Cts, May 26th

A NA SA YFA SIYER HA KKINDA KA VRA M TEFSIRI ONLINE KITA P SA TI VIDEO

arama...

ARAMA

T E S E T T R VE E L B S E
7/Arf, 26; Kavram, 180

ELB S E V E TES ETTR

Elbise; Mhiyeti Tesettr, Hicb, Avret; Anlam ve Mhiyeti Kurn- Kerimde Elbise ve Tesettr Hadis-i eriflerde Elbise ve Tesettr C ennetteki Elbiseler ve Ziynetler Takv Elbisesi Tesettrszlk, Zinya Yaklatrr ve Gzlerin Nrunu Giderir! Kadnn Fitne ve Fesat Unsuru Olmas Ya da Byle Alglanmas Toplumsal Hayatta Mslman Kadn Mslman Kadnn Toplumsal Hayata Katlma db Haremlik-Selmlk; htiyattan Bidate Kfirlere Kyfette de Benzememek Gerekir Kyafette Erkek ve Bayanlarn Ayrm Tesettr in araf art mdr? Giyecek ve Sslenmede Haramlar Erkek ve Kadnda slm Grnt rt taatin Simgesi, Hanmlarn ffet ve C ihad Bayradr Gndemden Dmeyen Konu: Barts Elbise, Giyinme ve Gnmz Elbise ve Tesettr Konusunda Son Sz Yerine Bir Masal Tefsirlerden ktibaslar

Ey dem oullar! Size irkin yerlerinizi rtecek giysi, sslenecek elbise indirdik. Takv elbisesi ise daha hayrldr. te bunlar, Allahn yetlerindendir. Belki dnp t alrlar (diye onlar indirdi). Ey dem oullar! eytan, ana-babanz (dem ve Havvy), irkin yerlerini kendilerine gstermek iin elbiselerini soyarak cennetten kard gibi sizi de artp bir fitneye/belya drmesin. nk o ve kabilesi, sizin onlar gremeyeceiniz yerden sizi grrler. phesiz Biz eytanlar iman etmeyenlerin dostlar kldk. (7/Arf, 26-27)

Elbise; Mhiyeti

Giyinme; Bedenin uygun bir rt (elbise) ile rtlmesidir. rtnme elbise dediimiz kuma cinsinden giysidir. Elbise giymek; yaratlanlar iinde insana mahsus bir zelliktir. Libs: Giysi, insan rten, gizleyen ey demektir. Birbirinin irkin yanlarn rtp koruduu iin kar-koca birbirinin libs/giysisi saylmtr (2/Bakara, 187).

nsan, yaratl icab, rtnmesi gerekli yerlerini (avret yerleri) rtmee mecburdur. Bu, onun stn, erefli ve sorumlu bir varlk olmasnn tabi sonucudur. Giyinmenin, ayrca, souk ve scaktan koruma, ss olma gibi fonksiyonlar da vardr.

Giyinmenin en nemli sebep ve hikmeti; edep yerlerinin rtlerek eytann insanlar kt yola drmesine engel olmaktr. Bu husus Kur'an'da aka belirtilmitir: "Ey dem oullar, size irkin yerlerinizi rtecek giysi, sslenecek elbise indirdik. Takv (Allah'n azabndan korunma) elbisesi daha hayrldr. te bunlar Allah'n yetlerindendir; belki dnp t alrlar. Ey dem oullar, eytan, ana ve babanz, irkin yerlerini onlara gstermek iin elbiselerini soyarak cennetten kard gibi, sizi de (artp) bir belya drmesin! nk o ve kablesi, sizin onlar gremeyeceiniz yerden sizi grrler. Biz eytanlar inanmayanlarn dostlar yaptk." (7/A'rf, 26-27)

Giyinmenin ayn zamanda bir ss olduu ve Allah'n hell kld ssleri kimsenin haram klamayaca u yetlerle bildirilmitir: Ey dem oullar, her mescide gidiinizde ss(l gzel Elbiseler)inizi (zerinize) aln; yiyin-iin, fakat israf etmeyin; nk o israf edenleri sevmez. De ki: Allah'n kullar iin kard ss ve gzel rzklar kim haram etti? De ki: O, dnya hayatnda inananlarndr, kymet gnnde ise yalnz onlarndr. te Biz, bilen bir topluluk iin yetleri byle aklyoruz. (7/A'rf, 31-32)

Ftrattan gelen farkl zelliklere gre erkek ve kadn giyimi de farkldr. Erkein gbekle dizkapa arasn rtl bulundurmas, kadnn el ve yz dnda bedenini bol bir elbiseyle rtmesi farzdr. Erkeklerin ipekli elbise giyinmeleri ve altn yzk taknmalar yasaklanmtr (Sahh-i Mslim, terc. Sofuolu, VI, 308). Hz. Peygamber (s.a.s.) kadnlara benzeyen erkeklere ve erkeklere benzeyen kadnlara lnet etmitir (et-Tc, III, 178).

slm'n giyim konusundaki tavsiyeleri yle zetlenebilir: Elbise, kibir ve gurura yol aacak ekilde lks olmamal, insanlarn knayaca ekilde de pejmrde olmamaldr. Sade ve temiz giyim tavsiye edilmitir.

Mslman olmayanlarn giyim tarzlar (moda) takip edilerek onlar taklit edilmemelidir. Bu ekilde bir taklit ve zenti dinimizde haram klnmtr. Hz. Peygamber, "Bir milletin det, tre ve yasalarna uyarak onlara benzeyen, o milletten saylr" (et-Tc, III/179) buyurmutur.

C uma, bayram ve dn gnlerinde gzel elbise giyilmesi gurura kaplmamak artyla mubahtr. Peygamberimizin dar karken bin dirhem deerinde bir rid (aba) giydii rivyet edilmitir. Nimete kr gyesiyle gzel elbise giymek gzeldir; nk "Allah, nimetlerinin eserini kullarnn zerinde grmekten holanr" (Sahh-i Mslim, Terc. Sofuolu, VI, 321). (1)

Libsut-takv/takv elbisesi, daha hayrldr (7/Arf, 26). Libsut-takv terimiyle, insan scaktan, souktan, d etkilerden koruyacak giysi anlamnda gerek anlamnn kastedildiini syleyenler varsa da; takv elbisesinin, mecz ve mnev bir giysi belirttii kabul edilir. Buna gre, yette, nce bedeni rtecek d giysiye iaret edildikten sonra, insann ruhunu koruyacak takv giysisine dikkat ekilerek takv elbisesinin daha hayrl olduu belirtilir. nk takv, ruhu korur. Ruh, bedenden daha nemlidir. Takv giysisi, Allahn emirlerini tutma, yasaklarndan kama, Allaha ynelmedir. Katde, Sdd ve bn C reyce gre takv giysisi, imandr. bn Abbsa gre de takv elbisesi slih amellerdir (F. Rz, Meftihul-Gayb -Tefsir-i Kebir-, 14/52).

yette, giysinin indirildii ifade ediliyor (7/Arf, 26). Giysinin yapld madde, yamurun yamasyla meydana gelir. Ayrca, yerde olanlar, gkten inen buyruklara bal olduundan, yette Allahn, giysiyi indirdii belirtilmitir. Elbisenin malzemesi ve yaplma imknlar Allahtan inen hkm ve buyruklarla yaratlmtr. nsan, Allahn indirdii bilgi ve yaratt ftrat ile elbise yapma ve giyme imknna sahip olmutur. Ayrca, yette geen inzl terimi, sadece indirme mnsna gelmez; lutufta bulunma, bahetme, ihsn etme anlamna da gelir. Arf sresinin 27. yetinde insanoullarna, eytandan saknmalar, eytann, atalar demi ve analar Havvy kandrp onlara yasak meyveden yedirerek edep yerlerini gsterdii ve cennetten kmalarna sebep olduu gibi, kendilerini de kandrmamas iin dikkatli olmalar emredilmektedir. eytann, Hz. dem ile einden soyduu giysi neydi? Bunun mhiyetini Allah bilir. Anladmza gre eytan, onlar, cinsel organlarnn farknda olmadklar bir durumdan, bunu fark edecek bir duruma getirmitir. (2)

slmn tesettr emrini hie sayan sosyal ve siyasal yap, ncelikle insann kendisine zulmetmesine, aile yapsnn ve salkl oalma ve yetimenin tahribine, zina, fuhu, nesebi gayr- sahih ocuklarn olumas ve onlarn baba ve aile yuvasndan mahrumiyeti gibi nice fesda sebep olacaktr. Gnmz erkei sokakta, okulda, i yerinde, televizyon karsnda habire tahrik olmakta, kkrtlmaktadr. Tatmine imkn bulunmad bir yerde bir gdnn tahrik edilmesi zulmdr ve yasaklanmaldr. Alara yemek veremiyoruz diye onlar ne diye itahlandrp ayaklandrc yemek kokularyla tahrik edelim? A braklm kediye devaml cier gstermekten beter bir durum olan bu kkrtlma, insan ya saldrgan yapacak, ya cinsellii ve ehveti problemlere ak ve tatminsiz ekilde bilinaltna yerletirecek, erkekleri ak veya gizli seks manya haline getirecektir. Kadnlar da bir cinsel met haline, reklam arac ve seks klesi durumuna getirecek; moda, makyaj, parfm, kuafr, sslenme gibi sektrlerin tuzana drecek ve gzelleme diye takdim edilen seks objesi olma uruna onurunu, ahlkn, kiiliini, inancn ve insanln tartlr hale getirecektir.

Hnne libsn lekm ve entm libsn lehnne (Hanmlarnz sizin giysileriniz ve siz de hanmlarnzn giysilerisiniz). (2/Bakara, 187). Kadn, kocasnn elbisesidir, koca da karsnn Dikkat edecek olursak, bu benzetmenin ne kadar olaanst gzel ve anlaml bir benzetme olduunu greceiz. Giysi, insann tenine her eyden daha yakndr ve her eyden daha mahremdir, ama tene yakn olmakla birlikte onu bakalarndan gizlemekte ve uzaklatrmaktadr da. Karkoca birbirlerine kar bu durumdadrlar. Birbirlerine yakndrlar ve ayn zamanda birbirlerinin iffetinin koruyucusudurlar; tpk giysinin insan plaklktan ve iffetsizlikten koruduu gibi. Buna ek olarak, herkesin elbisesi onun onur ve sslenmesinin mayas olduu gibi, ei de toplumsal hayatta bireyin onurunun ve sslenmesinin mayasdr ve giydikleri giysilerin ekil ve trne bakarak bireylerin ahsiyetlerinin birok yn anlalabildii gibi, seip sahip olduklar elerinden de ahsiyetleri bilinebilir.

Bir aile oluturmu kar-kocayla hibir kayt ve arta bal olmadan cinsel ilikide bulunan bir toplumdaki kadn ve erkek arasndaki fark, kar-kocann Kurann rneine uygun olarak birbirlerinin giysisi, iffeti ve rts hkmnde olmalarna karlk; dier iki kiinin birbirleri iin plakln ve iffetsizliin rnei durumunda olmalar, yani birbirlerinin giysisizlii (plakl) olmalardr.

Tesettr, Hicb, Avret; Anlam ve Mhiyeti

Tesettr: rtnmek, gizlenmek, bir eyin iinde veya arkasnda gizlenmek. "s-t-r" kknden "tefe'ul" vezninde bir mastardr. Bir fkh terimi olarak; erkek veya kadnn er'an rtlmesi gereken yerlerini rtmesi demektir. Bir kimsenin rtmesi gereken ve bakasnn bakmas haram olan yerlerine "avret yeri" denir. Bir erkek veya hanmn bakasnn yannda avret yerlerini rtmesi gerektiinde gr birlii vardr. Salam olan gre gre, bir kimse tek bana olduu zaman da rtnmelidir. Buna gre, bir kimse temiz elbisesi bulunduu halde kimsenin olmad bir yerde, karanlk bir odada bile olsa plak olarak namaz klsa, bu ciz olmaz (bn bidn, Redd'l-Muhtr, Msr, -t.y.- I, 375). Ykanma, tabi ihtiya, tahretlenme gibi hcetler dnda, tenh bir yerde de bulunsa, namazda veya namaz dnda avret yerlerinin rtlmesi farzdr. Bunun delili Kur'an ve snnettir.

Allah Tel yle buyurur: "Ey Ademoullar! Her mescide geliinizde gzel elbiselerinizi giyerek gelin" (7/A'raf, 31). nsann rtnme ihtiyacnn ilk insan dem ve Havva ile balad, plakln irkin bir ey olduu yette yle belirtilir: "Ey Ademoullar! eytan ana ve babanz kt yerlerini kendilerine gstermek iin elbiselerini soyarak nasl cennetten kardysa, sakn size de bir ktlk yapmasn" (7/A'rf, 27). "Ey Ademoullar! size irkin yerlerinizi rtecek bir giysi, bir de giyip ssleneceiniz bir giysi indirdik. Takv rts ise daha hayrldr" (7/A'raf, 26). Hayvan ynlerinden giysi iin yararlanmann gereine yle iaret edilir: "Davarlar da O yaratmtr ki, bunlarda sizin iin stc ve koruyucu maddeler ve nice nice yararlar vardr." (16/Nahl, 5)

rtnmenin amac bakasnn baklarndan korunmak ve rz mer olmayan cinsel isteklerden saknmaktr. Erkeklerin gzlerini saknmas, kadnlarn iffetini korumak iindir. yette yle buyurulur: "Mmin erkeklere syle: Gzlerini saknsnlar ve rzlarn korusunlar. Bu kendileri iin daha temizdir" (24/Nr, 30). Kadnlarn rtnmesi konusunda da yle buyurulur: "Mmin kadnlara da yle: Gzlerini haramdan saknsnlar, rzlarn korusunlar. Ziynet yerlerini amasnlar. Bunlardan kendiliinden grnen ksm mstesndr. Ba rtlerini yakalarnn stne koysunlar. Ziynet yerlerini kendi kocalarndan, babalarndan, kocalarnn

babalarndan, oullarndan, kocalarnn oullarndan, kendi erkek kardelerinden, kendi kardelerinin oullarndan, kz kardelerinin oullarndan, kendi kadnlarndan, klelerinden, erkeklik duygusu kalmayan hizmetilerden veya henz kadnlarn gizli yerlerine muttal olmayan ocuklardan bakasna gstermesinler. Gizleyecekleri ziynetleri bilinsin diye ayaklarn da vurmasnlar. Ey mminler! Hepiniz Allah'a tevbe edin. Bylece korktuunuzdan emin, umduunuza nil olasnz." (24/Nr, 31)

Dier yandan kadn yalanp ay halinden kesilir ve cinsel ynden erkeklere istek duymaz olursa, bunun iin rtnmede baz kolaylklar getirilmitir. yette yle buyurulur: Ay halinden kesilmi ve evlenme iin midi kalmam olan yal kadnlar ziynet yerlerini erkeklere gstermemek artyla d elbiselerini brakmalarnda onlar iin bir gnah yoktur. Bununla birlikte yine de saknmalar kendileri iin daha hayrldr" (24/Nr, 60).

Kadnlarn ev dnda veya yabanc erkeklerin yannda normal ev ii elbisesinin stne bir d elbise daha giymeleri gerekir. yette yle buyurulur: "Ey Peygamber! Elerine, kzlarna ve mminlerin kadnlarna d elbiselerinden stlerine giymelerini syle. Bu onlarn tannp, kendilerine sarkntlk edilmemesi iin daha uygundur. Allah ok balayan ve ok merhamet edendir." (33/Ahzb, 59)

C ahiliye dneminde Araplar Kbe'yi plak tavaf ederlerdi. Gndz erkekler, gece kadnlar gelirler, tavaflarn anadan doma yaparlar ve "iinde gnah ilediimiz elbiselerimizle tavaf etmeyiz" derlerdi. Dier yandan slm'da her mminin namazn en gzel ve temiz grn ve giyim iinde klmas snnet gereidir. yette yle buyurulur: "Ey demoullar! Her mescide gelite ziynetinizi giyin" (7/A'rf, 31). yet, tavaf ve namaz iin mescide gelmeyi kapsar. Baka bir yette gizli yerlerini rtp koruyan erkeklerle kadnlarn Allah'n affna ve byk bir mkfata ulaacaklar belirtilir (bk. 33/Ahzb, 35)

rtnmenin hiret hayatnda da sz konusu olaca, iman edip, gzel amel ileyenlerin mkfat arasnda yle aklanr: "Onlar tahtlar zerinde kurularak orada altn bileziklerle bezeneceklerdir, ince ve kaln saf ipekten yeil elbiseler giyeceklerdir, Ne gzel sevap ve ne gzel dayanak!" (18/Kehf, 31). "phesiz Allah iman edip, gzel i yapanlar altndan Irmaklar akan cennetlere sokacak. Orada bunlar altndan bileziklerle, incilerle bezenecekler. Orada giysileri de ipektir." (22/Hacc, 23). "Onlara (cennete) gmten yaplm billur effaf kaplar, kupalar dolatrlr." (76/nsn, 15). "zerlerinde ince ve kaln ipekten yeil elbiseler vardr. Gmten bileziklerle sslenmilerdir. Rableri de onlara son derece temiz bir arap iirmitir." (76/nsan, 21)

Hz. Peygamber (s.a.s.) rtnme ile ilgili bu yetlerin tefsirini yapm ve uygulama esaslarn gstermitir. Hz. ie'den rivyete gre, birgn Hz. Eb Bekir'in kz Esm ince bir elbise ile Allah raslnn huzuruna girmiti. Raslullah (s.a.s.) ondan yz evirdi ve yle buyurdu: Ey Esm! phesiz kadn ergenlik ana ulanca, onun u ve u yerlerinden bakasnn grnmesi uygun deildir. Hz. Peygamber bunu sylerken yzne ve avularna iaret etmiti" (Eb Davd, Libs 31). Allah Tel ergin kadnn namazn bartsz kabul etmez. (bn Mce, Tahre 132; Tirmiz, Salt 160; Ahmed bin Hanbel, IV/151, 218, 259)

Erkeklerin rtlmesi gereken uzuvlar gbekleri altndan dizleri altna kadar olan ksmdr. Salam gre gre diz kapa da uyluktan olup avret yeri saylr. Delil, Hz. Peygamberin u hadisidir: "Erkein avret yeri gbei ile diz kapa arasdr" (Ahmed bin Hanbel, II/187). Diz kapa avret yerindendir (Zeyla, Nasbu'r-Rye, I/297).

Kadnlarn yzleriyle ellerinden baka, sarkan salar dhil btn bedenleri avrettir. Yzleriyle elleri ise bir fitne korkusu bulunmadka namazda da namaz dnda da avret deildir. Salam gre gre, ayaklar da avret saylmaz. nk ayaklarla yolda yrnr ve yoksullar iin bunlar rtme zorluu vardr. Yine salam gre gre, hr kadnlarn kollar ile kulaklar ve salverilmi salar da rtlmelidir. Kadnlar kendiliinden grnen yerler dnda, ziynetlerini gstermesinler (24/Nr, 31) yetinde kastedilen, ziynetlerin takld yerler olup, eller ve yz bundan mstesndr. Hadiste yle buyurulur: "Kadn, rtlmesi gereken avrettir. Dar kt zaman eytan ona gzn diker" (Tirmiz, Rad 18). Hz. ie (r. anh)'den nakledilen; "Allah Tel ergenlik ana ulaan kadnn namazn bartsz kabul etmez" (bn Mce, Tahre 132; Tirmiz, Salt 160) hadisi, salar da kapsamna alr.

Hz. ie (r. anh) ilk barts uygulamasn yle anlatr: "Allah ilk muhcir kadnlara rahmet etsin. Onlar; "Ba rtlerini yakalarnn stne taksnlar..." (24/Nr, 31) yeti inince etekliklerini kesip bunlardan barts yaptlar." Yine Safiyye binti eybe yle anlatr: "Biz ie ile birlikte idik. Kurey kadnlarndan ve onlarn stnlklerinden sz ettik. Hz. e dedi ki: phesiz Kurey kadnlarnn birtakm stnlkleri vardr. Ancak ben, Allah'a yemin olsun ki, Allah'n kitabn daha ok tasdik eden ve bu kitaba daha kuvvetle inanan Ensar kadnlarndan daha faziletlisini grmedim. Nitekim Nr sresinde "Kadnlar bartlerini yakalarnn stne taksnlar..." yeti inince, onlarn erkekleri bu yetleri okuyarak eve dndler. Bu erkekler elerine, kzlarna, kz karde ve hsmlarna bunlar okudular. Bu kadnlardan her biri Allah'n kitabn tasdik ve ona iman ederek, etek kumalarndan barts hazrladlar. Ertesi sabah, Hz. Peygamberin arkasnda bartleriyle sabah namazna durdular. Sanki onlarn balar stnde kargalar vard" (Buhar, Tefsru Sre (Nr Sresi Tefsiri), 6/136; bn Kesr, Muhtasar, M. Al es-Sbn, 7. Bask, Beyrut 1402/1981, II, 600).

rtde Bulunmas Gereken Nitelikler 1- rtnn sk dokunmu ve altn gstermeyen kalnlkta olmas gerekir. C ildin rengini gsterecek derecede ince olan elbise ile avret yeri rtlm saylmaz. Bu yzden derinin beyazl veya krmzl belli olan elbise ile namaz geerli olmaz ve bununla rtnme gerekleemez. Eer elbise kaln olmakla birlikte uzvu belli ederse ve hacmi ortaya koyarsa bu, ktlenmi olmakla birlikte namaz geerli olur. nk bundan kanmakta glk vardr.

2- Hanef ve Mliklere gre zaruret halinde karanlk bir yerde bulunmak rtnme saylr. nk farz olan rtnme, avret yerlerinin bakalar iin rtlmesidir, kendisi iin deildir. Bu yzden rtnmenin bakalar tarafndan grlemeyecek bir ekilde bulunmas yeterlidir. Mesel bir kimse namaz klarken geni bulunan yakasndan kendi avret yerini grecek olsa, bununla namaz bozulmaz. Fakat bakas grecek olursa bozulur.

Namazda bir uzvun drtte birden fazlas, namaz klann kendi fiili ile alsa, bir rkn ed edecek kadar beklemee gerek olmakszn derhal namaz bozulur. Kadnn bartsn namazda iken kendisinin karmas gibi. Bu durumda bartsn yeniden rtse namaz geerlilik kazanmaz. Ancak avret yerleri olan n ve arka uzuvlar ile, bu iki yer dndaki "hafif avret" saylan uzuvlardan birinin tamam veya en az drtte biri kendiliinden alr ve bu durum bir rkn edecek kadar devam ederse namaz bozulur. Eer ak kalma sresi bir rkn ed edecek sreden az olursa namaz bozulmaz. Den bartsnn hemen baa konulmas gibi. Mesel; bir kimsenin karnnn veya uyluunun, yahut hayalarnn, yine bir kadnn salarndan sarkan ksmn drtte biri bir rkn ed edecek kadar ak kalrsa namaz bozulur (ez-Zhayl, el-Fkhu'l-slm ve Edilleth, Dimak 1405/1985, I, 585, 586).

fi ile Hanbellere gre rtlecek olan avret yerinin elbise ve benzeri eylerle rtlmesi arttr. Bu yzden dar anlamda adr ve karanlk, avret yerlerinin rtlmesi iin yeterli deildir.

3- Hanefilerde salam gre ve dier fakihlere gre rtnmenin yanlardan olmas yeterlidir. Alttan veya gmlein st ksmndan rtnme art deildir. nk bunda glk vardr.

Bu yzden giyilen bir elbisenin veya kadnn giydii uzun etein aadan ak bulunmas tesettre engel tekil etmez.

Mslman Kadnn rtnme ekli

1- Mslman bir kadnn yabanc erkeklere ve mslman olmayan kadnlara kar yz, bileklere kadar elleri ve ayaklar dnda vcudunun tamam avrettir. Ayaklarda gr ayrl olmakla birlikte salam gre gre ayaklar ak kalabilir. Bu yerlerin gerek namaz iinde ve gerekse namaz dnda rtlmesi farzdr.

2- Kadnlarn mahrem olan hsmlar yannda el, ayak, kol, sa ve benzeri ziynet yerlerini amalar cizdir (24/Nr, 31-32).

3- Kadnn kadnlara kar avret yeri gbekle diz kapaklar arasnda kalan ksmdr. Bunun dndaki yerleri kadnlarn yannda aabilirler (el-Mavsl, el-htiyr, I, 45).

4- Tedavi gibi zaruret sebebiyle erkek veya kadnn avret yerlerine doktor, ebe, ineci ve pansumanc gibi kimselerin bakmas cizdir. Ancak kadnlarn bu gibi tedavilerinde kadn doktor, ebe ve salk personelinin tercih edilmesi gerekir. Bunlar bulunmaynca "Zarretler sakncal olan eyleri mubah klar" kural iletilir. Ancak zarretler de miktarlarnca takdir olunur (bk. Mecelle, madde, 21, 22).

Kar-koca birbirinin vcutlarnn her yanna bakabilirler. Eler arasnda rtnme zorunluluu sz konusu olmaz. Ancak "galz avret" saylan hay yerlerine bakmamalar edebe daha uygundur.

Mliklere gre, erkekler iin avret yeri yalnz n ve arka, yani galiz avret saylan yerlerdir. Onlara gre uyluk ksm avret saylmaz. Delil, Enes (r.a.)'ten nakledilen u hadistir: "Hz. Peygamber Hayber gn izarn uyluunun zerinden kaldrd, yle ki, ben onun uyluunun beyazln grr gibiyim" (evkn, Neyl'lEvtr, II/64). u hadis de bunu desteklemektedir: "Raslllah (s.a.s.) uyluunu am olarak oturuyordu. Eb Bekir, yanna girmek iin izin istedi, ona bu durumda iken izin verdi. mer izin istedi, bu durumda iken ona da izin verdi. Sonra Hz. Osman izin istedi, o zaman uyluklar zerine elbisesini rtt" (evkn, a.g.e, II/63).

Ancak ounluk fakihlere gre, n ve arka ile diz kapa arasnda kalan uyluk da avret yeri kapsamna girer. nk uyluun avret yeri olduunu bildiren baka hadisler vardr (bk. Buhar, Salt 12; Eb Dvud, Hamm 1; Tirmiz, Edeb 40; Ahmed bin Hanbel, III/478, 479, V/290).

Kk ocuklarn Avret Yeri: ok kk ocuklarn avret yeri yoktur. Bunun snr drt yaa kadardr. Bu yatan kklerin bedenine dokunmak veya bakmak mubahtr. Sonra kendilerine cinsel istek duyulabilecek aa kadar, yalnz hay yerleri avret yeri saylr. Daha sonra on yana kadar sadece n ve arka uzuvlar ve bunlarn evresi ile uyluklar avret kabul edilir. ocuklarn on yandan sonra erkek olsun kz olsun, avret yerleri, namazda ve namaz dnda, ergenlik ana ulam kimselerin avret yeri gibi saylr (bn Abidn, Redd'l-Muhtr, Msr, -t.y.-, I, 378).

filere gre, kk kz ocuunun avret yerleri namazda ve namaz dnda byk kadnlar gibidir. Mliklere gre, yedi yandaki erkek ocuun namazda avret yeri n ve arka uzuvlar ile uyluk kask ve kaba etleridir. Byle bir ocuun bu yerlerini ergen erkekte olduu gibi rtmesi mentuptur. Namazla emrolunan kk kz ocuunun avret yerleri ise gbek ile diz kapa arasdr. Ancak bu kz ocuunun ergen kadn gibi rtnmesi menduptur. Namaz dnda ise, sekiz yatan kk ocuklarda avret yeri yoktur (ez-Zhayl, a.g.e., I, 596).

Kadnn Ak Olarak Yanna kabilecei Kimseler: Mslman bir kadnn diz kapa ile gbei aras, karn ve srt dnda dier yerlerini yanlarnda rtmek zorunda bulunmad hsmlar ya da birlikte yaanacak durumunda olduu kimseler Nr sresi 31. yette saylmtr. Bunlar yedi snf olup unlardr:

1- Kocas: Kadn kocasnn yannda diledii gibi giyinebilir. Eler arasnda rtnme bakmndan bir snr sz konusu deildir. 2- Babas, 3- Kaynpederi, 4- Olu, 5- Kocasnn olu, 6- Erkek kardei, 7- Erkek kardeinin olu, 8- Kz kardeinin olu, 9- Mslman kadn. nk mmin bir kadn, gayri mslim kadnlarn yannda dier yakn hsmlarnn yannda ald gibi ak oturamaz. Burada, gayri mslim kadnn kendi erkeklerinin yannda mslman kadn tasvir etmesi ve onu anlatmas engellenmek istenmitir. Hz. mer, Eb Ubeyde (r.a.)'ye yazd bir mektupta yle demitir: "Bana, mslman kadnlarn hamamlara mrik kadnlarla birlikte girdikleri haberi ulat. Bu, daha nceden kalma bir dettir. Allah'a ve ahiret gnne inanan hi bir kadnn kendi dininden olmayann avret yerine bakmas hell olmaz" (bn Kesr, Muhtasaru't-Tefsr, II, 600, 601).

10- Klesi ve criyesi: Bir kadn, kle veya criyesinin yannda rtsz kalabilir. nk Hz. Peygamber, Ftma (r. anh)'ya bir kle balamt. Bu srada Hz. Ftma'nn zerinde ban rtse ayaklar, ayaklarn rtse ban ak brakan bir elbise vard. Hz. Peygamber bu durumu grnce yle buyurdu: "Senin iin bir saknca yoktur. nk bu kle senin baban ve olun yerindedir" (Eb Dvud, Libs 32).

11- Erkeklii kalmam hizmetiler: Denk olmama, yallk, hastalk vb. sebeplerle kadnlara kar istek duymama veya hadm olma gibi nedenlerle evin sahibi kadna cinsel bakmdan zarar dokunmayacak hizmetiler, bahvan ve a gibi kimseler, kadn iin dier hsmlar gibidir.

12- Kadnlarn gizli yerlerine bakmaktan anlamayan kk ocuklar: Kadnlarn yannda bulununca onlarn konuma, yrme ve giyimlerinden cinsel bakmdan etkilenmeyecek derecede kk yataki ocuklarn yannda rtnme zorunluluu bulunmaz. Ancak ocuk ergenlik ana yaklam olursa, artk yabanc kadnlarn yanna girmemelidir. nk, Hz. Peygamber yle buyurmutur: Kadnlarn yanna girmekten saknn. "Ey Allah'n Rasl! Kocann erkek kardei iin ne buyurursunuz?" diye sorulunca, Kayn birader (earkein akrabas) lmdr buyurmutur (Tirmiz, Rad 16; Ahmed bin Hanbel, IV/149, 153).

Bunlardan baka dede, amca, day, st karde gibi kendileriyle srekli olarak evlenmek yasaklanan hsmlarn yanna da kadn ss yerleri ak olarak kabilir. Ancak bir fitne korkusu olunca kadnn rtnmeyi tercih etmesi daha temiz ve daha uygundur. (3)

Tesettr; rtmek, gizlemek, saklamak anlamlarna gelen setr kknden gelmektedir. Tesettr szlkte; rtnmek gizlenmek, bir eyle kapanmak demektir. Bir eyi saklayan ve gizleyen nesnelere setr denildii gibi, kapatlmas gereken bir eyi gizlemeye de setr denilir. Nitekim namazda avret denilen, bedenin gizlenmesi gereken ksmlarn rtmeye de setr-i avret -avret yerlerini rtmek- denilmektedir. Mestr veya mestre; kapal, gizlenmi anlamna gelmektedir. Ayn kkten gelen settr, gizleyen, rten, saklayan demektir ki, Kuranda gememekle beraber Allah iin Setttrul-uyb -ayplar gizleyip rten, ayplar ortaya dkmeyen denilmektedir.

Tesettr kavram olarak, kadn ve erkek mslmanlarn avret yerlerini rtmelerini ifde eder. Kuranda rtnmeyi emreden yetlere hicab yetleri denir. Birok slm kaynakta kadnlarn rtnmesi anlamnda hicab kavram gemektedir. Ancak Trkede tesettr kelimesi daha yaygndr. Hicab szlkte, bir eyi rtmek veya bir eye engel olmak demektir ki, tesettre yakn bir anlam vardr. Hicab isim olarak, rten, gizleyen, saklayan, grlmeye engel olan ey demektir.

Avret Ne Demektir? Avret, slma gre insanlarn rtmeleri ve dinen yabanc saylan kimselere gstermemeleri gereken organlarna verilen addr. Tesettr ise, avret yerlerini rtme, gizleme, saklama ve koruma konusundaki slm prensiptir. slma gre mslmanlar, ykanma, tabi ihtiya ve temizlenme (tahret) gibi durumlar dnda avret yerlerini bakalarna -bir zarret olmakszn- gsteremezler. Bu, Kurann mslmanlara getirdii bir l, bir hkm ve ayn zamanda bir fazilettir.

Esasen insan iin rtnme ftr (yaratltan gelen) bir zelliktir. Sebebi ne olursa olsun, insan rtnrse yaratlna daha uygun hareket eder. Birok hayvann rtleri tyleridir, kllar veya telekleridir. Onlar, bu d rtleri ile gzel, bu d rtleri ile doal olmaktadrlar. nsan da byledir. O da rtnmeye yarayan aralar (elbiseler) giyerek kendisini deerli klar, yaratlna uygun davranm olur.

Kuran, rtnmesi gereken yerlere irkin yerler deyip, bunlar rtecek elbisenin Allah (c.c.) tarafndan verildiini aklamaktadr: Ey demoullar Biz sizin irkin yerlerinizi rtecek bir elbise ve size ss kazandracak bir giyim indirdik (var ettik). Takv ile kuanp donanmak ise daha hayrldr. Bu, Allahn yetlerindendir. Umulur ki t alp dnrler. (7/Arf, 26). Rabbimiz, kendi yaratt insann baz organlarna irkin demekle onlarn saklanmas, gizlenmesi gerektiini haber veriyor. Bu, insan aalamak deildir. nsann byle oluu normal bir durumdur. evremizde, insanlarn irkin veya gzel dedii binlerce bitki ve hayvan bulunmaktadr. irkin diye nitelenenler asl itibariyle irkin deildir. nsan duygusu onlar yle grd iin irkin denilmektedir.

Bakalarnn grmekle rahatsz olaca, insan cinsini belli eden, bir kusur deil ama insana ait bir sr olan avret yerlerinin gsterilmesi ho karlanmam, bunu rtecek elbise var edilmi, sonra da byle bir giyimin insan iin yceltici, deer kazandrc bir ss olduu vurgulanmtr. Btn bunlarn olabilmesi iin de insann teslim olduu Rabbinden hakkyla ekinmesi anlamnda takv elbisesini kuanmas gerekir. lk insanlar; Hz. dem ile onun ei, cennette giyinmi olarak yayorlard. Ancak eytan onlar aldatt ve onlarn yasak aacn meyvesinden yemelerini salad. Bylece onlar cennetten kmak zorunda kaldlar ve ayp yerleri kendilerine grnd. Ey demoullar, eytan, anne ve babanzn ayp/irkin yerlerini kendilerine gstermek iin, elbiselerini syrtarak, onlar cennetten kard gibi sakn sizi de fitneye/belya uratmasn... (7/Arf 27)

Tesettr bdeti: Mmin erkek ve mmin kadn, Kurann rtnme (tesettr) emrinden sorumludurlar. Tesettr emri Kuranda ok aktr ve baka bir yoruma ihtiya yoktur. phesiz Kuran, Allahn sz ve hkmdr ve Rabbimiz insanlara ne vahyettiini bilmektedir.

nsanlarn tesettr (rtnme) ile ilgili yorumlar, ileri-geri sz sylemeleri tamamen kendi nefislerinin drtleri, imanlarnn yokluu veya zayflnn bir sonucudur. Allaha hakkyla teslim olmu, Onun azbndan korkan ve Onun vadine gvenen bir takv sahibi mmin, nasl olur da Rabbinin emrini tartr? Nasl olur da kendi arzusuna gre Allahn yetlerini saa sola bker? Kendini Kitaba uyduraca halde Kitab kendine nasl uydurmaya kalkar? Bir insan, nasl olur da Allahn hkmn kendi aklna, kendi pozisyonuna, kendi zevkine, kendi hkmne, kendi sistemine, kendi prensibine uydurmaya alr? Byle bir tavr mmin kimselerin tavr olamaz!

Kuran yle buyuruyor: Mmin erkeklere syle, gzlerini haramdan saknsnlar ve rzlarn korusunlar. Byle (yapmak) kendileri iin daha temizdir. (24/Nr, 30). Kadnlarn rtnmesi ile ilgili olarak da yle buyruluyor: Ey Peygamber, elerine, kzlarna ve mmin kadnlara d elbiselerinden (cilbablarndan) stlerine giymelerini syle; bu, onlarn (zgr ve iffetli) tannmas ve eziyet grmemeleri iin en uygun olandr. Allah afrdur, Rahmdir. (33/Ahzb, 59). Bu ifdeyi tamamlayan bir baka yette de yle buyruluyor: Mmin kadnlara da syle; gzlerini haramdan saknsnlar, rzlarn korusunlar. Ziynet yerlerini amasnlar. Bunlardan kendiliinden grnen ksmlar hri. Bartlerini yakalarnn zerine koysunlar (rtsnler)... (24/Nr, 31). yetin devamnda ziynet yerlerini kimlere gsterebilecei saylyor.

Peygamberimiz (s.a.s.) bu yetleri hem aklayp tefsir etti, hem de bizzat uygulayp uygulatarak maksadn ne olduunu gsterdi. Bu konudaki haberler hem salamdr, hem de aktr. Bu gne kadar gelen iyi niyetli btn limler de meseleyi Kuran dorultusunda byle anladlar ve bu ekilde akladlar. Peygamberimizden bu yana hibir slm limi tesettr ve bartsnn dinin gereklerinden olduunu reddetmedii gibi, btn dnya mslmanlar da tarihten gnmze buna uymaya almlardr.

Kadnn avret yeri; ittifakla el, yz ve ayaklar dnda btn bedenidir. Kimileri ayaklar da avret sayarlar. Kimileri de gzn dnda yzn de kapanmas gerekir derler. Ancak peygamberimizden gelen haberler net ly ortaya koyuyor: Peygamberimiz, yanna ince/effaf bir elbiseyle gelen Esm binti Eb Bekire; Ey Esm! Kadn bla erecek yaa girdii zaman ondan sadece unun ve unun dnda hi bir yerinin grnmesi ciz deildir dedi ve yz ile ellerine iret etti. (Eb Dvud, Libs, hadis no: 4104, 4/62)

Tesettr Kimlere Kar Gerekir? Mslman bir kadn kocasna btn bedenini gsterebilir. Evlenmesi yasak olan yakn akrablarna san, boynunu, diz kapana kadar ayaklarn, kolunu gsterebilir. Btn yabanc erkeklere kar eli, yz ve aya dndaki btn vcudunu rtmesi farzdr, Allahn emridir; tpk slmn dier farzlar gibi. 24/Nr, 31. yette ziynetleri bilinsin diye ayaklarn birbirine vurmasnlar uyars gemektedir. Bu, kadnlarn sslenmek iin taktktklar taklarn bakalarna gsterilmesinin, sergilenmesinin de hell olmadn gsterir.

slm, Allahn insanlar iin setii bir yaama biimi ve sadet yolu, kurtulu aracdr. slmn btn ilkeleri, emir ve yasaklar kendine aittir. Her bir emrin ve yasan bir hikmeti, bir sebebi; yasaklarn insana ve topluma zarar, emirlerin ise kiiye ve topluma faydas vardr. Ama mslman, bu hikmetlerinden nce, sadece Allah rzsn kazanmak iin, Onun emri ve yasa olduu iin o hkmlere uyar. Allah ve Rasl bir ie hkm verdii zaman, mmin bir erkee ve mmin bir kadna o ii kendi isteklerine gre seme (alternatif arama, zgrce farkl eylem yapma) hakk yoktur. Her kim Allah ve Raslne kar gelirse, apak bir sapkla dm olur. (33/Ahzb, 36)

man eden kiiler Rablerinin emrine teslim olurlar ve ellerinden geldii kadar emirlere uymaya, yasaklardan kamaya alrlar. Ama asla Allahn emirlerini ve yasaklarn mnkaa konusu yapmazlar. Onlar bu tehlikeli yola girmekten idetle saknrlar. slm salam bir kiilik, salam bir toplum ve salkl nesiller yetitirme amacndadr. O, mfsit insanlarn bozduu toplumu, kiilikleri ve nesilleri slah edip dzetmek istiyor. Bunun tedbirini almalarn mslmanlara emrediyor.

Birok ktln ar isteklerden, dizginlenmeyen ehvetlerden kaynakland bilinen bir gerektir. ehvetlerin alabildiine serbest olduu yerlerde huzur kalmaz, aile balar gever, nesiller bozulur, kadnn ve erkein erefi zarar grr. nsann ftrat, temiz aile ve temiz nesilden yanadr. Elerin birbirlerine ball, insanlarn birbirine saygs, kiinin deerinin yce olmas faziletli davranlardan geer. slm bunun iin ie hin baklarn nne geerek balyor. Sonra hem kadn, hem erkei, hem nesli, hem de fazileti korumak iin erkee ve kadna tesettr emrediyor.

Tesettr ibdeti mminler iin bir gzelik ve erdemdir. rtnme, ayn zamanda bir ibdet hrriyeti ve insan hakkdr. Faydalar ise saylamayacak kadar oktur. Buna ramen baz lkelerde tesettr, barts mnkaalarnn, yasaklarnn olmas ok hazin, znt verici bir eydir. Tesettr, slmn emridir, bir lkenin veya bir halkn gelenei deildir.

u noktay da eklemekte fayda vardr: Nur sresi 31. yette humur-hmr kelimesi gemektedir ki, bu, barts anlamndadr. Yani ba, salar da kapatacak bir biimde rten rt demektir. yette kastedilen, mslman kadnlarn bart rtmeleridir. Bunun uygulamas da byledir, btn limlerin yetten anladklar da

bu ekildedir. Tesettr emri geldiinde ensr kadnlarnn uygulamalaryla ilgili olarak u olay nakledelim:

Mmin kadnlarn ve mmin erkeklerin Allahn emrine bir itirazlar olamaz. nandn iddi ettii halde tesettre ve bartsne tavr alanlarn, kendi durumlarn yeniden gzden geirmeleri gerekir. (4)

zzetine, iffetine, eref ve namusuna dkn mslman kzlarmzn bu erdemi baz iki ayakl eytanlarn gzne batyor. Hanmlarn diiliiyle deil; kiiliiyle toplumda yer alma isteklerine kar krmz barts grm boa gibi saldracak yer aryorlar. zellikle mam-Hatip'te, niversitede okuyan ve okumak isteyen mslman kzn dnya-hiret tercihi ve cihad da barts bayranda dmleniyor. slm rtnme iman almetidir. Ruhumuz gibi vcudumuz zerinde de Allah'n hkimiyetini kabul ediin belgesi olan bir ibdettir. rtnme, amzn zulm egemenliine kar kadnmzn cihad, rt de zgrlk bayradr.

Dinimizin rtnme emrini uygulam olmalar iin mslman kadn ve kzlarn u ekilde giyinmeleri gerekir: Eller ve yzn dndaki vcudun btn organlarn rten, vcudun doal rengini ve izgilerini (vcut hatlarn) gstermeyecek ekilde kaln ve bol olan, gayri mslim kadnlarn kendilerine has olan (rhibe kyafeti gibi) giysilerini andrmayan, toplum rfne gre erkek elbisesine benzemeyen, dikkatleri ekecek ekilde de ssl olmayan bir giysi. Bu d giysi, araf, bol ve uzun pards ve benzeri olabilir. Mutlaka araf veya u ekilde bir pards denilemez; slm tek tip bir kyfet emretmemi, sadece genel ly kurallatrmtr. Ev dnda kadnn cilbbn stne almas (33/Ahzb, 59) gerekmektedir. C ilbb da d giysi demektir. Bu, dnk Osmanl toplumunun rfnde araf olduu gibi, bugn ve yarn herhangi bir corafyada ok farkl bir d giysi de olabilir. nemli olan, kadnn ev dnda, ev elbisesinin zerine giyecei bir d giysi ile rtnmesidir; yeter ki istenen tesettr artlarna uygun olsun.

Gnmzde cilbb, yani pards benzeri d elbise nemsenmez hale geldii gibi, barts zulm farkl bir tepkiyi arlatrd; tesettr denince sadece barts akla gelmeye balad. Baz gen bayanlar da sadece bartsyle yetinmeye balad. Giderek artan bir ucbe olarak boneli, bartl, fakat makyajl; bartl, ama etei dizlerine kadar yrtmal; bartl fakat stnde sadece tirtl-etekli kyafetler boy gstermeye balad. slm kadnnn sadece tesettr yeterli grmesi mmkn deilken, yani ayn zamanda takv elbisesi olan iffet, hay, saygn kiilik, tavr-yry-konuma-glme-ar serbest hareket vb. davranlarda fitne unsuru olabilecek tm hususlardan saknmak mecbriyetinde olduu halde, sadece giysi olarak tesettr konusu bile uygulamada byk apta dejenereye uramaya balad. Kala kala sadece bir barts kald, o da zora gelinince, szgelimi niversite uruna, retmenlik vb. amalar iin karlabilecek, pazarlk ve tviz konusu olabilecek, trbanla, apkayla, perukla... deitirilebilecek bir ucuzlua dt. Artk televizyonlarda ve halka ak salonlarda tesettr defileleri yaplyor deyin, gerisini onlar anlar diyecek Bekri Mustafalara kald i. Biraz alayl, biraz da gerein dmanlar tarafndan mslmanlarn yzne tokat gibi vurulmas kabilinden, boyal basn buna eyrek tesettr adn takyor. Tesettr ya vardr, ya yoktur; bunun yarm, eyrei, ekmekaras olur mu? demeyin, uygulamaya bakarsanz oluyormu...

Barts, bir aksesuar gibi deerlendiriliyor baz kzlarmzn gznde. Kadns ekiciliini yabanclar karsnda en aza indirmesi gereken tesettr, bir moda gibi dnlyor. "Tesettr(!) defilesi" denilen ucbeler, bir taraftan bu talebe/istee cevap verirken, daha ok da bu arz krklyor. Darya karken erkek baklarn zerine ekmemeye gayret etmesi gereken mslman bayan, -kocasnn karsnda belki bu kadar sslenip kyfetine zen gstermezken- en az yarm saat ayna karsnda kendine eki dzen vermeye abalyor, bartsnn rengine uygun olmayan pards ve ayakkaby giysiden saymyor... Akam olunca da evinde, Filistin'li kzlarn dramn, alktan ahlkn satan kadnlar gznden yalar aktarak seyrediyor.

Btn bunlar, chil braklm ve okullar bata olmak zere dzen ve onun tm kurumlaryla, gayr- slm evre artlaryla yozlatrlp bilinsizletirilen, ok kimlikliletirilen/kimliksizletirilen, Batnn ve btln deersiz deerlerine zendirilmeye allan toplum kurban uursuz mslman kzlarmza kzmamza ve suu sadece onlara yklememize sebep olmamal. Zaten onlar da erkeklerin aynas, elmann dier yars. Mslman erkeklerdeki dnyevleme, takvy hatta haramhell snrlarn geri planlara atmay dardan hemen tesbit etmek mmkn olmuyor; eer kadndaki tesettr gibi dtan hemen belli olan bir lt olsayd veya varsa, hemen bu dier yarmda da benzer dejenerasyon ayn oranda sergilenecekti. Zaten bu bayanlarn da ou, bu eit uursuz mslmanlarn eleri, kzlar, kardeleri deil mi? Bunlara acmaktan da te, kadn-erkek hepimize bu yozlamann sebeplerini doru tehis edip areler retmek iin gece gndz almamz, fedkrlklarda bulunmamz, gzel rnek olmamz, fesat ortamn salh ortamna evirmek ve insanlar slah iin hilfet grevimizi yerine getirme gayretiyle ha bire koturmamz gerekiyor.

Kurn- Kerimde Elbise ve Tesettr

...Onlar (Kadnlar) sizin iin birer elbise, siz de onlar iin birer elbisesiniz..." (2/Bakara, 187)

Ey dem oullar! Size irkin yerlerinizi rtecek giysi, sslenecek elbise indirdik. Takv elbisesi ise daha hayrldr. te bunlar, Allahn yetlerindendir. Belki dnp t alrlar (diye onlar indirdi). Ey dem oullar! eytan, ana-babanz (dem ile Havvy), irkin yerlerini kendilerine gstermek iin elbiselerini soyarak cennetten kard gibi sizi de artp bir fitneye/belya drmesin. nk o ve kablesi, sizin onlar gremeyeceiniz yerden sizi grrler. phesiz Biz eytanlar, iman etmeyenlerin dostlar kldk. (7/Arf, 26-27)

Ey dem oullar! Her mescide gidiinizde ziynetli elbiseleri giyin; yiyin, iin, fakat israf etmeyin; nk Allah israf edenleri sevmez. (7/Arf, 31)

De ki: Allahn, kullar iin kard (yaratt) ziyneti/ss ve gzel rzklar kim haram kld? De ki: Onlar, dnya hayatnda (iman etmeyenlerle birlikte) mminlerindir. Kymet gnnde ise yalnz mminlerindir. te, bilen bir topluluk iin yetleri byle aklyoruz. (7/Arf, 32)

Allah, yarattklarndan sizin iin glgeler yapt. Dalarda da sizin iin barnaklar yaratt. Ve sizi scaktan koruyacak elbiseler ve savata sizi koruyacak zrhlar yaratt. te bylece Allah, mslman olmanz iin zerinize nimetini tamamlyor. (16/Nahl, 81)

Mmin erkeklere, gzlerini (harama) dikmemelerini, rzlarn da korumalarn syle. nk bu, kendileri iin daha temiz bir davrantr. phesiz Allah, onlarn yapmakta olduklarndan haberdardr. Mmin kadnlara da syle: Gzlerini (harama bakmaktan) korusunlar; nmus ve iffetlerini muhfaza etsinler. Grnen ksmlar hri olmak zere, ziynetlerini tehir etmesinler. Bartlerini yakalarnn zerine (kadar) rtsnler. Kocalar, babalar, kocalarnn babalar, kendi oullar, kocalarnn oullar, erkek kardeleri, erkek kardelerinin oullar, kz kardelerinin oullar, kendi kadnlar (mmin kadnlar), ellerinin altnda bulunan (kleleri), erkeklerden, kadna ihtiyac kalmam (cins gten dm) hizmetiler, yahut henz kadnlarn gizli kadnlk hussiyetlerinin farknda olmayan ocuklardan bakasna ziynetlerini gstermesinler. Gizlemekte olduklar ziynetleri anlalsn diye ayaklarn yere vurmasnlar (dikkatleri zerine ekecek tarzda yrmesinler). Ey mminler! Hep birden Allaha tevbe ediniz ki kurtulua eresiniz. (24/Nr, 31)

Bir nikh midi beslemeyen, ocuktan kesilmi yal kadnlarn, ziynetlerini (yabanc erkeklere) gstermeksizin d elbiselerini karmalarnda kendilerine bir vebal yoktur. Yine de iffetli olmalar kendileri iin daha hayrldr. Allah iitendir, bilendir. (24/Nr, 60). (htiyar olan kadnlarn, kadnlk czibelerini byk lde kaybetmi olmalarndan ve bir fesda yol amalar ihtimali olmadndan; araf, manto, pards gibi d elbiselerini karmalarna ruhsat verilmitir. Yal bile

olsa, mahremi dndaki yabanc erkeklere gzel grnmek iin sslenmek, zellikle de alp salmak, btn mslman hanmlara haramdr. htiyar kadnlarn dndaki bayanlarn da yabanc erkeklere kar zerlerinde d elbiseleri bulunmalar gerekmektedir.)

Ey Peygamber hanmlar! Siz, kadnlardan herhangi biri gibi deilsiniz. Eer ittika ediyor/(Allahtan) korkuyorsanz, sz (yabanc erkeklere kar) yumuak sylemeyin ki kalbinde hastalk bulunan kimse kt mide kaplmasn. Marrf/gzel ve mnsip szler syleyin. Evlerinizde vakarnzla oturun, ilk chiliyye (devri kadnlar)nn alp salarak ziynetlerini gstererek yry gibi yrmeyin. Namaz kln, zekt verin, Allah ve Raslne itaat edin. Ey Ehl-i Beyt! Allah sizden, ricsi/ek ve pheyi (kt huylar) gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor. Evlerinizde okunan Allahn yetlerini ve hikmeti hatrlayn. phesiz Allah, her eyin i yzn bilendir ve her eyden haberi olandr. (33/Ahzb, 32-34)

Ey Peygamber! Hanmlarna, kzlarna ve mminlerin kadnlarna (bir ihtiya iin dar ktklar zaman) cilbblarn/rtlerini (d giysilerini) stlerine almalarn (vcutlarn rtmelerini) syle. Onlarn tannmas ve incitilmemesi iin en elverili olan budur. Allah, ok balayan, ok merhamet edendir. (33/Ahzb, 59)

"Onlar tahtlar zerinde kurularak orada altn bileziklerle bezeneceklerdir, ince ve kaln saf ipekten yeil elbiseler giyeceklerdir, Ne gzel sevap ve ne gzel dayanak!" (18/Kehf, 31)

"phesiz Allah iman edip, gzel i yapanlar altndan Irmaklar akan cennetlere sokacak. Orada bunlar altndan bileziklerle, incilerle bezenecekler. Orada giysileri de ipektir." (22/Hacc, 23)

"Onlara (cennette) gmten yaplm billur effaf kaplar, kupalar dolatrlr" (76/nsn, 15)

"zerlerinde ince ve kaln ipekten yeil elbiseler vardr. Gmten bileziklerle sslenmilerdir. Rableri de onlara son derece temiz bir arap iirmitir." (76/nsn, 21)

Ey iman edenler, sizi size hayat verecek eylere dvet ettii zaman Allah'a ve Raslne (onlarn arlarna) uyun. Bilin ki phesiz Allah kii ile kalbi arasna girer. Ve siz mutlaka Onun huzurunda toplanacaksnz. Bir de yle bir fitneden saknn ki o, iinizden yalnz zulmedenlere erimekle kalmaz (Tm insanlara da siryet ve hepsini perian eder). Bilin ki Allahn azb iddetlidir. (8/Enfl, 24-25)

Hadis-i eriflerde Elbise ve Tesettr

Libas, beer kltrnn temel unsurlarndan biridir. C enab- Hak, dileseydi insanlara da, hayvanlarda olduu gibi ftr bir elbesi giydirebilirdi. Ancak btn mahlukata halife ve zerlerinde tasarrufa yetkili kld insanolunu, onlardan ayrarak sun kyafet niformas ile tezyin etmitir.

Bir kyafete brnmek, bir baka adan, Allah Tel'nn Settr ismine mazhar olmak demektir. Kyafet insanolunun hayatnda cidd bir yer igal eder. Bir ynyle o tekniktir: Scak ve soua kar korur, avret yerlerimizi rterek mahremiyetimizi salar. Bir baka ynyle kltrel deer tar; dinimizi belli ettii gibi, ayn zamanda mahall, rf ve ferd ahsiyetlerimizi de temsil eder. Her dinin, her kavmin, her blgenin, her rfn ve hatta her ferdin kendini ifade ettii, bakasndan farkl bir kyafeti vardr. Tad kyafetten insann dini, milliyeti, blgesi, madd ve mnev durumlar, hatta hlet-i rhiyesi hakknda bilgi edinmek mmkndr. "Pejmrde", "pasakl", "zevk sahibi", "kibar giyinili" gibi tbirler hep kyafetle ilgilidir. Bazen kyafetin iyi bir tavsiye mektubu olduu sylenir.

slm medeniyetinin kurucusu olan Hz. Peygamber (s.a.s.), meden hayatmzdaki nemine uygun ekilde, kyafet zerinde oka durmutur. Kadn ve erkein kyafeti, ocuklarn kyafeti, kyafetlerin boyu, dar ve geni oluu, rengi, kumalarn cinsi, temizlik ve kirlilikleri, cuma ve bayram kyafetleri, kyafetin slm olan ve olmayanlar vs. hep hadislerde konu edilmitir. Bu sebeple btn hadis kitaplarnda Kitabu'l-Libas veya Kitabu'z-Ziynet ad altnda mstakil blmler yer alr.

Kur'n- Kerim'de de kyafet ve libasla ilgili yetler mevcuttur (Bakara 187, 233, 259; Nisa, 5; Maide 89, A'raf 26, 27, 32; Hud 5; brahim 50; Nahl 5, 14, 81, 112; Kehf 31; Enbiya 80; Hacc 19, 23; M'minun 14; Nur 58, 60; Furkan 47; Ahzab 59; Fatr 12, 33; Duhan 53; Nuh 7; Mddessir 4; nsan 21; Nebe 10).

Libas ve kyafet bahsine sa kyafeti, ayakkab, elbise hepsi dahildir. Kez ss ve taklar da bu bahis ierisinde ele alnp ilenmitir. slm'n kyafetle ilgili olarak koyduu esaslar anlamada snnette gelen baz yasaklar yle zetleyebiliriz: 1- slm tesettr salamayan giyecekler: a) Ksa olanlar, b) Vcut hatlarn ortaya vuracak kadar dar olanlar, 2- Din kltre (snnete) zt den kyafetler: a) Yabanc kltr temsil eden kyafetler, b) ekil veya renk ynleriyle, kar cinse ait olan giyecekler, c) Tekebbr verecek kyafetler, d) Erkekler iin, ipekten yaplm giyecekler, e) Mevkiine uygun dmeyen kyafetler (belli bir snfa alem olan elbiseyi bakalarnn giymesi, zenginin fukaraca giyinmesi gibi), f) Dikkat ekici elbiseler (hadislerde hret elbisesi diye geer ve rihlerce "toplumun genel rfne uymad iin dikkat eken, ok gzel veya ok irkin olan" diye aklanr), g) Pejmrde olan kyafetler.

Kyafetle alkal olarak vrid olan birksm hadisleri tetkik sonucu, karlan yukardaki esaslarn teker teker aklanmas, bizi belli bir lde asl mevzmuzun dna karaca iin burada, zellikle yabanc kltr temsil eden kyafetler zerinde duracaz:

Farkl medeniyete (dine) mensup kimselerin daha ilk nazarda, kyafetiyle ayrlmasn esas kabul eden slm dini, bu maksatla bilhassa ba kyafetine ehemmiyet verir. Hadislerde sakal ve byn tra eklinden, bunlara gerektiinde vurulacak rengin eidine, ba rten serpuun eit ve ekline varncaya kadar baz teferruat zerinde ehemmiyetle durulmutur. Bu cmleden olarak sark "imanla kfr", "mriklerle bizi" ayran almet-i frka olarak tavsif edilir.

"Yahudiler gibi itimal" (elbisenin, ucu aaya serbeste sarkmakszn, vcudu smsk sarmas) etmeyin" hadisiyle, tesettr salasa bile, baz zel giyim tarzlarnda Ehl-i Kitab'a benzemekten kanmak dile getirilmektedir. Rivyetler Hz. Peygamber (s.a.s.)'in, bir Hristiyanlk sembol olan ha iaretinin deil elbiseler, eyalar zerinde bulunmasna bile izin vermediini, "zerinde ha bulunan her eyann han mutlaka bozduunu" belirtir.

Yabanc kltr unsurlar karsnda slm'n, balangtaki tutumunu anlamak iin Hz. mer'in tatbikatndan da bir misal vermeyi faydal gryoruz: Rivyetler, ehli zimmenin kendilerine has kyafetlerini muhfaza ederek mslmanlara benzemeye yeltenmelerini nlemek iin "Ban n ksmndaki salarn kesip, orta ksmdakileri uzatmalarn ve hibir eylerinde mslmanlara benzememelerini emrettiini" kaydeder. Hatta am'daki Hristiyanlarla yapt anlamada, kyafet meselesi ile alkal mstakil bir pasaja rastlamaktayz. Orada Hristiyanlar u taahhdde bulunurlar: "Biz, gerek ayakkablarmzda, gerekse ba kyafetlerimizde (imame, kalansuve) ve libaslarmzda hibir srette mslmanlara benzemeyeceiz; onlarn lisanlaryla konumayacaz, knyelerini kendimize knye yapmayacaz... Yzklerimize Arapa kelime naketmeyeceiz. Balarmzn nn tra edeceiz. Ziyyimiz (kyafet, d grn) eskiden nasl idiyse aynen taknacaz. Bellerimize znnar (papazlarn bellerine baladklar kuak) balayacaz. Mslmanlarn sokaklarnda halarmz ve kitaplarmz izhar etmeyeceiz..."

Klasik slm limleri, iman ayrlk halinde birksm kltrel tezhrlerdeki ayrla o kadar ehemmiyet vermiler ki, bunu, yukarda grld zere, sadece klk kyafete, dile, yazya inhisar ettirmemiler, daha da ileri giderek binalarn haric ekillerinde bile aramlardr. Haneflerce mehur ve mteber el-Hidye'de yle denir: "...Evlerine tefrik edici/ayrc almetler de koymak gerekir, ta ki, dilenciler gelip, yanllkla kaplarnda durup mafiret dusnda bulunmasnlar." (brahim C anan, Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, Aka Yaynlar: 15/42-44)

"C ehennemliklerden kendilerini dnyada henz grmediim iki grup vardr: Biri, sr kuyruklar gibi krbalarla (coplarla) insanlar dven bir topluluk. Dieri, giyinmi olduklar halde plak grnen ve teki kadnlar kendileri gibi giyinmeye zorlayan ve balar deve hrgcne benzeyen kadnlardr. te bu kadnlar cennete giremedikleri gibi, u kadar uzak mesfeden hissedilen kokusunu bile alamazlar." (Mslim, C ennet 52, 53, h. no: 2857, Libs 125, hadis no: 2128)

Kadn, rtlmesi gereken avrettir. Dar kt zaman eytan ona gzn diker. (Tirmiz, Rad 18)

Hz. ie'den rivyete gre, birgn Hz. Eb Bekir'in kz Esm ince bir elbise ile Allah Raslnn huzuruna girmiti. Raslullah (s.a.s.) ondan yz evirdi ve yle buyurdu: Ey Esm! phesiz kadn ergenlik agna ulanca, onun u ve u yerlerinden bakasnn grnmesi uygun deildir. Hz. Peygamber bunu sylerken yzne ve avularna iaret etmiti." (Eb Davd, Libs 31, 34, h. no: 4104)

Hz. ie (r. anh)'dan yle nakledilmitir: Allah Tel ergen kadnn namazn bartsz kabul etmez. (bn Mce, Tahre 132; Tirmiz, Salt 160; Ahmed bin Hanbel, IV/151, 218, 259)

Erkein avret yeri gbei ile diz kapa arasdr. (Ahmed bin Hanbel, II/187)

Safiyye binti eybe yle anlatr: "Biz ie ile birlikte idik. Kurey kadnlarndan ve onlarn stnlklerinden sz ettik. Hz. e dedi ki: phesiz Kurey kadnlarnn birtakm stnlkleri vardr. Ancak ben, Allah'a yemin olsun ki, Allah'n kitabn daha ok tasdik eden ve bu kitaba daha kuvvetle inanan Ensar kadnlarndan daha faziletlisini grmedim. Nitekim Nr sresinde "Kadnlar bartlerini yakalarnn stne taksnlar..." yeti inince, onlarn erkekleri bu yetleri okuyarak eve dndler. Bu erkekler elerine, kzlarna, kz karde ve hsmlarna bunlar okudular. Bu kadnlardan her biri Allah'n kitabn tasdik ve ona iman ederek, etek kumalarndan barts hazrladlar. Ertesi sabah, Hz. Peygamberin arkasnda bartleriyle sabah namazna durdular. Sanki onlarn balar stnde kargalar vard" (Buhar, Tefsru Sre, (Nr Sresi Tefsiri), 6/136; Eb Dvud, Libas 32, h. no: 4101)

mm Atiyyeden: Raslullah (s.a.s.)a yle sordum: Bizden birisinin (d) elbisesi olmazsa dar kmasnda bir saknca var m? Raslullah (s.a.s.): Kocasnn elbisesini giyinerek ksn buyurdu. (Buhr, 1/439; Mslim, 3/20)

mmetimin son zamanlarnda ak ve plak kadnlar bulunacaktr. Balarndaki salarnn kvrmlar develerin hrgc gibi olacaktr. Siz onlar lnetleyin. nk onlar melun kadnlardr. Baka bir rivyette ayn hadise u ibre de ilve edilmitir: Onlar cennete giremezler. C ennetin kokusunu alamazlar. Onlara cennet kokusu u kadar u kadar fersah mesafeden ular. (Tabern, Mucemus-Sar; Mslim)

"Raslullah (s.a.s.), hafif bir elbise giyip tamamen vcut hatlarn rtmeyen elbiseler giyen kadnlara Onlar ad rtl ama gerekten plaktrlar buyurmutur. (Syt, Tenvrul-Havlif, c. 3, s.103)

Hz. ie (r. anh) yle buyurdu: "Hmar; sa ve teni rten ba rtsdr." (Beyhak, c. 2, s. 235)

Eb Hureyreden rivyet edilmitir. O yle dedi: "Raslullah (s.a.s.) kadn elbisesi giyen erkeklerle, erkek kyafeti giren kadnlara lnet etti." (Eb Dvud, Libas 31, h. no: 4098; Ahmed bin Hanbel, II/325; bn Mce)

Kadnlardan erkeklere benziyenlerle, erkeklerden de kadnlara benzeyenler bizden deildir. (Ahmed bin Hanbel, II/199)

Abdullah bn Abbas'dan rivyet edilmitir: "Peygamberimiz erkekleen kadnlarla kadnlaan erkekleri teln etti, lnetledi ve buyurdu: Onlar evlerinden karnz. Abdullah diyor ki: Peygamber (s.a.s.) falancay, halife mer de filancay bulunduklar yerden karmlard." Baka bir rivyette de ayn hadis u ekilde gelmektedir: "Raslullah erkeklerden kadnlara benzemek isteyenlerle kadnlardan erkeklere benzemek isteyenleri lnetledi. (Buhr, Libs 62; Eb Dvud, Libs 28; Tirmiz, Edeb 24; bn Mce, Nikh 22; Drim, II/281; Ahmed bin Hanbel, 1982, 2006, 2123)

" kimse cennete giremez. Ve kymet gnnde Allah onlara rahmet nazaryla bakmaz. (Bunlar:) Ana ve babasna isyan eden, erkeklere benzeyerek erkeklemek isteyen kadn ve deyyus (eini kskanmayan erkek)."

