak morfolokih svojstava, prisutne samo hife SAPROFITSKA FAZA PARAZITSKA FAZA DIMORFIZAM Viestanine-

HIFA = protoplazmatska nit, nastaje klijanjem iz spore, dvoslojna st. stijenka, unutranjost ispunjena citoplazmom s 1 ili vie jezgara, septirane ili neseptirane, razliiti pigmenti MICELIJ = splet hifa, vegetativni i zrani (fertilni) TALUS = splet micelija

Svojstvo Gljivica Tip stanice Kromosomi Rast Antimikrobna terapija Eukariot Nekoliko Polagan Da Razmnoavanje Seksualno, aseksualno, paraseksualno Podjela Razmnoavanje i morfologije Potreba za kisikom Aerobi i fakultativni anaerobi

Stanina stijenka Hitin, sterol, celuloza

Razmnoavanje: jezgra, citoplazma - dvoslojna stanina stijenka - dvoslojna membrana jezgre - vakuole u citoplazmi (glikogen i kapljice masti)

ENDOSPORE - u unutranjosti podjeljene, hife EGZOSPORE - oslobaaju se iz hifa ASEKSUALNE SPORE-fungi imperfecti -nastaju razdiobom hifa SEKSUALNE SPORE-fungi perfecti -spajanje gameta susjednih hifa Aseksualne-ARTROSPORE-podjelom hifa (egzospore) -BLASTOSPORE-pupanje, kuglaste - KLAMIDOSPORE - pretvaranje hife u sporu - ALEURIOSPORE -poboni nastavci hifa, krukaste - SPORANGIOSPORE -zatvorene u sporangiju - KONIDIOSPORE -nastaju promjenom vrhova hifa, konidiofor kuglaste Seksualne-ZIGOSPORE - okrugle, velike, debele stanine stijenke -ASKOSPORE - u askusu-endospore

-BAZIDIOSPORE -distalni dio hife (bazidij) -egzospore okrugle

51.povrinske mikoze -ograniene na stratum corneum -nema upalnog procesa

Pityriasis versicolor: (Malassezia furfur), hipo- ili hiperpigmentacija koe Crna piedra: (Piedraia hortae), vrste crne nodule na korjenu vlasi Bijela piedra: (Trichosporon beigelii) mekane bijele nodule Tinea nigra: (Exophiala werneckii) smee mrlje na dlanovima, listovima ili tabanima

52. Kutane mikoze- dermatofitoze

kolonizacija mrtvog, keratiniziranog tkiva

epidermis, kosa i nokti (lokalizacija na mjestu infekcije)

imbenici virulencije: proteinaze, elastaze, keratinaze eritemi, kronine upale, alergije TINEA- kliniki oblik (Rimljani- liinke kukaca kao uzronici) artrospore, infektivni oblik izolacija i identifikacija na Sabouraudovom agaru s cikloheksimidom i antibioticima

53. Subkutane mikoze: kromoblastomikoze, sporotrihoze

uzronici su saprofiti (tlo) ulazno mjesto je ozljeena koa lokalizacija na mjestu infekcije upalni proces se razvija u potkonom sloju i prodire u epidermis askomicetne gljivice

kromoblastomikoze: -verukoidne lezije na koi - ulceracija i krustacija rana - obino zahvaa donje ili gornje eksterimitete - profesionalna izloenost (umski radnici)

Sporotrihoze: -infekcija se iri kroz limfatike kanale koe ekstremiteta - ukoliko se ne lijei stvaraju se nove lezije - vrlo rijetki se razvija pluni oblik (inhalacija velike koliine spora) - obino zahvaa CNS

54. Uzronici micetoma, histoplazmoza

-micetomi- lezije su lokalizirane na gornjim ili donjim eksterimetatima - stvaranje granuloma -tvorba sinusa (kanalia) kroz koje se izluuje eksudat s pigmentiranim granulama (gljivice)

Actinomyces israelii

filamentozni mikroorganizmi srodstvo s Corynebacterium i Mycobacterium micelij se raspada u dijelove sl. Bakterijama poput bacila difteroida V ili Y anaerob u tkivu stvara sumpornu granulu sumporna zrnca su male kolonije koje konsolidiraju s tkivnim eksudatima ive na mukoznim povrinama prodor u dubinu i razmnaanje u anaerobnim uvjetima nekroza tkiva, stavarnje kanala (sinus), fistula

OBLICI BOLESTI

cervikofacijalne infekcije torakalne inf. (plua, pleura, madijastinalni organi) abdominaln oblik (preforacija crijeva, ulkus) kronini endometritis

