nsan doann en mkemmel yaratdr ama bu doann onun iin her eyi yapm olmasndan deil; ona her

eyi yapabilecek gc vermesindendir.

Zacharias

BEYN KULLANIM GC VE BELLEK GELTRME

Konferansna

HOGELDNZ

Prof. Dr. Nurselen TOYGAR

Ege niversitesi Temel Tp Bilimleri Fizyoloji Bilim Dal retim yesi

yesi olduum ulusal ve uluslararas sinir bilimleri ve aratrma dernekleri :

TBAS

Trkiye Beyin Aratrmalar ve Sinir Bilimleri Dernei Ynetim Kurulu yesi IBRO nternational Brain Research Organization Federation of European Neuroscience Society

Beyin bir bilgisayara benzer yapdadr. Bilgisayarlarn da insan beyni gibi alc ve vericileri olmasna ramen insan beyni karar verme, yorumlama, sentezleme ve cevap verme zelliiyle (limbik sistem) bilgisayardan farkldr ve stndr. nk en gelimi bilgisayar da programlayan yine insandr.

Limbik sistem henz kefedilmemi byk bir lkedir.

Beynin almas srasnda elektriksel bir aktivite oluur. Aksiyon Potansiyeli ad verilen bir seri dalgalar oluur. Bu dalgalara alfa, beta, teta, delta adlar verilmitir. Bu dalgalar zelliklerine gre uykuda, dinlenmede, zihin almalarnda ortaya kar. Esas nemli olan beta dalgasdr. Zihnin almas srasnda ortaya kar. Ancak bu dalgalarn en yksek tepe noktas (Spike) potansiyele ulaabilmesi iin uzun sreli ve programl bir bellek eitimi gerekir.

Yalandka baz beyin hcreleri harap olur. Ancak beyin hcreleri milyarlarca nron ad verilen sinir hcresiyle sinaps ad verilen sinir kavaklarndan ve neuronal pool denilen nron glcklerinden olumutur. Bu nedenle gnde 10.000 hcre lse de yaammz boyunca (ortalama yaam sresine gre) %5ten azn kaybetmi oluruz. Ancak yan getirdii baz yan etkenler rnein; damarlarn skelerotik plakla (kolesterol-lipid-trigliserid) daralmas beyne ulaan oksijen miktarn azaltr. Beyin hcreleri ise oksijensizlie ok duyarldr. Beynin almas srasnda ok fazla oksijene ihtiya vardr. Yine yksek tansiyon bu konuda olumsuz etki yapan bir etkendir. Dikkat dankl, konsantrasyon bozukluu, anmsamada zorluk (unutkanlk) oluturur.

Beynin sa yaps birisiyle tantrldnzda tm resmi eker. Sol yars sadece sa rengini, gzlerinin rengini, ene eklini ...v.b. kaydeder.

Sezgi Sanat yetenei Mzik/Ritim Hayal gc Dler/ Gndz dleri Grsel tanma Yz ifadesi Ses tan/Beden dili Bir defada birden fazla i

=5

Akl yrtme Mantk Analiz Bir defada biri Dil kullanm Matematik Hesap Say ve Szck bilgisi

1) Sanatlara zg bir yapm var. 2) Gndzleri srekli d kurarm. 3) Mzik dinlemeyi/almay ok severim. 4) Canl bir hayal gcm var. 5) D kurarken kare kare resim grrm. 6) yi bir ritim duygum var. 7) Her eyin nedenini renmek isterim. 8) Rakamlara kar eilimim vardr. 9) Mantkl dnmeyi severim. 10) Uygun bir yerde uygun bir szc kullanmay severim. 11) Bilimsel konular beni byler. 12) Bir seferde bir ile uramak isterim.