Ubeydullah olu Abdullah'dan: Hz. ie (r. anh)ya soruldu: Kadn, erkek ayakkabs giyebilir mi? Hz. ie dedi ki: Allah'n Rasl kadndan erkekleenlere lnet etti. (Eb Dvud, II/184)

Abdullah bin Amr: "Rasulullah (s.a.s.) benim zerimde eitli renklere boyanm iki elbise grdnde yle dedi: O kfirlerin giydii elbisedir. Sen giyme onlar." (Tirmiz, II/384; Ahmed bin Hanbel, IV/377)

" snf insan vardr ki kymet gn Allah, onlarla konumaz, yzlerine bakmaz, onlar temize karmaz. Hem de onlar iin can yakc bir azap vardr." (Rvi Eb Zer dedi ki; Raslullah bu cmleyi kere tekrarlad. Eb Zer: 'Bu kimseler tam bir mahrmiyete ve hsrna uramlar. Bunlar kimlerdir, ey Allah'n Rasl?' diye sordu. Raslullah (s.a.s.) da u cevab verdi: "Elbisesini kibirle yerlerde sryen, yapt iyilii baa kakan ve yalan yere yemin ederek ticaret maln iyi bir fiyatla satmaya alandr." (Mslim, man 171; Eb Dvud, Libs 25; Tirmiz, By' 5; Nes, Zekt 69, By' 5, Ziynet 103; bn Mce, Ticaret 30)

Raslullah (s.a.s.) kadn gibi giyinen erkee, erkek gibi giyinen kadna lnet etti." (Eb Dvud, Libs 28; Ahmed bin Hanbel, II/325)

Ebu Hreyre (r.a.) anlatyor: Raslullah (s.a.s.)a el ve ayaklarna kna yakm bir muhannes (kadnlara benzeyen erkek homoseksel) getirdiler. Bunu niye getirdiniz, nesi var? diye sordu. Kendisine: Kendisini kadnlara benzetmitir! dediler. Bunun zerine Efendimiz emretti ve Nak denilen mevkye srgn edildi. Ey Allahn rasl, onu ldrmeyelim mi? diye soranlar olmutu ki: Hayr! Ben namaz klanlar ldrmekten men edildim buyurdu. (Eb Dvud, Edeb 61, h. no: 4928)

Hz. Ali (r.a.) anlatyor: Raslullah (s.a.s.), bana altn yzk takmay, kass elbise giymeyi, rk ve secdede Kuran okumay, sarya boyanm elbise giymeyi yasaklad. (Mslim, Libas 31, h. no: 2078; Eb Dvud, Libas 11, h. no: 4044, 4045, 4046, 4050; Tirmiz, Salt 195, h. no: 264; Nes, Ziynet 43, 44, 45, 96, 122; Muvatt, 28, h. no: 1, 80)

Ber (r.a.) anlatyor: Raslullah (s.a.s.) bize yedi eyi yasaklad: Altn yzkler,altn ve gm kaplar, ipekli eyer yarglar, ipekli kass kumalar, istibrak denen kaln ipekli kumalar, ibriim kumalar ve ipek kumalar. (Buhr, stizn 8, C eniz 2, Mezlim 5, Nikh 71, Eribe 28, Marz 4,Libas 28, 36, 45, Edeb 124, Eymn 9; Mslim, 3, h. no: 2066; Tirmiz, Edeb 45, h. no: 2810; Nes, Ziynet 92, h. no: 8, 201)

C bir (r.a.) anlatyor: Raslullah (s.a.s.) bir adam grd, salar darmadankt. Bu adam salarn dzeltip tertibe sokacak bir ey bulamad m? diye memnuniyetsizlik izhr etti. Derken, o srada bir dier adam grd, bunun da st ba kirliydi. Bunun hakknda da: u adam elbisesini ykayacak bir ey bulamyor mu? diye sylendi. (Eb Dvud, Libas 17, h. no: 4062)

Huzeyfe (r.a.) yle dedi: phesiz Neb (s.a.s.) bize ipek ve atlastan yaplm elbise giymeyi, altn ve gm kaplardan imeyi yasaklad ve: "Bunlar dnyada kfirlerin, hirette ise sizlerindir" buyurdu. (Buhr, Eribe 28, Libs 27; Mslim, Libs 3, 4; Eb Dvud, Eribe 17; Tirmiz, Eribe 10; bn Mce, Eribe 17)

(Yannda mahremi bulunmayan) Kadnlarn yanna girmekten saknn! Bunun zerine ensrdan birisi: Ey Allahn Rasl! Kocann erkek akrabas hakknda ne dersiniz? diye sordu. Peygamberimiz yle buyurdu: Onlarla halvet, lm demektir. (Buhr, Nikh 111; Mslim, Selm 20; Tirmiz, Rad 16; Ahmed bin Hanbel, IV/149, 153)

Gzler de zin eder; onlarn zins baktr. (Buhr, stizn 12; Mslim, Kader 20)

Peygamberimiz, Hz. Aliye yle demitir: Ali! Arka arkaya bakma; birinci bak hakkndr, ama ikinci baka hakkn yoktur. (Tirmiz, Edeb 28; Mslim, Edeb 45; Eb Dvud, Nikh 43)

C err (r.a.) yle dedi: Raslullah (s.a.s.)a anszn grmenin hkmn sordum. Hemen gzn baka tarafa evir! buyurdu. (Mslim, db 4; Eb Dvud, Nikh 43; Tirmiz, Edeb 28)

Erkek, erkein avret yerine, kadn da kadnn avret yerine bakamaz. Bir erkek baka bir erkekle; bir kadn da baka bir kadnla bir rt altnda yatamaz. (Mslim, Hayz 74; Tirmiz, Edeb 38; bn Mce, Tahret 137)

Hibiriniz, yannda mahremi bulunmayan bir kadnla babaa kalmasn. (Buhr, Nikh 11, C ihd 140; Mslim, Hac 424; Tirmiz, Rad 1; Fiten 7)

"Sakn ha papaz kyafetini giymeyesiniz. Kim onlarn kyafetini giyinirse ve onlara benzerse benden deildir." (Mslim 6/144; Nesa, 2/298)

"Ben kymete yakn devrede kl ile gnderildim. Ta ki, Allah'a ibdet edip ondan bakas e koulmaz oluncaya kadar. Benim rzkm mzramn glgesinde verildi. Zillet ve kklk benim emrime muhlefet edenlerin zerinedir. Kim bir kavme benzerse o da onlardandr." (Tirmizi c. 3, s. 213; Ahmed bin Hanbel, V/218)

"Kim dnyada hret iin elbise giyerse Allah ona kymet gnnde zillet elbisesi giydirir. Sonra da onu cehennemin alevli atelerinde yakar." (Eb Dvud, Libas 5, h. No: 4029, 4030). hret elbisesinden maksat, bakalarna grnmek ve fors satmak iin giyilen elbisedir (evkn, Neyll-Evtr, c. 2, s. 94). bnl Esir ise hret elbisesinden maksat insanlarn arasnda gz alc elbiseler giyerek mtekebbirane edya brnmektir diye belirtir.

C ennete kibirden hibir ey (hibir kibirli kimse) giremez. Orada bulunanlardan biri yle dedi: "Ey Allah'n Rasl! Ben, kammn aklamas ve ayakkabmn salaml ile gzel grnmekten holanrm, bu kibir midir?" Hz, Peygamber (s.a.s.) Hayr, bu kibir deildir. Allah gzeldir, gzeli sever. Kibir, hakk kk grmek ve (kk grerek) ba-gz ile insanlarla alay etmektir. (Mslim, Iman 47; Ahmed bin Hanbel, lV/133-134) buyurdu.

Elbisesini kibirle yerde sryen kimseye Allah merhamet nazar ile bakmaz. (Mslim, Libs 42)

"Kendini byk gren yahut kibirli kibirli yryen kimse Allah'n huzuruna, Allah kendisine gazablanm olarak kar." (Ahmed bin Hanbel, II/118)

Kim muktedir olduu (gc yettii) halde tevzu maksadyla (Allah iin) (kymetli) elbise giymeyi terk ederse, Allah kymet gn, onu mahlkatn balar stne arr ve diledii iman elbisesini giymekte onu muhayyer brakr. (Tirmiz, Kymet 40, h. no: 2483)

"Giyim ekilleri birbirine benzerse, kalpler de birbirine benzer." (Sihbddn el-Nafac, Nesmu'r-Riyad erhu ifi'l-Kad Iyz, I/590)

Yiyiniz, tasadduk ediniz, giyiniz. Fakat bunlar yaparken isrfa ve tekebbre kamaynz. (Buhr, Libas 1; Nes, Zekt 66, h. no: 5, 79)

Enes (r.a.) anlatyor: Raslullah (s.a.s.) yn elbise giydi, yamal ayakkab giydi. Enes unu da ilve etti: Raslullah bei yemei yedi ve sert elbise giydi. (Enesin rvsi) Hasene soruldu: Bei dediin yemek nedir? O u cevab verdi: Arpann iri tlmdr, azdaki lokmay kii, ancak bir yudum su ile yutabilirdi. (Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, . C anan, c. 17, s. 425)

bn mer (r.a.) anlatyor: Raslullah (s.a.s.) Hz. merin zerinde bembeyaz bir gmlek grmt. Bu elbisen ykand m, yeni mi? diye sordu. mer (r.a.): Hayr (yeni deil), ykanmtr dedi. Raslullah (ona): Yeniyi giy(esin), hamd edici olarak yaa(yasn) ve ehid olarak il(esin)! buyurdu. (Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, . C anan, c. 17, s. 460)

Ebul-Ahvas babasndan naklen diyor ki: zerimde di bir elbise olduu halde Raslullah (s.a.s.)n yanna gelmitim. Bana: Senin maln yok mu? diye sordu. Evet var! cevabma: Hangi eit maldan? sorusunu yneltti. Her eit maldan Allah bana vermitir (Deve, sr, davar, at, kle, hepsinden var) demem zerine: yleyse Allah Tel sana bir mal verdii vakit Allahn verdii bu nimetin eseri ve fazileti senin zerinde grlmelidir! buyurdu. (Nes, Ziynet 83, h. no:

8, 196)

Sizden biri bollua erince i elbisesinden baka bir de C uma elbisesi edinirse zerine (bir vebal) yoktur. (Eb Dvud, Salt 219, h. no: 1078; bn Mce, kametus-Salt 82, h. no: 1095)

C bir (r.a.) anlatyor: Raslullah (s.a.s.), bize binek hayvanlarmz gden bir adammz (obanmz) grd. zerinde eskimi (izgili) iki paral giysi vard. Onun bu eskilerden baka giyecei yok mu? diye sordu. Evet, var dedim. amar torbasnda iki giysisi daha var, ben onlar giydirmitim. yleyse ar onu da, bunlar giysin! diye emretti. ( ardm, Peygamberin emrini syledim.) O da onlar giyindi. Geri gitmek zere dnnce, Raslullah: nesi var (da bu yenileri giymiyor?) Allah boynunu vurasca! Bu daha ho deil mi? buyurdu. Adam bu sz iitti ve: Allah yolunda m (boynum vurulsun) ey Allahn rasl? dedi. Evet, Allah yolunda! buyurdu. Adam daha sonra Allah yolunda ldrld. (Muvatt, Libas 1, h. no: 2, 910)

bn Abbas: Ben Raslullah (s.a.s.) zerinde, mmkn olan en gzel elbiseyi grdm. (Eb Dvud, Libas 8, h. no: 4037)

Elbiselerden beyaz olanlar giyin. nk onlar en hayrl giyeceklerinizdir. llerinizi de beyazla kefenleyin. (Tirmiz, C eniz 18, h. no: 994; Eb Dvud, Tbb 14, h. no: 3878)

Abdullah bn Amr bnil-s (r.a.) anlatyor: Raslullah (s.a.s.) zerimde sarya boyanm iki giysi grmt. Derhal: Bunu giymeni annen mi sana emretti? diye sordu. Ben: Bunlar ykayaym (boyasn gidereyim) m ey Allahn rasl? dedim. Hatta yak onlar! buyurdu. Bir rivyette: Bu, kfirlerin kyafetidir, sakn bunlar giyme! buyurdu. (Mslim, Libas 27, h. no: 2077; Eb Dvud, Libas 20, h. no: 4066, 4067, 4068; Nes, Ziynet 96, h. no: 8, 203, 204)

...pek ve dibac dnyada onlarn, hirette ise sizindir. (Buhr, Libas 25)

Dnyada ipei, hirette nasibi olmayanlar giyer. (Buhr, Libas 25; Mslim, Libas 6, h. no: 2068; Nes, Ziynet 91, h. no: 8, 201)

pei dnyada giyen, hirette giyemez. (Buhr, Libas 25; Mslim, Libas 23, 37h. no: 2075; Nes, Ziynet 91, h. no: 8, 200)

Mescidlerde olsun, kabirlerde olsun Allah Tely ziyrette giydiiniz en gzel elbise beyazdr. (Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, . C anan, c. 17, s. 461)

Kim izrn kibirle yerde srrse, Allah kymet gn ona (rahmet nazaryla) bakmaz. (Eb Dvud, Libas 30, h. no: 4093; bn Mce, Libas 7, h. no: 3573; Muvatt, Libas 12, h. no: 2, 914, 915)

Allah, elbisesini kibirle sryene bakmaz. (Buhr, Libas 5, 1,2; Fezilu Ashb 5, Edeb 55; Mslim, Libas 45, h. no: 2085; Eb Dvud, Libas 28, h. no: 4085; Nes, Ziynet 102, 105, h. no: 8, 206)

Biriniz ayakkab giyince sadan balasn, karrken de soldan balasn (ya ikisini birlikte giysin, ya ikisini birlikte karsn). (Mslim, Libas 67, h. no: 2097)

Hz. ie (r. Anh) anlatyor: Raslullah (s.a.s.) giymede, ban taramada, temizlikte ve btn ilerinde sadan balamay severdi. (Buhr, Salt 47, Vud 31, Atme 5, libas 38, 77; Mslim, Tahret 67, h. nno: 268; Eb Dvud, Libas 44, h. no: 4140; Tirmiz, Salt 428, h. no: 608; Nes, Tahret 90)

Eb Hureyre ve Enes (r. Anhum) anlatyorlar: Raslullah (s.a.s.) kiinin ayakta giyinmesini yasaklad. (Tirmiz, Libas 35, h. no: 1776, 1777; Eb Dvud, Libas 44, h. no: 4135)

Sakn kimse tek ayakkab ile yrmesin, ya ikisini de karsn, yahut ikisini de giysin. Buhr, Libas 39; Mslim, Libas 68, h. no: 2097; Muvatt, Libas 14, 15, h. no: 2, 916; Eb Dvud, Libas 44, h. no: 4139; Tirmiz, Libas 37, h. no: 1780)

bn Eb Myeyke anlatyor: Hz. ie (r.a.)ye Kadn, (erkee mahsus) ayakkab giyebilir mi? diye sorulmutu. Raslullah (s.a.s.) kadnlardan erkekleenlere lnet etti! diye cevap verdi. (Eb Dvud, Libas 31, h. no: 4099)

zrn (topuklarndan aa) sarktma! nk Allah Tel, izrn (topuklardan) aa sarktan sevmez. (Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, . C anan, c. 17, s. 462)

bn Abbas (r.a.) anlatyor: Raslullah (s.a.s.) kollar ve boyu ksa kams (gmlek) giyerdi. (Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, . C anan, c. 17, s. 463)

Abdullah bn Amr (r.a.) anlatyor: Raslullah (s.a.s.) (bir gn) yanmza geldiler. Bir elinde ipek bir elbise, dier elinde de altn vard: te bu iki ey mmetimin erkeklerine haramdr, kadnlara helldir buyurdular. (Eb Dvud, Libas 14, h. no: 4057; Nes, Ziynet 40, h. no: 8, 160)

Kim (dnyada, dikkatleri zerine eken) hret elbisesi giyerse, Allah, alaltaca gn alaltncaya kadar, o kimseden yz evirir (rahmet nazaryla bakmaz). (Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, . C anan, c. 17, s. 465)

"C ennette bir kadnn nasif, dnyadan ve bir o kadar daha eyden de hayrldr. Dedim ki: Ya Raslallah, nasif nedir? Bartsdr buyurdular." (Ahmed bin Hanbel, II/483)

"C ennete giren kimse; nimetlenir, zlmez; elbiseleri eskimez... (Mslim, C ennet 8; Tirmiz, C ennet 2, 8; Drim, Rikak 98, 100, 104; Ahmed bin Hanbel, II/305, 370, 407, 416, 445, 462)

Hz. Ali (r.a.) anlatyor: Biz Raslullah (s.a.s.) ile birlikte otururken uzaktan Musab bin Umeyr (r.a.) grnd, bize doru geliyordu. zerinde deri paras ile yamanm bir brdesi (hrkas) vard. Raslullah onu grnce (Mekkede iken giyim kuam ynnden yaad) bolluu dnerek alad. Sonra unu syledi: Gn gelip, sizden biri, sabah bir elbise, akam bir elbise giyse ve nne yemek tabaklarnn biri getirilip dieri kaldrlsa ve evlerinizi de (hallar ve kilimler ile) Kbe gibi rtseniz o zamanda nasl olursunuz? O gn, dediler, biz bu gnmzden ok daha iyi oluruz. nk hayat klfetimiz karlanm olacak, biz de ibdete daha ok vakit ayracaz. Hayr! Bilakis siz bugn o gnden daha haylrlsnz/iyisinizdir. (Tirmiz, Kymet 36, h. no: 2478)

Abdullah bn Mugattel (r.a.) anlatyor: Bir adam gelerek: Ey Allahn rasl! Ben seni seviyorum dedi. Raslullah: Ne sylediine dikkat et! diye cevap verdi. Adam: Vallahi ben seni seviyorum! deyip bunu kere tekrar etti. Raslullah (s.a.s.) bunun zerine adama: Eer beni seviyorsan, fakirlik iin bir zrh hazrla. nk beni sevene fakirlik, hedefine koan selden daha sratli gelir. (Tirmiz, Zhd 36, h. No: 2351)

Raslullah (s.a.s.)n yannda dnyay zikretmilerdi. Buyurdu ki: Duymuyor musunuz, iitmiyor musunuz? Mtevzi giyinmek imandandr, mtevzi giyinmek imandandr! (Eb Dvud, Teraccl 1, h. no: 4161; bn Mce, Zhd 22, h. no: 4118)

Ukbe bn mir (r.a.) anlatyor: Raslullah (s.a.s.) ehline tak ve ipei yasaklad ve: Eer siz cennet taklarn ve cennetin ipeini seviyorsanz, bunlar dnyada taknp giymeyin buyurdu. (Nes, Ziynet 39, h. no: 8, 156)

Sevbn (r.a.) anlatyor: Raslullah (s.a.s.)n yanna Ftma bintu Hbeyre, elinde altndan iri yzkler (feth) olduu halde gelmiti. Hz. Peygamber (s.a.s.), kadnn ellerine vurmaya balad. Ftma da hemen (oradan svp) Raslullahn kz Ftmatuz-Zehrnn yanna girdi. Ona Raslullah (s.a.s.)n kendisine olan davrann anlatt. Bunun zerine Hz. Ftma (r.a.) boynundaki altn zinciri karp: Bunu bana Hasann babas Ali (r.a.) hediye etti dedi. Zincir daha elinde iken Raslullah (s.a.s.) yanlarna girdi ve unu syledi: Ey Ftma! Halkn: Raslullahn kznn elinde ateten bir zincir var! demesi seni memnun eder mi? dedi ve byle diyerek oturmadan geri dnp gitti. Bunun zerine Ftma (r.a.) zinciri arya gnderip sattrd, parasyla bir kle satn ald ve onu zd etti. Bu olanlar Raslullaha anlatlnca: Ftmay ateten kurtaran Allaha hamdolsun! buyurdu. (Nes, Ziynet 39, h. No: 8, 158)

Eb Brde bn Eb Ms el-Ear anlatyor: Hz. ie (r.a.)nin yanna girdim. Bana yamal bir giysi ve kaba bir izar kard ve Raslullah (s.a.s.) u iki (para)nn iinde vefat etti dedi.. (Buhr, Humus 5, Libas 19; Mslim, Libas 35, h. no: 2080; Eb Dvud, Libas 8, h. no: 4036; Tirmiz, Libas 10, h. no: 1733)

El-Hudr (r.a.) anlatyor: Peygamber (s.a.s.) elbisesini yeniledii zaman u duy okurdu: Allahumme lekel-hamdu ente kesevten hz, Eseluke hayrah ve hayra m sunia leh ve ezu bike min errih ve erri m sunia leh (Allahm! Hamd Sanadr. -(Giydii ey ne ise) ismen syleyerek- Bunu bana Sen giydirdin. Bunun hayrl olmasn, yapl gyesine uygun olmasn diliyor, errinden ve yapl gyesine uygun olmamasndan da Sana snyorum.) (Eb Dvud, Libas 1, h. no: 4020; Tirmiz, Libas 29, h. no: 1767)

Eb mme (r. Anh) anlatyor: bn mer (r.a.) yeni bir elbise giymiti ve yle du etti: Elhamdu lillhillez kesn m vr bih avrat ve etecemmelu bih f hayt (Avretimi rtebileceim ve hayatta gzellik salayabileceim bir elbise giydiren Allaha hamdolsun). Sonra unu syledi: Ben Raslullah (s.a.s.) dinledim: Kim yeni bir elbise giyer, byle syler, daha sonra da eskittii elbiseyi tasadduk ederse, saken de ldkten sonra da Allahn himyesi, hfz ve rtmesi altnda olur. (Tirmiz, Deavt 119, h. no: 3555; bn Mce, Libas 2, h. no: 3557)

Kim bir elbise giyer ve: El-hamdu lillhillez kesn hz ve razekanhi min ayri havlin min ve l kuvvetin (Bunu bana giydirip, tarafmdan bir g ve kuvvet olmakszn beni bununla rzklandran Allaha hamdolsun) derse gemi ve gelecek gnahlar affedilir. (Eb Dvud, Libas 1, h. no: 4023)

Allaha en sevimli gelen yerler mescidler, en sevimsiz gelen yerler ise ar-pazarlardr. (Mslim, Mescid 288)

"Bizimle mrikler arasndaki fark, kalansuveler zerindeki sarklardr." (Eb Dvud, Libas 24, h. no: 4078; Tirmiz, Libas 47, h. no: 1785)

C ennetteki Elbiseler ve Ziynetler

Kur'n, cennetliklerin elbiselerinin varln anlatt gibi onlarn baz zelliklerini de aklamaktadr. Elbiseler konusu Kur'n'da u ekillerde ele alnmaktadr. "stlerinde yeil ipekten ince ve kaln giysiler vardr." (76/nsan, 21); "nce ipekten yeil giysiler giyerler." (18/Kehf, 31), "nce ipekten ve parlak atlastan giysiler giyerler." (44/Duhan, 53), "Orada giysileri de ipektir." (22/Hacc, 23; 35/Ftr, 33). yetlerde geen "istebrak" ve "snds" ifadeleri zerinde biraz duralm: "stebrak" kelimesini mfessirler, "kaln ipek" eklinde tefsir ederlerken "snds" de "ince ipek" eklinde izah etmilerdir (Taber, C miul-Beyan, VIII/243; XIII/135; XIV/220; Fahreddin Rz, Meftihul-Gayb XXVII/254; Elmall, Hak Dini Kuran Dili, VIII/5508-9; Kurtub, Tezkire, s. 583). Bazlar da "istebrak" iin "sk dokunmu" eklinde mn vermitir.

Hadislerde ise cennet ehlinin elbiselerinin ipekten olduu farkl bir ekilde ifade edilmitir: Kim dnyada ipek giyerse onu ahirette giyemez. (Buhr, Libas 25; Mslim, Libas 37) ve ...pek ve dibac dnyada onlarn, hirette ise sizindir. (Buhr, Libas 25). C ennet elbiselerinin ipekten olduunu belirleyen bu hadislerin yansra cennet elbiselerinin solmadn, ypranmadm, eskimediini ve yetmi eit giyilmesine ramen hrilerin bedenlerini gsterecek kadar effaf olduklarn u hadisler anlatmaktadr: "C ennete giren kimse; nimetlenir, zlmez; elbiseleri eskimez... (Mslim, C ennet 8; Tirmiz, C ennet 2, 8; Drim, Rikak 98, 100, 104; Ahmed bin Hanbel, II/305, 370, 407, 416, 445, 462); likleri, yetmi elbisenin zerinden grlecektir. (Ahmed bin Hanbel, II/345)

C ennetteki elbiselerin cennet aalarndan, zellikle de Tb aacndan elde edildiini de yine hadislerden reniyoruz: "Bir adam, Ey Allah'n Rasl, Tb nedir? dedi. Rasulullah: "C ennette bir aatr, yz yllk bir mesafesi vardr. C ennet ehlinin elbiseleri onun tomurcuklarndan kar." (Ahmed bin Hanbel, III/71). Bir baka hadis ise yledir: "...Bir adam, ey Allah'n Rasl, Tb nedir? dedi. C ennette yz yllk mesafesi olan ve cennet ehlinin elbiseleri tomurcuklarndan kan bir aatr." buyurdular." (Ahmed bin Hanbel, III/71, 155, V/248, 257, 264; bn Kesir, en-Nihye vel-Fiten, s. 305). Bir baka hadiste ise bir bedevnin "C ennet ehlinin elbiselerinden haber ver, onlar yaratlrlar m yoksa dokunurlar m?" demesi zerine Raslullah yle buyurur: "...Hayr, cennet meyveleri onlarn iinden yarlr kar, yani onun tomurcuklarndan kar. " (Ahmed bin Hanbel, II/224)

C ennet elbiseleri ve aksesuar olarak iki ey zikredilmektedir: Mendil ve barts. "C ennette bir kadnn nasif, dnyadan ve bir o kadar daha eyden de hayrldr. Dedim ki: Ya Raslallah, nasif nedir? Bartsdr buyurdular." (Ahmed bin Hanbel, II/483)

"Ukeydir bin Dumet Peygambere ince has ipekten bir cppe hediye etti. nsanlar onun gzelliine hayran oldular. Bunun zerine Rasulullah buyurdular ki: Sad'n (bn Muaz) cennetteki mendilleri bundan daha gzeldir." (Buhr, Bedul-Halk 8; Mslim, Fedilus-Sahbe 24)

yetler incelendiinde cennetliklerin elbiselerinin genel olarak ipekten olduu ele alnmakta; kaln ve ince ipekten/atlastan yapldklar zikredilmektedir. Ayrca zellikle renk olarak ise "yeil" belirlenmektedir. Hadisler ise cennet elbiselerinin eskimez olduunu, onlarn cennet aalarnn tomurcuklarndan ktn ifade ettii gibi cennet giysisi ve aksesuar olarak mendil ve bartsn zikretmektedir.

C ennet taklar, ssleri ise Kur'n'da yle ele alnmaktadr: "Orada altn bileziklerle bezenirler." (18/Kehf, 31). "Orada altn bilezikler ve inciler taknrlar." (22/Hacc, 23; 35/Ftr, 33) ve "gm bilezikler taknmlardr." (76/nsan, 21)

Kur'n yetlerine bakldnda, cennetliklerin taklarnn altn ve gmten bilezikler ve inciler olduunu anlatt grlecektir. Taklarla ve sslerle ilgili olarak bir hadiste ise onlarn mkemmelliini ifade eden muhtevya rastlamaktayz. C ennet ehlinden biri uzanp bakacak olsa ve onun bilezii grnse, o bilezik; -gnein, yldzlarn n sndrd gibi- gnei sndrrd. (Tirmiz, C ennet 7). Kur'n'da olmamasna ramen bir hadiste cennet kadnlarnn balarnda talarn bulunduu yle ifade edilmektedir: "Onlarn balarnda talar vardr. O talarda bulunan en kymetsiz inci, dou ile bat arasn aydnlatr." (Tirmiz, C ennet 23). Bu

hadisin ok az farkl bir varyantn da Msned'de buluyoruz: "...O kadnn zerindeki en dk bir inci tanesi dou ile bat arasn aydnlatr... Kadnn zerinde talar vardr. O talar zerindeki en dk inci dou ile bat arasn aydnlatr. (Ahmed bin Hanbel, III/75)

Ksaca cennetliklerin tak ve ssleri, Kuranda altn ve gm bilezikler, inciler olarak verilmektedir. Hadisler ise bu taklarn mkemmelliini dile getirmekte; ayrca kadnlarn balarnda ta bulunacana iaret etmektedir. (5)

Takv Elbisesi

Takv, elbiselerin en gzeli, en hayrlsdr. nsanlarn pekou d grne, giysilerine, ziynetlenmeye pek nem verirler. D grn ile karakter arasnda bir balant kurarlar. Elbiselerinin dzgn, yeni ve pahal olmasyla kiiliklerinin deer kazandn zannederler. ahsiyetleri zayf olsa da, elbiseleriyle bakalarnn gznde bir yer edinmeye, ya da bakalarna giysi ve sslenme ile etki etmeye alrlar. Kimileri iin ise elbise kiiliktir, hatta bir dnya grnn da yansmasdr.

Bedeni rten, onu scaktan veya souktan koruyan, ya da ona gerekten bir kiilik kazandran elbiseler, ss unsurlar birer nimettir. slm'n tanmlad llerde kullanlrsa bir kr sebebi bile saylabilir. Ancak asl hayrl olan elbise, takv bilincidir. plak bedenlerin rtnmesini salayan, irkin yerleri kapatan, irkin davranlar nleyen, insan kem gzlerden, hin baklardan, eytann hile ve tuzaklarndan koruyan, takv elbisesidir.

Takv (din rts) ile kii kendini korumaya, din hayatna zarar verecek eylerden saknmaya alr. O rt ile korunur, o rt ile temiz ftratn savunur, o rt ile edep d ilerden kendini muhfaza eder. O rt onun iin zrh gibidir, salam bir kale gibidir, evresinde onu tehlikelerden saklayan nbetiler gibidir.

te takv elbisesi budur: nsann rhunu giydiren ve doyuran elbise... nsann mnev dnyasn kollayan bir giysi. Madd hayat da zararl btn unsurlardan, insan mutsuz eden btn davranlardan, kiinin yzn kzartacak btn yanl hareketlerden koruyan bir rt...

Ey dem oullar! Size irkin yerlerinizi rtecek giysi, sslenecek elbise indirdik. Takv elbisesi (takv ile kuanp donanmak) ise daha hayrldr. te bunlar, Allahn yetlerindendir. Belki dnp t alrlar (diye onlar indirdi). (7/Arf, 26)

Burada Allah (c.c.), giyinmeyi ve onunla d grn sslemeyi n plna karyor. Avret yerlerini rten elbise ile insana bir biim kazandran ve onu ssl gsteren elbisenin iki yn vardr. Birincisi, zarr rtnme, ikincisi ise olgunluu tamamlayan fazlalktr. Her ikisi de en hayrl elbiseye iaret ediyorlar. O da, hem grnen, hem de grnmeyen avreti rten ve bylece kiiye her trl gzellii salayan takv elbisesidir.

"Kii takvdan bir elbise giymedii zaman, / giyinik olsa da kesin plak grnr. / nsan iin en hayrl ey Rabbine itaat etmesidir. / O'na si olanda ise bir hayr yoktur." (A. Ferid, Takv, skenderiye, tarihsiz, s. 25)

Takv elbisesi Allah'tan hayet duymak, O'na hakkyla iman etmektir. Ya da gzel bir gidi, vakarla hareket ve seknedir (huzur duygusudur) (Beydav, Tefsir I/335). bn Abbas'a gre 'takv elbisesi', slih ameldir. Baz tefsircilere gre ise iman, kimilerine gre muttaklerin hirette giyecekleri elbise, bazlarna gre de Allah'tan hayet duymaktr. bn Eslem diyor ki: "Takv elbisesi, kiinin Allah'tan ittika ederek avret yerlerini rtmesidir." (bn Kesir, Muhtasar bn Kesir, II/12; Beav, Tefsir, II/155)

Takv elbisesi, takv hissi veya takv duygusu ile giyim, yani hay duygusu ve Allah'a kar sorumluluk bilinci ile giyilen ve Allah'n izniyle madd-mnev ayptan, irkinlikten, zarar ve tehlikeden koruyacak olan bu elbise daha gzeldir, srf faydadr. Elbise nimetinden faydalanma bununla olabilir. Zira takv duygusu, iman ve irfan olanlar, zorunlu olarak plak bile kalsalar en azndan Hz. dem ve ei gibi yapraklarla rtnmeye alrlar. Takv duygusu olmayanlar ne kadar kaln giyseler de plaklktan kurtulmazlar. Byleleri, elbise nimetinin rtlmesi gerekeni rtmesinin, souk, scak ve rahatsz edici irkinliklerden koruyacak, ya da kt baklar def edebilecek, ehvetleri tahrik etmeyecek, edeb ve vakar kazanmaya sebep olacak tarafn dnmezler. Onlar, ehvet, kibir ve gururla ssl elbiseler giyerek caka satarlar, saklanmas gereken yerlerini gsterirler. Asl hayr takv elbisesidir ki, rtlmesi gereken yerlerin rtnmesini salar, kiiyi madd ve mnev hayszlklardan korur (Elmall Hamdi Yazr, Tefsir, IV/28). (6)

Tesettrszlk, Zinya Yaklatrr ve Gzlerin Nrunu Giderir!

nsan, yaratl dzeni itibaryla cins konularda son derece hassastr. slm Dininin yasalarn koyan, insan yaratan Allah olduu iin dinimiz insann cinsel duyarllna uygun emirler ve yasaklar koymutur. Tek tek fertleri deil; bireylerin bal olduu cinsleri esas almtr. Dinimiz akrabalk ilikileri, eitim, alma ve nianllk gibi sebeplerle de olsa, birbirlerine nikh debilecek kadnla erkein bir araya gelerek yalnz kalmalarn yasaklamtr. Bu konudaki haram klc lleri Peygamberimiz yle aklamtr: Sizden biriniz, yannda mahremi bulunmayan nikh debilecek bir kadnla yalnz kalmasn. (Zira) ncleri eytan olur. eytan da kan kan damarlarnzda ehvet duygular ile akar. Bu sebeple kadnlarla ancak mahremleri varken bir arada bulunun. (et-Tc, 2/329). Mnlarn sunduumuz hadislerin mminler iin koyduu ller u veya bu ekilde yorumlanamayacak derecede ak ve kesindir. Bundan tr, bu konuda ilev zarretler, sosyal ve ekonomik sebepler ne srlerek farkl yorum yaplamaz, slmn haram kld, hell grlemez. Bu konuda iinde yaadmz chiliyye hayatnn artlarndan sz ederek farkl gr belirtmek, insan itikad adan tehlikelere srkleyebilir.

Birbirleriyle evlenebilecek bir erkekle bir kadnn bir arada yalnz kalmalarn (halveti) haram klan dinimiz, bu yasan ikinci dereceden akraba fertlerine de temil etmitir. Amca, day, karde, hala, teyze gibi gibi mahremler bir tarafa (ki bunlarla evlenme yasa vardr); bu konuya kaynbiraderler ve amca ocuklar gibi akraba arasnda ok daha fazla nem verilmesi Peygamberimizin emridir. Peygamberimizin Yannda mahremi bulunmayan kadnlarn yanna girerek bir arada yalnz kalmaktan saknn! eklinde t vermesi zerine bir sahb yle sormutur: Y Raslallah! Kocann kardei (kayn birder) ve amca oullar gibi akrabya ne buyurursunuz? (Onlar da m bizim kadnlarmzla bir arada yalnz kalamazlar? Peygamberimiz u cevab vermitir: Sz edilen kocann akrabs ile bir arada yalnz kalmak lmdr (ile ahlk hayatnn kne sebeptir). (Buhr, Nikh 111; Mslim, Selm 20; Tirmiz, Rad 16)

slm kltr almadndan tr dinimizin bu husustaki inceliini tam olarak kavrayamayanlarmz iin ifde edelim ki, slm Dini, yasalarn belirli fertler iin koymamtr. Muhtemel tehlikelere muhakkak nazaryla bakm, genel hkmleri koymutur. eytana frsat verecek yollar tmyle kapatarak kalpler iin en emin yolu gstermitir. Bu konudaki din lleri benimsemeyen akrab arasnda nice strap verici (ensest iliki) olaylarn cereyn ettii ve etmekte olduu bir gerektir.

Birbirliyle evlenebilecek bir erkekle bir bayann bir arada yalnz kalmalar yasa, eitim ve alma alanlarn da iine alr. Bu nedenle slm Dini, ergenlik ana ermi genlerin karma eitimini ve kadn-erkek bir arada alma dzenini ciz grmez. nk bylesine bir eitim ve alma dzeninde karlkl gz zins,

beden temas ihtimali ve bir arada yalnz kalma (halvet) gibi dinimizin haram kld ynl mahzur vardr. C ins bakmdan duyarl genleri ve yetikinleri bir arada eitmek ve altrmak ekonomik de olsa, bir yarar salamaz, nice zararlara sebep olur. Ancak haram arkadalk, flrt (kma) gibi zinya yaklatracak ilikileri arttrr. Hay duygularn zaafa uratr. Aile yaantsn olumsuz etkiler. Kadnlar erkekletirerek yaratl dzenlerini bozar. Bu nedenle hibir mmin, erkek ya da kz ocuunu karma eitim yapan okullara vermemelidir.

slm llere gre arzu edilir olan kadnn yeterli din ilim, genel kltr ve ev ekonomisi gibi bilgilerlerle donanm bir ev hanm ve yetitirici bir anne olmasdr. Fakat kadnn bir-iki istisn iler dnda, mer ilerde ve mer ekilde almasnda din bir saknca yoktur. Ancak, zellikle cins duygularn faliyette olduu ya dnemleri iinde kadn-erkek bir arada alma, mahzurludur. Bu sebeple, hibir mmin erkek ve zellikle kadn, byle karma bir alma dzeni iinde almamaldr. Mmin iverenler de, alma odalarnda beraber kalacaklar bayan sekreter cinsinden ya da bayan-erkek karma bir alma dzeni kurmamaldr.

Birbirleriyle nikhl olmayan ve mahrem de bulunmayan bir erkekle bir kadnn bir arada yalnz kalmalaryla alkal slm yasak, devrimizdeki yaygnlam ekliyle nianlanm iftleri de iine alr. Nianl iftler, din yasalarmza gre, aralarnda nikh akdi yaplncaya kadar birbirlerine yabancdrlar. Nian ba, halveti, yalnzca bir arada kalmay merlatrmaz. Bu itibarla szl ve nianl iftler yalnz bir odada kalamazlar, birbirleriyle tokalaamazlar, birlikte kamazlar. Bylesine samimi davranlar ve serbest detler, gayr- mslimlerden intikal etmi btl uygulamalardr ve ciz deildir.

Birbirleriyle evlenebilecek erkekle kadnn arada nikh ba olmakszn bir arada bulunmalarn yasaklayan dinimiz, bu yasan ihlle sebep olacak ileri de haram klmtr. Bunun iindir ki, Peygamberimiz yle buyurmutur: Allaha ve hiret gnne iman eden bir kadnn, yannda (babas, kardei, kocas veya ocuu gibi) bir mahremi bulunmakszn bir gnlk yolculua kmas hell, mer deildir. (bn Mce, h. no: 2899). Karsnn hacca gitmek kararnda olduunu, kendisinin de cihad yapmak iin orduya yazldn aklayan bir sahbye Peygamberimiz msade etmemi ve yle buyurmutur: Dn, karnla beraber (hac yap; onu yalnz bana hacca gnderme.) (bn Mce, h. no: 2900; et-Tc, II/329)

slm Dininin bu ve benzeri llerinin gyesi ahlk olduu iindir ki, mmin bayanlarn yanlarnda mahremleri bulunsa bile yabanc erkeklere kar slm llere gre giyinmeleri ve ihtiyatl davranmalar da grevleridir. slm Dini, bayan-erkek beraberliini yasaklarken pek tabidir ki, bu beraberliin sonucu olabilecek vcut ve el temasn da haram klmtr. Genel olarak dokunma duyusunun insan etkiledii bir gerek olduu gibi, cins bakmdan uyard da bir hakikattir. Bu sebeple oynama niteliinde olsun veya olmasn cins mnsebet an geirmemi olan kadnla erkein birbirlerine dokunmas da haramdr. Yaadmz topraklarda folklor, horon gibi blgesel oyunlarda ve cins bir oyun vasfndaki dansta grlen vcut temas ve kadnn cinselliini ne karan erkeklerin grecei ekilde elence ve oyunlar kukusuz haramdr. Bu haramlar, mslmanlar elerine ve ocuklarna ok retmeli ve sakndrmaldr.

zetle, slm, btn insanlar l alarak yasalar ve yasaklar koymutur. Bylece ahlk sakncalarn doup geliebilecei ortamlarn olumasna imkn vermemitir. Zinya yaklamayn. Zira zin ak bir hayszlktr. Pek kt bir yoldur. (17/sr, 32) (7)

Dinimiz, kalb duygularn temizliini gideren, cins zaaflar oaltan ve de zin eilimini arttran baklar, azba uratacan bildirerek haram klmtr. Zira btn ahlk d mnsebetler, nce bakmalarla balar. Glmseme, selmlama ve konuma ile geliir. Buluma ile sonulanr, sonras felket olabilir. Zira gz, kalbin ana giriidir. Kalp de btn organlarmzn ynetim merkezidir. Duyu organlarmzdan, zellikle gzden kalbe ehev duygular uyarc ve azgnlatrc mesajlar gelirse insan ahlk d bir hayatn ve ilikilerin arzulusu olur. nk arzulu baklar Paeygamberimizin ifdesiyle: eytann zehirli oklarndan bir oktur. (bn Kesir, Tefsrul-Karnil-Azm, 3/282) ve kalbe ekilen ehvet tohumlardr. Mnev zindr. Nitekim Peygamberimiz yle buyurmutur: Gzler de zin eder; onlarn zins (baklmas haram olan kimselere ehvetle) bakmaktr. (Buhr, stizn 12; Mslim, Kader 20)

(Gzler de zin eder ifdesi, gzn harama bakmas ile gayr- mer cinsel iliki anlamndaki zin arasnda bir fark yoktur, ha o olmu, ha tekisi eklinde anlalmamaldr. Elbette, hem dnyev ve hem uhrev cez bakmndan ikisi arasnda byk bir fark vardr. Gz zins, esas zinya yaklatrma asndan yasaklanmtr. Ona izin verilmi olsa, dierine kap alm olacaktr. Gz zins tbiri, gzlerin harama baknn da irkin olduunu ifde etmek iin biraz mblaal, korkutucu, caydrc ve mecz bir ifdedir.)

C ins arzularla bakmak da bir nevi zin olduu iindir ki, Hz. Peygamber, bizleri hiret azb ile uyarm ve yle buyurmutur: Nikhls olmayan bir kadna ehvetle bakan kiinin Kymet Gnnde gzlerine erimi kurun dklr. (Kemal bn Hmm, Fethul-Kadr, 8/98). ehvetle bakan gzler insan vcudunda C ehenneme alan gedikler olduu iin Kurn- Kerim gzlerimizi korumamz, baklarmzla fesda dmememizi emretmitir: Mmin erkeklere syle: Gzlerini harama bakmaktan saknsnlar ve rzlarn korusunlar. Bu, kendileri iin ok temiz bir davrantr. phesiz ki Allah, kullarnn yapacaklarndan hakkyla haberdardr. (24/Nr, 30). Bu yet ve izahn yapan hadisler, mmin erkeklerin nikh debilecek kadnlarn yz ve eller dndaki dier uzuvlarna bakmalarnn yasaklandn ak olarak ortaya koymaktadr. ehvetle bakld takdirde phesiz yabanc kadnlarn ellerine ve yzlerine bakmak da haramdr. Pek tabidir ki, ehev arzular uyandran makyajl yzlere ve ellere bakmak da byledir. Bu konuda ana slm dstur udur: Dinimizin kadnlara rtnmesini emrettii vcut organlarna bakmak, mmin erkeklere haramdr.

Baklar snrlandrc lh ller mminlerin kalbinde hay duygularn kkletirmek iin olduundan, yalnz kadnlara bakmak haram klnmamtr. Erkein erkee, kadnn kadna ehvetle bakmas da haram klnmtr. Gzlerin evlenilebilecek kadnlara ehvetle bakmaktan korunmas ve baklarn ynlendirilmesi hussunda Yce Peygamberimiz yle buyurmutur: Bir baktan sonra tekrar bakma. Zira birinci bak (kanlmas mmkn olamayacandan) senin iin hell ise de ikinci bak (irdeyi kullanarak ve arzu duyarak olacandan) senin iin hell deildir. (Tirmiz, Edeb 28, h. no: 2778; Eb Dvud, Nikh 44, h. no: 2149). Peygamberimiz, refkatinde bulunan ve kadnlara bakan amcas olu Fazln baklarn elini siper ederek engellemi; kadnlara arzuyla bakmann haram olduunu fiil snnetiyle de gsterip bildirmitir (S. Buhr, Tecrd-i Sarih Terc. ve erhi, 10/436).

Mslman toplum, bugnk chiliye hayatnn irkefliklerinin hemen hibirine yer vermeyen bir yapda olsa da; arsnda, caddelerinde kadn grlmeyen toplum demek deildir. Bu itibarla harama bakmay yasaklayan l, yalnz erkekleri deil, kadnlar da iine almaktadr: Mmin hanmlara syle: Gzlerini haramdan saknsnlar ve rzlarn korusunlar... (24/Nr, 31). Aka anlald gibi, kadnlarn kar cinse arzulu baklarla bakmalar da haramdr. Bu nedenle mmin kadnlarn erkeklerden kendilerini saknmalar gerekir.

Yce Peygamberimiz, zevceleri mm Seleme ve Meymne vlidelerimizle oturuyorlarken ashb- kirmdan grme zrl Abdullah ibn mm-i Mektm kagelince Peygamberimiz elerine: Bu zttan korunun, ona kar rtnn buyurdu. mm Seleme annemiz de: Y Raslallah! Bu zt am deil midir? O bizi grmez, tanmaz ki (ondan saknalm)! deyiverdi. Bu sz zerine Peygamberimiz mmin kadnlara l olan u cevab verdiler: Evet (o amdr, grmyor), ama siz de mi amsnz? Siz de mi onu grmyorsunuz? (Gzlerinizi koruyun ve tesettre uyun). (Eb Dvud, Libas 37, hadis no: 4112; bn Kesir, Tefsr, 3/283)

Kuran ve Snnet yasalarndan aka renilmektedir ki, mmin kadnlar da gzlerini koruyacaktr. Zira arzuyla, ehvetle bakan kadna erkein btn vcudu haramdr. Burada u hussu aklamakta fayda vardr: Kadnlarmz iin de cins duygular kamlayan artlarn hkim olduu yaadmz toplumda mmin erkeklerin kadnlarn arzulu baklarn ekecek ekilde; vcut organlarn belirtici giysi giyinmeleri de ciz deildir (Yusuf el-Kardav, slmda Hell ve Haram).

Kalpleri hanerleyen, ihls nrunu sndren, ehvetli baklardr. Devrimiz chiliyye hayatnda gerek erkekler ve gerekse kadnlar iin gzleri haramdan sakndrmak olduka glemitir. Zira Rabbimizin rtnme emrine itaat etmeyen kadn ve erkeklerin yan sra, gze hitap eden ve zellikle genlerde cins arzular azgnlatran, hay duygularn yaralayan filmler, ehvet saan resimli ve resimsiz romanlar, hikyeler, duvar takvimlerinden her trl ticaret malna kadar yaylan mstehcen resimli reklmlar, ilnlar, her gn yzbinlerce baslan ahlk d gazete ve dergiler gz ve kalp fesdna sebep tekil eden ahlk katili aralar

haline gelmitir. Btn bunlar arasnda ykcl tarif edilemez boyutlara ulaan gazete ve dergilerle televizyon zel bir yer igal etmektedir.

Gzlerimizi, kadn vcudunda mahrem nokta kabul etmeyen giysilere brl diilere kar korumakla mkellef olduumuz kadar, hay duygularn atlatan resimlerle, haberler ve yazlarla dolu gazete ve dergilerden de korumakla mkellefiz. Hele hele televizyon, saknmamz gereken bir ate alayan olmutur. Bitmez tkenmez, ar-hay tanmaz dizi filmleri ve elence programlaryla insanmzn hayatna giren televizyon, slm inanlar, ahlk deerleri, slm gelenekleri yakp eritmektedir. Bizzat kendisine deil de, devrimizdeki kullanm tarzna kar ktmz televizyona ve zellikle inancmza ve ahlkmza zarar verici programlarna diren gstermeyen, gzlerini ekrandan koruyamayan fertlerin ve ilelerin mslmanca bir hayat srmelerinin mmkn olmadn zlerek ifde etmek isteriz.

Bata televizyon programlar ve vcut organlarn tehir eden kadnlar olmak zere gzlerimizi korumamz gereken eyler hi de az deildir. Peygamberimiz bir mjdeli hadislerinde yle buyurmutur: Gzleri bir kadnn gzelliklerine taklan, fakat hemen baklarn koruma altna alan her bir mslmana, Allah, tatlln kallbinde duyaca bir ibdet yaptrr. (bn Kesir, Tefsr, 3/282)

Gzlerimizi, elerimiz ve ocuklarmzn gzlerini korumak Rabbimizin emridir. Bu sebeple ibdettir ve hiret sadetimize sebeptir. Aldmz ve aldrdmz ahlk d gazeteler ve dergilerle, sinema ve televizyonda izlediimiz ve izlettirdiimiz programlarla haramlara gzlerimizi aarsak sonuta greceimiz, ancak lh azap olacaktr. Haram baklardan gzlerini korumayann cezs, su cinsinden olacak, cehennemden kurtulsa bile cemlullah gzleriyle seyretme zevkinden mahrum kalacaktr. Haramlara bakarsak ve zevcelerimizin, kz ocuklarmzn ehvetli baklara muhtap olacak giysiler iinde toplum iine kmalarna rz olursak, azp grmeksizin C ennete giremeyiz. (Kymet Gnnde) Btn gzler alayacaktr. Ancak, Allah yolunda uyank kalan gzler, Allahn azbna uramak korkusuyla sinek ba kadar ya aktan gzler ve bir de Allahn haram kldklarna bakmaktan korunan gzler alamayacaktr. (. C anan, Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, Aka Y. 10/227; C mius-Sar, I/94; bn Kesir, Tefsr, 3/282) (8)

zlerek grmekteyiz ki, artk gnmzde edep ve terbiye, utanma ve saknma, nmus ve mahremiyet gibi ok nemli konulardaki hasssiyet, son derece azalmtr. ar ve pazarlarda, moda deyimle kamusal alanlarda gencecik kzlar, dekolte kyfetlerle yar giyinik halde, ehveti galeyna getirecek bir grnmde, rahata gezebilmekteler. Ne kadar erkei kendine baktryorsa, o kadar kahraman gryor kendini; grevini yapm bir eytan edsyla. Mantk da eytana pabu braktracak cinsten: "Vcut benim deil mi, istediim gibi giyinirim. Zevk ve zgrlk meselesi. Hem demokrasi var. stemeyen bakmasn canm!"

Ayrca, her yolu mubah sayp ahlkszlk meydannda at oynatan, ahlksz kadnlar cret karlnda satan ehvet tccar pezevenk ve deyyuslar veya ziny sanat edinip geim vstas olarak kullanan fhieler... Bununla birlikte, cinsel konular ileyen ve bu konuda deiik fantezilelere yer veren kitaplar, ak-sak resimleri nereden gazete ve dergiler, kanalizasyon ukurundan farksz kanallarn televole, yarma, mzik-elence programlar, ehveti gdklayan ve fuha tevik edici mhiyetteki dans, bale ve benzeri oyunlar... Nikhsz beraberlikler, cinsel sapmalar, eine ihnet etmeler ve daha neler...

yle bir zamanda yayoruz ki, insann ehev arzularn kontrol etmesi, nefsini zaptederek disiplin altna almas, gerekten ok zorlamtr. yle ki, nceleri bir fazilet olarak telkki edilen iffet ve nmus kavram neredeyse alay konusu olmutur. Evlilik ncesi cinsel iliki, baz evrelerce normal karlanmaktadr. Hatta bu, det haline getirilerek bekretin bir kymeti bulunmad baz yazar taslaklar tarafndan yazlp izilebilmektedir. Fhie kadnlarn, travestilerin, yol kenarnda para karl kendilerini pazarlamalar ska rastlanan normal olaylar haline gelmitir. Arap chiliyye dneminde, belli olsun diye kaplarna bayrak asan fhielerin izinden giden ada fhieler, girilerde beki ve polis savunmas, yani devlet himyesi ve korumasyla, yine kaplarnda bayraklar olan kamusal alanlarda sanatlarn(!) icr edebiliyorlar. Genelev patronlar, senelerce vergi rekortmeni oluyor. "Vergilendirilmi kazan kutsaldr" denilerek, bu meslek de bylece kutsallatrlm oluyor. Sadece eski btl dinlerin tarihteki unvn deil, kutsal fhielik. irk ve haram cephesinde yeni bir ey yok; eski chiliyye hereyiyle modern kimlikle sanatn(!) icr ediyor.

Dallet/sapklk ne kadar yaygn hale gelirse gelsin, mslman balayan ey zaman ve zemin, dzen ve evre deil, Rabbinin hkmleridir, Peygamberinin tavsiyeleridir. Mslmann ls Kur'an ve Snnettir. zellikle genler, bu l zere hareket ederse, geici zevklerin peinden komak yerine, ebed zevklerin tlibi olursa, hayatlar bir anlam kazanacaktr. Bu syede mslmann iffet ve nmusuyla, haysiyet ve erefiyle, huzur ve sadet ierisinde yaamas mmkn olur.

Gnmzde mslman genler iin en byk tehlikelerden biri, zinya dme riskidir. Zira ortam buna ok msittir. Bu sebeple bu tehlikeden kurtulmann en gzel yolu ve aresi de, bu ortamlar terk etmek ve zinya gtren yollara girmemektir. Zten Yce Rabbimiz Kur'n- Kerim'de "Zinya yaklamayn. Zira o bir hayszlktr ve ok kt bir yoldur" (17/sr, 32) buyuruyor. yet, "zin yapmayn" demiyor da, "zinya yaklamayn!" buyuruyor. yle ya, artlar olutuktan sonra, btn yasaklar, engeller alp bir kadn ve bir erkek, kimsenin olmad uygun bir yerde, ba baa kalnca, elbette ki, zindan kaabilmek, bu azgn nefse (hevya) sz geirebilmek ok zor olacaktr. Herkes Yusuf (a.s.) deil ki... Nitekim Yusuf (a.s.) bile C enb- Hakk'n yardmyla zindan kurtulmutur. Kur'an'da bu durum yle anlatlyor: "Andolsun ki kadn ona meyletti. Eer Rabbinin burhnn grmeseydi o da kadna meyledecekti." (12/Yusuf, 24). buraya kadar geldikten, zinya yaklatrc haramlara meylettikten sonra, zin kanlmaz olur. Bu sebeple slm'da zindan nce, zinya gtren yollar haram klnmtr.

"M'min erkeklere syle; gzlerini (haram baklardan) saknsnlar. M'min kadnlara da de ki; (hell olmayan baklardan) gzlerini saknsnlar. ffet ve nmuslarn korusunlar." (24/Nr, 30-31). slm, ie harama bakmay yasaklamaktan balyor. Erkek olsun, kadn olsun gzleri haram baklardan sakndryor. Hi kimse "gz benim deil mi canm!? ster bakarm, ister yumarm, kime ne?" diyemez. O gz ve dier organlar bizlere emnet olarak veren Allah, bu emnetleri kendi arzumuz (hevmz) dorultusunda deil; O'nun rzs ynnde kullanmamz istiyor. Haram baklardan saknmak, Allah iin deil; bizim iin gerekli olduundan merhametli Rabbimiz bunlar bizim iin yasaklamtr. Aksi davranlarn hesabn soracan da bize bildiriyor: "Bilmediin bir eyin ardna dme, nk kulak, gz ve kalp bunlarn her biri, yaptndan sorumludur." (17/sr, 36)

Buhr ve Mslim'de rivyet edilen bir hadis-i erifte "Gzlerin zins, (harama) bakmaktr." (Buhr, stizn 12; Mslim, Kader 20) buyurulmutur. Harama bakmak; zinya gtren ilk admdr. Zinya sebebiyet verdii iin Peygamber Efendimiz (s.a.s.), bunu zin olarak ifde buyurmutur ki, bu abartl deerlendirme ile ktlklere giden yolun baklar ile adm atlmam olsun. Tabern'de geen bir hadis-i kudsde yle buyurulmaktadr: "(Baklmas haram olan eye) Bakmak, blisin oklarndan bir oktur. Kim Benim korkumdan dolay onu terk ederse, yerine kalbinde tatll duyaca bir iman/ibdet veririm." (bn Kesir, Tefsr, 3/282). Demek ki, harama bakmakla, eytann oklarna hedef tahtas oluyor bir insan. Havalar biraz snmasn, nice bayan denildiinde boyan anlayan, sayn denilince soyun anlayan, toplumda kiiliiyle deil de diiliiyle grlmek isteyen kzlar, kadnlar ak yerleri kapal yerlerinden daha ok ekilde sokaa dklyorlar. Sahil kenarlar ve plajlarn daha fec olduunu bilmeyen yok. stszler, altszlar, yzszler, arszlar... Kasap vitrininde dizilen koyun ve sr butlar gibi tehircilikler... "Btn bunlara ramen gz haramdan sakndrmak mmkn m?" diyenler olacaktr. Gerekten zor olsa da imknsz deildir, elbette mmkndr. Zira Rabbimiz bize imknsz bir eyi emretmez. O zerre kadar zulmetmez, her ahs, ancak gcnn yettii lde mkellef klar (2/Bakara, 286). Eer lh bir emri yerine getirmek ya da yasaktan kanmak zor ise, hi phesiz kazanc da o oranda fazla olacaktr. mmetin fesd zamannda snnete sarlana (bin) ehid sevab verilmesi de bunu gsterir. C addelerde yry konusunda da snnete sarlrsak, gz korumak ok kolaylaacaktr. Raslullah, ashbn kendisine zor yetiecei ekilde hzl yrrd. Sadece yryecei alana, nne bakarak yrrd. Yrrken kafasn herhangi bir tarafa evirmez, bir yere bakacak olursa, tmyle o tarafa dnerek bakard. O her vesile ile zikreder, Allah hatrndan karmazd. Bu ekilde yryerek snnete sarlrsak, gnlmz Allah hatrlar, dilimiz Allah zikreder ve Raslullah gibi yrr ve gereksiz yere cadde ve sokaklarda gezmeye kalkmaz isek, sorunun ou hallolmu olacaktr. icab bir yere gitmeye kalktmzda yrmek iin kalabalk cadde ve pazarlar deil, haramlarn fazla olmad sokaklar tercih edersek iimiz kolaylaacaktr. Btn bunlarn yannda elbette ki gzmze ve gnlmze hkim olmaya alacaz, zaman zaman haramlarla imtihan olacaz, bu imtihanlarda en az bir niversite snavnda olann gayretini gsterirsek baar kendiliinden gelecektir. Allah, kendi yolunda gayret sarfeden, haramlara kar hevsna kar mcdele edenlere yardm edecektir.

-g icab arya ktmzda, gz istemeyerek de olsa harama taklabilir, gayr- ihtiyr bir haram grebilir. Byle bir durum iin, anszn gze taklan bakmaktan sorulduunda, Peygamberimiz buyurdu ki: Gzn derhal evir! (Mslim, db 45, h. no: 2159; Eb Dvud, Nikh 44; Tirmiz, Edeb 29); Bak baka ekleme. Birincisi senin iin (vebal yoktur, ama) ikincisi aleyhinedir. (Tirmiz, Edeb 28, Eb Dvud, Nikh 44). Kurtub, der ki: Birinci baka mni olmak genellikle mmkn deildir. Kiinin kendi isteiyle olmayaca gibi, bundan sorumlu da deildir. Demek ki, ilk bak gzn hakkdr, bunda bir gnah yoktur. Ama gz harama iliir ilimez derhal gz ondan evirmek gerekmektedir. lk bak demek, uzun uzun bakmak deil; ilk an demektir. Yanllkla harama deer demez gz hemen evirmektir. Allaha ve hiret gnne imanmzdan g alarak gstereceimiz korunma gayretiyle gzlerimize hkim olabiliriz. nk biz ihlsl ve gayretli olursak Rabbimiz bize yardm ederek bizi glendirecektir. Gzden gnle yol vardr. Gz, kalbin da alan penceresidir. Kedinin ciere bakt gibi gz harama bakan insann ihls, takvs byk apta zarar grecektir. Gz kanalyla gnle giren mikroplarn telfisi, bu lmcl mnev yaralarn tedvsi hi de kolay olmayacaktr.

Bazlar da gzele bakmak sevap diyerek, utanmadan yar plak bedenleri seyrediyor. Bu ifde, haramlara bakmak iin kullanlrsa, insann imann zedeler. Harama sevap demek insan iman dairesinden karabilir. Allahn yasaklayp haram kld bir eye gzel ve sevap demek, ne irkin bir ifdedir! bret almak iin bir eye baklacaksa, gerekten gzel olan, tavsiye edilen yerlere ve tavsiye edilen ekilde baklmas gerekmektedir: (nsanlar) Devenin nasl yaratldna, gn nasl ykseltildiine, dalarn nasl dikildiine, yeryznn nasl yayldna bir bakmazlar m? (88/iye, 17-20) (9)

Bat, seks hrriyeti, bir baka ifadeyle cinsel zgrlk ile ortaya kan cidd anormalliklere zm bulamamann strabn yayor. ile hayat, Batda tarihe karmak zere, Erkekler ve kzlar, evlilik sorumluluu ve grevlerinin altna girmektense, evlilik d beraberlik ve yaam srdrmenin hafiflii iinde tatmin aramakta. ehvetin doyma hissini temsil eden bir midesi olmad iin, akla gelmedik deiiklikler ve tatmin iin farkllk peinde koturan nefis/hev, sahibini perian ediyor. Homoseksel evliliklere izin veren otoriteler, kiliseler ortaya kt. Uyuturucu ve fuhu ile kriminal sular arasnda scak ve yakn bir iliki szkonusu. Birlemi Milletler, AIDSin Bat Avrupada yeniden yaylmaya baladn, Dou Avrupa ve Orta Asyada da byk trmana getiini 2004 ylnda, hl duymak istemeyenlere olanca yksek sesle haykryor. HIV salgnnn en hzl gelitii yerler olan Dou Avrupa ve Orta Asyada, 1998de 30.000 olan kaytl HIV taycs says, 2003 ylnda tam bir buuk milyona ykseldi. Sadece kendileri iin deil, ileler ve sosyal evresi iin de cidd bir tehdit oluturan hastalk, en ok gayri mer iliki, yani fuhu yoluyla geiyor ve kan rnleri yoluyla msum insanlar da tehdit edebiliyor. Bu iin tedvisi iin halk, devletler ve sigorta irketleri olaanst byk paralar demek zorunda kalyor. Hastalar, ileleri ve arkada evresi iin uzun sren acl gnler yaanmasna sebep oluyor. Fuhu ve uyuturucunun nne geilmediinde modern Sodom-Gomoreler ortaya kacak, bu snr tanmayan cinsel zgrlk, toplumlarn feci ekilde intihar olacaktr. Sigara ile balayp bira, alkoll iki, uyuturucu ve fuhu eklinde gelien ve hrszlk, cinyet gibi her eit ktle ortam hazrlayan bataklktan kultulmak iin slm deerlerin hkim klnmasndan, fuha dur diyemeyen beer dzenlerden kurtulmaktan baka are yok. Bu temel zme kadar, en azndan ilelere ok i dmekte, slm esaslara gre kurulacak ilenin glendirilmesi ve okul haline dnmesi gerekmektedir. Allah korkusu olmayan insann kendini, evresini ve iinde yaad toplumu helke ve her eit felkete atmas zgrlk olamaz, olmamaldr. Bu, reterek veya baka yolla ele geirerek sahip olduu bombalar evresindeki insanlara rasgele atp bombalama zgrlnden daha hafif bir su deildir. ocuklar, ile yaps iinde slm terbiyeden gemeli ve iinde yaayaca toplumun her eit pisliklerine direnebilecek, onlarla mcdele edebilecek bilin alanmaldr.

Kapitalizm eklinde kendini gsteren modern chiliyye dzeni, kadn cinselliiyle uzaktan yakndan hi ilgisi olmayan szgelimi araba tekerleinin reklmlarna bile kadn bacan yerletirmekten ekinmemektedir. Kadna sadece cinsel obje gzyle baklma sonucunu douran yaklam, Bat kaynakl her eit faliyette gze arpmaktadr. Spordan ticarete, modadan elenceye, i ve eitim hayatndan tatile, basndan televizyona, mzikten deiik sanat anlayna... kadar her eyde kadn cinsellii ne kartlarak kadn smrmekten ve erkekleri tahrik ederek toplumu ifsad etmekten geri durmamaktadr. Zin ve fuhu sektr denilince sadece genelevler ya da sosyetenin tercih ettii lks randevu evleri akla gelmesin. Bavul ticareti klfyla i yapan Nataa'lar, nice oteller, turistik yerler, plajlar ve akla gelebilecek hemen her ey bu sektre let edilebiliyor. Arkadalk ve sevgili adyla nikhsz birliktelikler, metres hayat, kmalar, mstehcen filmler, pornografik dergiler, internet zerinden kadn pazarlamalar, telekzlar, televole kltr, gece klpleri, akla gelebilecek seksle ilgili her eyi pazarlayan sex-shoplar, zengin kadnlara hizmet veren jigolo denilen erkek fhieler, travestiler, transsekseller, ecinseller, mankenler, sanat anlay, uyuturucu kullanm gibi konular dnldnde fuhu fitnesinin boyutu deerlendirilebilir. Btn bunlar zgrlk adna dzen ve evreden tavr yerine destek alrken, kar kanlar sulanabilmekte. Mehur tbirle itler salverilmekte, talar ise balanmakta. Baklp seyredilecek yerleri okunacak yerlerinden daha ok olan boyal basnn slm'a, tesettre her frsatta saldrmasnn arkasnda, bu fuhu sektrne dayal kirli para ve karlar szkonusudur. Kadn en byk ticaret ve kullanm eyas gren anlay, kendine dman olarak tek zinde gcn slm olduunu bildii iin slm olan en kk bir faliyete tahamml gsteremiyor. Barts dmanlnn arkasnda da bu karc zihniyetin olduunda hibir phe yoktur.

Dizi filmlerde, pembe dizilerde, sinema filmlerinde cinsellik ve gayr- mer ilikiler, ahlksz bir hayat alabildiine normalletirilir ve hatta zendirilir. Btl Bat zihniyeti, homoseksellere, "gay" ve "travesti"lere verdii hak ve zgrln onda birini bartsne niye vermiyor, anlamak zor deildir.

