Cts, May 26th

A NA SA YFA SIYER HA KKINDA KA VRA M TEFSIRI ONLINE KITA P SA TI VIDEO

arama...

ARAMA

TUZAK/MEKR
l-i mrn, 54; Kavram 153

MEKR/TUZ A K

Mekr; Anlam ve Mhiyeti Kurn- Kerimde Mekr Kavram Mekr Kavramna Benzeyen Dier Kelimeler: Hile, Huda, Keyd, Mihl, Tedls, Tarr, a, Hlbe Hle-i eriyye mi, Hile-i erriyye mi? Hilekr, Hilekrlk Mekrin Allaha Nisbet Edildii Halde Mmine Nisbet Edilmemesi Mminler Niye Mekr Edemezler? Tefsirlerden ktibaslar

"(Yahdiler gizlice) mekr (tuzak, hile, plan, strateji) kurdular; Allah da onlarn mekrine karlk verdi. Allah mekr edenlerin en hayrl/gl olandr." (3/l-i mrn, 54)

Mekr; Anlam ve Mhiyeti

Tuzak, hile ile aldatma; renklendirme; birini hile ile maksadndan dndrme; hile, plan ve tedbir. Ancak mekr kelimesi hemen hemen ayn anlamlara gelen "keyd" kendisinden daha zengin bir muhtevya sahiptir.

"Onlar Allah'n mekrinden (dzen) gvende midirler? Hsranda olandan bakas Allah'n mekrinden (dzen) emin olmaz. (7/A'rf, 99). "nsanlara dokunan bir skntdan sonra, onlara bir rahmet tattrdmz zaman yetlerimiz hakknda mekr (yalan, dolan) dzerler. De ki: Allah mekr'i (dzeni) abuk olandr. phesiz bizim elilerimiz sizlerin mekr'ini (yalan ve dolann) yazmaktadrlar. (10/Yunus, 21). Bu iki yette grld zere mekr kelimesi yukardaki anlamlarnda kullanlmaktadr. Ancak aadaki yette mekr yalan, tuzak, hile gibi anlamlardan daha ok; plan, strateji eklinde kullanlmtr: Onlar mekr (plan, strateji) kurdular. Allah da bir mekr (plan strateji) kurdu. Allah mekr edenlerin en hayrlsdr. (3/l-i mrn, 54).

Mekr ifadesi grld gibi klasik kullanmndan farkl bir ekilde ifade edilmitir. Nitekim mekr kelimesinin Allah'a atfen hile, tuzak eklindeki kullanmlar yanltr. Zira C enab- Hak byle bir sfattan mnezzehtir. "Allah dmanlarnn mminlere kurduu tuzak ve hileleri bouna karr" anlamn tamaktadr. (1)

Hile yapmak, pusu kurmak, ekitirmek, kaydrmak, saptrmak anlamlarna gelen mekr, Allah Telya isnad edildii zaman, Allahn hile yapmasndan ve kaydrmasndan murad, kulun bana fark edemeyecei bir bely sarmas yahut hemen cezalandrmayp mhlet vermesi, onun dnya menfaatlerinden faydalanp iyice azmaya balayarak sapknl gnden gne arttrd bir srada onu hemen yakalayverip cezasn vermesidir.

Mekr, gizlice, hile ve kurnazlk yapmak, aldatmak demektir. Bir eit hile ile bakasn maksadndan evirmek, ho gitmeyen sevimsiz bir eyi gizlice bakasna ulatrmaktr. Mekr, dzenlenen tuzakla beklenmedik bir sonuca gtren gizli plandr. Mekr, tuzak kurann, planlad tuzakla umulmadk ve bir ekilde istedii eyi gerekletirmek iin gl ve gizli bir entrikasdr.

Mekr; karanlk, gizli, hissedilmeyecek hile ile dier bir kimseye zarar vermeye almak demektir. Mekrin hakikati, bakasna gizli, anlalmaz bir srette ktlk yapmaktr. Ayrca mekr bir insan hile ile maksadndan (niyet ettii eyden) dndrmen mnsna da gelir. Bu kelime de Kuranda kullanld gibi, hadis-i eriflerde de kullanlr. Peygamber Efendimiz, Bir mmine zarar veren veya hile yapann melun olduunu haber vermektedir (Tirmiz, Birr 27). Mekr, daha ziyde bakasna hileli tuzak kurmay ifde etmektedir.

Mekrin eitleri: limler, mekrin, gzel grlen ve yerilen olmak zere iki eit olduunu sylerler. Gzel grlen mekr, kendisinde gzel bir i aranan; yerilen mekr ise, kendisinde kt bir i (sikast) aranan tuzaktr. "Allah, herkesten daha iyi mekr kurar" (3/l-i mrn, 54) yeti birinciye, "Kt tuzak, ancak sahibine dolanr" (35/Ftr, 43) yeti de ikinciye rnektir (Rgb, el-Mfredt, s. 47). Buna gre "mekr" kelimesi, gzel ve kt olan beraber ierdii gibi, tuzak planlayanlar ierisinde de hayrllar ile erliler bulunabilir.

Mekrin Allah'a Nisbet Edilmesi:

Genellikle yaplacak kt eyler gizli tutulduundan mekr, kt i dzenleme, tuzak kurma anlamnda kullanlr. Fakat mekr, mutlaka kt tedbiri dnmek demek deildir. yi tedbire de mekru'l-hasen denilir. Bunun iin Allah, "mkirlerin en iyisi" (3/l-i mrn, 54) olarak nitelendirilmitir.

Allah, tedbir uygulayanlarn en hayrlsdr. Zira O'nun tedbirinin sonucu, daima yaratklarn hayrnadr. in iyzn bilmeyenler, O'nun tedbirini bazen er sanrlar ama aslnda er sandklar ey, kendileri iin hayrldr.

Allah'n mekri, ktlk kuranlarn eylemlerini boa karacak are bulmas, onlarn tuzaklarn engelleyecek kar tedbir hazrlamasdr. "Allah'n, kula frsat ve bol dnya imknlar vermesi, Allah'n mekridir" diyenler de vardr.

l-i mrn sresinin 54. yetinde Allah'n sa (a.s.)'y ldrmeyi planlayp bu konuda kurduklar tuzaklarn boa kard anlatlmaktadr. yette yle deniliyor: Onlar, sa'y ldrmek iin tuzak kurdular, Allah da onlarn tuzaklarn boa karmay dzenledi. nk en gzel tedbir eden, hereyi yerli yerince en gzel biimde dzenleyen; dzenleri, kt planlar, kar planla etkisiz brakan Allah'tr.

Allah, tedbir uygulayanlarn en hayrlsdr. Zira O'nun tedbirinin sonucu, daima yaratklarnn hayrnadr. in iyzn bilmeyenler, O'nun tedbirini bazen er sanrlar. Oyse er zannettikleri, aslnda kendileri iin hayrdr. Kur'an'da Allah'n mekrinden kimsenin gvende olamayaca vurgulanr (7/A'rf, 99). Bu, byk bir uyardr. Akll kiiler, tedbirli, ihtiyatl olur, Allah'n cezsndan korkarlar. Her zaman O'na snrlar. Ama kfirler, Allah'n cezsna inanmadklar iin, O'nun cezsn hi dnmezler, sonlarndan emin gibi gven iinde yaarlar. Allah'n cezs, birden bire geldii iin mekr olarak isimlendirilmitir. deta onlar, hi farkna varmadan, davranlaryla Allah'n mekrine yakalanmaktadrlar.

Kt tuzak sahibinin ayana dolanr. Allah kfirlerin kt planlarn etkisiz klacak kar mekr kurar ve onlarn tuzaklarn kendi ayaklarna dolar. nk yaplan ktlk, gerekte kiinin kendi cann yakalar, kendi ayana dolanr. Yaplan her ktlk, zhirde bakalarna zarar verse de gerekte kiinin kendi canna tuzak olur, onu mnev azaplara, zindanlara yakalatr. Allah ktlerin tuzaklarn bozar, kendi balarna geirir. Nitekim Mekke mriklerinin, Peygamber aleyhindeki tuzaklar, sonunda kendi aleyhlerine dnm, kendi ayaklarna dolanmtr.

Neml sresinin 50-51. yetlerinde Slih Peygamber'e mekr/tuzak kuranlarn, farkna varmadan Allah'n mekrine yakalandklar belirtiliyor. Allah, her suu, kendi trnden bir ceza ile cezalandrr. imdi Slih (a.s.)'e kar su, mekrdir. Bu suu kuranlarn, kart bir are (mekr) ile etkisiz brakldklar belirtilmektedir.

Ynus sresinin 21. yetinde de, insann yapt ktlklerin yanna kalmayaca, nk yaptklar ktlklerin, kurduklar planlarn yazld; Allah'n, en abuk mekr kuran olduu belirtilmektedir. nsann, Allah'n yetlerine tuzak kurmas, onlar inkr edip etkisiz brakmaya, yaylmasn nlemeye almasdr. Allah'n insana tuzak kurmas da, insann bu olumsuz davranlarn etkisiz brakmas, iledii suu, uygun bir cez ile cezlandrmasdr. Allah'n koyduu yasalar gerei, insann kt davranlar, kendisi farkna varmadan kendisine tuzak olmaktadr. Yce Allah, insann hareketlerini saptayan eliler, gler yaratmtr. Bu gler, lh yasal, insann hareketlerini tesbit etmekte, onlar mnev ekillere evirip korumaktadr. nsann yapt en kk bir eylem dahi, bu glerin dikkatinden kamaz. Her eyi tesbit edilir; ileri kendilerine uygun biimlere brndrlerek rh lemde insann karsna karlr. nsann iman, iyi davranlar kendisine cennet nimetleri, baheleri olurken; inkr, kt davranlar da kendisine tuzak olmakta, cehennem azbna dnmektedir. zetle, insann kurduu tuzak, sonunda kendi ayana dolanmaktadr (S. Ate, Kur'an Ans. 2/417-420).

Mekrin Allah'a nisbet ve izfe edilmesi ekildedir:

1- Tuzan cezsn "mekr" ile isimlendirmitir. Yani, Allah'n, tuzak kuranlara verecei cezya, belya mekr denilmitir. "Ktln cezs, yine onun gibi bir ktlktr" (42/r, 40) yeti gibi.

2- Allahn, tuzak rgtleyenlere mumelesi mekre benzedii iin, bu ileme mekr denilmitir (F. Rz, Meftihul-Gayb, c. 8, s. 10).

3- Allahn kullarna gizledii tedbiri, gizliliinden dolay mekr diye isimlendirilmitir.

Allahn fiili mekr olmaktan uzaktr. Onun fiiline mekr tbir edilmesi, hile yapp tuzaa drmek isteyenlerin bu fiiline kar koymas ve onlarn tahminlerinin aksine, habersiz olarak gayb cihetinden bir mekr sretinde gelip bastrmas itibaryladr (Elmall, 4/349).

Btn bunlar, snnetullahn yerlemesi, hkm ve hikmetinin tamamlanmas, dmanlar hakknda azbn gerekleip dostlarndan kaldrlmas iindir. Hepsi de, kullar anlamakta yetersiz kalsalar da, bizzat hayrldr (Tefsr-i Menar, c. 3, s. 315).

Mekrin Genelde Ktlkte Kullanlmas: Mekrin gizli tedbir, dolap evirme, dilediine kavumak iin gizlice hile ve kurnazlk yapmak olduunu belirtmitik. Fakat bu, genelde er ve fesatta kullanlan mndr. nk, bakasna hayr ve iyilik dnen bir kimse, onu gizlemeye ihtiyac olmayabilir. Bu sebepten mekrin; ktlkte, erde, fesatta, bakalarnn ona dmesinde kullanlmas ve onun btla sanfedilip bu ynde genellik kazanmas kanlmazdr.

leri Gelenler, Genelde Ehl-i Mekrdir/Sikastdr: Yce Allah yle buyurmaktadr: Her kentte ileri gelenleri (ekbirini/byklerini), orann mcrimleri/sulular kldk (bir sre ktlk yapmalarna frsat verdik) ki, orada mekr/hile yapsnlar. Onlar kendilerinden bakasna hile/ktlk (mekr) yapmyorlar, ama bunun farknda deiller. (6/Enm, 123). Yani, her beldede, orann ahlksz mcrimlerini (sulu ve gnahkrlarn), ulular/ileri gelenleri, reisleri, yneticileri yaptk. Bunlar, bozgunculua daha elverili ve insanlar kendi yalan ve btllarna uydurmaya sevk etme konusunda herkesten daha gl olduklarndan, Allah (c.c.) yette zellikle onlar zikretmitir (bn Kesir, Kurtub, ls). Zeccc diyor ki: Ahlkszlar, gnahkrlar, kavmin ileri geleni ve by olmulardr. nk, insanlarn reisleri olmalar sebebiyle zulmetmeye, hle yapmaya ve insanlara kendi yalan ve yanllarn n planda tutmaya bakalarndan daha elverilidirler (F. Rz, c. 3, s. 114).

Niin Ahlkszlar, Toplumun Ululardr? Fakat, niin ahlksz ve gnahkrlar toplumun ileri gelen ve ululardr? nk onlar, ehl-i hakkn gafleti, zafiyeti, blk prk olmalar, ehl-i btln kendilerine kolayca musallat olacan, saldrgan tutum sergileyeceklerini ve kendilerini onlarla (ehl-i hakla) beraber, btn toplumun banda komutan, lider, ulu kii tyin edeceklerini bilmemeleri sebebiyle toplumun nderleri (ekbir), ulular durumuna gelmilerdir.

Ehl-i hakkn blk prk olduu, sulularla yz yze gelmekten korktuu, ahlkszlarn toplanarak birlik beraberlik ierisinde glenip durduklar ve arzularn yerine getirmek iin ne ktklar bir toplumda snnetullah/Allahn kanunu, bu ahlksz mcrimlerin topluma musallat olmalar, toplumda olmalar, ehl-i hakk korkak ve cemaatten ayrlm, ilevsiz frkalar haline getirmeleri tarznda cereyn etmitir. Hakkn kendisini koruyacak ve varln ortaya koyacak gcnn olmas gerekir. Bu gcn olmamas durumunda, taraftarlaryla birlikte btln gc ortaya kar. Temelsiz ve btl fikir sahibi ahlkszlar, belirgin bir stat kazanarak

toplumun ulusu, komutan ve lideri durumuna gelirler.