-histoplazmoza-

- intracelularna infekcija retikuloendotelnog sustava inhalacija konidia, izvor izmet ptica 95% sluajeva je benigno 5% sluajeva ima kroninu progersivnu sliku plune mikoze, kronine kone ili sustavske mikoze, ili akutne fatalne sustavske mikoze bolest je slina tuberkulozi - patogen u makrofagima - stvaranje granuloma u tkivu - diseminacija fibrozni mediastinitis- kronina upala

55.primarne mikoze

PRIMARNE MIKOZE (pravi patogeni)

infekcije u ljudi bez promjene u imunolokom statusu ulazak uzronika kroz dini sustav

Coccidioides immitis, Histoplasma capsulatum, Blastomyces dermatitidis, Paracoccidioides brasiliensis

56.oportunistike mikoze

OPORTUNISTIKE MIKOZE

infekcije imunokompromitiranih ulazak kroz dini, probavni ili krvoilni sustav sustav

Cryptococcus neoformans, Aspergillus sp., Penicillium marneffei=temp. Dimorfna, Zygomycetes,Trichosporon beigelii, Fusarium sp. , Candida sp.

VRSTA OBLIK BOLESTI IMBENICI PUT INFEKCIJE Kandido-za C. albicans Kone Sustavske Starosna dob Dijabetes Imunosupresija Endogeno (djeca: egzogeno) aspergiloza

A. fumigatus Alergijske Neinvazivne Invazivne Duga izloenost Preosjetljivost Npr. plune, sinusne infekcije Imunosupresija inhalacija zigomikoza Rhizopus, Absidia Rinocelebralne Torakalne Acidoza, dijabetes Leukemija inhalacija kriptokokoza C. neoformans meningitis AIDS, limfom inhalacija

ASCOMYCOTA SACCHAROMYCETACEAE Candida albicans

kvasci ili kvascima sline gljivice blastospore, pseudohife kukuruzni agar, riin agar, mrkva-krumpir agar;

klamidospore (terminalno i lateralno)

germinacija u serumu 4h na 37oC uzgoj na Sabouraud agaru s 2% glukoze komenzali oportunistike gljivice

Patogeneza infekcije i oblici bolesti SLUZNIKA KANDIDOZA -soor (kandidoza usne upljine) -novoroenad, hormonalni i imunoloki poremeaji u odraslih -bijele naslage na jeziku, drijelu i sliznici obraza -kandidoza jednjaka, eluca i crijeva-imunokompromitirani bolesnici -kandidoza rodnice (eerna bolest,trudnoa, lijeenje antibioticima)

KONA KANDIDOZA -vlana,oteena koa, nokti i vlasite -profesionlana bolest (pralje, istaice) -pelenski osip-novoroenad -kronini oblik; poremeena funkcija T-limfocita

SUSTAVNA KANDIDOZA -endogene komenzalne kandide -infekcija jednog unutarnjeg organa -imunokompromitirani bolesnici; kolonizacija sluznice probavnog sustava -prodor pseudohifa u dublja tkiva -plua, bubrezi, srce i mozak

DISEMINIRANA KANDIDOZA -infekcija barem dva duboka organa -imunokompromitirani bolesnici -bakterijska sepsa esto prethodi kandidozi

EPIDEMIOLOGIJA

rezervoar je ovjek izvor zaraze su ekskreti prijenos direktnim kontaktom s bolesnikom indirekto toaletnim priborom i posteljinom

ulazna mjesta su oteena koa i sluznice

LIJEENJE

ovisno o lokalizaciji upalnog procesa nistatin, flukonazol, klotrimazol, mikonazol, ketokonazol kod sustavne i diseminirane kandidoze amfotericin B

BASIDIOMYCOTA SPORIDIOBOLACEAE Cryptococcus neoformans

saprofitni kvasci blastospora s kapsulom uzgoj na Sabouraud agar s dodatkom kloramfenikola KRIPTOKOKOZA - inhalacija aerosola s velikom

koncentracijom spora

-primarna kolonizacija u pluima -apcesi u CNS, jetri, bubrezima, slezeni -kriptokokoza koe

i kostima

ulazno mjesto je ozlijeena koa i sluznica dinog sustava ne prenosi se s ovjeka na ovjeka rezervoar je zagaeno tlo, praina i feces ptica terapija je amfotericin B