Vahye dayal gerek ilimden uzaklatrlm, tefekkr nedir bilmez hale getirilmi, Kuran okuyup anlamay ve ona gre yaamay tek kar yol olarak dnemeyen, iman alnarak ibdet zevkinden mahrum braklm, ksacas adalatrlm insann u veya bu oranda cinselliinin ya da cins isteinin istismrna ynelik kapitalist tuzaklara kaplmamas imknsz gibi bir eydir. Bunlara ahlk nasihatlerin pek bir fayda verecei dnlmemelidir. man olmadan ahlkn da olmayacan, gerek ahlkn Kuran yaamak olduunu bu evre ve dzen kurbanlarna anlatmak, inandrmak, benimsetmekten baka kar yol gzkmyor. Tevhid anlamda gerek bir iman olmadan insann ahlkl, nmuslu ve erefli olmas da mmkn deildir. nk izzet; ancak Allahn, Raslnn ve mminlerindir (63/Mnfkun, 8). Seks manya haline gelmi erkeklerden ok, onlarn hanmlar ve ocuklar acnacak durumdadr. Nice aile yuvas var ki, iinde kymetler kopuyor. Zin yapan, fuhu evlerine giden, turistik beldelerde bitli turistlerle yatanlarn yarsndan ok fazlasnn evli insanlar olduu belirtilir. Tertemiz deilse bile en azndan kocas gibi fhie olmayan, az-ok nmuslu ev kadnlar, uykusuz gecelerde kocalarnn yolunu beklerken, kocalar kim bilir kimlerin yannda neler aryor? Byle ailelerin ocuklar da potansiyel sulu ve ahlksz aday olarak yetiiyor. Kim, bu seks manyana dnm, zinkr sarho adamlarn evli ama dul karlarna ve babal ama yetim ocuklarna el uzatacak? slma dman Bat hayatnn hibir suu olmasa bu sular yeter de artar. slm Devleti ve slm deiim ve dnm olmadan bu bataklk kurutulamaz. slm iman ve yalnz Rabbe kulluk olmadan insann dnyada da hirette de durumu hsrndr. Kurtulu, Allahn dininde, Onun Kitabna uygun hayatta, Allahn indirdiklerinin tatbik edilmesindedir.

Her eit arlk ve azgnlk, fah ve fuhu insan Allah'a ibdetten alkoyduu gibi; namaz da insan her eit ktlkten, fah ve fuhutan alkoyar (29/Ankebt, 45). Biri varsa, tekine yer yoktur. Ya Allah'a kulluk, ya hevya kulluk.

Kadnn Fitne ve Fesat Unsuru Olmas Ya da Byle Alglanmas

Kadnn toplumdaki konumunu ve hareket alannn kstlama ynnde bir gereke olarak fitne, kadn evden ktnda, bata cinsel gnahlar olmak zere erkek ve kadnn gnaha dmeleri ve din hayatlarnn bozulmas ihtimali olarak tanmlanmaktadr. inde yaanlan zamann fitne zaman olduu, bu yzden mslman kadnn evinden ok zarr durumlar dnda kmamas gerektii gr, kadnn slma hizmetini, cihadn, insan etkinliklerini eviyle snrlandrr. Ancak, slm ve insan haklarn; tebli, cihad, ilim renme ve retme, doruyu bildirip yanltan sakndrma gibi hak ve sorumluluklarn, sistimal edilebilecei gerekesiyle ve snrsz bir zaman iin kaytsz artsz yrrlkten kaldrlmasn veya yasaklanmasn kabullenmek mmkn deildir ve zaten hayatta bu yaklamn somut, kalc karln bulmak zordur. Kadnn din adna, sosyal felket ve zararlardan korunmas adna veya toplumun salh iin toplum hayatndan yaltlmas sretiyle salt eve ve ev ilerine uygun bir kiilie brndrlmesi; giderek onun Kurann muhtap ald sorumlu, akleden, dnen, duyarllklar krelmemi kul olmaktan

uzaklatracaktr. Bu tr kstlamalarn, kiide hayata gerek anlamda ve dolaysz katlm imknlarn yok edecei ve psikolojik rahatszlklara sebebiyet verecei de byk ihtimal dahilindedir.

te yandan, toplumda fesad kmas muhtemelse, Kuran buyruklar gz nnde tutularak bu konuda kadn kadar erkein de sorumlu tutulmas ve hasssiyet gstermesi beklenmelidir. Fesda yol amak elbette her iki kesim iin de haramdr. Kadn eytann adr eklinde, Hristiyan meczuplarnn sylemlerini, sriliyyat hatrlatan ifdelerin ne denli slm olduu, Kuran ifdelere bavurularak anlalabilir. Szgelimi, yeryznde gezerek gemi kavimlerin braktklarndan ibret almas istenenler, yalnzca Allahn erkek kullar deillerdir. Ayrca Kuranda kadnn varl erkek iin, erkein varl da kadn iin bir iyilik ve hayr unsuru olarak nitelenmektedir.

Fitneye yol aaca varsaylan kadn btn mrn drt duvar arasnda geirse bile, gnah ilemesi ihtimaline kar ruhbanla, inzivya bavurma eilimlerini hatrlatan bu nlem, hele ki iletiimin, telekomnikasyonun gnmzde ulat boyutlar dnlnce, fitne sorununun zm iin asla yeterli olmayacaktr (Gerekte gnmzde televizyon ve video, C D player, insanlar eve balayan ve kapatan; ancak, seyredilen programlarn genel niteliiyle uyutma ve suskunlatrma aralar haline gelmilerdir). Hem, insanlk tarihi incelendiinde kadnlarn ya btnyle toplumdan tecrit edildii veya istismra ve yozlamaya msit bir tarzda topluma katld durumlarda zellikle cinsel kaynakl fitnenin daha kolay ve msit yaylma zemini bulduu anlalmaktadr. Sultanlarn haremleri, derebeylerin atolar ve ruhbanlarn manastrlar yzyllarca, dounun ve batnn btn entrika ykl yklerinde okunabilecei zere, drt duvar arasnda cinsel ahlkn ille de gvencede olamayacann ibret verici rnekleri olmulardr.

Hem tesettr de zten kadnn fitneye yol amadan topluma katlmasn salayan bir yol, bir slp deil midir? Ve tesettr de, gzleri saknma ykmll de, sadece kadnlar iin deil; erkekler iin de vardr. Yalnz kadnlar deil; erkekler de, toplum iinde veya tek bana, drt duvar arasnda ya da sokakta, insan faliyetlerini srdrebilmek, Allaha ve insanla kar devlerini yerine getirebilmek, kendi kendine yeterlilie sahip olabilmek iin dikkatli hareket edebilmelidir. Fitne ihtimaline kar yaptrmlar, bir insan cinsinin insanlk durumunu ezip geecek boyutlara uzatlmamaldr. Zaten Kuran, insanlarn nefislerini dzelterek fitneden kanmalar iin lleri ve yaptrmlar belirlemitir. Kadnda slm rt, cinsel zelliine bal olarak toplum iine gereince kabiliinin ls olmutur. Ve zaten rtnn varl, kadnn toplum iindeki varlyla tanmn bulmaktadr. Bir baka ifdeyle, rt olgusu zaten znde toplumsal olanla ilgilidir.

Geri sriliyyat kkenli olduundan kuku duyulamayacak kimi menkbelerde ne kadar rtl olursa olsun, toplumun selmeti ve kendisinin de hayrna olaca zere kadnn sokaa kmaktan kandrlmas; mmkn olduunca da en i odalara kapatlmas tlenir. Hicap ve iffet gibi erdemler kadn iin, varln mmkn olduunca kamufle edile, unutturula e anlaml tutulur. Ve yle olur ki, olaan ifdeli sesiyle yabanc bir erkein duyabilecei ortamda meramn anlat bile, fitneye yol aaca endiesiyle haramdan saylr. Bu konuda ilgin bir rnek, benzeri bir yaklamla, bakalarnn yannda erkein hanmna adyla hitap etmesinin gnah saylmas, baz dn dvetiyelerine fitneye sebep olmasn diye evlenecek kzn adnn yazlmaydr.

Geri ok zaman kimi mslman kadnlar da, tarihsel ve toplumsal artlarn kendilerini mahkm kld geri planda bu edilgenletirilmi kadn kimliini iffetli ve takvl slm kadn olma adna harretle savunmulardr. Kukusuz bunun en ok grlen nedenlerinden biri, slm duyarllktr; dinin emirlerine sorgulamadan teslim olmaya sevkeden iman dncesidir. Oysa iman, sosyal grevler unutulup sadece bireysel bir endie halini aldnda yeryzndeki harekete geirici ve itici tarihsel mesaj son bulur. Ancak, bu kabulleri hazrlayan daha nemli bir nedenin kadnlardaki bilgi, bilin yetersizlii ve renip aratrma imknlarnn ktl olduu da bir gerektir. (10)

79 Devriminin lideri, bu konuyla ilgili unlar syler: Kadnlar slm toplumunda zgrdrler ve topluma katlmalar nlenemez. nlenmesi gereken ey ahlk fesattr; bu hususta da hem erkek, hem kadn ayn mumeleye tbi tutulurlar. Fesad, her iki kesime de haramdr ve slm nizamnda kadn, erkein sahip olduu tahsil hakk, alma hakk, mlkiyet hakk gibi tm haklara sahiptir. Erkek hangi haklara sahipse kadn da onlara sahiptir. Ama, kimi iler vardr ki, fesda srklemesi ihtimalinden dolay erkee haramdr. Ayn ekilde kimi iler de vardr ki fesda srkledii iin kadnlara haramdr. slm erkek ve kadnn insan yapsn muhfaza etmek ve kadnn oyuncak haline gelmemesini salamak istemitir. (11)

Btn bunlarn yannda, kadnn diiliiyle deil; kiiliiyle toplumda yer etmesi, erkekleri tahrik edecek veya onlarn dikkatlerini zerine ekecek kyafet, davran ve tavrlarda bulunmamas gereklidir. Baz mslman kadn ve kzlarn gayri mslim bayanlardan toplum iinde sadece bartsyle ayrld, onun dnda davran ve hatta giysi ynyle pek farkl olmadklar grlen bir vkadr. uh kahkahalar, yabanc erkekle samimi tavrlar, ar serbest hareketler, mslman bir hanma yakmayacak basitlikler iinde toplum iine ktklar giderek oka grlen bir kimliksizlik ya da ok kimlilik problemidir. Bu davranlarn hem kendilerini klttkleri, hem rtl bayanlar hakknda yanl ve kastl yargda bulunanlara koz verdikleri ve hem de dini yanl tanttklar ynyle fitneye sebep olan eyrek tesettrl bayanlar da yok deildir. Ama, bunu toplumdaki tm mslman bayanlara mil klmak veya byle davrananlar yznden dierlerini de toplumdan uzaklatrmak doru olmasa gerektir.

Toplumsal Hayatta Mslman Kadn

Toplumsallama, insann iinde yaad topluma bir eyler katabilmesi, sunabilmesi; ya da kendisini gelitirmek iin topluma alabilmesi ynnde srekli gelien bir harekettir. nsan, iinde yaad toplumun kendisinden bekledii ilkeleri ve deer yarglarn benimseyebilir ve kendi inand deer yarglarn topluma anlatmay ve benimsetmeyi dileyebilir. Hatta, kimi zaman bu durum, mslmanlarn doruyu bildirip yanltan sakndrma ve tebli devlerinde olduu gibi dilemeyi aarak bir grev haline geline gelir. Bu durumda toplumsallama, bireyin inan ve nerilerini iinde yaad toplumun anlayabilecei uygun dille ifde edebilme sreci de demektir. Szgelimi bir mslmann iinde yaad topluma slm dinini anlatmay dileyii, o toplumun ayrt edici zelliklerini iyi bilmesine ihtiya duyar. Gayri slm veya slm, slmn bilindii veya bilinmedii toplumlarda nasl davranmak, nelere dikkat etmek gerekiyor; mslman bireyin toplumsallamas sorunu, bu sorularn cevabna da ihtiya duyar.

Diyebiliriz ki toplumsal bir kiilik her durumda, zamannn ounu toplumun, toplumsal faliyetlerin iinde geiren bir kiilik demek deildir. Yine, zamannn ounu evinde veya kapal bir meknda geirmesi, her zaman bireyin toplumsallaamad ve toplum d kald, anti-sosyal olduu anlamna gelmez. Toplumsallama vgs etrafnda yanl tanmlar ve rol beklentileri, toplumlar ve bireyleri mustarip eden problemlerin belli bal nedenlerinden biri saylabilir.

rnein, modernleme hedefi yolundaki yaadmz lkede kadnlarn toplumsallamas, onlarn zamanlarnn ounu ev dnda bir ite veya bir dernekte/vakfta ya da popler gazetelerin cemiyet haberlerine, magazin sayfalarna konu olan salon faliyetlerinde geirmesi eklinde anlalmtr. Ev kadnlnn aksaklk, anneliin deersiz bir yatrm sayld bir dzenekte kadnlar sosyal olmak, sosyal kiilik kazanmak adna, nereye ve niin gitmek zere olursa olsun, annelii artran ev ortamndan uzaklama abasna dmlerdir. Oysa, gemi alarda toplumun hayrna denilerek btnyle evlerine kapatlp toplum hayatndan soyutlanmalar gibi; modern a diye adlandrlan zamanmzda da toplumun hayrna denilip btnyle evlerinden kopmalar da, onlar ftratlarna yabanclatrarak veya ftratlaryla savamaya sevkederek mutsuz klmtr.

slm retide kadnn toplumsal kiiliini gelitirip koruma haklar teminat altna alnmtr. Kurn- Kerim, hibir cinsel ayrm kayd koymadan, toplumsallama srecinin insan ftratna yerletirildiini ve yaratlnda zten varolduunu bildirir. Ey insanlar, Biz sizi bir erkek ve bir diiden yarattk ve birbirinizi tanmanz, birbirinizle tanmanz iin sizi belere ve kablelere ayrdk. Allah katnda en stn olannz, takvca en stn olannzdr. (49/Hucurt, 13). Bu yet-i kerimede,

insanlarn birbirleriyle canl ilikilerini tevik eden bir ileyi tlenmektedir. Renk, dil ve fiziksel zelliklerin farkll, bir aalama vesilesi deil; zenginlik vesilesidir. Farkllklar, insanlarn birbirlerini tanmalarn tevik eder; kendinde olanla dierlerine katkda bulunmaya sevkeder. Bylece fiziksel farkllklar ve tanma eylemi, toplumsal hayat olumlu anlamda motive edebilir. Doruyu emredip yanltan sakndrma devi, insann kendisinden olduu kadar toplumdan da sorumluluklar somutlarken; kadn olsun erkek olsun btn insanlara (mminlere), bulunduklar artlarn elverdiince slma hizmet etmelerinin gerei duyurulur. Dini sevdirmek, gzelletirmek ve kolaylatrmak, teblici mminlerin dikkat etmesi gereken ilkelerdir. Mminlerin birbirlerini sevmesi ise, imanla balantldr: man etmedike cennete giremezsiniz. Birbirinizi sevmedike de gerek anlamyla iman etmi olamazsnz. (Mslim)

Kadnn toplumsal konumu insanlk tarihi boyunca belirgin durum ortaya koymutur: Baz dnem ve deerlendirmeler asndan kadn, sadece ev iinde ve evocuk-e geninde gerekli bir varlktr. Kimi dnemlerde ise, toplum iinde insan yetenekleriyle deil de cinsel zellii itibaryla n plana karlan, annelik zellii gzard edilerek salt cinselliiyle, (cinselliini sunabiliiyle) kabul gren bir varlk saylmtr. nc durumda, toplumsallamay talep eden kadn cinsel kimliine (ftratna) yabanclamad ve cinsellii istismar edilemeyen bir kiilik konumu kazanmaktadr. Bu toplumsal konumdan ikisi kadn deersizletiren ve mutsuz eden sonular vermiken; orta yolun tutulduu son konum, ona saygn bir insan hviyet/kiilik kazandrmtr.

te yandan, ilk yaklamda kadn neredeyse, ev ortamlarn tamamlayan bir eya telkki edilmitir. Bu durumda kadnn insan yetenekleri krelmekte, irdesi yok saylmakta; bunlarla birlikte sorumlu bir kul olarak Allah yolunda rifne almalar yapabilme yollar bile tkanmaktadr. Bu konumda kadn kendi adna ve bakalar adna fikir yrtebilecek; ilenin problemleri iin istire edilecek biri de deildir. Srekli evin iinde bulunduu ve evresi snrl olduundan, kendisine dardan herhangi bir etkinin eriemedii hesap edildiinden; evin erkei iin, ile iin deerli ve saygn telkki olunur.

Ancak, ona atfedilen bu saygnlk ve deer, bilincinin dnda gelien bir eydir. Bu anlamda kadn elmas ve prlanta gibi mcevher cinsinden bir eya mesbesindedir. Kendi bana hareket edebilme ve katlm gcne sahip deildir. Toplumla ve dnyayla ilikilerinde (toplumsallama durumunda) nce babas, sonra kocas araclyla gelen bir dolayllkla evrilmitir. Diyebiliriz ki, ataerkil (eril) nitelikli uzun tarih dnemler boyunca ve ok yakn zamanlara kadar kadnn varolu durumu, aa yukar byle bir erevede ekillenmitir.

Kimi tarih dnemlerde ise kadnn topluma katlm veya zgr olmak adna ftr zelliklerini gzard ederek anne ve e sorumluluklarndan uzaklat grlr. Nedenleri ve sonularyla gnmzde de izlendii zere bu durumda kadn genellikle, bireysel ve toplumsal kiiliine kavuma adna, tpk eski yzyllarn kle pazarlarnda (agoralarda) veya saraylarn haremlerinde izlendii gibi; podyumlarda, vitrinlerde ve reklam panolarnda salt cinsel bir imajla ne karlarak, cinselliiyle pazara srlerek kiiliksizletirilmitir. Bu, insan haklarndan ve kadn haklarndan olduka ok sz edilen bir dnemde ve moda, sanat, cinsel zgrlk gibi ssl klflarla gerekletirilen bir kiiliksizletirme srecidir.

Avrupada kadn haklar hareketlerini de iine alan insan haklar alanndaki giriimlerin, slm retinin hayata geirilen ilkelerinden rnek ve ilham ald sylenebilir. Bununla birlikte, neredeyse yirminci yzyln ikinci yarsna kadar, mslmanlarn tarihinde yalnzca slmn ilk yayl dneminde kadnlar siyas, asker ve kltrel alardan toplumlarnda etkin roller stlenebilmilerdir. Sonra bu roller giderek zayflamaya balam; kadnn sokaa kmasnn fitneyi dvet, toplumu ifsad edecei; kadnlarn eytann a olduklar eklindeki kanaatin yaylmasyla da giderek anlmaz olmutur. Bu kt kanaat, ylesine dinden bilinmitir ki, gnmzde de mslmanlar arasnda kadnn toplum iindeki rol, slm harekete katlm etrafndaki tartma ve yaklamlar, Asr- Sadetten gnmze eitlenerek gelen kadn ve fitne arasnda irtibat kuran iddi ve kabullerden bamsz olamamaktadr. (12)

Buhr ve Mslimin Sahihlerinde erkein bulunduu ortamlarda kadnn sosyal hayata katlmn onaylayan yzden fazla hadis vardr. Bu sahih hadis-i eriflerden aka anlaldna gre Peygamberimizin devrinde;

Mslman kadn, Raslullahn mescidinde cemaate katlr, yats ve sabah namaz klard.

Mslman kadn, C uma namazna gider ve Raslullahn dilinden Kaf sresini ezberlerdi.

Mslman kadn, ksuf namazna katlr, uzun sre Raslullah ile beraber olurdu.

Mslman kadn, Ramazann son on gnnde Raslullahn mescidinde itikfa girerdi.

Mslman kadn, mescidde itikfta bulunan kocasn ziyret ederdi.

Mslman kadn, Raslullahn mezzini tarafndan duyurulan arya icbet edip mescidde yaplan genel toplantya katlrd.

Mslman kadn, erkekler mescidde kadnlardan daha fazla olduundan, kadnlar iin zel eitim yaplmasn istemitir.

Mslman kadn, bizzat Raslullaha giderek zel ve genel konularda Ona soru sorard.

Mslman kadn, erkeklere iyilii emreder, onlar ktlklerden sakndrrd.

Mslman kadn, Raslullahla beraber ziyfetlere katlr ve onlara da yemek ikram edilirdi.

Mslman kadn, kocasyla beraber gelen misfirin sofrasna oturup akam yemei yerdi.

Mslman kadn, dn yemeinde erkek misfirlere hizmet eder ve Raslullaha gzel iecekler ikram ederdi.

Mslman kadn, evini ilk muhcir mslmanlara amtr.

Mslman kadn, Raslullahla beraber savalara katlr, su datr, yarallar tedvi eder, l ve yarallar Medineye tard.

Mslman kadn, mesel mm Haram, ilk deniz savalarnda ehid olmas iin Raslullahn du etmesini ister, Raslullah da onun iin du ederdi.

Mslman kadn, Raslullahla beraber bayram namazn klar, Raslullah bayram hutbesinden sonra zellikle kadnlara t verirdi.

Raslullah, mslman kadna, -gen olsun, kk olsun, rtl olduktan sonra farketmez- bayram namazna gelmelerini emreder; iyilie, mslmanlara du etmeye arrd.

Raslullah, mslman kadna, -isterse hayzl olsun- bayram gn namazgha gelmelerini, cemaatle beraber du etmelerini emretmitir.

Kadnlarn sosyal hayata katlmyla ilgili Kuran, snnet ve asr- sadetteki uygulamalardan yola karak slmn ilkelerini u maddeler halinde zetleyebiliriz:

a- Evde, perde arkasnda durmak, yalnzca Raslullahn hanmlarna mahsustu. ...Peygamberin hanmlarndan bir ey istediiniz zaman perde arkasndan isteyin... (33/Ahzb, 53). Dier sahbe hanmlar bu konuda mminlerin annelerine uyma gerei duymamlardr.

b- Asr- sadetteki kadnlar, sosyal hayata itirak eder, zel ve genel birok konularda erkeklerle karlkl mnsebetler kurarlard. Ama, aktif yeni hayatn ihtiyalarna cevap vermek ve kadn-erkek mslmanlarn ilerini kolaylatrmaktr.

c- slm, kadna bu katlm salarken, yce ahlk kurallarndan baka bir eyle snrlandrmamtr. Zaten bu kurallar da her durumda korunmu ve ortadan kaldrlmas mmkn olmayan kurallardr.

d- Rislet anda mslman kadn, ihtiyaca ve hayat artlarna gre toplumsal faliyetlere, siyaset ve meslek almalara katlmtr. Toplumsal faliyet alannda; mslman kadn pek ok hizmet vermitir; kltr ve eitim, birr/iyilik ve toplumsal hizmet vb. konularnda kadn erkekten geri kalmamtr. Mslman kadn, siyas ileyie, statkonun ve toplumun btl inancna kar kabiliyordu. Bu uurda zorluklarla ve ikenceyle karlanca inanc uruna hicret edebiliyordu. Ayrca mslman kadn, baz siys istirelere katlabiliyor, kimi zaman da siys muhlefete itirak edebiliyordu. Meslek alanda ise; hemirelik, temizlik ve ev ileri gibi sahalarda alyordu. Bu almalar iki eyi gerekletirmesine yardmc oluyordu: 1) Fakirlik ve gszlk durumunda kendisine ve ilesine temiz bir hayat sunmak, 2) Kazandn tasadduk edip Allah yolunda harcayarak kendisine yce bir konum ve fazlet kazandrmak.

e- Aktif siys, sosyal ve meslek sahalardaki katlm, amzda yeni sosyal oluumlar zorunlu klyorsa, eriatn ilke ve kurallar bu oluumlar daha cidd deerlendirmektedir. Her ada bu ihtiyalara din cevap vermektedir.

f- Toplumsal hayata katlmn en nemli sonucu kadnn anlaynn gelimesi ve en stn olgunluk dzeyine ulaarak pek ok faydal iler yapmasna imkn tanmasdr. (13)

Mslman Kadnn Toplumsal Hayata Katlma db

Kadnn toplumsal hayata katlmasnn ve bunun gerei olarak erkeklerle grmesinin slm dbn, Kuran ve Snnet belirlemitir. Din, dbn, terbiyenin zirvesidir. O edepleri, ahlk ve nmusu korur, iyi ve faydal hayatn akn durdurmaz, mnkerden uzaklatrr, iyi ve gzele yneltir, kt eilimleri terbiye eder, kadn ve erkei eit olarak huzura kavuturur. Bylece farkl cinse kar kk drc, saygnl giderici, ar duygusal davranc hareketler olmaz. Gerek elbise, gerek konuma, gerekse baz zorluklara sebep olan hareketler konusunda olsun mslman hanmn, erkee oranla balar daha fazladr. Kadn bunlara, erkeklerle grmeyi zorunlu klan mer ihtiyalarn ve hayat maslahatlarn gerekletirmek iin tahamml eder. Bu tr ihtiya ve maslahatlar artarak grme de artabilir, ihtiya ve maslahatlar azalarak grme de azalabilir. riin/Kanun koyucunun izdii edepleri sunmadan nce o db gerekletirmeye yardm eden baz temel faktrleri balklar halinde hatrlatalm:

a- Terbiye ve ynlendirmeye nem verme, b- ffeti korumak iin erken evlenme, c- yi kontrol etmekle birlikte, kk yata belirli lde topluma katlma ve grmeyi kolaylatrma.

A- Kadn ve Erkek Arasndaki Mterek Edepler: 1) Grme ortamnn cidd olmas: Gzel (kukudan uzak bir biimde) sz syleyin. (33/Ahzb, 32). yet, konuma konusunun, mnkeri iermemesi, iyilik snrlar ierisinde olmas gerektiini iaret ediyor. Kadn ve erkekler arasndaki ciddiyet; gzel sz sylemedir. Oyun ve elence havas, gereksiz akalar, cvk kahkahalar, ar serbest tavrlar, kadns ive ve cilveler ise, mnkerdir ve nmahrem olan kadn-erkein karlkl grme ve ilikilerinde yasaktr. Thmet altnda bulunulacak, elence yerleri ve gayr-i slm ortamlar veya gayr-i cidd konu ve yaklamlar iinde olmamal. Baka insanlarn grdnde ahlk olarak yadrgayaca veya ahlksz baz eylerden phelenecei durumlardan uzak olunmaldr.

2) Gz evirme: Mmin erkeklere syle: Baklarn evirsinler, gzlerini (harama) dikmesinler, nmuslarn korusunlar. Bu, onlar iin daha temizdir. Bu, kendileri iin daha temiz bir davrantr. phesiz Allah, onlarn her yaptklarndan haberdardr. Mmin kadnlara da syle: Gzlerini (harama bakmaktan) korusunlar, baz baklarn evirsinler, nmuslarn korusunlar... (24/Nr, 30-31). Gz evirmenin anlam; fitne korkusu yznden uzun uzadya bakmaya engel olma, demektir. yette geen min -den- edt, tebz iindir; her bak deil, baklarn bazs yasaktr; fitneden korkulduu zaman kadna bakmann haram olduu hususunda ihtilf yoktur. Fitne durumunda gz ondan evirmek gerekir. yet, mutlak anlamda, yani ehvet duygusundan uzak olarak gz evirmenin gerektiini ifde etmez. Kadnn el ve yzne kt niyet ve phe olmakszn bakmak cizdir. ehvetle bakmaya gelince; elbisenin stnden bile ehvetle dnmek haramdr, kald ki ak yze bu ekilde bakmak! Baz limler de, yette baz baklarn evrilmesinin emredildiini, ancak kadnn yznn bunun dnda olduunu belirtirler.

Allah Tel, bir baka yette de yle buyurur: Allah, gzlerin hin bakn ve kalplerin gizlediini bilir. (40/Mmin, 19). C bir bin Abdullahdan: Raslullah (s.a.s.)a n baktan sordum. Bana: Bakn hemen evir! buyurdu. (Mslim, db 45, hadis no: 2159; Eb Dvud, Nikh 44; Tirmiz, Edeb 29). Breyde (r.a.) anlatyor: Raslullah (s.a.s.) Ali (r.a.)ye buyurdular ki: Ey Ali, bakna bak ekleme. Zira ilk bak sanadr, ama ikinci bak aleyhinedir. (Tirmiz, Edeb 28; Eb Dvud, Nikh 44). Hi phesiz Allah, demoluna yapt zindan payna deni yazmtr. Gzn zins bakmaktr, dilin zins konumaktr. Nefis arzular ve ehvet duyar. Tensl uzvu da bunu ya dorular ya da yalanlar. (Buhr, 14/305; Mslim, 8/52). Bu hadis, ehvetle bakmann haram olduu hususunda aktr. Bunun iin, nefis arzular ve ehvet duyar buyuruldu. Bunun anlam, ehvetsiz olduu zaman gnah deildir, demektir.

Raslullah (s.a.s.) Kurban gn Fadl bineinin arkasna bindirdi. Fadl, yakkl bir genti. Raslullah, insanlarn kendisine fetv sormalar iin durdu. Hesam kabilesinden gzel bir hanm gelerek Raslullaha fetv sormaya balad. Kzn gzellii Fadln houna giderek ona bakmaya balad. Bunun zerine Peygamber, Fadln enesine tutarak br tarafa evirdi ve gen kadnn yzne bakmasna engel oldu (Buhr, 13/245; Mslim, 4/101). Hfz bn Hacer diyor ki: bn Battal yle diyor: Hadiste fitneden korkulduu zaman yz evirme emri vardr. Bunun gereine gre, fitneden emin olunursa yasak deildir. Bunu Raslullahn Fadla yapt ey de te'kid ediyor. Fadl, houna giderek gen kza iyice baktnda Raslullah fitneden korkup onun yzn evirmitir. nk erkeklerin tabiatnda

kadnlara kar meyil vardr. (Fethul-Br, 13/245)

ie (r.a.)den: ... Bayram gn nden gelen insanlar, savalk (sava oyunlar cinsinden folklorik oyun) oynuyorlard. Raslullah (s.a.s.) bana: Bakmak ister misin? dedi. Ben de: Evet dedim. Beni arkasna alarak seyrettirdi... (Buhr, 2/95). Dolaysyla kadnn erkee -gsteri yapmakta, oyun oynamakta olsa bilebakmas cizdir. zet olarak; grmenin bir neticesi olarak, erkekler kadnlar, kadnlar da erkekleri grebilir. Birbirlerine makul ve mer ller iinde bakabilirler. Her iki taraf da, gzlerini harama bakmaktan sakndrdklar ve ehvetten uzak olduklar srece bunda bir saknca yoktur. Kurann ve Snnetin emretmedii pee, eer olmas gerekiyorsa, kadnlarn yznde deil; erkein gznde olmaldr.

3) Genel olarak tokalamaktan kanma: Allah, kadn ve erkek olarak gzleri harama bakmaktan evirmemizi emretmitir (24/Nr, 30, 31). nk harama bakma insan ehvete gtrr. Tokalama ise bakmaktan daha fazla insan ehvete gtrr. bn Mesud (r.a.)dan: Raslullah (s.a.s.)a bir adam gelerek bir kadn ptn ya da eliyle dokunduunu (onu okadn) syledi. Sanki balanmas iin gereken keffreti soruyordu. Bunun zerine u yet nzil oldu: Gndzn iki tarafnda (sabah, akam) ve geceye yakn saatlerde namaz kl; nk hasent/iyilikler, seyyit/ktlkleri giderir. Bu, ibret alanlara bir ttr. (11/Hd, 14) (Mslim, 8/102). Makul bin Yesrdan rivyetle Raslullah yle buyurdu: Sizden birinin bana demirden byk bir inenin batrlmas, kendisine hell olmayan bir kadna dokunmasndan daha hayrldr. (C mius-Sar, hadis no: 4921). Hz. ie (r.a.) Andolsun ki Raslullah kadnlardan beyat alrken kesinlikle elini bir kadna dokundurmad diyor (Buhr, 10/261; Mslim, 6/29).

Enes bin Mlikden: Raslullah (s.a.s.) mm Haram binti Milhann yanna giriyordu. O Raslullaha ikram ediyordu. mm Haram, Ubde bin Smitin nikh altndayd. Raslullaha yemek yediriyor ve ban temizliyordu. (Buhr, 6/350; Mslim, 6/49). Yine Enes bin Mlikden: Medineli criyelerden biri, Raslullahn elinden tutarak istedii yere onu gtrnceye kadar elini brakmyordu. (Buhr, 13/102; bn Mce). Eb Rfinin hanm Selmdan rivyetle: Raslullaha hizmet ediyordum. Onun bir yaras olduu zaman, bana zerine kna koymam emredinceye kadar yaras iyi olmazd. (Mecmeuz-Zevid 5/95). Abdullah bin Muhammed bin Abdullah bin Abdullah bin Zeyd, kadnlarndan birinin yle dediini rivyet ediyor: Raslullah yanma geldiinde, sol elimle yiyordum. Ben fakir bir kadndm. Raslullah elime vurarak lokmam drd ve bana: Sol elinle yeme, Allah sana sa elini vermitir buyurdu. Bylece sa elimle yemee baladm. Bundan sonra asla sol elimle yemedim. (Mecmeuz-Zevid 5/26).

Raslulullahn beyat esnsnda kadnlarla musfaha etmemesiyle, baz zamanlarda herhangi bir kadna dokunmas olaylarn birletirebiliriz. yle ki: Raslullah (s.a.s.) birinci durumda, dokunma biimlerinden biri olan ve zel bir anlam ifde eden tokalamadan kanmtr. Gerek kadn veya erkeklerle karlatnda, gerek selmlama, du ve yaknlama iin onun mbrek vcuduna dokunma istei ve slm zere beyat etme durumlarnda Raslullah kadnlarla tokalamaktan kanmtr. Bu durumlarda Raslullahn tokalamaktan kanmas, baka durumlardaki dokunma biimlerinden uzak kald anlamna gelmez. nk dier durumlarda Raslullah (s.a.s.) bir ynden pek ndir olan ftr ihtiyalarn gidermek iin bunu yapyordu, dier bir ynden ise o, kadnlarn fitnesinden emindi. Yani Raslullah (s.a.s.) birinci durumda, genel olarak kadnlarn fitnesinden emin olmad gibi tokalamak iin de cidd bir gereke grmyordu. kinci durumda ise, gerekli sebeplerden dolay bunu uygun gryordu. Buna u da eklenebilir: Raslullahn biat alrken kadnlarla tokalamaktan kanmas, bu meselenin kesin olarak haram olduu anlamna gelmez. Nitekim, vrid olan deliller bu durumun Raslullaha zel olduunu ifde ediyor: Ben kadnlarla tokalamam! (Mecmeuz-Zevid 8/266) hadisinde kullanlan zamir, sadece Raslullaha ittir.

zet olarak: Raslullah (s.a.s.)n kadnlarla tokalamaktan kanmas; mmetine retmek ve kanun olarak koymak iin sedd-i zeri bbnda ou durumlarda bunu kerih grmesi anlamndadr. Sedd-i zeri kesin deil; daha evldr diyen uslclerin gr de bunu tekid etmektedir. Biz de ou zaman tokalama ve dokunmadan kandmzda; fitne ortadan kalkp uygun bir gereke olduu zaman da buna msmaha gsterdiimizde Raslullaha en gzel ekilde uyanlardan olacamz kansndayz. Byle olduu takdirde tokalama mslmanlar arasnda karlkl iyi duygu alveriine ve iliki kurulmasna vesile olur. Nitekim akrabalar, yakn arkadalar arasndaki tziyelerde, yolculuklarda, misfirliklerde ve gzel bir ie tevik etme durumlar gibi zel mnsebetlerde yaplan tokalamalar bu trdendir. Fakat biz, gnmz toplumunda karlkl mnsebetlerde kadn ve erkek arasnda tokalama yaygn olduundan, bir adan zorluu kaldrmak, dier bir adan ise haram oluuna dair kesin bir hkmn bulunmayn gz nnde bulundurarak hkm kolaylatrmak zorunda kalyoruz. Buna ramen, gerekmedii mddete kadn erkek birbiriyle tokalamaktan kanrsa daha ihtiyatl ve takvya daha uygun olur.

4) Kadn ve erkek arasn ayrma ve karmaktan kanma: mm Seleme (r.a.)den rivyette: Raslullah (s.a.s.) namazda selm verdii zaman, kadnlarn kalkp gitmeleri iin bir sre kalkmadan bekliyordu. bn ihab diyor ki: Raslullahn beklemesi topluluun kadnlar grmeden ayrlmalar iindir sanyorum. (Buhr, 2/467). Bu anlam Raslullahn u kapy kadnlara braksak... (C mius-Sar, hadis no: 5134) sz de teyid etmektedir. Yine bir rivyete gre Raslullah (s.a.s.) mescidden knca erkeklerle kadnlar yolda birbirine kartlar. Bunun zerine Raslullah kadnlara yle buyurdu: Ge ksanz yahut o yolun hakkn verseniz, yolun kenarnda yrseniz! (Silsiletl-Ehdsis-Sahha, hadis no: 856)

Kadnlarn yolda karklktan kandklar gibi, kamuya it yerlerde de karlktan kanmalar gerekir. Bu mescidlerde olduu gibi, dier yerlerde de sadece arka taraflarn kadnlara it olduu anlamna gelmez. Kadnlarn arka saflarda yer almalar, gerek mescidde olsun, gerekse kocas ve mahremleriyle beraber yabanclarn bulunduu evlerde olsun namaza it zel bir durumdur. Fakat namazn dnda uyulmas gereken dp, erkeklerle kadnlarn arasnn ayrlmas ve karkln nlenmesidir. Bu oturma yerlerinde yer ayrarak ya da i yerlerinde karkl nleyerek dzenleme yaplarak salanabilir.

(Szgelimi kalabalk bir ortamda kadn-erkek birbirine demeden yrnemeyecek ekildeki semt pazarlarna alveri amal da olsa gitmenin ciz olduunu sylemek ok zordur. Ancak, pazarlarn tenha saatlerinde ve de ok dikkat ederek ihtiya karlanabilir. Bu yasan sadece mslman kadn iin deil; elbette mslman erkek iin de geerli olduunu belirtmeye bilmem gerek var mdr? Ayn sakncay byk ehirlerdeki kalabalk dolmu ve otobslerde zellikle ayakta yolculuk iin de ou zamanki uygulamadan yola klarak sylemek mmkndr. Dn salonlarnda, zellikle dn ve benzeri dvetlerde kadn-erkek kark oturmann ciz olduunu iddi etmek de pek mmkn deildir.

Ama eitim gibi cidd amalar iin, tesettr ve karlkl edeplere riyet artyla, baka uygun alternatif yoksa kadn-erkek ayn salonu paylamann haram olduunu iddi etmek delillendirilmesi zor bir karm olmakla birlikte; mevcut dzen ve evre artlar asndan insanmz sosyal alm ve toplumsal nimetlerden mahrum etmenin veblini de gerektirecektir. deal olanla reel olan, takv ile ruhsat ve fetvy kartrmamak; en iyi yok diye elde edilebilecek iyiliklerden de uzak olmamak, bir eyin tmne sahip olunamyorsa bir ksmndan olsun mahrum olmamak gibi mer ve makul yaklamlar ihmal etmemeliyiz diye dnyorum.)

5) Halvetten kanma (Kapal bir yerde yabanc bir erkekle yabanc bir kadnn thmet altnda bulunacak ekilde yalnz kalmalar): bn Abbas (r.a.)dan: Raslullah (s.a.s.) yle buyurdu: Sakn bir erkek, yannda mahremi olmadka yabanc bir kadnla yalnz kalmasn! (Buhr, Nikh 111; C ezus-Sayd 26, C ihd 140, 181; Mslim, Hacc 424, hadis no: 1341).

Aadakiler, yasak olan halvet kavramnn dnda kalr: a- nsanlarn huzurunda olan halvet: Enes bin Mlik (r.a.)den: Ensardan bir kadn Raslullaha geldi ve Raslullah onunla babaa kalarak: Allaha yemin olsun ki, sizler bana insanlarn en sevimlilerisiniz buyurdu. (Buhr, 11/246; Mslim, 7/174). Yabanc bir kadnla gizli grme, fitneden emin olunduu srece dini zedelemez. (Fethul-Br, 11/246-247)

b- ki ya da erkein bir kadnla halvet etmesi: Bu gnden sonra bir erkek, kocas olmayan bir kadnn yanna beraberinde bir ya da iki kii olmadan girmesin. (Mslim, 7/8). mam Nevev diyor ki: Bu hadisin zhiri, iki ya da erkein, yabanc bir kadnla halvet edebileceinin ciz olduunu gsteriyor. Bu hadis, iyilikleri, mrvvetleri ya da baka sebeplerden dolay zin zerine ittifak etmeleri olduka uzak olan bir cemaate tevil edilir.

c- Bir erkein kadnlar topluluuyla halvet etmesi: Yasak olan halvet, bir erkein bir kadnla halvet etmesidir. Ancak, erkeklerin veya kadnlarn birden ok olmasyla bu yasak kalkar.

6) Kocas yannda olan kadnn yanna girerken kocasndan izin almak gereklidir: Kocas evde olduu halde, kocasnn izni olmadan kadnn evine birisini almas ciz deildir. (Mslim, 3/91; Buhr, 11/206). Amr bin s, bir ihtiyatan dolay Ali bin Eb Tlibin evine gitti ve Aliyi evde bulamad. Ali (r.a.) geldiinde ona yle dedi: Bir ihtiyacn varsa, hanma bildirseydin ya! Amr da: Kocalarn izni olmadan hanmlarn yanna girmekten men olunduk dedi. (Silsiletl-Ehdsisis-Sahha, hadis no: 652). Bununla birlikte, ihtiya duyulduu zaman, koca evde olmasa da kadnla grmek iin mutlaka kocasnn izni alnmasna gerek yoktur: Bu gnden sonra bir erkek, kocas olmayan bir kadnn yanna beraberinde bir ya da iki kii olmadan girmesin. (Mslim, 7/8).

7) Tekrarlanan uzun grmelerden kanmak: Bu tr grmelerin rnekleri, akrabalar ve arkadalar arasndaki karlkl ziyaretlemeler ve bu ziyaretlerin uzun saatler srmesidir. Yine bu tr grmelerin rnekleri, kadn ve erkekleri uzun sre i icab ayn yerde tutan gnlk meslek almalar, eitim amal kurslar, almalar ve derslerdir.

Bu dp hakknda nass bulunmasa da, fitneye frsat verilmemesi iin uygulanmas gerekir. nk bu tr grmeler, hareketteki vakar, konumalarda ciddiyetin devam ve gz harama bakmaktan evirme gibi birok dbn gerekletirilmesini zorlatrr. Bu, grme esnsnda srekli kadn ve erkein bulundurmas gereken ciddiyet ve ekingenlik derecesini ou zaman zayflatr. Bu sedd-i zer sebebiyle, bu tr uzun ve sk grmelerden kanlmas gerektii grndeyiz. Ancak, yaplan i karlkl grmeyi srekli zorunlu klyorsa, sakncasyla birlikte, ihtiya duyulduu srece ve fitneden korunma gayretiyle birlikte bu yaplabilir. Genellikle akl ve kalbi megul eden cidd almalar vakar korumaya yardmc olur. (Ama, cidd olmayan konular, samim ve scak davranlar, akalar ve elenceli konumalar da eytann araya girmesine ve konunun istismar edilip cevaz snrlarnn almasna sebep olur.)

8) pheli yerlerden kanma: Kadnlarn pheli yerlerde erkeklerle bir araya gelmekten kanmas gerekir. Bilinen misfirler ve uzak da olsa gvenilir akrab ve samimi dostlar gibi gvenilir kiilerle grmede bir saknca yoktur. Sana pheli geleni, phe vereni brak, phe vermeyeni al. (C mius-Sar, hadis no: 3372). Abdurrahman bin Avf yle dedi: Biz kadnlarmzn yannda olmuyoruz ve misfirlerimiz oluyor. Raslullah (s.a.s.): Onlara bir zorluk yoktur buyurdu (Fethul-Br, 10/264).

9) Ak ve gizli gnahtan kanma: Allah Tel yle buyurur: ...Ktlklerin ana da gizlisine de yaklamayn... (6/Enm, 151). Gnahn an da gizlisini de brakn! nk gnah ileyenler, yaptklarnn cezsn mutlaka ekeceklerdir. (6/Enm, 120). Konumuzla ilgili ak olan gnah; grme dbndaki hatalardr. Gizli olan gnah ise; haram olan bir eyi arzulama, ondan yararlanma ve bunu daha da ileri gtrmedir.

B- Kadnlara it Edepler: 1) Mtevzi giysi: Allah Tel yle buyuruyor: ...Grnen ksmlar mstesn olmak zere, ziynetlerini tehir etmesinler. Ba rtlerini, yakalarnn zerine (kadar) rtsnler... (24/Nr, 31). Ey Peygamber! Elerine, kzlarna ve mminlerin kadnlarna syle: (Bir ihtiya iin dar ktklar zaman) rtlerini stlerine salsnlar (vcutlarn rtsnler)... (33/Ahzb, 33). "C ehennemliklerden grmediim iki snf vardr. (Biri) yanlarnda sr kuyruklar gibi kamlar (coplar) bulunup, onlarla insanlar dven bir kavim! (Dieri) Giyinmi plak kadnlar... Bunlar cennete giremeyecek, onun kokusunu da duyamayacaklardr. Halbuki onun kokusu u kadar ve u kadar uzaktan duyulacaktr." (Mslim, Libs 125, hadis no: 2128)

mm Atiyyeden: Raslullah (s.a.s.)a yle sordum: Bizden birisinin (d) elbisesi olmazsa dar kmasnda bir saknca var m? Raslullah (s.a.s.): Kocasnn elbisesini giyinerek ksn buyurdu. (Buhr, 1/439; Mslim, 3/20)

Erkeklerin dikkatini ekecek ekilde ok czip, rtl olduu halde vcut hatlarn belli edecek ekilde dar veya ince/effaf olan giysiler veya zhiren tesettre uygun gzkt halde, iffetli ve olgun bir mslman hanma yakmayacak ekilde eyrek tesettr veya tesettr defilesindeki manken grnml giysi ve tavrlardan uzak olmak gerekir. Ayrca, her eit makyajdan uzak bir doallk arttr.

2) Gzel kokudan (parfmden) kanma: Bir kadn, gzel koku srerek bir topluluktan geer, onlar da onun kokusu yle yleydi diye konuurlar. Byle (koku srnmesi ve) sylenmesi irkindir. (Eb Dvud, hadis no: 351)

3) Konuurken cidd olma: Allah Tel yle buyuruyor: ...Eer (Allahtan) korkuyorsanz, (yabanc erkeklere kar) ekici bir ed ile konumayn; sonra kalbinde hastalk bulunan kimse mide kaplr... (33/Ahzb, 32)

4) Hareketlerde arbal olma: Allah Tel yle buyuruyor: ... Gizlemekte olduklar ziynetleri anlalsn diye, ayaklarn yere vurmasnlar (Dikkatleri zerlerine ekecek ekilde yrmesinler). (24/Nr, 31). Peygamberimiz (s.a.s.)den de yle rivyet edilmitir: "C ehennemliklerden grmediim iki snf vard. (Biri) yanlarnda sr kuyruklar gibi kamlar (coplar) bulunup, onlarla insanlar dven bir kavim! (Dieri) Giyinmi plak kadnlar; dikkatleri ekmek iin salnarak yryen, krtan ve balarn deve hrgleri gibi yapan kadnlar! Bunlar cennete giremeyecek, onun kokusunu da duyamayacaklardr. Halbuki onun kokusu u kadar ve u kadar uzaktan duyulacaktr." (Mslim, Libs 125, hadis no: 2128)

(Mslman bayan, erkeklerin bulunduu sosyal hareketlere katlr veya yabanc erkeklerle mer ller iinde konuurken, her eyden nce diiliiyle deil; kiiliiyle bulunmaldr. Bir kadn iin, sosyal hayatta tesettr her ey deil; bir eydir. Onsuz olmaz ama, onunla da her ey tamamlanm deildir. Brakn kahkahay, ar ve sesli glme, yabanc erkeklerle akalama, gereksiz samimi tavrlar, kadns iveler, yapmack ed ve sesin gzelletirilmesi iin doal olmayan abalar vb. iffetli mslman bir hanma yakmayacak ve mslman insanlarca yadrganacak ya da farkl gzle deerlendirilecek her trl tavrdan kanlmas gerekir. Mslman kadnn bu llere riyet etmeden sosyal hayatta yer almas ya da erkeklerle konumas, hem kendine, hem dvsna, hem tesettrl hanmlara, hem slma ve hem de mslman kadnlarn toplumda mslmanca yer etmesi iin gereken ortamn ve rfn olumas nndeki zincirlerin krlma abalarna ok byk zararlar verecektir.)

Baz mterek grme db kaybolduunda ne yaplmaldr? Daha nce ifde edilen grme edeplerine mslman erkek ve kadnn nem vermesi ve bunlara bal kalmas gerekir. Fakat herhangi bir yerde bu dabn tamam ya da bir ksm kaybolduu zaman yaplmas gereken davran ne olmaldr?

Edeplerin kaybolduu lde bozulma olur; grme ve bir araya gelmelerde mslman erkek ve kadnn duyacaklar rahatszlk olur, gnahlara kap alr, eytana dvetiye karlabilir. Baz edeplerin kaybolmas durumunda mslmann, mevcut maslahat ve muhtemel bozulmay kyaslayarak, hangisi daha ar basyorsa ona gre hareket etmesi gerekir. Bu konuda l, nefis ve hev, evre ve zgrlk anlay deil; lh snrlar ve takv bilinci, hayrda yardmlama olmaldr.

Grme ortamndan ve sosyal ilikilerden kanmak, mslmana eitli zorluklar getiriyorsa, mslman erkek ve kadnn zorluu kaldracak ekilde, zarret miktar mevcut durumu kabul etmesi, kesin haram olan snrlara gememek artyla kolayl ve ruhsat tercih etmesi gerekir. Allah Tel yle buyurur: Allah dinden sizin zerinize bir zorluk klmad. (22/Hacc, 78).

Mslman kadn veya erkein bir sosyal ortamda bulunmas, hayra gtryor veya erden uzaklatryorsa, Allaha tevekkl ederek orada bulunmalar, baz yanllar dzeltmek iin aba gstermeleri gerekir.

Baz mslmanlarda, cehlet veya zarretten dolay bazen grme dbna aykr davranma olabilir. Mminlerin kardeleri hakknda dikkatli olmalar, Allahtan saknmalar, dillerini kt szlerden korumalar ve aslsz iftiradan uzak durmalar gerekir. Bu hususta ifk hdisesi bir ibrettir. Allah Tel bu konuda yle buyuruyor: nk siz bu iftiray, dilden dile birbirinize aktaryor, hakknda bilgi sahibi olmadnz eyi azlarnzda geveleyip duruyorsunuz. Bunun nemsiz olduunu sanyorsunuz. Halbuki bu, Allah katnda ok byk (bir su)tur. Onu duyduunuzda: Bunu konuup yaymamz bize yakmaz, h! Bu, ok byk bir iftiradr demeli deil miydiniz? (24/Nr, 15-16). Raslullah da: Kiinin her duyduunu sylemesi, kendisine gnah olarak yeter (C mius-Sar, hadis no: 4358) buyurmaktadr.

Aslsz zin iftiras, kiinin kendi istek ve arzularna uyarak insanlar sulamasdr. Bu da baz mslmanlarn grme dbna riyet etmemelerinden kaynaklanr. ou zaman yaplmas gereken, zhire bakmakla yetinip grme dbna riyet etmeyenlere itibar etmemek ve onlar er dba sarlmaya armaktr. Allah gizli olanlar en iyi bilendir. Ayn zamanda, hata yapmakta olan mslmanlar kendilerini dzeltmeleri ve ellerinden geldii kadar thmetli yerlerden uzak durmalar konusunda uyaryoruz. (14)

Haremlik-Selmlk; htiyattan Bidate

Kadnn sosyal hayatta yer almasna slm izin verir, hatta sadece izin vermekle kalmaz, kadn-erkek mslmanlarn grevi kabul ederken haremlik-selmln dinde yeri olmad kendiliinden ortaya kacaktr. Haremlik-selmlk uygulamas, Emevlerle birlikte slm hilfetten uzaklalp krallk ve saray hayatna geile birlikte birok konuda olduu gibi, komu lke Bizans'tan adapte edilerek alnm bir uygulamadr. Asr- Sadette kesinlikle byle bir uygulama yoktur. Hibir yet ve hadis-i erifle de kadnn sosyal hayattan kopmas demek olan haremlik-selmlk emir veya tavsiye edilmemitir. Tam tersine; kadnn sosyal hayatta erkeklerle beraber yer ald hususlarla ilgili yzlerce hadis Buhr ve Mslim'de yer almaktadr.

Seyyid Kutub, bu uygulamann slm'a Osmanl Trkleri tarafndan sokulduunu syler. "Bir kuku daha var: Bu da slm'n ruhuna tamamen yabanc olduu halde, sonradan ona bulatrlm olan harem meselesidir. Haremlik ve selmlk kelimeleri Trke olup haremin slm'a ne zaman girdiini aka gsterir... slm'n teblicisi Hz. Muhammed'in gnnde kadnlar ibdethnelere gidiyor, alveri iin sokaklara kyor, savalara katlyorlard. Zulm ve istibdat alarnda kadn, ticaret mal haline getirildi... Kadnlar hareme tkmalar iin erkeklere t veren bir anlay slm' temsil edemez. Byle bir anlay kadn ve erkei ayn anda kurban semi ak bir zulmdr... slm, harem ve salonda ayn ekilde ihnete urayan ruhu kurtaracaktr. Kadn, haremde zorbalk ve zulmle kahra uratlmt, modern salonlarda ise baboluk ve sefillikle ldrlmektedir." (S. Kutub, slm-Kapitalizm atmas, s. 127, 129). Seyyid Kutub'un haremlikselmln Osmanllar tarafndan slm'a sokulduunu iddi etmesine ramen, Emev dneminden itibaren bata yneticilerin saraylarnda ve kklerinde olmak zere bunun uyguland, Osmanl ynetiminde ise daha da yaygnlap kurallat anlalmaktadr.

Haremlik-selmlk konusunun slm'a nasl mal edildiini anlamak iin, dorudan Hz. Peygamber (s.a.s.)in hanmlaryla ilgili olan Hicab yeti zerinde ksaca durmak gerekir. Zira, bu yete dayanlarak haremlik-selmlk messesesi oluturulmu ve bu kurum tm mmete mil klnmtr. Aslnda bu messese Kurann ortaya koyduu bir kurum deildir. Zira Yce Allah bu iki cinsin birbirlerinden ayrlmalarn deil; aksine db- mueret ve iffet kaidelerine uymak artyla, srekli dayanma iinde bulunmalarn istemektedir. Zira unutulmamaldr ki, mmin erkeklerle mmin kadnlar birbirlerinin velleridir/dostlardr. yilii emrederler, ktlkten alkorlar. (9/Tevbe, 71). Veller/dostlar demek, birbirini tanyan, seven ve dolaysyla srekli dayanma halinde bulunan insanlar demektir. Kurn- Kerim, bu iki cinsin byle bir dayanma iinde bulunmalarn ngrmektedir. Ancak, kadn sadece bir cinsellik unsuru olarak gren bir zihniyetin, Kurn- Kerimin hedeflerini kavramas beklenemez. te fitneye yol aaca gerekesiyle kadn srekli olarak, perde arkasnda gizlenmi ve bylece toplumdan soyutlanmtr. Kadn-erkek ibirlii szkonusu olmaynca, toplum kendinden beklenen gelimeyi gsterememitir. Kadnn toplumdan soyutlanmas zorunlu olarak chil kalmas sonucunu da dourmutur. C hil kalan bir annenin ocuunun da yetimesinde baarl olamayaca aktr.

Haremlik ve selmla delil olarak getirilen yetin, Hz. Peygamber (s.a.s.)in hanmlaryla ilgili olduu aktr. Peygamberin hanmlarndan bir ey isteyeceiniz zaman, hicb/perde arkasndan isteyin. Byle davranmak, gerek sizin kalpleriniz, gerekse onlarn kalpleri iin daha temiz bir yoldur. (33/Ahzb, 53). Byle bir yola bavurulup onlar hakknda baz farkl uygulama ngrlmesinin sebebi, davranlarnn toplum iinde byk fitnelere yol amasna imkn vermek istemeyiidir. Zira Hz. ie anamzn bandan geen bir ifk hdisesinin yol at fitne, Medinede byk alkantlara yol am ve hatta bu yzden bir i sava tehlikesi bile yaanmtr.

Dier taraftan baz kimselerin, Hz. Peygamberin vefatndan sonra onun hanmlaryla evlenmek istediklerini ifde ettikleri, bazlarnn, bu dnceleri sadece gnllerinden geirdikleri grlmektedir. te Yce Allah, mmet iinde fitneye yol aacak bu gibi szlere ve dncelere son vermek amacyla Hz. Peygamberin vefatndan sonra hanmlaryla evlenilmesinin yasak olduunu aka ifade etmi (33/Ahzb, 53-55); Onun hanmlarnn mminlerin anneleri olduunu belirtmitir (33/Ahzb, 6). u halde, fitnelere imkn verilmemesi bakmndan onlara den, mecbur kalmadka evlerinden kmamalar, evlerinde vakarla oturup vakitlerini ibdetle geirmeleridir (33/Ahzb, 32-34).

Ancak, dorudan Hz. Peygamber (s.a.s.)in hanmlaryla ilgili bir yetin btn topluma mal edilmesi yanltr. Zira, Kuran bu iki cinsin bir arada bulunmasn, marfu/iyilii emredip mnkerden/ktlkten alkoymasn emretmektedir. Dier taraftan, Kurn- Kerim, hem mmin erkeklere hem de mmin kadnlara, iffetli olmalar gerektiini m etmek iin, balarn emelerini, gzlerine sahip olmalarn emretmektedir (24/Nr, 30-31). Her nedense, tarih boyunca iffetli davranmak hep kadnlardan beklenen bir davran olmutur. Bu ise iki yzllkten baka bir ey deildir. Zira iffet her iki cins iin ayn lde gereklidir. (15)

slmn tesettr (33/Ahzb, 59; 24/Nr, 31) ve gzleri saknma (24/Nr, 30) emrinin hikmeti, kadnn toplum hayatnda ve yabanc erkeklerle u veya bu ekildeki ilikileri iindir. Bir baka deyile, kadn zarret dnda erkeklerle beraber olmayacaksa, ona tesettrn emredilmesi ve erkeklerin de gzlerini saknmalar emri gereksiz olacaktr. Haremlik-selmlk hayat yaayan ve birbirleriyle hi iliki ve grmeleri olmayan kadn-erkek iin bu emirlerin bir anlam olmaz. Btn bunlarla birlikte, mslman bir ile, evlerinde haremlik-selmlk uygulayabilir, ev sahibi erkek, bunun kendi hanm veya kzlar ve misfir erkekler asndan daha ihtiyatl olduu anlaynda olabilir; buna kimsenin bir ey diyecei olamaz. Ama, bunu slmn emri olarak grp gstermek istemesi nemli bir yanl ve dine bir iftiradr, bir bidattr; hibir mslmann bu hakk yoktur.

Gnmzde slm hasssiyetleri olan nice mslman ile, kadn-erkek misafirlerini ayr odalarda kabul etmekte, ya da e veya kzlarn misafir erkeklerin bulunduu salona almamaktadr. Bunu yapan mslmanlar hibir ekilde knanamaz. zellikle, kadnn gerekli tesettr ve mahrem erkeklerle grmede "diiliiyle deil; kiiliiyle" yer almay beceremedii ve her iki cinsin hay, edep ve takv snrlarna sahip olmada cidd problemlerin olduu ve kar cinslerin mslmanca oturup konuma rf oluturulamad yer ve durumlarda haremlik-selmlk uygulamas, belki daha ihtiyatl ve takvya yakn kabul edilebilir. Ama bu konu, tviz meselesi gibi ele alnmamal, zellikle ihtiya olduunda veya uzak da olsa akrabalarn kadn-erkek birbirlerini hi tanmayacaklar, ya da ev sahibi bayanlarn ho geldin! demelerinin bile sakncal olduu anlay vermemeleri, mer kyfet ve tavr iinde insan ilikiler gerektiinde gsterilebilmelidir. Akrabalarn birbirleriyle darlmalar, ya da mslmanlarn yaknlarndaki hatta yal erkeklerden bile hanmlarn kskandklar ve onlara kukuyla baktklar imaj vermenin de vebali unutulmamal, ka yapaym derken gz kartlmamaldr.

Kadn ile erkek el ele vererek toplumun meselelerini birlikte zmeye baladklar an, Kur'n- Kerim'in amalad hedef gereklemi olacaktr: M'min erkekler ile m'min kadnlar birbirlerinin velleri/dostlardr; iyilii emreder, ktlkten alkorlar. Gerek bir slm toplumunun ancak bu ekilde gerekletirilebilecei hibir zaman unutulmamaldr.

Kfirlere Kyfette de Benzememek Gerekir

Birok yetten ve hadisten aka kfirlere muhalefet edip onlara benzememenin slm eriatnn esas prensiplerinden biri olduu kendiliinden ortaya kyor. ster kadn olsun ister erkek olsun zel yaaynda ve umumi hayatnda, klk kyafetinde slmn emrine uygun ekilde hareket etmesi her mslmana vciptir. Ancak bu ekilde bir klk slm kyafeti olabilir.

Bazlar kfirlere muhlefetin sadece ibdetle ilgili emirlerde olduunu sanmaktadr. Durum, hi de yle deildir. Kyafetteki hususiyyetin hikmeti aka meydandadr. Hatta limler tafndan belirtildii gibi insann d grnyle i grn arasnda byk irtibat vardr. Birinin dierine etkisi nemlidir. D grnyle hayrl olan bir kiinin umumiyetle i lemi hayrldr. Bunun aksine d grn erli olan kimseler genellikle i lemleriyle de erlidirler. nsan her ne kadar bunu kendisinde hissedemese de dier kimselerde farkna varabilir. Bunu eyhl slam bn Teymiyye merhum gzel bir ekilde izah etmitir:

D ve i lemlerin mnsebeti his ve tecrbelerle kolayca anlalabilir. Hatta ayn memleketten hemehri olan iki kii diyar- gurbette karlatklar zaman aralarnda yakn ve dostana lfetler olur. sterse kendi memleketlerinde birbirlerini tanmasnlar. Sadece ayn memleketli olmalar bile dosta anlamalar iin sebep saylr. Hatta gurbet illerde yolculuk eden iki kii klk ve kyafet biimi, konuma veya binek tarzlarnda birbirine uygun olursa anlama ve yaknlama daha abuk ve kolay olur. Bunun pratik hayatmzda da rnekleri pek oktur. Ayn sanattan anlayanlar veya ayn ii yapanlar arasndaki muhabbet izah edilemeyecek dereceyi bulabilir. Haddi ztnda dmanlklarn ve savalarn esas ya saltanat iindir, yahut din iindir. Devlet adamlar ve reisleri memleketleri her ne kadar birbirine uzakta olsa aralarndaki riyaset ve saltanat benzerliinden dolay kolayca anlap uyuabilirler. Bu, insan tabiatnn grme ve tanma duygularnn bir icabdr. Bu gibi uyuukluklar ya din duygusu yahut zel idealler yok edebilir. Dnyev ilerde benzerlik insan tabiatnda bu derece muhabbet ve dostluk yaratyor da din konulardaki benzerlik yaratmaz m? Hatta bu konulardaki benzerlik dierlerinden daha ok muhabbeti temin eder. Halbuki kfirlere muhabbet imana aykrdr. Grmyor musunuz Allah Zlcell Kitab- mbninde ne buyuruyor: Allah'a ve hiret gnne imanda sebat eden hi bir kavmin Allah'a ve Raslne muhlefet eden kimselerle -velev ki onlar bunlarn babalar, oullar, kardeleri yahut soysoplar olsunlar- dostlaacaklarn gremezsin. Onlar, o kimselerdirler ki Allah iman kalplerine yazm, bunlar kendinden bir ruh ile desteklemitir. Bunlar altlarndan rmaklar akan cennetlere sokacaktr. Bunlar orada ebedi olarak kalcdrlar. Allah onlardan rz olmutur. Onlar da Allah'dan honud olmulardr. te onlar Allah frkasdr. Gznz an ki Allah frkasnn mensuplar umduklarna erenlerin ta kendileridir." (58/Mcdele, 22) Bylece Allah kfirlerle dostluk kuracak hi bir m'minin bulunamayacan belirtiyor. Kim kfirlerle dostluk kurarsa o m'min deildir. D grn itibariyle de olsa benzerlik dostlua vesile olacandan haramdr. (bn Teymiyye, Srat- Mstakim, s. 105-106)

bn Teymiyye ayn eserin baka bir yerinde de yle diyor: "Zhir ilerle btn iler arasnda yakndan bir irtibat ve mnasebet vardr. Kalbe vsl olan haller zihne giren duygular zhir ilerin tesiriyle cereyan eder. nsann d dnyas ile mnasebette bulunduu iler kalbinde ve zihninde yer eder. Allah, Muhammed Mustafa (s.a.s.)i kendi eriat ve sistemiyle insanlar kurtarmak iin peygamber olarak gndermitir. Elbette ki bu eriatn sz ve fiillerle ilgili hkmlerini belirten hikmetleri vardr. Elbette ki slm eriatnn koyduu hkmler, lnete urayan, dallete/sapkla den, gazaba mstehak olanlarn yoluna uymayacaktr. Uyulduu takdirde zuhur edecek fenalklardan dolay Allah ehl-i kfre muhlefeti emretmitir.

phesiz ki ekil ve durum bakmndan kfirlere benzemenin ahlk ve amel ynden pek ok mahzurlar vardr. Mesel bilginlerin, profesrlerin kyafetine giren kimse kendi nefsinde bir ilim vasf grr. Ve limlie yeltenir. Yahut subay elbisesi giyen kimse hareket ve yaaylaryla bir nevi askerlik mesleinin tesiri atnda kalr. Bu, insan tabiatnda mevcut olan bir hlettir. Bunu nlemek iin ya aktan aa benzeyii kaldrmak hakikat ve hidyet ehli ile kfr ehli arasnda ak bir tefrik koymak, yahut Allah dmanlaryla aktan aa harb etmek gerekir. Mslman olduuna yaknen inanan ve gnlden slm yaamak isteyen herkes her ynyle yahudi ve hristiyanlar da dhil olmak zere bilcmle kfirlerden ayrlmaldrlar. slm deyince sadece bu ismi alan namaz veya benzeri ibdetlerle iktifa eden kimseleri kast etmiyorum. Gayri mslimlerin iimize satklar fitneler ldrc veba mikroplarndan daha tehlikelidir. kinci olarak d grn itibariyle kfirlere benzemek ihtilt ve karmay normal hale getirir. Bu durumda mslman ile kfirlerin, hidyete erenlerle, Allah'n gazabna mstehak olanlarn arasnda ayrt edecek zelliklerin kalkmasna vesile olur."(Ayn eser sayfa 7-8) (16)

Kyafette Erkek ve Bayanlarn Ayrm

Hadis rivyetleri, kyafet hususunda kadnla erkein ayrlmas meselesine temas etmekte, kendisini kyafetiyle kadnlara benzeten kimsenin Medne'den srgn edildiini belirtmektedir. Kyafetle ilgili olarak snnette vrid olan hadisler incelenecek olursa, buna byk bir ehemmiyet verildii, kiinin ahsiyetinin gerek cins ve gerekse din hviyetinin vazgeilmez bir paras telakki edildii grlr. Hatta bir ksm rivyetlerde, kyafetin insan ruhuna tesiri bile sz konusudur. Ancak burada sylenenlere dellet eden hadislere sadece atfta bulunarak, sebebini bu zikrettiimiz mlhazalardan almak zere, Hz. Peygamber'in daha doutan balamak zere kadn ve erkek arasnda kyafet ayrmna verdii ehemmiyeti belirtmeye alacaz.