Ahlksz Sulular Niin nsanlara Hle Yaparlar? Neden ahlksz mcrimler, insanlara hle yaparlar, haktan yz evirtirler, btla sevk eder, fesat ve sapkla drrler? Ve niin toplumun liderliiyle ve nde geleni olmakla yetinmez, insanlar kendi ileriyle ba baa brakmazlar? nk, ahlksz mcrimler, toplum ierisinde hakkn ortaya kmasndan ve insanlarn hakkn etrafnda toplanmalarndan ve bylece elden kan liderlikleri ve kaybettikleri mevzleriyle sululuklarnn yalan ve yanllarnn anlalmasndan korkarlar. Bunun iin sulular gemite, peygamberlere dman olmu, insanlar onlarn dvetlerinden alkoymulardr. Nitekim ayn eyi Efendimiz Muhammed (s.a.s.) ve Ona tbi olan mminlere de yaptlar. Ahlksz sulularn devaml yntem ve davranlar yle olacaktr: Onlar, hakka dvet eden mminlere her zaman ve zeminde dmanlk ederler. Bu, her memlekette sulularn byklerinden ortaya karak Allahn dinine ve bu dinin dvetilerine dman pozisyonunda bulunmak sretiyle cereyn eden kesin ve deimez kanunudur. Allahn dini, bu sulularn byklerini insanlara musallat olan, onlar hor ve hakir gren idare ve tasallutlarndan soyutlayarak devre d brakmay emreder.

Tabiat tibaryla Kt Mekrin (Sikastn) eitleri: Tuzan bir tr olmas ve tuzak kurulan kii bakmndan sikast organize edenlerin hle ve tuzaklar bir derecede durmaz. Kurn- Kerimin iaret ettii mekr/tuzak sahiplerinin; mekrin karakteri, tr ve yaplan kii asndan teebbs ettikleri sikastn/kt mekrin eitleri unlardr:

1) Katl/ldrmek, hapis ve srgn: Allahn elileri ve onlarn ballarn ldrmek, hapsetmek ve yurtlarndan srgn etmek sretiyle eziyet ederek hle ve hazrlk iinde olmalar da sulularn, toplumun ahlkszlarnn tuzaklarndandr. Bu trn Kuranda geen bir ksm rnekleri unlardr:

a- Allah Tel, yahdilerin Meryemin olu sa (a.s.)ya yaptklar hile ve tuzak hakknda yle buyurur: Tuzak kurdular, Allah da onlarn tuzaklarna karlk verdi; nk Allah (istese), herkesten daha iyi mekr kurar. (3/l-i mrn, 54). Bu yetin tefsirinde, sriloullarnn kfirleri tuzak (sikast) hazrlaynca, sa (a.s.) onlarn bu kfrn farketti. Onlarn mekrleri, Hz. say ldrmek zere el altndan birtakm kimseleri tyin etmi olmalaryd (Tefsr-i Zemaher, c. 1, s. 366) denilmektedir.

b- Allahn bize Semud kavmi ve peygamberleri Slih (a.s.) ile ilgili hikye ettii ve onlardan bir grubun onu ldrmek zere nasl ittifak ettikleri haberleri de kfirlerin peygamberlerini ve ilesini ldrmek sretiyle sergiledikleri bir mekr/tuzak rneidir. Allah Tel yle buyurmaktadr: ehirde dokuz kii vard ki yeryznde bozgunculuk yaparlar, slah etmezlerdi. Allaha and ierek birbirlerine: Biz, gece ona ve ilesine baskn yapalm (onlar ldrelim), sonra velsine: ilesinin ldrlnde bulunmadmz, doru olduumuzu syleyelim dediler. (Bu ekilde) bir mekr/tuzak kurdular. Biz de onlar hi farknda olmadan onlara bir mekr kurduk. (27/Neml, 48-50)

yette zikredilen ehirden maksat, Slih (a.s.)in kavmi Semudun yaad Hcrdir. Orda dokuz kii vard; onlar deveyi ldrmek zere harekete geen, kavmin en azgnydlar. Kavmin ileri gelenlerinin ocuklarydlar. ehirde hep karklk karrlard, hi slah edici/dzeltici deildiler. Yani, ileri gleri, srf anari karmak olup yaptklarna iyilik karmazd. Bunlar, aralarnda yeminleip bir gece anszn Sih (a.s.)e ve ilesine tuzak hazrladlar. Bu mekr, Hz. Slih ve ilesine gizli tuttuklar anszn saldr hazrlyd. Allah da onlara mekr hazrlad: Bu, Allahn, onlarn ve kavimleri Semdun bilmedikleri ekilde helkiydi (Tefsr-i Zemaher, c. 2, s. 372-373) denilmitir.

c- Allah (c.c.), Kurey kfirlerinin Raslullaha kar planladklar hile ve tuzaklardan; onu ldrmek, hapsetmek ve Mekkeden srp karmak gibi kt tavrlardan bahisle yle buyurmaktadr: Hatrla ki, kfirler seni tutup balamalar veya ldrmeleri, yahut seni (yurdundan) karmalar iin sana mekr/tuzak kurarlarken Allah da (onlara) mekr kuruyordu. nk Allah mekr kuranlarn en hayrlsdr/iyisidir (Tuzaa dmeye kim lyk ise, Allah onu drr). (8/Enfl, 30). Bu yet-i kerime, Kurey kfirlerinin Raslullaha planladklar sikasta ve bu sikastn trne iaret etmektedir. Onlarn mekr/tuzaklarnn haberlerinden biri de udur: Mekkede Drun-Nedvede toplanarak Raslullaha yapacaklar ey konusunda mvere ettiler. lerinden biri teklifte bulundu: 1- Tutuklama, yani hapsetme ve balama, 2- Kllaryla ldrmek, 3- Mekkeden karmak.

2- Mekrin eitlerinden ikincisi, insanlar, peygamberler ve tbilerine eziyet etmeye tahrik etmek: Allah Tel, Nuh (a.s.)un kavmi ve tuzaklarndan bahisle yle buyurur: Byk byk mekrler/tuzaklar kurdular. (71/Nh, 22). Tuzak kuranlar reisleridir. Onlarn tuzaklar ise, din konusunda hileleri, Nuh (a.s.)a kar planladklar tuzaklar, insanlar ona eziyet etmeleri iin tahrk, ona meyletmekten, onu dinlemekten alkoymak eklindedir. nsanlar yle diyorlard: Tanrlarnz brakmayn; Veddi, Suv, Yesu, Yeku ve Nesri brakmayn. (71/Nh, 23). Onlarn tuza, chil ve seviyesiz insanlar Nh (a.s.)un ldrlmesine tahrk etmek eklindedir (Kurtub, c. 18, s. 37) denilmektedir.

3- nsanlarn hak dvdan alkonulmas: Gemite yapp ettikleri ve her hl u krda planlayarak uygulayageldikleri tuzaklardan biri de, yaldzl szlerle, aslsz dedikodularla bu mbrek dvya attklar iftirlarla ve iinde bulunduklar sapkl insanlarn nazarnda sslemekle insanlar haktan saptrmaya alrlar. Allah (c.c.) yle buyurmaktadr: ...Hayr, inkr eden kfirlere mekrleri/hileleri ssl gsterildi, (hak) yoldan evrildiler. (13/Rad, 33). Mchid diyor ki: Onlarn mekri/tuza, iinde bulunduklar sapklk ve gece-gndz bu sapkla dvetleridir. (bn Kesir, c. 2, s. 526). Onlarn mekri/tuza, slma kar tledikleri hileleri, irkleri ve btllarn sslemeleri eklindedir (Tefsr-i ls, c. 13, s. 162).

Allahn, her kentte ileri gelenleri, orann sulular klp orada mekr/hile yapmalarna frsat vermesinde mekrden maksat, ssl sz ve yapmack davranlarla insanlar sapkla armalardr. Bu da, bir nevi hak dvdan yz evirtmedir. Mekke kfirleri, her tepeye kfir yandalarndan drt kii oturtur, gemi mmetlerin peygamberlerine yaptklar gibi insanlar Peygambere uymaktan vazgeirirlerdi (Mchidden naklen Kurtub, 7-79)

Onlar yeryznde istikbr/byklk taslamak ve kt mekrler/tuzaklar kurmak (istiyorlar). Halbuki kt tuzak, ancak sahibine dolanr. Onlar ncekilerin kanunundan (onlara uygulanandan) bakasn m bekliyorlar? Allahn kanununda ne bir deime bulursun, ne de Allahn kanununda bir sapma bulursun. (35/Ftr, 43). Onlarn dzenledikleri sikastlar, tm eziyetleri (tm ikence eitleri) ve insanlar imana gelmekten alkoymalardr (F. Rz, 26/34).

Tuzaa Drlene Nisbetle Kt Mekr (Sikast)

Birincisi, Allahn Elileri ve Onlarn Tblerine Sikast: Sikast planlayanlar, tuzaklarn peygamberlere ve onlarn inanm ballarna ynelterek, bedenen eziyet eder, insanlar peygamberlerde yzevirtmek ve onlarn dvlarndan rktmek iin btl ve yalanlarn sslerler. Allahn peygamberleri ve onlarn mminlerine ynelik planlanan sikast stlenenler, her toplumun ierisindeki sulu reisler ve ileri gelen bykleridir. Allah Tel Her kentte ileri gelenleri, orann sulular kldk (6/Enm, 123) buyuruyor.

kincisi: Zayflara Ynelik Planlanan Tuzak: Toplumun reisi durumundaki ileri gelenler, Hak dvdan alkoymak, ssl ifadeler ve yapmack davranlarla hak dvy kabulden yzevirtmek iin kendi yandalarnn zayf olanlarna ynelik hile ve tuzak dzenlerler. nk bu zayflar, kendilerinin ve toplum zerindeki nfuz ve hegemonyalarndan tr bu sikastlarn planladklar tuzaklar ile geri adm atarlar. Allah, bu zayf yandalarn ve dzenbazlarn kymet gnnde nasl karlkl birbirlerini paylayp sulayacaklarn, nasl birbirlerine serzenite bulunacaklarn ve sataacaklarn haber veriyor: ... Sen o zlimleri, Rablerinin huzurunda tutuklanm, birbirlerini sulayarak sz atarlarken bir grsen! Mstazaflar/zayf saylp ezilenler, mstekbirlere/byklk taslayanlara, Siz olmasaydnz, elbette biz mmin insanlar olurduk derler. (Dnyada) mstekbirler/byklk taslayanlar, mstazaflara/zayf saylanlara (kymet gnnde): Size

hidyet geldikten sonra sizi ondan biz mi evirdik? Bilkis siz su iliyordunuz derler. (Buna karlk) Mstazaflar, mstekbirlere: Hayr! Gece-gndz (iiniz) mekr/hile ve tuzak kurmakt. Siz daima Allah inkr etmemizi, Ona endd/ortaklar, benzerler komamz bize emrederdiniz derler. Artk azb grdklerinde, pimanlklarn ilerine atarlar, Biz de o kfirlerin boyunlarna (ateten) demir halkalar takarz. Onlar ancak yapmakta olduklar gnahlar ile cezlandrlr.(34/Sebe, 31-33)

Mstazaflar, egemen glere tbi olan yandalardr. Mstekbirler ise, kavmin ulular, reisleri, egemenleri durumundakilerdir. Fakat bu satamalarn, karlkl sulamalarn onlara hibir faydas olmayacak. Hepsi de bin piman olarak azba mruz kalacaklardr. Mstekbirler sapp saptrdklar iin; mstazaflar da saptklar iin. Bunun iin Allah Tel, lerinde pimanlklarn gizlediler, Biz de o inkr edenlerin boyunlarna (ateten) demir halkalar koyduk buyuruyor. Yani, tbilerle/uyanlarla, kendisine uyulan ileri gelenlerin boyunlarna.

Kt Mekr (Sikast) Planlayanlarn C ezlandrlmas: Kt tuzak sahipleri, azaptan kurtulamazlar. Eer byle bir kuruntu ierisinde iseler, bilmeliler ki, hat etmilerdir ve zarardadrlar. Allahn mekrinden emn mi oldular? Ziyna urayan topluluktan bakas Allahn mekrinden emn olmaz. (7/Arf, 99). Yani, onlarn planlad tuzaklarna karlk, Allahn verecei azbndan ve cezsndan emn mi oldular?

Kt Mekr (Sikast) Ancak Sahibine Dolanr: Btn gleriyle yemin ederek eer kendilerine bir uyarc (peygamber) gelirse, herhangi bir mmetten/milletten daha ok hidyette/doru yolda olacaklarna dir Allaha yemin etmilerdi. Fakat kendilerine uyarc (Muhammed s.a.s.) gelince bu, onlarn haktan uzaklamalarndan baka bir eyi arttrmad. nk onlar yeryznde istikbr/byklk taslamak ve kt mekrler/tuzaklar kurmak (istiyorlar). Halbuki kt tuzak, ancak sahibine dolanr. Onlar ncekilerin kanunundan (onlara uygulanandan) bakasn m bekliyorlar? Allahn kanununda ne bir deime bulursun, ne de Allahn kanununda bir sapma bulursun. (35/Ftr, 42-43). Yani, yeryznde byklenerek Allahn yetlerinden yzevirdiler, Allahn yolundan alkoyarak insanlara tuzak planladlar. Kt mekrin zarar, ancak sahibinedir. Yani bu sikastn vebli ancak kendilerinedir, bakalarna deil.

ls, Kt tuzak ancak sahibine dolanr yeti hakknda yle der: Yani, kt tuzak ancak sahibini kuatr, ona dokunur, ona iner (kendisi hakknda felket olur). yet, sahih gre gre geneldir. ler sonularna gredir. Allah, ihml etmez ama imhl eder (sre tanr). Genellikle, bir kimseye birisi tuzak hazrlasa ve bu tuzak o kimse hakknda derhal zhiren etkisini gsterse, gerekte o kimse kurtulmutur, ama tuza kuran (sikast, dzenbaz) helk olmutur (Tefsr-i ls, 26/34).

nsann aklna gelebilir ki, ou kez kt mekr ehlinin (sikastnn) rgtledii kt tuzayla stnlk saladn gryoruz. Kt tuzak, ancak sahibine dolanr (35/Ftr, 43) yeti ise, byle olamayacana dellet ediyor? Fahreddin er-Rz, bu soruyu sorduktan sonra, cevabn birka ekilde verir:

1- yette ad geen mekr/tuzak, Mekke kfirlerinin Raslullah ldrmeye ve lkeden kartmaya azmettikleri mekrdir. Onlarn kt mekrleri/tuzaklar ise, Bedir Sava ve dier savalarda ldrlerek kendilerine dnmt.