1-6 nolu sorulara Evet cevab; 7-12 nolu sorulara Hayr cevab ounlukta ise Sa beyin 1-6 nolu sorulara Hayr cevab; 7-12 nolu sorulara Evet cevab ounlukta ise Sol beyin

Eer hafzanz %10 kadaryla alabiliyorsa, hafzanz arttrmak iin kullandnz beyin gc metodlar BPO (Beyin Performans Oran) %10un zerine karacaktr.

Sizin IQnuz 120 ve arkadanznki 140 olsun.

Sizin IQnuz 120

BPOnz
renme gcnz Arkadanzn IQsu BPO renme gcnz

x 0,12
14,44 140 x 0,1 14

BEYNLER PARAT GBDR ANCAK AILIRSA ALIABLR zmeniz gereken bir sorun varsa gece yatmadan tm bilgileri ve beklentileri kafanza ykleyin ancak zm bulmaya almayn. ounlukla bir zm veya olaslkla atmanz gereken bir sonraki adm bilerek uyanacaksnz.

Yaamn biteviyeliini krn ya da gnlk alkanlklarnzda deiiklikler yapn: inize gittiiniz yolu deitirin. Salondaki masann, tablonun yerini deitirin.

En fazla i baaranlar en ok hayal kuranlar olabilir.

Stephan Leacock

Hayal gc bilgi gcnden nemlidir.

Albert Einstein Zihinsel aktivasyon hzl renmenin nemli bir yoludur. Zihinsel aktivasyon fiziksel alma kadar verimlidir. renme gcn nemli llerde arttrr.

Bir bowling takmnn oyuncular zihinsel aktivasyonun nemini belirtmek amacyla 3 test grubuna ayrld:

A grubundaki oyuncular 20 gn boyunca, gnde yarm saat antreman yaptlar. Elde ettikleri puan 20 gnn banda ve sonunda kaydedildi.

B grubu yeleri test sresinin yalnzca ilk ve son gn oynadlar. Aradaki 18 gn sahalardan uzak durdular. Bu 18 gnde yarm saat zihinsel aktivasyon yaptlar. Kendilerini bowling sahasnda arkadalar gibi alrken, eitli bowling teknikleri uygularken dndler. Yani zihinlerinde bowling oynadlar.

C grubundakiler ise yalnzca 1. ve 20. gnlerde pratik yaptlar. Ama aradaki 18 gnde ne zihinsel ne de fiziksel hibir almada bulunmadlar. Puanlar ilk ve son gnlerde kaydedildi.

SONU: 20 gn boyunca normal almalarn srdren grubu puanlarn %23 arttrd.

almalarnn ounu zihinsel olarak gerekletiren B grubunda %22 art grld.

Gnlerin ounda alma uygulamayan C grubunda hibir ilerleme grlmedi.

Bu yntemin kolay uygulanabilirlii hemen yerde kullanlabilir olmasdr.

Mesela; Evde dinlenirken Bekleme odasnda Yrrken yada koarken Arabada, otobste, trende, uakta Yemek yerken Skc bir konuma dinlerken Konsantre olmamanz gerektiren herhangi bir ii yaparken
Zihinsel aktivasyon, yalnzca pozitif dnce ile uygulanabilir.

alma sreniz 15 ila 30 dakika aras olsun. 15 dakikadan ksa sren egzersizler kalc olmazken, 30 dakikadan uzun srenlerse, yorucu olup verimi drrler. Ama bir gnde, birden ok alma yapabilirsiniz.

Belleinize ne kadar ok egzersiz yaptrrsanz o kadar esnek hale gelecek ve depolanm bilgiyi o kadar kolay hatrlayacaksnz.

rnein metal bir rg ii iin 2 dakikada tm kullanm trlerini yazn.

Yaratc dnce ve gndz dleri beyin yeteneinin gelimesinde iitsel, grsel ve eylemsel yntemlere en byk destektir ve bellek depolanmasn kolaylatrr.