Peygamberimizin, torunu Hasan'a doduu gn sarlm olan sar renkli kundak bezini fke ile atarak yerine beyaz renkli bir bez kullanm olmas, bu ayrmn doula balatldnn bir rnei olarak deerlendirilebilir. Hz. Peygamber erkekler iin yasaklad cins ve renkteki (ipekliler, sar, krmz renkteki kumalar) giyecekleri ocuklar zerinde grnce memnniyetsizlik izhr edip, onlara mdahale ederek deitirmitir. u halde snnet, kadn ve erkek iin kyafetleri ayrmakla kalmam, ocuklarn daha kk yatan itibaren kendi cinsleri iin tecviz edilen kyafetlere altrlmalarn emretmi olmaktadr.

Rivyetler, Hz. Peygamber (s.a.s.)'in "Kadnlarn sssz olularn kerih bularak" ipekli kuma, parlak renkler ve kna, halhal, kpe, bilezik, gerdanlk gibi rfte mevcut eitli ss unsurlaryla daha czib ve erkeklerinkinden farkl bir kyafeti tecviz ettiini gstermektedir. Bu cmleden olarak: "Ftma'nn srme maddesini (tb) ok yapn, zira o da dier hemcinsleri gibi bir kadndr" dediini, "eliyle inci dizerek" elerinden birine verdiini, evlenme srasnda kz Zeyneb'e kolye hediye ettiini, Nec'den hediye gelen bir altn yz kz torunu mme'ye verdiini vs. grmekteyiz. Kez Hz. ie'nin mehur ifk hdisesine mruz kalmasna sebep olan "kaybolan kolyesini arama hdisesi" bizzat Zevct- Mutahhart'n ziynet ve ss eyalarn kullandklarn gstermektedir.

Kadnla erkei ayran ss unsurlarndan biri de srme maddesidir. Bu, erkeklerde koku sac fakat renksiz, kadnlarda renkli fakat kokusuz olmaldr; Rengi dar akseden srme maddesini kullanan erkekleri ve hatta erkek ocuklarn Hz. Peygamber (s.a.s.) ho karlamam, bunu, biat taleplerini reddetme ve kendisine gelenlerden esirgemedii mtd iltifatlarda bulunmamak gibi bir ksm fiili davranlaryla ifde etmitir.

Kna da kadnla erkei ayran bir unsurdur. Baz rivyetler, bunun erkekler iin tahanns (kadnlama) belirtisi kabul edilerek haklarnda yasaklandn gstermektedir. Eb Hreyre huzr-u nebevye getirilen elleri ayaklar knal bir muhannesin Hz. Peygamber (s.a.s.) tarafndan Medne'nin Nak' denen bir nahiyesine srldn rivyet etmektedir. Kna ile alkal olarak gelen bu rivyetler, kadnlarn her an kna yakmalar hususunda bir vecbe ifade etmez, ancak erkeklerden sslenme noktasnda farkllk arzetmeleri gereini te'yd eder.

Snnette gelen rivyetlere dayanarak limler: "Haklarnda terib iin, ss ve ziynetlerle kzlar bezemek snnettir" hkmn vermitir. Mesleinin, kadnlar kocalar iin tezyn etmek olduunu syleyerek bunda devam edip edemeyeceini soran mm Ra'le'ye Hz. Peygamber (s.a.s.): "Onlar kocalar iin tezyn et ve ssle" cevabn vermitir.

Kadn ve erkein kyafette ayrlmalar, terbiyelerinde mhim bir esas olarak vaz'edilmekten baka bunun baz meyyedilerle korunduunu grmekteyiz. bnu Abbs'dan gelen bir rivyette: "Hz. Peygamber kadnlardan erkee benzeyenlerle, erkeklerden kadna benzeyenlere lnet etti" denir. Eb Hreyre'nin bir rivyetinde: "Kadn elbisesini giyen erkekle, erkek elbisesini giyen kadna lnet etti" denir. Msned'de bn mer'den, Buhr'de bn Abbs'dan yaplan tahriclerde: "Kadnlaan erkekle, erkekleen kadna" lanet edildii belirtilir. Hkim'in bir tahricinde, "cennete giremeyecek grup" saylrken: "Ebeveyn hukukunu ineyen, deyyus, kadnlarn erkekleenleri" denir.

Bu mnev meyyideden baka fiil meyyideye de bavurulmu olduunu snnette grmek mmkndr. Hz. Peygamber, kyafetiyle ilgili yasaa riyet etmeyenlere kar daha zecr tedbirler alarak meselenin ehemmiyetini duyurmaya almtr. Bu cmleden olarak -mtehannis ve mtereccilleri (homosekselleri) kastederek: "Bunlar evlerinizden karn" emrini verdiini gstermekteyiz. bn Abbs: "Hz. Peygamber falancay, Hz. mer de falancay (Medne'den) srd" diye isim vermeksizin bu yasaa uymayanlara uygulanan cezay misl verir. Hadisin erhinde Kastaln, Hz. Peygamber (s.a.s.)'n Encee adnda kadnlara benzemeye zenen siyah bir erkek kle ile Bdiye Bintu Gaylan adndaki kadn Medne'den srdn belirtir. bn Hacer de Hz. mer'in Eb Zeyb, Nasr bn Haccc, C a'detu's-Slem, meyye bn Yezd el-Esed ve Mevl Mzeyne ismindeki ahslar Medne'den srdn, Eb'l-Hasan el-Medyn'nin Kitabu'l-Muarrebn adndaki te'lifine dayanarak, ksaca srl sebeplerini de vererek kaydeder. mir de Hz. Peygamber devrinde drt muhannis bulunduunu bunlardan hibirinin "kadnlara teebbh"ten baka fhi bir crm ilemediklerini belirtir.

Teebbhle sadece libs veya sslenme unsurlarndaki benzemenin kastedilmediini de belirtelim. bn Hacer, Buhr'nin bn Abbs'tan tahrcini zah sadedinde Taber'nin yasaklanan benzemeyi, "libs ve ziynette benzemek" olarak yapt aklamaya "konuma ve yrmede de benzeme"yi ilve eder ve der ki: "Libsn ekli her beldenin detine gre deiir. Bir yerde libasta kadnla erkein kyafeti ayn olabilir. Fakat her hl u krda kadnlar iyice brnmek ve rtnmekle (ihticb ve istitr) temyz ederler."

Rivyetler kyafet kavramna sadece libs, ziynet ve srnme maddelerinin deil, ayakkablarnn da girdiini, her cinse, kar cinse ait olan ayakkaby giymesi yasaklandn gstermektedir. Mislimizde erkek ayakkabs (na'l) giyen kadn hakknda sorulunca Hz. ie'nin: "Reslullah, erkekleen kadnlara lnet etmitir" diye cevap verdii kaydedilir. (17)

Tesettr in araf art mdr?

C ilbb; Sadece araf Anlamna m Gelir? yet ve hadisler kadn ve erkein avret yerlerini rtmelerini emreder ve amalarn haram klar; fakat rtmek iin yeni bir elbise modeli getirmez; "hmr: Ba rts", "cilbb: D giysi" gibi eskiden beri giydikleri elbise ile r tarafndan istenildii gibi rtnmeleri emredilir. Baz kimseler Kur'an'daki: "Elerine, kzlarna ve m'minlerin kadnlarna, dar karken stlerine rt almalarn (cilbblarn brnmelerini) syle; bu onlarn tanmmalarn ve bundan dolay incitilmemelerini salar. Allah balar ve merhamet eder." (33/Ahzb, 59) yetinde geen "cilbb" kelimesine "araf" mns vererek kadnn ancak arafla dar kabileceini, baka elbise ile rtnmenin ciz olmadn ileri srmlerdir. Bu iddinn isbetsiz olduunu ve slm'n istedii rtnmenin earp, pardes, manto gibi geni ve kaln giysiler ile de, daha baka lkelerdeki mer farkl giysilerle de olabileceini gsteren deliller vardr:

1- Nr sresindeki yette (24/31) bartsnden (hmr) sz edilmektedir. Hmr, ba ve yakay rten bartsdr, araf deildir. Ayn yette geen "cyb" ise gmlek ve entrinin yakasdr. u halde kadnlar geni entri ve barts ile rtnebileceklerdir. yet, o zaman kadnlarn byle giyindiklerine dellet etmektedir.

2- "C ilbb" kelimesine tefsir ve lgatlerin verdii mn unlardan ibrettir: Barts, tepeden trnaa rten rt, d elbise, rt, barts ile rid aras bir elbise. Bu kadar mn iinden yalnz araf almak ve dierlerini reddetmek iin bir delil yoktur.

3- Hz. ie'den rivyet edildiine gre cilbb yeti gelince, ensr kadnlar etekliklerini ortadan yrtarak barts yapm ve kargalar andran siyah balklar ile Raslullah'n arkasnda namaz klmlardr. Bu rivyet, cilbba araf deil; barts mns verildiini gstermektedir.

C ahiliyyette insanlarn birou, terbiye ve edepten yoksundu. Ahlak, iffet ve namus meselesi lafta idi. Bugn olduu gibi kadn alp salyordu, vcudunun baz ekici yerlerini gstermekle bbrleniyordu. lh rahmet olarak gelen slm dini, tefessh etmi bu insanl slah etmek iin birtakm emir ve prensipler getirdi. Bunlardan birisi de kadnn cilbab ile rtnmesini emreder. 24/Nr sresi, 31. yetinde mmine hanmlara emredilen cilbabn mhiyeti hakknda birka gr vardr: 1- C ilbab, btn vcudu rten uzun gmlek veya entaridir. 2- Entari zerine giyilen geni elbisedir. 3- Ba, boynu ve evresini rten atkdr. 4- st taraf gbee kadar rten ve rida' denilen rtdr. Sibeveyh'in stad olan Halil: "Bu mnlardan hangisi kasdedilirse cizdir diyor. Mslman kadn, el ve yz mstesn btn vcudunu rtmek mecburiyetindedir. Bir kimse buna inanr fakat uygulamazsa gnahkr olur. Amma inkr ederse dinden kar, mrted olur. slm'n kabul etmedii te'villere bavurup halkn inancna phe kartrmak sapklktr. Tesettrn dinen makbul olabilmesi iin birka art vardr, onlara riyet etmek gerekir: 1- Elbise, vcudu gsterecek tarzda ince, 2- Nazar- dikkati ekecek kadar ssl ve renkli, 3- Vcudun hatlarn gsterecek ekilde dar olmayacaktr.

Bir memlekette pardes, manto giymek det ise, dar olmamak artyla onu giymekte beis yoktur. nk slm dini, erkek iin de kadn iin de belli ve mu'ayyen bir kyafet getirmemitir. Her memleketin kendisine has bir giyii vardr. Hatta burann araf Suriye, Irak ve Hicaz'da giyilen arafa benzemiyor. Anadolunun eitli vilyetlerinde giyilen arafn bile birbirinden farkl olduunu gryoruz. randa araf olarak kullanlan adur denilen tek para brnlen bir kuma olduu halde arambann araf ok farkl biimde dikiliyor. Yani, ill u veya bu kyafet eidi arttr demek doru deildir.

Netice olarak diyebiliriz ki, nemli olan uslnce rtnmedir; elbisenin ad ve modeli muayyen deildir. Her kadn ve erkek, art ve imknlarna gre elbisesini seer ve rtmesi gereken yerlerini rter. Avret yerlerini gsterecek kadar ince veya ehvet eken yerlerini belirtecek kadar dar elbise giymekten saknr. nce, effaf elbiselerin giyilmemesi hakknda hadisler vardr.

Kibir in Giyilen Kyafetin ls Var mdr? Kibir iin giyilen elbiseye bir l tayin etmek zordur. Baya elbiselerle insan kibre kaplabilecei gibi, ok deerli elbiselere kibir duymad da olabilir.

Allah Rasl, kalbinde zerre miktar kibir olann C ennete giremeyeceinden haber verirken, elbise ve benzeri eylerin gzel olmas insann houna gider diyen sahbye de, "Bunlar gzel eylerdir: Allah gzeldir, gzeli sever. Fakat kibir, Hakk tanmamak ve insanlar hakir grmektir" buyurmulardr. (Muhammed ezZebid, age. VN/347-48)

Ayn anlamda Ibn Hacer, "Izarn kibirle ekene Allah rahmetle nazar etmez" hadis-i erifini erh sadedinde yle der: Bu konudaki delillerden anlalan udur ki, Allah' dnerek, O'na krederek, kendisi gibi olmayanlar hakir grmeksizin, zerinde Alah'n nimetini izhar gyesiyle giydii gzel elbiseler, son derece deerli olsalar bile, mubah olan eyler olduklar srece kiiye zarar vermez." (Ibn Hacer, age. XN/372.) Nevev de, "Hadisin zhiri, elbiseyi kibirle ekmekle mukayyeddir. Bu da haramln kibre bal olduunu gsterir. fi de bunu byle tasrih etmitir" der. (Muhammed ez-Zebd, age. VN/347-48)

Kibir inkrda nemli bir rol oynadndan Allah Tel Kur'n'da kibirden ve bu kelimenin trevleri olan istikbr, mstekbir ve kibriya'dan sk sk bahsetmektedir. Hz, Nuh (a.s.) oluna vasiyet ederken "iki eyden seni menederim, biri irk dieri kibirdir" buyurmutur (Ahmed bin Hanbel, I/170). Eb Reyhne (r.a.) Hz. Peygamber (s.a.s.)'den yle rivyet etmitir: C ennete kibirden hibir ey (hibir kibirli kimse) giremez. Orada bulunanlardan biri yle dedi: "Ey Allah'n Rasl! Ben, kammn aklamas ve ayakkabmn salaml ile gzel grnmekten holanrm, bu kibir midir?" Hz, Peygamber (s.a.s.) Hayr, bu kibir deildir. Allah gzeldir, gzeli sever. Kibir, hakk kk grmek ve ba-gz ile (kk grerek) insanlarla alay etmektir. (Mslim, man 47; Ahmed bin Hanbel, lV/133-134) buyurdu. Bu hadis-i erif hak karsndaki alay ve inkrn kibir olduunu anlatmakla birlikte insanlarla alay etmenin kibirden kaynaklandna iaret etmektedir. Hz. Peygamber yannda sol eli ile yemek yiyen bir adama "sanla ye" demitir. Adam salmla yiyemiyorum deyince Hz. Peygamber yle buyurmutur: "Yiyemez ol; Bu adamn sayla yemek yiyemiyorum demesi yalnzca kibrindendir." (Mslim, Eribe, 107)

Hz. Peygamber (s.a.s.) yle buyurmutur: Kalbinde hardal tanesi kadar iman olan hi bir kimse cehenneme girmez; kalbinde hardal tanesi kadar tekebbr (kibir) bulunan hi bir kimse de cennete giremez. (Mslim, man 147, 148, 149; Eb Dvud, Libs 26; Tirmizi, Birr 610; Ibn Mce, Mukaddime 9, Zhd 16). Bu hadis-i erifin Mslim'in es-Sahih'indeki bab bal, "kibrin haram olmas ve bunun aklanmas" eklindedir. Buradan da anlalaca gibi kibir haram olan kt huylardan birisidir. Hadisteki ifade kibirli insann cennete giremeyeceini anlatmaktadr. Ancak buradaki kibir, Allah'a ve Peygamber (s.a.s.)'e kar olan kibirdir. Ahlk bir zellik olarak kibir, bakalarn kk grmek ve onlarla alay etmek anlamyla dnlrse bu zellik insan dinden karan bir zellik deildir. Ancak haramdr, insan dinden karabilecek fiiller ilenmesine sebep olabilir. Byle bir zellik sahibi de cehennemde kibrinin cezasn ektikten sonra Allah'n afv ve mafiretiyle cennete girecektir, Nitekim bir yet-i kerime'de Allah Tel: "Biz onlarn kalblerindeki kin ve hasedi karacaz" (15/Hicr, 47) buyurarak, cennete giren insanlarn kalbinden dnyadaki ahlk kusurlarnn temizleneceini anlatmaktadr.

Bu konudaki bir baka hadis-i erif yledir: "Kendini byk gren yahut kibirli kibirli yryen kimse Allah'n huzuruna, Allah kendisine gazablanm olarak kar." (Ahmed bin Hanbel, II/118). Bu hadis kibirlinin hiretteki durumunu gzler nne sermektedir. Bu tr bir gazab- ilhiye sebep olarak Hz. Peygamber insann elbisesini sryerek alm satmasn ve kibirlenmesini de gstermi ve: Elbisesini kibirle yerde sryen kimseye Allah merhamet nazar ile bakmaz. (Mslim, Libs 42) buyurmutur. Bu hadis-i erifler ahlk bir kusur olan kibrin Allah nezdinde ne derece kt kabul edildiini anlatmaktadr. Bir baka kibir ekli olan hakka kar byklenmek ise kfirlikle bir kabul edilmi ve lnetlenmitir. Hz, Peygamber yle buyurur: "Mtekebbirler kymet gnnde, insan eklinde kk karncalar gibi hasredilir. Btn her taraflarndan zillet onlar kuatr..." (Tirmiz, Kyme 47; Ahmed bin Hanbel, II/179)

Islm bir ahlk kusur olan kibri yasaklamtr. Byle bir kibir haramdr, Allah'n rahmetinden kovulma sebebidir. Ancak bir kibir daha vardr ki Kur'an bunu "Mstekbir" ifadesiyle ifade etmitir. Mstekbirler Allah'n arznda bizzat kendi gzelliklerini tesis etmek iin gayret gsteren azgnlar ve zorbalardr. Bunlar Allah'n kullarn kendi kleleri yapmak iin Allah'n dinine kar byklenirler. Allah Tel bu eit insanlar iin yle buyurmaktadr: te hiret yurdu; Biz onu yeryznde byklenmeyi ve bozgunculuk karmay istemeyenlere (armaan) klarz. kbet (Gzel sonu) muttaklerin/takv sihiplerinindir. (28/Kasas, 83)

Hanmlar Balarn Aarak Okullarda Okuyabilir mi? slm'a hizmet etmek gyesiyle (ekmek paras iin deil) okuduunu syleyen bir bayan, aksine msaade edilmiyorsa, ban aarak okuyabilir mi? Evet denirse, okuyabilecei okullar snrl mdr?

Bu soruya birka adan baklabilir: 1. Setr-i avret farz- ayn; emir bi'1-ma'ruf ise, farz- kifyedir: Kiinin nce farz- ayn'la mkellef olaca aktr. Sonra farz- kifye ile mkellef olanlar, arktan garba kadar ncelikle o meseleyi bilenlerdir (bn bidn, Redd'l-Muhtr, IV/123).

2. Kadnlarn balarn amalar halinde mefsedete sebep olacaklar aktr. nk bunda naslara dorudan muhlefet vardr. Bu ekilde okumalar durumunda slm'a hizmet edecekleri ise kesin deildir. Yarn, yaadklar gibi inanmaya balamayacaklarn kimse garanti edemez. Zira yaadnn doru olduunu savunmak, insann tabiatnda olan psikolojik bir vkadr. Allah Rasl, "Giyim ekilleri birbirine benzerse, kalpler de birbirine benzer" buyurur. (Sihbddn elNafac, Nesmu'r-Riyad erhu ifi'l-Kad Iyz I/590). yleyse, kesin olan bir maslahat, zann olanla nasl deitirilebilir?

3. Hl-i hazrda slm'a hizmet etmek isteyen bayanlarn, bu ii gerekletirebilecekleri yegne yolun, balarn ama zorunluluunu koyan okullardan mezun olmak olduunu kabul imknszdr. renmek ve kltr ayr eydir; diplomal olmak ayr ey. Bu ii diplomasz, srf hasb olmak kaydyla, ama bilerek yapanlarn ok daha baarl olduu sylenebilir. Dolaysyla, gye hizmetse, yaplacak i, ilmi ve kltr arttrmak ve slm' sahih esaslara gre renmeyi temine almaktr (lim slm Ansiklopedisi).

Kadnn Pantolon Giymesi: nemli olan avretini rtmek olduuna gre, kadnn bunu pantolon giyerek salamas yeterli olmaz m?

Bilindii gibi, kadnn giyiminde aranan artlardan biri de erkek elbisesine benzememesidir. Raslullah Efendimiz'in (s.a.s.) "Allah kadna benzeyen (kadnlaan) erkee ve erkee benzeyen (erkekleen) kadna lnet etmitir" hads-i erfleri, ncelikle giyim-kuamdaki benzeyii anlatr. Buna gre erkek gibi pantolon giyinen bir kadn, avretini rtme emrini yerine getirmi olsa bile, erkee benzememe emrini yerine getirmediinden gnahtan kurtulamaz. Giydii pantolon dar olur da vcut hatlarn ortaya koyarsa, fitneye (hell olmayan cinsel duygulara) sebep olaca iin ayrca gnah ilemi olur. Ancak, kadnlarn "cilbb"larnn (d elbiselerinin) altndan pantolon giymeleri mahzurlu olmad gibi, tam tersine, vlen bir uygulamadr.

Hz. Alinin (r.a.) aktardna gre: "Bulutlu ve yamurlu bir gnde Bk mezarlnda Raslllah'la beraberdik. Merkebe binmi bir kadn geiyordu. Merkepten

decek oldu da Raslllah (bir yeri alr endiesiyle) ondan yzn dnd. Orada bulunanlar: Kadnn pantolonu (sirval) var (zeri almaz) dediler de Raslllah: "Pantolonlar (sirvaller) edinin. nk onlar en iyi rten elbiselerinizdendir. Kadnlarnz da dar ktklarnda onlarla koruyun." buyurdular." (Hadsi; Ukayl, Ibn Ady (Kmil'de) ve Beyhak (el-Edep'te) rivyet etmilerdir. Suyti "zayf" iaretini koymutur. bk. Mnvi, Feyzu'1-Kadr I/109-110). Bir baka rivyette ise, kadnn o giysisi houna gittiinden tr: "Allah sirval giyen kadnlara merhamet eylesin." buyurdular. (Hadsi; Drakutn (el-Efrd'da), Hkim (Tarihinde), Beyhak (Su'abul-imnda), Hatp (el-Mttefek'te) rivyet etmilerdir. Mnv zayf oluunu anlatr. bk. IV/22-23). Hatt bizzat Raslllah Efendimizin de "sirval" satn ald rivyet edilmi ve kendisinin giydii bilinmediine gre, hanmlar iin satn alm olabilir, denmitir. (Mnv, a.g.e. I/110). Ne var ki, bu her iki hads de zayftr ama, aksi de sylenmediine gre, bunlarla amel edilmesinde bir saknca yoktur. Yani bayan, pardes veya araf cinsinde d elbisesinin altndan pantolon (sirval) giyebilir. Bunu daha iyi rtnmek iin yapmsa gzel bir i yapm olur. Ancak hadislerde geen "sirval"i tam tamna bugnk pantolonlar gibi anlamak da tam doru olmaz. Hanmlar iin zel pantolon olmal, erkek pantolonunun aynsn i kyfet olarak da olsa giymekten saknlmaldr. Allah'u a'lem, aslnda Anadolu kadnlarnn giydii ve "dizlik" tabir edilen uzun idonu "sirval" tarifine daha yakndr.

Kadnn Sa Kestirmesi: Kadnn san ksaltmas ciz, tra etmesi ise mzeret yoksa haram grlmtr. Peygamberimiz kadnn salarn tra etmesini yasaklamtr. Hacda ihramdan klrken erkeklerin salarn tra etmeleri istenirken, kadnlarn salarn, drtte birini keserek ksaltlamalar istenmi, Peygamber Efendimiz; erkeklere tra, kadnlara ksaltma vardr (Eb Dvd, Mensik 7, 8; Nes, Ziynet 4; Tirmiz, Hacv 75) buyurmutur. Ancak erkeklerin kadnlara benzemesi yasakland gibi, kadnlarn da erkeklere benzemesi yasaklandndan, kadn salarn, erkek sana benzeyecek lde ksaltrsa bu da haram olur. Kadn ile erkein, sa modelleriyle de birbirinden ayrlmalar gerekir.

Kadn salarn kocasnn emriyle de kesse (yani tra ettirse) gnahkr olur. nk; Hak'ka isyanda mahlka itaat yoktur. Kadnn salarn kuafre ksalttrmasna gelince, bunu yabanc erkeklere grnmek iin yapyorsa, kime ksalttrrsa ksalttrsn haramdr. Erkeklere gstermemek zere, mesel kocasnn arzusuna uyarak yapyorsa, bir erkee ksalttrmas yine haramdr. Kuafr ahlkl ve mslman bir kadn ise, yukarda sylediimiz gibi, erkek sana benzetmemek zere onun ksaltmas cizdir. Tabii ki kuafrde salarn gstermesi haram olan kimsenin bulunmamas art da szkonusudur.

Kadnn Sesi: Kadnn sesi avrettir, onu dinlemek haramdr diyen olduu gibi mubahtr diyen de var. Bu hususta nasl davranalm? Soruda belirtii gibi kadnn sesi hakknda eitli mtlealar serdedilmitir. fi ulemsnn kaydettiklerine gre kadnn sesi avret deildir. Yabanc erkeklere iittirecek kadar bir kadn sesini ykseltirse gnahkr olmaz. Hanefi mezhebinde ihtilafldr. Ed-Durru'l-Muhtar ile bn Abidin'e gre en kuvvetli gr kadnn sesi avret deildir. Nevzil ve el-Kfi ismindeki kitaplara gre avrettir. Baz ulemaya gre namazda avrettir, onun dnda avret deildir.

ls, kanaatime gre kadnn sesi avret deildir, ancak sesi ehveti tahrik edip fitneye vesile olursa o zaman haram olur demektedir. Muhammed Ali es-Sbun de yle diyor: Kadnn sesi fitneye vesile olmazsa avret deildir. Zira Peygamber (s.a.s.)'in zevceleri Peygamber'in hadislerini nakledip rivyet ederler ve iinde yabanc erkek bulunan cemaatle konuurlard.

Kadnn sesinin avretlii konusunda, ne Kur'n- Kerim'de, ne de Efendimizin hadslerinde bir aklk vardr. (Bir yasak bulunmayan uygulamann haraml da iddi edilemez.) Baz Hanef bilginler bu konuyu yle aklamlardr: Allah Kur'n- Kerm'inde, kadnlar, bakalarna duyurmak iin ayaklarn yere vurup ses karmasnlar buyuruyor. Ayaklarnn sesini duyurmalar haram olursa, kendi sesleri ncelikle haram olur. Ayrca Peygamberimiz (s.a.s.); mam namazda yanlrsa onu, erkekler "subhanellh" diyerek, kadnlar da el rparak uyarr (Buhr, Sehv 9; Nes, mmet 7) buyurur. Hac srasnda okunan "telbiye" dusn erkeklerin yksek sesle okumas snnetken, kadnlarn seslerini ykseltmeleri yasaklanmtr. Bunlar da kadnn sesinin avret olduunu gsterir. (bk. Ibn bidn I/406)

Ancak Haneflerin dier blm ile geriye kalan mezheplerin bilginleri kadnn sesinin avret olmadn sylemiler ve bunlarn grleri daha ok kimse tarafndan benimsenmitir. Bunlar da konuyu yle aklarlar: Kadnn ayan yere vururken kard ses deil, bu davranyla dikkatleri zerine ekmesi ve fitneye sebep olmas haramdr. Namazda ve hacda sesini ykseltmesinin haram olmas da ayn ekilde izah edilir. Kald ki, ihtiyalar iin kadnlarn evden kmalarna Hz. Peygamber izin vermitir. Darya kan, ihtiyacn ancak konuarak giderebilecektir. Sonra ashb, Peygamberimizin hanmlarna sk sk fetv sorarlard. Kur'n- Kerm bunu yasaklamam, bir ey istedikleri zaman perde arkasndan istemeleri hkmn getirmitir (33/Ahzb, 53). Demek ki kadnn sesi avret, yani haram deildir. Ashb dneminde kadnlarn sk sk mescide geldikleri ve erkeklere soru sorduklar ok rastlanan bir olaydr.

Ne var ki, byle diyen bilginlerin bazlar da, kadnn sesi nameli olursa, ya da fitneye sebep olacandan korkulursa haram olur. nk Allah kadnlarn seslerini kadns biimde inceltmelerini yasaklamtr (bk. 33/hzb, 32; Ibn bidn, Mahlf, el-Fetv'-er'iyye I/342) demektedirler.

Bu anlatlanlardan u ortak sonuca varlabilir: Kadn her eyiyle olduu gibi sesiyle de ekici, byleyici ve tahrik edicidir ve aslnda bu onun irkin olduunu deil, gzel olduunu gsterir. Birer nimet demek olan ekici ynlerini, bu arada sesini, fitneye sebep olmak ve tahrik etmek iin kullanrsa, yani konumasn krla dkle ve kadns biimde yaparsa, ya da nameli szlerle, normal konuurken zaten tahrik edici olan sesini daha da etkileyici hale getirirse, sesi avret olduundan deil de, fitneye sebep olacandan haram olur. Bu konuda da l, kadnn diiliiyle deil, kiiliiyle konumasdr. Kahkaha atmak, iffetli bir hanma yakmayacak tarzda uh ifade veya yapay ekicilikler oluturarak konumak, ark gibi yabanc erkeklerin houna gidecei makaml terennmler, cvk tavr ve edl szler haram olur. Normal ekilde konumann ise sakncas yoktur.

Kadnn yz veya vcudunun baka bir taraf aynadan grnse ona bakmak ciz midir? Aynaya akseden kadnn yz veya vcudunun baka bir tarafna bakmak dinen caizdir. nk o hakiki deil hayalidir. Ancak fitneye vesile olduu taktirde hayali de olsa haram olur. Kadn fotoraf ile televizyonda grnen kadn da byledir. Yani hayal olduu iin fitneye vesile olmadkca ona bakmak. slam dininde sz konusu olan haram nazar saylmaz. Ama fitneye ve ahlakn bozulmasna vesile olursa haram olur. (18)

Giyecek ve Sslenmede Haramlar

a- Giyinmekten Maksat: slm giyinmekten iki maksat gdyor: rtnmek (tesettr) ve gzel grnmek (ziynet). Ey demoullar! Ayp yerlerinizi rtecek giysi ve sizi ssleyecek elbiseler gnderdik. Takv rts ise bundan daha hayrldr. Allahn bu yetleri t almanz iindir. Ey insanoullar! eytan, ayp yerlerini kendilerine gstermek iin elbiselerini soyarak ananz, babanz cennetten kard gibi sizi de artmasn... (7/Arf, 26-27) Ey dem oullar! Her mescide gzel elbiselerinizi giyinerek gidin... (7/Arf, 31)

Bu yetler rtnme ve kendine eki-dzen verme konularnda itidal snrlarn iziyor; alp salmay da yakksz, rk giyinmeyi de mahkm ediyor.

b- Kyafet Temizlii: Klk kyafetin tesettre uygun (rtc) ve gzel olmas yannda temizlii de slmn tlmt arasndadr: Temizlenin, nk slm temizdir. (Tirmiz, Edeb 41). Mslman toza topraa kar akta kalan el, kol, yz, ayak gibi uzuvlarn gnde birka kere ykamaya mecbur edilmitir (abdest). Haftada bir

iki kere btn vcudunu ykayacaktr (gusl).

Bir adam sa, sakal dank bir ekilde Raslullaha gelmiti. Peygamberimiz (s.a.s.) dzeltmesini isteyen bir iarette bulundu, o da dzeltti. Bunun zerine Efendimiz (s.a.s.) yle buyurdu: Birinizin eytan gibi sa ba dank gelmesinden bu (ekil) daha iyi deil midir? (Muvatt, ar 7). Bir bakasn pasakl bir elbise iinde grm ve yle buyurmutur: Bu adam, elbisesini ykayacak bir ey bulamam mdr? (Eb Dvud, Libs 14; Ahmed bin Hanbel, 7/357). Dk kaliteli bir elbise iinde kendisine gelen bir adamla aralarnda u konuma gemitir: Raslullah (s.a.s.): Maln var m? Adam: Evet Hangi eit mal? Allah bana her eit maldan verdi. Madem ki Allah sana mal verdi, u halde nimet ve ikrmnn eserini/izini zerinde grsn! (Eb Dvud, Libs 14; Tirmiz, Birr 63, Edeb 45)

c- Altn ve Hlis pek Erkee Haramdr: Hlis/saf ipek veya malzemesinin ou ipek olan giyecekler ile altn erkein giyecek, ss ve eya olarak kullanmas haramdr. Hz. Peygamber (s.a.s.) ipei sa eline ve altn sol eline alarak: bu ikisi mmetimin erkeklerine haramdr

Altn ve gm kadnn yalnzca ziynet eyas olarak kullanmasna izin veren slmn erkeklere bunu haram klmasnn hikmetleri olarak unlar syleyebiliriz:

Bu iki maden ve zellikle altn, asrlar boyu ya dorudan doruya para olarak, yahut da para karl teminat olarak kullanlm, ekonomide byk rol oynamtr. Bunlarn ziynet ya da eya olarak kullanlmas ekonomiyi menf ynde etkileyecektir. Yine, bunlarn ziynet ve eya olarak kullanlmas, toplama faydalar salayacak olan byk bir sermayenin tl kalmasna sebep olmaktadr. Yine, Allahn erkekler iin takdir ve tensb buyurduu ftrat ve karakter altn ve ipekle sslenmeye muhta ve uygun deildir. Bunlarla birlikte, ste, baa; ele ayaa; eve barka serilmi servetler dikkat, gpta ve haset celbederler; sosyal adlet duygusunu rencide ederler, fesda sebep olurlar. slm, insann madd hayat ile rh ve mnev hayat arasnda ideal bir dengeyi hedef almtr. Da bu lde ihtimam rh hayat zedelemekte, tekml engellemektedir.

Kadna gelince: Onun ftrat sse ve ziynete daha elverilidir; dier vasflar yannda erkekte yiitlik, kadnda gzellik aranr. Kadna ziyneti tmyle yasaklamak onun ftratna ters der ve ar gelir. ri onlara bu konuda ruhsat vermi, fakat yabanc erkeklerden saknmalarn emretmi, ziynetlerini yoksullara iyreti/karlksz vermelerini tavsiye buyurmutur.

d- Kadnn Elbisesi: slm kadnn, nmahrem olanlara kar rtnmesini emretmitir. Kadn kyafetinin u lye uygun olmas arttr:

1) Kadnn elbisesi, vcudunu gstermeyecek kadar kaln olacaktr.

2) Gs, bel, kalalar gibi ehvet ekici uzuvlar tehir edecek kadar sk ve dar olmayacaktr. Rasl-i Ekrem (s.a.s.) yle buyurmutur: C ehennemliklerden iki snf vardr ki ben onlar (dnyada) grmedim: Birincisi, yanlarnda bulunan kz kuyruu gibi krbalarla halk krbalayan kimseler. kincisi, giyinmi plak, (kalasn) oynatan, salnarak yryen, balar, salnan deve hrgc gibi kadnlardr. Bunlar cennete giremezler, onun kokusunu da alamazlar; halbuki onun kokusu mesfelerin tesinden alnr. (Mslim, Libs 125). Bu hadiste geen giyinmi plak ifadesi baz yerlerini rtp baz yerlerini aan veya ince/effaf veya dar elbise giyen kadnlardr eklinde aklanmtr. Bu ifadeyi, rtl olmalarna ramen davranlar ile kar cinsin cins duygularn tahrik eden kadnlar eklinde anlamak da mmkndr.

3) Kadn erkee, erkek de kadna benzemeye zenmeyecektir. Her iki cinsin kendilerine it zellikleri ve buna uygun kyafetleri vardr. Kar cinse zenti bir ruh bozukluu ve ahlk sapklktr. Bu sebeple Peygamberimiz erkein kadn, kadnn da erkek elbisesi giymesini menetmi (Eb Dvud, Libs 28; Ahmed bin Hanbel, II/325), kar cinse benzeme zentisini lnetlemitir (Buhr, Libs 61; Eb Dvud, Libs 27; Tirmiz, Edeb 34).

e- Sslenme: tidl dini olan slm, insanlarn yaratltan mevcut zellik ve gzelliklerini belirli hale getiren ss, boyamay, taknma ve giyinmeyi -baz artlarlamubah klmtr. Ancak ftrat, yaratln verilmi zellik ve ekilleri deitirme mnsnda ss, makyaj ve deitirmeleri yasaklam, bunlar eytan saymtr; nk eytan yle demiti: phesiz onlara emredeceim de Allahn yaratn deitirecekler. (4/Nis, 119). Yaygn olan baz ssleme ve deitirme eitlerini sralayalm:

1) Dvme yaptrmak ve dilerin eklini deitirmek: Hz. Peygamber (s.a.s.) vcuduna dvme yaptran ve yapana, (normal) dileri yontarak eklini deitiren ve bunu yaptrana lnet etmitir (Mslim, Libs 119; Buhr, Libs 82-87). Tbb ve estetik bakmlardan normal olan dileri, moda olan ekle uydurmak iin sktrp yaptrmak ciz deildir. Gerek ine batrp alan deliklere boyal maddeler dkerek yaplan dvme ve gerekse di minelerini mahveden dileri seyrekletirme/yontma iinin salk ynnden de zararl olduu bilinmektedir.

2) Estetik ameliyat: Byk paralar sarfyla burun, ene, gsler gibi uzuvlarn eklini deitirmekten ibret olan estetik ameliyatn da yukardaki yet ve hadislerde belirtilen haram kapsamna girdii anlalmaktadr. Ancak, insan aalk kompleksine iten, toplum iinde mnen ikence ekmesine sebep olan bir anormallik veya fazlalk olursa bunun izlesi tedvi mhiyetindedir. Peygamberimiz (s.a.s.) gzellik iin dilerini seyrekletirenleri lnetlemitir (Buhr, Libs 82, 84; Mslim, Libs 120). Burada geen gzellik iin kayd, bir ihtiya sebebiyle yaplan ameliyeleri istisn etmektedir.

3) Ka aldrmak: Rasl-i Ekrem (s.a.s.)in lnetine ka aldran ve alanlar da dhildir (Eb Dvud, Teraccl 5; Buhr, Libs 82, 84; Mslim, Libs 120). Ka aldrmak, kan kllarn yolarak iyice inceltmek ve ka yukarya almak sretiyle yaplmaktadr. Bu, hilkati deitirme mhiyetindedir. Ancak, kadnn yznde biten kllar aldrmasn bir ksm slm ulems ciz grr.

4) Peruk takmak: Raslullah'n menettii ve lnetledii eylerden biri de sa dklen veya dklmeyen kimselerin balarna bakalarnn salarn koymalar veya bunlar eklemeleridir. Sa takma ve eklemede hem tabii ekli deitirmek, hem de karsndakini yanltmak, ona gen grnmek vardr ki, slm bunlar ho grmemitir.

5) Sa ve sakal boyamak: Peygamberimiz (s.a.s.)'in anda yahdi ve hristiyan ihtiyarlar aaran sa ve sakallarn boyamazlard; onlara benzemesinler diye yal sahbiler boyamaya tevik edilmilerdir (Buhr, Enbiy 50, Libs 67; Mslim, Libs 80). Boyann rengi zerinde durulmu, siyaha boyamann cevaz tartlmtr. Kna krmzs ve krmz-siyah karm bitkisel boyalarla boyamak ittifakla cizdir. Kadnlarn siyaha boyamalar genellikle ciz grlmtr. Rasl-i Ekrem'in, kfirlere benzememek iin sa ve sakal boyama emri "tevik emri" olarak telkki edilmi, bu sebeple Eb Bekir, mer (r. anhum) gibi sahbiler boyam, Ali, Ubey, Enes (r. anhum) gibi sahbiler ise boyamamlardr.

6) Sakal brakmak: Raslullah: "Mriklere muhlefet edin (benzemeyin); sakallar brakn, byklar krpn" (Buhr, Libs 63, 64) buyurmutur. Bu ve benzeri hadisler ile tatbikata bakan cumhr sakal tra etmenin haram olduu neticesine varmlardr. Kad Iyd, bunun mekruh olduunu sylemitir. Ayn mhiyette olan boyama emrini yerine getirmenin farz ve terkinin haram saylmamas bu gr destekler. Baz ada limler bunun bir det meselesi olduunu dnerek mubah olduunu sylemektedirler. Kardav, sakal tra etmenin mekruh olduu grndedir. (19)

Ziynet: Yukarda mealini verdiimiz Nur sresi 31. yeti, kadnlara -istisn edilen ahslar dnda- kimseye ziynetlerini gstermemelerini emrediyordu. Ziynet,

kadn gzel gsteren yz, sa, makyaj, tak ve mcevhert, elbise gibi eyleri iine almaktadr. yette bunlardan hangisi kastedilmitir? "Kendiliinden alan, almas, gsterilmesi doal olan" ziynet nedir? C umhra gre elbise, kapanmas gereken ziynete dhil deildir. Buradaki ziynetten maksad; el, boyun, ba, kol, ayak gibi ziynet taklan yerlerdir. Peki, bunlardan hangisi "kendiliinden alan"a dhildir? Eski mfessir ve fakhler arasnda "d elbiseden baka her taraf rtlmelidir", "eller ve yz hri", "eller, bilek ve yz hri her taraf" diyenler olmutur. Eller ve yzn istisn edilmesi gr ar basmaktadr.

rt ve Elbise: Zikredilen yet ve hadisler kadn ve erkein avret yerlerini rtmelerini emrediyor ve amalarn haram klyor; fakat rtmek iin yeni bir elbise modeli getirmiyor; "hmr: Ba rts", "cilbb: D giysi" gibi eskiden beri giydikleri elbise ile r tarafndan istenildii gibi rtnmeleri emrediliyor. Baz kimseler Kur'an'daki: "Elerine, kzlarna ve m'minlerin kadnlarna, dar karken stlerine rt almalarn (cilbblarn brnmelerini) syle; bu onlarn tanmmalarn ve bundan dolay incitilmemelerini salar. Allah balar ve merhamet eder." (33/Ahzb, 59) yetinde geen "cilbb" kelimesine "araf" mns vererek kadnn ancak arafla dar kabileceini, baka elbise ile rtnmenin ciz olmadn ileri srmlerdir. Bu iddinn isbetsiz olduunu ve slm'n istedii rtnmenin earp, pardes, geni ve kaln giysiler ile de, daha baka lkelerdeki mer farkl giysilerle de olabileceini gsteren deliller vardr:

1- Nr sresindeki yette (24/31) bartsnden (hmr) sz edilmektedir. Hmr, ba ve yakay rten bartsdr, araf deildir. Ayn yette geen "cyb" ise gmlek ve entrinin yakasdr. u halde kadnlar geni entri ve barts ile rtnebileceklerdir. yet, o zaman kadnlarn byle giyindiklerine dellet etmektedir.

2- "C ilbb" kelimesine tefsir ve lgatlerin verdii mn unlardan ibrettir: Barts, tepeden trnaa rten rt, d elbise, rt, barts ile rid aras bir elbise. Bu kadar mn iinden yalnz araf almak ve dierlerini reddetmek iin bir delil yoktur.

3- Hz. ie'den rivyet edildiine gre cilbb yeti gelince, ensr kadnlar etekliklerini ortadan yrtarak barts yapm ve kargalar andran siyah balklar ile Raslullah'n arkasnda namaz klmlardr. Bu rivyet, cilbba araf deil; barts mns verildiini gstermektedir.

Netice olarak diyebiliriz ki, nemli olan uslnce rtnmedir; elbisenin ad ve modeli muayyen deildir. Her kadn ve erkek, art ve imknlarna gre elsisesini seer ve rtmesi gereken yerlerini rter. Avret yerlerini gsterecek kadar ince veya ehvet eken yerlerini belirtecek kadar dar elbise giymekten saknr. nce, effaf elbiselerin giyilmemesi hakknda hadisler vardr.

Barts: Kadnlar iin Allah'n emirlerine uygun olarak rtnme, iman almetidir, slm iardr. Ruhumuz gibi, vcudumuz zerinde de Allah'n hkimiyetini kabul ediin, belgesi olan bir ibdettir tesettr. rtnme; amzn zulm egemenliine kar cihad, barts de hrriyet bayradr. Barts ve onunla beraber slm tesettr, hicap ve iffet/haya, mslman bayanlarn iardr. Barts, Allahn emri olmas yannda, nice hikmetleri de olan, mslmann vazgeemeyecei bir semboldr. Bunu bilen slm dmanlar bartsne, al grm boa gibi saldrmaktan vazgemiyor, onu kamusal alanlardan uzaklatrmak iin btn glerini kullanyorlar.

Erkek ve Kadnda slm Grnt

Bir hanmn mslman olup olmad, ya da slma teslimiyeti, dardaki davran ve kyafetinden aa yukar belli olur/olmaldr. Aynen bu durum gibi, bir erkein de mslman olup olmad, slm bir kimlie sahip olma durumu da d grnyla az ok belli olmaldr. te mslman erkek iin kendi kimliini belli edecek da yansyan zellikleri, mslmann iardr. Bu da, bata sakal olmak zere, sakalla beraber (veya ciddi bir gereke varsa, sakalsz olarak) mslmanca bir grnmdr.

tf Hoca gibi nice slm limleri ve mslman halktan binlerce kii, kfirlerin iar olduu gerekesiyle apka giymeyi reddettikleri iin idam sehpasnda ehid edilmilerdir. Gnmzde apkann kfirlerin iar olmaktan kt sylenebilir. Bunun yannda gnmzde papyon ve kravatn batclar tarafndan ve bat uygarlnn sembol/iar olduu gerekesiyle nice mslmann kravat ve papyon takmadklar bilinmektedir. "Biz, onlarn boyunlarna halkalar geirdik. O halkalar enelere kadar dayanmaktadr. Bu yzden kafalar yukar kalkktr." (36/Ysin, 8). Bu yetin tefsirinde Elmall Hamdi Yazr, yette geen "all" kelimesini kravata benzeterek unlar syler: "Biz onlarn boyunlarnda birtakm balar, kelepeler yapmzdr. nk tomruk ve kelepe gibi balar, ceza ve ukubat letlerinden olmak itibaryla cebr olan ftriyt deil; iktisap ile istihkaka terettp eden cez bir ilzm ifade eder. lk nazarda, asr medeniyetin boyun balarn ihtar eder gibi grnen bu "all" hem ferdin kabiliyet-i ftriyyesini yanl hedeflere sevkeden bir cemiyetin sultasnn fena tazyklarn, hem de itikadlar, irkin itiyadlar, kt huylar, taklit, taassup, hev gibi kfr ma'siyeti holandrp imandan sakndran fena melekelere ve keyfiyetlere nefislerin altra altra deimez hale getirilmi olmasn temsildir." (Elmall Hamdi Yazr, Hak Dini Kur'an Dili, Eser Y. c. 6, s. 4010)

Klk kyafette btl din ve ideoloji ballarna benzememek, slm'n zerinde hasssiyetle durduu bir mevzdur. Zira zhir benzemeler, kaynamalara ve rhen yaknlamalara sebep olmaktadr. Mesel; askerler ve polisler gibi ayn meslekten olup, ayn tip elbise iinde grlen insanlarda rh bir yaknlama kanlmazdr. Kez, sa, sakal, byk ekilleri bir olan ve bu birlikleri hususuyla bir kaynaktan kaynaklanan ve bir gyeye ynelik olan kiilerde de ayn rh yaknlamalar mhede ediyoruz. slm, m'minlerin btl din ve ideoloji mensuplaryla kaynamasn ciz grmedii iindir ki, klk kyafet mevzuunda mslmanlar balayc emirler ve yasaklar koymutur.

Sakal ve byk: Sakal ve byk eklinde slm'n dndaki yabanc mmetlere; btl din ve ideoloji mensuplarna benzenilmemesi konusuna dinimizde ok byk bir nem verilmi, szl ve fiil snnette aka belirlenmi ekliyle sakal ve byk, dinin iarlarndan kabul olunmutur. Deiik lafzlarla bize intikal eden emirlerinde Peygamberimiz (s.a.s.); "Sakalnz uzatn; byklarnz ksaltn" buyurmulardr. Peygamberimiz (s.a.s.) bu emirlerini verirken, ok defa "Mriklere, mecsilere, yahdilere muhlefet edin" buyurmu, bu konudaki emrinin yabanc mmetlere benzenilmemesi hikmetine dayandn aklamtr. Bu hikmetin yansra Peygamberimiz'in sakal ve by, ftratn gerei ve erkeklerin ziyneti olarak vasflandrmas, bu konuda mmetine bilfiil rnek olmas da sakal ve by slm kln deitirelemez bir zellii klmtr. Nitekim drt mezhepte bu konudaki nebev hasssiyeti tesbit etmi ve mezhep imam (Hanef, Mlik, Hanbel), Peygamberin emrini, vcba (vcip olduuna) hamlederek sakal kesmenin haram olduu grnde ittifak etmilerdir. Beyhak'nin bu konudaki hadis rivyetini zetleyelim:

ran kisrs, Peygamberimiz'in mektupla kendisini slm'a dvet etmesinden tr gazaplanm, imparatorluuna bal Yemen valisi Bazan'a Peygamberimizle ilgili emirler vermiti. Kisrnn emri zerine Bazan'n gnderdii ran'l eliler Hz. Peygamber (s.a.s.)'in huzuruna ktklarnda Peygamberimiz onlarn sakalsz suratlarna ve uzun byklarna bakm ve yle buyurmutur: "Size yazklar olsun. Bu ne biim sakal ve byk ekli?" Onlarn "efendimiz Kisrmz bize byle emrediyor" demeleri zerine de Peygamberimiz ye buyurmutur: "Bana da Rabbim sakalm uzatmam, bym ksaltmam emretti." (Hadislerin kaynaklar ve bu konuda geni bilgi iin bkz. A. Rza Demircan, slm'da Btla Benzemenin Hkm, s. 166-237)

Syleni gyesi itibaryla btl din ve ideoloji mensuplarnn btnne mil klabileceimiz bir hadislerinde Peygamberimiz yle buyurmutur: "Rhiplerin elbiseleri (gibi yabanc mmetlere has elbiseler) giymekten saknn. Kim onlarn ekillerine brnr ve onlara benzemek isterse Benden deildir." (Tabern, Evsat). Bu konuya ilgili dier bir rivyette ise Abdullah bin Amr bin s yle diyor: Hz. Peygamber, zerimde rengi sapsar bir elbise grdnde yle buyurdu:

"Bu elbise (renk ve ekil itibaryla) kfirlerin elbisesidir; onu giyme!" (Ahmed bin Hanbel, 2/164).

slm limleri; ha taknmak, znnar balamak, haham, rhip, rhibe elbiselerini giymek gibi giyimdeki benzemeleri almet-i kfr (kfr almet ve iarlar) olarak grmtr. Burada zerinde hasssiyetle durulmas gereken husus, giyilecek elbiselerin ve taklacak rozet ve ss eyasnn yabanc mmetlere, btl din ve ideoloji mensuplarna has olup olmadklar keyfiyetidir. M'minin btl din ve sistemlerden birinin mensubu gibi grlmesine sebep olacak tarzda giyinmesi kesinlikle haramdr. Zira bu tarzdaki bir giyim, yabanc bir milletin bayran iltizam eden kiinin iledii "hynet-i vataniyye" suu gibi, bir "hynet-i slmiyye" suudur.

Yakn tarihimizdeki apka devriminin slm limleri arasnda infial uyandrmasnn sebebi, devrin artlar ierisinde apkann kfr almeti ve iar olarak deerlendirilmesi, kfirlere benzemekten korunma gayret-i diniyyesidir. Giyimdeki benzeme, duygu ve dncelerin kaynamasna medar olmas bakmndan nem tad gibi, m'minlerle btlperestlerin i ie yaad toplumlarda, sosyal karmaaya sebep olmas bakmndan da nem tar.

Bu konuyu akaid meselesi olarak gren ve kfirlere has kyafeti giyenlerin kfrlerine hkmeden limler de vardr. Bu konuda eski ve yeni baz limlerin fetvlarndan bir-iki rnek verelim: Ebssud Efendi'den fetvlar: Mes'ele: "Zeyd'e sla vcip oldukta, yerlerine yakn yerde bir dru'l-harp olup kefere libsn (kfirlere has kyafeti) giymeyince oradan geilmese, giydii takdirde zevcesi bo olur mu?" El-cevap: "Kefereye mahsus libs ise bin olur. (Kfirlere mahsus kyfet ise bin talkla kars bo der. Talk- bin, kadnn yeniden evleniyorlarm gibi rzs ile tekrar nikh edilmedike geri alnamayaca talk, boamadr. Kadn istemezse erkek zorla alamaz.) Mes'le: "Zeyd, bi-gayr zarretin (zarret olmakszn) bana yahdi apkas giyse, e'an Zeyd'e ne lzm olur?" El-cevap: "Kfr lzmdr." (M. Erturul Dzda, eyhul-slm Ebssuud Efendi Fetvlar Inda 16. Asr Trk Hayat, s. 118)

"Bele Znnar (papazlarn bellerine baladklar kuak) balamak gibi baz gnahlar vardr ki Kur'an ve Snnet onlar almet (iar) ve dini yalanlamadan saym, bu da er' deliller ile bilinmi olduundan, o gibi gnahlar ileyenlerin kfir olduunda niz (ihtilf) yoktur." (Srr Paa, Nakd'l-Kelm f Akaidi'l-slm, s. 248). "Kfirlere mahsus olup onlara ait bir almet (iar) olarak kkleip yaygnlaan giysi ve rozetleri giyip taknmak; Havra ve kiliselerine girilmemi olsa da, yahdi ve hristiyan znnar takmak; Zarret yokken mecsi (veya mslman olmayan herhangi bir btl din mensuplarna ait) bal giyme... mslman kfirlie srkleyip onlardan klar." (A. Ziyeddin Gmhanev, C miu'l-Mtn, s. 76) (Naklen; A. Rza Demircan, slm'da Btla Benzemenin Hkm, s. 56-65)

Ali Rza Demircan, slm'da Btla Benzeme'nin Hkm adl kitabnda, teebbh yasaklayc genel zellikteki dsturlara aykr olan benzeme eitlerine rnek olarak unlar da sayar: Tzim maksadyla l veya diri siyset vs. adamlarnn fotoraflarnn evlere, resm dairelere aslmas; bandolu, resimli ve elenkli cenze mersimleri; tarih ahsiyetlerin lmleri sebebiyle veya lm yldnmleri nedeniyle toplumda yas iln edilmesi; ylba gecesi elenceleri; falclk, slm llere riyet edilmeden ve tesettrl olmayan kadnlarla erkeklerin kark olarak bulunduklar dn; misafirlere alkoll ikiler ikram edilmesi; kravat veya papyon takmak; kabirlere mum yakmak gibi iarlardan ve bunlarn kesin haramlndan bahseder. (Bkz. A.g.e. s. 92-100)

Yine, kfirler iin kutsal kabul edilen iarlardan herhangi birini kabul etmek, dinimizde kesin olarak haram kabul edilmitir. Ha iareti, papaz kyafeti, orak-eki iareti, gamal ha, alt keli yahdi yldz, siyonizm vb. btl ideolojilerin her eit simgeleri/iarlar, kfirlere ait devlet marlar, bayrak, flama ve armalar, rozetler, kfirlere ait yine benzeyen trenler, kfr imam ve nderlerine sayg duruu...

rt taatin Simgesi, Hanmlarn ffet ve C ihad Bayradr

rt ftratn neticesidir. Sakl duygularn kanalize edilip lh motiflere gre bezendii desenin addr. Bu lh motifleri, zerinde bir elbise gibi giyip, hayatna yn ve ekil verenler vardr. Birok insan daha vardr bu toplum iinde azmsanamayacak kadar ok olan. En az takanlar kadar takmay arzulayanlar. Ama engellere taklanlar. Nedeni, niini aamayanlar. Ftratn veya sakl duygularn nrin ba tac, bartsnn izahn yapamayanlar.

Bartsnn tek bana ele alnp yle anlatlmas ve anlalmas, onun mantn kabullenmeyi zorlatran en nemli sebeplerden biridir. Barts dinin emirlerinden bir emirdir. Birok din vazifenin yaplmas ile taklmas bir anlam kazanr. Dinin emirlerini yerine getirmeyen bir insannn banda ise o sadece bir bez parasdr. Allah, Kuran, Peygamber hakknda bilgi azl veya onlar hakknda bir phe varsa onu takan kafa takmasnn mantn iyi izah edemeyecek, ona kar olan kafa da taklmasnn mantn kavrayamayacaktr.

Bir ev dnn onun zerinde bulunduu arazinin topra gevekse, yaan yamur esen rzgar onun topran ondan alp gtryorsa; bu durum, ev iinde oturanlara gven vermeyecektir. te aynen bunun gibi, iman da salam bir zemindir. Ameller ise bu zemin zerinde ykselen binadr; barts ise bu binann ats, rt ise onun d cephesidir. Temeldeki rklk binann her yerine yansyacaktr.

Bir baka misali yine evden verelim: inde hi bir eya olmayan ev iin ilk nce ne lzmdr? Biri ksa dese ki, vazo lzmdr. Bir bakas ayna lzmdr dese; Biz bunlara lzm olmas yn ile katlrz ama ilk olarak bunlarn lzm olmadn da syleriz. Yani bunlar bir evde olmazsa o ev yine olur deriz. Bir ev iin, olmazsa olmaz eyler ilk olarak lzmdr. Mesel ocak, buzdolab, hal, koltuk, yatak ilk olarak lzm olan eylerdir. Bunlar olmadan dier ufak tefek eyler olsa da bir anlam olmayacaktr.

Evet, aynen bunun gibi barts de lzm olan eyler arasnda kendisini anlaml klacak ve olmazsa olmaz olan birtakm iman esaslarndan sonra olursa bir anlam olur. nsann vcudunu bir ev olarak kabul edersek ona ilk lzm olan ey, herkesin kabul edecei gibi salam bir imandr. Salam bir iman olmadan, bata duran barts ne kadar sk balanrsa balansn, temsil ettii deerler; nefis, eytan veya onlarn dtaki temsilcilerinden gelen en ufak bir rzgrda uup gidecektir.

inde olmas gereken iman esaslarn tayanlar iin barts, ba gitmeden bandan gitmeyecek kadar deer ifde ederken, iinde olmas gereken iman deerleri olmayan veya zayf olanlar iin ise, o bir bez parasdr. Olmasa da olur. Belki olmasa daha iyi olur. Tabii onlara gre...

Buraya kadar yaptmz bir tespittir.

Bartsnn bisetin 17. ylnda farz olmasnn hikmeti: Bartsnn farz oluundaki sralamaya baktmzda tespitimizi hakl karacak bir durum karmza kyor. Efendimizin (s.a.s.) 23 yllk peygamberlik hayatndaki misyonunu, kendi devrinde ve kendinden sonra gelecek mmeti iin slm evinin dekarasyonunu tamamlamak olarak grrsek, barts bisetin 17. senesinde farz olmutur. Bu sralama bizlere, insanlara dinimizi anlatmada takip edeceimiz sralamay da gsterirken, takmayan insanlarda da nelerin eksik olduunu ve bizim onlara kar anlatmaya nereden balamamz gerektiini de gsterir.

rt itaatin simgesidir: rt emre itaatin simgesidir. Allah karsndaki iteki teslimiyetin dtaki gstergesidir. Onu takmann hibir hikmeti olmasa bile biz yine onu Allah emrettii iin takarz. taatte hikmetten ziyde emr-i lhye bakarz. Bu bak, sadece bartsne has deildir. Dier iman esaslar ve slm hkmler (emir ve yasaklar) iin de bu geerlidir. Bizim dine ait her eyi yapmamzda asl olan sebep, Allahn emretmesidir. Onun fayda ve hikmetlerini anlatmamzdaki gye, kiiyi tevik ederek tercih etmesini kolaylatrma amacna mtuftur.

Biz burada, hikmetleri ve faydalar ne kararak iman zayf kiileri veya iman meselelere dardan bakp anlamayan kimseleri neden barts, niin barts gibi sorularda taklp kalan veya neden ve niine cevap bulamad iin barts takmayan kimselerle barts arasnda bir mantk ve hikmet kprs kurmak istiyoruz. Bununla amacmz uurla takann urunu arttrmak, uursuz takana uur kazandrmak, ona uzaktan bakann da daha saygl ve insafl bakmasn salamaktr.

Bizim, bir insan olarak her eyden nce bir kul olduumuz, yani birinin kaytsz artsz emrinde olduumuz uurunu kendimizde gelitirmemiz gerekiyor. Bir insan yle dnmelidir: Benim zerimde kim hkim, ben mi, bakas m? Bir kere ben babo deilim, yani tamamen bamsz veya zgr deilim. Vcudum benim deildir. Bir bakas tarafndan bana verilmitir. Ben onda muvakkaten duran bir kiracym diye dnmeli. Hayatm zerinde biri hkim ben de mahkmum, hayata gelme kararn ben vermediim gibi, gitme kararn da ben veremiyorum. Boyum, rengim, annem-babam ve daha birok ey benim dmda bir g tarafndan bana sorulmadan belirleniyor.

Dnyaya baktmzda, olan hi bir eyin tek sebebi ben deilim; belki sebepler zincirinde son sebep benim. Gnein scaklna, gece ve gndzn uzunluuna, havadaki gazlarnn oranna, canllarn mrne ben mdhale edemiyorum. Etrafmda ve zerimde hissettiim yle bir g var ki, nefes al veriimi bile o ayarlyor. Nefesimi alrken, geri vermeye, verirken de geri almaya bir garantim yok. Her an verdiim nefes son veya aldm nefes son olabilir. Hele vcudumun iinde olan hdiseler tamamen benim dmda geliiyor. Vcudum benim zannederken, onda olan hi bir eyin benim ynlendirmemle olmadn gryorum. Kalbimin almasn ben ayarlamadm gibi kanmn iinde milyonlarca saydaki kan hcrelerine de vazifelerini ben retmi deilim.

Ksaca ite ve dta nereye bakarsam bakaym; bana hkim olan ben deil, benim dmda bir g. Bu gc bana Kuran ve onun mbellii Hz. Muhammed (s.a.s.) Allah olarak tantyor. Allah, ite ve dta bana hkimiyetini gsterirken, yine ayn noktalarda mthi bir rahmniyet ve efkat de gsteriyor. Benim hi hakkm olmad halde, kendisine bir ey vermediim halde bana sonsuz ltuflarda bulunuyor.

Bir kilogram domates iin bir bedel demem gerekirken iki gzm iin, bir kalbim ve beynim iin hi bir ey demi deilim. Tamamen lutuf olarak bana verilmi. Byle bir ikram karsnda, onu yapana kar duyarsz kalmak saygszlk olur diye dnmeli insan. Ve yine dnmeli insan eer insansa; sevdiklerimin bana verdiklerini severken ve onlardan dolay sevinirken, sevdiklerimi bana vereni sevmemem ve onu saymamam ve onun isteklerine kar kaytsz kalmam dnlebilir mi?

Vcuduma ait hangi organ olursa olsun o bana Onun tarafndan bir hediyedir. Hem de yle deerlidir ki, hi bir hakkm yokken bana verilmi. Mesel gzme bir deer bieyim, acaba milyarlar verseler onu verir miyim? Hayr vermem ve ona bir deer biemem. te bu kadar deerli eyler bana tamamen bir ikram olarak verilmitir. Onlardan daha deersizini elde etmek iin aylarca gnlerce alrken, onlarn bana bir ikram olarak verilmesi karsnda ikram sahibine kar kaytsz kalamam. Bu saygszlk olur diye dnmeli insan.

Bu kadar ltuftan sonra... Evet benim zerimde hkimiyeti ve rahmiyeti bu denli ak olan Zta kar yapmam gereken vazife onun emir ve yasaklarna uymak olmal. Zira O beni benden iyi tanyor. Bana neyin faydal, neyin zararl olacan benden iyi biliyor. Benim iin her yapt eyde bana ynelik faydalar o ilerin arkasna takan Zat, ba rtsnde de benim bilemediim ve gremediim faydalar onun arkasna takmtr demeli ve itaat etmeli.

Ban rtmek ar bir i mi acaba? Eer insan ba rtsnn hikmetlerini gremeyip, ondan uzak duruyor, onu yaplmas ar bir i gibi gryorsa yle dnmeli:

Dnyada ok ufak deerler elde etme karlnda, eitli meakkatlere katlanyor insan. Bir yerde saatlerce durma, bir eyleri tama, birinin dediklerini yapma, bir yerleri sprme, yani ksaca alnacak bir cret karlnda, creti verene gnn 24 saatinin bir ksmn, verilen cret miktarnca creti verene verme. Bunlar, dnyada bir bedel karlnda herkesin yapt eylerdir. Ve herkese de makul ve mantkl grlen bir durumdur.

Dnmeye devam ediyoruz. creti veren, cret karl ald zaman dilimi iersinde, yapmam gereken ileri bana brakmyor. Neler yapmam nasl yapmam gerektii konusunda beni ynlendirip iin durumuna gre emir bile verebiliyor. Hatta iin trne gre giyeceim elbise, bama balayacam kask, ayama giyeceim ayakkab bile iin artlarna gre belirleniyor. Bunlar insan snrlar iinde kald ve bir de ie uygun cret verildii mddete hi bir problem olmadan ii ve iverenin rzs ile gerekleen ve dnyada yaamann bir sonucu olarak herkesin benimsedii bir hdisedir. Kimse kp da birinin cret karl gnmzn, aymzn, ylmzn bir parasn alp o zaman diliminde ne yapmamz gerektiini belirlemesi olayna mantksz diyemez, demiyor da. Bu olaya mantksz diyen dnyadaki btn mantk kurallarn ve uygulamada olan fiil durumlar karsna alm olur. Evet, bir de bu adan bakalm:

C enb- Hakkn zerimizdeki rahmiyet ve hkimiyetine bu adan bakacak olursak unlar diyebiliriz: Bize verdii cret, dnyada cret veren herkesin verdiinden daha fazla. Bize, bizi verdii gibi, dnyadaki hereyi de bizim istifademize sunmutur. Bunun yannda hayatn bittii noktada bitmeyen bir hayata giden yolu, bizlere peygamberleri ile gstermitir. lmn kesintiye uratt hayat kesintisiz ve daha gzel bir ekilde vereceini vaad etmitir. Bizlere bu kadar lutuflarda bulunan Rabbimiz, bu lutuflarna karlk bizden ok eyler istemiyor.