2- Kt tuzak geneldir. Sahih olan da budur. nk Peygamber (s.a.s.) mekr/tuzak planlamaktan men etmitir. Ondan gelen haberden yle buyurduu vriddir: Mekr/hile ve tuzak planlamaynz. Mekr ileyen sikastya yardm da etmeyiniz. nk Allah kt tuzak ancak sahibine dolanr buyurmutur. ler, sonucuna gredir. Bir kimse birisine hile yapsa ve zhiren, derhal tesirini gsterse bile, gerekte kurtulan odur (hile yaplan kiidir). Tuzak planlayan helk olmutur. Bu, kfirin dnyada rahat, mslmann ise skntl olmas gibidir. Bu incelii u yet aklamaktadr: Onlar ncekilerin kanunundan bakasn m bekliyorlar? Yani, onlarn hile ve tuzaklarnn n bir geerlilii olsa da, kbet (gzel son) takvnndr. ler, sonucuna gre deer kazanr. ncekilerin helk olmas gibi, onlar da yok olup gideceklerdir. (Fahreddin er-Rzi, Meftihul-Gayb, c. 26, s. 34-35)

Gerekten Kt tuzak sahibine dolanr yeti genel bir kanundur. Yani, Allahn, insanln hayatnda geerli olan genel snnetlerinden bir snnettir. Bu snnet asla deimez. Fakat, hkmnn geerli oluu, sebeplerinin, artlarnn tahakkuk etmesine/gereklemesine mni engellerin bulunmamas gerekir. Nitekim, baz umm snnetlerin gereklemesi iin birka yn szkonusudur. nsanlar bazen yardm ynne yerleirken, bazen de kt mekrin/sikastn sahibini bulduu ynde odaklarlar. Kimi zaman da Allah snnetini, bir baka ynde gerekletirir. Nitekim, sebepleri ve artlar tahakkuk edip engeller kalkt zaman, snnetinin geerlilii n bir infz gerektirmez. Bu genel snnete, ahsa ve cemaate nisbetle bu infzn tabiat, bizim bilemediimiz, fakat Allahn inceliklerini bildii zamana kadar ertelenmesidir. Tpk zulm ve zlimler hakkndaki snnetinde olduu gibi. Bu, her ne kadar helk tarih ve mddetlerini tm incelikleriyle bilmesek de, zlimlerin yok olularn hkme balayan ve asla deimeyen umm snnettir.

Mekr/Tuzak Planlamann Dnya ve hiretteki C ezs: Allah (c.c.) kt mekr ve sahipleri hakkndaki snneti (deimez genel kural), dnya ve hirette azba arptrlacak olmalardr. ...Hayr, inkr eden kfirlere mekrleri/hileleri ssl gsterildi, (hak) yoldan evrildiler. Allah kimi saptrrsa artk onu hidyete/doru yola iletecek yoktur. Dnya hayatnda onlara sdece bir azap vardr. hiret azb ise daha iddetlidir. Onlar Allahtan (Onun azbndan) koruyacak kimse de yoktur. (13/Rad, 33-34). Mekrleri, yani, onlara ssl gsterilen irkleri slma kar planladklar hileleri demektir. Dnya hayatnda onlar iin azaptan kast, mruz kalacaklar ldrlme, esret ve benzeri skntlar demektir. Bu, kfrlerinin cezs olduu iin, Allah bunu azb diye isimlendirmitir (Tefsir-i Zemaher, 2/532). hiretteki azb ise iddet ve devamllndan dolay, daha zordur.

Mekr/Tuzak Planlayanlarn Ummadklar Yerden C ezlandrlmalar: Allahn cezs, hi ummadklar, geleceini zannetmedikleri bir anda, ehl-i mekri epeevre kuatacaktr. Bu, Allahn onlara mekridir, hilelerinin cezsdr. Onlardan ncekiler de (peygamberlere) mekr/hile yapmlard, sonunda Allah, onlarn binalarnn temellerinden geldi de stlerindeki tavan zerlerine kverdi. Bu azap, onlara, fark edemedikleri bir yerden gelmiti. (16/Nahl, 26). Bu bir temsildir, sembolik anlatmdr. Buna gre anlam yledir: Evleri, zerlerine yklmasna helk olup gittiler. Denildi ki, onlarn hile ve dzenleri boa kartlp stlerinden zerlerine atlar dmesine helke mruz kaldlar. Azap onlara ummadklar yerden gelmiti, yani, kendilerini gven iinde zannettikleri bir zamanda (Kurtub, 10/98). Ktl organize edenlere inen bu azap yle dile getiriliyor: Sonra kymet gnnde (Allah), onlar rezil ve rsvay eder... (16/Nahl, 27). Yani, Allah onlar hakr ve perian eder. Bundan nceki nesiller de mekr/tuzak planladlar. Allah, dnyada onlar azaplandrd. Daha sonra hirette de azaplandracaktr.

Ehl-i Mekrin Hallerinin Ortaya kmas: ...Ktlkleri mekr/tuzak yapanlara gelince, onlar iin etin bir azap vardr. Ve onlarn mekri/tuza bozulur. (35/Ftr, 10). Onlar, amelleriyle gsteri yaparlar, insanlara tuzak planlarlar. Kendilerinin, Allahn tatinde olduu izlenimini verirler. Oysa ki onlar, Allaha kar kindar ve nankrdrler. Yaptklaryla riy ederler. yet geneldir. Bu yetin kapsamna ilk etapta mrikler de girerler. Bunun iin Allah Tel, onlarn tuza bozulur, bozulacaktr diyor. Yani, bozar, iptal eder, akl ve basret sahipleri iin onlarn ktlklerini, sahtekrlklarn er-ge ortaya karr. nk, kim neyi gizlemise Allah onu yz (renk verdirerek) veya dili ile beklenmedik bir anda ortaya karmtr. Kim neyi gizlemise, Allah, o gizlediini bana geirmitir. nk, hayr yapan hayrn, er yapan errini grr. Riykrn halinin iyi karlanacak yan yoktur. Onlar bu tavrlarn ahmak ve anlay yoksunu kimseler iin sergileyip dururlar. Fakat ferset sahibi mminler onlara byle bir eyi rev grmezler. Aksine, bunun yakn bir zaman ierisinde, er-ge aa kacan bilirler. Hibir gizli ey gayb bilen Allah iin sr deildir (bn Kesir, 3/549).

Allahn Mekri abuktur: Kendilerine dokunan (ktlk ve hastalk gibi) bir skntdan sonra insanlara bir rahmet (salk ve bolluk zevki) tattrdmz zaman, bir de bakarsn ki yetlerimiz hakknda onlarn (hazrlanm) bir mekri/tuza vardr. De ki: Mekr bakmndan Allah daha abuktur (yaptklarnn cevapsz ve gizli kalacan sanmayn). nk elilerimiz kurduunuz mekrleri/tuzaklar mutlaka yazyorlar. (10/Ynus, 21). Yani Allah, verecei bir zarar, tattraca bir musbeti,

rahmeti gerei kfirlerden kaldrnca onlar hile ve tuzak (mekr) dzenlemeye; kr yerine kfr ve yalanlamadan vazgeme yerine beklenmedik tavrlar sergilemeye kalkarlar. Zarar ve musbetin onlardan kaldrlmasndan sonra insanlar, nil olacaklar rahmetle tlenmekten (kendileri iin nimet olduunu itiraf etmekten) yzevirdikleri iin, kavutuklar nimetin tesdf olduunu sylemeleri de onlarn tuzaklarndandr. Allahn yetlerine kar tuzak planlamak iin koanlara de ki: Allah sizin hilenize kar ceza vermekte daha sratlidir. Sizin ceznz hazrlamtr. Siz, slmn nrunu sndrmek iin nasl tedbir alacanz kararlatrmadan nce, o sizi azba drecektir. nk Allah, lemin ilerini tedbir ve amellerin cezsn takdir konusunda hile ve tuzaklarna karlk, hiretten nce, onlar dnyada cezlandrmaya ncelik vermitir. O, onlarn hile ve tuzan bilendir. Hile ve tuzak adna hibir ey, Ondan gizli deildir.

Btn Mekrler Allahndr: Onlardan ncekiler de (peygamberlerine) mekr/tuzak kurmulard. Halbuki btn mekrler Allaha ittir. nk O, herkesin ne kazanacan bilir. (Dolaysyla istediinin tuzan bozar). Bu yurdun (dnyann) sonunun kimin olduunu yaknda kfirler bileceklerdir. (13/Rad, 42). Allah, nce onlarn yaptklarn mekr/tuzak kelimesi ile niteledi; sonra da, kendi mekrine oranla onlarn tuzan yok sayarak fakat btn mekrler Allahndr buyurdu. Sonra bunu da u szyle aklad: O, herkesin ne kazanacan bilir. (Dolaysyla istediinin tuzan bozar). Bu yurdun (dnyann) sonunun kimin olduunu yaknda kfirler bileceklerdir. nk her nefsin kazandn bilen ve ona gre cezlarn hazrlayanndr btn mekrler. Zira, o cez, bilmedikleri ynden, hem de balarna geleceklerden gfil olarak onlara gelir. Kfirler de bylece kbetin, yani dnyann cez ve sevbnn veya hiretin sevap ve kbnn kimler iin olacan bileceklerdir.

Azgn Topluluktan Bakas Allahn Mekrinden Emn Olmaz: Mslmana yaraan, Allahn mekrinden emn olmamas, iinde bulunduu nimete ve mslman olduuna dayanarak gnahlarna ramen Allahn kendisinden rz olduu zannyla gnahlara bovermemesidir. Oysa, s mslmanlara Allahn aff kesin olmayp sadece mit edilir. Mslmann bu tr dncesi, kendisine kurduu bir tuzaktr. Onun bu dnceden vazgemesi, Allaha olan itaatinin srekli olmas ve nimetlerine -ki, en byk nimeti slmdr- krn f etmesi gerekir. Ancak byle Allahn mekrinden emn olabilir. Allah Tel yle buyurur: Ziyana urayan topluluktan bakas, Allahn mekrinden emn olmaz. (7/Arf, 99). Allahn mekrinden emn olmak, Onun affna dayanarak gnahlara bo vermek demektir. Hasanul-Basr yle der: Mminler korku ve endieyle ibdet ederken, kfirler gven iinde gnah ilerler.

Mekr/Tuzak ve Planlayanlar Hakkndaki Snnetullahtan Anlamamz Gereken ey: Tuzak ve sahipleri hakkndaki snnetullahtan anlamamz gereken ey, fertler olsun, cemaatler olsun kt mekrin/sikastn yalnz sahibini bulaca, dnyada iken dzenbazlarn kbetlerinin kt olaca ve durumlarnn belirginleip azbn balarna geleceidir. ey vardr ki, kim onu yaparsa azaptan/azap tehlikesinden kurtulamaz: Mekr etmek, zulm ve ahde vefszlk. Allahn kitab, bunu dorulamaktadr: Kt mekr, ancak sahibine dolanr. (35/Ftr, 43). Ey insanlar, taknlnz kendi aleyhinizedir. (10/Ynus, 23) Kim ahdini bozarsa, kendi aleyhine bozmu olur. (48/Fetih, 10)

Mslman C emaatin Dikkat Etmesi Gereken ey: slm dvetisi olan mslman cemaatin dikkatli olmas gereken eylerden birisi de, tuzak ve tuzak planlayclar hakkndaki snnetullahn srekli olduu, kt mekr sahiplerini dveti mminlere ve slm dveti iin alan mslman cemaate kar hile ve tuzak dzenlemekten ayr kalmayacaklar hussudur. Hilebazlarn hilesi, belli bir kararda kalmaz. Allaha dvet faliyetlerini ortadan kaldrmak, insanlar o dvdan ve mslman cemaatten alkoymak gibi kt maksatlar ii uygun grdkleri her eyi yaparlar. Yalan sylemek, dvetilere ve mslman cemaati thmet altnda bulundurmak, cemaat, cemaat liderleri, cemaat yeleri ve dvetiler arasnda fesat karmak, tutuklamak veya yurtlarndan karmak, yahut ldrmek, onlarn enerji ve canllklarn sekteye uratmak iin gayret gstermek... btn bunlar, onlarn tuzaklarnn (mekr) bir ksmdr. yle ki, mminler hakknda ne bir dostluk, akrabalk, ne de antlama tanyp gzetirler. Hibir sorumluluk tanmayan fesat ebekesinin btn bu yaptklar, deimeyen kesin bir yoldur. Ama, bilinmelidir ki, glibiyet daima Hak ehlinindir. nk hak ehli, ktl rgtleyenlerin tersine, savalarda yalnz deillerdir. Onlar tevekkl ierisinde Allaha ve eriatna bal kaldklar, hak-btl mcdelesinde snnetullah dediimiz umm kanunla hidyete erdikleri ve sebeplere ki, ktl planlayanlarn planlarn iptal etmek iin uyank olmak da bu sebeplerdendir- tutunduklar mddete Allah (c.c.) onlarla beraberdir. Mslman cemaate, hele hele cemaat lideri durumundaki cemaat bykleri ve hocalarna den, btn bunlar dnmeleridir. nk, tuzak rgtleriyle srekli beraber ve yz yzedirler. (2)

Kurn- Kerimde Mekr Kavram

Mekr ve trevleri Kurn- Kerimde 43 yerde kullanlr. Mekr kelimesinin anlamna yakn olarak kullanlan dier kelimelerden huda ve trevleri, 5 yerde, keyd ve trevleri, 35, tarr ve trevleri 27, a ve trevleri 29, mihl kelimesi ise bir yerde kullanlr. Yine mahret ve are anlamnda hle kelimesi bir yerde kullanlr.

"(Yahdiler gizlice) mekr (tuzak, hile, plan, strateji) kurdular; Allah da onlarn mekrine karlk verdi. Allah mekr edenlerin en hayrl/gl olandr." (3/l-i mrn, 54)

Size bir iyilik dokununca tasalanrlar size bir ktlk isbet ettiindeyse buna sevinirler. Eer siz sabreder ve ittika ederseniz/saknrsanz onlarn keydi (hileli dzenleri) size hibir zarar veremez. phesiz Allah yapmakta olduklarn kuatandr. (3/l-i mrn, 120)

Her kentte ileri gelenleri (ekbirini/byklerini), orann mcrimleri/sulular kldk (bir sre ktlk yapmalarna frsat verdik) ki, orada mekr/hile yapsnlar. Onlar kendilerinden bakasna hile/ktlk (mekr) yapmyorlar, ama bunun farknda deiller. (6/Enm, 123)

Allahn mekrinden emn mi oldular? Hsranda olandan, ziyna urayan topluluktan bakas Allahn mekrinden emn olmaz. (7/Arf, 99)

Firavun: Ben size izin vermeden nce O'na iman ettiniz, yle mi? Mutlaka bu, halk burdan srp karmak amacyla ehirde planladnz bir mekrdir/tuzaktr. yleyse siz (buna karlk ne yapacam) bileceksiniz. (7/Arf, 123)

Onlara mhlet veririm; (ama) Benim keydim (cezam) etindir. (7/Arf, 183)

Onlarn yryecekleri ayaklar m var, yoksa tutacaklar elleri mi var veya grecekleri gzleri mi var yahut iitecekleri kulaklar m var (neleri var)? De ki: Ortaklarnz arn, sonra bana (istediiniz) keydi/tuza kurun ve bana gz bile atrmayn! phesiz ki, benim velm o Kitab indiren Allahtr. Ve O, btn slihlere de vellik eder. (7/Arf, 195-196)

Gerekten Allah, kfirlerin keydini, hileli dzenlerini boa karcdr. (8/Enfl, 18)

Hatrla ki, kfirler seni tutup balamalar veya ldrmeleri, yahut seni (yurdundan) karmalar iin sana mekr/tuzak kurarlarken Allah da (onlara) mekr kuruyordu. nk Allah mekr kuranlarn en hayrlsdr/iyisidir (Tuzaa dmeye kim lyk ise, Allah onu drr). (8/Enfl, 30).