KISA DNEM BELLEK: ( Posttetanik Kolaylatrma) Bilgiler iki yla kadar beyinde kalabilir. Bu bilgiyi uzun dnem bellee geirmek srekli tekrarlarla alma ve dzeltmelerle salanr. Ksa dnem bellekte ayn anda 7 nesneye kadar eyler hatrlanabilir. 7 nesne hatrlama alnca kaybolabilir. rnein; 3 haneliden 7 haneliye say yazma.

UZUN DNEM BELLEK: Yeni yollarn almas, depolama, engramlar olumas olur.Szel, grsel ve eylemsel srekli tekrarlarla bu engramlar geliebilir. En ksa srede ve en iyi renme ekli budur. Dans etme, araba kullanma, bisiklete binme, makasla kesme gibi....

rnein metal bir rg ii iin 2 dakikada tm kullanm trlerini yazn. 2-20 arasnda yazlabilir. Ortalama 8dir. 113 yazan da olmutur. Cevaplardan en kalpsal olanlar rg ve bir iee destektir. 1) Limona delikler amak. 2) Kanamay durdurmak. 3) Topuz bir sa tutturmak. 4) Kattan bayraa bir sap yapmak. 5) Tkanan lavabolar temizlemek. 6) p toplamak. 7) Mrekkebe batrp bir kalem gibi kullanmak.

Depolamann yntemi:

1.tekrar: lk renmeden 5 dakika sonra

2. tekrar: Ertesi gn.
3. tekrar: Bir hafta sonra.
4. tekrar: Bir ay sonra.
5. tekrar: ay sonra.

Hatrlamann en iyi yolu: Simge kullanmaktr. rnein; Ertesi gn yaplacak iler: Bir demet iek. Gl, karanfil, smbl, nergis.... Herbiri bir ii ifade eder.

simleri Hatrlama
Halka Teknii le sim Hatrlama
Bir kimsenin ilgi ve gvenini kaybetmenin en kolay yolu ismini hatrlamamaktr. Bu nedenle ; Arkadalklar
ilikileri

Yeni i frsatlar
inizde terfi ve dlleri kaybedebilirsiniz.

Halka Tekniinde 5 adm vardr:

Birinci Adm: Kendinize uandan

itibaren tantnz herkesin ismini hatrlayacanza dair sz verin. Bu sz hergn ve biriyle tanmak zereyken kendi kendinize hatrlayn.

1.
3.

2.

kinci Adm: Tantnz anda kiinin ismini doru duyduunuzdan emin olun. Uygunsa tekrar ettirin.

nc Adm: Konuma srasnda ismi tekrar tekrar kullann.

Drdnc Adm: smi o kiiyi hatrlatacak ekilde fiziksel bir madde ile badatrn. n isim ve soy isim arasnda bir ba bulmalsnz. Bylece iki hayal yarattktan sonra onlarn arasnda bir ba kurmalsnz. Ancak bu sistemin etkili olarak alabilmesi iin grsel yeteneklerinizi kullanmanz gerekir. rnein; Suat Takn: Sular atarken ta atan adam. Sadk Baemez: Sandk ban ne emez. Kudret Glmez: Gl, yz ask adam.

4.

5.

Beinci Adm: Gnn sonunda tantnz kiilerin ismini bir yere kaydedin ve ara ara bu listeye bir bakn.

Yabanc dil renmek zel bir yetenek gerektirmez. Kii ancak kendine engel koyar. Kii Benim yabanc dil renme yeteneim yok dedii anda kendine engel koymu olur. Kendisini artlayan yine kendisidir.

Uzun bir ismi veya srayla kelimeleri anmsama: Ba harflerinden cmle oluturma anmsamada en iyi tekniktir. rnein; nsan vcudundaki amino asitlerin bazlar: Histidin, Sistein, Valin, Lsin, solosin,...., Aminoprin. SLK, VAHgibi

Youn zihinsel faaliyetlerde belli aralarla dinlenmek, egzersiz yapmak ve doru beslenmek gerekir. 1) Dinlenme: En youn dikkat 20 dakika srer. 20 dakikadan sonra azalmaya balar. Bu nedenle ortalama 30 dakikada bir dinlenme iin ara vermek gerekir. Ancak bu dinlenme allan konuya zt olmaldr. rnein; bir ey okunuyorsa iek sulanmal, birey seyrediliyorsa mutfakta uralmaldr (5 dakika) ....