Bu noktada insan yle dnmeli; Ben, bana ayda szgelimi 500-1000 dolar verene gnmden u kadarn, artlarn onun belirledii ileri yapmak iin veriyorum, hatta aldm cret yksekse bunu seve seve yapyorum. Rabbim bana yn yn nimetler veriyor. Bir gzm milyarlarca dolara deimiyorum, hayatma deerler biemiyorum. Bana bu kadar nimetleri hi liykatim olmad halde veren Zta kar, deil gnmn, mrmn btn zaman dilimlerini, artlarn onun belirledii kulluk iin seve seve veririm. Bana 1000 dolar maa veren iverenimin bana emretme hakk, benim de emredileni yapma grevim varsa ve ben bunu aldm cretin doal bir sonucu olarak yapyorsam ve iimi yapmaz veya aksatrsam btn sonularna katlanyorsam; unu da iyi bilmem lzm: Bana her eyi veren Allah da bana emrediyor. 1000 dolar veren, hayatmn bir blmn ekillendirme hakkna sahipse, Allah (c.c.) verdii eylerle hayatmn tamamn istedii biimde ekillendirme hakkna ncelikle sahiptir.

Barts takmak Kuranda yok diyenler bile var! Bu konudaki yetlere gemeden nce, maalesef din adam ve ilhiyat denen baz kimselerin bile, sosyete mftl yaparak Kuranda barts yoktur dediini dikkate alarak yetlere baklmas gerektii kanatindeyiz. C enb- Hak 33/Ahzb sresinin 59. yeti ve 24/Nr sresinin 31. yetinde bartsn, tersini anlamaya imkn vermeyecek bir aklkta anlatyor.

Bartsn ok ak bir ekilde ele alan Nur sresinin 31. yetinin meali: Mmin kadnlara da syle: Gzlerini (harama bakmaktan) korusunlar; nmus ve iffetlerini esirgeyip korusunlar. Grnen ksmlar mstesn olmak zere, ziynetlerini tehir etmesinler. Ba rtlerini, yakalarnn zerine (kadar) rtsnler... (24/Nr, 31). Bu yette geen ziynet nedir? rfte, yani halk arasnda ziynet denince akla gelen; ta, kpe, gerdanlk, kolye, srme, kna ve elbise ssleri gibi baz eylerdir. Ziynet daha da gzellemek iin taklr. Kuran ziynetlerinizi gstermeyin! derken, onlarn takld yer olan vcudu ncelikle gstermeyin diyor. Zaten bunu baka trl de anlamak mmkn deildir.

Mesel bir baba ocuuna yle dese; Bak bu 100 dolardr. Bunu kaybetme! Artk, bu babann 1000 dolar verdiinde bunu kaybedebilirsin demesi, yukardaki szden bunun anlalmas mmkn deildir. Aynen bunun gibi, Kuran, insanlar cezb etmede, czibe ynyle kadnn baz noktalarna gre daha az czip olan eyleri gstermeyin! derse, daha czip noktalar iin ne diyecei mlumdur. Yani vcudu amak yle dursun, zerlerindeki ssleri bile amayn. Kadnn vcudu

ise bal bana bir ziynettir.

El ve yz ziynet mi? Bu yetteki grnen ksmlar mstesn olmak zere ifadesi elin ve yzn gsterilmesi cizdir diyen mfessirlere kk bir delil verdii gibi, gsterilmemesi gerekir diyenlere de bir delil veriyor. Bu yete farkl yaklamlar, yetin rhundaki esneklikten ve Kuran tefsir eden mfessirlerin yaadklar an etkisinde kalmalarndan kaynaklanyor. yetin rhundaki esnekliin mezheplerin grlerine de yansdn gryoruz. Hanbel ve af mezheblerine gre el ve yz avrettir, rtlmesi gerekir. Hanef ve Mlik mezheblerinde ise el, yz avret deildir, alabilir.

yetin rhundaki esneklik: lk nce, yetin rhundaki esneklik zerinde duralm: Kadn, hayatn deiik pozisyonlarndan geiyor. Her durumda tesettrn ayn ekilde korumas mmkn deil. Bu noktada hayatn esneklii tesettre de yansyor. O noktalar unlar olabilir: Kadn mahkemede tank veya sank olduunda, namaz esnsnda, nikh masasnda ve nikh ncesi ei olacak kimse ile nc bir ahs yannda grmesinde, hac esnasnda, tarlada, bada, bahede alrken iini rahat yapmak iin kollarn bilekle dirsek aras svamas ve bunlarn benzeri yer ve durumlarda kadn ellerini ve yzn bu durumlarnn gerektirdii kadar aabilir. Bu, ona verilen bir ruhsattr, olmas gereken tabi bir durumdur.

an etkisinde kalmak: Mfessirlerin bulunduklar an etkisinde kalmas noktasna gelince; gnmze kadar gelen mfessirlerin tefsirlerinin birounda rtnme, tepeden trnaa eli de yz de iine alan ekliyle anlalp yle anlatlm ve yakn asrlara kadar uygulama bu ekilde yaplmtr. yetin rhundaki esneklik hayatn yukarda belirttiimiz istisna noktalarnda kendini gstere gelmitir. Mslmanlarn son asrda dnya genelinde ekonomik, siyas ve kltrel ynden hkim durumdan mahkm duruma gemesi ve bunun sonucunda dnyay kuatan uydulardan medya bombardmanna tutulmalar, Bat emperyalizmi tarafndan kafa ve kalp olarak yabanc moda ve dnce akmlarnn igaline uramalar mslman aydnlarn fikir ve dnce dnyalar zerinde olumsuz etkiler meydana getirmitir. Ve bu etkiler de yazlan eserlerde kendini gstermitir.

Yakn devirlere kadar yazlan tefsirlerde ve uygulamalarda neden grnen ksmlarn bile gsterilmemesi gerektii eklinde bir anlay hkim olmu? Bu anlay, yine yetin rhundan kaynaklanyor. Zira yet Grnen ksmlar mstesn olmak zere, ziynetlerini tehir etmesinler diyor. Biz grnen ksmlarn da ziynet olduunu bu yetten anlyoruz. Yani yetin mns u oluyor: (ziynetlerinizin) grnen ksmlar mstesn. Kuran ziynetlerinizi gstermeyin diyor. Grnen ksmlar da ziynet olunca, takv sahibi bir mmin anlay ile onun da gsterilmemesi gerektii kanatine varyoruz.

Ama fetv snrlar ierisinde de yle anlayabiliriz: Yani konumaya yarayan dudaklarnz, bakmaya yarayan gzleriniz, koklamaya yarayan burnunuz, yani ksaca yznz ve tuttuunuz eliniz; bunlar her ne kadar ziynet olsa da, (ziynetlerinizin) grnen ksmlar mstesn ifdesince istisn edilen ziynetler ksmndan olduu anlalp, bunlarn dnda kalan ziynetlerini tehir etmesinler denebilir.

Bu, ounluk mfessirlerin kanaati, yani rtnn eli ve yz de iine alacak ekilde olmas ynndeki kanaat. Byle bir kanaate varlmasnn en byk nedeni, elin ve yzn, grnmeyen ziynetler kadar, kar taraf zerinde ilgi uyandrd iindir. Gzler, yanaklar, dudaklar ve parmaklar grnmeyen ziynetler kadar kar taraf zerinde ekici bir etki meydana getiriyorsa, grnmeyen ziynetlerin hkmne tbi olurlar. Grnen ziynetler, grnmeyen ziynetler kadar kar taraf tahrik ettii iin onlarn da grnmemesi gerektii sonucu azck mant olan herkes tarafndan karlacak bir sonutur.

Byle bir sonucun kmasnda gzn, kan, yanan, dudaklarn birer ziynet olduu noktasnn kabul nemli bir rol oynuyor. Evet gz, ka, yanak ve dudak birer ziynettir. Bu ziynetler daha byk gnl ilikilerine giden yolda kk gnl ilikilerinin balang noktasdr. Bir bak, bir gz krpma nice gnllerin fitilini atelemi, nice nefisleri hoplatp zplatmtr. Bir tebessm birok beklentiye evet saylmtr. Ellerin bir tutmas, parmaklarn bir dokunmas ok ileri yakmtr. Yanaklar ve dudaklar nice erkein azlarnn suyunu aktmtr. Edebimiz bu konunun daha fazla tafsiline izin vermiyor. Ama buraya kadarki aklamalardan herkes ne denmek istendiini anlamtr.

Msbet veya menf balam ve devam eden btn gnl ilikilerinde baklarn, dudaklarn, kalarn ve yanaklarn, gnl ilikilerinin ilerlemesinde tercih ve tahrik ettirici yn mutlaka vardr. Bu durumlar, kimsenin inkr edemeyecei bir gerektir. Bunu inkr eden, kendi iindeki birtakm duygular da inkr etmi olur. Siz hi ark ve trklere dikkat ettiniz mi? ark, trk ve iirlere kulak verenler gzn, yanan ve dudan insanlar ne kadar tahrik ettiini oradan anlayabilir. Mesel bazlar gzlerin bir iim su, iim yand dorusu; bir bak bakt, iimi yakt; o pembe yanaklarn, o gzelim dudaklarn; kirpiklerin ok ok oldu gibi daha birok yanakl, dudakl, bakl arklar dinleyenlerin ilerinde hangi duygular kamlyor, hayallerinde hangi ekilleri meydana getiriyor, hangi gdleri okuyor? Bu kadar tahrik unsuru olan zlarn ziynet saylmamas mmkn deildir.

Bunlar taklan ss eyalarndan daha ok, kar tarafa ekici gelebiliyor. Bizatihi ziynet olan bilezik, kpe, yzk, kolye ve benzerleri ok az trk ve arknn konusu olurken, ziynetlerle daha da gzelleen, ziynet yerleri birok ark ve trknn konusu olabiliyor. Sonu olarak yukardaki tefsir ve ifdeyi bir kez daha tekrar ediyoruz: Grnen ziynetler (gz, dudak, yanak vs.) grnmeyen ziynetler kadar kar taraf tahrik ettii iin onlarn da grnmemesi gerektii, zellikle fitneye msait ortamlarda bundan saknlmas gereklidir.

24/Nr sresindeki bart yetinden sonra, ayn konuyla alkal olarak Ahzb sresinin 59. yetinin yorumu ile devam edelim: Ey Peygamber! Hanmlarna, kzlarna ve mminlerin kadnlarna (bir ihtiya iin dar ktklar zaman) d rtlerini stlerine almalarn syle. Onlarn tannmas ve incitilmemesi iin en elverili olan budur. Allah balayandr, merhamet edendir. (33/Ahzb, 59)

yetin d rtlerini stlerine almalarn syle ksmndaki kelimeleri lgat ynnden ele alalm: Kullanlan fiil idn fiili. Bu fiilin mnsn merhum Elmal Hamdi Yazr Hak Dini Kuran Dili adl tefsirinde yle aklyor: dna; al harf-i ceri ile kullanldnda, btn vcudu kapsamak sretiyle sarktmak mnsn ifade ettii gibi, skca rtnmek mnsna da gelir. C ilbab: Tepeden trnaa rten giysidir. Batan aa rten araf vb. giysi. Baka mnlar da verilmitir, ama btn verilen mnlar ilk iki anlamn etrafnda gelimektedir. Min harf-i ceri ile mns, cilbabtan bir parayla rtmek tbirinde iki ekil vardr. Birisi cilbabla btn bedeni rtmek; dieri de, cilbabla bandan yzne doru rtmek.

Tesettrde tercih edilmesi gereken belli bir renk var m? Bilindii gibi Kurn- Kerimde erkek elbisesi konusunda detayl aklama bulunmad halde, kadn giysisi konusunda detayl saylacak aklama vardr. Bu detay iinde ekil belirlenirken renkten bahsedilmemitir. Rengin nasl olaca ve bugn giyilen pardslerin araf yerini tutup tutmayaca konusunda birka noktann zerinde durmak istiyoruz.

Evet, Kuran renkten bahsetmemitir. Ama yine rtnn rengini Kurann rt konusundaki yaklamndan karabiliriz. Kurann anlatmnda (iaret yoluyla) sadeliin ve kar tarafn ilgisini en az ekecek rt eklinin tavsiye edildiini gryoruz. Bir pembe rengin, bir koyu krmznn byle bir anlatma uymayaca kesindir. Byle bir anlatma uyan sade ve tonlar koyu olan renklerdir. Renk seiminde bu ller dikkate alnrsa, kii beendii deiik renkleri seebilir. Mutlaka siyah olmas gerekmez. Siyahn dnda renkler de olabilir.

Pards, arafn yerini tutar m? Pardsye gelince, araftan yani batan aaya sarktlan ve vcudun hemen hemen tamamn kaplayan giysinin yerini tutabiliyor ve kar cinsi tahrik etmeyecek bir biimde vcut hatlarn belli etmeden rtebiliyorsa neden ciz olmasn? Vcudu rten bolca bir pards ve batan aaya bele kadar sarktlan uzunca bir barts arafn fonksiyonunu yerine getirebilir. Bu fonksiyon yerine geldikten sonra ille arafta srar etmek anlamsz olur. Hatta bartsn ve pardsy giyim ekli olarak arafa kar alternatif olarak sunma, arafa kar nyargl bakanlar az da olsa yumuataca gibi, rtnmek isteyenleri de tevik edip zendirecektir.

Buraya kadarki deerlendirmeler, Kuranda rtnmenin emredildiini bize gsterdi. imdi de dier semv dinlerde rtnmeye ksaca bakalm:

Dier dinlerde rtnme: Bu konuda Kitab- Mukaddeste yle denilmektedir: Ba rtsz olarak dua eden ban kk drr. Eer kadn rtnmyorsa sa da kesilsin; fakat kadna sa kesmek, yahut tra olmak ayp ise rtnsn. (Tekvin, Bap 24). Ve Rebeka peesini alp rtnd. (Tekvin, Bap 24, cmle 65). (Yine baknz aya, Bap 3, cmle 16-26). ncilde de rt nemlidir. Ba rtl olarak dua eden, yahut peygamberlik eden her erkek ban kk drr. Fakat ba rtsz olarak dua eden, yahut peygamberlik eden her kadn, ban kk drr; nk tra edilmi olmakla bir ve ayn eydir. nk eer kadn rtnmyorsa, sa da kesilsin; fakat kadna sa kesmek, yahut tra olmak ayp ise, rtnsn. (I. Korintoslulara, Bap 11; cmle 4-6). Zina etmeyeceksin denildiini iittiniz. Fakat ben size derim: Bir kadna ehvetle bakan her adam zaten yreinde onunla zina etmitir. Ve eer sa gzn srmene sebep oluyorsa, onu kar ve kendinden at; nk senin iin zandan birinin yok olmas, btn bedeninin cehenneme atlmasndan iyidir. (Matta, Bap 5, cmle 27-29). Bir kadnn kiliseye bartsz gelmesi, insanlar iine ba tra edilmi gibi kmasna benzetilir. Katolik mezhebinin tatbikatn aratrdmzda bu mezhepte rtnme esastr. ster kilise iinde, ister toplum iinde olsun kadnn rtnmesi esastr. Avrupada birok katolik kyde kadnlarn nemli bir kesimi hl rtldr. talya, Almanya, Hollanda gibi tm Avrupa lkelerinde birok kyde kadnlarn balar rtl ve dinsel geleneklerini hayata hkim klarak yaadklarn gryoruz. Sakat doan bir ocuu tedavi ettirmeme, a vurulmama, pazar gnleri hibir i yapmama ve yapana ho bakmama rt ile birlikte gze arpan ve modern dayatmalara direnen Batdaki dinsel geleneklerden bazlardr.

Bu aklamalar u ifadelerimize g kazandrsn diye yaptk: Kitab- Mukadesteki bu durum, bize rtnmenin ftr olduunu, zamana ve mekna gre deimediini, dinlerin meneinin bir olduu gsterir.

Haramn doas: Bu noktada nmahreme bakmann haram olduu noktasndan hareketle, haram konusunda biraz durmak ve bunun mantn izah etmek istiyoruz. slm harama baklmasn, haramn duyulmasn, tadlmasn, tutulmasn ve tabii ki yaplmasn yasaklamtr. slma gre az haram olann ou da haramdr. Bunun sebebi haramn doasndaki ekicilikten ileri gelir. Bu ekicilik, azck tadlan eylerin verdii tadn insan oka tatmaya ekmesindendir. Ve nefis, ruha ramen unu der; az tatl olan eyin, ou daha ok tatldr. Haram insanda tiryakilik meydana getirebilir.

Haramn doasndaki insan ruhunu tahrip edici zellikten dolay slm, onun ouna getirdii her tenkidi az iin de getirir. T ki azdan oa gidilmesin, haramn manyetik sahasna girilmesin. Harama yol aan sebepleri de haram sayar. Harama yaklalmasn da yasaklar.

Her haram bir deildir. Haramlarn deiik zellikleri vardr. Baz haramlar vardr ki; ona dokunmak da, bakmak da haramdr; kadnn vcudu gibi. Ama bazlar da vardr ki, ona bakmak haram deildir, ama tatmak haramdr; iki gibi. Burada kadn bizzat haram deildir. O fkh ifadesi ile haramn ligayrih grubuna girer. Yani ztnda haram deildir. Nikhl bir kadna kocasnn bakmas, tutmas, dokunmas bir-iki nokta (ayba, lohusa gibi haller ve makattan temas) hri, her taraf iine alacak ekilde helldir. Bir erkek, kars ile yaptn bir bakas ile ayn ekilde, ayn zevki alarak yapsa, nikhl ei ile yapt her ey hell oluyor; ama nikhsz biriyle yaptnda haram, yani zin oluyor. Bu haramn huyu, dier haramlardan farkl. Mesel iki, kumar, fiz, hrszlk ve daha birok haram her ynyle ve her ekliyle haramken, kadnn haraml ufak bir deiiklik gsteriyor; arada nikh olmazsa haram oluyor.

C insel konulardaki bu haram; lezzetinin pein olmas, resimlerini ve hayaldeki sahnelerini elde etmedeki kolayl ynyle, dier haramlardan ayrlr. Dier haramlara bakma, hatta dokunma ve dnme insana bir zarar vermez ve bir yerlerini tahrik etmezken, bu haram, brakn dokunmay ve fiili yapmay, dnme ve bakma ile bile insan gnaha sokar. nsan bu haram bizzat yapmasa bile, dokunma ve dnme bizzat yapmaya yakn lezzet verdii gibi, tahribat ynyle bizzat yapma gibi zarar verebilir.

Bu aklamalar unlar demek iin yaptk: Haramn hepsi haramdr. Ama nmahreme (yabanc kadna) bakma, huyu deiik bir haramdr. Dier baz haramlarn yannda durma, onlara bakma, hatta onlar dnme; yabanc kadna bakmann, onun yannda olmann, onu tutmann ve dnmenin verdii zarar vermeyecektir. te trlerinden byle bir ayrcal olan yabanc kadana bakma, onunla iliki kurma eklinde karmza kan haram trne, Kuran dier haram trlerine getirdii yasaktan daha kapsaml, daha teferruatl ve daha caydrc yasaklar getiriyor.

Biz bu noktada erkein yabanc bir kadna bakmas veya kadnn yabanc bir erkee bakmas hususunu ele alarak konumuzu bu ynde detaylandracaz. nk rtnmenin baklara perde olmayla yakndan alkas vardr. Baklar zehirli oklar gibidir. Genelde erkekler bakma ile kadnlar da dokunma ile tahrik olur.

Bunun izahn neden kadnlara rt farz da, erkeklere ayn ekilde farz deil diye sorulan bir soruya cevapta ele alacaz. rtnn kar cinsin bakp bakmamasnda ve bakan kiinin i duruluu ile ok yakndan alkas vardr.

slm i duruluuna ok nem verir. duruluunun ls, her eyin lyk olduu yerde durmas ve lyk olduu kadar ilgi grmesidir. Bu ifdeler i duruluundaki dekora baktmzda daha net anlalacaktr. Bu dekorda en hkim unsur, Allaha iman ve Onun hereyden ok sevilip saylmasdr. Bu dekoru tamamlayan unsurlar bundan sonra gelir. Peygamber (s.a.s.)in Allahtan sonra sevileceklerin banda yer almas ve model insan olmas da bu dekorda ne kar. Bir dekorda ne kan bir dier iman esas ise hirete imandr. Allah iin her yaplan ite tevik ve terb edici ynyle kendini hissettirir.

nsann ierisinde imann aksiyoner, yani yaptrm gc olan bir iman haline gelmesinde, bu dekordaki motiflerin, btn canll ile kendilerini belli etmeleri nemlidir. Aksi halde kiinin iindeki iman, yaptrm gc olmayan sembolik bir iman eklinde tezhr eder ki, bu imann sahibini korumas ve kurtarmas zor olduu gibi, byle bir imann uzun sre varln srdrmesi de zordur. mann ite sembolleip zayf bir hale gelmesinin byk sebebi gnah unsurudur. Bir baka ifade ile ftrat snrlarnn almasdr. Ftrat snrlarn amada ilk adm olan baklar zerinde konumuzu younlatralm:

Yabanc kadn veya erkee bakma ya da atele barut: (Raslm!) Mmin erkeklere, gzlerini (harama) dikmemelerini, rzlarn da korumalarn syle. nk bu, kendileri iin daha temiz bir davrantr. phesiz Allah, onlarn yapmakta olduklarndan haberdardr. (24/Nr, 30). Hemen bu yetin arkasndan gelen yette de ayn emir erkekler yerine kadnlar denilerek tekrar ediliyor: Mmin kadnlara da syle: Gzlerini (harama bakmaktan) korusunlar; nmus ve iffetlerini korusunlar... (24/Nr, 31)

Bu konuda Peygamber buyruklarna da bakalm: Gzler de zin eder; onlarn zins baktr. (Buhr, stizn 12; Mslim, Kader 20). Peygamberimiz, Hz. Aliye yle demitir: Ali! Arka arkaya bakma; birinci bak hakkndr, ama ikinci baka hakkn yoktur. (Tirmiz, Edeb 28; Mslim, Edeb 45; Eb Dvud, Nikh 43). C err (r.a.) yle dedi: Raslullah (s.a.s.)a anszn grmenin hkmn sordum. Hemen gzn baka tarafa evir! buyurdu. (Mslim, db 4; Eb Dvud, Nikh 43; Tirmiz, Edeb 28). Erkek, erkein avret yerine, kadn da kadnn avret yerine bakamaz. Bir erkek baka bir erkekle; bir kadn da baka bir kadnla bir rt altnda yatamaz. (Mslim, Hayz 74; Tirmiz, Edeb 38; bn Mce, Tahret 137). Hibiriniz, yannda mahremi bulunmayan bir kadnla babaa kalmasn. (Buhr, Nikh 11, C ihd 140; Mslim, Hac 424; Tirmiz, Rad 1; Fiten 7). (Yannda mahremi bulunmayan) Kadnlarn yanna girmekten saknn! Bunun zerine ensrdan birisi: Ey Allahn Rasl! Kocann erkek akrabas hakknda ne dersiniz? diye sordu. Peygamberimiz yle buyurdu: Onlarla halvet, lm demektir. (Buhr, Nikh 111; Mslim, Selm 20; Tirmiz, Rad 16)

Gzler hayal odasnn duvarlarn ssleyen resimleri eken fotoraf makinesidir. Hayalde tasarlanan iyi veya kt eyler hep bu yolla hfzaya/bellee kaydedilir. Sonra da iteki baz gdlerin dtan veya iten tahrikler sonucunda harekete gemesiyle hayal odasnda ounlukla ird (istee bal), bazen de gayr- ird

seyredilir. Bu baklarla alnan pozlar, o pozu ird veya gayr- ird olarak verenin kontrol dnda o pozlar alan kii tarafndan pozu verene hi bir telif creti denmeden istenen sahnede, istenilen her pozisyonda oda sahibince istenildii kadar kullanlr.

Baklarn insana bir de nazara benzer tesiri olabilir. u szlere bakalm: Baklar aklm bamdan ald; Baklar kalbime bir ok gibi sapland. Ve baklarn anlamna ait u szler: Nefret dolu baklar; sevgi dolu baklar; ii yakan baklar vb. Sonu tatl veya ac biten ou gnl ilikisi, gzlerin konumas ile balar. Onlar ayn frekanstan bakan insanlara dilin anlattndan ok ey anlatr. te, insanda bylesine derin izler brakan bakma, basit bir olay deildir.

Uykusuz ibdet ve tatle geen bir gecenin sabahnda, gzn bir harama bakmas, sonra bir kez daha bakmas o kiiden, o gecenin btn vridtn gtrebilir. Yabanc kadna bakma, bir sz dinlememedir. Yukarda izah ettiimiz gibi her eye sahip, her eye hkim ve her eyi her an ynlendiren bir otoritenin emri dna karak itaatsizlik yapm olur kii bu hareketiyle. Byle bir itaatsizlik her eyi kendine veren Zta kar bir saygszlktr. nsann byle bir saygszla dmemesi iin, gnahn giri yollarndan en nemlisi olan gzlerine hkim olmasn bizzat Kuran bize emrediyor.

nsann gzlerine hkim olamad an, iindeki imann ona hkim olamad na rastlar. Bu iki hkimiyet yan yana olmaz. Yani iman hkimken baya duygular mahkm, baya duygular hkimken iman mahkm olur. Hkim, mahkma yn verir. Bazen duygular ve kar tarafn czibesi, baskn gelir. nsan birtakm eylerin sonularn kt netice itibar ile bilse bile, o anda duygularna yenik debilir. Bu malbiyet her zaman oluyor ve balangta ac, sonra sonra alkanlk ve lezzet vermeye balyorsa, bu durum, imann zayfladna ve fonksiyonlarn yerine getiremediine iarettir. Bu iaretler geri dn zor olan bir turnikeye girite sardan krmzya giden sinyallerdir. Yanl ve hatal baklar, verdikleri mnev zararla insan, ibdetten haz almaz hale getirir. Yani bir bak deyip gememeli. nk arkasndan srekli baklar ve srekli batlar getirebilir. Harama baklmama konusundaki hasssiyete ncilde de rastlyoruz: Bir kadna ehvetle bakan her adam zaten yreinde onunla zina etmitir (Matta, Bap 5, cmle 28).

Barts takmayan bayanlar genelde yle diyorlar: Ben zgrm, kendimi bir rt ile kafes iine koyamam, kendi gzelliimi kime, nasl ve ne ekilde gstereceime kim karabilir ki? Ak olmakla kendimi bakalarna beendirme arzusu tamyorum. Hem sam veya baz yerlerimi gstermemde ne mahzur var? Vcut benim deil mi? Bakas bana bakp, baka eyler dnyorsa o, onu ilgilendirir. Benim kalbim temiz. Ben, bakalar, baka dnecek diye, zgrlm snrlayamam

Bu ifdelerin grnte hakllk pay var gibi olsa bile, temelinde byk yanllklar var. Bir kere insan zgr m? En ok zgrm diyene sormal; salarnn rengini, boyunu, yz eklini, dnyaya ne zaman gelip ne zaman gideceini ve senin dnda gelien daha birok eyi sen mi belirliyorsun, yoksa, zerinde ve kinatta sana otoritesini hissettiren Zat m? Sen u vcut evine ne zaman geldiin belli, ama ne zaman, ne ekilde gidecein mehul bir mahkm deil misin? Eer deilsen, neden ok sevdiin ocuklua ya da ilk genlie dnp bir kez daha yaamyorsun? Beendiin, sevdiin, dahas saatlerce ayna karsnda seyredip keyiflendiin genliinin ihtiyarla gitmesini neden engelleyemiyorsun? Eer ihtiyarsan neden genlie, zlemiyle yanp tututuun ve her aklna geldiinde aaah ektiin genlie neden dnemiyorsun? Hele, btn gzellikleri solduran, btn lezzetlere bir nokta koyan lme neden kar kamyorsun?

Hani sen zgrdn? Hani sen kendini kafese koyamazdn? Sen dnya kafesine konmu bir insan, sen vcut kafesine konmu bir cansn. Oraya konurken de sana sorulmad, alrken de sana sorulmayacak. Sen zgr deilsin. Sen % 99 kontrol baka birinin elinde olan u vcut lkende nasl zgr olabilirsin ki, hemen her ey senin dnda ve kontroln hricinde geliiyor. Senin eline % 1 verilmi, onu veren de % 99un sahibi. Sana den eline verilen kumanday zaten % 99 hkimiyeti altnda bulunduun Ztn istekleri dorultusunda kullanmak olmal.

Ama yine de buna mecbur deilsin. Yine de sen bilirsin. (Herkesin C ennet yolunu semeye veya C ehennemi tercih etme zgrl vardr.) Ama unlar da sorup seni dndrmek isteriz: Neden hayatnn tamamna yaknn belirleyen Ztn isteklerine uymuyorsun ki? Onun yaratt ve hkimiyeti sahasnda olan evrene bir bak bakalm bir noksanlk veya eksiklik var m? Bir bak, gnein smscak seni saran gzelliine, gn mavliine ve yerin yeilliine, bak ne kadar gzel! Bir bak, gkler tesine, yldzlara, galaksilere, nEblozlara, ne hrika! Sonra indir ban, kendine bak; gzne, kana, sana, daha ierilerdeki kalbine, cierlerine, daha minik noktalardaki hcrelerine, alyuvarlara, akyuvarlara bir bak!

Ne mthi! En ufandan en byne kadar insan ve onun mekn olan kinat gzellikleri ile ssleyen Ztn, zten hkimiyeti altndasn. Neden hayatn ve evreni gzellikleri ile ssleyen Ztn emri altna girmiyorsun? % 99 oranndaki alanda kendi iinde ve dnda takdir ettiin gzelliklerin ve hikmetlerin sahibi Ztn isteklerini zgr irdene verilen % 1lik alanda da niye seyretmek istemiyorsun?

Gzellie kar kmak gzel mi? Senin mantn bunu alyor mu? Seni anlamyorum. Hayr hayr, anlyorum. Sen duygularna (hevna) malp oluyorsun. Neden akln duygularna yn vermiyor ki, neden aklnla duygularn zerinde hkimiyet kurmuyorsun? % 99u bakasnn elinde olan bir lkenin zgr olamayaca gibi, sen de zgr deilsin.

Evet vcut/mal senin deil, sana ait zannettiin % 99un da, bakasnn hkimiyeti altnda olduu gibi, senin malnm gibi grnen % 1i veren de, o bakas olunca, yani Allah olunca, mal Onun olduu gibi, mal zerinde sz sahibi de O oluyor. Hepsi Onun oluyor. Sana kimin maln kime satyorsun? demezler mi? Belki asl zgrlk byle hkim bir otoriteyi tandktan sonra balyor. Dikkat, byle bir gerek karsnda insan zgr olaym derken isyankr olabilir! zgr derken kle, bakalarnn ve nefsinin/hevsnn klesi

Bu grubun ifadeleri iinde unlar da var: Ben kendimi bakasna beendirmek iin almyorum. Bu ifade zerinde de biraz duralm. nsan yaratl itibar ile kendi gzelliini hem grmek, hem de gstermek ister. Bir elbise giyer aynaya bakar, belki dakikalarca kendini seyreder. Bir de yaknndakilere sorar nasl, yakt m? diye. Yani, kendi gzelliini hem kendi grmek ister, hem de bakalarna gstermek ister ve bakalarnn kendini nasl grdn renmek ister.

Acaba insan dnyada tek bana olsayd nasl giyinirdi? Yani, giyiminde bakalarna kendini beendirme noktas olmasayd? Gzel-irkin, ok ho veya nho diyen birileri bulunmasa idi, nasl olurdu? Herhalde hzla deien bir moda olmaz, farkl farkl taklar hi yaplmaz, ojeye ruja, sa her gn bir baka biimde yaptrmaya hi gerek kalmaz, ihtiya duyulmazd; eer insan dnyada yalnz, tek bana yaasayd.

Demek, insanlarla yaama, yani birilerinin beenip beenmemesi, gzel deyip dememesinin bizim zerimizde biz kabul etmesek de etkileri var. Ben kendimi bakasna beendirmek iin almyorum diyenler bir daha dnsn!

Utanacak ne var canm! nsan, kendi bedeninden utanr m, san ban gsterilmesi ayp olur mu? Byle diyor bartszlerin bir ksm. nsan dndaki dier canllara, zellikle cinsiyetleri belli olan hayvanlara baktmzda onlarda utanma ve sklma duygusu olmadn gryoruz. Ama bunun yerine, bulunduklar ortama gre vcutlarna doutan doal elbiselerinin giydirildiini de gryoruz. yle bir elbise ki, canl vcudunun tamamn rtyor. C anlnn normal duru pozisyonunda cinsel organlar genellikle doal rtnn altnda kalyor. Normal duru pozisyonunun dndaki hallerde de, hayvanda utanma ve sklma duygusu olmadndan yine hayvan iin farkeden bir ey olmuyor.

nsann da doutan kendisine giydirilmi bir giysisi var; derisi. Bu giysinin zellii, zerine baka giysi giyilmesini gerektiriyor olmas; o da elbise. Bugn dnya geneline baktmzda, btn dillerde, utanma kelimesinin karl olan bir kelime bulabiliriz. Hem de u anki yaayan dilin iinde.

Utanacak hi bir ey yok! diyen insann bile mutlaka utand yerler vardr. Bir de yine btn milletlerde utanan insanlar, utanmazlardan her zaman fazladr. Bu, aslnda ftratn glibiyetidir. Din, doal olan teklif eder. Utanma, nihyetinde bir duygudur. nsan rtmez ama insan rtnmeye iter.

te, slmn ngrd rtnme eklinde slm doal olan, doal snrlar iinde, insana teklif eder. Doal olann teklif edilmesini yanl anlamamal. slmn doal olan teklif etmesi, iklim deiiklerinden korunmak iin yaplan rtnme teklifinden daha ok, kadnn eziyet grmemesi, cins tcize uramamas, ahlk deerlerin pratikte hkim olduu bir toplum meydana getirme gibi hedefleri amalar. Doal olan tavsiye etmekle slmn nasl bir toplum hedeflediini ve toplumu ne gibi tehlikelerden korumak istediini Merhum Seyyid Kutubun ifadelerinde takip edelim:

slm, ehev duygularn tahrik olmad bir toplum ister. nk srekli batan karmann ve tahribin olduu toplumlarda, giderilemeyen ve hi bir ekilde tatmin edilemeyen ehev doyumsuzluklar ortaya kar. Dvetkr baklar, batan karc hareketler, gsterili taklar ve plak bir beden Btn bunlar lgn hayvan doyumsuzluu azdran ve bunun sonucunda his ve irde dizgininin elden kmasna neden olan hareketlerdir. Bundan sonras ya hi bir ekilde tatmin edilmeyen cinsel anarizm, ya da tahrik edilmesine ramen bir trl tatmin olmayan veya olamayanlarn karlarna kan engellerden dolay ortaya kan sinirsel hastalklar ve psikolojik anormallikler. Bu ise hi kukusuz ikence kadar ac verir insana. Her trl pislikten arnm temiz bir toplum kurmay hedefleyen slm, bu fitr arzuyu tahrik ortamndan ve batan karc davranlardan uzak tutup, iki cins arasnda yapay kkrtmalara sebep olmadan gvenilir ve temiz bir ortamda bu arzunun tatminini ister.

rt, souktan koruduu kadar, cins tcizden de korur. Kuran, Ey Peygamber! Hanmlarna, kzlarna ve mminlerin kadnlarna (bir ihtiya iin dar ktklar zaman) cilbblarn/rtlerini (d giysilerini) stlerine almalarn (vcutlarn rtmelerini) syle. (33/Ahzb, 59) diye buyururken, bunun hikmeti makamnda ayn yetin devamnda yle buyuruyor: Onlarn tannmas ve incitilmemesi iin en elverili olan budur. yet, burada iklim deimelerinden etkilenmemeleri iin en elverili budur demiyor. rtnmede asl olan hikmeti ne karyor. Bunun zerinde biraz duralm:

rtl kadn, rtsyle kendini tantyor. rtsn kendine bakan gzlerin kendisini tanmalar iin kartvizit olarak kullanyor. Bu tannma kartvizitinin n tarafnda ksaca unlar yazyor: Bu rtnn arkasndaki insan, yani ben rtnmekle kendini yaratan Allaha itaatimi iln ediyorum. Ben bir kulum, zerimde her eyi ile ve her eyimle bana hkim olan bir otorite var. Onun emirlerinde benim bildiim ve bilemediim birok hikmetler var. Bildiim hikmetlerin gzellikleri bilemediklerime kar merakm arttryor. Hem, bana bu gzellii veren O deil mi? Ben, nasl benim olmayan bir eyi dilediim gibi kullanabilirim? Gzellii veren O olunca, o gzellii kime ne kadar ve nasl gstermem gerektiini belirleyenin de O, yani Allah olmas kadar doal ne olabilir ki?

u Kuran yeti, o kartvizitin erevesini belirler; De ki: Mlkn gerek sahibi olan Allah'm! Sen mlk dilediine verirsin ve mlk dilediinden geri alrsn... Gerekten Sen her eye kadirsin. (3/l-i mrn, 26). Mlkn yegne sahibi Sensin, mlk sahibinin, kendi mlknde istedii gibi tasarruf etmesi srrnca, benim zerimdeki tasarruf hakk sadece Senindir.

Bu kartviziti okuyan da yle dnr: rtl bayan, demek ki, rt arkasndaki ziynetlerini bakas ile paylamak istemiyor. Bakalarnn kendinden gzle dahi olsa cins ynden faydalanmasna ho bakmyor. Onlar sadece mer ekilde hayat arkada ile paylamak istiyor. Meden bir insan olarak bu durumu saygyla karlyorum. Zten bundan doal da bir ey olamaz. nsann kendini ait mal istedii gibi kullanma yetkisi varken, kendisini istedii gibi kullanma yetkisi haydi haydi vardr. Bu en ilkel demokrasilerin bile, kendi halkna vermede cimrilik gstermedii bir haktr. Byle bir hakka sayg ile bakmal.

yetteki incitilmenin tannma ile ilgisi zerinde duralm: C ilbblarn/rtlerini (d giysilerini) stlerine almalarn (vcutlarn rtmelerini) syle. Onlarn tannmas ve incitilmemesi iin en elverili olan budur (33/Ahzb, 59). Tanndklar zaman incitilmeyecekler. Ama tannmazlarsa incitilebilirler. Tannma ile incitilme arasndaki alka nedir acaba? Dnya istatistiklerine bir bakmak, bu konuda rtnn kadna yaplacak szl veya fiil saldrlarda ne kadar caydrc olduunu gsterecektir. Tesettrl/rtl kadnlar, yani birilerinde birtakm arzular tahrik etmeyen hanmlar, szl ve fiil saldrlardan kendilerini, ak bayanlardan daha fazla koruyabiliyor. Aklk nedeni ile akta kalan ksmlar, birilerinin iinde birtakm arzular tahrik ediyor.

Bu arada biri kp dese; hayr, ben kimseyi tahrik etmiyorum! Biz ondan u sorulara cevap vermesini isteyeceiz: Neden reklamlarda kadn, kadn tketim malzemesiyle hi ilgisi olmayan mallarn tantmnda bile kullanlyor? Ve neden erkek deil de kadn? Niin bu reklamlarda rtl kadnlar kullanlmyor? Bunun nedeni ak: Ak bir bayan, kar tarafn ilgisini daha fazla zerinde toplayabilir. Byle bir alka, daha fazla ilgilenme ynnde kar taraf tahrik edebilir ve ediyor da.

Tahrikin eziyet boyutu: Byle bir tahrik, eziyete dnebiliyor. Bu noktada Alman Quick dergisinin 8 Mart 1990 tarihli bir haberini vermek istiyoruz: Derginin ba sayfasnda u haber yer alyor. Batda ocuk anneler Yani ocuk yata ocuk sahibi olanlar. Derginin i sayfalarnda u arpc haberi gryoruz: Her yl 250 000i kz olmak zere 300 000 ocuk yaknlar tarafndan tecvze uruyor. Yine bir yl ierisinde 30 000 kadar ocuk yataki anneler krtaj yaptryor. Bu haber ve daha benzeri birok haberler, cins tahrikler karsnda yaydan kan oklarn ne byk yaralar atn gsteriyor.

Yine bu konuda Birlemi Milletler tarafndan yaplan bir aratrma, karmza ilgin sonular karyor: Bu aratrmaya gre dnyada cins sularn en fazla ilendii lkelerin banda Almanya geliyor. kinci Danimarka, nc Hollanda, drdnc de sve. Neden bu lkelerde kadnlara kar cins tecvz fazladr? Ve neden ahlk deerlere nem veren lkeler, cins sularda son sralarda yer alyor?

Bu durum, Kuran ifadesi ile bir eziyet deil midir? Evet saduyu sahibi her insann kabul edecei gibi, rtnmemekle ve bunun sonucunda kar taraf tahrik etmekle gelen bir eziyettir. C insel tciz elbette bir eziyettir, ama buna sebep olan cinsel tahrik de zellikle nmuslu mslman erkeklere ynelik bir eziyettir. Evet, cins tecvz ve tciz bir eziyettir. Hem yaplrken eziyet, hem de hayat boyu kalan derin izleriyle devam eden bir eziyettir. Acaba bu lkelerdeki bayanlar lh yasalara uysalar ve rtnselerdi bu kadar tcize urarlar myd? Byle bir tcize uramayacaklarnn en byk delili, btn eksikliklerine ramen slam ahlknn az-ok yaand lke ve yerleim yerleridir. Bu yerlerde cinsel tciz, Bat ortalamalarnn ok altndadr.

Demek ki, rt bir kalkan oluyor. Kar taraf tahrik edecek unsurlar perdeliyor. Kar tarafa kar caydrc bir zellik tayor. Ve rtl bir kadn bylece ok ynl bir eziyetten de kurtuluyor.

rtszlkle gelen ruhsal karakter bozukluklar: rtnn, cinsel gdleri tahrik etmeden onu kendi snrlar iinde tatmin edecek salkl bir ortam meydana getirmede ok nemli bir ilevi vardr. rtnn olmad yerde baz ahlk duygularn da olmadn gryoruz. Hem erkein, hem de kadnn rh durumu ve karakteri zerinde olumsuz etkiler meydana getiriyor.

Mestre olmayan kadn u sorulara cevap vermeli: Tanmadm kimselere vcudumun baz yerlerini neden gstereyim ki? Ben insanlar arasnda deerimi ahlkmla m, yoksa solup gidecek deri gzelliimle mi elde edeceim? Hangisi daha kalc? Ben, olduum gibi sevilmek istemiyor muyum? Eer makyaj yaparak olduumdan baka grnmeye alyorsam, acaba kendi halimi kendimde mi beenmiyorum? Yoksa olduum gibi olursam sevilmeyeceimden mi korkuyorum? Bakasnn bana cins tcizde bulunmasn istemiyorsam, neden bana ait gzellikleri allayp pullayp bakalarnn bana cins tciz yapmasna sebep olacak duygularn kabartyorum ki? Acaba...

Onun tessettr emrinin terk edilmesi, terk edende, terk edene koca olanda ve terk edene bakanda, bir ok ruhsal bozukluklar ve akl ynyle mantkszlklar

meydana getiriyor.

Neden kadnlara btn vcutlarn rtme emrediliyor da, erkeklere emredilmiyor? Bu soru, insan tanmamann veya sorana gre kendini tanmamann sonucudur. Bin dolar muhfazadaki hasssiyetimizle bir milyon dolar korumadaki hasssiyetimiz elbette farkl olur. Elbette bir milyon, bin dolardan daha ok hrszlarn ilgisini eker. Kadnla erkek ite byledir. C insel czibe yerleri iki cinste eit olmadndan elbette kapatlan yerler de eit olmayacak. Kim kar tarafa daha czip geliyorsa, kime baklmas kar taraf daha ok tahrik ediyorsa onun daha ok kapanmas gerekir.

Erkein duda, yana, kirpikleri, gzleri, boynu, gsleri, baldr ve bacaklar ak dolu veya bir baka tabirle vck vck kt duygularn doldurduu arklara konu olmazken; bu tr iir ve arklardaki temann kadnn organlar olmas herhalde neden kadn daha ok rtnmeli? diyenleri dndrr. Kadn tahrik eden unsurlarla erkei tahrik eden unsurlar deiiktir. Erkek plak bir bacak grnce tahrik olurken, kadnn erkein plak bacan veya gslerini grmesi onu tahrik etmiyor. Kadn dokunmadan, erkek de grntden daha ok etkilenir. Bir kz yurdunda kzlara soruluyor: ortlu bir erkein bacak bacak zerine atm pozu sizi ona kar tahrik eder mi? ok az evet diyor. Bacak bacak zerine atm ortlu bir kz sizi tahrik eder mi? Sorusu erkek yurdundaki rencilere sorulduunda, ok az hayr diyor. Herhalde bu kadar, neden kadn daha ok tesettrl olmal? diyenlere yeterli olur.

rtnmeden ama korumak ve korunmaktr. Korunmay yukarda akladk. Peki, kimi neden koruyoruz? Kar cinsi gnaha girmekten koruyoruz.. Grnt ile harekete geen sz dinlemez erkek duygularna kar yine erkei koruyoruz. Tabii dolaysyla erkein tahrik olup saldrmasna kar kadn kendini de koruyor. Kadn toplumun bir parasdr. Hayatn onu dar eken noktalarnda toplum iinde bulunacaktr. Kimi zaman erkeklerin olduklar meknlarda sesini onun duyaca kadar ona yakn olacak, kimi zaman da gr alanna girecek kadar yakn...

Bu noktada rt, erkee lh snrlar hatrlatma ve onun gnaha girmesine engel olma fonksiyonunu yerine getirir. Erkein iindeki sz dinlemez duygular, rt karsnda sessiz kalp tahrik olmadan yuvalarna dnerler. rt erkei kt dnceden korurken, kadn da kt dncenin fiile dnmesinden korur.

Snr belirlenmeyen cinselliin insana tbb zararlar: Tbb zarar daha ok ruh ynde ortaya kyor. Bedensel etkiler daha ok ruh etkilerin yansmas eklinde kendini gsteriyor. Yani ruhun ii, da vurabiliyor. C insellik ieren grntlere bakan insanlarn nasl etkilenecei arklarda anlatlyor ve filmlerde de gsteriliyor. nsan tahrik olunca, yani cins drtleri hayalden veya dtan kaynaklanan etkilerle harekete getiinde, imkn bulursa kendini tahrik edenle tatmin oluyor. Eer bu mmkn olmazsa ki, genelde mmkn olmuyor, daha deiik tatmin yollarna bavuruyor. Bu tatmin yollarndan en ars bakasna saldrmak olabilecei gibi, en hafif gibi gzken yn de elle tatmin eklinde karmza kabiliyor. Tatminsizlik veya gayr- mer yollarla tatminin, AIDSe kadar varan tbb hastalklara, intiharlara kadar varan rh bunalmlara yol atn bilmeyen var m?

C insel tahrikle harekete geen insanlarn yle dedii ok duyulur: Mesel arplmtan beter oldum be bi; Aklm bamdan ald yle bir bakt ki, iimi yakt Bu argo ifadeler iten geen duygularn kabaca itiraf da oluyor. Birine kar ok ilgi duyan, sonra da ona kar ilgisini onunla bire bir temas yoluyla sonulandramayan kimse, hayal tatmin yollarna girer. Bu yollar insanda zellikle ruhsal bozukluklar meydana getirir.

Allahn indirdii hkmlerle hkmetmeyen rejimler, bir yandan tahriki ortaya karan yaynlara, giysi(sizlik)lere ve irkin durumlara izin verirken; tahrikle harekete gemi insanlar frenlemek iin, yani onlarda uyanan duygular kimseye zarar vermeden skinletirmek iin genelevler ayor. Bu su isteyene deniz suyu vermekten, yangna krkle gitmekten farkl bir ey deil.

Makyaj veya daha gereki ismiyle maske: Maskeyi insan, olduundan farkl grnmek, kendini baka trl gstermek iin takar. Makyajla hedeflenen, maskeden beklenen sonularla benzeince makyaja, maske dedik. Maskede iki deiik aldanma var. Birisi takann aldanmas, yani maskeli yzn sahibi, muhtaplarna kar, kendini gizleyip, maske ile ekillendirdii yzn gsteriyor. Yani gzken kendisi deil. Dieri, maskeli yze bakan da maskenin arkasndakini grmediinden maskede grd yz karsndakinin asl yz zannediyor. Yani maskeli ahs, karsndakini aldattn zannederek aldanyor. Ona bakan ahs da, maskenin gerek yz olduunu zannederek aldanyor. kisi de ho deil.

te doal olann terk edilmesi, byle ho olmayan eyleri karmza karyor. Ftrat snrlarn anca insann ruh gzellii, sahte maskeyle yer deitiriyor. Ftrat, yani doal snrlar amak insanlarn gzn dndryor. Gzel grnme uruna yaplan katliamlar renince insann insan olduundan utanas geliyor. Makyaj malzemelerinin hazrlanmasnda deiik trden hayvanlarn yalar da kullanlyor. Sadece Amerikada bir ylda 50 bin kedi, 61 bin maymun, 180 bin kpek, 554 bin tavan ve milyonlarca fare kadnlarn gzellemesi iin katlediliyor. Deneyler ve kozmetik retimi iin her yl 300 milyon hayvann katledildiini sylersek herhalde cinyetin boyutlar hakknda biraz bilgi vermi oluruz. Gzel gzkmek iin yaplan vahet, sadece bunlarla snrl kalmayp insann tylerini rpertecek noktaya gelebiliyor.

Kozmetik firmalarnda retilen gzellik kremlerinde hayvan ve krtaj plesentalar kullanlyor. Plesanta, ana rahmindeki ceninin korunup gelimesi iin lh program gerei konan zel muhfaza edici maddeye verilen addr. Krtajla rahimden kaznan plesantalarn tonlarcas Rusyadan getiriliyor. Rusyadaki bir klinikten Fransaya 34.400 kilogram krtaj plesentas satldn 12.11.1992 tarihli gazetelerden reniyoruz. O gnk gazetelerde ayrca u bilgiler de yer alyor: Krtaj sonras alnan plesantalarn kozmetik sanayiinde kullanldn bizzat kozmetik firmalar itiraf ediyor ve afilerinde u ifadeleri kullanyorlar: C ildinizi gen ve yaayan hcrelerle genletirin Yani domam bebeklerin yaayan hcreleri ile...

Batl lkelerde estetik ameliyatlarda kullanlacak 5 aylk bir bebek 50 bin dolara alc bulurken Moskovada ayn durumdaki bir bebek 8 bin dolara alnabiliyor. Bu katliam derecesindeki zulmn mazlumlarnn h, makyaj yapan yzlere ilerleyen yalarda bir tokat gibi iniyor. Krkl kapatmak iin yaplan makyaj, ileride krklklar makyajla bile kapanmayacak kadar oalan bir cildi sahibinin bana bel ediyor. Makyaj yapan Batl kadnlarda ihtiyarlkta krklk daha fazla olmaktadr. Genelde, makyaj yapmayan ve tabii gzellii ile yetinen Doulu 70 yandaki bir kadnn yzndeki krk, Batl 35-40 yandaki bir kadnn yzndeki krktan daha azdr. Bir baka kyaslama da cilt kanserinin Batl toplumlarda fazla, Doulu toplumlarda ise yok denecek kadar az olmas noktasndadr. Amerikada her yl milyonlarca kii cilt (deri) kanserine yakalanmakta.

Bakma rtnmediime, benim kalbim temiz... yi ve temiz olmak iin, konulan kurallara uyulup uyulmamas belirleyici olur. Kalbinin temiz olduundan bahseden bu insann bir lokantac olduunu dndmzde, para demeyip, sonra da bakma benim para demediime, sen asl benim kalbime bak, o ok temiz diyen mterisinden para almamas gerekir. Ama alyor. Hatta vermezse hak sahibi olduu iin srar ediyor. Belki zorla alyor.

Acaba Allaha kar bizim bir borcumuz yok mu? Bize u dnya salonunun, bahar ve yaz mutfanda ikram ettii leziz yiyecekler karlnda bir hesap dememiz gerekmeyecek mi? Dnyaya gre kck lokantandan, kalbi temiz olduunu iddia ettii halde, hesap demek zorunda kalarak kan insan, o lokantadan milyonlar defa byk u dnya lokantasndan yedii, tatt, bakt, holand, binlerce nimete karlk, bir hesap demeden kacan m zannediyor? Kalbinin temizlii lokantada bir ey ifade etmeyen insan, acaba Allah karsnda, onca saygszlna ramen kalbim temiz deyip kendini kurtaracan m zannediyor? Borcunu demeden lokantacnn elinden kendini kurtaramayan insan, Allahn elinden kendini kurtaracan m dnyor?

Kalbin temizliinin ls iman ve slih amellerdir. Vcutta bir et paras vardr. O salamsa, btn vcut salam olur; o bozulursa btn vcut bozulur. yi bilin ki, ite o et paras kalptir. (Buhr, man, 39; Mslim, Mskt, 107; bn Mce, Fiten 14)

Bu devirde, bu zamanda byle giyinilir mi? Zaman sana uymazsa, sen zamana uyacaksn! Byle diyenler de var. Bunlar kolay benimsiyorlar ve uydu oluyorlar. Zaman sana uymazsa sen zaman sana uydur demek bence daha ahsiyetli olur. Dierinde teslimiyeti bir yaklam varken, ikinci ifadede zaman teslim alma, ona yn verme gayreti var. Yani uydu olmak yerine, bakalarn bizlere uydurmak nemli.

Bir de byle diyenlere unu sormal: Bir gn gelir de bayanlar tepeden trnaa rtnrse, bunlar bu szn gerei olarak tesettre uyacak m? Bu soruyu soranlara sormak lzm.

Yam gen, ihtiyarlaynca kapanrm. Bu szn altnda bu sz syleyen kiinin yarn yaama garantisi var gibi geliyor insana. Oysa ki imdiye kadar lenlerin hep yarn da yaama anslar vard. nsan baz eyleri yarn (ertesi gn) yapmay planlarken lmle bugnden, ebed bir yarna, yani bir daha yarnlarn olmad bir mekna gyor. Baz grevlerimizi yarna brakma, o grevlerimizi yapma frsat bulamayacamz ebed yarnlarda bizlerde pimanlk ve hasret olarak karmza kabilir.

Belki ihtiyarlaynca rtndnde, rtnme emrinin gereini yerine getirmi olacaksn, ama rtnmenin baz hikmetleri o gn olmayacak. Belki de, o ihtiyarlk gnlerinde kaybolan gzelliini gstermemek iin kendin rtnmek isteyeceksin.

O benim olum yerinde veya kzm yerinde. Kardeim yerinde, anam veya babam yerinde; onun hakknda nasl ktlk dnrm? Bazlar da byle diyor. Byle diyenlerin szleri ile iin pratii birbirini hi tutmuyor. Bu iddiay dile getirenlerin gazetelerin nc sayfalarna bakmalar bizim cevabmz olarak yeter. Gelinin kayn ile, enitenin baldz ile ne yaptn hemen hemen her gne yakn bir sklkta okuyabilirler.

Onun hakknda nasl ktlk dnebilirim? diye alan kapdan ak-sak yan yana geenler, raknn bardakta durduu gibi durmamasyla benzerlik gstererek, yan yana geldiklerinde kimse yokken hi de akraba gibi durmayabiliyorlar. Bir de ylesi duygularn insan iinden gemeyeceini kimse garanti edemez. O trl sfl duygularn gelme ortam olarak nmsait artlar olan namazda bile insann iine gelebildiini dikkate aldmzda, gelmesi iin uygun bir ortamda haydi haydi gelebilir. Geliyor da ve geldiinde hi silinmeyecek izleri braktn gazetelerden de gryoruz.

Bu szleri syleyenler, hatta daha da ileri gidip, gel kardeim, bakmayla tutmayla ocuk olmaz diyebiliyorlar. Nur sresi 31. yette, insanlar yaratan ve onlarn kalplerinden geeni herkesten ok iyi bilen Allahn, kadnlarn hangi akrabalar yannda tesettre uyma zorunluluu getirip hangileri yannda ksm serbestlik verdii grlr. nsanlar, snr kendilerini yaratan Allahn izmesinin hakk olduunu, kendilerinin de Ona teslim olan Onun kullar olduunu iyi bilmelidirler.

Tesettrn, yani Allahn kinata koyduu bir yasay inemenin sonularn arpc bir ekilde gsteren bir gazete haberi verelim: 11 Nisan 1992 gn Sabah gazetesinde kan haberde yle deniyor. Almanyada her yl kaytlara geen yaklak 10 000 tecavz olay meydana geliyor. Gerekte bu rakamn 200 000 dolaynda olduu tahmin ediliyor. Bu saldrlara birka kez mruz kalan Alman sosyal demokrat parlamenterlerden biri olan Bayan milletvekili Ressel meclise bir nerge veriyor. nergede aynen u ifadeler yer alyor: Erkeklerin saat 22.00den sonra sokaa kmasna izin verilmemeli, kadnlar sokakta rahat yryemiyorlar. Bu olay bir aka deil, alan kapdan gelen felketin boyutlarn gsteriyor.

Yine ftr yolu terk etmenin ac sonuna bir baka misal de Amerikadan: Amerikadaki her yeni evlilikten biri boanmayla bitiyor. Boanma nedeninin te ikisi zinadan, yani elerin birbirlerini aldatmalarndan kaynaklanyor. sveteki manzara daha korkun; her on ocuktan birinin aile iinde cinsel ilikide bulunduu belirtiliyor. Bu ii yapan % 95 baba, bu irkin ie let olan da % 97 kz ocuu.

Btn bunlar lh yasalar inemenin ac sonular. Musbetler bir noktaya gelince, binlerce nasihatten daha tesirli olmaldr, ama oluyor mu? yleyse gnmz insan iin daha byk musbetler kapda

rtnme konusu tebli edilirken nasl bir yol izlenmeli? Balangta anlattmz eyler hatrdan karlmamal, barts takmayan bir vatandaa ilk nce bartsn anlatarak bala-ma-mal. lk nce onun durumu (iman, teslimiyeti, dnceleri, kltr) dikkate alnmal. Nasl, bir ev kurulacanda veya eve eya alnacanda, evin bast toprak, temelin tama kapasitesi, kullanlan malzeminin kalitesi ve evin dar veya geni olmas nemli oluyorsa, anlatmada da muhtabn iman hangi zemin zerinde ve neleri ne kadar kaldrabilir gibi konular da, tebli ncesi bilinip deerlendirilmeli.

Nasl ki, zerinde hi bir duvar ve at olmayan arazide, sanki ortada bir ev varm gibi, hal sererek ie balamak ne kadar yanlsa, slm temel bilgilerden ve tevhid iman ve bilinten yoksun bir insana da konuyu bartden balayarak anlatmak yanl olur. Haydi arazi zerinde duvar var, at var. Ama duvarlar atlak, kiremitler krk, tavan delik, yine byle bir evde masann zerine rt koymak ne kadar yanlsa, iman olduu halde, slm bildii halde, birok bilgi eksii olan ve slm yalan-yanl bilen uursuz insanlara da, yine ba rtsnden balamak yanl olacaktr.

Ev tamir olmad mddete eve konan her ey gzel olsa bile, evin kt, bakmsz ve dardaki souu ve sca aynen ieriye alyor olmasndan dolay gzellikler solan ve kaybolan gzellik olacaktr.

Bunlar dikkate alndktan sonra; nce ahsmzda mslmanlar sevdirmeli. Mslmanlarn rtnmekle rmcek kafal olmadklar, konumamzn muhtevsnda, davranlarmzn henginde, yaaymzn rnekliinde gstermemiz lzm.

Hibir insann kendini cehennem mahkmu gibi potansiyel sulu gren bir insandan honut olmayacan da unutmamak lzm. rt yetlerini ele alrken yetin rhundaki esneklikten bahsettik. Bu esnekliin bir ucu fetv snrlarn gsterirken dier ucu da, takv snrlarn gsteriyor. Yeni rtnecek insanlarn durumlar dikkate alnmal, rtnmenin onlarn iinden gelmesini salamal, iten gelmeden, dtan zorlanarak rtnmelerin istenmeyen sonular verebilecei hatrdan karlmamal. Bu tr insanlara rty bir ekil olarak dayatmaktan ziyade, gzel bir halin neticesi olarak takdim etmeli.

Yukarda her ne kadar, mantk, hikmet, akl ve pisikolojik faktrler denilip sakl duygular altnda bir eyler ortaya konsa da, rtnmede esas olan Allahn emretmesidir. Mslman, her eyde olduu gibi, her eyin kendisine verdii fayday ve hikmetlerini sadece tevik ve tercih ettirici faktrler olarak ele almal ve bir davran asl yapma sebebinin Allah emrettii iin olmas gerektiini unutmamaldr. (20)

Gndemden Dmeyen Konu: Barts

Yllardr mslmanlar, kendi gndemlerini bile tesbit edemiyorlar. slm topraklarn igalleri altnda tutan tt gler, her taraflarndan kuattklar mslmanlara kendi konumlarn ciddiyetle deerlendirip zm yollar aramalar iin brakn eylemi, fikr zemin bile brakmamak iin var gleriyle alyor ve baaryorlar. Kur'n gereklik nda dndmzde bu, onlardan beklenen olaan bir davran. Elbette onlar insanlar hidyetten dallete, nurdan zulmete karmaya alacaklardr. Mslman iin anormal olan bir durum varsa, o da u: Onun bir delikten iki kere de deil, yzlerce defadr srld halde, yine o ve benzeri delii

kapatmaya, deliin iindeki zararlnn haddini bildirmeye gayret etmemesi.

Hep mdfa halinde mslman. O mdfa da, kendisine verilen snrl yetki ve dar ereve iinde. Unutuyor ki o, bu artlarla mdfaya ekildike dman saldrlar artacak ve o daima malup olacaktr. Unutuyor ki, en iyi mdfa hcumdur ve ancak hcum etmekle sava kazanlr.

Evet, devaml hcuma geen, istedikleri an, diledikleri ekilde ve canlar ektii yerlere olanca g ve imknlaryla saldran kfirler, mslmanlarn yaad ama slmn hkmetmedii lkelerde devlet bakanndan kk bir memuruna, gazetelerden okullarna kadar, "irtica ve barts"ne sk sk toplu hcuma geerler. Mslman gazeteler ve dergiler de kendilerine izilen yasal snrlar ierisinde (biraz da yasalar hafiften zorlayarak) Avrupa'daki hak isteme ve tartma zeminine has entelektellikte mdfaalara giriirler. Artk mslmanlarn gndemlerinin ilk srasn nceleri irtica, sonra barts almaya balar.

zellikle Birinci Dnya Savann akabinde balayan slm topraklarndaki igal, ylesine bykt ki, mdfaclarn kafalarnda ve kalplerinde de byk apta izler ve derin yaralar brakmt. C mii, din mektep ve benzerlerinin igalden ald yara, tahribat ve tahrifat, tabi olarak elbette oralardan yetien mslmanlarda da grlecekti. Bundan dolaydr ki, yllardr mslmanlar, btnc deil; parac, inklp deil; slahat, radikal deil; uzlamac olarak baz mdfa ve isteklerde bulunmular, bu zelliklere kesinlikle uymak kaydyla kk hcumlara gemekle avunmulard.

Mslman, mam-Hatiplerde ve niversitelerde fazla bir ey deil, sadece barts istiyordu artk. Bartsne kesin yasak gelince, zten gerilemeye batan rzyd, demokratik istek bunu gerektiriyordu: Dzenin kanunu trbana msade ediyordu ancak. imdi trban istiyordu. Evet daha dn denilecek kadar yakn mzde, dininden ve haysndan gelen yaptrm gcyle arafyla, peesiyle bile olsa, erkeklerin iinde gayr- slm ortam iinde okumaya rz olmayan, byle okumay dinine ve canna okuma kabul eden mslman kz, keferenin ltfen msadesine terketmiti her eyini. Toptan reddetmiyordu kimse artk slm dman dzeni, byle bir dzenin tm kurumlarn. Toptan ve tmyle istemiyor veya istemiyor grnyordu kimse slm nizamn. Okul kitaplarndan, geyik muhabbeti denilen basit tartma ve konumalardan, gazete ve dergi sayfalarndan vakit kalmyordu. Onun iin okumuyordu artk Kur'an': "Yoksa siz, Kitab'n bir ksmna iman edip, dier ksmn inkr m ediyorsunuz? O halde, sizden bunu yapanlarn cezs, dnya hayatlarnda byk rsvaylk ve bayalktr (rezilliktir). Kymet gnnde de azbn en iddetlisine itilirler. Allah, yaptklarnzdan gfil deildir. Bunlar, hireti dnya karlnda satm kimselerdir. Onun iin bunlardan azap hafifletilmez ve kendilerine yardm da edilmez." (2/Bakara, 85-86)

Hakkn, hem de insan ve mslman olmann gerektirdii binlerce haktan kk bir hakkn, mslman; mchide has bir slpla deil; demokratik yollardan, sadece telgraf ekerek, protesto ederek, yry yaparak istiyordu. Kfirler de canlar isterse, bir ltuf ve ba olarak, karlnda, mslmanlardan nicelerini kendi saflarna ekme ve nice tvizler alp, mslmanlar idi etme pahasna ltfen kabul edeceklerdi. Etmeseler ne olacak? Hiii! Bugne kadar yzlerce defa, mslmana yakr bir tepki geldi mi ki, bu sefer gelecek? Geri, bugnk dzen iinde ve bu eitim sisteminde barts tmyle serbest olsa ne yazard?

Mslman, nelere rz gsteriyor, neleri savunma durumuna geliyor, ne iin rpnyor, ne istiyor, kimin rzs iin ne yapyor... Kur'an nda bunlar iyi dnmesi lzmdr. slm d dzenin kurumlarn, okullarn, eitimini, kitaplarn, hoca denilen kefereleri, ders denilen kfr-bilim yutturmacalarn, bilgi kirliliini, mersim, ders vs. ad altndaki irk ve tapnmalarn, diploma ve makamlarn, memurluk ve yneticiliklerini... can atarak, nice eylerini fed ederek istiyor, istiyor mslman. "Onlar, hl o chiliyye devrinin hkmn m istiyorlar? Kimmi Allah'tan daha gzel hkm veren, hkm koyan? Fakat bunu, gerekten anlay sahibi olan toplum bilir." (5/Mide, 50)

Tesettr anlay konusunda slm'la bugnk mslman arasnda dalar kadar fark olumu durumda. slm, sadece bartsn, sadece trban emretmiyordu elbette. Tesettr bununla bitmiyordu. Snflarda pards karlarak etek-bluzla oturan; kan kaynayan gen erkeklerin ve retmenlerin her trl bak ve tavrlarna, fikir ve saldrlarna muhtap korumasz bir kzcaz. Sahi, evinde erkek misfirlere bile gzkmeyen bu mslman kzlar, okullara hangi aralarla ve kimlerle beraber gelip gidiyorlar, okullarda kimlerle beraber oturup konuup elenip ders(!) iliyorlar? Otobs ve dolmulardaki kalabalk iinde yannda mahremi olmadan okullara gidilerindeki durumu gren bir insann, okul kantinlerini, koridor, bahe ve snflarn hayal etmesine gerek bile yoktur.