Eer sana huda/hile yapmak isterlerse, unu bil ki, Allah sana kfidir. O, seni yardmyla ve mminlerle destekleyendir. (8/Enfl, 62)

Kendilerine dokunan (ktlk ve hastalk gibi) bir skntdan sonra insanlara bir rahmet (salk ve bolluk zevki) tattrdmz zaman, bir de bakarsn ki yetlerimiz

hakknda onlarn (hazrlanm) bir mekri/tuza vardr. De ki: Mekr bakmndan Allah daha abuktur (yaptklarnn cevapsz ve gizli kalacan sanmayn). nk elilerimiz kurduunuz mekrleri/tuzaklar mutlaka yazyorlar. (10/Ynus, 21)

(Yusuf aracya unu syledi:) Bu (itiraf Vezirin) yokluunda gerekten kendisine ihanet etmediimi ve gerekten Allah'n ihnet edenlerin keydini/hileli dzenlerini baarya ulatrmadn kendisinin de bilip renmesi iindi. (12/Ysuf, 52)

Bylece (Yusuf) kardeinin kabndan nce onlarn kablarn (yoklamaya) balad sonra onu kardeinin kabndan kard. te biz Yusuf iin byle bir keyd plan dzenledik. (Yoksa) Hkmdarn dininde (yrrlkteki kanuna gre) kardeini (yannda) alkoyamazd. Ancak Allah'n dilemesi baka. Biz dilediimizi derecelerle ykseltiriz. Ve her bilgi sahibinin stnde daha iyi bir bilen vardr. (12/Ysuf, 76)

...Hayr, inkr eden kfirlere mekrleri/hileleri ssl gsterildi, (hak) yoldan evrildiler. Allah kimi saptrrsa artk onu hidyete/doru yola iletecek yoktur. Dnya hayatnda onlara sdece bir azap vardr. hiret azb ise daha iddetlidir. Onlar Allahtan (Onun azbndan) koruyacak kimse de yoktur. (13/Rad, 33-34).

Onlardan ncekiler de (peygamberlerine) mekr/tuzak kurmulard. Halbuki btn mekrler Allaha ittir. nk O, herkesin ne kazanacan bilir. (Dolaysyla istediinin tuzan bozar). Bu yurdun (dnyann) sonunun kimin olduunu yaknda kfirler bileceklerdir. (13/Rad, 42)

Gerek u ki onlar mekr/hileli dzenler kurdular. Oysa onlarn dzenleri dalar yerlerinden oynatacak da olsa Allah katnda onlara hazrlanm dzen (kt bir karlk) vardr. (14/brhim, 46)

Onlardan ncekiler de (peygamberlere) mekr/hile yapmlard, sonunda Allah, onlarn binalarnn temellerinden geldi de stlerindeki tavan zerlerine kverdi. Bu azap, onlara, fark edemedikleri bir yerden gelmiti. Sonra kymet gnnde (Allah), onlar rezil ve rsvay eder ve der ki: Haklarnda (mminlere kar) dman kesildiiniz ortaklarm nerede? Kendilerine ilim verilmi olanlar da derler ki: phesiz bugn rezillik ve ktlk kfirleredir. (16/Nahl, 26-27)

Bundan tr, keydinizi/tuzaklarnz bir araya getirin, sonra gruplar halinde gelin; bugn stnlk salayan, gerekten kurtuluu bulmutur. (20/Th, 64)

Andolsun Allah'a, sizler arkanz dnp gittikten sonra, ben sizin putlarnza muhakkak bir keyd/tuzak kuracam. (21/Enbiy, 57)

ehirde dokuz kii vard ki yeryznde bozgunculuk yaparlar, slah etmezlerdi. Allaha and ierek birbirlerine: Biz, gece ona ve ilesine baskn yapalm (onlar ldrelim), sonra velsine: ilesinin ldrlnde bulunmadmz, doru olduumuzu syleyelim dediler. (Bu ekilde) bir mekr/tuzak kurdular. Biz de onlar hi farknda olmadan onlara bir mekr kurduk. (27/Neml, 48-50)

Sen, onlara kar hzne kaplma ve kurduklar mekrlerden/tuzaklardan dolay sknt iinde olma. (27/Neml, 70)

... Sen o zlimleri, Rablerinin huzurunda tutuklanm, birbirlerini sulayarak sz atarlarken bir grsen! Mstazaflar/zayf saylp ezilenler, mstekbirlere/byklk taslayanlara, Siz olmasaydnz, elbette biz mmin insanlar olurduk derler. (Dnyada) mstekbirler/byklk taslayanlar, mstazaflara/zayf saylanlara (kymet gnnde): Size hidyet geldikten sonra sizi ondan biz mi evirdik? Bilkis siz su iliyordunuz derler. (Buna karlk) Mstazaflar, mstekbirlere: Hayr! Gecegndz (iiniz) mekr/hile ve tuzak kurmakt. Siz daima Allah inkr etmemizi, Ona endd/ortaklar, benzerler komamz bize emrederdiniz derler. Artk azb grdklerinde, pimanlklarn ilerine atarlar, Biz de o kfirlerin boyunlarna (ateten) demir halkalar takarz. Onlar ancak yapmakta olduklar gnahlar ile cezlandrlr.(34/Sebe, 31-33)

...Ktlkleri mekr/tuzak yapanlara gelince, onlar iin etin bir azap vardr. Ve onlarn mekri/tuza bozulur. (35/Ftr, 10).

Btn gleriyle yemin ederek eer kendilerine bir uyarc (peygamber) gelirse, herhangi bir mmetten/milletten daha ok hidyette/doru yolda olacaklarna dir Allaha yemin etmilerdi. Fakat kendilerine uyarc (Muhammed s.a.s.) gelince bu, onlarn haktan uzaklamalarndan baka bir eyi arttrmad. nk onlar yeryznde istikbr/byklk taslamak ve kt mekrler/tuzaklar kurmak (istiyorlar). Halbuki kt tuzak, ancak sahibine dolanr. Onlar ncekilerin kanunundan (onlara uygulanandan) bakasn m bekliyorlar? Allahn kanununda ne bir deime bulursun, ne de Allahn kanununda bir sapma bulursun. (35/Ftr, 42-43)

Bylece o katmzdan kendilerine bir hak ile geldii zaman dediler ki: "Onunla birlikte iman edenlerin erkek ocuklarn ldrn; kadnlarn ise sa brakn." Ancak kafirlerin keydi/hileli dzeni boa kmakta olandan bakas deildir. (40/Mmin, 25)

...Bylece Firavun'a, yapt kt i ssl gsterildi ve yoldan saptrld. Firavun'un keydi/tuza tamamen boa kt. (40/Mmin, 37)

Yahut bir keyd/tuzak m kurmak istiyorlar? Asl keyde/tuzaa decek olanlar, inkr edenlerdir. (52/Tr, 42)

O gn keydleri/planlar kendilerine hibir fayda vermez ve yardm da grmezler. (52/Tr, 46)

Onlara mhlet veriyorum. Dorusu Benim keydim/fendim ok salamdr! (68/Kalem, 45)

Byk byk mekrler/tuzaklar kurdular. Tanrlarnz brakmayn; Veddi, Suv, Yesu, Yeku ve Nesri brakmayn. (71/Nh, 22-23)

(Azaptan kurtulmanz iin) bir keydiniz/hileniz varsa, gsterin bana hilenizi! (77/Mrselt, 39)

Rabbinin fil sahiplerine neler yaptn grmedin mi? Onlarn keydini/tasarladklar planlarn boa karmad m? (105/Fl, 1-2)

Mekr Kavramna Benzeyen Dier Kelimeler: Hile, Huda, Keyd, Mihl, Tedls, Tarr, a, Hlbe

Hile Hle-Yehl fiilinden isim olan hile (hyle) kelimesinin oulu hyeldir. Lugatta are, mahret, kurnazlk, iyi dnme, iyi gr, ilerde tasarruf kudreti, maksada ulancaya kadar fikri deitirmek mnlarnda kullanlmtr. Hle kelimesi Kurn- Kerimde: Erkeklery, kadnlar ve ocuklardan (gerekten) ciz olup hibir areye gc yetmeyenler, hibir yol bulamayanlar hicretten muaftrlar. (4/Nis, 98) eklinde are mnsna bir yerde kullanlmtr. Hle yerine ona en yakn olan mahrec kelimesi de kullanlmtr ki, bu kelime de k yolu, kurtulu anlamndadr. Hatta limlerden bazlar hle yerine zellikle mahrec kelimesini

kullanmlar, Eb Sleyman el-C zcan gibi baz limler daha ileri giderek bu konuda hle nedir? ifdesinin kullanlmasn mekruh grm ve bunun yerine bu konuda mahrec nedir? sorusunun kullanlmas gerektiini sylemitir. Bu mnda olmak zere mahrec kelimesi Kurn- Kerimde: Kim Allahtan korkarsa (ittika ederse) Allah ona bir kurtulu, k yeri (mahrec) ihsan eder (65/Talak, 2) eklinde gemektedir. mam Muhammede nisbet edilen bu konudaki eserin ismi de elMehric fil-Hyeldir. Hyel kelimesi Hz. Peygamberin hadislerinde de kullanlmtr. Raslullah (s.a.s.) Yahdilerin irtikp ettikleri eyleri siz de ilemeyin. Onlar Allahn haramlarn en baya (aalk) hlelerle (ednl-hyel) hell klmaya yeltenmilerdir. (bn Teymiyye, kametud-Dell, s. 123; bn Kayyim el-C evziyye, lmul-Muvakkn, III/163) buyurmutur.

Hile: Aldatacak tarz ve tedbir demektir. Hile, sahtekarlk ve dzenbazlktr. Bakasn kurnazca hareket ve fiilleriyle aldatmak. Al-verilerde hleden maksat, bir kimseyi sz, fiil ve davranlaryla etkileyerek, satm akdinin onun yararna olduunu telkin etmek ve onu piyasa fiyatnn dnda bir sat bedeli demeye raz etmektir. Hle, ayet ve hadislerle yasaklanmtr.

Kur'n- Kerm'de yle buyurulur: "Ey iman edenler, Allah'a ve Peygambere hinlik etmeyin. Kendiniz bilip dururken emnetlerinize de hinlik etmeyiniz" (8/Enfl, 27). Eb Hureyre (. 57/676)'den rivyete gre, Hz. Peygamber bir gn pazar yerinden geerken elini bir hububt ynnn iine sokmu, altnn slak olduunu grnce satcya sebebini sormutur. Satc yaan yamurun slattn bildirince, Allah'n elisi yle buyurmutur: "Bu slakl herkesin grmesi iin hububatn zerine karman gerekmez miydi? Hle yapan, bizi aldatan benden deildir" (Mslim, man 164; Eb Dvud, By 50; Tirmiz, By 72).

Bu hadis, al-verite hle yapmann yasak olduunu gsterir. Satlan malda ayp varsa, satcnn bunu mteriye aklamas gerekir. Ticaret rfnde, satlacak maln kymetini ve dolaysyla sat bedelini azaltan kusurlara "ayp" denir (Ali Haydar, Draru'l Hukkm erhu Mecelleti'l-Ahkm, I, 554 vd.; Mecelle, mad., 338).

Hadis-i erifte yle buyurulur: "Satc doru syler ve satt eyin aybn aka beyan ederse, sat bereketli olur. Yalan syler ve satt maln aybn gizlerse, satn bereketi yok olur" (Buhr). C enb- Allah yle buyurur: "Ey iman edenler, birbirinizin mallarn btl yollarla yemeyiniz. Bu mallar, sizden karlkl rzaya dayanan bir ticaret yoluyla olursa bu mstesndr" (4/Nis, 29). "Veyl olsun (yazklar olsun, azap olsun), l de tartda noksanlk edenlere. Onlar insanlardan lp aldklar zaman tam olarak alrlar; fakat insanlara verilmek zere ltkleri veya onlara tarttklar zaman eksiltirler" (83/Mutaffifn, 1-3). "ly ve tarty doru yapn. Biz insana ancak gcnn yetecei kadarn ykleriz" (6/En'm, 152). "ly tam yapn, eksiltenlerden olmayn, doru terazi ile tartn. nsanlarn hakkn azaltmayn. Yeryznde bozgunculuk yaparak karklk karmayn" (26/uar, 181-183).

Bu ve benzeri yet ve hadisler mslmann btn i ve mumelelerinde doru hareket etmesini hle ve hud'adan uzak durmasn bildirmektedir. Allah Rasl zellikle ticaret yapanlara bu konuda u tavsiyede bulunmutur: "Ttccarlar topluluu, al-verie bo sz ve yalan yere yemin oka kart iin bunu sadakalarnzla telfi ediniz" (Eb Dvud, By', 1).

Hle, ya szle veya fiille kar taraf etkilemek suretiyle vuku bulur. Szl hile; taraflarn birbirini etkilemek ve akde raz etmek iin, bir takm aldatc ve yanltc szler konumasdr. Ama, aypl bir mal, mteriye aypsz gibi satmak veya normalin stnde bir fiyatla sat gerekletirmektir. Mesel, satlan mal mevcut olmayan sfatlarla vmek, maln kusurunu gizlemek, nc bir kii aracl ile fiyatn ykselmesini salamak bunlar arasndadr (Abdlkerm Zeydan, slm Hukukuna Giri, Terc. Ali afak, stanbul (t.y), s. 521). Fiil hile ise; taraflardan birisinin dierini etkilemek ve al verie raz etmek iin birtakm hleli hareketler yapmasdr. Mesel; kalitesi dk bir mala, ayn cins fakat kalitesi yksek bir maln damgasn vurmak; kalan deeri yksek olan kmre dk kalitelisini kartrmak; stsz inein memelerini balayarak st biriktirmek ve alcya ok st varm gibi gstermek (Buhr, By', 64) ve bylece normal fiyatnn stnde fhi gabn derecesinde bir sat bedeli ile satmak gibi hilelerdir. Gnlk hayatta buna benzer pek ok hile ve aldatma eitleri grlmektedir.

te, slm btn hle ve aldatmalar yasaklam, mslmann znn ve sznn bir olmasn istemitir. Btn namazlarn her rek'atnda okunan Ftiha suresinde "Ey-Rabbimiz, bizi dosdoru yola ilet" (el-Fatiha, 1/6) dasnn tekrar edilmesi toplumu en doruya, en gzele ulatrma amacna yneliktir. (3)

Hle-i eriyye mi, Hile-i erriyye mi? Hle Hle, zm, are, beceriklilik demektir. k yolu anlamna gelen mahrec ve oulu mehric de hlenin e anlamls olarak kullanlr. Hle-i er'iyye; amel ve tasarruflar ekil ve d grn bakmndan fkha uygun drmek, slm'da yasak olan hususlar grnte mer olarak yapabilmek iin bulunan yollar, reler, k noktalar demektir. Karlalan gl zmeye alrken bavurulan mumeleye "mumele-i er'iyye", bu ilem sonucu kazan elde edilmise, buna da "ribh-i er'" denir. Mer kr demektir.