57. Mikotoksikoze: hepatotoksini, nefrotoksini, citotoksini, hiperestrogeni, mikotoksikoze ljudi

Utjecaj na zdravlje:ALERGOLOKI, MIKOZE, MIKOTOKSIKOZE Znaajke mikotoksikoza: NEKONTAGIOZNOST, HRANA-IZVOR MIKOTOKSINA, NE LIJEE SE ANTIBIOTICIMA, SLINE SU AVITAMINOZAMA

Aflatoksini B1, B2, G1, G2 Hepatotoksini,karcinogeni, smanjuju rast- uzrokuju: hemoragini enteritis, imunosupresiju, smanjenje produkcije mlijeka i jaja -Najznaajniji producent:Aspergillus flavus

Patogeneza aflatoksikoze Prodiranje aflatoksina u stanicu i njezinu jezgru Vezivanje za DNA i inhibicija polimeraze Smanjena sinteza RNA, inhibicaija mRNA i triptofan pirolaze Smanjena sinteza proteina i promjene endoplazmatskog retikuluma Transformacija u jetri u AFL, AFQ1, AFM1, AFB2a AFP1 i AFLH1, pomou citokroma P-450 i P-448 Procesi epoksidacije, demetilacije i hidroksilacije AFL (aflatoksikol) najmutageniji agens-odgovoran za karcinogenezu AFB2a je odgovoran za akutnu toksikozu AFB1 se vezuje u jetri, respiratornoj sluznici i sluznicama nazofarinksa, farinksa, larinksa, traheje ezofagusa (dokazano u majmuna Callithirix jacchus) AFB1 se akumulira u pigmentiranim tkivima

Okratoksin A Nefrotoksinost (Endemska nefropatija), hepatotoksinost, imunosupresija, genotoksinost, teratogenost - Najznaajniji producenti:Aspergillus ochraceus, Penicillium verrucosum Patogeneza okratoksikoze -OTA se najbolje apsorbira u proksimalnom dijelu jejunuma -U krvi se OTA vezuje za proteine plazme i druge makromolekule -Maksimalna koncentracija u plazmi postie se za 10-48 h u svinja i takora -Vrijeme poluivota je 72-120 h (svinje), odnosno 55-120 h (takor)

-Raspodjela: bubrezi > jetra > miii > masno tkivo, odnosno bubrezi > miii > jetra > masno tkivo -Karboksipeptidaza A i kimotripsin hidroliziraju OTA u netoksini OTa -Manje zastupljeni metaboliti su 4-OH-OTA (4R i 4S) epimeri koji nastaju u bubregu djelovanjem citokroma P450 -Uglavnom se izluuje urinom i fecesom kao OTa -Inhibira biosintezu makromolekula (proteini, RNA, DNA) zbog kompeticije s fenilalaninom -Poveava lipidnu peroksidaciju -Negativno utjee na metabolizam glukoze i homeostazu kalcija Zearalenon (F-2) - Uzrokuje hiperestogenizam, pobaaj, infertilnost i smrt Najznaajniji producent:Fusarium graminearum Patogeneza zearalenontoksikoze Smanjuje razinu gonadotropina i luteinizirajueg hormona (slino estradiolu) Vezuje se za receptore u citosolu odakle se pomou kompleksa receptora hormonske prirode premjeta u jezgru Poveava permeabilnost uterusa za uridinsku kiselinu i aminokiselina Poveava sintezu proteina i nukleinskih kiselina U takora prelazi krvnu barijeru mozga i vee se za estrogene receptore hipotalamusa i hipofize U jetri se transformira u slobodni i konjugirani zearalenon, a-ZEN, i b-ZEN

Trihoteceni Grupa A: T-2, HT-2 toksini, diacetoksiscirpenol (DAS) Uzrokuju upale gastrointestinalnog sustava, edem, povraanje, infertilnost, degeneracije kotane sri, sterilnost, usporeni rast, smrt

Najznaajniji producenti: Fusarium tricinctum, F. sporotrichoides Grupa B: deoksinivalenol (DON)-vomitoksin Uzrokuje refluks hrane kod svinja, maaka i pasa, te smanjenje teine Najznaajniji producent : Fusarium graminearum Patogeneza trihotecenotoksikoza Uzrokuju tanina oteenja stanica koje se aktivno dijele (timus, limfne lijezde, testisi, crijeva, slezena) Inhibiraju sintezu proteina retikulocita kunia i sintezu RNA Uzrokuju oteenja polizoma i ribosoma eukariotskih stanica (80 S ribosomi) Interferiraju sa sintezom lipida i uzimanjem fosfata Djeluju na permeabilnost krvnih ila u stijenci crijva-proljevi Dermalna toksinost U ljudi uzrokuju leukopeniju, teke lezije u kotanoj sri, timusu i slezeni