Bartl olarak mezun olsa ne olacakt yani, mslman kzmz? Niin okuyordu, bekledii neydi? Bir devlet dairesinde memurelik vb. bir grev. Daha byk er' problemlerle karlamayacak myd o zaman? Yok, grev almayacak, zten kocas da onun geimini karlayacaksa, mslmanca grev yaplamyorsa ilim iin mi okuyordu gerekten? hirete ne kadar faydas olurdu okuduklarnn? Peki dnyaya? "Faydasz ilimden" Allah'a snyordu o rnek nsan. "C hil mi kalsnd?" Yok, yle demiyoruz; okusundu ama, Allah'n ismiyle okunacaklar ve Allah'n istedii ekilde okusundu, onu diyoruz ve ilve ediyoruz: C ehennemden yeillik ve gzellik nasl beklenmezse, kfr dzenlerinin okullarndan da Allah'n rz olaca bir ilim beklenmez, beklenmemelidir.

Ve ey erkek renci! "Bana ba rtme farz deil, bu mesele direkt benimle ilgili deil!" diyemezsin. Mesele, bir bez parasna dmanlk deil, slm'n, aa kan en basit grntsne bile msmaha gsterilmeyip dmanlk yaplmas ise -ki yledir- senin de mslmanlara benzer bir grnmne yasak konuyor, eklini kefereye benzetmek iin zorluyorlarsa; ruhunu da, daha fazla zorluyorlar; bunu bilmelisin. Bir mslman kzn bartsne, hay ve nmusuna Alman gvurundan da fazlaca saldran bir zihniyet; senin imanna, ahlkna... zarar vermiyor, saldrmyor mu dersin?

"Bir kzn niversitede bann almas basit bir olay mdr, tepki gsterilmesin mi yani?" denebilir. Evet, bu byk bir haram, vah bir cinyettir. Fakat ondan daha nemlisi odur ki: Kfirlerin igaline uram olan Mslmanlarn yaad hemen tm lkelerde m'minlerin okullarda imanna msade edilmiyor. Putlar ister istemez sevdiriliyor, vdrlyor. Ders diye nice terslikler oluyor, kfr kelimeleri sylettiriliyor, en azndan dinlettiriliyor, puta tapma trenleri icr ettiriliyor... Bunlara normal gzle baklr, ses karlmaz, tepki gsterilmezken, trban denilen tesettr ve hicab grevi yapt da pheli olan el kadar bez parasna hcum mu tepki gsterilmesi gereken? Din ve imandan daha m nemli bu?

Dnmeli ve ona gre davranmalyz ki: Resm nfusa gre ounluk olduu halde mslmanlara aznlklara verilen hak kadar olsun haklar verilmeyip en byk zulmlerle zulmedilirken, dinimize irtica ad altnda alabildiine hcum edilir, okullarda ve dzenin tm kurumlarnda kfr, irk, irtidat kabul edilen durumlarla imanlara bombardman edilir, putlarn ve kfrn hkimiyeti tescil edilirken... hep sustuk veya susmaya benzer demokratik ve kk tepkiler gsterdik. Kurtulu (nasl ve hangi zihniyetten kurtulmaysa?!) Savanda Fransz askerinin Mara'ta bir mslman kadnnn peesine ve rtsne el uzattndan dolay kyma kalkan mslmanlarn dktkleri ehid kanlarnn lnetine uramamak iin hangi olay karsnda tavr alacaz?

Evet, slm topraklarn igal eden kfirlerin kuduz kpek misali, mslmanlarn en mukaddes deerlerine saldrmalarna ramen (talar bal ve kpekler salverilmi de olsa) tavrn koyamayan insan daha nelerin olmasn bekliyor?

Hayr, reddediyoruz gndemimize zorak sokulan konular. Gndemimizde sadece slmlama, slm deiim ve dnm var.

Devrim kanunlar da denilen Atatrk ilke ve inklplar arasnda yer alan ve gnmzde de uymayanlara ceza getirilmesi konusunda tartlan Baz Kisvelerin Giyilemeyeceine Dair Kanun hakknda ok eyler sylenebilir. Ama biz olayn bir dier ynne temas edelim. II. Mahmuttan bugne yneticiler, ba olduklarn halkn balarnda kendilerini grmek isteyen tavrlaryla ispatlamak istemilerdir. Kendisine halk tarafndan Gvur Padiah denilmesi pahasna ve Batllamak, Avrupa kriterleriyle uyum salamak iin Bat tarz kyfeti kanunlar kartarak dayatan II. Mahmut, sadist ruhunu kendi otoritesini insanlarn banda grerek tatmin etmeye alyordu: Herkes fes giyecek. Bat medeniyetine kaynaklk etmi Yunanllarn giydii balk olan ve mslmanlarn rfne ters olan fes, ynetime bal olan medreselerden de fetv alyor, ilim adamlar ise kefere fesinin stne sark sararak onu gya slmlatrma uzlamasna gidiyordu. Sonra bir bakas

ayn anlayla insanlarn kafasna apka geirerek kendi otoritesini grmek istedi. Sonra yine ayn izginin devam olarak bayanlarn kafalarnda kendi glerinin grnmesi iin bartlere yasak kondu. Bu tavrlar, ancak sadist bir diktatrlkle izah edilebilir. Mslman ise, ancak Allahn emrine ba stne! diyerek Onun hkmn ve istedii kyfeti bana ta edinmeye alr.

Elbise, Giyinme ve Gnmz Dil, konuma yetenei, bilindii gibi Allahn insanoluna verdii en byk nimetlerden biridir. nsan, bu kabiliyeti syesinde dier insanlarla iletiime girerek ihtiyalarn daha kolay karlar. Dier taraftan yaratcs ve btn nimetleri kendisine ihsn eden Allahla diyologunu yerine getirmede de aratan byk oranda yararlanr. Ona inandn tevhid kelimesini dillendirerek belirtir. Diliyle, konuma yetenei syesinde Ona du eder, Onu dille zikreder, Ona diliyle de ibdet eder

nsan sadece diliyle konumaz. Eskilerin hl dili dedii i lisn da vardr. Beden dili denilen, vcudun ald ekille, organlarnn gsterdii zel tavrla da konuur. Aratrmalarn gsterdii arpc bir sonu; beden dilinin, konuma dilinden ok daha etkili olduu eklindedir. Beden dili, sadece organlarn deil, ayn zamanda organlarn rtld giysi ile de yakndan ilgilidir. Yani, elbise de konuur. Dvet eder, mesfe koyar, karsndaki ile samimiyet veya resmiyeti ifde eder. Elbise, ayn zamanda bir kimliktir, ahsiyet belirtisidir, rfn tercmandr, iklimin belirtisidir. nsann temizlii, pejmrdelii, dzeni, muhtaplarna verdii deer, sayg da bir giysiden anlalabilir. Her eyden nemlisi, elbise bazen insann hangi dini tercih ettiini, ya da diniyle ne tr bir ilikiyi tercih ettiini de belirtir. Mesajdr giysi, ardr, ya da korunmadr.

Giysinin temel olarak zellii vardr: rtme/tesettr, koruma ve ss. nsan, irkin yerlerini ve dininin gsterilmesini yasaklad organlarn giysi ile rter. nsan scaktan, souktan, kirden-pasdan, baz d etkilerden elbise korur. nsann iinde barnd en yakn evidir elbise. Bunun yannda ziynettir, her insan giysisini seerken, zevkini ortaya koymu olur, hangi renkten, hangi ekilden, hangi trden ve nasl bir giysi tercih ettii, onun sadece zevkini aa karmaz, ayn zamanda kltrn, zenginliini, bazen nereli olduunu, d dnyaya kar nasl yaklatn da gsterdii olur. Bunlar iinde en nemlisi, giysinin insan rtme/tesettr zelliidir. Giysiden mahrum kalmak, plaklk, insan cennetten karan isyann grnts olduu gibi, eytann bu yolla insan belya uratp cennete girmesine engel olmas, yani cennete engel de olmaktadr. Hz. dem ve Havvda isyann sonucu, C ennetten karlmann almeti olarak ortaya kan plaklk, bu kiilerin nesillerinde C ennete girmeye engel sebeplerden biri, isyann grnts, eytana uymann zelliidir.

Douda, insanlar geni/bol, uzun elbise giyerler, balarn rterler iken; Batda tam tersi dar, ksa giyerler ve balar aktr. Gnmz dnyasnda Bat ile Dou zellikleri kaybolup dnya globalleir/kreselleirken, Bat Douyu her konuda kendine benzetir, kendi kltrn dayatp farkllklar imh ettii halde, yine de giysilerdeki bu farkllar ksmen korunmakta, zellikle dinin bu farkllklar korumada zel konumu hl direnci canl tutmaktadr. Bir kyn, bir ehrin Mslman beldesi mi, Hristiyan yerleim yeri mi olduu daha uzaktan grnen minresinden ya da an kulesinden belli olduu gibi, elbise de bir kimsenin mmin mi, kfir mi olduunu zhiren yanstma zelliini yanstabilir. Zhirle btn, d ile i, kalp ile kalp arasnda, zannedildiinden ok fazla iliki vardr. Bu iliki, eer uyum iinde deilse; birinin tmyle tekine baskn kp aradaki uzlamazl kaldrncaya kadar srer. Elbisenin sadece dinle, dinin emirlerine teslimiyetle deil; ayn zamanda dinin z olan takv ile de yakn irtibat vardr. nsan, takv adl elbiseye brnmemi ise, her tarafn ok kaln giysilerle tmyle rtse bile bu giysi ona yeterli gelmeyecek, kendisini ve muhtaplarn haramlardan korumaya yetmeyecektir. Edeb, hay, iffet gibi kelimelerle de ifde edilen bu durum, Arapada hicab kelimesiyle de ifde edilir. Bu zellik, giyinmenin arka plann ortaya koyduu iin, giysili plak olmaya giden yolu tkayacak, szgelimi kadnn cinsel tahrik unsuru olarak ayakkab veya terliklerini kadns bir ed ile tahrik edecek ekilde ses kararak kullanmasna, tahrik edici parfmler kullanmasna engel olacaktr. Haramlara dvet edici uh kahkahalar, kadns cilve, krtma ve ar rahat/zgr tavrlar ile sadece d giysinin kapatamad irkinlikleri ancak takv giysisi kapatr. Bu takv giysisi gnmzn genlerine doal ortamda, evde, evrede ocukluundan beri verilemedii iin eyrek tesettrller, rtl ama plak kimseler ortal kaplamaya balad. Takv giysisinin nemsenmemesine, biraz da dier tamamlayc unsurlardan yaltlm ekilde, sadece barts vurgusunun sebep olduu deerlendirilmelidir. , brakn takv giysisini, fetv boyutunu bile hie sayan, sanki slmn tesettr ve hicap emriyle dalgasn geen bir tuhafla, hatta maskarala bile dnebilmektedir. in sadece fkh/ekilsel boyutunu ele alan, ama takv giysisinden soyunmu bir bayan szgelimi parman gstermenin ciz olduundan yola karak yabanc bir erkee parman iaret edebilir, gzn gstermenin cizliinden yola karak gz krpabilir. Bu tr problemlerin ne kadar yaygn olduunu belki soka-caddeyi, okulu, gezinti yerlerini tanmayan kiiler bilmeyebilir, ama i gerekten rndan km vaziyettedir. Sadece bartl olan, dier giysileri ve tavrlaryla takv giysisine hatta dman olan, ya da eklen tesettrl olduu halde slm edebe, hay ve iffete yeterli derecede sahip olmad hemen belli olan kiinin kapal kyfeti de artk yadrganmamakta, her iki farkl, hatta birbirine dman tavr normal grlebilmektedir. Tesettr modas, bartnn aksesuar grevi gibi kullanlmas, zerinde dnlmesi gereken nemli bir konudur ve takv elbisesini brnmeyen bayan, tesettr de bazen istismar edip kirletebilmekte, dmanlardan daha zararl olabilmektedir.

Giysinin insann yryne, kibir ya da tevzusuna bile katks vardr. Hadis-i eriflerde kibir elbisesi denilen ve kadn-erkek her mmine yasaklanan giysi eidi ve giyme tarz vardr. Bu, tr giysi, ancak takv gzl ile net bir ekilde tesbit edilebilir. nsan szgelimi bir pijama giydiinde, mesel ayanda takunya varken yry ile takm elbise, ya da lks bir giysi iinde yry, oturuu ve baz tavrlar da farkllaacaktr. Yani sadece insan elbise giymez, giysi de insan giyer, ynetir, ynlendirir. Byle bir giysi artk alan bir kapdr. Bu, elbisenin bile putlatrlmasna, ya da kiiyi Allahtan uzaklatrp eytana yaklatrmaya gtren kapdr. Szgelimi erkeklerin hemen hepsinin giydii ceket denilen giysinin omuzlarna zel snger cinsinden birk para konmas, omuzlar kalkk tutarak kibirli grnmeyi salar. Kimi erkeklerin boyunlarna taktklar kravatn da insann kafasn daha dik tutarak, gururlu gzkmesi dnda hemen hibir amac yoktur. (Tabii, bunun Batl bir kimlii belirtmesi veya Bat uygarln benimsemeyi gstermesi, Bat taklitilii, Batllara benzeme konusu ayr bir husustur.)

Giysi, bir ynyle, iyi bir tavsiye mektubu olur; insanlar, diline gre uurlansa da giysisine gre karlanrlar. Bazlar da giysiye, onu giyenden daha fazla deer verirler. Sadece Nasreddin Hocann Timurlenke bitii pahada bu yansmaz; ayn zamanda onun giysiye gre davrananlar eletirdii unutlumaz veczede de kendini gsterir: Ye krkm ye! Gnmz insan, motora nem vermez; onun iin varsa yoksa kaportadr. ada insan, vizyonu, imaj, grnm putlatrabilmektedir. Reklam, ne olursa olsun tketimi ne karan zihniyet, ambalaj da kandrma vesilesi grm, bir taraftan bakasn aldatrken, dier ynden kendisi de aldatlmtr. Artk en kt/kalitesiz bir mal, gzel bir ambalajla ok rahat alc bulmaktadr. Kyfetin de bu deerlendirmelerle yakndan ilgisi kurulmaldr. Adamln sadece elbiseyle gstermeye alanlara mukabil; bayan olduunu elbisesinin metrelerce uzaktakilere bana bak! diye barmas karlar.

Bir niformann ok byk etkisi vardr; giyene de muhtaplarna da kar. Hkim krssndeki kiinin, kladaki subay ve askerlerin, karakoldaki ve ardaki polisin, hastahanedeki hemirenin, hapishanedeki gardiyann niformalarndan soyutlanm, sivil giysiler iinde olduunu dnn. nsanlara kar g gstermenin, farkl ve baskn olmann zel giysi ile ne kadar yakndan ilgili olduu deerlendirilmelidir.

Kyfetin insan rhuna da etki ettii bir vkadr. O yzden kadn giysisi giyen erkek artk kadn gibi tavrlar taknr. Bunun tersi de geerlidir. O yzden Peygamberimiz, ok kk yataki ocuklarn bile kar cinsin elbiselerini giyinmelerini yasaklar, hatta kar cinsi artracak renklerdeki giysileri de.

Marka giymek, kapitalizmin smr arklarna dolanan, amzn genlerinin kapt Bat virsnn getirdii hastalklardan biridir. Hem israf, hem moda, hem reklmlardan ar etkilenme, hem bedava reklmn yapma, hem de dmanlar glendirme ynleriyle incelenebilir.

Eski gelenekte bir lokma, bir hrka anlayn topluma mal etmeye alan tasavvufun ve zellikle Melmliin tefrtine (arlna), gnmz kapitalizmi, giysiyi olduundan ok nemsetip ne kartan ifrtyla (kar arlkla) pahal bir cevap vermitir. Dnya tarihi, gnmzdeki kadar giysiye/kyafete yatrm yapldna hit olmamtr. Artk insanlar rtnmek iin giyinmiyor. Fakirler bile kullanlm giysi ban kabul etmiyor, dilenciler bile artk yamal elbise giymiyor. Orta direk denilen fakirlik snrnn altnda yaayan insanlarn giysilerini bir-iki kapl gardroplar almyor, ar ve pazarlar giysi dkknlarndan geilmiyor, giysi satan yerlerin

vitrinlerinden zellikle bayanlar ayrlamyor. Bir taraftan nasl k giyilecei, nasl modaya uyulup pahal markalarn tercih edilecei retilip zendirilir, hatta dayatlrken, dier taraftan salam kot pantolonun yrtlmas, ya da eski grnm verilip beyazlatlmas da bu tuhaflklardan nasip almaktadr. Bu tr modalarla Batllar ve Baty taklit edenler oyuna getirilmekte, kendileriyle oynanlmaktadr. zgrlk, bu an en byk putu olduu ve her gencin mutlaka bu puta toz kondurmamak birinci grevi olarak sunulmasna ramen, insan moda denilen ne id belirsiz ve sk deien bir baka putun klesi edilmek istenmekte, modaya uyma zorunluluunu hisseden Batl(lam) kii kendi giysisini bile zgrce seememekte, moda onu serbest brakmamaktadr. Kot pantolon modas pek gemeyen bir giysi oldu, uniseks zellii ile kadn-erkek giymekte, sabah erken kalkan bacana geirmektedir. t istememesi, tozu-kiri belli etmemesi ada insann tercihine moda ile birlikte sebep olmaktadr. En nemli zellii darack olmasdr. zellikle kadnlarn kotlar, kntlar ve girintileri rahat gsterecek derecede dar olmakta, giyinik plak olmak isteyen zengin-fakir herkesin tercihi olmaktadr. Bluejean yannda, kravat, Bat tarz giyim tarznn, dolaysyla dnya grn kabullenmenin ve uygarlk tercihini Batdan yana kullanmann erkeklerdeki gstergesi olmaktadr. tf Hoca zamanlarndaki apka ne ise gnmzde de kravat odur, denilse bilmem hkm ar m kaar? Gnmzde apka kfirlerin (gnmz ifdesiyle Batllarn) giysisi olmaktan oktan km, kravat ise onun yerini almtr, denilmesi yanl mdr? Mslmanlarn, baka din mensuplarna benzemesini Kuran ve Snnet yasaklamtr. Bu yasak, zellikle bir din ve dnya grn gsteren kyfetleri de kapsamaktadr.

18-20. Yzyl Osmanl tarihi, biraz da kyfetlerdeki acip ve hzl deiimin tarihidir. Tanzimat denilen Batya entegre olma, ynetimi ve halk Batllatrma abas, hayatn her alannda olduu gibi, kyfetlerde de byk krlmann balangc olmutur. Bu krlma, C umhuriyetin ilk yllarndaki devrimlerle kop(arl)ma noktasna getirilmitir. En nemli devrimlerin kyfetle ilgili olmas, giysinin sadece bir grntden ibret olmayp oradaki deiimin kiinin inan dhil, tm dnyasn deitirecei gereinden yola klarak yaplmtr. Tanzimatla birlikte halkn giysi zgrl bask altna alnm, devlet zoruyla kiiler Batl giysilere mecbur edilmitir. Bu faizan, baskc, ceberut tavr, II. Mahmut zamannda balam, gnmzde de hl srdrlmektedir. Pantolon, ceket ve kravat devlet dairelerinde uygulatmaya alp modern ktip giysisini dayatma ile yetinmemi, Yunanllarn balarna geirdii kyfeti olan fes, II. Mahmut tarafndan zorla lime-chile giydirilmitir. Mslman halk, bu Batl kyfetlere gvur kyfeti demi, bu giysileri zorla giydiren yneticiye de gvur padiah ad takmtr. Bununla birlikte devlet g kullanarak bu devrimi uygulam, ardndan nice zaman getii ve fesin C umhuriyetle birlikte terk edilmesine ramen cmi imamlar (zerine sark sararak) hl bu khne devrimi canl tutmakta devam edegelmitir. II. Mahmuttan beri yneticiler kendi glerini insanlarn balarnda grmeyi en byk hedef saymlar, ba stnde yer edinemeseler de ban stnde kendi devrimlerine yer bulmann sadiste mutluluunu tatmlar. Ad geen padiah, kafalarda fes grp kendi egemenliini grp gsterdii gibi, ayn tavr, ilk C umhurbakan tarafndan da kafalarda apka grlmek istenmesiyle ortaya konmutur. Sonra barts yasa eklinde hl ynetimin egemenlik ve etkinliini, halk srletirme zevkini tadarak grmeyi srdren zihniyet, btn bu yaptklarn Batlatrma adna yaptklarn ifade etmeyi grev bilmilerdir.

Sark ve Sarksz Takke: mamlarn, snnet olmad ve daha ilerisi kfirlerin zel giysisi olduu halde hl Yunan fesini namaz kldrrken balarna geirmeleri gibi bir tuhaflk cemaatte de gzlenmektedir. ster cmide, isterse evlerinde olsun; namaz klarken nice Mslman bana takke giymektedir. Bunun snnet mi olduu, yoksa dinen yasaklanan bir tavr m olduu, snnet ise Peygamberimizin snneti mi, yoksa Yahdilerin snneti, onlarn din kisvesi mi olduu konusu, pek gndeme gelmemi bir konudur. Yozlaan gelenekle, bidat ve hurfelerle yzleme cesreti, bedel isteyen bir tavrdr. denmesi gereken bu bedel de, dini ketmeden kimsenin bedeline gre aslnda ok hafif olduu halde, bu tavrlarn gndeme geldiine pek rastlanmamaktadr. Peygamberimiz (s.a.s.) yle buyurur: "Bizimle mrikler arasndaki fark, kalansuveler (takke ve benzeri balklar) zerindeki sarklardr." (Eb Dvud, Libas 24, h. no: 4078; Tirmiz, Libas 47, h. no: 1785)

Bu hadisi, brahim C anan, Ktb-i Site erhinde yle aklamaktadr: Hadis, mslmanlarla mrikler arasnda briz farkn ba kyafetinde bulunmasn ifade etmektedir. Ba kyafetinin slm ekli, kalansuve zerine sarktr. Kalansuve fes, takke nevinden ba rten serputur. Baz limler, kalansuveyi mriklerin de giydiine, buna sark ilvesinin slam kyafet olduuna iaret ederler.

rihler, Raslullah (s.a.s.)'n, sarn altna kalansuve giydiini, kalansuve olmadan da tek bana sar bana koyduunu, ama sarksz kalansuve giydiinin hi grlmediini; bu durumun da, kalansuvenin tek bana olmas halinde mriklere mahsus bir kyafet olduunun tescili bulunduunu kaydederler. Kalansuve iin "fes"dir, "takke"dir, "klah"dr, "apka"dr diye tek bir eyle ifade etmek muvfk dmemektedir. "Sark sarlmasna engel olmayan bir serpu" diye tarif etmek daha uygun gzkmektedir (brahim C anan, Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, Aka Yaynlar, 15/45)

Yahdilerin kippa denilen takke cinsinden giysiyi balarna giymeleri, bunu zellikle din yinde ihmal etmemelerinden yola karak, mslmanlarn, zerine sark sarmadan takke giymelerinin onlara benzemek olduunu bilmeleri gerekmektedir. Yine, Peygamberimizin sarksz ekilde hi takke cinsinden bir ey giymediini deerlendirerek, sarksz bir namaz takkesinin kesinlikle snnet olmad bilinmelidir. Bir adm daha giderek, brahim C anann da belirttii gibi, hadis rihi limler tarafndan; tek bana takke cinsinden baa bir ey giymenin mriklere (gnmzde Yahdilere) mahsus bir kyafet olduunun tescil edildiini belirtmek gerekiyor. Ayrca, sadece namaz iin zel bir kyfetin snnette olmadn ve bunun ho grlmediini de hatrlatalm. Yani, Mslman laik tavrl olamaz, onun her eyi namazdaki tavr gibi olmaldr. Namazda baka, namaz dnda baka olmamaldr.

Sark Sarmaya gelince; Sarkla klnan namazn sarksz klnan namazdan u kadar faziletlidir eklindeki rivyetler, Ktb-i Sittede bulunamamtr, sahih olmad deerlendirilmelidir. Sakal srarla tavsiye eden Raslullah ayn tavr sark iin gstermemitir. Kendisi sarkl idi, ama bu onun yaad corafyann ve oradaki rfn bir uzants olmaldr. nk sadece bata peygamberimiz olmak zere Mslmanlar deildi sadece sark saranlar. Eb C ehiller de, Mekke mrikleri de sark saryorlard. l scanda yaayan insanlar, balarna mutlaka bir rt sarmak zorunluluunu hissediyorlard. Bu ihtiya, hl geerlidir. Adana, Hatay, Diyarbakr gibi yrelerden tutun, Suriye, rdn, Suudi Arabistan gibi lkelerde, mmin-kfir bu uygulamann devam edegeldiini gryoruz. Hem hadis rivyeti, hem Hz. Alinin sz olarak rivyet edilen sarn bir Arap tc olduu ifdesi de bu yorumu dorulamaktadr. Peygamberimizin sarkl olduunu belirten ifdelere yer verildii halde, sar emreden, ya da tavsiye eden bir ifdeye Ktb-i Sittede rastlamadm. Bununla birlikte, sar tavsiye eden bir ifde Ktb-i Sitte erhinde yle yer alr: "Sark sarn da hilminiz ziydelesin!" Rv devamla der ki: "Hz. Ali (r.a.) de: "Sarklar Araplarn talardr" buyurdular." (Hadis, Teysir'de Eb Dvud'a nisbet edilmi ise de, onda mevcut deildir. C miu's-Sair'de mevcuttur -1, 555-)

C mius-Sar adl hadis kitabnda rivyet edilen bu hadisin erhinde brahim C anan unlar syler: Sarn insandaki hilmi (hogrl ve sabrl olma halini) artrmas meselesinde Mnv u aklamay sunar: "Sarkla hilminiz artar, gsnz geniler. nk kyafetin gzellemesi kiiyi vakar ve ihtiama sevkeder; hafiflii, seviyesizlii ve dk davranlar terke zorlar. Snnette sark sarld zaman, sarn bir ucunun omuz arasnda serbest braklmas irad buyrulmutur, bu msneddir."

Sarn ta olarak ifadesi, yine Mnv'ye gre, onda izzet, cemal, heybet ve vakar bulunmas sebebiyledir. Nitekim krallar da talaryla bakalarndan ayrlmaktadrlar. Sarksz olan dier kalansuveler ise acemler ve hafifmereb insanlara aittir ve onlar tefrik eden talar durumundadr.

Bir baka hadiste: "Sarklar Araplarn talardr. Onu braktklar vakit izzetlerini de brakrlar" denmektedir. Deylem'nin bir rivayetinde sarn terkedilip kalansuvenin alnmas kyamet almeti olarak ifade edilmitir (brahim C anan, Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, Aka Yaynlar, 15/46).

bn mer (r.a.) anlatyor: "Raslullah (s.a.s.) bana sark sard zaman, ucunu iki omuzu arasndan sarktrd." (Tirmiz, Libas 12, h. No: 1736)

Aklama: Bu rivyet, sarn nasl olaca hususunda bir fikir vermektedir. Buna gre sark sarlnca bir ucunun iki omuz arasnda sarktlmas mendub olmaktadr. Bununla ilgili birok rivyet gelmitir. Bazsnda sarkacak ksmn drt parmak uzunluunda olaca tasrih edilir. ok zayf bir rivyette, Raslullah'n taraya vali tayin ederken, gnderecei kimselere sark sard, sarn ucunu kula hizasna inecek kadar sa omuzundan sarktt ifade edilir. Abdullah bn Zbeyr'in sarn

ucundan bir zira'lk br ksm sarktt rivyet edildii gibi, bir kar ve hatta daha az bir ksm sarktt da rivyet edilmitir. es-Sblu's-Selm'da: "Sarn db, onun sarkan ksmn ksa tutmaktr, ar gitmemektir" denir. Nevev de: "Sarn sarktlan ksmnda ifrat etmek, tpk elbiseyi fazla uzatmak gibidir, kibirlenenlere haram, bakalarna da mekruhtur" demitir. Muhakkikler, Raslullah'n sarnn boyu hakknda rivyete rastlamadklarn belirtirler (brahim C anan, Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, Aka Yaynlar, 15/46-47).

Amr bnu Hureys (r.a.) anlatyor: "Reslullah (s.a.s.)' grdm, zerinde siyah bir sark vard. ki ucunu omuzlar arasndan sarktmt." (Mslim, Hacc 453, h. no: 1359; Eb Dvud, Libas 24, h. no: 4077; Nes, Ziynet 109, h. no: 8, 211)

Eb Kebe el-Enmr anlatyor: "Raslullah (s.a.s.)'n ashbnn kalansuveleri geni idi." (Tirmiz, Libas 40, h. no: 1783)

Aklama: Hadiste geen kimm kelimesi iki ayr tefsire tbi tutulmutur. Birine gre kummenin cem'idir. Bu yuvarlak kalansuvenin addr, ba tam olarak rter. Bazlar kk, dar kalansuve diye aklamtr. Bu durumda Ashb'n, zerine sark sardklar serpuun klh gibi uzun olmayan takke gibi balarna yapk olduu anlalmtr. Ancak km kelimesi ile ilgili bir baka yoruma gre, kalansuve genitir ve yksektir. Zira kim'in cem'idir. (Kim: iek ve meyveyi rten kabuk mnsna gelir. Bilhare bu kabuk alr.) Araplar kalansuveyi az giyerlerdi. Buth, geni arazi manasna gelen batha'nn cem'idir. Hadis bu durumda kalansuvenin geni olduunu ifade etmelidir. yleyse, mezkr kalansuveler Rum ve Hind kalansuveler gibi dar olmayp geni olmaldr, hatta genilii (ykseklii) bir kara ulamaldr. Aliyyu'l-Kar, bir ksm Hanef kitaplarnda kalansuvenin bir kar kadar geni tutulmasnn mstehab olduunun kaytl bulunduunu zikreder. Ancak bnu Hacer el-Heytem yukarda belirttiimiz nceki grte cezmeder ve kimam'n kim deil, kmmenin cem'i olduunu syler ve kalansuvelerin genilemesini mezmum bid'atlardan sayar. Kar, bu ifadenin ifrata kaan genilik hakknda olabileceini belirterek, sahbeden nakledilen zhiri, Heysem'nin sylediinin aksini te'yid ettiini ilve eder. Bata Tirmiz, ulemnn byk ounluu, hadisten ifarata kamayan genilii anlamlardr (brahim C anan, Ktb-i Sitte Tercme ve erhi, Aka Yaynlar, 15/48).

Modernizm, gnmzde faist bir din halini almtr. nsan tek tip haline getirip srletirmekte, onu her ynyle kleletirmektedir. Batllaan bayan, niye giysisini, giysisiyle dikkat ekmek istedii vcudunu tehir etme ihtiyac duymaktadr? Modernizm de denilen ada Bat Dnya gr olan Materyalizm, insann rhunu, mnev dinamiklerini hie saymakta, kiiyi sadece sahip olduu giysiden, arabadan, paradan, maldan ibret kabul etmektedir. Bayanlar da etten ibret, giysiden, kozmetik rnlerden, sslenmeden ibret grmektedir. Batl(lam) insan da kendine biilen rolden memnundur. Zinya yaklama ve yaklatrma olmu, toplum ifsd edilecek olmu, erkekler tahrik edilip gnahlara dvetiye karlyormu, bylece kendisinin yolunu tuttuu C ehenneme, dier erkekleri de srklemekmi, onun umurunda deildir. Nasl olsa, memlekette demokrasi var; can ne ister onu giyer, vcut onun deil mi, istedii gibi yapar

nsann, zellikle bayann giysilerinin belli bir l ve kayt altnda bulunmas gerekir. rt ve giysilerdeki kaytszlk, cinsel gdnn tahrikini, kaytszln getirir. Snrsz tahrik, cinsel gdnn snrsz tatminini gerektirir. Tatmine imkn bulunmad bir yerde bir gdnn tahrik edilmesi zulmdr, yasaklanmaldr. Bu tavr, aynen unun gibidir: Gnmz chiliye dzenleri, alara yemek veremiyor, itahlandrp ayaklandracak yemek kokularyla tahrik ediyor. Tehircilik, sadistliin, erkeklere kar stnlk tavlamaya almann bir yansmas olarak eytann teviiyle ilgili bir hastalktr/anormalliktir. Vitrinlere sunulan mal gibi kadn vitrine/ arya km, bakclar, alclar bekliyor. Bu, insann erefini ayaklar altna almaktr. Erkek, grntden etkilenir, kadn dokunutan. O yzden bayanlarn tepeden trnaa rtnmesini insan psikolojisini en iyi bilen Zt istemekte; eytan da bayanlarn beenilme, erkeklerin gzyle tahrik olmasn eytan da insan cennetten etmek iin bir ara olarak kullanmaktadr. Nefsin midesi yoktur, azdka azar, az gnahla tatmin olmaz, daha byn ister durur.

Giysi db El-Hudr (r.a.) anlatyor: Peygamber (s.a.s.) elbisesini yeniledii zaman u duy okurdu: Allahumme lekel-hamdu ente kesevten hz, Eseluke hayrah ve hayra m sunia leh ve ezu bike min errih ve erri m sunia leh (Allahm! Hamd Sanadr. -(Giydii ey ne ise) ismen syleyerek- Bunu bana Sen giydirdin. Bunun hayrl olmasn, yapl gyesine uygun olmasn diliyor, errinden ve yapl gyesine uygun olmamasndan da Sana snyorum.) (Eb Dvud, Libas 1, h. no: 4020; Tirmiz, Libas 29, h. no: 1767)

Eb mme (r. Anh) anlatyor: bn mer (r.a.) yeni bir elbise giymiti ve yle du etti: Elhamdu lillhillez kesn m vr bih avrat ve etecemmelu bih f hayt (Avretimi rtebileceim ve hayatta gzellik salayabileceim bir elbise giydiren Allaha hamdolsun). Sonra unu syledi: Ben Raslullah (s.a.s.) dinledim: Kim yeni bir elbise giyer, byle syler, daha sonra da eskittii elbiseyi tasadduk ederse, saken de ldkten sonra da Allahn himyesi, hfz ve rtmesi altnda olur. (Tirmiz, Deavt 119, h. no: 3555; bn Mce, Libas 2, h. no: 3557)

Kim bir elbise giyer ve: El-hamdu lillhillez kesn hz ve razekanhi min ayri havlin min ve l kuvvetin (Bunu bana giydirip, tarafmdan bir g ve kuvvet olmakszn beni bununla rzklandran Allaha hamdolsun) derse gemi ve gelecek gnahlar affedilir. (Eb Dvud, Libas 1, h. no: 4023)

Giyim kuam, insann irkin yerlerini rterek onu gzelletiren, plak hayvanlardan onu ayran en nemli almettir. Rabbin deyiiyle ayn zamanda insann ssdr 7/Arf, 26). Kk, insann yaradl zamanna ve cennete uzanan bir ss. C ennet de cennetlikler iin zel olarak hazrlanm cennet giysileri ile srecektir bu. lk insann cennetten kovulmasnn ac neticelerinden biri de, soyunma olmutur (7/Arf, 27). Giyim-kuamda kullandmz tm eyalar Rabbimizin zerimizdeki nimetlerindendir.

Giysiler elde ettiimiz hayvan, petrol gibi nimetleri hi karlksz bizim emrimize sunan Allah Teldr. Biz insanlara o hammaddeleri ileyip en gzel giysiler yapabilme zellii veren; atamz Hz. dem ve eine giydirdii cennet giysileri ile deta elbise modelleri, giyinip rtnme yntemi veren; giyinip kuanma g ve zevkini bize lutfeden hep Allah Teldr. Tm canllarla birlikte, biz insanlarn rzkn zerine alan da Odur. O yzden her giysi giyinirken Onu hatrlamal, Onun zerimizdeki bu saysz nimetlerini dnmeli ve hamdimizi Ona hasretmeliyiz. Dilimizle yapmamamz gereken bu hamdi, Onun nimetlerini Onun istek ve lleri dorultusunda elde edip sarfederek, Onun peygamberinin giyim-kuam snnetini ihy ederek tamamlamalyz. Allah, nimetlerinin eserini kullar zerinde grmeyi sever, ama llerine uygun bir ekilde tabii.

Bunun iin orap dhil, her eit giysiyi giyerken sadan balamal, karrken ncelii sola vermelidir. Bir giysiyi giyerken besmele ekip hamdetmeyi ihmal etmemeli. Giysilerde hell llerine uymal, haram lokma ve haram giysinin dunn kabulne bile engel olduunu hi akldan karmamal. Bir kimse (Hak yolunda) uzun sefere kar, salar dalm, toza-topraa bulanm bir halde ellerini semya kaldrarak: Y Rabbi, Y Rabbi diye du eder. Halbuki yedii haram, itii haram, giydii haram, kendisi haramla beslenmi olursa, byle birinin dus nasl kabul edilir? (Mslim, Zekt 65; Tirmiz, Tefsrull-Kuran 3, hadis no: 3173; Drim, Rikak 9, hadis no: 2720)

eriatn kadn-erkek iin izdii tesettr llerine uymal. Ne erkek kadna benzemeli, ne de kadn erkee. Erkekler ipek giysilerden, altn taklardan ve kulaa kpe gibi kadns sslerden saknmal. Kadn ile erkei ile klk kyfetimiz slm kimliini tamal. Mslman olmayanlarnkine benzememeli.

Kyfetimiz, bir Arap geleneinin tesinde, mmet birliini sembolize eden sakal, sa-byk kesimi, bol, lksten uzak, mtevz/sade ve ayn zamanda estetik grntler sergilemeli. slm dmanlarnn bile bu konunun nemini bilerek devrimler ve baskc uygulamalarla kendi giysilerini dayattklar bir dnyada kendi kimliimizi giysilerle de korumal ve gstermeliyiz. Giyinirken, yukardaki hadis-i eriflerde Peygamberimizin okuduu ve okumamz tavsiye ettii bu konudaki dular, Allah hatrlayarak Onun bu konudaki llerine uyacamza dair bir sz vermedir (Ali Akpnar, Hz. Peygamber Dilinden Dualar ve Tefsiri, s.26-28).

Elbise ve Tesettr Konusunda Son Sz Yerine Bir Masal Andersenin bir masal vardr. Bu mehur masal aktaralm: ki terzi, lkenin bakentine gidip, terzilikte ok yetenekli olduklar ve nllerin giydii vcuda en ok yakan giysileri kendilerinin diktikleri hussunda kral ikn edip kandrdlar. Bizim asl hnerimiz, krallara yalnz ereflilerin grebildii ve onursuz ve erdemsizlerin gremedii giysiler dikebilmemizdir. Eer izin buyurursanz size de byle bir giysi hazrlayalm dediler. Kral, gyet honut bir ekilde kabul etti ve kendisine bu tr bir sihirli giysi dikmeleri iin ok miktarda altn ve gmn terzilerin emrine verilmesini emrederek giysinin kumann altndan ve sslemelerinin gm olmasn istedi. Terziler, para, altn ve gm aldlar, geni ve uzun bir iyeri hazrlayp i, ark, makas ve ineleri kullanarak kumaa, altna ve gme dokunmadan gya kuma rp giysi dikiyormu gibi ellerini mahretle havada sallayp durdular. Derken kral bir gn sadrazamn, hazrlanmakta olan giysiyi grmeye gnderdi. Ne ki sadrazam ortalkta hibir ey gremedi; ama bakalarnn kendi erefsizliini anlamalarndan ekinerek tam bir ciddiyetle giysiyi methedip terzileri vmeye balad ve krala iin en gzel bir ekilde devam ettiini rapor etti. Dier yksek rtbeli grevliler de terzileri ziyaret ettiklerinde hibir ey grmemelerine ramen erefsiz olduklarnn anlalmamas iin ac gerei gizleyip terzileri ve giysiyi vmekte birbirleriyle yarmaya baladlar.

Derken sra krala geldi ve o deerli ve garip giysisini giymek zere krallk terzihanesine gitti. Tabii ki kendisi de hibir ey gremedi ama herkesin arasnda tek erefsizin kendisi olduunun anlalmamas iin inanmaya inanmaya ve tedirgin bir ekilde giysinin varln, gzellik ve zerafet.ini kabul etli ve provasn yapsnlar diye aynann karsna geti. Hokkabaz terzilerse ileriye geip, geriye gelerek aynann karsnda plak duran ve korkudan biteviye giysiyi ven kraln srtnda, olmayan giysiyi bir gzel prova ettiler.

Sonunda sra halkn kraln giysisini grebilmesi iin ehirde grkemli bir enlik dzenlenmesine geldi. enlikte ehirliler allageldii zere caddenin iki yanma sralandlar. dba uyarak byk bir gurur ve vakarla nlerinden geen, yerde srnmemesi iin giysisinin eteklerini iki uan tutluu ve sarayllar, ileri gelenler, mirler ve vezirlerin hrmet, hayret ve mutluluk iinde peinde yrd plak kral gren halkn tm, giysiyi grmedikleri halde, erefsiz saylmamak endiesiyle hep bir azdan sevin lklar attlar ve kral yeni giysisinden tr kutladlar.

Ama anszn halkn arasndan kk bir ocuk bir lk att: Bu adam plak. Kral plak! Neden giysisi yok srtnda? Bare annesi btn gayretine ramen ocuun bu szleri tekrar etmesine engel olamad. ocuk bir kez daha srarla bard: Kral plak! Yava yava birka ocuk daha bu szleri tekrarlaynca ehirliler arasnda fsldamalar balad ve birdenbire hep bir azdan bastlar l; Kral plak! Kral plak! Neden? Neden?... Neden?...

te Bat medeniyeti de bu ekilde gsteri yapyor ve insan iin bir giysi bimek istediini belirtiyor. Ama gerekte srtna giysi geirmek yerine insan plaklatrmtr o. Hi kimsenin de ortada giysi diye bir eyin bulunmadn ve btn bu moda, kuma ve falan filann insann plakl olduunu sylemeye cesareti yok. Hepsi de btn altn ve gm alp gtren ve hl da gtrmekte olan hokkabaz terzilerin kendilerini erefsizlikle itham etmelerinden korkmakta.

Acaba bu Bat propagandasnn esiri ve dnyada bir halk olsun yok mudur ki o ocuun yrek temizliino sahip olsun ve Batda insann srtna giysi diye geirilen eyin rtnme deil plaklk olduunu sylesin? plakl giysi olarak kabul eden bu dnyaya kar cret edip feryat edebilecek ocuk drstlne sahip bir toplum ortaya kacak m acaba?

Neden o toplum, biz mslmanlar olmayalm?

Ne mutlu, tesettrn bayraklatrp cihadn iln eden, hicap bilincine sahip takv elbisesini hi zerinden karmayan iffet ve hay timsali hanmlara! Klk-kyafet ve yaay prensiplerini slm llere gre tanzim edip nmusunu muhfaza eden edepli genlere! Gznde haram baklarn isi olmayan erkeklere ve yznde haram baklarn lekesi olmayan kzlarmza selm olsun!

Tefsirlerden ktibaslar Ey insanoullar, size ayp yerlerinizi rtecek ve sslenmenizi salayacak elbiseler gnderdik. Takv elbisesi bunlardan daha hayrldr. Bu Allah'n yetlerinden biridir. Ola ki, dnp ders alrlar. (7/Arf, 26) Seyyid Kutub Arf sresi 26. yetin yorumunda diyor ki: Bu ar, kssadan sunulan sahnenin nda yaplmaktadr. plak kalma, ayp yerlerinin ortaya kmas ve cennet yapraklaryla bu yerleri rtme sahnesi... Btn bunlar bir hatann meyvesiydi. Hata ise, Allah'n emrine kar kma ve O'nun yasaklad meyveyi yeme noktasnda ilenmiti. Yoksa -kitab mukaddes'te yer alan- efsanelerin ve gerek bu efsanelerden, gerekse `Freud'un zehirli dncelerinden beslenen batnn sanat evrelerinin geveledii gibi bir hatann ilenmesi szkonusu deildir. Bu hata, ahd-i kadimde -tevratta- yer alan efsanelerin ileri srd gibi "bilgi amacndan" yemede deildir. Yine ayn efsanelerin iddia ettii gibi yce Allah'n, insanolunun hayat aacndan yiyip tanrlardan biri haline gelmesini kskanmas ve korkmas da szkonusu deildir. (Yce Allah onlarn vasfettiklerinden ycedir, byktr) Ayn ekilde, yahudi Freud'un kendilerine rettii gibi hayatta olup biten her eyi ona gre yorumlamak iin cinsel batakln etrafnda dnen Avrupa sanatnn dnd gibi ilenen hata cinsel iliki de deildir. Hatay takip eden plaklk sahnesini ve cahiliye toplumunda mriklerin yaad plakl karlamak asndan yetlerin ak bu arda yce Allah'n insanlara rettii, kolaylatrd, ayn ekilde yasalatrd nimetinden; ortaya kan avret yerlerini rten giysiden sz etmektedir. plakln irkinliine ve irenliine karlk giysi -bu rtc zelliiyle- bir ss ve gzellik unsuru olarak belirmektedir. Bunun iin yce Allah "indirdik yani "indirdiimiz kitapta sizin iin yasalatrdk diye buyurmaktadr. "Libas-giysi" kelimesi, ayp yerlerini rten giysiler iin kullanlr, bunlarda i amarlardr. "Riya" ise vcudun tmn rten ve ssleyen giysiler iin kullanlr, bunlar da d giysilerdir. Ayn ekilde "Riya" kelimesi, rahat bir hayat, nimet ve mal iin de kullanlr. Bunlarn tm de birbirine girmi ve birbirlerini gerekli klan anlamlardr. "Ey insanoullar, size ayp yerlerinizi rtecek ve sslenmenizi salayacak elbiseler gnderdik. Ayn ekilde burada -takv elbisesi- szkonusu edilmekte ve "Daha hayrldr" eklinde nitelendirilmektedir. "Takv elbisesi bunlardan daha hayrldr. Bu, Allah'n yetlerinden biridir. Abdurrahman b. Eslem: "Adam Allah'dan korkar avret yerlerini rter. te takv elbisesi budur" derdi. Yce Allah'n avret yerlerinin rtlmesi ve sslenme iin giysiyi yasalatrmas ile takv arasnda bir ba vardr. nk her ikisi de giysidir. u, kalbin ayplarn rter ve onu ssler, bu da vcudun ayplarn rter ve onu ssler. Her ikisi de birbirlerini gerekli klmaktadr. nk vcudun plaklndan irenme ve utanma duygusu Allah'dan korkma ve O'ndan utanma duygusundan kaynaklanr. Allah'dan utanmayan ve O'ndan korkmayan biri plakla aldrmad gibi, plakla arlmas da nemli deildir O'nun asndan. nk utanma ve takv duygusundan soyutlanma ile giysilerin karlmas dolaysyla ayp yerlerinin ortaya kmas arasnda bir fark yoktur. nk vcudun rtlmesi hayadr. Yoksa siyon protokollarnn ierdii iren yahudi planlar uyarnca insanlklarn mahvetmek iin insanlarn utanma duygularna

ve iffetlerine musallat olmu rtkanlarn ileri srd gibi srf evresel bir alkanlk ve gelenekten ibaret deildir. Yce Allah'n insann iinde yaratt ftrattr giysi... Sonra giysi, yce Allah'n insan iin indirdii bir yasadr. Ayrca yce. Allah, yeryznde insanlarn emrine verdii g ve rzklarla onlara bu yasay uygulama imknn da vermitir. Yce Allah, Ademoullar'na kendileri iin yasalatrd giysi ve rt nimetini hatrlatyor. Bu sayede insanlklarn hayvanlarn dzeyine yuvarlanmaktan korumutur. Ayrca bu konuda gerekli olan aralar rahatlkla elde edebilecekleri de hatrlatlmaktadr: "Ola ki, dnp ders alrlar. Bu noktadan hareketle mslman, insanlarn utanma duygularna ve ahlklarna ynelik youn saldrlarla, sslenme, uygarlk ve moda ad altnda vcudun plakl iin balatlan propagandalar ve insanlklarn yok etmeye, siyonist egemenlie daha kolay kul olmalarn salamak iin zlmelerini abuklatrmaya ynelik siyonist plan arasnda bir ilgi kurabilir. Sonra tm bunlarla, ruhlarn derinliklerinde gizli kalm bu dinin temellerini ykmaya ynelik planlar arasnda ilgi kurabilir. yle ki, dnyann her yerinde yahudi eytanlarn hesabna alan kalemlerin, propaganda aralarnn ard ruhsal ve bedensel plakla ilikin ahlksz ve adi atlmlar, bu ldrc balyozlarn dinin bu kalntlarna bile yneltirler. Oysa "insanln" ss rtdr. "Hayvanl" ss de plaklktr. Ancak zamanmzda insanlar, yce Allah'n "insanlklarn" korumaya ve onurlandrmaya ilikin nimetini hatrlatmakszn kendilerini hayvanlk aleminin dzeyine indiren cahiliye gericiliine dnyorlar. Bu, anne-babalarnn hikyesinin ve eytanla balarndan geen olaylarn ve Rabblerinin emrini unutup dmanlarn vesvesesine kulak vermeleri nedeniyle, dmanlarnn balarna getirdii plaklk sahnesinin ardndan yer alan deerlendirme amal duraklamann iinde Ademoullar'na yaplan ikinci ardr. Bu ar, Allah'n evini plak tavaf etme hikyesi ve atalarnn yapa geldikleri eylerin Allah'n emri ve hkm olduunu ileri srmeleri konusundaki cahiliye geleneklerine ilikin sylediklerimizle anlalm oluyor. Birinci ar; Ademoullar'na anne-babalarnn yaad sahneyi ve ayp yerlerini rten i elbiseyle insan gzelletiren d elbiseyi gndermedeki yce Allah'n nimetini hatrlatma amacna yneliktir. u ikinci ar ise; genelde tm insanlara ilk gnlerinde islmn karlat mriklere ynelik eytana teslim olmamalarna ilikin bir sakndrma mahiyetindedir. Hayatlar iin setikleri sistem, yasa ve gelenekler noktasnda ona uyup fitneye kaplmamalar iin bir uyardr. Nitekim eytan daha nce anne-babalarnn cennetten karlmalarna neden olmu, avret yerlerini gstermek iin elbiselerini karp plak brakmt. Dolaysyla eski ve yeni cahiliye toplumlarnn karakteristik zellii olan plaklk ve ak-saklk, eytann saptrmas sonucu ilenen eylemlerden biridir. Adem ve ocuklarn yoldan karmaya ynelik inat dmann plann uygulamasdr. Bu, insanla dman arasnda sren savan bir cephesidir. O halde Ademoullar kendilerini, tuzaa drmek iin dmanlarna frsat vermemelidirler. Bu savata galip gelip en sonunda cehennemi onlarla doldurmasna imkn tanmamaldrlar. "Ey insanoullar, eytan ana-babanz elbiselerinden soyundurup ayp yerlerini meydana kararak cennetten kard gibi sizleri de ayartp tuzaa drmesin. Yce Allah, sakndrmay artrmak, saknma duygusunu n planda tutmak iin onlara eytan ve yardaklarnn kendilerinin gremeyecei yerlerden onlar grebildiklerini haber vermektedir. O halde eytan, gizli yntemleriyle onlar tuzaa drme asndan son derece gldr. Dolaysyla kendilerini saptrmamas iin ok daha ihtiyatl olmaya, fazlasyla uyank olmaya ve srekli hazrlkl bulunmaya ihtiyalar vardr. "Sizin eytann ve adamlarnn gremeyeceiniz yerlerden onlar sizi grrler. Sonra da saknma gereini ifade eden etkin ve anlaml bir mesaj yer alyor... Kukusuz yce Allah, eytanlarn m'min olmayanlara dost olmalarn takdir etmitir. Dostu dman olan kiinin vay haline... O zaman dman onu boyunduruu altna alacak, saptracak, Allah'dan bir yardm, bir destek ve bir dostluk grmeden diledii yne srkleyecektir. "Biz eytanlar, inanmayanlara dost yaptk. Bu bir gerektir. Allah mminlerin dostu olduu gibi, eytan da mmin olmayanlarn dostudur. Bu ayn zamanda rktc bir gerektir. Ve son derece tehlikeli sonular dourmaktadr. Bu gerek bu ekilde kesin olarak ifade edildikten sonra mrikler olmu bir durum gibi bununla kar karya braklmaktadr. Biz de eytann dostluunun nasl olduunu, insanlarn dncelerinde ve hayatlarnda ne ekilde hareket ettiini gzlerimizle gryoruz. Bu, onn rneklerinden biridir: "Onlar bir ktlk ilediklerinde Biz atalarmzdan byle grdk, byle yapmamz emreden Allah'tr derler. Arap mriklerinin yapt ve syledii buydu. Aralarnda kadnlar da bulunduu halde Allah'n evini plak tavaf etme ktln iliyor sonra byle yapmalarn emredenin yce Allah olduunu ileri sryorlard! Oysa atalar byle emredip yapmlard. Onlar da bu davran atalarndan miras alp uyguluyorlard. Onlar -mrik olmalarna ramen- dinin hayatn problemleri ile ne ii var? diyen ve Allah'n dnda sistem, yasa, deer yarglar, ller, gelenek ve grenekler belirleme hakkna sahip olduunu ileri sren modern cahiliye toplumlar gibi byklenmiyorlard. Bir yalan uyduruyor, bir yasa belirliyorlard. Sonra da "byle yapmamz emreden Allah'dr" diyorlard. Kukusuz bu, son derece iren ve alaka bir plandr. nk gnllerinde dini duygularn kalntlar bulunan kimseleri kandrp bu uydurmalarnn Allah katndan gelmi bir eriat olduu kuruntusuna kaplmalarna neden olmaktadr. Bununla beraber bunlar Allah'n dnda insanlarn durumlarna en uygun olan grp, onlar iin kanun koyma yetkisine sahip olduunu iddia edenden daha az kstahtlar. Yce Allah Peygamberine, -salt ve selm zerine olsun- Allah'a yaplan bu iftiray yalanlamak, O'nun eriatnn tabiatn ve ktlkten uzak oluunu aklamakla onlar karlamasn emretmektedir. nk yce Allah'n ktl emretmesi O'nun yce anna yarar bir ey deildir: "Onlara de ki; "Allah ktlk ilemeyi emretmez. Allah adna bilmediiniz bir eyi mi sylyorsunuz? Yce Allah kesinlikle ktl emretmez. Ktlk ise; ar yani snr aan her ey demektir. plaklk da bu tr ktlklerden biridir. Yce Allah'n byle bir eyi emretmesi mmkn deildir. Yce Allah belirledii snrlara tecavz edilmesini, rt, haya ve takvya ilikin emirlerine kar klmasn nasl emreder? Sonra yce Allah'n emir ve yasalar iddiayla olmaz. O'nun emirleri ve hkmleri peygamberlerine indirdii kitaplarnda yer alr. Allah'n szlerinin ve hkmlerinin renilecei dier bir kaynan varl szkonusu deildir. Allah'n kitabna ve Allah'n peygamberinin tebliine dayanmad srece bir insann herhangi bir emrin Allah'n hkm olduunu ileri srmesi geersiz bir iddiadr. nk Allah'n dini hakknda sz syleyen birinin dayanaca ey Allah'n sz ile kantlanm kesin bilgi olmaldr. Yoksa her insan kendi arzusunu ne srp, bu Allah'n dinidir iddiasnda bulunduu zaman, bir kargaann ba gsterme imkn domu olur. Kukusuz cahiliye ayn cahiliyedir. Ve o, her zaman temel zelliklerini korur. nsanlar cahiliyeye geriye dn yaptklar her seferse, benzer szleri sylemi, zaman ve mekn farkllna ramen aralarnda benzer dnceler gelimitir. Gnmzde iinde yaadmz u cahiliye toplumunda bir yalancnn kp kendi arzusunun ynelttii birtakm eyler syleyip sonra da "te Allah'n eriat" demedii gn olmuyor. Gn gemiyor ki, kstah ve byklk taslayan birinin kp dinin belirlenmi emir ve yasaklarn inkr edip "dinin byle olmas mmkn deildir", "dinin byle emretmesi imknszdr", "dinin bunu yasaklam olmas mmkn deildir" demesin... Kant ise; kendi arzusudur tabii... "Allah adna bilmediiniz bir eyi mi sylyorsunuz? Bu ktl ilemelerini emredenin yce Allah olduuna ilikin iddialar reddedildikten sonra yce Allah'n emrinin aksi ynden belirdii aklanmaktadr. Yce Allah her ite adalet ve dengeyi emretmitir, ktlk ve arl deil. badet ve ayinlerde Allah'n hayat metoduna uygunluu, Peygamberine -salt ve selm zerine olsun- indirdii kitaba bavurmay emretmitir. Sorunu her insann arzusuna uyarak birtakm eyler syleyip sonra da bunun Allah'n dini olduunu iddia edecei ekilde babo brakmamtr. Boyun emenin srf kendisine ynelik olmasn, kulluun eksiksiz bir ekilde kendisi iin olmasn emretmitir. Hi kimse hi kimsenin ahsndan kaynaklanan kurallara uyamaz. Ayn ekilde hi kimse de bir bakasnn ahsndan kaynaklanan buyruklarna boyun eemez. "De ki; "Rabbim bana ll ve dengeli olmay emretti. Her secde yerinde ve annda tm varlnzla O'na ynelerek mriklikten tamamen arnm bir ballkla O'na dua ediniz. Allah'n emrettii budur. Bu da onlarn sylediklerinin aksi bir durumdur. Bunlar bize emreden Allah'dr iddiasnda bulunmalarna ramen atalarna ve kendileri gibi kullarn koyduu yasalara uymalarna, plaklk ve ak-sakla kart bir aklamadr. nk yce Allah, Ademoullar'na ayp yerlerini rten ve onlar ssleyen elbiseyi gndermekte ltufta bulunduunu belirtmektedir. Ayrca bu, hayatlar ve ibadetleri iin hkmler koyan iki ayr kaynak edinmek suretiyle iinde yzdkleri irk durumuyla da uyumayan bir durumdur. Aklamann bu kesitinde hatrlatma ve uyar yer almaktadr. Snanmalar iin kendilerine belirlenen surenin sonunda yce Allah'a dnlerine, bu esnada biri Allah'n emrine, biri de eytann emrine uyan ki gruba ayrlacaklarna iaret edilmektedir. "...Sizi ilkin yaratt gibi yine O'na dneceksiniz. "Allah, insanlarn bir kesimini doru yola iletti, bir kesimi de sapkl haketti. nk onlar Allah' bir yana brakarak eytanlar dost edindiler ve (buna ramen) doru yolda olduklarn sanyorlar. Bu byk yolculua balama noktas ile biti noktasn, ilk hareket noktasn ve sona ulama noktasn birletiren tek ve olaanst bir aklamadr. "...Sizi ilkin yaratt gibi yine O'na dneceksiniz. Yolculua iki grup halinde balamlard; biri Adem ve ei, biri de eytan ve adamlar... Ayn ekilde de

dnecekler. taatkrlar babalar Adem ve anneleri Havva ile birlikte Allah'a teslim olmu, O'na inanm ve O'nun emirlerine uymularn grubu olarak dnecekler (isyanclar da iblis ve adamlaryla birlikte dnecekler). blisi dost edinmeleri, O'nun da onlar dost edinmesi nedeniyle yce Allah cehennemi onlarla dolduracaktr. Halbuki kendilerinin doru yolda olduklarn sanyorlard. Kukusuz yce Allah, dostluu Allah'a ynelik olan doru yola iletmi, dost olarak eytan seenleri de saptrmtr. te onlar, iki grup halinde geri dnyorlar: "Allah insanlarn bir kesimini doru yola iletti, bir kesimi de sapkl haketti. nk onlar Allah' bir yana brakarak eytanlar dost edindiler ve (buna ramen) doru yolda olduklarn sanyorlar. Bakn, ite dnyorlar. Hem de yolculuun iki yann da kapsayan bir tabloda... Tabii ki, Kur'an'n yntemi zere... Kur'an'n ifade tarznn dnda byle bir eyin gereklemesi imknsz bir ey nk. (F Zllil-Kuran) Elmall diyor ki: 26- Ey demoullar, muhakkak ki biz zerinize irkin yerlerinizi rter, avret yerlerini rter bir elbise, bir de r (yani gzellik ve nmek giysisi yahut servet ve refah) indirdik. Yerle, gkle, ile, dla, ferdle, toplumla, tabiatla, sanatla ilgili sebepleri yaratp ihsan ettik. dem ve Havva cennette sakl ve gizli otururlarken ayplar alarak yeryzne gelmi olduklar gibi, demoullarndan her biri de ana karnnda "dl yata" iinde sakl ve gizli olarak rzklanp dururken rlplak yeryzne indiler. Sonra da ayplarn rtecek veya giyinip kuanp sslenecek ekilde fakirce veya zengince iki eit elbise ile korunmaya ve rtnmeye ve hatta gzelleme ve sslenmeye imkn buldular. Bu arada, takv elbisesi takv hissi veya takv duygusu ile giyim yani hay, utanma duygusu ve Allah korkusu ile giyilen ve Allah'n izniyle madd manev ayptan, irkinlikten, zarar ve tehlikeden koruyacak olan korunma elbisesi yok mu, bu, mutlak hayrdr. Srf faydadr. Elbise nimetinden faydalanma ve istifade asl bununladr. Zira takv duygusu, korkusu ve iman, hay ve irfan olanlar zorunlu olarak plak bile kalsalar en az dem ve Havva'nn yapraklarla rtndkleri gibi ayp ve rtlmesi gereken yerlerini rter ve muhafaza ederler. Fakat takv duygusu olmayan gnahkrlar ne kadar giyinseler yine klar, almaktan kurtulamazlar. nk bunlar, elbise nimetinin ayp ve rtlmesi gerekeni rtmek; scak, souk ve rahatsz edici irkinliklerden, hastalk sebeplerinden korunmak, dmandan saknmak ve nihyet gzel bak cezbedecek ve kt bak defedecek, hi kimsenin ne ehvetinin heyecanna ve ne nefretinin gelimesine sebep olmayacak faydal bir sima, edeb ve vakar rahatl ile gzelleme gibi gerek fayda ve gzel maksatlarn dnemezler. ehvet, kibir ve gururla ssl psl giysiler iinde kibrini ilan etmek isterken, bir taraftan en kt yerini aar, hatr ve hayale gelmez zarar ve edepsizlie derler. Bunun iin ssl elbise, giysi, eref ve ihtiam dahi hadd-i zatnda ilh bir nimet olmakla beraber, biroklarnn gzlerini kamatran grnr ekiciliine ramen hayr ve mutlak fayda deil, bir gurur metdr. Asl hayr, takv giysisidir ki, rtlmesi gerekli yerlerin rtlmesi (setr-i avret), namusu korumann ilk artn tekil eder. Bu, yani elbise indirilmesi, Allah'n yetlerindendir. nsanla olan ltuf ve yardmn, ba ve rahmetini gsteren delillerinden ve alametlerindendir. Umulur ki bunu dnrler. Bundaki delalet vecihlerini, rabbn hikmeti dnr Allah'n nimetlerini hatrlar, tanr veya uslanp irkinliklerden saknrlar. Rivyet ediliyor ki, cahiliyye Araplarndan bir takmlar, bu cmleden olarak Humus'tan olmayan A'rab yani bedevler Kbe'yi plak olduklar halde tavaf ederler ve iinde Allah'a isyan ettiimiz giysilerimizle tavaf etmeyiz, derlerdi. ounlukla erkekler gndz, kadnlar gece tavaf ederler, kadnlarn gndz tavaf ettikleri de olurdu. Kadn btn gslerini ve gslerindekileri aar ve hatta bsbtn rlplak olur, ancak cinsel organna arap stne sinek konmu gibi hafif, seyrek bir paavra kor, "tavaf ederken beni kim ayplar", der ve u: "Bugn bunun bir ksm veya hepsi alr, alann da hell etmem." beytini sylerdi. te bu yetler bu sebeple nazil olmutur. 27- Ey demoullar, saknn eytan sizi de belaya drmesin. Ebeveyninizin (babanzn ananzn) kt yerlerini, (Mcahid'in tefsirine gre kendilerine fenalk veren gnahlarn) kendilerine gstermek iin elbiselerini soyarak, zerlerindeki takv elbisesini syrtarak cennetten kmalarna sebep olduu gibi sizi de aldatp fitne ve belaya drmesin, saknn. nk o ve o kabilden olanlar sizi, sizin onlar grmeyeceiniz ynden grrler. blis de cinden olduundan, o eytan ve onun hemcinsleri nesil ve insan askerleri gznden gizlenebilen cin gruhundandrlar. Ve hafiye ve casus gibi insan grmedii tarafndan vurur avlarlar. Tefsirciler demilerdir ki, bundan insann eytan hi grmeyecei sanlmamaldr. Grlmeyecek ynden grebilmek hi bir ekilde grlememeyi gerektirmez. Gerekte bir insan bile dier insan gremiyecei ynden grebilir, eytan da insan byle grmedii tarafndan aldatr ve hatta bazan grnr de eytan olduunu sezdirmez, eytan olduunu gizlemiyerek grnd de olur. "eytan sizi belaya uratmasn." yasaklamas da gsterir ki, bir insan iin eytann fitnesinden geri durmak ve ekinmek mmkndr. Demek ki eytan, gzle grnmedii halde bile onun eytanlk ve aldatma noktalar bilinebilir. Ve bilinemedii halde bile takv giysisi, iman ve korku hissi onun fitnesine en kuvvetli bir engel tekil eder. nsan dyla ve iiyle madd ve manev bakmdan silahlanm olur. Takv elbisesi, ile iinden dndan giyinmi bulunursa, eytan ona grmedii tarafndan, grd halde bile etki edip aldatamaz. u halde eytandan takv elbisesi ile saknn. Muhakkak ki biz eytanlar iman etmeyen imanszlarn dostlar (velileri, mirleri, i balar, balarna bela olmu yaknlar, arkadalar) klmzdr. manszlkla eytanlk arasnda bir ekicilik vardr. Korusuz baheye haerelerin t gibi "Muhakkak biz kfirlere eytanlar gnderdik, onlar gnaha sevkediyorlar." (Meryem, 19/83) yeti delaletince imansz kalblere de eytanlar musallat olur. manszlar eytanl sever, eytana mahsus hasletlere, hareketlere meftun olurlar. Hayrsz, hayrszla der kalkar, ekiyann reisi, en byk haydut olur. Bunun gibi imanszlarn btn eilimleri eytanlkta olduundan nlerine eytanlar der, balarna eytanlar geer ve artk onlar diledikleri yere sevkeder, soydurur, soyarlar. 28-Bu ekilde eytanlara dkn olduklarndan, o imanszlar bir edepsizlik yaptklar zaman da: biz atalarmz bunun zerinde bulduk, Allah da bize byle emretti, dediler. Mesela kt yerleri amak eski bir det ve bununla beraber Allah'n bir emri olduunu iddiaya kalktlar. Ey byk Peygamber! Sen de ki: Muhakkak Allah edepsizlii emretmez. Edepsizlik, fenalk, gnah eskiden beri bir det olabilir, fakat uras muhakkaktr ki, Allah onu emretmez. Bir de tutup bilmediiniz eyi Allah'a kar sylyor musunuz? Bilmediiniz eyi biliyormu gibi tutturup Allah'a kar yalan ve iftiraya kalkmak ne byk cret ve cahillik!... Hibir dinde, hi bir peygambere hi bir vahyde, hi bir aklda Allah'n edepsizlii emrettiine veya edeceine delalet edecek hi bir ey yoktur. Ve iyi bilmek gerekir ki, insanlar edepsizlie, terbiyesizlie, gnaha davet eden rh ve fikr drtlerin, ilim ile, ilham ile, vahy ile ilgisi yoktur. O, bir eytan vesvesesinden baka bir ey deildir. 29- De ki: Rabbim, adaleti ve itidali emretti, yani ifrat ve tefritten saknp orta halli ve ll olarak hareket ediniz, ve her mescidde yznz ona dorultun. Yani her secde zaman veya meknnda, her namaz veya namaz klnan yerde yzlerinizi dosdoru ona, onun kblesine dikerek ibadetine yneliniz. Namaz vakti nerede eriirse, orada klnz. Ve hepinizin yz bir dzende Allah'a dnm olarak srf Allah iin klnz, kalblerinizde irk eseri, yzlerinizde ayrlk ve erilik eseri bulunmayarak muntazam bir ekilde klnz. Ve Allah iin dininizde samimi olarak Allah'a dua ediniz. nk o size nasl balad ise yine yle dneceksiniz. Yani Allah Tel siz insanlar balangta yaratp, var edip dnyaya getirdii gibi yine yle ide edecek, ahirete gideceksiniz. phe yok ki iade etmek, balamadan daha kolaydr. Bir defa olann, yine olabileceinde pheye yer yoktur. Bunun iin tabiat davasna tutulup da ahireti inkar edenler, ilk nce tabiat kanunlarnn ba bulunan "olan yine olur" kanununu dnmeli ve yaratmaya gc yeten Allah'n iadeye ncelikle kdir olduunu anlyarak ahirete inanmaldrlar. u halde ikinci olarak bilmelidir ki, bu dnyaya rlplak gelip az ok trl trl giysiler bulan insanlarn hepsi sonunda bu dnya elbisesinden soyunup yine geldikleri gibi rlplak olarak dnp gidecekler ve amellerinin cezasn bulacaklardr. nc olarak unu hi unutmamaldr ki, bu geli gidite, bu balama ve dnte tecelli eden btn hkm ve kudret yalnz Allah'n olduunda hi ek ve phe yoktur. Analar, babalar, hsmlar, akrabalar, eler, dostlar, efendiler, beyler, hkimler, krallar, devletler, milletler, insanlar, cinler, ksaca btn yaratklar bir yere gelseler, kendi kendilerine bir ferdi ne balang itibariyle canlandrmaya gleri yeter, ne de sona erme itibariyle idesine. "nsan, insan yapar" diyen nice iddiaclar, "Ben de diriltilir ve ldrrm." (2/Bakara, 258) diyen nice Nemrud'lar gelmi gemitir ki, btn arzu ve iddialarna ramen ne bir ocuk yapabilmi, ne de kendisini ldrmeye gelen dmannn cann alabilmitir. u halde balang ve sona hkim yalnz Allah olduu iin her gn, her an ister istemez o sana doru yrmekte olan ortadaki insan da dininde Allah iin ihlas sahibi olmal ve ancak Allah'a dua edip yalvarmal ve btn ihlas ve samimiyetle ona yalvarp, ona armaldr. (Hak Dini Kuran Dili) Mevddi diyor ki: Ey demoullar Kur'an bu paragrafta, Hz. Adem ile Hz. Havva kssasn plakln ktln ortadan kaldrmak iin ara olarak kullanmtr. eytan, slm ncesi Araplar rtnmenin, sadece sslenmek ve vcudu sert hava artlarndan korumak mnsna geldii inancna sevkederek batan karmt. Bundan dolay onlar, genel olarak rtnmenin gerek amacn nemsemediler, avret yerlerini rtmek kaygs tamadlar ve bakalarnn yannda ayp yerlerini rtmekten, yani cinsel organlarn akta tutmaktan ekinmediler. stelik, bir ksm Araplar zellikle K'beyi hac mevsiminde rlplak tavaf ederlerdi. Hanmlar ise, bu konuda erkeklerinden daha hayasz idiler. Onlar bunu din bir hareket olarak kabul ediyorlar ve bunu sanki faziletli bir amel imi gibi yapyorlard. Bu ktlk sadece Araplara mahsus olmadndan, aksine (bugn bile) dnya halklarnn ou bu suu ilemi olduundan hitap btn insan soyuna amildir. Bundan dolay da btn insanlk ikaz edilmektedir. yle ki: "Ey Adem'in ocuklar, plaklk eytan'n sizi iine drd amazn bir belirtisidir. Rabbinizin hidyetini yok sayp, O'nun peygamberlerini reddettiiniz iin kendinizi, sizi ftr haya duygusundan karp ilk ebeveynlerinizi saptrmay planlad u utan dolu duruma dren eytan'a yine kendi elinizle teslim etmi oldunuz. Eer ciddi olarak dnrseniz, siz, peygamberlerin rehberlii olmakszn "kendi ftr isteklerinizi ne doru ve tam olarak anlayabilir ve ne de bu isteklere doyurucu karlk verebilirsiniz" sonucuna ister istemez mutlaka geleceksiniz.