Hle prensibi ilk Hanef mctehidlerince slm hukukunu yryen hayatla uyumlu hle getirmek, zarret yoluyla haramlarn mubah saylmasn azaltmak, insanlarn apak er' kaideleri inemesini nlemek gibi gzel amalar iin kullanlm ve daha ok yemin, talk (boanma) gibi konularda uygulanmtr. Ancak bu kaide zamanla rndan km "kanuna kar hile yapmak" ekline dnmtr.

mam Muhammed, mumele-i er'iyyeye "iyne" adn vermitir. Bu yzden iyne satn akla kavuturmak hle-i er'iyyeyi anlamaya yardmc olur. Hz. Peygamber yle buyurmutur: "nsanlar dinar ve dirhemlerin peine der, iyne sat yapar, hayvanclk yapar ve Allah yolunda cihad terkederlerse, Allah onlara bir bel indirir ve bu bely yeniden dinlerine dnnceye kadar da kaldrmaz." (Eb Dvud, By', 54; Melhim 10; Ahmed bin Hanbel, II, 42).

yne sat, dn para isteyen bir kimseye bir maln veresiye bir bedelle satmak, ayn mal daha az pein bir bedelle geri almaktr. Bu konudaki bir uygulama rneini Ebu'l-liye Hz. ie'den yle nakleder: "Zeyd bin Erkam (. 66/689)'n mm veledi olan bir kadn O'na dedi ki: 'Ey m'minlerin annesi, Zeyd'e veresiye sekiz yz dirheme bir kle sattm. Sonra onu ondan alt yz dirheme pein satn aldm.' Hz. Aie yle dedi: Ne kt bir satm, ne kt bir alm yaptn. Zeyd'e unu bildir ki, eer tevbe etmezse Raslullah (s.a.s.) ile yapt cihadn sevabm kaybetmi olur. Kadn dedi ki; "Sat bozup, alt yze geri alsam olmaz m?" "tabii, kime Rabbinden bir t gelir de faizden vazgeerse, nceden verdii kendinindir" (2/Bakara, 275; Ahmed bin Hanbel, IV, 180; el-Ksni, Bedyiu's-Sanyi', V, 198, 199; Vehbe ez-Zhayl, el-Fkhu'l-slm ve Edilleth, Dimak 1984, IV, 469).

filer dnda slm hukukularnn byk ounluu iyne satn geersiz saymlardr. nk bu fize gtrr. Haneflerden Eb Yusuf ise "iyne cizdir ve sevab vardr. Sevabnn olmas haramdan kanmay salad iindir" (Kdhn, II, 244, 245) demitir. mam Muhammed ise, iyne satn faizcilerin uydurduunu ve bu akde kalben rz olamadn syler (bn'l-Hmm, Fethu'l-kadr, V, 207, 208; bn bidn, a.g.e., IV, 244).

Mumele-i er'iyyesiz alnacak bir kr mutlaka haramdr. Fakat mumele-i er'iyye sretinde mam Eb Yusuf'a gre rib kalkar, kr ciz olur. Bu bir er' kurtulu yoludur. nk yetimin veya vakfn maln vel veya mtevell bir kimseye krsz (ribhsiz) karz olarak veremez, fiz almas ise haramdr. O halde mer bir alm-satm akdi vastasyla bunlarn menfaatleri salanm olur. Artk bu mumeleyi gayr-i mer bir hiyle olarak kabul etmek doru deildir" (. N. Bilmen, Istlahat- Fkhyye Kamusu, stanbul 1969, V, 47-48). . N. Bilmen, dier borlar konusunda farkl sonuca ular ve yle der:

"dn para alann zerine, mumele-i er'iyye ile bir kr (ribh) yklemek sahih ise de, fakihlerin byk ounluuna gre kerhetten uzak deildir. bn'l-

Hmm Fethu'l Kadr'de yle der: Byle bir ilemde kerhet yoktur. u kadar var ki, bu tercihe yn deildir. nk bundan karz- hasen suretiyle yaplacak bir iyilikten yz evirme vardr (. N. Bilmen, a.g.e., VI, 100, 101).

Hanefilerde genel olarak mumele-i er'iyye faiz saylmayarak ciz grlm, dolaysyla uygulama bu ekilde olmu, fetvlar ile hkmler bu yolda verilegelmitir. Osmanl sultanlar hkim ve mftlerin, Hanefi mezhebinde sahih grlen grlerle hkm ve fetv vermelerini emretmitir (Ali Haydar, Drar'lHkkm erhu Mecelleti'l-Ahkm, IV, 696-700, stanbul 1330). Bunun bir sonucu olarak Belh fakhleri; "Zamanmzda iyne uslne gre yaplan al-veri, arlarmzda yaplmakta olan alverilerden hayrldr" demilerdir.

Ancak hle-i er'iyye aka veya gizlice fizli ileme yol amamaldr. Mecelle'de de yer ald gibi "akitlerde itibar lafza deil mnyadr." Dier yandan, alacaklya menfaat salayan bor akdinin, btn mezheplerce fiz saylarak yasakland grlr (Abdurrahman b. Sleyman -Dmad-, Mecmau'l Enhur, stanbul 1301, II, 303). Bu yzden yaplan akit gereki olmal, yapmack olmamaldr. Amellerin niyetlere gre olduu yet ve mtevatir hadslerle sbittir. Bu hkm amellerin hiretteki durumu ile ilgili grlse bile, akitlerde taraflarn gerek niyet, maksat ve irdelerini aratrmaya bir engel yoktur. Mesel, bir kimse dn olarak 1000 gram altn verip, yl sonunda 1300 gram olarak geri alsa, bu ilem, bir slm lkesinde fiz saylacaktr. Bunun yerine evini 1000 gr. altn karlnda satp, bir yl sonra 1300 gr. altna geri alsa, bu bir alm satm mumelesi olur. 300 gr. fazlalk krdr. Ancak alm-satm faizi gizlemek iin yaplmsa o zaman muvzaal bir akit szkonusu olur. Byle bir durumda Eb Hanfe ve mam fi'ye gre da kar aka yaplan satm akdi geerli saylr. Mesel; evi alan, artk bir yl sonra tekrar geri satmaya zorlanamaz. mam Eb Ysuf ve mam Muhammed'e gre ise taraflarn gerek irdesi aratrlr. Gerek irde satm akdi ise ona gre, fiz alpvermek ise, buna gre ilem yaplr (el-Mavsl, el-htiyar li-Ta'lli'l-Muhtr, II, 21; ez-Zhayl, el-Fkhu'l-slm, I, 171). Kanun boluklarndan yararlanarak, kanuna kar hle yapmak isteyenler her devirde olmutur. Hkmlerin amalarndan ve znden uzaklamamak iin akitlerde gerek irdeyi aratrmak veya Eb Hanfe'nin dedii gibi d grne (zhire) gre hkmetmek gerekir. Bu taktirde hle-i er'iyyelerin nne geilebilir veya bu konuda taraflarn muvzaal akit deil de gerek akitler yapmas salanabilir.

Bize kadar ulaan hle ve mehric kitaplar daha ok Hanefi ve filere aittir. mam Muhammed (.189/805)'in el-Hiyel ve'l Mehric'ini el Hkim e-ehd zetlemi, mam Serahs de bunu erhetmitir. el-Hiyel, "el Mehric f-Hiyel" adyla neredilmitir (Leipzig, 1930). el-Hassf, Al b. Muhammed en-Neh ve Sa'd bin A. es-Semerkand gibi fakihlerin de mstakil "el Hiyel" kitaplar vardr. Dier birtakm fkh ve fetv kitaplarnda da hiyel iin fasllar almtr.

filerden Gazl ve bn Ziyad gibi limler hiyele cephe almlarsa da, bn Hacer, Fetv'snda bunlara kar km ve uygulamay hiyelin lehine evirmitir. Hle-i er'iyye uslne en byk tepki Hanbellerden bn Teymiyye (.728/1327) ile rencisi bn'l-Kayyim (. 751/1350)'den gelmitir. bn Teymiye'nin "Kymu'd Dell al Butlnu't-Tahll", bn Kayyim'in " 'lm'l-Muvakkn ve gset'l-Lehfn" isimli eserlerinde bu konu geni olarak tartlm, "gaye ve re mbah ise hle mubah, deilse hle haramdr" sonucuna varlmtr (bn Teymiyye Mecmau'l-Fetv, XXIX, 446; bn Kayyim, 'lm'l-Muvakkn, Msr 1955, III,107-417, gset'lLehfn, Msr 1310, s. 183-285; A. Emn, Duha'l-slm, II, 190 vd.). (4)

Hilekr, Hilekrlk

Hleci, hle yapan, dzenbaz, oyuncu. Hlekrlk, ayin kkten Arapa, Farsa bileik isimdir. Bir ii, muhatabn yanltarak yapmaya sevk eden kimseye "hlekr" denir. Hle ahlka aykr bir davran olup, btn semav dinlerde yasaklanmtr.

Kur'n- Kerm'de Hz. uayb (a.s.)'n kavmini hleye kar uyar yle ifade edilir: "Ey kavmim, Allh'a kulluk edin, sizin iin ondan baka ilh yoktur. l ve tarty eksik tutmayn. Ben sizi bolluk ve bereket iinde gryorum. Sizin iin epeevre kuatacak bir gnn azabndan korkarm" (11/Hd, 84).

Hz. u'ayb (a.s.) puta tapan Medyen halkn yalnz Allah'n hakimiyetini tanyan tevhd dinine altr. Onlar lleriyle, tartlaryla ve silik, kesik, vezni eksik paralaryla devaml halk aldatrlard. Zeyd b. Eslem (. 136/753)'den rivyete gre, bunlar dirhemlerin (gm para), dinarlarn (altn para) etrafn keserek bunlar piyasaya say ile srerler, halktan alrken de bu paralar tart ile kabul ederlerdi. uayb (a.s.), onlar bu hle ve hud'alarndan vazgeirmeye alm, sz dinlememeleri sonucu helk olmulardr. Kur'n- Kerm'de yle haber verilir: "Azab emrimiz gelince, uayb' ve onunla birlikte iman edenleri rahmetimizle kurtardk. Zulmleri ise, korkun bir lk yakalad. Bylece yurtlarnda dizst ylp kaldlar" (11/Hd, I1/94).

Medyen halknn bu felketle karlamasnda iki sebep geerli olmutur. 1) Puta tapc olmalar, 2) Al-verite hilekrlk yapmalar (Tecrd-i Sarih Tercmesi, VII, 293-298). (5)

Huda Huda veya hada; aldatmak, hile yapmak anlamndadr. nemli zellii, aldatmann hileli oluudur. nsann iinde gizledii bir eyin aksini yapmasna huda veya hada denir. Bu vasfyla mekr ile ortak zellie sahiptir. Huda kelimesinin iyilik ve ktlk konusunda kullanld vki ise de, daha ziyde kt anlamda kullanlmtr (Rgb el-Isfahn, s. 250). Huda kelimesi gerek Kurn- Kerimde ve gerekse hadis-i eriflerde kullanlmtr. Kurn- Kerimdeki kullanlna u yetleri misal verebiliriz: Onlar Allah ve mminleri aldatmaya (huda) alrlar, oysa sadece kendilerini aldatrlar da farknda deillerdir. (2/Bakara, 9). Seni aldatmak isterlerse bil ki Allah sana yeter. (8/Enfl, 62). Dorusu mnfklar Allah aldatmaya (oyun etmeye, hile yapmaya) alrlar. Oysa O, onlara aldatmann ne olduunu gsterecektir. (4/Nis, 142)

Hz. Peygamberimiz (s.a.s.) de, Harb hudadr (Buhr, C ihad 157, Menkb 25, stitbe 6; Mslim, C ihad 18, 19, Zekt 153; Eb Dvud, C ihad 92, Snnet 28; Tirmiz, C ihad 5; bn Mce, C ihad 28) buyurmutur. Bu hadisinde Raslullah savata kfirlere kar yaplacak hileyi huda olarak isimlendirmitir. Ahdi veya emn bozmamak kaydyla savata dman yanltmak iin hile yapmaya veya yalan sylemenin ciz olduu konusunda limlerin ittifak vardr (Nevev, erhu Mslim, 12/45).

Hudada iki yzllk, yani iteki niyet ile da tezhr eden hareket arasnda bir ayrlk szkonusudur. yetlerde geen mnfklarn Allah aldatmalar eklindeki ifdeler mecazdr. nk aldatma, insann iinde gizledii bir eit hynet olduundan, mnfklar da irklerini gizleyip hile (yanltma, aldatma) ve gurur ile iman ettiklerini ifde etmekle hudaya bavurmaktadrlar. Bu sebeple yetlerde mnfklarla ilgili olarak kullanlan huda, onlarn normal bir insan aldatmak iin hilelere bavuran kiinin yapt iler iin kullanlmtr (C esss, Ahkmul-Kuran, I/26).

Huda; hile, aldatma, dzen kurma, insann iinde gizledii eyin aksini aa karmas anlamna gelir. Dilimizdeki "aldatmak" kelimesi, hud'a kelimesinin karldr. slm'da fertlerin birbirini aldatmas yasak olduu gibi, mslmann aldanmamas da bir esastr. nk mslman bir bakasnn hakkna tecavz etmeyecei gibi, kendi hakkn da bakasna inetmez. Gerek alverite olsun, gerek dier sosyal mnasebetlerde olsun bir mslman ne aldatr, ne de aldanr. Byle bir yola asla tenezzl de etmemeli ve bir mslman asla aldatmamaldr. Her mslman dier mslmann kardei olduu iin (49/Hucurt, 10) toplumun birlik ve beraberliini, bozmak bundan da te kardeliini temelinden sarsan byle bir yola tevessl etmek haramdr. Nitekim Hz. Peygamber arda slak

buday, uvaln altnda kuru buday ile kapatarak satt maln hatasn gizlemek suretiyle halk aldatmaya alan kiiye: "Bizi aldatan bizden deildir" (Mslim, mm, 164; Eb Dvud, By', 50; Tirmizi, By', 72) ihtarnda bulunmutur.

Kur'an- Kerim'de de "hud'a" kelimesi baz ayetlerde gemektedir: "Mnfklar Allah ve m'minleri aldatmaya alrlar; halbuki yalnz kendilerini aldatrlar da, farknda bile olmazlar" (2/Bakara, 9); "Mnfklar Allah' aldatmaya alrlar, halbuki O, onlarn aldatmalarn kendilerine evirir. Namaza kalktklar zaman da ene ene kalkarlar, insanlara gsteri yaparlar, Allah' pek az zikrederler" (4/Nis, 142); "Eer sana huda/hile yapmak isterlerse, Allah sana yeter. Yardm ile seni ve m'minleri destekleyen O'dur" (8/Enfl, 62).