Fumonizin B1 i B2 Uzrokuju ELEM, PPE, hepatotoksinost,nefrotoksinost, imunosupresiju, potencijalni karcinogeni Najznaajniji producent :Fusarium verticillioides(=moniliforme) Patogeneza fumonizinotoksikoze Inhibicija ceramid-sintaze: poremeaj metabolizma sfingolipida Akumulacija sfingoidnih baza uzrokuje inhibiciju rasta stanice inhibiciju protein kinaze C, aktivaciju fosfolipaze D, aktivaciju i/ili inhibiciju enzima koji sudjeluju u metabolizmu lipida i inhibiciju Na+/K+ ATPaze Akumulirane sfingoidne baze zadravaju se u bubrezima znatno due od FB1

Poveanje omjera sfinganina (Sa) prema sfingozinu (So) Promjene u metabolizmu poli-nezasienih masnih kiselina i fosfolipida Hepatokarcinogeneza u takora

MIKOTOKSIKOZE LJUDI Claviceps purpurea: epileptoidni napadi, vatra svetog Antuna Bolest ute rie: Penicillium citreoviridae Pijani kruh (Rusija): stahibotriotoksikoza: konjuktivitis, rinitis, afonija, dermatitis perineuma i skrotuma Alimentarna toksina aleukija (T-2 toksin): krvarenja, nekrotina angina, lezije kotane sri, svrbe, bol, klonulost; (Rusija, Sibir, 1932)-itarice prezimjele u polju Akababi-byo: slino ATA (Japan) Karcinom jetre (aflatoksini, virus hepatitisa B i C) Kwashiorkor (Juna Afrika i Indija): ciroza jetre u djece 18% AFB1 i B2, 20% AFG2 u krvi djece (Filipini)-osobe s kracinomom jetre imale su 400 % vee koncentracije AFL u hrani Endemska nefropatija (okratoksin A); pijelom urotelija i uretre;hijalinizacija glomerula; itersticijska fibroza Karcinom reproduktivnog sustava (zearalenon); sterilitet; preuranjeni pubertet Karcinom jednjaka (fumonizin B1, stemfiltoksin, fuzarin C, AAL): Kashin-Beck (deformantni osteoartritis), Shoshkin-kakke (kardijalni oblik beriberi),Onyalai (trombocitopenija), Keschan (oteenje mitohindrija miofibrila): moniliformin Imunosupresija (trihoteceni, aflatoksini, okratoksin A, fumonizin B1) Probavni sustav-crijevna mikroflora (trihoteceni, aflatoksin, okratoksin A)

58. Parazitologija: podjela parazita

-4 koljena: PROTOZOA ili praivotinje PLATODES ili plonjaci NEMATHELMINTHES ili oblenjaci ARTHROPODA ili lankonoci

Protozoa: FLAGELLATA (ZOOMASTIGOPHORA)-biai - TRYPANOSOMA - LEISHMANIA - GIARDIA - TRICHOMONAS - CHILOMASTIX RHIZOPODIA-korjenonoci-amebe - ENTAMOEBA - JODOMOEBA - ENDOLIMAX CILIATA-trepetljikai - BALANTIDIUM TELOSPORIDIA-truskovci -TOXOPLASMA - ISOSPORA - SARCOCYSTIS

- PLASMODIUM -BABESIA

Platodes: TREMATODA-metilji -FASCIOLA -DICROCOELIUM - SCHISTOSOMA CESTODA-trakavice -TAENIA - ECHINOCOCCUS - HYMENOLEPIS

Nemathelminthes NEMATODES-oblii -ASCARIS - ENTEROBIUS - TRICHURIS - TRICHINELLA

Arthropoda

59. Protozoa: krvni i tkivni flagelati (Lesihmania, Trypanosoma, Giardia, Trichomonas)

Rod: Trypanosoma Vrsta: T. brucei var. gambiense T. brucei var. Rhodesiense

- Vrste T. brucei uzrokuju afriku bolest spavanja odn. encephalitis letargica u tropskim predjelima ekvatorijalne Afrike -Uzronika (tripanosome) prenose muhe Glossina sp. (koje uroenici zovu ce-ce muhe. Osim putem muha, bolest se prenosi i koitusom (spolnim inom) -Dijagnoza se postavlja putem krvnog razmaza, punkatata limfnih lijezdi i likvora (obojenog po Giemsi) i mikroskopiranjem ili biolokim pokusom -biai koji parazitiraju u krvi ljudi i ivotinja i koji u tijeku nametnikog ivota razvijaju etiri osnovna oblika: TRIPOMASTIGOT, EPIMASTIGOT, PROMASTIGOT i AMASTIGOT