Biz gerekten eytanlar, inanmayacaklarn dostlar kldk. Bu paragraf, rtnme konusunda aadaki hususlar aka ortaya koyuyor: 1) rtnme ihtiyac insanda, sun olarak deil, aksine insan yaratlnn nemli bir eilimi olarak vardr. Bundan dolay Allah, dier canllarda olduu gibi insan vcudunda doal bir rt yaratmamtr. Bunun yerine, insann tabiatnda, utanma ve haya duygusu daha yaratlrken yerletirilmitir. Ve ayrca, Allah, insandaki cinsel organlar sadece seks organlar olarak deil, ayn zamanda, daha ilk yaratl annda onlar bakalarnn yannda almas ho karlanmayan haya organlar olarak yaratmtr. Dahas Allah insana, haya yerlerini gizleyecek hazr herhangi bir rt vermemi, aksine insann tabiatnda onlar herhangi bir rt ile saklamas gerektii duygusunu yerletirmitir. yet 26'da iaret edilen husus ise udur: Allah insana, vcudundaki haya organlarn gizlemek duygusunu ilham etmitir. Bundan dolay insan, bu ilham edilmi eilimin doalln sezmeli ve C enab Hakk'n yaratt maddelerden kendisine bir rt yapmaldr. 2) 26. yette vcudun avret yerlerinin rtnmesi, bedenin korunmas ve sslenmesine ncelik saylmas gerei, rtnmede fiziksel ilevden ziyade ahlk ileve daha byk nem verildiinin ak bir delilidir. Bylece, insann doasnn hayvannkinden tmyle farkl olduu aktr. Bundan dolay Allah, hayvanlarn doutan vcutlarn korunmu ve rtl halde yaratm, bu nedenle de onlarda avret yerlerini rtmeleri iin bir duygu da yerletirmemitir. Fakat Allah'n hidyetini bir kenara brakp eytan'n rehberliini kabul etmeye baladklar zaman insanlar, sanki "rtmzn ilevi hayvanlarda derilerin vcutlar kaplamas gibi, sadece bedenlerimizi rtmek ve korumaktan ibarettir. Ayp yerleri rtmeye gelince, giysilerin hibir nemi yoktur, nk bunlar sadece cinsel organlardr, utanlacak bireyler deildir" demeye getirip yukarda anlatlan dzeni ters evirdiler. 3) Elbise ve rtnme sadece ayp yerler rten bedeni koruyan ve ssleyen birer nesne olmaktan kp ayn zamanda insan takv sahibi klan bir ara olarak grlmelidir. Elbise, gizlenmesi gereken ksmlar kapatacak ekilde olmal ve kiinin durumu gznnde tutularak ne ok pahal, ne de ok pejmurde olmal, ne byklenme ve kendini beenme ne de riyakr bir hava tamaldr. Dahas dindar bir giyim, erkein kadn kyafeti ve benzerlerini (kadnn da tersini) giymemesini ve bu konuda mslman olmayanlar taklit etmemeyi gerektirmektedir. nk, yalnz Allah'n hidyetine inanan ve uyanlar, istenen takvya eriebilirler. Fakat Allah'n hidyetini kabul etmeyip eytanlar rehber edinenler dier konularda da olduu gibi burada da nice yanllara dar klnrlar. 4) "rtnme", btn yeryzne yaylm ve insanlar Hakk' tanmaya, bilmeye gtren Allah'n yetlerinden bir yettir. Yukarda zikredilen rtnme konusundaki gerei, ciddi olarak dnrseniz rtnmenin Allah'n nasl nemli bir yeti olduunu kolayca anlarsnz. Onlar, 'irkin bir hayaszlk' ilediklerinde: Biz atalarmz bunun zerinde bulduk. Allah da bunu bize emretti derler. Bu ifade Araplarn Kbe'yi rlplak tavaf etme geleneklerine sanki Allah'n bildirdii bir din ibadetmi gibi devam edegelmelerine iaret etmektedir. De ki: phesiz Allah, 'irkin hayszlklar' (fahy) emretmez. Bu ksa cmle, Araplarn inan ve geleneklerine kar gl bir delili ierir. Bu delilin gcn takdir etmek iin u iki ana konunun bilinmesi gerekir: a) Araplar, belli din ayinleri plak olarak icra etmelerine ramen yine de onlar, plakln bizatihi ayp bir ey olduunu kabul ediyorlard. Bundan dolaydr ki, bu geleneklerine ramen, hibir saygn Arap ar-pazarda, herhangi bir dostunun yannda veya umum toplantlarda plak olarak bulunmazd. b) Hatta onlar, plakl ayp bir durum olarak kabul eder ama bunu, Allah'n emri olduu iin yaptklarn sylerlerdi. Bu kanaat tabi olduklar dinlerinin, Allah tarafndan gnderilmi bir din olduu gibi yanl bir bilgi temeline oturmakta idi. Fakat Kur'an, bu kanaati delil getirerek yle rtr: " plakln irkin birey (faha) olduunu, siz kendiniz de kabul ediyorsunuz. Bundan dolay, plaklk adetinizi "Allah'n emridir" gibi ne srmeniz tmyle aslszdr. Bu sonuca gre, eer dininiz bu hayaszl tasvip ediyorsa, bu onun Allah'tan gelen bir din olmad gereinin en ak bir delilidir." (Tefhimul-Kuran)

Nr Sresi, 30 ve 31. yetlerin yorumunda Elmall Hamdi Yazr yle der: 30- Mminlere -yani mmin erkeklere- syle, gzlerini indirsinler; gerek darda, gerek ierde ve gerekse bakalarnn evlerine girip karken, otururken kalkarken gzlerini dikmesinler, harama bakmaktan, ayp bir ey grmekten saknsnlar. Sofiyeden ibl (k.s.)'ye: " ne demektir? diye sormular, demi ki: "Ba gzlerini haramlardan, kalp, gzlerini Allah'tan gayri eylerden eksinler." Irzlarn da korusunlar, ap aralarn tamamen koruyup haramdan, bakmaktan saklasnlar, avretlerini rtp rz ve namuslarn korusunlar.

Frc; Fercin ouludur. Ferc, asl mnsnda iki ey arasndaki aklk demektir. Bu ekilde gerek erkek, gerek dii insann bacaklar arasndaki akla da gerek olarak bu isim verilir ki, dilimizde aparas denir ve bu deyim ile avret mahallinden kinaye de edilir ki, Kur'nda bu mn ile gemi ve onun iin erkee de diiye de kullanlmtr. Sonra zellikle kadnn n avretinden kinaye olarak kullanlmas fazla yaplm ve kinaye deil, sarih denecek derecede bu ekliyle kullanlmtr. "Fercini korudu" (21/Enbiy, 91) bu mndadr. "Fercleri koruma" emri haramdan fevkalade korumakla rz muhafazadan kinayedir. Ve bu muhafazay ifade ederken daha evvel konulduu mnnn delaletiyle avret mahallinin rtlmesi emrini de iinde bulundurur. Bundan baka kinaye mnsnn gereini ifade ederken hakikatini de iradeye mani olmadndan fruc kinayesi avret mahallinin snrlarna da iaret eder. Yani insann avret mahalli, bilinen cinsel organdan ibaret deil, ap aras denilen aklk boyunca uzar ki, bunun zamisi topuklara kadar varrsa da en yakin bilinen az, diz st oturulduunda belirlenecei zere gbek altndan dizlere kadardr. Bunun iin erkeklerde korunmas ve rtlmesi farz olan bir avret mahalli bu bilinen en az miktardr. Fazlas mstehabdr. Kadnlarda da bundan sonraki yetin delaletiyle tepeden topua kadardr. Demek ki, iki diz arasndaki akl rtmeyen elbise, avret mahallinin rtlmesine yeterli, denemeyecektir.

phe yok ki Allah her yaptklarndan haberdardr. Erkeklerin nelere gz diktiklerini, istekleriyle nelere doymak istediklerini, organlarn ne gibi duygularla tahrik ettiklerini, ne maksat beslediklerini, ne dzenler kurduklarn, ne iler evirdiklerini, ne sanatlar yaptklarn bilir. Hibiri O'na gizli kalmaz. Bundan dolay, Allah'n raz olmayaca eylerden saknmak gerekir.

31- nce erkekler hakkndaki bu emir ve ihtardan sonra mslmanlar, imdi de kadnlar hakkndaki u emre dikkat etsinler: Mminelere de, yani mmin kadnlara da syle: Gzlerini indirsinler, helal olmayan erkeklere bakmaktan saknsnlar, zira bakmak, zinann postacsdr, derler. Ve avret yerlerini korusunlar, tamamiyle rtp, zinadan korunsunlar. Ve ziynetlerini tehir etmesinler. Kadnn ziyneti denince rfte, ta kpe, gerdanlk, bilezik ve benzeri taklar, srme, kna ve benzerleri ve elbise ssleri gibi eyler akla geliverir. A'rf Sresi'nde "Ey Adem oullar! Her mescide gidiinizde ziynetli elbiseler giyin" (7/A'rf, 31) yetinde ziynetin elbise demek olduu da gemiti. O halde bu ziynetleri amak bile yasaklanm olunca, bunlarn mahalli olan vcudu amak ncelikle yasaklanm olur. Yani vcudlarn amak yle dursun, zerlerindeki ziynetleri bile amasnlar. Bununla birlikte bir ksm limler, burada ziynetten maksadn, ziynetin takld, kullanld yer olduu fikrini kabul etmilerdir ki, yz, srme ve allk yeri; ba, ta yeri; sa, rg ve bklm yeri; kulaklar, kpe yeri; boyun ve gs, gerdanlk yeri; el, yzk ve kna yeri; bilekler, bilezik yeri; pazular, pazubent yeri; baldrlar; halhal yeri; ayaklar da, eller gibi kna yeridir. Bunlardan baka vcudun ksmlar da aslnda almaz.

Bu limlerden bazlar muzaafn hazfi veya zikr-i hl, irade-i mahal ile "ziynet yeri" takdirinde bir mecaz gzetmitir. Buna delil olarak da, kadnn vcudundan ayr olduu zaman o ziynetlere normal olarak bakmak ve alp satmak ittifakla caiz ve mubah olduunu ifade ve kabul etmilerdir. Bazlar da yine bu delil ile, kadnn asl ziyneti, vcudunun gzel yaratl, ziynet yapmaktan gaye de vcudun sslenmesi olduunu kabul ederek bu ziynetten maksadn, yalnz vcut olduunu kabul etmiler ve kadnlarn birou yapmack ziynetten uzak bulunmakla zaten ziynetli olduklar halde yaratl ziynetinin zaten hepsinde bulunmas ve her kadn bedeninin znde bir ziynet olmas hkmn genellii hakkn yerine getirme noktasndan bu tahsisin bir destekleyicisi olduunu sylemiler ve buna gre u mny vermilerdir: Kadnlar yaratltan ziynetleri demek olan vcudlarnn hibir tarafn amasnlar.

Dorusu, doal olan gzelliklere, ziynet denilmekten ok "cemal" denilmesi daha yaygn ve ziynet tabiri yapma eylerle sslenen taklarda mehur ise de "Kadnlardan, oullardan, yn yn biriktirilmi altn ve gmten...ar sevgi ile balanlan bu gibi eyler insanlar iin bezenip sslendi" (3/l-i mrn, 14) yetinin delaletiyle ziynet kavramnn yaratltan olana da sonradan yapmaya da mil olduunda pheye yer yoktur. Ziynet ve gzelliin hakk da meydana karlmasn kendi sahiplerine tahsis edip bakalarndan gizlenmektir.

Hsn olsa da vcib't-tecell - Gizler onu Hak nikb iinde

Ayrna gsterir mi hurd Didrn h o tb iinde "Gzelliin ortaya kmas gerekse de, gizler onu Hak bir rt iinde Bakasna gsterir mi gne, yzn hi o parlaklk iinde."

Ancak grnen ksmlar mstesn, O ziynetlerden da gelen rtlse bile grnmesi doal olan, bu hkmden mstesn ve baka bir hkme tabidir ki, bunlar rtnn d tarafyla el ve yz ziynetleridir. nk rtnn kendisi de kadnn bir ziynetidir. Tabidir ki, bunun d grnecektir. El ve yzn de, namazda grnmesi adettir. Eb Davud'un Msned'inde rivyet edildii zere, Peygamber (s.a.s.) Hz. Esma'ya "Ya Esma, kadn bla erince ondan grlebilecek olan ancak udur." buyurmu ve kendi mbarek yzne ve avu ilerine iaret etmilerdir. yaparken, gerekli eyay tutarken ve hatta rteceini rterken bile elin almas gerekli olduu gibi ,zarur olan bakma ve nefes alma sebebiyle yzn dierleri gibi rtlmesinde zorluk vardr. Bir de ahitlikte, mahkemede, bir de nikahta yzn almasna ihtiya vardr. Bundan dolay zaruretler kendi miktarnca takdir olunmak zere bunlarn almasnda saknca yoktur. Fakat bunlardan geriye kalanlarnn almas, grlmesi, baklmas haramdr ve nmahremden rtlmesi gerektir.

Buyuruluyor ki ve ba rtlerini yakalarnn zerine vursunlar, balarn, salarn, kulaklarn, boyunlarn, gerdanlarn, gslerini ak tutmayp bu ekilde smsk rtnsnler ve o halde bu emri yerine getirebileck ba rts kullansnlar. Tefsircilerin nakline gre cahiliye kadnlar da hi ba rts kullanmaz deillerdi. Fakat yalnz enselerine balar veya arkalarna brakrlar, yakalar nden alr, gerdanlar ve gerdanlklar aa kard, ziynetleri grnrd. Demek ki, son zamanlarda asrlik saylan ak saklk byle eski bir cahiliye deti idi. slm byle akl yasaklayp ba rtlerinin yakalar zerine rtlmesini emir ile tesettr farz klmtr. Grlyor ki, bu emirde tesettrn yalnz vacib oluu deil, zel bir ekli de gsterilmitir ki, kadn edeb ve temizliinin en gzel ifadesi budur.

Grlyor ki bu emir ev iinde veya dnda diye kaytlanmamtr. Bu bakmdan mutlaktr. Ancak grnen istisna edildii gibi, gizlenen ziynetlere bakmann helal olanlar da istisna ile bu tesettrn, yani rtnmenin vacib oluunun, nmahreme kar olduunu anlatmak iin bu vcubun kuvvetini ve nemini gstermek zere bir daha tekid ile buyurulmutur ki, yle rtsnler ve ziynetlerini amasnlar, ak brakmasnlar ancak kocalarna veya kendi atalarna, yani babalarna, dedelerine ki amca ile day da nikah dmeyeceinden bunlara dahildir veya kocalarnn atalarna veya kendi oullarna veya kocalarnn oullarna veya kendi erkek kardelerine veya erkek kardelerinin oullarna veya kz kardelerinin oullarna veya kendi kadnlarna; mminlerin kadnlar, yani mslman kadnlar veya hizmet veya sohbetlerinde zel yeri bulunan kadnlardr.

Demek ki, zelliini bilip tanmadklar yabanc kadnlara da almalar caiz olmayacaktr. nceki mfessirlerin ounluu demilerdir ki; mminlerin kendi kadnlar demek, kendi dinlerinde olan mslman kadnlar demektir. Bundan dolay mslman kadnlar mslman olmayan kadnlara almamaldrlar. Fakat bazlar da bunu istihsane hamlederek mminlerin kadnlar, hizmet veya sohbetlerinde bulunan gerek mslman, gerek mslman olmayan kadn cinsi demek olduunu sylemitir ki, Fahreddin Rz buna "mezhep budur" demitir. nceki daha ihtiyatl, bu ise daha uygundur.

Veya ellerinin altnda malik olduklar cariyelerine veya erkeklerden rbe sahibi olmayan hizmetilere, yani kadna ihtiya duymaz olmu, ehveti kalmam salihlerden ihtiyarlar veya bunaklar veya kadn iini bilmez, yalnz yemeklerinin fazlasndan yemek iin unun bunun arkasna taklr miskinler gruhu veyahut erkeklii yok, yaratltan iktidarsz uaklar; bunda hadm edilmi ve mecbbn, yani erkeklik uzvu kesilmi olanlarn da dahil olacan zannedenler olmu ise de, Kef Tefsiri'nde ve Eb Hayyan'da zikredildii zere mam- Azam Eb Hanife Hazretlerine gre bunlar istihdam etmek, tutmak, alp satmak helal olmaz. Bunlar tutmak selefin hibirinden rivyet edilmi deildir. nk bunda hadm etme gibi bir ktle dmeye tevik vardr. Halbuki hadm etmek haramdr.

Veya henz kadnlarn gizli kadnlk hususiyetlerinin farknda olmayan ocuklardan bakasna. Buraya kadar zikredilen on iki istisnaya da bir dereceye kadar ziynetlerini aabilirler.

Birincisi: Kocalar iin vcutlarnn tamamna bakmak helaldir. nk ziynetten kast onlardr.

kincisi: Zikredilen mahremlerine bilinen ziynet yerlerinden yz, el ve ayaklarla, i ve hizmet annda alan ban, san, kulaklarn, boynunu, kollarn ve inciklerini aabilir. Onlarn da bunlara bakmalar helaldir. nk yaknlklarndan dolay birarada bulunmalar gerekir. Ve fitne dnlemez. Fakat karnn ve srtn gstermek caiz deil, arszlktr.

ncs: Erkein erkee kar olduu gibi kadnn kadna kar avreti de gbekten dize kadardr. Geri kalan ksmna bakmas caizdir.

Drdncs: Erkeklerden kadna ihtiyac kalmam, cinsi gten dm hizmetkrlarn, etkilenmemek ve fitne dnlmemek itibariyle bakmalar, mahrem olanlarn bakmasna benzer.

Beincisi: ocuklar mkellef deildir. Ancak anlay ve idraklerine gre edeb ve terbiye retilmesi gerekir.

Altncs: Bu rtnme emri, esir cariyeler hakknda deil, hr olan mslman hanmlar hakkndadr.

te byle hr kadnlarn, bu istisna edilmi kimselerden bakasna ziynetlerini gstermemeleri, kendi iffet ve korunmalar ve gzel geimleri noktasndan gyet nemli olduu gibi, yabanc erkekleri etkilememek, gnaha sokmamak, edeb ve iffet telkin etmek noktasndan da ok nemli olduundan, zellikle bu noktay da dndrmek ve tesettr emrinin kuvvet ve umln bir daha hatrlatmak zere, yry tavrlarnn bile dzeltilmesi iin buyuruluyor ki: gizlemekte olduklar ziynetleri anlalsn diye ayaklarn yere vurmasnlar, yani batan ayaa rtndkten sonra yrrken de edeb ve vakar ile yrsnler. rtp gizledikleri sun veya doal ziynetler bilinsin diye, bacak oynatp ayak almasnlar, apkn yryle dikkat nazarlar ekmesinler; nk erkekleri tahrik eder, phe uyandrr. Fakat unutulmamas gerekir ki, kadnn bu konuda baars daha nce erkeklerin iffeti ve grevlerine dikkati ve toplumda olanlarn gayreti ve zeni ile mtenasip, bunlar da Allah'n yardm ile ayakta durabilir. Onun iin bu noktada Raslullah (s.a.s.) den btn mslmanlara hitap ve erkekleri zikredip kadnlar da iine alacak bir ekilde buyuruluyor ki:

Ve ey mminler! Hep birden Allah'a tevbe ediniz ki kurtulua eresiniz. Demek ki bozuk bir toplulukta kurtulu mid olunmaz, toplumun bozukluu da kadnlardan nce erkeklerin kusur ve hatalarndandr. Bundan dolay bata erkekler olmak zere erkek dii btn mminler imana yaramayan ve cahiliyyet izleri olan kusur ve hatalarndan tevbe ile Allah'a dnp Allah'n yardmna snp emirlerine zen ve dikkat gstermelidirler ki, topluca kurtulua erebilsinler. (Hak Dini Kuran Dili)

Nur Sresi, 30 ve 31. yetinin yorumunda Seyyid Kutub diyor ki: slm, ehevi duygularn tahrik olmad kan ve etten kaynaklanan drtlerin galeyana gelmedii tertemiz bir toplum kurmay hedefler. nk srekli batan karlma, tahrik edilme durumlar ile kar karya kalma; giderilmeyen, hibir durumda tatmin olmayan ehevi doyumsuzlukla sonulanr... Davet-kr bir bak, batan karc bir hareket, gsterili bir tak ve plak bir beden... Btn bunlar bu lgn hayvani doyumsuzluu azdrmaktan, sinir ve irade dizgininin elden kmasna neden olmaktan baka sonu dourmazlar. Bundan sonra, ya hibir snr tanmayan cinsel anarizm, ya da batan karlmasna, tahrik edilmesine ramen tatmin olmasna engel olmann dourduu sinirsel hastalklar, psikolojik kompleksler... Bu ise hi kukusuz ikence kadar ac verir insana...

Her trl pislikten arnm bir toplum kurmak iin islmn bavurduu yntemlerden biri, bu kkrtc ve batan karc davranlarn nne gemek, iki cins arasndaki derin ftri arzuyu, doal gcnde ve yapay kkrtmalarla harekete geirmeksizin salkl halinde brakmak ve bu arzuyu gvenilir ve temiz bir yerde tatmin etmektir.

Bir zamanlar, kar cinslerin serbeste bakp konumalarnn, rahata birarada bulunmalarnn, zevkle oynamalarnn, batan karc gizli yerleri kolaylkla grebilmelerinin, insanlarn dearj olmalarn, rahatlamalarn, tutsak arzularnn serbeste tatmin olmalarn, onlarn ie kapanmaktan, ruhsal komplekslerden korunmalarn, cinsel basknn iddetinin ve onun tesinde gven vermeyen olumsuz tepkilerin hafiflemesini salayaca dncesi yaygnlamt.

Bu dnce zellikle Freud'inki insann kendisini hayvandan ayrlmasn salayan zelliklerden soyutlanmas, amura batm hayvansallk dzeyine indirilmesi temeline dayal baz materyalist teorilerin yaylmasnn ardndan yaygnlamt. Ne var ki, bu dnceler teorik birer varsaymdan teye geememilerdir. Her trl toplumsal, ahlaki, dini ve insani badan soyutlanmln, serbestliin son noktasna kadar saland lkelerde bu teorilerle elien, onlar temelden rten olaylar bizzat gzlerimle grdm.

Evet, alp salmaya, btn ekil ve grnmleri ile kar cinslerin beraberliine tek bir engellemenin szkonusu olmad lkelerde, btn bu uygulamalarn cinsel isteklerin dzene girmesini, terbiye edilmesini salamadn grdm. Tersine btn bu serbestliklerin,dinmeyen, tatmin olmayan lgn bir doyumsuzlua, cinsel saldrganla, cinsel ala dnm olduuna ahit oldum. C insel ilikilerin snrlandrlmasndan, yasaklanmasndan, kar cinse duyulan ilginin engellenmesinden kaynakland kabul edilen psikolojik hastalklara, komplekslere ahit oldum. Her trl cinsel sapkln rahata sergilenmesine ramen, bu tr hastalklarn ok yaygn olduunu grdm. Hi kukusuz bu, herhangi bir ba kabul etmeyen, bir snr tanmayan, kar cinslerin tam anlamyla birbirlerine karm olmalarnn, her eyin serbest olduu iki cins arasndaki arkadaln, yollarda gezinen plak vcutlarn, batan karc hareketlerin, davetkr baklarn, uyarc srtnmelerin rndr. Ancak gzle grlen realitenin temelden yalanlad bu teorileri yeniden gzden geirme gereini dile getiren olaylar ve kantlar btn plakl ile burada sergileme imkanna sahip deiliz.

Erkek ve kadn arasndaki ftri eilim, bedenin organik yapsnda yer alan kkl bir eilimdir. nk yce Allah, yeryzndeki hayatn devamn ve insann yeryzndeki halifelii gerekletirmesini bu eilime balamtr. Bu, srekli bir eilimdir, bir sre tatmin olsa da tekrar kendini gsterir. Bu eilimi her zaman kkrtmak azgnln arttrr, onu tatmin etmek iin somut bir saldrganla iter. Eer tatmin olmazsa tahrik olmu sinirler yorulur. Bu ise, srekli ikence etmek kadar ac verir insana. Davetkr bir bak insan tahrik eder, batan karc bir hareket tahrik eder, bir glck tahrik eder, erkekle kadn arasndaki bu eilimi artran bir szl vurgu tahrik eder... Gvenli yol ise, bu eilimi doal snrlar iinde brakacak ekilde bu tr tahrik edici davranlar azaltmak sonra da bu eilimi doru yoldan tatmin etmektir. te slmn setii yntem budur. Bunun yannda karakteri terbiye etme, insan enerjisini hayat iin gerekli olan baka alanlarda harcama, tek k yolunun bu tatmin ekli olmamas iin srf et ve kann drtlerine cevap vermek amac ile kullanlmamas da islmn bu konuda setii yntemin bir gereidir.

Sunulan u iki yette, iki ynl batan karlma, sapma ve fitneye dme olasln en aza indirmenin rnekleri yer almaktadr: "M'min erkeklere gzlerini harama bakmaktan sakndrmalarn ve mahrem yerlerini korumalarn syle. Bu, onlar iin en gvenceli arnma yoludur. Hi phesiz onlar ne yaparsa Allah ondan haberdardr."

Erkekler asndan gzleri harama bakmaktan sakndrmak ruhsal bir edeptir. Yzlerde ve bedenlerdeki gzellikleri ve batan karc unsurlar grme arzusunu yenme giriimidir. Sonra, tahrik olma ve gnaha girme pencerelerinden ilkini kapatma eylemidir. Zehirli okun hedefine ulamasn nleme amal pratik bir abadr.

Mahrem yerleri korumak da gzleri harama bakmaktan sakndrmann doal sonucudur. Ya da iradeyi kontrol altnda tutmann, denetim mekanizmasn uyarmann ve daha ilk aamasnda olan cinsel arzuyu yenmenin ikinci admdr. Bu yzden iki adm, sebep ve sonu olmalar ya da hem vicdan aleminde hem de pratikte birbirlerini izleyen ve birbirlerine son derece yatkn iki adm olmalar itibariyle bir yette birlikte szkonusu ediliyorlar.

"Bu onlar iin en gvenceli arnma yoludur." Duygularnn temizlenmesi iin en gvenceli yoldur. Bu duygularn yasal ve temiz yolun dnda hevi azgnlklarla kirlenmemesi, aalk hayvani dzeye yuvarlnmamas iin en garantili yoldur. Bu yol toplum iin, saygnlnn ve erefinin ayrca teneffs ettii havann korunmas iin en temiz yoldur.

Onlara bu korunma yntemini gsteren yce Allah, onlarn ruhsal ve ftri birleimlerini bilir, ruhlarnn ve organlarnn hareketlerinden haberdardr. "Hi phesiz onlar ne yaparsa Allah ondan haberdardr." "M'min kadnlara da de ki; gzlerini harama bakmaktan sakndrsnlar, mahrem yerlerini korusunlar."

Erkeklerin ilerindeki gizli fitne unsurlarn uyaracak cezb edici kaamak ya da batan karc anlaml baklarn gndermesinler. Tertemiz bir ortamda ftri isteklere cevap vermek iin gerekli olan helal ve iyi yolun dnda mahrem yerlerini amasnlar. Bylece bu yolla dnyaya gelen ocuklar toplum ve hayatla kar karya kalrken utan duymazlar.

"Kendiliinden grnenleri dndaki sslerini tehir etmesinler." Kadn iin sslenmek helaldir. Bu kadnn ftratndan gelen bir istee cevap niteliindedir. Btn kadnlar gzel olmaya, gzel grnmeye merakldrlar. Sslenme kavram ise, adan aa deiir. Ama sslenmenin ftrattaki esas tek ve deimezdir. O da gzel olma, gzellii tamamlama ve bunu erkeklere gsterme isteidir.

slm bu ftri istee kar kmaz. Sadece onu dzene koyar, kontrol altna alr. Onu hayat paylat erkee doru yneltir, bakasnn gremedii eyleri sadece ona gsterir. Bir sonraki yette szkonusu edilen ve bu ssleri grmekle ilerinde ehevi duygular uyanmayan, mahrem olmayan akrabalarnda bu erkekle birlikte baz eyleri grmelerinde bir saknca yoktur.

Fakat yz ve ellerde, kendiliinden grnen sslerin akta olmalar caizdir. nk Hz. Peygamber -salt ve selm zerine olsun- Hz. Ebbekir in -Allah ondan raz olsun- kz Esma'ya "Ya Esma, bir kadn hayz (ayba hali) grmeye balaynca (Bulu ana gelince) -yz ve ellere iaret ederek- bunlarn dnda herhangi bir yerinin grnmesi doru deildir" (Eb Davud rivyet etmi ve "mrsel" bir hadistir demitir.) demekle el ve yzn grnmesinin caiz olduunu vurgulamtr.

Bartlerinin ularn yaka altlarna kadar sarktsnlar. yette geen "C eyb" elbisenin gs ksmndaki aklktr.

"Khmar "ise; ba boyun ve gs rtsdr. Bu, kadnlarn batan karc yerlerini rtmeleri, a baklar sunmamalar iindir. Kastsz ve ani baklar da bunun iindedir. yet kadnn batan karc ve uyarc yerleri akta olursa, Allah'tan korkanlar bu kastsz ve ani bakn devam etmesinden veya tekrarlanmasndan saknsalar bile, meydana geliinden sonra ilerinde gizli bir arzu kalr.

Kukusuz yce Allah, kalplerin bu tr bir bela ile denenmesini, snanmasn istemez. Ss ve gzellii gstermeye ilikin ftri isteklerine rmen bu yasaklamayla kar karya kalan ve kalpleri Allah'n nuru ile aydnlanan m'min kadnlar yasaa uyma hususunda hibir tereddt gstermediler. C ahiliye dneminde kadn bugnk modern cahiliyede olduu gibi- gsn pervaszca aarak erkekler arasnda dolard. ou zaman boynu sa ular ve kulaklarndaki kpeleri de grlrd. Yce Allah kadnlarn ba rtlerinin ularn boyun ve gslerinin stne kadar sarktmalarn, kendiliinden grnen ksm dndaki sslerini

gstermemelerini emredince Hz. Aie'nin -Allah ondan raz olsun- anlatt durumu aldlar. "Allah ilk hicret eden kadnlara rahmet etsin. "Ba rtlerinin ularn yaka altlarna kadar sarktsnlar" yeti inince fistanlarn paralayp onunla rtndler" (Buhari) Safiye binti eybe yle der: Hz. Aie'nin -Allah ondan raz olsunyannda bulunduumuz bir srada, baz kadnlar Kurey kadnlarndan ve onlarn stnlklerinden sz ettiler. Bunun zerine Hz. Aie, yle dedi. "Kurey kadnlarnn stnl inkr edilmez, ama Allah'a andolsun ki, Ensar kadnlarndan daha iyi Allah'n kitabn tastik edene, indirilen hkmlere daha iyi inanana rastlamadm. Nur sresindeki "Ba rtlerinin ularn yaka altlarna kadar sarktsnlar" yeti inince kocalar, yanlarna dnp yce Allah'n indirdii yeti okudular. Her koca, karsna, kzma, bacsna ve yaknlarna, bu yeti okuyordu. Onlardan hibiri, Allah'n kitabnda indirdii yetleri tastik etmek ve imanm vurgulamak iin fistann bana sarmadan yerinden kalkmad. Sanki balarnda bir karga varm gibi rtnerek Hz. Peygamberin arkasnda yer aldlar." (Eb Davud)

Kukusuz slm, mslman toplumun zevkini ykseltmi, gzellie kar olan duyarlln arndrmt. Artk gzellikle istenen hayvansal zellik deildi. istenen ve anlalan insani ynd. Bedensel plakln gzellii, hayvansal bir gzelliktir. Her ne kadar bir ahenk ve bir btnleme szkonusu olsa da, insan bu gzellie hayvansal bir duyguyla saldrr. Ama haya unsurunun egemen olduu gzellik ise, tertemiz bir gzelliktir. Bu, gzellii zevkini ycelten, onu insana yarar bir duruma getiren, algda ve hayalde onu temizlik ve arnmlk duygulan ile kuatan bu haya duygusudur.

Bugn, genel zevkin byk d kaydetmesine, hayvansal karakterin ak saklk, plaklk ve hayvanlar gibi azgnlama eiliminin bu zevke galip gelmesine ramen, slm m'min kadnlarn saflarnda ayn ycelii yaatmaktadr. nk onlar alp salan, hayvann hayvana kur yapt gibi kadnlarn erkeklere kur yapt bir toplumda kendi istekleri ile vcutlarndaki batan karc yerleri rtyorlar.

Hi kukusuz bu utanma, bu saknma duygusu fert ve toplumun korunma yntemlerinden biridir. Bu yzden Kur'an, fitneden emin olunduu durumlarda bu korunma ynteminin terkedilmesinde bir saknca grmez. Bu yzden cinsel bir arzuyla yaklamayan, ehevi duygular uyanmayan, yakn akrabalar bu yasaklamann dnda tutar. Kur'an'n genel yasaklamann dnda tuttuu yakn akrabalar unlardr:

Babalar ve oullar, elerin babalar ve oullar, kardeler ve onlarn oullar, kz kardelerin oullar... M'min kadnlar da yasaklamann dndadrlar: "mslman kadnlardan..." Fakat mslman olmayan kadnlar gzelliklerini ve cazibelerini grmemelidirler. nk bu kadnlar eer mslman kadnlarn tahrik edici yerlerini ve ayp yerlerini grrse gidip kocalarna, kardelerine ve yaknlarna anlatrlar. Buhari ve Mslim'de yer alan bir hadiste yle buyurulmaktadr. "Bir kadn kocasna bir baka kadnn gzelliklerini gryormu gibi anlatmasn." Mslman kadnlar ise gvenilir kimselerdir. Kocalarna, bir mslman kadnn bedenini ve sslerini anlatmalarna dinleri engel olur. Ayn ekilde "elleri altndaki kleler" de bu yasaklamann dnda tutuluyor. Bununla sadece cariyeler kastediliyor denmitir. Erkek kleler de buna dahildir. nk erkek kle efendisi olan kadna kar cinsel arzu duymaz diyenler de olmutur. Birincisi daha tutarldr. nk erkek kle bir dnem zel bir statye sahip olsa bile bir insandr, onun da iinde insana zg ehevi duygular uyanr. Ayrca "cinsel arzular snm erkek hizmetiler" de bu yasan dnda tutuluyor. Bunlar delilik, bunaklk, erkeklikten mahrum bulunma iktidarszlk gibi erkein kadn arzulamasna engel olan birtakm nedenlerden dolay kadnlara kar cinsel istek duymayan erkeklerdir. Bu durumda batan karlma, gnah ileme korkusu olmaz. Bir de "kadnlarn avret yerlerinin henz farknda olmayan erkek ocuklar" bu yasan dnda tutuluyor. Bunlar, kadnlarn bedenlerini grmekle cinsel istekleri uyanmayan, ocuklardr. Ama her eyin farknda olduklar zaman, ergenlik ana ulamam olsalar bile cinselliin bilincine varnca onlar da yasan kapsamna alnp, istisna edilen grubun dnda tutulurlar.

Elerin dnda saylan bu gruplarn, gbek altndan diz kapann altna kadar olan ksmn dnda kadnn vcudunu grmelerinde ne kendileri ne de kadn iin bir saknca yoktur. nk rtnmeyi gerektiren fitne unsuru ortadan kalkmtr. Koca ise karsnn tm vcudunu istisnasz grebilir.

Bu uygulamann amac korunma olduu iin, yet fiilen trlerini gstermeseler bile m'min kadnlarn sakl sslerini aa karacak, gizli cinsel istekleri harekete geirecek, uyuyan duygular uyaracak davranlarda bulunmalarn da yasaklyor: "Yabanc baklardan gizledikleri ssleri ve cazibeleri belli olsun diye ses karacak admlarla yrmesinler."

Hi kukusuz bu, insann psikolojik yapsna, etki ve tepkilerine ilikin derin bilginin ifadesidir. nk kimi zaman ehvetin uyanmas bakmndan hayal kurmak gzle grmekten daha etkili olur. Kadnn ayakkabsn, elbisesini ya da taksn grmekle, bizzat kadnn vcudunu grmekten daha ok ehevi duygular uyanan birok insan vardr. Yine karlarndaki kadndan ok, hayallerinde canlandrdklar kadnn sureti karsnda cinsel istekleri uyanan birok insan vardr. Bunlar gnmzde psikiyatristlerce bilinen psikolojik hastalklardr. Kadnn taklarnn kard sesleri duymak, srnd kokular uzaktan almak, birok erkein duygularn galeyana getirir, sinirlerini harekete geirir, kar koyamadklar azgn bir fitneye drr. te Kur'an btn bunlarn nne geiyor, yollarn tkyor, nk Kur'an yce yaratcnn katndan inmitir. O bilir, yarattklarn . O latiftir, her eyden haberdardr.

En sonunda btn kalpler Allah'a dndrlyor; bu yetler inmeden nce ile-dikleri sulara karlk tevbe kaps ak tutuluyor: "Ey m'minler hepiniz tevbe ederek Allah'a yneliniz ki, kurtulua eresiniz."

Bununla, Allah'n gzetimine, efkat ve himayesine, Allah bilinci ve Allah korkusu gibi hibir eyin kontrol edemedii bu derin ftri eilim karsndaki zayflklarndan tr yce Allah'n insanlara ynelik yardmna ilikin duyarllk harekete geiriliyor.

C insel Eilimin Doal Tatmini: Buraya kadar mesele psikolojik adan ve korunma amal olarak ele alnyordu. Ne var ki, cinsel eilim gerek ve reel bir eilimdir. Bu yzden bu eilimin yapc ve pratik bir zmle tatmin edilmesi kanlmazdr. Bu pratik zm; evlilii kolaylatrmak ve bu amala karlkl yardmlamadr. Bunun yannda cinsel birlemeye giden dier yollar son derece daraltmak veya tamamen kapatmaktr. C insel eilimin doal tatminine deinen ve bunu tevik eden Kuran, bundan sonraki yetlerde bunun yolunu gsterir: Nikh. (F Zllil Kuran)

M'minlere syle: "Gzlerini (harama evirmekten) kandrsnlar ve rzlarn korusunlar. Bu, onlar iin daha temizdir. Gerekten Allah, yapmakta olduklarndan haberi olandr. (24/Nr, 30)

Nur Sresi, 30 ve 31. yetin yorumunda Mevddi yle der: Mminlere syle: Gzlerini (harama evirmekten) kandrsnlar "azz" ksmak, azaltmak veya indirmek demektir. "Gazz basar", genellikle "bak indirme" olarak evrilir. Fakat, "gazz basar" emri, bakn her zaman yerde tutulmas gerektii anlamna gelmez. Emrin muhtevas yalnzca kiinin bakn kstlamas ve rastgele oraya buraya bakmaktan kanmas gerektiinden olumaktadr. Yani, bir eyi grmek arzu edilmiyorsa, gzler evrilmeli ve o eye bakmaktan kanlmaldr. "Kstlanan bak" snrlamas yalnzca belirli bir alanda geerlidir. fadenin getii metinden, bu snrlamann erkeklerin kadnlara bakmalar veya bakalarnn rtl yerlerine gz atp durmalar, ya da gzlerini mstehcen manzaralara dikmeleriyle ilgili olduu anlalmaktadr.

Bu lh hkmn Hz. Peygamber'in (s.a.s.) snnetinde aklanan ayrntlar u ekildedir: 1) Kars veya bir baka mahremi dnda, bir erkein baka kadnlara gzn dikip bakmas hell deildir. Tesadfi baklar balanmsa da, nesnenin ekicilii hissedildikten sonra ikinci kez bakmak balanm deildir. Hz. Peygamber (s.a.s.) bu tr baka "gzn fuhu" adn vermi ve insann tm duyu organlaryla zina edebileceini belirtmilerdir. Bir baka kadna kt niyetle bakmak gzlerin zinasdr, ehevi konumalar dilin zinasdr, baka kadnlarn seslerinden zevk almak kulaklarn zinasdr, elle kadna dokunmak veya haram ama iin yrmek ellerin ve ayaklarn zinasdr. Bu ilk hareketlerden sonra cinsel organlar ya zina olayn tamamlar, ya tamamlamadan brakr. (Buhari, Mslim, Eb Davud)

Hz. Breyde'nin rivyet ettii bir hadiste, Hz. Peygamber (s.a.s.) Hz. Ali'ye yle buyurmulardr: "Ya Ali, ilk baktan sonra ikinci kez bakma. lk bak balanabilir, ama ikincisi deil", (Tirmizi, mam Ahmed, Eb Davud, Darm). Hz. C erir b. Abdullah el-Becel, Hz. Peygamber'e (s.a.s.) "Eer tesadfen bakarsam ne yapaym?" diye sormu, "Gzlerini evir veya bakn indir" cevabn almtr. (Mslim, Ahmed, Tirmizi, Eb Davud Nesa).

Hz. Abdullah bn Mes'ud Hz.Peygamber'den (s.a.s.) u sz nakleder: "Allah, bakn eytann zehirli oklarndan biri olduunu syler. Kim Allah korkusuyla onu terkederse, tadn kalbinde duyaca bir imanla mkafatlandrlr." (Taberan).

mame'nin rivyet ettii bir hadis-i erifte de Hz. Peygamber (s.a.s.) yle buyurur: "Bir mslman tesadfen bir kadnn gzelliine bakar ve sonra gzlerini evirirse, Allah ona ibadet ve sadakat nimeti verir ve bu nimeti daha bir tadlandrr." (Msned-i Ahmed). mam C afer es-Sadk, babas mam Muhammed elBakr'dan o da Hz. C abir bin Abdullah'tan rivyet eder: "Veda Hacc'nda, Hz. Peygamber'in (s.a.s.) gen kuzeni Fazl bin Abbas, Me'ar'l-Haram'dan dnte deve zerinde Hz. Peygamber'in (s.a.s.) terkisinde bulunuyordu. Yolda birka kadna rastladklarnda Fazl onlara bakmaya balad. Bunun zerine, Hz. Peygamber (s.a.s.) elini onun yzne koyup, te tarafa evirdi". (Eb Davud). Yine ayn Hacc esnasnda Has'em kabilesinden bir kadn yolda Hz. Peygamber'i durdurup, Haccla ilgili bir konuda aklama ister. Fazl bin Abbas gzn o kadna diker, fakat Hz. Peygamber Fazl'n yzn te tarafa evirir. (Buhari, Eb Davud, Tirmizi).

2) Kimse "bak kstlama hkm, kadnlara ak yzle sokaklarda serbeste dolama izni verildii iin konmutur, nk, yz rtme emri olsayd, bak kstlayp, kstlamama sorunu szkonusu olmazd" eklinde yanl bir anlaya dmemelidir. Byle bir anlay ve ileri srlen delil, gerek ve akl olmaktan uzaktr. Akli olmaktan uzaktr, nk, yzn rtlmesinin genel adet olduu zamanda bile erkekle kadnn birbirine yzyze gelebilecei veya kadnn yzn amak zorunda kalabilecei durumlar doabilir. Sonra mslman kadnlar rtnseler bile, rtsz dolaan gayri mslim kadnlar bulunacaktr. O halde, bak indirme veya gzleri evirme hkm, kadnlarn yzleri ak dolamalarna izin veren bir adetin varln gerektirmemektedir. Gerek olmaktan da uzaktr bu, nk Ahzab Sresi'ndeki hkmlerin vahyedilmesinden sonra konan rtnme adeti yzlerin rtlmesini de iine almakta olup, bunu destekleyen ok sayda hadisi erif de vardr.

Gvenilir ravilerce rivyet edilen "ifk" olayyla ilgili szlerinde Hz. Aie yle demektedir: Ordugha geri dnp de kervann gitmi olduunu grnce uzandm ve zerime uyku bast. Sabah, Safvan bin Muattal oradan geerken beni tand, nk rtnme hkm inmeden nce beni grmt. Beni tanynca 'nna lillahi ve inna ileyhi raciun" (Muhakkak biz Allah'a aidiz ve muhakkak biz O'na dncleriz" dedi. Uyandm ve arafmla yzm rttm" (Buhari, Mslim, Ahmed, bn C erir, bn Hiam).

Eb Davud mm Hallad'n, bir savata ehid edilen olunun durumunu sormak iin Hz. Peygamber'e geldii ve bu esnada normal peesi iinde olduunu anlatan bir olay nakleder. Byle zgn bir durumda, kiinin dengesini kaybedip rtnmenin snrlarn inemesi pekala mmkndr. Kendisine bu ekilde bir soru sorulduunda "Olumu kaybettim ama, iffetimi kaybetmedim" cevabn vermitir. Eb Davud'un Hz. Aie'den rivyet ettii bir baka hadiste, bir kadn perde arkasndan Hz. Peygamber'e bir dileke uzatt, Hz. Peygamber'in "Bir erkek eli mi bir kadn eli mi?" diye sorduunda, kadnn "Kadn eli" diye cevap verdii ve Hz. Rasul-i Ekrem'in (s.a.s.) "Bir kadn eliyse, en azndan trnaklar knayla boyanm olmalyd" dedii anlatlr.

Hacc'la ilgili olarak yukarda aktardmz iki olay, Hz. Peygamber (s.a.s.) zamannda peenin kullanlmadna delil olamaz. nk, ihramlyken pee takmak yasaktr. Bununla birlikte, bu durumdayken bile takvl kadnlar erkeklerin nnde yzlerini amaktan holanmazlard. Hz. Aie, Veda Hacc'nda ihraml halde Mekke'ye giderlerken kadnlarn yolculara rastladklar yerlerde bartleriyle yzlerini kapadklarn ve yolcular geince atklarn anlatr. (Eb Davud)

3) Bak indirme veya saknma hkmnn bir takm istisnalar vardr. Bu istisnalar, szgelimi bir erkein evlenmek istedii kadnn yzn grmek istemesi gibi, kadnn yznn amasnn gerekli olduu durumlarla ilgilidir. Byle bir durumda, kadnn yzn grmek, izinden de te emirdir. Muire bin u'be anlatyor: "Belli bir aileden kz almak istedim. Hz. Peygamber (s.a.s.) kz grp grmediimi sordu. "Hayr" cevabn verince, "Ona bak, bu aranzdaki ilikinin ahenkli olmasn salar" buyurdu." (mam Ahmed, Tirmizi, Nesa, bn Mace, Darim).

Eb Hureyre'nin rivyet ettii bir hadise gre, bir adam Ensardan bir aileden kz almak ister. Hz. Peygamber (s.a.s.) kendisine, Ensar kadnlarnn gzlerinde kusur olduunu syleyerek, "Kza bir bak" der. (Mslim, Nesa, mam Ahmed).

C abir bin Abdullah'n bir rivyetinde Hz. Peygamber (s.a.s.) yle buyurur: "inizden biri bir kadnla evlenmek istediinde, kadnla onun evlenmesi konusunda kendisini ikna edecek bir nitelik bulmas iin ona baksn." (mam Ahmed, Eb Davud).

Msned-i Ahmed'de, Eb Humeyde'den rivyet edilen bir hadiste, Hz. Peygamber (s.a.s.) byle bir bakn zarar olmadn belirtir. Kzn, kendisinin haberi olmadan grlebilmesine de izin verilmitir. Bu hadislerden fakihler, gerekten gerekli olduu durumlarda kadna baklabilecei sonucunu karmlardr. Szgelimi, bir su zerinde aratrma yaplrken pheli bir kadna bakmakta veya hakimin kadn ahide bakmasnda, ya da doktorun kadn hastaya bakmasnda mahzur yoktur.

4) Bak kstlama hkmnn bir dier amac da, hibir erkek veya kadnn bir baka erkek ya da kadnn gizli yerlerine bakmasn yasaklamaktr. Bu konuda Hz. Peygamber (s.a.s.) yle buyurmutur: "Hibir erkek bir baka erkein avret yerine, hibir kadn da bir baka kadnn avret yerine bakmasn" (mam Ahmed, Mslim, Eb Davud,Tirmizi). Hz. Ali, Hz. Peygamber'den u hadisi erifi nakleder: "l veya diri, bir bakasnn uyluk blgesine bakma." (Eb Davud, bn Mace).

Ve rzlarn korusunlar "Ferclerini koruma" gayri mer cinsel ilikiden ve avret yerlerini bakalarna amaktan kanmaktr. Avret yeri erkekler iin gbekle diz aras olup, erkein, kars dnda bir bakasnn nnde vcudunun bu blmn gstermesine izin yoktur. (Darekutn, Beyhak).

Hz. C erhed Eslem, bir defasnda Hz. Peygamber'in (s.a.s.) yannda otururken, gbekle diz arasnn aldn, bunun zerine Hz. Peygamber'in (s.a.s.) "uyluk blgesinin (gbekle diz arasnn) gizlenmesi gerektiini bilmiyor musun?" dediini aktarr. (Tirmizi, Eb Davud, Muvatta).

Hz. Ali'nin (r.a.) bir rivyetinde Hz. Peygamber (s.a.s.) yle buyurur: "Uyluunuzu amayn." (Eb Davud, bn Mace). Avret yeri yalnzca bakalarnn yannda deil, yalnzken de almaz. Hz. Peygamber (s.a.s.) uyaryor: "Dikkat edin, sakn plak durmayn, nk, rahatlama ve karlarnza yaklama zamanlarnz dnda sizden ayrlmayanlar (yani, rahmet melekleri) sizinledir. O halde, onlardan utann ve kendilerine gerekli saygy gsterin." (Tirmizi)

Bir baka rivyette de yle buyurulur: "Karnz ve cariyeniz dnda avret yerinizi herkesten saklayn. "Yalnzken de mi?" diye soruldu. Hz. Peygamber (s.a.s.) "Evet, yalnzken de, nk Allah'n O'ndan utanman konusunda daha byk bir hakk vardr" cevabn verdi. (Eb Davud, Tirmizi, bn Mace).

M'min kadnlara da syle: "Gzlerini (harama evirmekten) kandrsnlar Erkeklerin kadnlar karsnda baklarn indirme hkm, erkekler karsnda kadnlar iin de ayndr. Kadnlarn baka erkeklere gzlerini dikip bakmalar yasaktr, ister istemez erkekleri grdklerinde hemen gzlerini evirmeli ve bakalarnn avret yerlerine bakmaktan kanmaldrlar. Bununla birlikte, erkeklerin kadnlara bakp bakmamalaryla ilgili hkmler, kadnlarn erkeklere bakp bakmamalaryla ilgili hkmlerden biraz farkldr. Bu konuda bir rivyet yle gelmektedir: Hz. Peygamber (s.a.s.) hanmlarndan Hz. mm Meymune ve Hz. mm Seleme ile otururlarken, m bir sahabi olan Hz. bn mm Mektum kagelir. Hz. Peygamber (s.a.s.) hanmlarna "Yznz ondan gizleyin" buyurur.

Hanmlarnn, "Ey Allah'n Rasl, o kr deil mi? Bizi ne grebilir, ne tanyabilir" demeleri zerine de u cevab verir: "Siz de mi krsnz? Onu grmyor musunuz?" Hz. mm Seleme bu olayn rt hkmlerinin inmesinden sonra meydana geldiini aklar. (mam Ahmed, Eb Davud, Tirmizi).

Bunu destekleyen bir baka rivyet daha vardr ki, yledir: "Am bir adamn kendisini grmeye gelmesi zerine Hz. Aie ondan gizlenir. Adam kendisini gremezken rtnmeye neden gerek duyduunu Hz. Aie yle aklar: "Ama, ben onu gryorum" (Muvatta).

Ne var ki, bunlarn karsnda Hz. Aie'den gelen deiik bir rivyet vardr. Hicret'in 7'inci ylnda Medine'ye bir zenci heyet gelir ve Mescid-i Nebev'de fiziki bir hner gsterisinde bulunurlar. Hz. Peygamber (s.a.s.) bunu Hz. Aie'ye gsterir. (Buhari, Mslim, mam Ahmed). Bir baka olayda, Fatma bint-i Kays' kocas boad zaman, iddetini nerede geirecei sorunu ba gsterir. Hz. Peygamber (s.a.s.) ona nce mm erik el-Ensari ile kalmasn syler, fakat sonra m olduu iin daha rahat eder dncesiyle bn mm Mektum'un evinde kalmasn emreder. mm erik zengin olup, evi ziyafet verdii sahabelerle dolup tatndan, onun evinde kalmasn hogrmez. (Mslim, Eb Davud).

Bu rivyetler, kadnlarn erkeklere bakmas konusunda getirilen snrlamalarn erkeklerin kadnlara bakmalaryla ilgili snrlamalar kadar sert olmadn gsterir. Kadnlarn erkeklerle kar karya oturmalar yasaklanm olmakla birlikte, yoldan geerken erkeklere bakmalar veya erkeklerin mahzur bulunmayan gsterilerini uzaktan izlemeleri haram deildir. Yine, gerek ihtiya durumunda kadnlarn birlikte kaldklar evdeki erkekleri grmelerinde de mahzur yoktur. mam Gazali ve bn Hacer de aa yukar ayn grtedirler.

evkn Neyl'l-Evtar'da bn Hacer'den u gr nakleder "Kadnlarla ilgili bu izni, ak havadaki ilerinde de kendilerine byle bir serbesti tannm olmas gerei desteklemektedir. C amilere gittiklerinde veya sokaklarda dolarken, ya da seyahatta kadnlar erkekler kendilerine bakmasn diye pee takarlarken, erkeklere kadnlar kendilerine bakmasn diye pee takma emri verilmemitir. Bu da iki cinsle ilgili hkmlerin farkl olduunu gsterir." (C ilt: 6, sh. 101). Bununla birlikte, kadnlarn serbeste istedikleri kadar erkeklere bakp durmalar ve bununla gz zevki almalar caiz deildir.

rzlarn Yani, gizli yerlerini bakalarnn yannda amaktan ve cinsel arzularn gayri mer yollarla gidermekten saknsnlar. Bu konudaki hkm kadnlar ve erkekler iin aynysa da, avret yerinin snrlar kadnlar ve erkekler iin farkldr. Ayrca, kadnlarn avret yeri erkekler karsnda ve kadnlar karsnda da deiiklik gsterir.

Kadnlarn erkekler karsndaki avret yerleri el ve yz dnda kalan tm vcudlardr, avret yerlerini amas koca dnda, kardeleri ve babalar iin dahi doru deildir. Vcud izgilerini ve deriyi ortaya koyacak biimde ince ve dar giyinmek de yasaktr. Hz. Aie'den gelen bir rivyete gre, bir defasnda kzkardei Esma ince bir elbise iinde Hz. Peygamber'e (s.a.s.) gelir. Hemen yzn eviren Hz. Peygamber (s.a.s.) yle buyurur: "Ey Esma, bir kadn ergenlik ana geldii zaman, yz ve el dnda vcudunun herhangi bir parasnn aa kmasna izin yoktur." (Eb Davud).

Benzer bir hadisi bn C erir yine Hz Aie'den nakleder. Buna gre, bir defasnda, Hz. Aie'nin annesinin nceki kocasndan olma Abdullah bin Tufeyl'in kz kendisini ziyarete gelir. O esnada eve giren Hz. Peygamber (s.a.s.) kz grnce yzn evirir. Hz. Aie, "Ey Allah'n Rasl, o benim yeenimdir" der. Buna Hz. Peygamber (s.a.s.) yle karlk verir: "Bir kadn ergenlik ana geldii zaman, el ve yz dnda vcudunu gstermesi hell deildir" (Sonra da, elle nereyi kasdettiini gstermek iin bileini tutar ve kavrad yerle avucunun oras kadar bir mesafe kalr.) Bu balamda gsterilen tek hogr, vcudunun bir ksmn yakn akrabalarnn nnde (karde, baba gibi) gsterebilmesi iin tannan izindir. Bu da, kadn ev ilerini yaparken gereklidir. Szgelimi, hamur yoururken kolunu, demeleri ykarken pantolununu svayabilir.

Kadnlarn kadnlar karsndaki avret yerleri, erkeklerin erkekler karsndaki avret yerlerinin ayns, yani gbekle diz kapa arasdr. Fakat, bu kadnn kadn karsnda yar plak duraca anlamna gelmez. u kadar ki, vcudun gbekle diz kapa arasnn her halkrda kapanmas gerekirken, vcudunun dier blmleri iin byle deildir.

korusunlar lh Kanun'un kadnlardan istedii yalnzca erkeklerden istediiyle, yani baklarn saknp, ferlerini korumakla snrl olmayp, erkeklerden istenmeyen daha baka eylerin de kadnlardan istendii nemle belirtilmelidir. Bu da gsteriyor ki, bu alanda erkeklerle kadnlar bir deildir.

Sslerinini "Ziynet" ekici elbiseler, sslemeler ve kadnlarn genellikle kulland dier ba, yz, el, ayak vs. sslerini iine alr ve modern manada "makyaj" (sslenme) szcyle ifade edilebilir. Bu ziynetin bakalarnn yannda almamas emri aadaki aklama notlarnda ayrntlaryla aklanacaktr.

aa vurmasnlar, ancak kendiilinden grneni hri eitli mfessirlerce bu yete verilen anlamlar yetin gerek anlamn karmakark bir hale getirmitir. Oysa, aka sylenmek istenen, "kadnlarn ziynet ve sslerini" akta olan-kendiliinden grnen" ve kontrollerinin tesine taann dnda gstermemeleri gerektiidir. Yani, kadnlar bilerek ve kasden sslerini aa vuramazlar, fakat, niyet ve kast olmakszn, bartnn savrulup ziynetin ortaya kmas veya kadn giyiminin bir paras olarak ekicilii bulunmakla birlikte gizlenmesi mmkn olmayan d elbisenin grnmesi gibi durumlarda ziynetin aa kmasnda kadn zerine sorumluluk yoktur. Hz. Abdullah bn Mes'ud, Hasan Basr, bn Sirin ve brahim Neha'nin tefsirleri de bu ekildedir. Buna karlk, baz mfessirler yeti, "vcudun genellikle akta kalan ve rtlmeyen ksmlar" anlamna almlar ve tm ssleriyle birlikte yz ve elleri bunun iine dahil etmilerdir.

Bu, Hz. Abdullah bn Abbas'la izleyicilerinin ve ok sayda Hanefi fakihinin grdr. (Ahkm'l-Kur'an, el-C essas, C ilt: 3, 388-389). Bu durumda, bunlara gre kadnlarn, tm makyajyla yzleri ve ssleriyle elleri ak olarak dar kmalarnda bir mahzur yoktur.

Fakat biz bu gre katlamayacaz. Bir eyi gstermekle o eyin kendiliinden grnmesi arasnda dalar kadar fark vardr. Birincisi niyet ve kast belirtirken ikincisi zorda kalma ve aresiz olmay ifade eder. stelik byle bir yorum. Hz. Peygamber (s.a.s.) devrinde rt yetinin inmesinden sonra kadnlarn yzleri ak dar kmadklarn bildiren rivyetlere de ters dmektedir. rt hkm yzlerin rtlmesini de iine almaktadr ve pee, Hacc'da ihraml olmann dnda kadn giyiminin bir paras haline gelmitir. Bunun bir dier delili de, ellerin ve yzn kadnlarn avret yerine dahil edilmemi olmasdr, avret yeri ile rt farkl eylerdir. Avret yeri, baba ve erkek karde gibi erkeklerin bile yannda almamas zorunlu olan yerlerdir; oysa rt, kadn mahremi olmayan erkeklerden ayran eydir, buradaki tartma avret yeri deil, rt hkmleriyle ilgilidir.

Ba rtlerini, yakalarnn stn (kapatacak ekilde) koysunlar slm ncesi cahiliye gnlerinde kadnlar, ban arkasnda balanan bir tr balk kullanrlard. Gmlein yakas da, boynun nn ve gsn st ksmn darda brakacak ekilde alrd. Gsleri rtecek gmlekten baka bir ey yoktu ve salar bir veya iki ift rg halinde arkaya braklrd. (El-Keaf, cilt: 2, sh. 9', bn Kesir, c: 3, sh: 283-284). Bu yet inince mslman kadnlar balarn, gslerini ve srtlarn btnyle rten bir barts takmaya baladlar. Mslman kadnlarn bu hkm karsndaki davranlarn Hz. Aie (r.a.) canl bir biimde anlatr. "Nur Sresi inip, halk muhtevasn Hz. Peygamber'den (s.a.s.) renince doru evlerine kotular ve yetleri karlar, kzlar ve kz kardelerine okudular" der ve ilave eder: "yetlere annda cevap geldi. Ensan kadnlar hemen kalkp, ellerine geen bez paralarndan bartleri yaptlar. Ertesi sabah namaz iin Mescid-i Nebevi'ye gelen tm kadnlar ba rtlydler." Bir baka rivyette, Hz. Aie ince bezlerin braklp, bu amala kadnlarn kaln bez setiklerini anlatr. (bn Kesir, cilt: 3, sh: 284, Eb Davud).

Hkmn amac ve gerek nitelii, ba rtsnn gzel ve ince bezden yaplmamasn gerektirmektedir. Ensar kadnlar gerek hedefi anlamlard ve ne tr bir bezin kullanlmas gerektiini biliyorlard. Kanun Koyucu bizzat bu noktay aklam ve halkn yorumuna brakmamtr. Dihyet'l-Kelb anlatyor: "Bir keresinde Hz.

Peygamber'e (s.a.s.) belli uzunlukta gzel bir Msr muslini getirildi. Ondan bir para bana vererek, "Bir ksmn gmlein iin kullan, kalann da barts yapmas iin karna ver, fakat ona yle de, bunun i yzne bir baka bez paras diksin ve iinden beden grnmesin" dedi." (Eb Davud).