2) Uyku: Btn birgn alan beynimizde sinirler iletiyi salayan kimyasal maddeler (nrotransmitter) azalmaya balar. Yok denecek kadar azalnca uyku balar. Eer uyunmaz ise belki belli bir sre dinlenme ile uyku ertelenebilir. Ancak birka gnlk uykusuzluk olmayacak yerde ve saatte uykuyu balatr (kamyon ofrleri). nk bu maddelerin tekrar olumas iin uykuya ihtiya vardr.

3)Beslenme: Ya ve youn ekerler beyin almasn yavalatr, hareket gl oluturur. Oysa baklagiller, taze sebzeler ve pirinten zengin diyetle antioksidan zellii olan meyveler beynin soluma aktivitesini arttrr. Serbest radikal salnmn nlenmesi beyin yalln yavalatr. ikolata serotonin salglatr. Serotonin kiiye mutluluk verir.

Magnezyum: Biyokimyasal reaksiyonu dzenler. Beyinde sinir iletiminin dzenli olmasn salar. Sinir hcrelerine enerji verir (fndk, kepekli tahl rnleri, ekirdek, yeil yaprakl sebzeler ve su). Potasyum: Beyin sinir hcrelerinin elektriksel stabilitesini salar, hcre sv dengesini korur (muz, erik, zm, patates, domates, mantar, kabak, avakado, ekmek, makarna, tereya, margarin, mayonez, kahve, karbonatl iecekler).

Kolestrol: Dk younluklu lipoprotein LDL (kt), yksek younluklu lipoprotein HDL (iyi). LDL ykselirse plak-emboli olur, beyin damarlarn tkar. HDLin grevi LDLyi karaciere gtrp atmaktr. LDL/HDL >1 kalp krizi riskini oluturur. Meyve, sebze, tahl rnleri, fndk kolestrol iermez. Egzersiz, yry, dans etmek, glmek, iek yetitirmekv.b. HDLyi ykseltir.

Selenyum: Gl antioksidandr. Deniz mahsullerinde bulunur. Ar ya (tereya, margarin), fazla krmz et, ar karbonhidrat beyni hzl yalandrr. inko: Vcudun baklk sistemini glendirir, hastalklardan korur. Beyin hcrelerine oksijen salar. Metabolizmalarn hzlandrr. Beyin hcrelerinin yalanmasn geciktirir. Az yoluyla tablet olarak verilebilir. En zengin inko kana beyaz ettir. Ayrca istiridye ve tahl rnlerinde bulunur.

4) Egzersiz: Hafif egzersiz veya orta tempoda yol yrmek (Endorfin salglanmasna neden olur, Oksijenlenmeyi arttrr) stresi azaltr. Konsantrasyon yeteneini arttrr. Uygun olan haftada 3-5 kez 20 dakikadr.

5) Stresten Kanma: Stres beynin en gl dmandr. Stres beyinden vitamin ve mineral kaybna neden olur. Pozitif dengeyi bozar.

Stres serbest radikaller oluturur. Biyokimyasal savunma mekanizmalarn bozar. Vcudun streslere ve hastalklara dayanma gcn azaltr. Dnme yeteneinin ve bellek depolama gcn zayflatr. Unutkanlk oluturur.

Nereye gittiini bilen kiiye yol vermek iin dnya bir yana ekilir. Starr Jordan
yilii hastal, mutluluu, mutsuzluu yaratan gene zihindir. Edmund Spencer yi bir kafaya sahip olmak yetmez mesele onu iyi kullanmaktr. Rene Descartes

Baar akll olanlarn deil zeki olanlarndr.

Nurselen TOYGAR

Beni dinlediiniz iin teekkr ederim.