ivotni ciklus: tijekom hranjenja krvlju domaina zivotinjskog porijekla, inficirana cece muha ubrizga metacikline tripomastigote (vrsta crva) u kou domaina. Paraziti zatim uu u limfni sustav pomou kojeg im je omoguen ulazak u krvotok. Kad se jednom nau u domainu, crvi se lako kreu putem krvotoka od jednog do drugog organa i pri tom uu u druge tokove tjelesnih tekuina i zatim se dijele binarnom diobom. CeCe muha se inficira parazitom kada sisa krv ve prethodno inficiranog domaina. U crijevima muhe, parazit se polako transformira i razvije u prociklike tripomastigote, koji se repliciraju binarnom diobom, napuste crijeva muhe i razviju u epimastigote. Epimastigote polagano dospiju do pljuvanih lijezda muhe i nastave se dijeliti binarnom diobom.

Rod: Trichomonas Vrsta: Trichomonas vaginalis

-Trihomonas je parazit-bia uro-genitalnog sustava (odn. sluznice spolnih organa i kanalia mokranih putova mukaraca i ena) -Ne tvori ciste ve je prisutna samo u trofozoitu odn. vegetativnom obliku -Inficira se izravnim kontaktom (spolni putom), trihomonas nema ciste pa ne preivljava van tijela

Rod: Giardia (Lamblia) Vrsta: Giardia intestinales ili sinonim Lamblia intestinales

-Bia-parazit probavnog sustava, u vegatativnom obliku se nalazi u tankom crijevu (epitelna sluznica), ali se razvija u cistu koja je najei oblik kojim se iri Put infekcije: oralno-fekalni, muhe- mogui prenositelji Dijagnoza: stolica, duoldealni sok ivotni ciklus:

60. Protozoa: amebe i truskovci (Entamoeba, Plasmodium)

Koljeno: PROTOZOA (praivotinje) Razred: RHIZOPODIA (korjenonoci ili amebe) Rod: Entamoeba Vrsta: Entamoeba coli

-Amebe imaju nepravilna oblik-kreu se pomou pseudopodija (noica), a uoljiva je mjehurasta jezgra i citoplazma s dva sloja. -Razmnoavaju se dvojnom diobom -Ameba se nalazi u vegetativnom obliku i u cistikom obliku (infektivno oblik) -Parazitiraju u crijevima -Prenose se oralno-fekalnim putem

-ivotni ciklus: Ciste ulaze u organizam na usta. U tankom crijevu se iz njih oslobaaju vegetativni oblici koji dospijevaju u debelo crijevo. Tu amebe prodiru u sluznicu crijeva i

izazivaju tipina oteenja. U vezi sa irenjem procesa u crijevnoj stjenci amebe mogu ui u krvni optok i putem krvi doi do jetre, mozga, plua i drugih organa Koljeno: PROTOZOA (praivotinje) Razred: TELOSPORIDIA (truskovci)

Rod: Plasmodium Vrste: P. malariae, P. vivax, P. falciparum, P. Ovale

- Infekcija ovom vrstom poznata je kao malarija - etiri vrste su uzronici malarije: Plasmodium vivax, P. ovale, P. malariae i P. Falciparum -Najee ih meu kraljenjake prenose komarci roda Anopheles -Pravi nosilac parazita je hematofagni komarac i u njemu se odvija spolna faza ivotnog ciklusa plazmodija (sporogonija) -kraljenjaci (ovjek) su prijelazni domaini u kojima se odvija samo nespolna faza (shizogonija) ivotnog ciklusa uzronika -epidemiologija- komarac se smatra vektorom malarije u kojem se razvija invazivan stadij parazita, sporozoit- Ugrizom komarca iz njegovih lijezda slinovnica izlaze sporozoiti i putuju krvlju do jetrenih stanica -Nespolna faza razvoja plazmodija odvija se u dva dijela: Prvi dio se dogaa u jetrenim stanicama ovjeka i naziva se egzoeritrocitna faza. U jetri se razvija stadij merozoita. Nakon prsnua jetrene stanice, hepatocita, merozoiti naseljavaju eritrocite. U eritrocitu prolaze tzv. prstenasti, ameboidni stadij te stadij shizonta od kojeg nastaju novi merozoiti. Dio merozoita vraa se u jetru i ponavlja ciklus egzoeritrocitne faze (osim kod malarije uzrokovane s P. falciparum), a dio merozoita ostaje u eritrocitima i razvija se u stadij gameta, mukih mikrogameta i enskih makrogameta. ivotni ciklus parazita nastavlja se u probavnom sustavu komarca. Od mikrogameta i makrogameta nastaje zigota, a slijedei stadiji ivotnog ciklusa parazita je ookineta, cista u kojoj nastaju sporozoiti.