Sslerini, kendi kocalarndan Bu yet, bir kadnn tm makyaj ve ssyle serbeste hareket edebilecei evreyi aklamaktadr. Bu evrenin dnda, akraba olsun yabanc olsun, bakalarnn karsna makyajyla kmasna izin yoktur. Hkm, bu snrl evrenin dnda kasden veya dikkatsizce sslerini gstermemesi gerektiini ifade eder. Bununla birlikte, dikkat ve titizlie ramen, elde olmadan meydana gelen almalar da Allah affeder.

ya da babalarndan ya da kocalarnn babalarndan "Babalar" hem anne, hem de baba yanndan dedeleri ve byk dedeleri de iine alr. Dolaysyla, bir kadn kendi babas ve dedesine grnebildii gibi, kocasnn babas ve babasnn babasna da grnebilir.

ya da oullarndan ya da kocalarnn oullarndan "Oullar" kadn ve erkek tarafndan torunlar ve kk torunlar da iine alr. z oullarla vey oullar arasnda herhangi bir ayrm yaplmamtr.

ya da kendi kardelerinden "Erkek kardeler" z ve vey kardeleri iine alr.

ya da kardelerinin oullarndan "Erkek ve kz kardelerin oullar", z ve vey erkek ve kz kardelerin oullar, torunlar ve kk torunlar iine alr.

ya da kz kardelerinin oullarndan Yaknlardan sonra, dier insanlara geilmektedir. Bunlar anlatmaya gemeden nce kartrma olmamas iin noktann anlalmas yararladr:

1) Baz fakihler, bir kadnn hareket ve sslerini gsterme serbestisinin bu yette anlan akraba evresiyle snrl olduu grndedirler. Bu evrenin dnda kalan herkes, amca ve dayya varncaya kadar bu listenin dnda kalr ve Kur'an'da anlmadklar iin kadn onlarn yannda da rtnmek zorundadr. Fakat, bu fakihlerin bu gr doru deildir. Brakn gerek amcalar, Hz. Peygamber (s.a.s.) Hz. Aie'nin st amcas karsnda bile tam anlamyla rtnmesine gerek duymamtr. Ktb Sitte ve Msned'i Ahmed'de Hz. Aie'den gelen bir rivyete gre, bir defasnda Eb'l-Kays'n kardei Eflah Hz. Aie'yi grmeye gelir ve eve girmek iin izin ister. Fakat,rtnme emri inmi olduu iin, Hz. Aie izin vermez. Bunun zerine Eflah, "Sen benim yeenimsin, seni kardeim Eb'l-Kays'n kars emzirdi" der. Buna ramen, Hz. Aie byle bir yaknnn yannda peesiz bulunmaya izin olup olmadnda tereddt eder. O esnada Hz. Peygamber (s.a.s.) gelir ve Hz. Aie'ye Eflah' grebileceine hkmeder. Bu da gsteriyor ki, bizzat Hz. Peygamber (s.a.s.) yeti bu fakihlerin yorumlad gibi yorumlamam yani yalnzca yette anlan yaknlara peesiz grnmenin hell olduuna hkmetmemi amca, day,damat ve st akrabalar gibi kendileriyle evlenmesi haram olan yaknlar karsnda rtye gerek olmadna karar vermitir. Tabiun'dan Hasan- Basri ayn gr benimsemi ve bu gr Ahkam'l-Kur'an'da (cilt: 3 sh: 390). Alleme Eb Bekr el-C essas tarafndan desteklenmitir.

2) Kendileriyle evlenmenin ebedi haram olmad yaknlar sorunu vardr ortada, bu yaknlar, ne kendilerine kadnn ssleriyle grnebilecei mahrem yaknlar kategorisine, ne de bakalar karsnda olduu gibi, kendileri karsnda da btnyle rtnmesi gereken tmden yabanclar kategorisine girmektedir. Herhalde kesin izgilerle tesbit edilemeyeceinden olsa gerek. slm bu konuda iki u arasnda benimsenmesi gereken yolu tayin etmemitir. Byle durumlarda rtye uyup uyulmayaca, karlkl ilikilere, kadn ve erkein yana, ailevi iliki ve balara ve (ayn veya ayr evlerde oturmak gibi) daha baz artlara bal olacaktr. Bu konuda bizzat Hz. Peygamber'in (s.a.s.) sergiledii rnek bize ayn yolu gstermektedir.

ok sayda rivyet, Eb Bekr'in kz, Hz. Peygamber'in (s.a.s.) baldz Esma'nn Hz. Peygamber'in (s.a.s.) karsnda peesiz ktn ve en azndan yz ve ellerini rtmediini aktarmaktadr. Bu durum, Hz. Peygamber'in vefatndan bir ka ay nce yaplan Veda Hacc'na kadar devam etmitir. (Eb Davud).

Ayn ekilde Eb Talib'in kz ve Hz. Peygamber'in yeeni mm Hani de yzn ve ellerini rtmeden Hz. Peygamber'in karsna kard. Bizzat kendisi, bunu dorulayan bir olay Mekke'nin fethiyle ilgili olarak nakleder. (Eb Davud). Buna karlk Hz. Abbas'n olu Fazl', (Hz. Peygamber'in (s.a.s.) amca ocuu) Rabia bin Haris b. Abdlmuttalib'in de olu Abdulmttalib'i ailenin kazanan yeleri olmadklar iin evlenemediklerinden bir i ricasyla Hz. Peygamber'e (s.a.s.) gnderdiklerini gryoruz. Her ikisi de Hz. Peygamber'i, (s.a.s.) Fazl'n amca veya hala kz ve Abdlmuttalib bin Rabia'nn babasna da benzer bir biimde yaknl olan Hz. Zeyneb'in evinde grrler. Hz. Zeynep karlarna kmaz ve kendileriyle Hz. Peygamber'in (s.a.s.) huzurunda bir perde arkasndan konuur. (Eb Davud). Bu iki rnei birlikte ele alrsak, yukarda ifade ettiimiz ayn sonuca varrz.

3) likinin kesin olmad durumlarda, mahrem yaknlarnn yannda bile rtye dikkat edilmelidir. Buhari, Mslim ve Eb Davud'un rivyet ettii bir hadise gre, Hz. Peygamber'in (s.a.s.) hanmlarndan Sevde'nin cariyeden doma bir erkek kardei vard. Sevde'nin ve delikanlnn babas, Utbe, kardei Sa'd b. Eb Vakkas'a kendi sulbnden olduu iin bir yeen olarak delikanlya bakmas vasiyetinde bulunur. Durum kendisine aktarlnca, Hz.Peygamber (s.a.s.) Sa'd'n iddiasn reddeder ve yle buyurur: " ocuk kimin yatanda domusa ona aittir, zaniye ise recm gerekir". Hz. Peygamber (s.a.s.) bununla da kalmaz ve Hz. Sevde'ye gerekten erkek kardei olup olmad pheli bulunduundan delikanlnn karsnda rtye btnyle riyet etmesini syler.

ya da kendi kadnlarndan Arapa "" kelimesi, "onlarn kadnlar" demektir. Burada tam olarak hangi kadnlarn kasdedildiine gemeden nce, burada geen "en-nisa" kelimesinin yalnzca kadnlar, "nisai-hinne"nin ise "onlarn kadnlar" anlamna geldii belirtilmelidir. lk durumda, mslman bir kadnn tm kadnlar karsnda peesiz grnp, sslerini gsterebilecei anlamna gelir. Fakat "en-nisa" yerine "nisa-ihinne"nin kullanl bu serbestiyi belli bir evreyle snrlandrmtr. Bu belli kadnlar evresinin ne olduu konusunda mfessirler ve fakihler farkl grler belirtmilerdir.

Bir gruba gre, "kadnlar"ndan kast yalnzca mslman kadnlar olup, zmm veya bakas tm gayri mslim kadnlar bu evrenin dndadr ve erkekler gibi onlarn karsnda da rtye btnyle riyet edilmesi gerekir. bn Abbas, Mcahid ve bn C reyc bu grte olup, delil olarak u olay ileri srerler. Halife mer, Eb Ubeyde'ye yazar: "Baz mslman kadnlarn gayri mslim kadnlarla birlikte halka ak hamamlara gittiklerini duyuyorum. Allah'a ve Ahiret Gn'ne inanan mslman bir kadnn, vcudunu kendi toplumundan olmayan kadnlarn nnde amas helal deildir." Bu mektubu alan Hz. Eb Ubeyde ok sarslr ve barr: "Tenini aartmak iin hamama giden kadnn yz kymet gnnde kararsn." (bn C erir, Beyhaki, bn Kesir.)

mam Razi'nin de iinde bulunduu bir dier grup, "kadnlar"ndan kasdn istisnasz tm kadnlar olduu grndedir. Fakat, byle olsayd, "nisa-i hinne" yerine "en-nisa" kelimesinin kullanlmas yeterli olacandan, bu gr kabul etmek mmkn deildir.

nc ve daha akla yatkn Kur'an'a daha yakn grnen gr, "kadnlar"ndan kasdn, mslman bir kadnn, mslman olsun olmasn, gnlk hayatnda yakndan iliki iinde bulunduu ve her gnk ev iini paylat vs. tandk-bildik kadnlar olduunu belirtmesidir. Burada ama, kltrel ve manevi kkenleri bilinmeyen veya gemileri pheli grnen ve dolaysyla gvenilemezlik arzeden yabanclar evrenin dna karmaktr. Bu gr, zmm kadnlarn Hz. Peygamber'in (s.a.s.) hanmlarn ziyarete geldiini ifade eden sahih hadisler de desteklemektedir. Bu balamda gz nnde bulundurulmas gereken ana nokta, dini inan deil, ahlk karakterdir. Mslman kadnlar gayri mslim de olsalar tannm ve gvenilir ailelerin soylu, iffetli ve faziletli kadnlaryla grebilir ve iten sosyal balar kurabilirler. Fakat mslman da olsalar, iffetsiz ah-lksz ve adi kadnlar karsnda rtye riyet etmelidirler. Bu kadnlarla bir arada bulunmak ahlk adan erkekle bir arada olmak kadar tehlikelidir. Bilinmeyen ve tandk olmayan kadnlar ise, en fazla mahrem olmayan yaknlar gibi davranlr. Bunlar karsnda yz ve eller alabilir, fakat vcudun kalan ksm ve ziynetler kapatlmaldr.

ya da sa ellerinin altnda bulunanlardan Bu emrin gerek anlam konusunda fakihler arasnda byk gr ayrlklar vardr. Bir grup, bu yalnz bir hanmn sahip olduu cariyelerle ilgilidir der ve ilh hkm, mslman kadnlarn ziynetlerini, ister mrik, ister Yahudi, isterse Hristiyan olsun, cariyeleri karsnda aabilecekleri, fakat rtnmenin amalar asndan hr bir yabanc erkek gibi davranlmas gereken kleleri karsnda grnemeyecekleri eklinde tefsir eder.

Bu, Abdullah b. Mes'ud, Mcahid, Hasan Basri, bn Sirin, Said b. Mseyyeb, Tavus ve mam Eb Hanife'yle mam fi'nin bir grdr. Bunlar, klenin hanmna mahrem olmadna, serbest kaldnda onunla evlenebileceini delil getirirler. Dolaysyla, onun salt kle olmas, kendisine erkek mahremler gibi davranlmasn gerektirmez ve kadnn onun karsnda serbeste grnmesine izin vermez. Genel anlamda ve hem klelere, hem de cariyelere uygulanabilecek ekilde kullanlan "ellerinin altnda bulunanlar" ifadesinin yalnzca cariyelerle snrlandrlmasnn nedenini bu fakihler yle aklarlar: fade her ne kadar genelse de, iinde yer ald metnin siyak ve sibak (ncesi ve sonras) onu yalnzca cariyelere zg klmaktadr. yette "ellerinin altnda bulunanlar" ifadesi, hemen "kadnlar"'ndan sonra gelmektedir, bu nedenle yetten kadnlarn yaknlar ve dier arkadalarnn kastedildii dolaysyla cariyelerin bu hkmn dnda tutulduu gibi bir yanl anlamaya meydan verilmemesi ve kadnlarn hr kadn dostlar gibi, cariyeleri karsnda da ziynetlerini aabileceklerini belirtmek iin "ellerinin altnda bulunanlar" ifadesi kullanlmtr.

Dier grup, "ellerinin altnda bulunanlar" ifadesinin, hem kleleri hem de cariyeleri iine ald grndedir. Bu da Hz. Aie, mm Seleme ve Hz. Peygamber'in (s.a.s.) Evi'nin (Ehl-i Beyt'in) bir takm byk alimleriyle mam fi'nin grdr. Bunlar, yalnzca ifadenin genel anlamna dayanmazlar, grlerine Snnet'ten de delil getirirler. rnein, bir defasnda Hz. Peygamber (s.a.s.) klesi Abdullah b. Msa'de el-Fezar ile kz Hz. Fatma'nn evine gider. O zaman Hz. Fatma'nn zerinde ayaklarn akta brakan bir entari vard, ban rtse ayaklar, ayaklarn rtse ba akta kalyordu. Hz. Peygamber (s.a.s.) kznn utandn grnce, "Zarar yok, yalnzca baban ve klen var" buyurdular. (Enes b. Malik'ten Eb Davud, Ahmed, Beyhaki). bn Asabis'in rivyetine gre, Hz. Peygamber (s.a.s.) bu kleyi Hz. Fatma'ya verir ve Hz. Fatma onu yetitirir, sonra da azad eder. (Ama, adam iyilik bilmez nankr bir yaramaz olur ve Sffin savanda Hz. Ali'ye ateli bir dman kesilerek Emir Muaviye'nin yannda yer alr.)

Bu fakihler, grlerine bir dier delil olarak, Hz. Peygamber'in (s.a.s.) hadisini naklederler: "inizden biri klesiyle mukatebe yapar ve kle de hrriyetini satn alacak gerekli araca sahip olursa, (sahibi olan) kadn, karsndaki rtsne riyet etsin." (Eb Davud, Tirmizi, bn Mace, Hz. mm Seleme'den).

ya da kadna ihtiyac olmayan (arzusuz veya iktidarsz) hizmetilerden Bu ifadenin harfi harfine tercmesi yledir: "Erkeklerden ballarnz olup, hibir arzu tamayanlar". Buradaki anlam aka, mslman bir kadnn mahrem erkeklerden ayr olarak, u iki arta sahip olan erkekler karsnda da ziynetlerini aabileceidir: 1) Ancak ikinci derecede, yani kadna tabi bir statde olmak, 2) Efendisinin kars, kz, kzkardei veya annesi hakknda kt dnce veya arzu tamayacak ekilde, yallk, gszlk, yoksulluk ve dk sosyal mevkilerde olma gibi nedenlerle cinsel etkilerden uzak bulunmak. Bu hkm, ona itaat etmek iin salim bir zihinle inceleyen herkes, ktye kama yol ve aralar aramaya kamad takdirde, bugn evlerde istihdam edilen hamal, a, ofr ve dier yetikin hizmetilerin bu kategoriye girmediini teslim edecektir. Mfessir ve fakihlerce yaplan aklamalar bu yette kasdedilen erkeklerin tmn ortaya koymaktadr. yle ki:

bn Abbas: Kadnlara kar hi ilgi duymayan alk kimseler. Katde: Sadece gerekli rzkn salamak iin size balanm olan yoksullar. Mchid: Yalnzca yiyecee ihtiya duyup, kadnlara kar ilgisi olmayan alk erkekler. a'b: Her bakmdan efendisine bal olan ve evdeki kadnlara kt nazarla bakma cesareti bulunmayan kimseler. bn Zeyd: Bir aileye o ailenin yesi saylacak kadar uzun sre hizmet etmi ve evin kadnlarna kar hibir arzu tamayan erkekler. Bu erkekler yalnzca geimlerini salamak iin evdedirler. Tvus ve Zuhr: Kadnlara kar hi bir arzu duymayan ve duyma cesareti de olmayan saf kimseler, (bn C erir, cilt: 18, sh: 95-96, bn Kesir, cilt: 3 sh: 285).

Bu konudaki en gzel aklama Hz. Peygamber (s.a.s.) zamannda meydana gelen ve Buhari, Mslim, Eb Davud, Nesa ve mam Ahmed'in Hz. Aie ve Hz. mm Seleme'den rivyet ettikleri u olaydr: Medine'de, iktidarsz ve cinsel etkilerden uzak sanldndan, Hz. Peygamber'in (s.a.s.) hanmlarnn yanna serbeste girebilen bir hadm erkek (Hunsa) vard. Hz. Peygamber (s.a.s.) bir gn hanmlarndan Hz. mm Seleme'nin evine gittiinde, bu adam kardei Abdullah b. Ebi meyye ile konuurken iitti. Abdullah'a ertesi gn Taif'i fethederlerse, hemen Gaylan Sekafi'nin kz Bedia'y elde etmesini tavsiye ediyordu. Sonra, Bedia'nn gzelliini ve ekiciliini vmeye balad ve o kadar ki, onun gizli yerlerini tasvir etmeye kadar gitti, Hz. Peygamber (s.a.s.) bunlar duyunca yle dedi: "Ey Allah'n dman, sanki onun her yann grmsn". Sonra da, bu adam karsnda kadnlarn rtye tam riyet etmelerini bir daha onun evlere alnmamasn emretti. Bunun ardndan, onu Medine'den kard ve dier hadmlarn da evlere girmelerini yasaklad. nk kadnlar onlarn varlna aldrmazken, onlar bir evdeki kadnlar dier evlerdeki erkeklerin karsnda tasvir ediyorlard.

Bu da gsteriyor ki, "cinsel arzu duyamayan" ifadesi, yalnzca fiziksel iktidarszl belirtmemektedir. Fiziksel adan iktidarsz olmakla birlikte, iten ie cinsel arzu besleyen ve kadnlara kar ilgi duyan kiiler pek ok erlere neden olabilirler.

ya da kadnlarn henz mahrem yerlerini tanmayan ocuklardan Yani, cinsel duygular henz uyanmam olan ocuklar. Bu da, en fazla 11-12 yandaki ocuklar iin geerli olabilir. Bu yan stndeki ocuklar, henz bla ermemi bile olsalar, cinsel duygu sahibi olmaya balarlar.

bakasna gstermesinler. Gizledikleri ssleri bilinsin diye ayaklarn yere vurmasnlar Hz. Peygamber (s.a.s.) bu hkm yalnzca ss eyalarnn ngrtsyla snrlam, bundan bakn yansra, duygular harekete geirecek her trl eyin, Allah'n kadnlara ziynetlerini gstermeme emrindeki amaca aykr olduu ilkesini karmtr. Bu nedenle, kadnlarn koku srnerek dar kmalarn da yasaklamtr. Hz. Eb Hureyre'ye gre, bu konuda yle buyurur o: "Allah'n kadn kullarn mescidlere gelmekten men etmeyin, u kadar ki, koku srnerek gelmesinler." (Eb Davud, mam Ahmed).

Bir baka rivyete gre, Eb Hureyre mescidden gelen bir kadna rastlam ve onun koku srndn hissedince kendisini durdurarak, "Ey Allah'n kadn kulu, mescidden mi geliyorsun?" diye sormu, kadnn "evet" demesi zerine de, "Habibim Eb'l-Kasm'n (s.a.s.) yle buyurduunu iittim: "Kokuyla mescide gelen kadnn namaz, o kadn cinsel ilikiden sonra ykand gibi ykanmadka kabul olunmaz" demitir. (Eb Davud, bn Mace, mam Ahmed, Nesa).

Eb Musa el-E'ar Hz. Peygamber'in (s.a.s.) yle buyurduunu rivyet eder: "Halkn onun kokusundan zevk alacak ekilde, koku srnm olarak yoldan geen bir kadn yle yledir: Olduka sert szler kullanmtr." (Tirmizi, Eb Davud, Nesa). Onun bu konudaki emri kadnlarn parlak renkli, fakat hafif kokulu parfmler (kokular) kullanmas eklindeydi (Eb Davud).

Hz. Peygamber (s.a.s.) kadn seslerinin gereksiz yere erkeklerin kulaklarna gitmesini de tasvip etmemitir. Gerek ihtiya durumunda, bizzat Kur'an kadnlarn erkeklerle konumalarna izin verdii gibi, Hz. Peygamber'in (s.a.s.) hanmlar da din konularda halk aydnlatrlard. Fakat, hibir gereke veya dini ya da ahlk bir ama olmad durumlarda, kadnlarn seslerini erkeklere duyurmalar tasvip edilmemitir. O kadar ki, imam cemaata namaz kldrrken yanlr veya atlamada bulunursa, erkeklerin "Sbhanallah" demeleri gerekirken kadnlar yalnzca el rparlar. (Buhari, Mslim, mam Ahmed, Tirmizi, Eb Davud, Nesa, bn Mace).

Hep birlikte Allah'a tevbe edin "Allah'a tevbe edin": Bu konuda imdiye kadar ileyegeldiimiz hatalar nedeniyle Allah'tan balanma dileyin ve Allah ve Rasl'nn koyduu hkmler dorultusunda gidiatnz dzeltin.

Ey m'minler, umulur ki felh bulursunuz. Bu hkmlerin inmesinden sonra, slm toplumunda Hz. Peygamber'in (s.a.s.) yapt dier dzeltmeleri de vermek yararl olacaktr. yle ki:

1) Baka erkeklerin (akraba da olsalar) bir kadn gizlice grmelerini veya kadnn mahrem yaknlarnn yokluunda onunla oturmalarn yasaklamtr. Hz. C abir bn Abdullah, Hz. Peygamber'in (s.a.s.) yle buyurduunu rivyet eder: "Kocalar evde bulunmayan kadnlarn yanna girmeyin, nk eytan kan gibi sizin iinizde dolar." (Tirmizi).

Yine, Hz. C abir'in rivyet ettii bir hadiste yle buyurulmaktadr: "Allah'a ve ahiret gn'ne inanan kimse, yannda mahrem bir yakn bulunmayan kadnn yanna girmesin. nk bu durumda nc kii eytandr." (mam Ahmed). mam Ahmed, Amir b. Rabia'dan buna benzer bir hadis daha rivyet eder. Bizzat Hz. Peygamber (s.a.s.) bu konuda son derece titizdi. Bir defasnda, geceleyin hanm Hz. Safiye'yi evine getirirken, Ensar'dan iki adam yanlarndan geer. Hz. Peygamber (s.a.s.) onlar durdurarak yleder: "Yanmdaki kadn karm Safiye'dir." Onlar da "Sbhenallah ey Allah'n Rasl, senin hakknda hi phe edilir mi?" derler. Hz. Peygamber (s.a.s.) yle cevap verir: "eytan insann vcudunda kan gibi dolar. Zihinlerinize kt bir dnce yerletirir diye korktum." (Eb Davud).

2) Hz. Peygamber (s.a.s.), erkein elinin na-mahrem kadnn bedenine dokunmasn tasvip etmemitir. Bu yzden, biat esnasnda erkeklerin elini skarken, bunu kadnlara kar hi yapmamtr. Hz. Aie, Hz.Peygamber'in hi bir yabanc kadna dokunmadn syler. Kadnlarla szle biatlar ve bu bitince de, "Gidebilirsiniz, biatnz tamamdr" derdi. (Eb Davud).

3) Kadnlarn yanlarnda mahremleri bulunmadan veya na-mahremle birlikte yolculua kmalarn iddetle yasaklamtr. Buhari ve Mslim'in bn Abbas'tan rivyetine gre, Hz.Peygamber (s.a.s.) bir hutbelerinde yle buyurmulardr: "Hi bir erkek, yannda mahremi bulunmad srece yalnzken bir kadnn yanna giremez ve hi bir kadn, yannda mahremi bulunmadan tek bana yolculua kamaz." Bir adam kalkar ve der: "Karm Hacc'a gidecek, fakat bana bir sefere katlma emri verildi." Hz. Peygamber (s.a.s.) buna yle karlk verir: "Karnla Hacc'a gidebilirsin."

Ayn konuda sahih hadis kaynaklarnn bn mer, Eb Said el-Hudri ve Eb Hreyre'den rivyet ettikleri hadislerde, Allah'a ve ahiret gn'ne inanan mslman bir kadnn yannda mahremi olmadan yolculua kamayaca ifade edilmektedir. u kadar ki, yolculuun uzunluu ve sresi hakknda baz farkl rivyetler vardr. Baz rivyetlerde, yolculuun asgari snr 12 mil olarak gelmekte, bazlar bir gn, bir gn bir gece, iki gn veya hatta gnlk bir sre koymaktadr. Bu farkllk, rivyetlerin shhatine glge drmedii gibi, ilerinden birini dierlerine tercihle kabul etmemizi de gerektirmez. Rivyetlerin arasn bulmak iin, Hz. Peygamber'in (s.a.s.) farkl durumlarda artlara ve durumun gereine gre farkl talimatlarda bulunduu sylenebilir. Szgelimi, gnlk yolculua kan bir kadn mahremsiz kmaktan yasaklanrken, bir gnlk yolculua kan bir bakas da ayn ekilde yasaklanm olabilir. Burada ana sorun, farkl durumlarda farkl kiilere farkl talimat vermek deil, bn Abbas hadisinde ifade olunduu zere, bir kadnn mahremsiz yolculua kamayaca ilkesidir.

4) Hz. Peygamber (s.a.s.) cinslerin serbeste karmna uygulamalaryla engel olduu gibi, bunu ifahen de yasaklamtr. slm'da C um'a ve cemaat namazlarnn nemi herkesin malumudur. C um'a namaz bizzat Allah tarafndan farz klnm, cemaatle namazn neminin derecesi ise u hadiste ifadesini bulmutur: "Eer bir kii gerek bir zr olmakszn mescide gelmez ve namazn evde klarsa, Allah bu namazn kabul etmeyecektir." (Eb Davud, bn Mace, Darekutn, Hakim, bn Abbas'tan). Byleyken Hz. Peygamber (s.a.s.) kadnlar C um'a namazndan muaf tutmutur. (Eb Davud, Darekutn, Beyhak).

C emaatle namazlara gelip gelmemeleri konusunda ise kadnlar serbest brakm ve "Mescidlere gelmek isterlerse kendilerine engel olmayn" buyurmulardr. Bununla birlikte, kadnlarn namazlarn evde klmalarnn mescidde klmaktan daha faziletli olduunu da belirtmekten geri durmamlardr. bn mer ve Eb Hureyre u rivyette bulunurlar: "Allah'n kadn kullarn Allah'n mescidlerine gelmekten men etmeyin." (Eb Davud). bn mer'den gelen dier rivyetler de ayn mealdedir: "Kadnlarn geceleyin mescidlere gelmelerine izin verin." (Buhari, Mslim, Tirmizi, Nesa, Eb Davud). Ve "Evleri, kendileri iin mescidlerden daha iyiyse de, kadnlarnz mescidlere gelmekten alkoymayn." (mam Ahmed, Eb Davud). mm Nmeyd es-Sadiyye bir keresinde Hz. Peygamber'e (s.a.s.): "Ey Allah'n Rasl! Namazm senin imamlnda klmay ok arzu ediyorum" der. Rasul-i Ekrem (s.a.s.) yle cevap verir: "Namazn odanda klman taraada klmandan hayrldr. Namazn evinde klman, yaknnzdaki mescidde klmandan hayrldr, namazn yaknnzdaki mescidde klman ana mescidde klmandan hayrldr." (mam Ahmed, Taberan). Eb Davud, Abdullah bn Mes'ud'dan ayn mealde bir rivyette bulunur.

Hz. mm Seleme'ye gre Hz. Peygamber (s.a.s.) yle buyurmutur: "Kadnlar iin mescidlerin en hayrllar evlerinin en i blmeleridir." (mam Ahmed, Taberan). Hz. Aie, Emeviler zamannda hakim olan artlar grnce, "Hz. Peygamber kadnlarn bu tr davranlarna ahit olsayd, srailolular kadnlarna yapld gibi, onlar da mescidlere girmekten mutlaka men ederdi." (Buhari, Mslim, Eb Davud).

Hz. Peygamber, Mescidi'nde kadnlarn girmesi iin ayr bir kap ayrm ve kendi zamannda Hz. mer de erkeklerin bu kapdan girmelerini yasaklayan kesin emirlerde bulunmutu. (Eb Davud). C emaatle klnan namazlarda kadnlarn erkeklerin arkasnda ayr saf tutmalar emrolunmutur, ayrca, namazn bitiminde Hz.Peygamber ve ashab, kadnlar erkeklerden nce mescidden ksnlar diye bir sre beklerlerdi. (mam Ahmed, Buhari).

Hz. Peygamber (s.a.s.) yle buyurur: "Erkekler iin saflarn en iyisi n saf, en kts de (kadnlarn safna en yakn olan) son saftr, fakat kadnlar iin saflarn en iyisi en son saf, en kts de (hemen erkeklerin arkasndaki) n saftr." (Mslim, Eb Davud, Tirmizi,Nesa, mam Ahmed.)

Kadnlar bayram namazlarna da katlrlard. u kadar ki, erkeklerden ayr kapal bir yerde bulunurlard. Hutbeden sonra Hz. Peygamber (s.a.s.) kendilerine ayrca hitabede bulunurdu. (Eb Davud, Buhari, Mslim). Bir keresinde Hz. Peygamber erkeklerle kadnlar kalabalk iinde yan yana giderlerken grd ve kadnlar durdurarak yle dedi: "Yolun ortasndan yrmeniz doru deildir, kenarlardan yryn". Bunu duyan kadnlar hemen duvar boyunca yrmeye baladlar. (Eb Davud).

Btn bu hkmler, kadn-erkek kark toplantlarn slm'n ruhuna btnyle aykr olduunu gsterir. Erkeklerle kadnlarn Allah'n kutsal evlerinde namaz iin yanyana durmalarna izin vermeyen lh Kanun'un, onlarn okullarda, dairelerde, kulplerde ve dier toplant yerlerinde serbeste bir arada bulunmalarna izin vermesi dnlemez.

5) Kadnlarn normal llerde makyaj (sslenme) kullanmalarna izin, hatta bu konuda talimat vermi, fakat ar makyaj (sslenme) kesinlikle yasaklamtr. O dnemde Arap kadnlar arasnda geerli olan makyaj ve ss eitlerinden aadakileri lnetlemi ve toplum iin ykc bulmutur: a) Daha uzun ve sk gstermek iin saa fazladan yapay sa takmak, b) Vcudun eitli ksmlarna dvme yapmak ve yapay benler meydana getirmek, c) Belli bir grnm vermek iin kalar yolmak veya daha ak bir grnm kazandrmak iin yzdeki tyleri yolmak, d) Daha ok inceltmek iin dileri ovalamak, ya da dilerde yapay delikler amak, e) Yapay bir renk ve grnm kazandrmak iin yz safran veya daha baka kozmetiklerle ovmak.

Bu tlimatlar Ktb Sitte ve Msned'i Ahmed'de Hz. Aie, Esma bint-i Eb Bekir, Hz. Abdullah b. Mes'ud, Abdullah b. mer, Abdullah b. Abbas ve Emir Muaviye'den gvenilir ravilerce rivyet edilmektedir.

Allah ve Rasl'nn bu apak hkmlerini rendikten sonra, bir mslmann nne iki yol alr. Ya gnlk hayatnda bu hkmleri uygulayp kendisini, ailesini ve toplumunu, ortadan kaldrlmalar iin Allah ve Rasl'nn bylesine ayrntl hkmleri koyduu ktlklerden temizleyecek, ya da bir takm zaaflar nedeniyle bu

hkmlerin bir veya bir kan ineyip, hi olmazsa gnah ilediini bilecek ve bunu byle kabul ederek, yaptna fazilet etiketi vurmayacaktr. Bu seeneklerin dnda, Kur'an ve Snnet'in ak hkmlerine aykr olarak, Bat tr bir hayat tarzn benimseyenler ve sonra da mslmanl kimseye brakmayp, slm'da rtnme diye bir eyin olmadn aka iddia edenler, yalnzca itaatszlk suunu ilemekle kalmazlar, ayn zamanda cahilliklerini ve mnafka inatlarn da sergilemi olurlar. Byle bir tavr, ne dnyada doru dnen biri tarafndan onaylanabilir, ne de ahirette Allah'n nimetine hak kazanabilir. Fakat gel gr ki, mslmanlar arasnda yer alan ve mnafklklarnda ylesine mesafa katetmi bulunan birtakm mnafklar, ilahi hkmleri gerek d grerek reddetmekte ve gayr mslim toplumlardan dn aldklar yaama biimlerinin doru ve geree dayal olduuna inanmaktadrlar. Byleleri asla mslman deildirler, eer mslman saylacak olurlarsa, slm ve slmd kelimeler btn anlam ve nemini yitirecektir. Eer mslman adlarn deitirmi olsalar ve slm' terkettiklerini aka ifade etseler, o zaman hi olmazsa meden ve manev cesaretlerinin bulunduunu syleriz. Ama, bu kiiler tm yanl tavrlarna ramen, kendilerini mslman olarak sunmaya devam etmektedirler. Dnyada bunlardan daha baya bir insan snf herhalde bulunamaz. Bylelerinden, bylesi bir karakter ve ahlk tayanlardan her trl yalan, hile, aldatma ve iffetsizlik beklemek mmkn deil midir? (Tefhmul-Kuran)

Ahzb Sresi, 59. yetin yorumunda Hamdi Yazr yle der: 59- Ey Peygamber! Hanmlarna da, kzlarna da, btn mminlerin kadnlarna da syle. Grlyor ki, burada yalnz Peygamberin hanmlarna ve kzlarna deil, Nur Sresi'ndeki "Ba rtlerini yakalarnn stne koysunlar, ziynet yerlerini gstermesinler." (Nr, 24/31) yeti gibi mminlerin kadnlar dahi bu hkmn kapsamna dahil edilmitir. Bununla birlikte mminlerin kadnlarnda aslolan hrriyet olduu iin, bundan kastolunann hr kadnlar olduu beyan edilmitir. Araplarda tesettr adet deildi. C ahiliyet devrinde kadna hrmet yoktu. Eski cahiliye kadnlarnda erkeklerin dikkatlerini ekecek ekilde gz alc biimde ak sak kan, alp salan orta mal olanlar bulunurdu. Bundan dolay kz ocuklarn diri diri gmenler olmutu. slam ise kadnn ann iffet ve smetle, vakar ve haysiyetle ykseltiyordu.

Nur Sresi yetleri "Mmin erkeklere syle, gzlerini saknsnlar" (Nur, 24/30) ve "Mmin kadnlara da syle, gzlerini saknsnlar." (Nur, 24/31), mmin erkeklerin ve mmin kadnlarn, yani bir cinsin kar cinse gz dikmeyip, baklarn ksarak edeblerini ve iffetlerini korumay reterek terbiyelerini ykseltmi olduu gibi, burada da imanl hr kadnlarn hibir ekilde eziyete uramamalarn pekitirmek iin buyuruluyor ki: C ilbablarndan zerlerini sk rtsnler.

C ilbb: Batan aa rten araf, ferace, cr gibi d elbisenin addr. "Kadnlarn elbiselerinin stne giydikleri her eit giysidir." " Tepeden trnaa rten giysidir", "Kadnlarn tesettr ettikleri her trl elbise ve baka eylerdir." " araf ve peedir".

dn: Yaklatrmak demek ise de, yette ile kullanlmas, kapsamak sretiyle sarktmak mnsn da ifade ettiinden zerinden sk rtmek demek olur. C ilbabdan rtmek tabirinde de iki ekil vardr. Birisi cilbablarndan birisiyle btn bedenini skca rtmek, birisi de bir cilbabn bir tarafyla bandan yzn rtmek demek olur. Bu beyanda da iki suret vardr. Birisi kalarna kadar ban rttkten sonra bkp yzn de rtmek ve yalnz tek bir gzn ak brakmak. ikincisi de alnnn zerinden skca sardktan sonra, burnunun zerinden dolayp gzlerini ikisi de ak kalsa bile, yzn byk bir ksmn ve gs tamamen rtm bulunmaktr. Rivyet olunduu zere mm Seleme (r.a.) demitir ki: "C ilbablarndan zerlerini sk rtsnler' yeti nazil olduu zaman Ensar kadnlar zerlerine siyah elbiseler giyerek yle bir arballk ile kmlard ki, balar stnde kular varm gibi idi."

Hz. Aie'den rivyet edilmitir ki; "Ensar kadnlarna Allah rahmet etsin. Bu "Ey Peygamber, hanmlarna, kzlarna btn mminlerin kadnlarna da syle" yeti indii zaman mrtlarn yardlar, onunla balarn sardlar da Raslullah'n arkasnda yle namaz kldlar ki, sanki balarnda kargalar varm gibi..." demitir. Bu tesettr onlarn tannmalarna, dank cariyelerden, adi kadnlardan vakar ve heybetle seilerek hrmet edilmelerine ve dolaysyla incitilmemelerine elverili olan biimdir. Geri eziyeti kendilerine davet edecek olan ii bozuklar rt tutacak deildir. Fakat imanl, temiz kadnlarn, kirli baklardan yuvalarnda gizli inciler gibi korunmu kalmalarna en uygun olan biim de budur. Asl o zamandr ki onlara eziyet edecek olanlarn ak bir vebal ve iftira yklenmi olduklar ortaya kar. Ve dolaysyla bundan nceki ve sonraki yetlerin hkmlerine dahil olacaklar anlalr. Bununla birlikte Allah balayc ve ok merhamet edici bulunuyor. Burada yukardaki yetlerin eki gibi getirilen bu son cmle ok anlamldr. Bu bize u mnlar ilham eder: 1- Allah'n balamas oktur. Bugne kadar gemi aklklar balar. O kusurlar rter. Rahmeti de oktur; bundan byle emrini tutanlar rahmetiyle arzusuna ok ulatrr. 2- Allah balayc ve merhametli olduu iindir ki, kadnlara eziyet edilmesine raz olmaz ve onun iin rtlmelerini emreder. 3- Tesettr emrolunduundan dolay da kadnlar bir baskya uratlmasn, arya gidilmesin; nk Allah balayc ve ok merhametlidir. Bu emri onlarn aleyhine deil, lehine olarak vermitir demek de olabilir. (Hak Dini Kuran Dili)

Ahzb, 59. yetin yorumunda Seyyid Kutub unlar syler: 59- "Ey Peygamber! Hanmlarna, kzlarna ve mminlerin kadnlarna syle: Bir ihtiya iin dar ktklarnda rtlerini stlerine alsnlar, vcutlarn rtsnler. Bu onlarn hr ve namuslu bilinmelerini ve bundan dolay inciltilmemelerini daha iyi salar. Allah ok balayan, ok esirgeyendir."

Bir tefsir bilgini bu yeti aklarken yle diyor: O yllarda Medine'de baz ahlksz erkekler vard. Bunlar gece karanlk basnca Medine sokaklarna kar, kadnlara satarlard. O yllarn Medine evleri dar ve basitti. Bu yzden gece olunca kadnlar abdest bozmak amac ile dar karlard. Sz geen ahlksz erkekler de bunu kollarlard. Sk rtnm kadn grnce "bu kle olmayan, zgr bir kadndr" diyerek ondan uzak dururlard. Fakat skca giyinmemi kadn grdklerinde "bu kledir" diyerek zerine ullanrlard.

Bir baka tefsir bilgini olan Mcahid de bu yeti aklarken unlar sylyor: Kadnlar bol rtye brnerek kle olmadklarn, zgr kadnlar olduklarn belli ederler. yle olunca ahlksz kadn avclar onlara sarkntlk etmez, kimlikleri konusunda kukuya dmezdi. yetin sonunda "Allah ok balayan, ok esirgeyendir" buyuruluyor. Yani kadnlarn cahiliye dneminde bu sk rtnme kuralna uymamaktan doan kusurlarn balar. nk o dnemde bu kural bilmiyorlard.

Bu yetlerde Arap toplumunu ahlkszlklardan arndrma uruna harcanan srekli abay, btn fitne ve anari sebeplerini ortadan kaldrmak iin yaplan sk telkinleri, fitnenin ve anarinin alann mmkn olduu kadar daraltmak iin gsterilen zeni gryoruz. Ama islam geleneklerini topluma tam anlam ile yerletirmek, egemen klmaktr.

Blmn sonunda mslman toplum arasnda birlii sarsc dedikodular yayan mnafklara, hasta ruhlu kimselere ve bozgunculara ynelik bir tehdit ile karlayoruz. Bu kesin ifadeli, sert tehdidin ierii udur: Eer bu bozguncular bu kt tutumlarn deitirmezlerse, mmin erkek ve kadnlar rahatsz etmek-ten ve toplumsal huzuru bozmaktan vazgemezlerse Peygamberin sert nlemleri ile kar karya kalacaklardr. Daha nce yahudilere uygulad sert nlemleri onlar hakknda da yrrle koyacaktr. Akas onlar Medine'den srerek ehrin havasn pisliklerinden arndracaktr. Bu amala can dokunulmazlklar kalkacak, nerede yakalanrlarsa ldrleceklerdir. Bu nlemler, yce Allah'n yasasnn gerei idi. Daha nce Peygamber eli ile yahudiler hakknda uyguland gibi vaktiyle toplumlarnn huzurunu bozan dier ktlk dknlerine de uygulanmt (Fi Zllil-Kuran)

Ahzb, 59. yetin yorumunda Mevdudi unlar syler: Bu yet iftirann tarifini belirlemektedir. ftira; bir kimseye ilemedii bir suu isnat etmek, sahip olmad bir kusurla onu sulamaktr. Hz. Peygamber (s.a.s.) de bu konuyu aklamtr. Eb Davud ve Tirmizi'ye gre, Hz. Peygamber'e (s.a.s.) gybetin ne olduu sorulduunda: "Kardeini holanmayaca bir ekilde anmaktr" demitir. Soran kii; "Peki o hata onda varsa?" dediinde, "Eer bahsettiin hata onda varsa, bu gybetttir; yoksa iftira ediyorsun demektir" buyurmutur. Byle bir davran sadece ahirette cezalandrlacak ahlak bir gnah deil, ayn zamanda slm devleti tarafndan hukuksal cezay gerektiren bir sutur.

Ey Peygamber, elerine, kzlarna ve m'minlerin kadnlarna d elbiselerinden (cilbablarndan) stlerine giymelerini syle C ilbab byk bir rtdr. dna ise rtmek ve sarmak anlamlarna gelir; fakat bu kelime al eki ile kullanldnda bir eyi yukardan aaya brakmak anlamna gelir. Baz ada mfessirler Batnn etkisiyiyle bu kelimeyi, yz rtme emrini grmemezlikten gelmek iin "rtnmek" diye tercme etmilerdir.

Eer Allah bu mfessirlerin iddia ettiklerini sylemek istemi olsayd, ydnne aleyhinne deil, ydnne iley-hinne derdi. Arapa bilen herkes ydnne aley-hinne'nin sadece "sarnmak rtnmek" anlamna gelmediini bilir. yetin devamndaki min celabbi-hinne szleri de bu anlama meydan vermemektedir. Burada min eki (harficer) rtnn bir ksm anlamna gelir ve "rtnme" ise rtnn sadece bir ksm ile deil, tm ile yaplr. O halde yet aka u anlama gelir: Kadnlar rtlerine iyice sarnsnlar ve rtlerinin bir ksmn da yzlerinden aaya braksnlar.

Hz. Peygamber (s.a.s.) dnemine yakn zamanlarda yaayan mfessirlerin ileri gelenleri bu yorumu kabul etmilerdir. ibn C erir ve bn el-Mnzir, Muhammed bn Sirin'in Hz. Ubeyde es-Selmani'den bu yetin anlamn sorduunu rivyet ederler. (Hz). Ubeyde, Hz. Peygamber (s.a.s.) zamanda Mslman olmu, fakat onu grmemitir. Hz. mer zamannda Medine'ye gelmi ve oraya yerlemitir. Fkhta ve fkh meselelerde Kad reyh ile ayn ayarda kabul edilir.) Hz. Ubeyde szl bir aklamada bulunacana, ban, alnn, yzn kapatp sadece bir tek gzn akta brakarak rtnmenin nasl olacan kendi stnde uygulayarak gstermitir. bn Abbas da hemen hemen ayn tefsiri yapmtr. bn Ebi Htim, ibni C erir ve bn Merduye'den rivyet edildiine gre bn Abbas yle buyurmutur: "Allah, kadnlara evlerinden bir ihtiya iin dar ktklarnda, sadece gzlerini akta brakacak ekilde rtlerini stlerine almalarn ve yzlerini gizlemelerini emretmitir." Katade ve Sddi de bu yete ayn anlam vermilerdir.

Sahabe ve tabiun dneminden sonra gelen btn byk mfessirler de bu yeti ayn ekilde tefsir etmilerdir. mam ibn C erir el-Taberi bu yetin tefsirinde yle der: "Saygdeer kadnlar evlerinden ktklarnda, ak ve yzleri rtsz cariyeler gibi grnmemelidirler. rtlerinin veya d elbiselerinin bir ksmn yukardan brakp rtnmelidirler ki, kt niyetli kimseler onlara zarar vermesin." (C amiul-Beyan cilt, 22 s. 33)

Allme Zemaher yle der: "yet, kadnlarn rtlerinin bir ksmn yukardan zerlerine brakmalar, yzlerini ve bedenlerini rtmeleri gerektii anlamna gelir." (El-Keaf cilt. 11. s. 221). Allme Nizamddin Niabur de yle der: "Yani, onlar rtlerinin bir ksmn zerlerine rtmelidirler; bu yette kadnlara balarn ve yzlerini rtmeleri emredilmektedir." (Garaibul-Kur'an cilt. 11. s. 32). mam Rzi ise yle der: "Burada kastedilen dier insanlarn onlarn hafif kadnlar olmadn bilmesidir. nk yz setr'e dahil olmad halde yzn rten bir kadnn, dier erkeklerin yannda rtmesi farz olan setrini amas beklenemez. Bylece herkes bu kadnlarn kendilerinden ahlakszca bir davran beklenilemeyecek saygdeer ve vakarl olduklarn bilecektir." (Tefsir-i Kebir, cilt 1. s. 591)

Bu yetle ortaya kan baka bir nokta da, Hz. Peygamber'in (s.a.s.) birok kznn olduu gereidir. nk Alah bizzat: "Ey Peygamber, elerine ve kzlarna..... emret" buyurmutur. Bu szler, Allah'tan hi korkmadan Hz. Peygamber'in (s.a.s.) sadece bir kz olduunu iddia eden kimselerin iddiasn boa karmaktadr. Onlara gre, sadece Fatma, Hz. Peygamber'in (s.a.s.) asl kzdr. Dierleri ise elerinin nceki kocalarndan. Bu kimseler nyarglar nedeniyle yle krlemilerdir ki, Hz. Peygamber'in (s.a.s.) ocuklarn bakalarna nispet ederek ne kadar byk bir gnah ilediklerinin ve ahirette kendilerini ok iddetli bir azabn beklediinin farknda deillerdir. Btn sahih hadislere gre, Hz. Hatice (r.a.), Hz. Peygamber'den (s.a.s.) sadece Fatma'y deil, kz ocuu daha dnyaya getirmitir. lk siyer yazarlarndan Muhammed bin shak onun Hz. Hatice ile evliliine deindikten sonra yle der: "brahim dnda, Hz. Peygamer'in (s.a.s.) btn ocuklarnn annesi Hatice'ydi. Kasm, Tahir, Tayyib, Zeyneb, Rukiyye, mm Glsm, Fatma." (bn Hiam: cilt. 1, s. 202)

nl Nesep bilgini Haim bin Muhammed bin es-S'ib el-Kelbi yle der: "Alah'n Rasul'nn kendisine peygamberlik gelmeden nce ilk doan ocuu Kasm'd, sonra Zeynep, sonra Rukiye, daha sonra da mm Glsm dnyaya geldi." (Tabakt- bn Sa'd, cilt.1, s.133). bn Hazm ise C evami es-Siret adl kitabnda Hz. Peygamber'in (s.a.s.), Hz Hatice'den en by Zeynep olmak zere,srasyle Rukiye, Fatma ve mm Glsm adlarnda drt kznn olduunu yazar. (ss.38-39). Taberi, bn Sa'd, Eb C a' fer Muhammed bin Habib (Kitab-l Muhabber adl kitabn yazar) ve bn Abd'il-Berr (Kitab-l stib yazar) sahih rivyetlere dayanarak Hz. Hatice'nin Rasulullah'la (s.a.s.) evlenmeden nce iki kez evlendiini, Eb Hle Temimi'den Hind bin Eb Hle adnda oulu, Atik bin Ayis Mahzumi'den Hind adnda bir kz olduunu sylerler.

Hz. Hatice daha sonra Hz. Peygamber ile evlenmitir ve btn nesep bilginleri onun Peygamberimizden yukarda adlar geen drt kz dnyaya getirdiinde ittifak etmilerdir. (Bkz. Taberi cilt II, s.411) Tabakt- ibn Sa'd. cilt VIII, ss. 14-16: Kitabl Muhabber ss. 78.79, 452:El-Isti'b, cilt 11,s. 718) Btn bu rivyetler, Kur'an'da Peygamber'in(s.a.s.) bir tane deil, birden fazla kz olduunu bildiren ifade ile desteklenmektedir.

onlarn (zgr ve iffetli) tannmas ve eziyet grmemeleri iin en uygun olan budur onlarn tannmas: Bylece onlar basit ve sade elbiseleriyle, gnahkar insanlarn kt emeller besleyecei hafif kadnlar olarak deil, saygdeer ve namuslu kadnlar olarak tannacaklardr. ".......inciltilmemesi....." Bylece kimse onlara satamayacak, onlar rahat brakacaklardr.

Burada bir mddet duralm ve Kur'an'n bu emri ile slam'n nasl bir sosyal hayat ruhuna sahip olduunun ifade edildiine ve bu ruhun amacnn Allah'n ifade ettii ekilde ne olduuna bir gz atalm. Bundan nce Nur Sresi 31. yette kadnlarn, zikredilen kadn ve erkekler dndaki kimselere ziynetlerini gstermeleri yasaklanm ve onlara "gizli ziynetleri bilinsin diye ayaklarn yere vurmamalar" emredilmiti. Eer bu emir, Ahzab Sresi'nin bu yeti ile birlikte okunursa, kadnlarn burada emredildii ekilde rtlerine brnmelerinin amacnn ziynetlerini bakalarndan gizlemek olduu anlalr.Elbette bu ama da ancak d elbisesinin kendisi sade olduunda yerine getirilebilir, aksi taktirde ssl ve dikkat ekici bir rtyle rtnmek bu amaca uygun dmeyecektir. Bunun yansra, Allah sadece kadnlara rtlerine brnerek ziynetlerini gizlemelerini emretmekle kalmyor, rtnn bir ucunu yukardan aaya brakmalarn da emrediyor. Her saduyulu insan buradan, vcut ve elbisenin ziynetleri ile birlikte yzn de rtlmesi gerektii sonucunu karr. Daha sonra Allah bu emrin sebebini de aklyor: "bu, Mslman kadnlarn tannmas ve inciltilmemesi iin en uygun yoldur." Elbette bu emir, erkeklerin srar edici baklarndan, sarkntlk etmelerinden ve satamalarndan rahatsz olan, bunlar elenceli bulmayan, kt hretli ahlaksz sokak kadnlarndan biri gibi kabul edilmek istemeyen, tam aksine ahlakl, namuslu ev kadnlar olarak tannmak isteyen kadnlar iindir.

Byle soylu ve erefli kadnlara Allah yle buyurmaktadr: "Eer gerekten iyi kadnlar olarak tannmak istiyorsanz ve erkeklerin ehvet dolu bak ve ilgileri sizi rahatsz ediyorsa, insanlarn agzl baklar nnde btn gzellik ve fiziki cazibenizi ortaya koyacak ekilde yeni gelinler gibi ssl bir ekilde sokaa kmamalsnz. Tam aksine btn ziynetlerinizi gizleyen ve yznz rten sade bir rt ile ve ziynetlerinizin krts bile dikkati ekmesin diye arbal bir ekilde yryerek sokaa kmalsnz. Kendisini boyayp ssleyen ve her tr ziyneti takp taktrmadan dar admn atmayan bir kadnn, erkeklerin dikkatini ekmekten baka bir amac olamaz. Byle yapt halde insanlarn, agzl baklarndan rahatsz olduunu syleyerek ikyet ediyorsa ve "sokak kadn" olarak tannmak istemediini, namuslu bir ev kadn olarak yaamak istediini sylyorsa, bu, sahtekarlktan baka birey deildir. Bu, gerek niyetini ifade eden bir kimsenin szleri deildir, onun asl niyeti tavrlarnda ve davran tarznda grlmektedir. O halde dier erkeklerin nne dikkat ekici bir ekilde kan bir kadnn bu davran, onun davranlarn neyin ynlendirdiini gstermektedir. te bu nedenle mnasebetsiz kimseler, hafif kadnlardan bekledikleri eyleri bu kadnlardan da beklerler. Kur'an kadnlara yle der: "Siz ayn anda hem sokak kadn, hem de namuslu bir kadn olamazsnz. Eer namuslu, saygdeer kadnlar olarak yaamak istiyorsanz, sokak kadnlarna yaraan davranlardan vazgemeli ve namuslu kadn olmanz salayacak bir hayat tarz benimsemelisiniz."

Bir kimsenin kiisel dnceleri Kur'an'a uygun olsun veya zt olsun, ya da bir kimse Kur'an'n gsterdii hidyeti kendisi iin bir yol gsterici kabul etsin veya etmesin, Kur'an' tefsir ederken entellektel plnda drst davranmak isteyen herkes bunun asl amacn kavrayacaktr. Eer bu kimse bir mnafk deilse, drstlkle Kur'an'n asl amacnn yukarda aklanan ama olduunu kabul edecektir. Bundan sonra herhangi bir emri inese bile, ya Kur'an'n emrine kar geldiinin farknda olarak, ya da Kur'an'n hidyetini kabul etmedii iin byle yapacaktr.

Allah, ok balayandr, ok merhametlidir. Yani, "Eer siz imdi bu apak hidyeti aldktan sonra kendinizi slah eder ve bile bile onu inemezseniz, Allah slm ncesi cahiliye gnlerinde ilediiniz hata ve gnahlar affedecektir (Tefhmul Kuran, 33/Ahzb, 59. yetin yorumu).

Halit nal, amil slm Ansiklopedisi, c. 2, s. 235 S. Ate, Kuran Ansiklopedisi, c. 12, s. 484-486 Hamdi Dndren, amil slm Ansiklopedisi, c. 6, s. 194-197 Hseyin K. Ece, slm'n Temel Kavramlar, s. 700-704 mer Kara, Kuranda C ennet, Rabet Y. s. 239-242 Hseyin K. Ece, Takv Bilinci, Denge Y. s. 118-121 A. Rza Demircan, slm Nizam, Eymen Y., III/117-128 A.g.e., III/111-116 Mustafa zimekler, Beyan, Temmuz 2001 C ihan Akta, Kadnn Toplumsallamas ve Fitne, slm Aratrmalar, c. 10, say 4, s. 244 yetullah Humeyni, ran slm C umh. Ank. Kltrevi'nin 1987 ubat'nda Kadnlar Gn Bror C ihan Akta, a.g.m., s. 242-243 Abdlhalim Eb akka, Tahrru'l-Mer'e, Kadn ve Aile Ansiklopedisi, Denge Y., c. 1, s. 30, 50 A. Eb akka, a.g.e. 1/327-346 Salih Akdemir, Tarih Boyunca ve Kur'n- Kerim'de Kadn, slm Aratrmalar, c. 10, say 4, s. 257 lim slm Ansiklopedisi A.g.e. A.g.e. Yusuf el-Kardav, slm'da Hell ve Haram, Hill Y., s. 98-100 20Elbise ve Tesettr Konusuyla lgili yet-i Kerimeler

Elbise ve Giyinmek (,Takmak ve Sslenmek) Anlamndaki L-b-s Kelimesi ve Trevlerinin Getii yet-i Kerimeler: 7/Arf, 26, 26, 27; 16/Nahl, 14, 112; 18/Kehf, 31; 22/Hacc, 23; 25/Furkan, 47; 35/Ftr, 12, 33; 44/Duhn, 53. Elbise ve Giyinmek Anlamnn Dndakiler: (2/Bakara, 42, 187, 187; 3/l-i mrn, 71; 6/Enm, 9, 9, 65, 82, 137; 21/Enbiy, 80; 50/Kaf, 15; 78/Nebe, 10) Toplam 23 Yerde.

Tesettr Kelimesinin Kk S-t-r Kelimesi ve Trevlerinin Getii yet-i Kerimeler (Toplam 3 Yerde): 17/sr, 45; 18/Kehf, 90; 41/Fusslet, 22.

Perde, rt Anlamndaki Hcb (h-c-b) Kelimesi ve Trevlerinin Getii yet-i Kerimeler (Toplam 8 Yerde): 7/Arf, 46; 17/sr, 45; 19/Meryem, 17; 33/Ahzb, 53; 38/Sd, 32; 41/Fusslet, 5; 42/r, 51; 83/Mutaffifn, 15.

Tesettr (rt ve rtnmek) Konusuyla lgili yet-i Kerimeler: a- Madd rt ve Takv rts: 7/A'rf, 26, 32; 16/Nahl, 5, 81. b- Kadnlarn rtnmesi: 24/Nr, 31, 60; 33/Ahzb, 59. c- Kadnlarda rtnme ekli: 24/Nr, 31; 33/Ahzb, 59. d- Ss Yerlerini Gstermenin Haram Olmad Kimseler (Nmahrem Olmayan Kimseler: 24/Nr, 31. e- Ba rts: 24/Nr, 31. f- rtnen Erkek ve Kadnlarn Mkfat: 33/Ahzb, 35. g- Namazda Gzel Elbiseler Giymek: 7/A'rf, 31. h- Sslenmek: 7/A'rf, 32; 16/Nahl, 14. i- Kadnlarn Sslenmesi: 43/Zuhruf, 18. j- C ennet Ss: 18/Kehf, 31; 22/Hacc, 23; 76/nsan, 15-16, 21. k- Erkek, Kadn in rtdr: 2/Bakara, 187. l- Kadn, Erkek in rtdr: 2/Bakara, 187.

Konuyla lgili Geni Bilgi Alnabilecek Kaynaklar

1. Tanzimattan Gnmze Klk Kyafet ve ktidar, C ihan Akta, Nehir Y., st. 1989 2. Btn Ynleriyle Barts Sorunu, Olaylar/Belgeler/Anlar, Mazlumder st. ubesi Y., st. 1997 3. On Asrlk Trk Kyafet Tarihine Bir Bak, Nureddin Sevin, Babakanlk Kltr Mstearl Y., st. 1973 4. Trk Giyim Kuam ve Sslenme Szl, Reat Ekrem Kou, Smerbank Kltr Y., Ank. 1969 5. Tarih Boyunca Trk Kadnnn Hak ve Grevleri, A. Afet nan, M.E.B. Y., st. 1975 6. C umhuriyet ncesinde Trk Kadn, efika Kurnaz, M.E.B. Y., st. 1997 7. Tketim Toplumu Balamnda Trkiyede rtnme Pratii ve Moda likisi, Mutlu Binark-Bar Klbay, Konrad Adenauer Vakf Y., Ank. 2000 8. Modernleen Trkiyenin Tarihi, Erik Jan Zrcher, letiim Y., st. 1995 9. plaklk Kltr, Kltrel plaklk, Gulam Ali Haddad Adil, Sekin Y. 10. Tesettr ve Toplum, Bartl rencilerin Toplumsal Kkeni zerine Bir nceleme, C ihan Akta, Nehir Y., st. 1991 11. Devrim ve Kadn, ranl Kadnlar zerine Bir nceleme, C ihan Akta, Nehir Y., st. 1996 12. Mahremiyetin Tkenii, C ihan Akta, Nehir Y., st. 1995

13. Hadislere Gre Yahudi ve Hristiyanlara Uymak, Mirza Tokpnar, nsan Y., st. 2003 14. slmda Btla Benzemenin Hkm, Ali Rza Demircan, Eymen Y., st. 1979 15. Ftrat Tayir Risalesi, Ahmet Mahmut nl, ahsi Y., st. 1998 16. Bacdan Bayana, slmc Kadnlarn Kamusal Alan Tecrbesi, C ihan Akta, Pnar Y., st. 2001 17. Smr Odanda Kadn, C ihan Akta, Bir Y., st. 1984 18. Kadnn Serveni, C ihan Akta, Giriim Y., st. 1986 19. Sistem inde Kadn, C ihan Akta, Beyan Y., st. 1988 20. Haklarmz, Heyet, Mazlumder st. ubesi Y., st. 1999 21. Barts Yasa, Bir nsanlk Dram Raporlar-, Tiyemder Y., st. 2002 22. Direni Gncesi 23. niversitelerde Disiplin C ezalar ve Hak Arama Yollar, Muharrem Balc, Danman Y., st. 1999 24. lke Kzlar, Mine Alpay Gn, Beyan Y.st. 1993 25. Kadn ve Aile Ansiklopedisi (slm Kadn) (Tahrru'l-Mer'e), 1-4, Abdlhalim Eb akka, Denge Y. 26. Kadn ve Sosyal Adalet, Enis Ahmed, Murat etinkaya, Beyan Y. 27. Kadnn almas, Sosyal Gvenlii ve slm, Faruk Beer, Nn Y. 28. Kadn, Modernizm ve rtnme, Abdurrahman Kasapolu, Esra Y. 29. Kadnn Deeri, ls, rts, Necdet Kutsal, Selmet Y. 30. slmda Kadn Tesettr zdiva, Hseyin S. Erdoan, elik Y. 31. slmda Tesettr ve Haya, Mustafa Uysal, Uysal Y. 32. slmda Klk Kyafet ve rtnme, Heyet, lm Neriyat 33. alan Kadn ve Problemli ocuklar, Sefa Saygl, Feza Y. 34. Modern ve Postmodern Feminizm, Zekiye Demir, z Y. 35. Kendini Okuyan Kadn, Hlya Kartal, Nesil Basm Yaym 36. Hz. Muhammed (s.a.s.) Devrinde Kadn, Rza, Sava, Ravza Y. 37. Rid Halifeler Devrinde Kadn, Rza Sava, Ravza Y. 38. Tarihte Kadn ve C ilbab, Fatma Temir, ahsi Basm 39. Osmanlda Kadn, Meral Altndal, Altn Kitaplar Y. 40. Dokunmayn Bacma, C afer Tayyar, slmolu Y. 41. Bacmn Gzyalar Ne Zaman Dinecek, C afer Tayyar, slmolu Y. 42. Kuran ve Snnete Gre Tesettr, Ltf Aydn, Nursan Y. 43. Sohbet ve Tesettrde db, smail etin, Dilara Y. 44. Sosyal Hayatta Kadn, Heyet, SAV, Ensar Neriyat 45. Sosyal Hizmetlerde Hanmlar, M. Esad C oan, Seha Neriyat 46. Modern Mahrem, Medeniyet ve rtnme, Nilfer Gle, Metis Y. 47. Feminizm Nedir, Muhammed Emin, Trdav A.. Y. 48. Bart Meselesi, Dcane C ndiolu, Tibyan Y. 49. Bartl Melek, Erturul Dzda, z Y. 50. Kadn Tesettr zdiva, Hseyin S. Erdoan, ile Y. 51. rtl Olmayan Hanmlara, Abdlhamid Bilali, ev. Fatma Zehra, afak Y./Buruc Y. 52. rtnme ve plaklk, Hasan alkan, Esra Y./Rahman Y./Tekin Kitabevi Y. 53. Hicab, Mevdd, Hill Y. 54. Hicab, Muhammed Salih bin el-Useymin, Tevhid Y. 55. Tesettr-i er', skilipli tf Efendi, Bedir Y. 56. Kadn Tesettr ve Zinann Hkm, Ekrem Doanay, 57. Barts Ne Her ey, Ne Hibir ey, Btn Ynleriyle Barts Sorunu, Mazlum-Der st. b. Y. 58. Kur'an Ansiklopedisi, Sleyman Ate, KUBA Y. c. 11, s. 84-158 59. TDV slm Ansiklopedisi, T.D.V. Y. c. 24, s. 82-94 (M. kif Aydn) 60. mil slm Ansiklopedisi, mil Y. c. 3, s. 270-277 61. Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, Risale Y. (Mustafa Armaan), c. 2, s. 323-329 62. slm'n Temel Kavramlar, Hseyin K. Ece, Beyan Y., s. 700-704 63. Takv Bilinci, Hseyin K. Ece, Denge Y. s. 118-121 64. mer Kara, Kuranda C ennet, Rabet Y. s. 239-242 65. Bartsnn Kayna Kur'an ve Rasulullah'n Fiili Snnetidir, Haksz, say 45, Aralk 94 66. Gndemdeki Konu: Barts, Ahmed Kalkan, Qyam, s. 4, Ocak 87 67. Nebev Snnet, Muhammed Gazl, slm Aratrmalar Y. s. 59-95 68. Akaid ve eriat, Mahmud eltut, Yneli Y. c. 2, s. 13-121 69. nan ve Amelde Kur'an Kavramlar, Muhammed el-Behiy, Yneli Y. s. 269-304 70. Kur'an'da Baz Kavramlara Bak, mer Dumlu, Anadolu Y. s. 59-112 71. Ana Konularyla Kuran, Fazlur Rahman, Fecr Y. s. 121-131 72. C ahiliyye Dzeninin Ruh Haritas, Mustafa elik, l Y. s. 69-73, 109-112 73. slmiyt, Kadn zel Says, c. 3, s. 2, Nisan-Haziran 2000 74. slm Aratrmalar, Kadn zel Says, V, 1989; c. 10, say. 4, 1997 75. Kur'an erevesinde Kadn, Hlya Ko, Fatma C andan, Haksz, 31-34, Ekim 93-Aralk 94

76. Tezkire, Kadn ve Beden Siyaseti Dosyas, yl 10, say 19, ubat-Mart 2001 77. Hadislere Gre Kadnn Sosyal Durumuna Umumi Bir Bak, Neda Armaner, A...F.D. 1961/9 78. Kadnn Toplumsallamas ve Fitne, C ihan Akta, slm Aratrmalar, V, 1989, 4, s. 251-259 79. Kadnn ahitlii, rtnmesi ve Kamu Grevi, Hayrettin Karaman, slm Aratrmalar, V (1989) 80. Gnlk Haytmzda Helller-Haramlar, Hayreddin Karaman, Yeni afak Y. s. 101-112 81. Kurana Gre Dinde Zorlama ve iddet Sorunu, Abdurrahman Ate, Beyan Y. s. 183-185, 201-226 82. man ve Tavr, Beir Eryarsoy, afak Y. 83. slm'da Kadn, Bekir Topalolu, Yamur Y. 84. slm Nizam, A. Rza Demircan, c. III, s.105-128 85. Hz. Peygamber (s.a.v.) Dilinden Dualar ve Tefsiri, Ali Akpnar, ttifak Kltr Serisi Y. s. 26-28 86. stanbul'da Fuhu ve Zhrev Hastalklar, Zafer Toprak, st. 1987 87. Osmanl'da Seks, Sarayda Gece Dersleri, Murat Bardak, Gr Y. 88. Osmanl'da Kadn lemleri, Erdoan Tokmakolu, Geit Kitabevi Y. 89. Trk Edebiyatnda Seks, Konur Ertop, st. 1977 90. stanbul Nasl Eleniyordu? Ahmed Refik, stanbul 1927 91. Ak Ahlk, Hilmi Ziya lken, stanbul, 1981 92. Modern slm Dncesinin Tenkidi, Ebbekir Sifil, Kayhan Y. c. 1, s. 130-170 93. Hangi slm, Mustafa Varl, ahsi Y. s. 81-88 94. Gzn Zins (Harama) Bakmaktr, Mustafa zimekler, Beyan, Temmuz 2001

Hazr ve ynetim panelli siteler Dzenleme Ve Tasarm Webhizmetlerim

st