Grld gibi, yetlerde mnafklarn aldatclndan sz edilmekte, fakat Allah Tel'nn onlarn aldatmasna msaade etmedii belirtilmektedir. Mnafklarn, kfrlerini ilerinde gizleyip, sonra da dilleri ile mslman olduklarn syleyerek, Allah' m'minleri aldatmaya altklar vahiyle aa karlmtr. nk yce Allah insann iinden geenleri ve niyetlerini de bilir. Zira O, insana ah damarndan daha yakndr (Kaf, 50/16). Dolaysyla her eye hkim olan Allah, asla aldatlamayacan yetleri ile aklamtr. Bu durum karsnda mnfklarn byle bir yola tevessl etmeleri, kendilerini aldatmaktan baka bir ey deildir.

yetlerde geen "mnafklarn Allah' aldatmalar" sadece bir mecazdr. nk aldatma, insann iindeki bir eit hainlik olduu iin, deta mnafklar da irklerini gizleyip, hile ve gurur ile iman ettiklerini ifade etmekle, hud'a yapmaya almaktadrlar. Bu sebeple yetteki aldatma ifadesi, mnafklarn, normal bir insan aldatmak iin hilelere bavuran bir kiinin yapt ileri yaptklar iin kullanlmtr.

Mnafiklarn bu hareketlerinin gnah kendilerine dnecektir. Bu sebeple de, kendilerinden bakasn aldatamamlardr (el-C esss, Ahkm'l Kur'n, I, 26). yetteki bu kelimeler, mnafklarn Allah' aldatabileceklerini sanmalarna da hamledilebilir. nk mnafk bir kii, gerek mnada Allah' ve sfatlarn tanyamamtr (ez-Zemaheri, el-Kef, Msr 1354, I, 31).

"Harb aldatmadr (hiledir -huda-)" (Buhr, C ihd, 157, Menkb 25; Mslim, Zekt 153; Eb Dvud, C ihad 93) hadisi. limler bu hadise dayanarak, savata dmana kar aldatma ve hile yapmann ciz olduunda ittifak etmilerdir. Savata imknlar lsnde hile ve tuzan her trlsne bavurulabilir. Fakat bunu yaparken, yaplan anlamay ve verilen emn bozmamaya da gayret sarfedilmelidir. Bu tr anlamalar bozacak davranlardan da zam lde kanlr. Prensip olarak dman anlama artlarna uyduu srece slm Devleti de uyar. Dman bunu inerse, mslmanlar iin de misliyle mukabele etme hakk doar. Dier yandan, yukardaki hadiste, sava srasnda btn kabiliyeti ortaya koyarak ve iyi dnerek sava kazanma yollarn aratrmann gerekliliine de iaret vardr (bn Hacer, Fethu'l Br, Msr 1959, VI, 499). (6)

Keyd Keyd; aldatmak, ktlk etmek, hile yapmak, bir bakasna gizlice zarar vermeyi istemek anlam tamaktadr. Bu kelime de, Kurn- Kerimde 35 yerde gemektedir. Essen eytann keydi (hilesi) zayftr. (4/Nis, 76). phesiz Allah kfirlerin tuzaklarn ypratcdr. (8/Enfl, 18). Yusuf, maksadm, vezire gybnda ihnet etmediimi, hinlerin tuzaklarn Allahn baarya erdirmediini bilmesini salamakt dedi. (12/Ysuf, 52). nkrclarn hilesi elbette boa gider. (40/Mmin, 25). Firavunun hilesi elbette boa gidecekti. (40/Mmin, 37). Gerekten onlar dzen kuruyorlar. Ben de bir dzen kurmaktaym. (86/Trk, 1516). Kocas gmlein arkadan yrtlm olduunu grnce, karsna hitben dorusu bu sizin hilenizdir; siz kadnlarn fendi pek byktr dedi. (12/Ysuf, 28). Onlarn dzenlerini boa karmad m? (105/Fl, 2). Yavrucuum! Ryan kardelerine anlatma, yoksa sana tuzak kurarlar. (12/Ysuf, 5) eklinde yetlerde dzenbazlk, aldatma, kandrma mnlarnda kullanlmaktadr. Allahn, keydi ztna nisbet etmesi ise, bu hileleri boa karma anlamndadr. Keyd, gizli bir sikast tertip etmek, bakasna bir zarar vermek iin gizli bir ekilde dzen kurmaktr. Trkede keydin karl olarak hile, hiynet, gadr, desse, fenlk, huda, mekr, dzen, fend, oyun, dolap, tuzak da kullanlmaktadr

Mihl Mihl; kuvvet, kudret, hile, hileyi boa karma veya hile ile mukabele etme, azap, gazap, iddet, intikam, kin, helk, tedbir mnlarna gelir. Bu kelimenin Kurn Kerimde sadece bir yerde geen bu kelime u ekilde kullanlmtr: Gk grlemesi, Ona hamdederek nn tesbih/tenzih eder. Melekler de korkularndan tesbih ederler. Allah yldrmlar gnderir de onunla dilediini arpar. Byle iken o kfirler Allah hakknda mcdele ederler. Halbuki Onun kuvveti, azb veya mukabil hilesi, (mihl) pek iddetlidir. (13/Rad, 13)

Bu yette Allah Tel Hz. Peygamberi hile ile ortadan kaldrmak isteyen mriklerin kurduklar tuza haber vermektedir. yle ki: Erbed bin Reba (. 11/632) ve mir bin Tufyl bin Mlik (. 11/632) Raslullaha baz hileler yapmak zere anlamlar ve ona gelmilerdi. O mescidde birka sahb ile birlikte sohbet ediyordu. mir ok yakkl birisiydi ve grenlerin dikkatini ekiyordu. Orada bulunan sahbler de ona bakyorlard. Darda mir, Erbede: Beni, Muhammedi lafa tutarken grdnde yavaa arkasna dola ve onu klla vur! diye tenbih etmi ve bu noktada anlamlard. Raslullah mirle konuurken Erbed de onun arkasna dolat ve klcn ekmeye davrand; ancak bir kartan fazlasna Allah msade etmedi. mir, ka-gz iretleriyle onu acele etmesi konusunda ikaz ediyordu. Hz. Peygamber olayn farkna vard ve Allaha du etti; Allah da onlar oradan defetti. Daha sonra Allah Erbede ak bir yaz gn bir yldrm indirdi ve onu yakt. mir de kaarak Ben Sellden bir kadnn evine geldi ve sabah olunca silahn ald. Rengi bozulmu bir vaziyette atna binerek sahrya gitti. Orada karma k diye Allah ve Raslne hem meydan okuyor, hem de iir sylyordu. Allah ona bir melek gnderdi, melek ona kanadyla arpt ve bunun akabinde vebya yakaland ve lp gitti. Allah Tel bu olay ifde ederken mihl kelimesini kullanmtr. Bu da yette bildirilen Allahn hileyi boa karmasdr.

Tedls ve Tarr Tedls ve Tarr; daha ziyde al-verilerde maln kusurunu mteriden gizleme mnsnda kullanlrlar. Hudann bir trdr. Tedls, daha ziyde fiil ve gizleme yoluyla meydana gelen hileler; tarr ise, szl hileleri ifde etmek iin kullanlmtr.

Tedls kelimesi Kurn- Kerimde gemez. Tarr kelimesi Kurn- Kerimde 27 yerde geer. Trkeye biraz anlam daralmas ve kaymas ile kibirlenmek, kibirle aldanmak anlamnda kullanlan gurur, gururlanma (tarr) kelimesi bz yetlerde u ekilde kullanlr: Mnfklar ve kalplerinde hastalk bulunanlar mslmanlar dinleri aldatt (arra) diyorlard. (8/Enfl, 49). Bu, Allahn yetlerini alaya almanzdan ve dnya hayatnn sizi aldatm olmasndan dolaydr. (45/C siye, 35). Dinlerini oyun ve elenceye alanlar, dnya hayatnn aldatt kimseleri brak. (6/Enm, 70). Ey insan! Kerim olan Rabbine kar seni aldatan nedir? (82/nfitr, 6). Kfirlerin memlekette gezip dolamas seni aldatmasn. (40/Mmin, 4)

Tarr, bir slm hukuk terimi olarak, akit yaplrken taraflardan birinin sz veya davranyla dier taraf kasten aldatmasn ifde eder. Bir mala veya hakka piyasa deerinin ok stnde veya ok altnda fiyat verilmesi durumunda; bu netice, kar tarafn sz ve davran sebebiyle aldanma (tarr) yznden meydana gelmise, akdin feshine gidilebilecei slm hukukularnca kabul edilmektedir. Bylece bir akitte ivazlar arasnda ar dengesizlik bulunmas halinde gabn- fhi sebebiyle akit fsid olur ve ilgili tarafa feshedilebilir.

Tarr, fiyatta veya vasfta olabilir. Szl veya fiil olarak meydana gelmi bulunabilir. Piyasay bilmeyen alcnn fiyat konusunda yalan beyan ile aldatlmas; maln vasf veya kalitesi hussunda (mesel satma konu olan hayvann ya yanl bildirilerek) yanltlm olmas gibi durumlar szkonusu olabilir. Bu gibi durumlarda

akdin fsid (bozuk ve sakat) olduunda ve aldatlan tarafn da hyrul-gabn ve tarr hakk bulunduundan sz edilir. Yanltlan tarafa fesih hakk tannr. Aldatma ve yalan ile elde edilen kazan haramdr. Bunun kullanlmas ve tketilmesi vebali ok ar ilerdendir. Kul hakkna ilikin olduundan mutlaka telf ve tazmin edilmesi gerekir ve hellleilmesi lzmdr. Raslullah (s.a.s.) Bizi aldatan bizden deildir (Mslim, man 164) buyurmutur. Akitlere yalan, hile ve desse kartrlmasn yasaklayan birok hadis vardr.

Gnmzde reklm yoluyla geni kitleler etkilenmekte ve ktye kullanld zaman bunun zararl sonular ok daha yaygn olabilmektedir. Tarr vakas, bylece ikili bor ilikilerini aarak sosyal boyut kazanmaktadr. Bu yzden gnmzde tarrin, zellikle bu apta ortaya kna frsat vermemek gncel bir ihtiya halinde hissedilmektedir. (7)

a a veya ; hynet etmek, mnfk gibi kiinin iinde gizlediinin aksini ortaya koymak sretiyle hynet etmesi mnsna gelir ki, her ikisinin odak noktasn da hynet oluturur. Bu kelimenin esas aldatmak sretiyle kar taraf hynet etmektir. Nitekim Tirmiz, hadis kitabnda (el-C mius-Sahih) ve hynet konusunda bir fasl eklinde bir balk amtr (Tirmiz, Birr 27). Hz. Peygamberimiz de: Bizi aldatan bizden deildir (Mslim, man 164; Eb Dvud, By 50; Tirmiz, By 72; bn Mce, Ticrt 36) buyurmutur.

Hlbe Hlbe; aldatma, huda mnsnadr. Bu kelime, daha ziyde szl aldatmalar iin kullanlmtr. Hz. Peygamberimiz (s.a.s.) hlbenin (aldatmann) mslmana hell olmadn (bn Mce, Ticrt 42; Ahmed bin Hanbel, I/433) beyan etmi, al-verilerde ok aldanan bir sahbye de al-veri yaptnda hlbe (aldatma) yok de (Buhr, By 66, stikrz 19, Husmt 3, Hyel 7; Mslim, By48; Eb Dvud, Byu 66; Tirmiz, By 28; Nes, By 51) buyurmutur.

Mekr, huda, keyd, tedls, tarr, a, hlbe kelimeleri, lgat mnlar itibaryla ilerinde hile anlam barndrmaktadrlar. Bu kelimelerin orta zellii, kiinin iinde gizledii ile, yani niyet ve maksad ile, yapt fiil veya syledii sz arasnda farklln bulunmasdr. eriate/kanuna kar hilede de ekil bakmndan kusursuzluk szkonusu olduu gzden uzak deildir. (8)

Mekrin Allaha Nisbet Edildii Halde Mmine Nisbet Edilmemesi

Tuzan Allah'a nisbet ve izfe edilmesi hakknda, ncelikle unu sylemek gerekir: Mekr, aslnda bir eyi planlamak, bakasn amacndan evirmeyi tasarlamak, bakasnn yapaca ie engel olmaktr. yi ve kt olmak zere ikiye ayrlr. Bu ayrm Kur'an yapmaktadr. yi bir i yapmann aresini dnmek ve uygulamak iyi mekr, kt bir i yapmann aresini aramak ve uygulamak ise kt mekrdir. Kur'an, kfirlere it mekri, baz yetlerde "kt mekr" (35/Ftr, 43, 10; 16/Nahl, 45) olarak belirtir. Demek ki, kt olmayan mekr de vardr ki, o da Allah'a it olan mekrdir.

Genellikle yaplacak kt eyler gizli tutulduundan mekr, kt i dzenleme, tuzak kurma anlamnda kullanlr. Fakat mekr, mutlaka kt tedbiri dnmek demek deildir. yi tedbire de mekru'l-hasen denilir. Bunun iin Allah, mkirlerin en iyisi (3/l-i mrn, 54) olarak nitelendirilmitir.

Allah, yaplan suu, benzeri bir ceza ile engeller. Buna edebiyatta mkele denilir. Burada ilenen su, tuzak kurmadr. Bunun cezs, onu etkisiz brakacak bir tuzak, yani kar tedbirdir. Allah, tedbir uygulayanlarn en hayrlsdr. Zira O'nun tedbirinin sonucu, daima yaratklarn hayrnadr. in iyzn bilmeyenler, O'nun tedbirini bazen er sanrlar ama aslnda er sandklar ey, kendileri iin hayrldr.

Allah'n mekri, ktlk kuranlarn eylemlerini boa karacak are bulmas, onlarn tuzaklarn engelleyecek kar tedbir hazrlamasdr. "Allah'n, kula frsat ve bol dnya imknlar vermesi, Allah'n mekridir" diyenler de vardr. Hz. Ali'nin: "Kendisine verilmi olan bol dnya nimetiyle kendisine mekredildiini (bunlarla snandn) bilmeyen kimsenin aklndan zoru vardr!" dedii rivyet edilir (Mfredt, s. 471).

Kt tuzak, sahibinin ayana dolanr. Bu, Allah'n genel yasasdr. Peygamberlere ve hak dvetilerine ktlk etmek isteyenler, kendi kurduklar tuzaklarna yakalanp helk olurlar (35/Ftr, 42-43).

Kfirlerin tuzak kurmas, Peygamber'in dvetini nleyecek, etkisiz brakacak planlar kurmalar, areler dnmeleri demektir. Onlar, Peygamber'i etkisiz brakmak, hatta onun varln ortadan kaldrmak iin areler dnr, planlar kurarken Allah da onlarn planlarn etkisiz klacak kar mekr kurar ve onlarn tuzaklarn kendi ayaklarna dolar. nk yaplan ktlk, gerekte kiinin kendi cann yakalar, kendi ayana dolanr. Yaplan her ktlk, zhirde bakalarna zarar verse de gerekte kiinin kendi canna tuzak olur, onu mnev azaplara, zindanlara yakalatr. Allah ktlerin tuzaklarn bozar, kendi balarna geirir. Nitekim Mekke mriklerinin, Peygamber aleyhindeki tuzaklar, sonunda kendi aleyhlerine dnm, kendi ayaklarna dolanmtr (S. Ate, Kur'an Ans. 13/151).