61. Platodes-plonjaci (Fasciola)

Koljeno: PLATODES - plonjaci Razred: TREMATODA (metilji)

Rod: Fasciola Vrsta: Fasciola hepatica (veliki ili ovji metilj)

-Metilj je dvospolac plosnatog ovalnog oblika,2-4 cm i irina 1 cm; rairen u biljojeda. -Odrasli oblik ivi u unim kanalima jetre siui krv -laboratorijska dijagnostika-dokazivanje jajaaca metilja u stolici: ispiranje veeg uzorka u detergentu (jajaca padaju na dno) dokazivanje jajaaca u duodenalnom soku: pripravak sedimenta pretraga vie puta tijekom 4-5 tjedana alergoloki i seroloki testovi ; fasciola antigen (grupni specifitet)

-ivotni ciklus- Primarni domaini su ovce i stoka. Prijelazni domain je pu. ovjek se inficira konzumiranjem kontaminirane vode i hrane. Larve iz crijeva odlaze u jetru, gdje sazrijevaju i kao odrasle jedinke prolaze kroz une puteve i leu jaja koja opet dospijevaju u tanko crijevo i poinju novi ciklus.

62. Cestoda-trakavice (Echinococcus, Taenia, Hymenolepis)

Koljeno: PLATODES -plonjaci Razred: CESTODA trakavice

Rod: Taenia Vrste: Taenia solium (svinjska trakavica) Taenia saginata (govea trakavica)

-tijelo trakavice je izdueno, sastavljeno od lanaka -Dvospolci su -hrane se osmotski itavom povrinom tijela -skoleks je opskrbljen sisaljkama i kukicama (hvata se za stijenku organa) -iz vrata pupaju lanci (proglotide) -lanci sadre zavretke ivaca, kanalie za izluivanje, muke i enske spolne organe -u mladim lancima se razvijaju muki, a u starijim enski spolni organi -stariji lanci su zreli i puni jajaaca -jajace sadri zametak sa 6 kukica embrio heksakant koji se razvija u liinku u prelaznim nosiocima -laboratorijska dijagnostika: dokazivanje zrelih jajaaca ili proglotida u stolici flotacija u zasienoj otopini soli

ivotni ciklus:

Vrsta: Hymenolepis nana ili Taenia nana (mala ovjeja trakavica) -parazitira u tankom crijevu -duina tijela 2-10 cm; irina proglotide 0,5-0,9 mm -rairena u krajevima s loim higijenskim uvjetima -uzrokuje proljev , bolove u trbuhu, ivane poremeaje (grenje poput padavice), slabokrvnost s povienim brojem eozinofila -dijagnostika: dokazivanje jajaaca u stolici

ivotni ciklus:

Rod: Echinococcus

Vrsta: Echinococcus granulosus (pasja trakavica)

-parazitira u tankom crijevu psa i njemu srodnih ivotinja -duljina do 3 mm -skoleks, vrat, do 3 proglotide -jajaca nose embrio heksakant slian onome u govee i svinjske trakavice -u prelaznim nosiocima (govedo, ovca, koza, svinja, ovjek) razvija se mjehurasti stadij liinke-hidatidna cista) -E. multilocularis -vrsta rairena u Bavarskoj, Tirolu, Italiji, vicarskoj i Rusiji

Hidatidna cista -presvuena je vrstom vezivnom ovojnicom-ADVENTICIJ -stijenka ciste ima 2 sloja: vanjski hitinski i unutranji germinativni (zametne stanice) -unutranjost je ispunjena hidatidnom tekuinom -iz zametnih stanice stvaraju se zametne vezikule u kojima se razvijaju skoleksi (protoskoleksi)

Laboratorijska dijagnostika -mikroskopska pretraga sedimenta hidatidne ciste koja je kirurki odstranjena -seroloke reakcije (Weinberg)

