O Gótico

María Nogueira Sixto

Historia da Arte 2º de Bach
 1. Contexto Histórico – Social (1/2 s. XII – fin. S. XV)

TENDENCIAS ARQUITECTÓNICAS DO MOMENTO

GÓTICO ARTE DOS MOSTEIROS CISTERCIENSES

Abade Suger
“unha edificación que lembre
a beleza de Deus (...) axuda
a achegarse a el...”
VS
Abade Bernardo de Claraval
Consideraba que era unha hipocrisía
que a igrexa gastara na ornamentación
dos templos habendo tantos pobres

Mundo urbano Mundo Rural

 Arte dos
Catedrais Góticas Mosteiros
VS Cistercienses.
Mundo Urbano Mundo rural

Sociedade Feudal
Vasalaxe Sociedade Feudal
Artesáns
(nova clase social Vasalaxe
(organización gremial)
burguesía)

Comerciantes

Carácter civil (burgués) e urbano

(lonxas, concellos e palacios)
Arte
urbano: Catedrais
Carácter relixioso
rural: Mosteiros
 A ESPIRITUALIDADE NOS SÉCULOS DO GÓTICO

SENTIMENTO DE Crenza no perdón

Clara conciencia
ESPIRITUALIDADE a través do
de pecado enraizado na sociedade arrepentimento

Medo á Penitencia
condenación para acadar o
eterna perdón

TEOCENTRISMO
2. Arquitectura
2.1 A arte dos Mosteiros Cistercienses
Abade Bernardo de Claraval (superior da orde do Cister)

Regra principal: “ora et lavora”

Normas: (2º reforma beneditina)
- Os Mosteiros levántanse en lugares rurais e afastados
- Os edificios afástanse de calquera exceso ornamental
Exemplo: Mosteiro de Fontenay (1134)

- Disposición en planta: igrexa cun claustro

arrimado e entorno o claustro as dependencias
comunitarias fundamentais
Características - Pisos altos para os dormitorios
xerais dos Mosteiros - Adegas, almacéns e cociñas na planta baixa
da Orde do Cister e moitas veces agrupadas en patios secundarios.
- Funcionalidade e austeridade
- Elementos construtivos do románico avanzado
e algúns elementos das novas catedrais góticas
Mosteiro cisterciense de Fontenay (1134)
Mosteiro de Oseira (incorporouse o Cister 1141)
Claustro do Mosteiro de Sobrado dos Monxes (1142)
Mosteiro de Melón (1143)
2.2. As catedrais Góticas
As grandes catedrais financiadas pola burguesía e a monarquía
presidiron a partir de 1140 (data de construción de Saint Denis) as
cidades

Mapa de expansión do gótico

dende París
Mapa de ubicación das principais catedrais góticas
 CARACTERÍSTICAS XERAIS
• Predominio do vano sobre o macizo (predominio da luz sobre a sombra)
- Luz = esencia mesma da divindade
- Interior da Igrexa = Xerusalén Celeste (pura transparencia)
Saint Sernin de Toulouse VS Sainte Chapelle. París
Románico Gótico
b) Sentido Ascensional = Verticalidade VS Horizontalidade románica

Catedral de Lisboa
Románica VS
Catedral de Chartres. Gótica
c) Planta de cruz latina de tres ou cinco naves. A medida que avanza o
período tenden a desaparecer os brazos do transepto. Podemos dicir
que son plantas de cruz latina con transepto que non sobresae
en planta. Aumenta o espazo destinado ó deambulatorio

Catedral de Chartres Planta de Notre Dame (París)

d) Utilización do arco apuntado ou de oxiva
e) Cubrición por medio de bóveda de crucería
Catedral de Chartres
Catedral de Notre Dame (París)
f) Sistema de contrarresto de empuxes: arcobotantes coroados por
pináculos
g) Elementos sustentantes: columnas esveltas adosadas a piares que
reciben o nome de piares de baquetóns que reciben os nervios
da bóveda

Pilares fasciculados
Capitel Corrido (Santa María del Mar)
h) Utilización de vidreiras e rosetóns (vanos circulares e con vidreiras
xeralmente policromas)
Vidreira Catedral de León
i) Mudou a estrutura do muro: arcos formeiros, triforio e clarestorio
j) Utilización de gabletes sobre os arcos das portadas e ventanais
para dar maior sensación de altura
k) Fachadas: - Elementos arquitectónicos aguzados (agullas nas torres)
- Carácter ornamental: rosetóns, gabletes, galerías caladas

Catedral de Chartres
Catedral de Notre Dame. París
Catedral de Reims
Catedral de Reims (detalle)
Catedral de Notre-Dame de París
Catedral de Chartres
Catedral de Reims
Catedral de León
Catedral de Burgos
3. A Escultura Gótica

Crecemento das cidades

Nacemento da Burguesía
Santo Tomas de Aquino (volta a la filosofía aristotélica)

Evolución do
Pensamento

Espertar do “humanismo”

O home deixa de obsesionarse so con Deus

e descobre a natureza que lle rodea

Artes Plásticas = máis naturalistas

CARACTERÍSTICAS XERAIS
a) Materiais: pedra, madeira (polícroma), marfil, metal

b) Técnica: incisións con cicel, trade, trepano...

c) Estética:

- As figuras humanízanse: comunicación entre elas, expresión dos

sentimentos nos rostros...

Virxe co neno. Parteluz transepto

Catedral de Amiens
- Figura humana más proporcionada

Pórtico Real
David Platerías Visitación. Catedral de
Catedral de Chartres
(Románico) Reims (gótico)
(primeiro gótico)
- Pouco a pouco desaparece a xerarquización

- Composicións claras e ordenadas: organízanse en rexistros separados

(frisos ou franxas horizontais)

Tímpano dereito. Catedral de Chartres

Fachada Norte. Catedral de Reims
Xuízo Final
- Utilización de doseis e baldaquinos con tracería gótica

Cristo parteluz.
Catedral de Amiens
- Preocupación pola profundidade

- Aumento do detallismo

- As tallas deixan de estar condicionadas pola lei do marco

Anunciación e Visitación. Catedral de Reims

Catedral de Chartres. Pórtico Real
Tímpano central
Tímpano de la derecha
Estatuas columnas
Catedral de Reims. Portada Occidental. Anunciación y
Visitación
Anunciación
Visitación