Hz. Peygamberimiz (s.a.s.) de, Harb hudadr (Buhr, C ihad 157, Menkb 25, stitbe 6; Mslim, C ihad 18, 19, Zekt 153; Eb Dvud, C ihad 92, Snnet 28; Tirmiz, C ihad 5; bn Mce, C ihad 28) buyurmutur. Dikkat edilirse, grlecektir ki, bu hadiste de mekr kavramnn benzeri olan huda, mminlere nisbet edilmemi, temelde istenmeyen ve kfirlerin sebep olduu harb iin kullanlmtr. Bu hadisinde Raslullah savata kfirlere kar yaplacak hileyi huda olarak isimlendirmitir. Ahdi veya emn bozmamak kaydyla savata dman yanltmak iin hile yapmann veya yalan sylemenin ciz olduu konusunda limlerin ittifak vardr (Nevev, erhu Mslim, 12/45). Hudada iteki niyet ile da tezhr eden hareket arasnda bir ayrlk szkonusudur. Btn bunlarla birlikte, harbin huda olmas, mminleri zellikle sava artlarnda kfirlerin hile ve hudalarna kar dikkatli ve uyank olmalar iin ihbar ve ikaz anlam da dnlmelidir.

Savata da, yaplan anlamay ve verilen emn bozmamaya gayret sarf edilmelidir. Bu tr anlamalar bozacak davranlardan da zam lde kanlr. Prensip olarak dman anlama artlarna uyduu srece slm Devleti de uyar. Dman bunu inerse, mslmanlar iin de misliyle mukabele etme hakk doar. Savan huda olduu bildirilen hadiste, sava srasnda btn kabiliyeti, plan ve stratejiyi ortaya koyarak ve iyi dnerek sava kazanma yollarn aratrmann gereklilii vurgulanmtr.

Kur'an- Kerim'de mnfklarn aldatclndan sz edilmekte, fakat Allah Tel'nn onlarn aldatmasna msade etmedii belirtilmektedir (2/Bakara, 9; 4/Nis, 142; 8/Enfl, 62). Mnafklarn, kfrlerini ilerinde gizleyip, sonra da dilleri ile mslman olduklarn syleyerek, Allah' ve m'minleri aldatmaya altklar, -hAllah' kandrabileceklerini sanmalar aa vurulmutur.

slm'da fertlerin birbirini aldatmas yasak olduu gibi, mslmann aldanmamas da bir esastr. nk mslman bir bakasnn hakkna tecvz etmeyecei gibi, kendi hakkn da bakasna inetmez. Gerek alverite olsun, gerek dier sosyal mnsebetlerde olsun bir mslman ne aldatr, ne de aldanr. Byle bir yola asla tenezzl de etmemeli ve bir mslman asla aldatmamaldr. Her mslman dier mslmann kardei olduu iin (49/Hucurt, 10) toplumun birlik ve beraberliini, bozmak bundan da te kardeliini temelinden sarsan byle bir yola tevessl etmek haramdr. Nitekim Hz. Peygamber arda slak buday, uvaln altnda kuru buday ile kapatarak satt maln hatasn gizlemek sretiyle halk aldatmaya alan kiiye: "Bizi aldatan bizden deildir" (Mslim, mm, 164; Eb

Dvud, By', 50; Tirmizi, By', 72) ihtarnda bulunmutur.

Mminler Niye Mekr Edemezler?

Mekr ve benzeri kelimelerle ifde edilen kavramlarn, Kurn- Kerimde kfirler ve Allah hakknda kullanld halde, mminlere nisbet edilmemesi, zerinde dnlmesi gereken nemli karmlar olabilecek bir husustur. Mekrin Allaha nisbet edilmesinin, herhangi olumsuz bir anlamda kullanlamayaca, yukarda izah edildii gibi, aktr. nsanlara nisbet edilen mekr ise, ounlukla olumsuz anlamdadr. Mekr, olumlu anlamda veya zorunlu hallerde kfirlere kar kullanlm olsa, mminlerin bazsnn bunu istismar edebilecei ve olumsuz anlamda ya da zorunlu olmad hallerde de dier insanlara kar kullanabilecei ihtimali szkonusu olacaktr. Halbuki, kizb/yalan gibi mekr de mminlerde normal halde bulunamayacak, yani bulunmamas gereken problemli bir zelliktir.

Mminlerin temel vasf, mmin kelimesinin de bir anlam olan emn/gvenilir olmaktr. Bu gvenilirliin dorulukla yakn irtibat vardr. Yine mmin, dnyada huzura ve devlet gibi nimetlere, hirette de cennete hak kazanabilmek iin slih amel sahibi olmak zorundadr. Slih amel sahibi olmann temel zelliklerinden biri, slih kelimesinin trevi olan slah edici zelliidir. Yeryznden fitne ve fesd tmyle kaldrma greviyle sorumlu olan mminler (2/Bakara, 193; 8/Enfl, 39), kendi yaaylaryla en kk apta fesda sebep olmamaldrlar. nsanla ilgili mekrin fesda yol amamas ve insanlar slaha yneltmesi ok zor ve hassas bir denge gerektirir. Bu zorluu da her mminin amas mmkn deildir. Ve mminlerin temel zelliklerinden biri de srt- mstakm yolcusu olmaktr (1/Ftiha, 6; 41/Fusslet, 30). Yani, dosdoru yolda dosdoru yolcu olmak. Bunun da mekr gibi hileli yollara normal olarak zt decei ikrdr.

Kfirlerin irk iin cihad etmelerine (31/Lokman, 15) karlk, mminlerin Allah yolunda cihad etmeleri emredilmitir. Kfirlerin tut yolunda sava yapmalarna kar, mminlerin Allah yolunda mukatele ettikleri belirtilmi ve eytann dostlarna kar mminlerin savamalar emredilmitir (4/Nis, 76). Mminler, azaba uram yahdiler gibi sen ve Rabbin gidin kfirlerle savan, biz burada oturacaz (5/Mide, 24) diyemezler. Allah, bizim elimizle kfirlere ceza vermek istemektedir. Onlarla savan ki Allah, sizin ellerinizle onlara azb etsin, onlar rezil etsin, sizi onlara glip klsn ve mmin toplumun kalplerini ferahlatsn. (9/Tevbe, 14). Mminler, her eyden evvel, Allahn emrinde Onun kulu, cnd/askeri, hizbi/taraftar olmak zorundadr. Yeryznn halifesi vasfn da bu fesad nleyip slah ikame etmeleriyle kazanacaklardr. Btn bunlara ramen, yukardaki gerekeyle ilgili olmaldr ki, mekr ve hile yapan kfirlere kar mminler de uluorta ayn silh kullanamazlar. Kpek kendilerini srnca onlar da kpei srmaya kalkmazlar, kendilerine yakan ekilde, insan biimde onu cezalandrrlar.

in bir de u yn dnlebilir: Mekr, yani tuzak ve hile, aldatma o kadar irkin fiildir ki, bu suun cezsn, ayn cinsten olmak zere hemen Allah veriyor, mmin kullarn devreden karyor. C ezsnn benzer ekilde mminler tarafndan verilmesi, belki bu ceznn misliyle, dil ve cil olarak verilmesini geciktirebilir, hatta ihmal ettirebilir. nk kfirlerin mekrine kar her yerde ve her zaman mminler grev bilincine, adlet ve gce sahip olmayabilir. O yzden her eyi sebebe balayan Allah, bu konuda sebepleri kaldryor, mmin kullarn devreden karyor, mekrin cezsn daha dnyada iken bizzat Kendisi misliyle veriyor, mekre mukabelede bulunuyor.

Mminler, btn kfirler kendilerine kar birleseler, tm hile ve desiseleriyle zerlerine ullansalar, hileleri bozacak bir Allaha gvendikleri iin, kfirlerin tuzaklarndan korkmazlar, dvlarndan geriye dnp deimezler, hatta bu durumlar onlarn imanlarn daha da arttrr. Bir ksm insanlar mminlere; Dmanlarnz size kar toplandlar; aman saknn onlardan! dediklerinde bu, onlarn imanlarn bir kat daha arttrm ve Hasbnallah ve nimel-Vekl -Allah bize yeter. O ne gzel vekildir- demilerdir. Bunun zerine, kendilerine hibir fenlk dokunmadan, Allahn nimet ve keremiyle geri geldiler. Bylece Allahn rzsna uymu oldular. Allah, byk kerem sahibidir. te o eytan, ancak kendi dostlarn korkutur. u halde, eer mmin iseniz onlardan korkmayn; Benden korkun. Kfre, inkra kouanlar sana hzn/kayg vermesin. nk onlar, Allaha hibir zarar veremezler. Allah onlara, hiretten yana bir nasip brakmak istemiyor. Onlar iin ok elemli/ackl bir azap vardr. uras muhakkak ki, iman verip kfr/kfirlii (satn) alanlar, Allaha hibir zarar veremezler. nkr eden kfirler sanmasnlar ki, kendilerine mhlet vermemiz onlar iin daha hayrldr. Onlara ancak, gnahlarn arttrmalar iin frsat veriyoruz. Onlar iin alaltc bir azap vardr. (3/l-i mrn, 173-178)

Mminler, bilmelidirler ki, kendileri doru yolda olduktan, Kurana uyduktan, Allahn dinine yardm ettikten sonra, kendilerine kfirlerin hibir plan, hile ve desisesi, g ve zulm zarar veremeyecektir. Ey iman edenler! Siz kendinize bakn. Siz hidyette/doru yolda olunca dalletteki sapan kimse(ler) size zarar veremez. Hepinizin dn Allahadr. Artk O, size yaptklarnz bildirecektir. (5/Mide, 105). Bu yetten, nemelzmcla yol bulmak ok yanltr. Bu yet, Kuran btnlnde deerlendirildiinde, yle anlalr: Bir mmin Rabbine kar, kendine, ailesine ve evresine kar vazifelerini yapar, insanlara marfu emreder, mnkerden yasaklar, slih amellerle evresini slah eder ve fesad nlemeye alrsa, bakalarnn yoldan sapmas ondan sorulmaz ve ona dalletteki sapklar zarar veremez.

Eer siz sabreder ve ittika ederseniz/saknrsanz onlarn keydi (hileli dzenleri) size hibir zarar veremez. (3/l-i mrn, 120) De ki: Ortaklarnz arn, sonra bana (istediiniz) keydi/tuza kurun ve bana gz bile atrmayn! phesiz ki, benim velm o Kitab indiren Allahtr. Ve O, btn slihlere de vellik eder. (7/Arf, 195-196) Eer sana huda/hile yapmak isterlerse, unu bil ki, Allah sana kfidir. O, seni yardmyla ve mminlerle destekleyendir. (8/Enfl, 62) Yahut bir keyd/tuzak m kurmak istiyorlar? Asl keyde/tuzaa decek olanlar, inkr edenlerdir. (52/Tr, 42) Gerekten Allah, kfirlerin keydini, hileli dzenlerini boa karcdr. (8/Enfl, 18) Ey iman edenler! Eer siz Allaha (Allahn dinine) yardm ederseniz, Allah da size yardm eder, ayaklarnz salam tutar (hak yoldan kaydrmaz). nkr eden kfirlere gelince, onlarn hakk ykmdr. Allah onlarn yaptklarn boa karmtr. Bunun sebebi, Allahn indirdiini beenmemeleridir. Allah da onlarn amellerini boa karmtr. Onlar yeryznde gezip dolamadlar m ki, kendilerinden ncekilerin sonunun nasl olduunu grsnler? Allah onlar yere batrmtr. Kfirlere de onlarn benzeri vardr. Bu, Allahn mminlerin yardmcs olmasndan dolaydr. Kfirlere gelince, onlarn yardmclar yoktur. (47/Muhammed, 7-11)

Bugn, kfirlerin, egemen tt glerin, slm d ve dman dzenin, derin devletin, dnya emperyalizminin, srail ve dostlarnn, globalleen dnya mstekbirliinin her eit psikolojik ve fizik sava aralarna bavurmas, medya gibi kitlesel imha silhlarn mslmanlarla sava iin kullanmas, uydulardan bile yararlanmas, ajan ve provakatrleri cemaatlerin iine szdrmas, yani eitli mekr iinde bulunmas mminleri hibir ekilde mitsizlie drmemelidir. nk onlarn bu g ve hilelerine karlk kendi glerini deil, Allahn gcn deerlendirmelidirler. Plan ve hesaplarna, mekrlerine kar, Allahn mekri karlarnda olacaktr. L kuvvete ill billh -Kuvvet yalnz Allahndr, Ondan bakasnn kuvveti yoktur- (18/Kehf, 39) Btn kuvvet, tmyle Allaha ittir. (2/Bakara, 165)

Mmin, kulluk grevini yerine getirmek iin lh emirlere uysun, yeter; gerisi kendiliinden gelecektir. bdet/kulluk iin yaratlan insan, bunu unutuyor, Allahn grev olarak zerine yklemedii ar ve kaldramayaca sorumlulua soyunuyor, mesel ille de devlet kurmas gerektiini dnyor ve bunun iin gayr- mer almalara dalyorsa, bunun suu Kurana uymad, ya da slm yanl anlad iin kendisine ittir. bdetin/kulluun iinde, yani lh grevlerin iinde neler varsa, gcnn yettii oranda mmin kul onunla urar, neticeyi Allaha brakr. O niyet ve amelinden, inan ve gayretinden sorumludur, devlet kurmaktan veya dnyay deitirmekten deil. Bunun iin dmann gznde bytmemeli, korku ve mitsizlie dmemelidir. Hizmet edeceim diye, gayr- mer aralarla neticeye gitme gafletinde bulunup Allaha isyan etmi olmamaldr. Ava giderken avlanmamal, deitirmek istedii kimselere benzememeli, onlarn kendisini kendilerine benzetmelerinden saknmal, onlar memnun etmeye, bo yere uramamaldr.

Mminler, kfirlere kar kendilerine yardmc olacak Allaha sahip iken, dnyada mitsizlik iinde olabilir mi? Nerede ve hangi artlarla imtihan ediliyor olursa olsunlar, mminler kendilerini gsz, zayf, kfirlerin hilelerini gzlerinde byten grev kakn olabilirler mi? Olabilirlerse nasl ve ne kadar mmin olabilir ve kalabilirler?

Kfirlerin hesab varsa, Allahn da bir hesab vardr. Zlimin zulm varsa, mazlumun da Allah var. Kfirlerin tuzaklar, oyunlar, dolaplar, planlar varsa, onlar kendi ayaklarna dolandracak, balarna geirecek, oyunlarn bozacak Allah vardr.