-testovi s obiljeenim antitijelima: antigen je ehinantigen

63. Nematoda: Ascaris i Trichuris

Koljeno:NEMATHELMINTHES-oblenjaci

Razred: NEMATODA (oblii) Rod: Ascaris Vrsta: Ascaris lumbricoides (djeja glista) parazitira u tankom crijevu ovjeka ruiasto bijeli obli duine 15-25 cm, promjera 2-6 mm mujak je manji od enke u tankom crijevu ive odrasli oblici spolno zrela enka lee oko 200 000 jajaaca dnevno jajace se razvija u liinku (toplo rahlo tlo, kisik) ovjek se zarazi ako proguta jajace u kojem se razvila liinka u pluima rastu liinke (simptomi upale plua) liinke se probijaju do dunika, u jednjak pa u tanko crijevo

-laboratorijska dijgnostika -dokazivanje odraslih glista i jajaaca u stolici - metoda koncentracije jajaaca (flotacja, sedimentacija)

Rod: Trichuris Vrsta: Trichuris trichura vlanjak parazitira u donjem dijelu tankog crijeva, slijepog i debelog crijeva; tankim prednjim krajem uvlai se u sluznicu crijevne stijenke veliine je 30-50 mm; prednji kraj je tanji (3/5 duine tijela), a stranji kraj je deblji mujak se raspoznaje po spiralno zavijenom stranjem kraju; enka neto dua pri masovnim invazijama podrauje crijevnu sluznicu zbog toksinog djelovanja na ivane zavretke; pogoduje prodoru patogenih mikroorganizama; sekundarne infekcije

-laboratorijska dijagnostika-nalaz jajaaca u stolici; stolica se pretrauje metodom koncentracije jajaaca

-ivotni ciklus: Nematoda Trichuris trichiura je ljudski crv. Nesegmentirana jajaca iz stolice odlaze u tlo i razvijaju se u 2-stanine faze. Jaja postaju infektivna u periodu od 15 do 30 dana. Nakon gutanja, jaja dolaze u tanko crijevo, a udebelom crijevu dolazi do razvoja odraslog oblika. Odrasli crvi (oko 4 cm) ive u cekumu i uzlaznom dijelu debelog crijeva. Odrasli crvi su priljubljeni za sluznicu tankog crijeva. enke poinju nositi jaja 60 do 70 dana nakon zaraze, a polau 3.000 do 20.000 jaja dnevno. ivotni vijek odraslih je oko 1 godinu

64. Nematoda: Enterobius i Trichinella

Rod: Enterobius Vrsta: Enterobius vermicularis ili Oxyuris vermicularis (bijela glistica) parazitira u slijepom crijevu, u susjednim dijelovima tankog i debelog crijeva enka 8-13 mm, iroka 0,5 mm; mujak 2-5 mm, irok 0,1-0,2 mm izaziva upalu slijepog crijeva svrbe oko aunusa, u djece se nametnik odrava AUTOINFEKCIJOM (zadravanje jajaaca ispod noktiju) jajaca se mogu prenijeti preko posteljine, taloe se u praini, zrakom mogu dospjeti u sluznicu grla i tako u crijevo

-laboratorijska dijagnostika- perianalni otisak na celofanskoj traci

Rod: Trichinella Vrsta: Trichinella spiralis (zavojita trihina) enka 3 mm, mujak 1,5 mm CRIJEVNA FAZA: odrasli, spolno dozreli mujaci i enke; oplodnja; legu se ive liinke koje prodiru u limfne putove i krvotok-TKIVNA FAZA: razvoj u poprenoprugastim miiima miino tkivo stvara ahuru 400-500 mm liinke otporne na probavne enzime (mogu se tako zadrati nekoliko godina)

TRIHINELOZA- vie od 50 liinki /g mesa izaziva znakove bolesti; proljev, povraanje, klonulost, poviena temperatura (crijevna faza); u tkivnoj fazi: vruica, ivani i srani poremeaji, koni osip, otekline, bol u miiima, eozinofilija

-laboratorijska dijagnostika- pretraivanje mesa koje je izazvalo zarazu; KOMPRESORIJ TRIHINELOSKOPIJA

 DIGESTIJA: pomou pepesina i kloridne kiseline( liinke se sakupljaju na dnu otopine) uzorak bicepsa bolesnika (tkivna faza) imunoloki testovi (imunofluorescencija i imunoenzimski test)