Allahn nrunu azlaryla (fleyip) sndrmek istiyorlar. Halbuki kfirler holanmasalar da, istemeseler de, Allah nrunu tamamlamaktan asla vazgemez. (9/Tevbe, 32; 61/Saff, 8)

Peygamberimiz de m'minlere mekri yasaklamtr. Mekr/hile ve tuzak planlamaynz. Mekr ileyen sikastya yardm da etmeyiniz. nk Allah kt tuzak ancak sahibine dolanr buyurmutur." (Fahreddin er-Rzi, Meftihul-Gayb, c. 26, s. 34-35). Ayr bir hadiste de bir mmine zarar veren veya hile yapann melun olduu (Tirmiz, Birr 27) bildirilmektedir.

Tefsirlerden ktibaslar

"(Yahdiler gizlice) mekr (tuzak, hile, plan, strateji) kurdular; Allah da onlarn mekrine karlk verdi. Allah mekr edenlerin en hayrl/gl olandr." (3/l-i mrn, 54)

srailoullarnn byk bir ksm Hz. say ldrmek iin hile yaptlar, sinsice tuzak kurdular. Allah da onlarn plan ve hazrlklarn boa kartt. Onlardan birini saya benzetti. say da katna ykselterek kafirlerden korudu. Kafirleri ise cezalandrd, onlar derece derece azaba yaklatrd. Onlar iin hirette iddetli bir azap vardr. phesiz Allah hile yapanlara karlk verenlerin en hayrlsdr. Allahn mekr sfat kendine ait bir sfattr, kullarnkine benzemez. Bu sfat Onun nna lyktr ve hayrldr. Onun mahiyetini ancak Allah bilir.

Elmall Muhammed Hamdi Yazr diyor ki: Havriler yle dedi, dierleri de hile ve su-i kast yaptlar. Bu zamirin lafz bakmndan yaknl sebebiyle havarilere gnderilmesi ve bunlarn hepsinin yardm vaadinde sebat edemeyip ilerinde hile edenlerin de bulunduu mns anlalabilirse de, mn ynnden bu hile, kfreden srailoullarna aittir. Yani sa, srailoullarnn inkrn hissetti, yardmc arad, havariler kendine yardm anlamas yapt, dier taraftan kfrleri anlalan srailoullar da hile yaptlar. O sosyal yapya bu ekilde hile kart, tamam olmad, bir seime daha muhta oldu ki, o da Muhammed Mustafa ile olacaktr.

Mekr, karanlk, gizli, hissedilmeyecek hile ile dierine zarar vermeye almaktr. srailoullarnn buradaki hileleri, Hz. sa'ya komplolar, yani Allah'n kelimesini yok etmek iin gizli gizli tedbirlere teebbs edip birden bire onu ldrmek zere el altndan birtakm kimseler tayin etmi olmalardr. Ve hristiyanlarn szne gre bu hileye havarilerden birisi de itirak etmi ve kfirlere casusluk yapm. Bu s-i kast, Hz. sa'nn hem madd hayatna, hem manev hayatna ynelmiti. Bir taraftan zulm yaparak kendini ldrmek, dier taraftan davet ettii tevhid dinini, kelimesini kaldrmak iin mekir, hile ve hud'a dnlyordu. Gerekte "sa" demek de dini, kelimesi demekti. Artk sa'nn ekilmesi zaman gelmi idi, fakat daha lmeyecekti. srailoullar bu hile dolaysyla hristiyanla bir hayli eyler soktular, kartrdlar, fakat arzularna eriemediler. sa'y ldremediler. Hristiyanl ortadan kaldramadlar. Onlar hile yaptlar Allah da onlara hile yapt, onlar hileden menetmedi, fakat hilelerinin cezasn verdi. Gerekten Allah mekredenlerin hayrlsdr. Onun hilesi, bakalarnnki gibi er ve zarar vermeyi hedef alan bir hile olmad gibi; kefi mmkn, nne geilebilir, durdurulur bir hile de deildir. Hatra ve hayale gelmez, engin srlarna erilmez ynlerden evirir; imandan, doruluktan kan, kfr ve hileye sapanlarn belalarn verir. Buna gre Allah'n mekri lgat bakmndan bilinen er mnsyla deil, ona ceza olan ve mkele (ekli bir, mns zt kelime getirmek) suretiyle hile denilebilen bir hayrdr. Hatta ilh hile, hile yapanlar iin bile bir hayr ierir. nk onlara bu ekilde hilenin fenaln, cezasn anlatr da uyanmalarna, tevbe etmelerine sebep olur.

Kendi peygamberleri sa'ya (selm zerine olsun) inanmayan yahudilerin tezgahlad tuzak gerekten enine boyuna byk bir tuzaktr. Yahudiler sa'ya (selm zerine olsun) ve erkek eli dememi olan annesine iftira ettiler. Bir ara Meryem ile evlenmek isteyen fakat ncil'lerinde belirttii gibi, onunla evlenmeyen Yusuf en-Neccar ile iliki kurmakla suladlar... Ona yalanclk ve sihirbazlk itham ettiler. Kendisini Roma mparatoru Platos'a jurnl ettiler; Hz. sa'nn halklar hkmete kar ayaklandran bir "anarist" olduunu ileri srdler! Halklarn inanlarn sarsan ve kartran byc biri olarak gstermeye altlar! Nihayet, Kral O'nu kendi elleriyle cezalandrmalar iin Yahudilere teslim etti. Platos putperest olduu halde, adamn bu suu ilemi olduunu gsteren hibir phenin izine rastlamamt. Bu onlarn kurduklar desselerden sadece bir tanesidir.

"Yahdiler sa'ya kar komplo dzenlediler. Allah da onlarn komplolarn boa kard." Burada onlarn planlar ile Allah'n planlar arasndaki benzerlik yalnz ifade biiminde gze arpmaktadr. Tezgh; plan demektir. Karlarna Allah'n plann karmakla onlarn tezgahlarnn ve hilelerinin ne kadar gln olduunu ortaya koyuyor. Onlar nerede; Allah nerede? Onlarn tezgahlar nerede Allah'n plnlar nerede? Onlar Hz. sa'y (selm zerine olsun) asmay ve ldrmeyi istediler. Allah ise, O'nu vefat ettirmeyi ve kendisine ykseltmeyi diledi. Kfredenlerin arasnda yaamaktan, pis ve aalk yaratklar olanlardan arndrmak ve kyamet gnne kadar O'na balananlar kafirlere stn klmakla ikramda bulunmak istedi. Neticede Allah'n diledii oldu. Ve Allah tuzak peinde koanlarn tezghlarn etkisiz brakt: "Hani Allah yle demiti: "Ey sa, ben senin cann alacak, katma ykseltecek ve kafirlerin iftiralarndan arndracan, sana uyanlar da kyamete kadar kafirlerden stn klacam. Sonra hepiniz bana dneceksiniz. Ve ben anlamazla dtnz konularda aranzda hkm vereceim."

Fakat O'nun vefat nasl gerekleti ve o nasl ykseltildi... Bu konu Allah'tan bakasnn yorumunu bilemeyecei "mteabih" kapsamna giren gayb meselesidir. Onlar aratrmakla elde edilecek yararl bir sonu yoktur. Ne inanta ne de hukukta bunun bir yarar olmaz. Bu meselelerin peine denler ve onlar tartma konusu edenler sonunda kukuya kaplrlar, kafalar karr ve kmaza girerler. Allah'n bilgisine havale edilen bu meselede ne kesin bir geree ne de gnl huzuruna kavuabilirler. Allah'n sa'ya bal olanlar kyamet gnne kadar kafirlerden stn klaca meselesine gelince burada yorumda bulunmak zor olmayacaktr. Ona bal olanlar Allah'n doru dinine... slm'a iman edenlerdir. Tm peygamberlerin gerekliini tand, her peygamberin kendisine ard Allah'n gerek dinine iman eden herkesin inand dine iman edenlerdir... Bu nitelikleri tayanlar ise, Allah'n terazisinde kyamete kadar kafirlerden stndr. man gerei ve ballk gerei ile kafirlerin ordusuna kar koyduklar srece bu stnlk somut bir hakikat olarak hayatta gzlenecektir. Allah'n dini tektir. Meryem olu sa'da kendisinden nceki ve sonraki peygamberlerin getirdii gerein aynsna arda bulunmutur. Hz. Muhammed'e (salt ve selm zerine olsun) uyanlar, Adem'den (selm zerine olsun) zamann sonuna kadar geen btn peygamberler kervanna uymu olurlar.

Bu kapsaml anlay, srenin anlatmna ve bu anlatmn zerinde younlat din gereine de uygun dmektedir. Ayetler Allah'n, Hz. sa'ya (selm zerine olsun) haber vermesi sayesinde hem mminlerin hem de kafirlerin son duraklarna da deinmektedir. "Sonra dnnz yalnz Banadr" "Hani Allah yle demiti; `Ey sa, ben senin cam alacak, katma ykseltecek ve kfirlerin iftiralarndan arndracam, sana uyanlar da Kyamet gnne kadar kfirlere stn klacam. Sonra hepiniz bana dneceksiniz ve ben anlamazla dtnz konularda aranzda hkm vereceim."

"Kfirler var ya, onlar ar bir azaba arptracam, onlarn hibir yardmcs olmayacaktr." "man edip salih ameller (iyi iler) yapanlara gelince Allah onlarn mkfatlarn eksiksiz olarak vrecektir, Allah zalimleri sevmez."

Bu yetlerde ceznn ciddiyeti ve asla amayan, hibir yersiz umut ve iftira ile ilikisi olmayan adletin ciddiyeti aklanyor. Bu, kendisinden kalamayacak Allah'a dntr. Ayrla dlen konularda Allah'n hibir ekilde reddedilemeyecek hkmn vermesidir. Kafirler iin hem dnya hem de ahirette ar bir ikencedir ve kimse onlara destek olmayacaktr. man edenlere slih amel ileyenlere mkafatlar hibir arttrma ve eksiltmeye yer verilmeksizin veriliidir... "Allah zlimleri sevmez..." Zlimleri sevmedii halde zulmetmekten uzaktr.

"Hile ile onsa fare onar."

"Hileyi irtikb etme ki hazer / Denilsin nmna bir er olu er."

amil slm Ansiklopedisi, amil Y. c. 4, s. 122 Abdlkerim Zeydan, lh Kanunlarn Hikmeti, s. 309-330 Hamdi Dndren, amil slm Ansiklopedisi, c. 2, s. 438-439 A.g.e. c. 2, s. 439-440 A.g.e. c. 2, s. 440 Talt Sakall, amil slm Ansiklopedisi, c. 3, s. 12 Mahmud Rifat Kademolu, amil slm Ansiklopedisi, Akit Y. c. 7, s. 347 Saffet Kse, slm Hukukunda Kanuna Kar Hile -Hile-i eriyye-, s. 93-101

Mekr Kavramyla lgili yet-i Kerimeler

a- Mekr ve Trevlerinin Getii yet-i Kerimeler (Toplam 43 Yerde): 3/l-i mrn, 54, 54, 54; 6/Enm, 123, 123, 124; 7/Arf, 99, 99, 123, 123; 8/Enfl, 30, 30, 30, 30; 10/Ynus, 21, 21, 21, 21; 12/Ysuf, 31, 102; 13/Rad, 33, 42, 42; 14/brhim, 46, 46, 46, 46; 16/Nahl, 26, 45, 127; 27/Neml, 50, 50, 50, 50, 51, 70; 34/Sebe, 33; 35/Ftr, 10, 10, 43, 43; 40/Mmin, 25; 71/Nh, 22, 22. b- Hile: Mahret ve re anlamnda Hle Kelimesinin Getii yet: 4/Nis, 98 c- Huda ve Trevlerinin Getii yet-i Kerimeler (Toplam 5 Yerde): 2/Bakara, 9, 9; 4/Nis, 142, 142; 8/Enfl, 62. d- Keyd ve Trevlerinin Getii yet-i Kerimeler (Toplam 35 Yerde): 3/l-i mrn, 120; 4/Nis, 76; 7/Arf, 183, 195; 11/Hd, 55; 12/Yusuf, 5, 5, 28, 28, 33, 34, 50, 52, 76; 8/Enfl, 18; 20/Th, 60, 64, 69; 21/Enbiy, 57, 70; 22/Hacc, 15; 37/Sfft, 98; 40/Mmin, 25, 37; 52/Tr, 42, 42, 46; 68/Kalem, 45; 77/Mrselt, 39, 39; 86/Trk, 15, 15, 16, 16; 105/Fl, 2. e- Mihl Kelimesinin Getii yet: 13/Rad, 13. f- Tarr ve Trevlerinin Getii yet-i Kerimeler (Toplam 27 Yerde): 3/l-i mrn, 24, 185; 4/Nis, 120; 6/Enm, 70, 112, 130, 196; 7/Arf, 22, 51; 8/Enfl, 49; 17/sr, 64; 31/Lokman, 33, 33, 33; 33/Ahzb, 12; 35/Ftr, 5, 5, 5, 40; 40/Mmin, 4; 45/C siye, 35; 57/Hadd, 14, 14, 14, 20; 67/Mlk, 20; 82/nfitr, 6. g- a ve Trevlerinin Getii yet-i Kerimeler (Toplam 29 Yerde): 2/Satada. 7; 3/l-i mrn, 154; 7/Arf, 41, 54, 189; 8/Enfl, 11; 10/Ynus, 27; 11/Hd, 5; 12/Ysuf, 107; 13/Rad, 3; 14/brhim, 50; 20/Th, 78, 78; 24/Nr, 40; 29/Ankebt, 55; 31/Lokman, 32; 33/Ahzb, 19; 36/Ysin, 9; 44/Duhn, 11; 45/C siye, 23; 47/Muhammed, 20; 53/Necm, 16, 16, 54, 54; 71/Nh, 7; 88/iye, 1; 91/ems, 4; 92/Leyl, 1.

Konuyla lgili Geni Bilgi Alnabilecek Kaynaklar

1. Kur'an Ansiklopedisi, c. 13, s. 147-151; c. 2, s. 417-424 2. lhi Kanunlarn Hikmeti (Snnetullah), Abdlkerim Zeydan, htar Y. , st. 1997s. 309-330 3. slm Hukukunda Hakkn Ktye Kullanlmas, Saffet Kse, FAV Y. 4. amil slm Ansiklopedisi, amil Y. (Mekr:), c. 4, s. 122; (Hud'a: Talat Sakall), c. 3, s. 12; Hile, c. 2, s. 438-439; Hile-i er'iyye: c. 2, s. 439-440; Hilekrlk: c. 2, s. 440 5. slm Hukukunda Kanuna Kar Hile (Hile-i eriyye), Saffet Kse, Birleik Y. 6. slm Hukukunda Ahkmn Deimesi, Mehmet Erdoan, FAV Y. s. 96-98

Hazr ve ynetim panelli siteler Dzenleme Ve Tasarm Webhizmetlerim

st