-razvojni ciklus- Vrlo brzo po konzumaciji zaraenog mesa, u elucu se pod uticajem enzima probave domaina, oslobanaju liinke trihinele. Liinke nakon svoga presvlaenja migriraju u tanko crijevo ( duodenum i jejunumu). Otprilike za 4 dana se iz liinki razvijaju adulti. U crijevu se vri akt kopulacije izmenu muijaka i enki parazita, nakon ega se enke zavlae u Liberkinijeve lijezde. U ovome dijelu enke na svijet donose ive liinke tokom nekoliko sedmica ( taj broj moe da dosegne cifru od nekoliko hiljada jedinki). ivotni vijek enki u crijevu moe da bude razliito dug, od nekoliko sedmica, do nekoliko mjeseci. Nedugo nakon izvaljivanja, liinke polako poinju da probijaju crijevni zid, te noene cirkulacijom dolaze do razliitih tkiva u organizmu domaina (popreno-prugasta muskulatura, srce, plua, mozak ). Prilikom migracije iz crijeva liinke sa sobom nose i bakterije crijevne flore, te su mogue komplikacije u vidu sepse. Od svih tkiva u koja dospiju liinke, jedino popreno-prugasta muskulatura upotpunosti odgovara njihovom daljnjem razvoju. Otprilike dvije sedmice nakon to su dospjele do skeletne muskulature, liinke se poinju savijati u karakteristinu spiralu. Kao strano tijelo, organizam nastoji da ih ogranii na uski prostor, te oko njih poinje stvarati vezivno-tkivnu kapsulu. Postoje razliiti podaci o tome koliko dugo uahurene larvice mogu da borave u muskulaturi. U nekim ekstremnim sluajevima taj period je iznosio 20 godina. Meutim, injenica je da ako ih ne konzumira drugi domain, one propadaju nakon nekoliko godina. Time se razvojni ciklus prekida.

65. Arachnida: Ixodes i Sarcoptes

Razred: ARACHNIDA - paunjaci Red: ACARINA grinje

Porodica: IXODIDAE - tvrdi krpelji Rod: Ixodes / Dermacentor

Vrste: Ixodes ricinus - umski krpelj

Dermacentor sp. livadni krpelji

-umski krpelj (Ixodes ricinus) prenositelj uzronika Lymove bolesti (Borrelia burgoderferi) i krpeljnog virusnog meningoencefalitisa (KME) -Tijelo im je graeno od glavoprsja (caput+thorax) i zatka te imaju 4 para nogu, za razliku od insekata s 3 para nogu. - Krpelji izazivaju na mjest uboda toksoalergijsku lokalnu rakciju, a ko krpelj dugo sie, nastaje lokalna upala, crvenilo, svrbe...No najvanija uloga s medicinskog stanovita je ta da krpelji mogu prenjeti Lymeovu bolest (Morbus Lyme ili Lyme boreliozu) koju uzrokuje Borrelia burgdorferi i rijetko tularemiju i Q-groznicu. - esto su krpelji prenositelji krpeljnog virusnog meningoencefalitisa (koji se prevenira aktivnom imunizacijom!)

Porodica: SARCOPTIDAE - ugarci Rod: Sarcoptes Vrste: Sarcoptes scabiei Glyciphagus domesticus - Za ovjeka najznaajnija je grinja svrabac ili ugarac (Sarcoptes scabiei)

- Svrabac parazitira u epidermisu hranei se keratinom, buei kanale i izazivajui pri tome svrab. - Neke osobe su alergine i na grinje kune praine Glyciphagus domesticus

66. Insecta: Pediculus i Pulex

Koljeno: ARTHROPODA-lankonoci Razred: INSECTA-kukci Red: PHYTHYRAPTERA (ANOPLURA)-ui Porodica: Pediculidae Rod: Pediculus Vrste: P. humanus var. capitis u glave P. humanus var. corporis prtena u (ili bijela u)

Red: SYPHONAPTERA ili buhe Porodica: Rod: Pulex Vrsta: Pulex irritans ovjekova buha

Buhe su hematofagni ektopataziti, prilagoeni ivotu u krznu odnosno dlakama sisavca. Sitne su, spljotene, jajaste, vrsta oklopa, bez krila, s vrstim prednjim nogama prikladnim za vezanje za dlake, a stranji par nogu udeen je za skakanje. Buhe lako mijenjaju nosioca i nisu strogo specifine za vrstu. Buhe mogu prenjeti kugu (uzronik Yersinia pestis) i uzronika endemskog i murini pjegavca (Rickettsia mooseri).

Ostale:

Ctenocephalides canis (C. felis)- pasja ili maja buha Xenopsylla cheopis takorska buha Xenopsylla cheopis takorska buha Pullex irritans - ovjekova buha