Alamlar

Alumnyum alamlar snflandrmas,Aluminyum ilem alamlar,aluminyum dkm alamlar

Seydiehir alminyum tesisinin yapm olduu ve trk standrtlar enstitsnn yapm olduu iki ayr standart kullanlmaktadr.

ALUMNYUM ALAIMLARININ SINIFLANDIRILMASI

 lem alamlarnn snflandrlmasnda yntem alam tanmlayan drt rakamdan ilki ana alam elementlerini belirtmektedir 1XXX. %99 veya daha fazla Al ierir 2XXX. Cu ana alam elementidir 3 XXX. Mn ana alam elementidir 4 XXX Si ve Cu ve/veya ana alam elementidir 5 XXX mg ana alam elementidir 6 XXX Mg ve Si ana alam elementidir 7 XXX Zn ana alam elementidir 8 XXX dier elemenentler 9 XXX yaygn olarak kullanlmayan seriler

ALMNYUM ALAIMLARININ ADLANDIRILMASI

 Dkm alamlarnn snflandrlmasnda da 4 rakam kullanlmaktadr. Ancak nc rakamdan sonra bir nokta kullanlmaktadr.ilk rakam ana alam elementlerini belirlerken son rakam dkm parasn veya dkmhanede kullanlan ingotu karakterize eder.ikinci ve nc rakam alminyumun safln gstermektedir. Noktadan sonra ki rakam ; Dkm ngot Modifiye edilmi ingot

1XX.X. %99 veya daha fazla Al ierir 2XX.X. Cu ana alam elementidir 3 XX.X. Si ve Cu ve/veya ana alam elementidir 4 XX.X 5 XX.X Si ana alam elementidir 6 XX.X Mg ana alam elementidir 7 XX.X Zn ana alam elementidir 8 XX.X Sn alam elementleridir 9 XX.X dier elementler

Dkm alamlarnn adlandrlmas

 Alminyum alamlarna uygulanan sl ilemin kodu ,drt rakaml kodlamadan sonra bir tire ekilerek yazlr. Eer deiik temper ilemleri mevcutsa tireden sonra srasyla yaplan ilem de kodlanr. Isl ilemleri karakterize eden harfler F,O,H,W ;T dir.

 F ; imalat ekliyle zerinde hibir ilem grmeemi ve dkm rnleri iin kullanlr. Dkm alamlar iin mekanik zellikler asndan snrlama getirilmez O ; sl ilem grm ; en yumuak temper zelliinde ilem alamlar ve sl ilem grm boyutsal kararll iyi olan , mkemmel sneklie sahip olan dkm rnleri iin kullanlr. H ; deformasyonla sertletirilmi ; souk ilemle deformasyon sertletirmesi ilemine tabi tutulmu alamlarda H harfini 1,2,3 rakam takip eder.

 H1 , yalnz souk ilemle sertletirilmi H2,souk sertletirilmi ve ksmen tavlanm H3,yalnzca souk ilemle sertletirilmi ve kararl hale getirilmi W ; zeltiye alma sl ilemi uygulanm olup kararsz bir sl ilem uygulamasdr. Doal yalanmaya urayabilen alamlara uygulanabilir. T, kararl bir sl ilem yaps elde etmek amacyla alama F,O veya H sl ileminden baka uygulanan temperleme ilemlerini gstermektedir. Kararl temper durumunu gsteren T harfinden sonra sl ilemin zelliini belirten 1den 10a kadar kullanlr.

 Alminyum dkm alamlarnn zellikleri ilem alamlarna gre olduka dktr . sertlik ve sneklik deerleride olduka dktr. Alminyum silisyum alamlar ,mkemmel dklebilirliklerinden dolay ok geni kullanm alan bulan alamlardr. tuzlu su ortamna kar ysek korozyon direnci gstermeleri sebebiyle madeni eya ve deniz aralarnda kullanlr. Alminyum ilem alamlarna uygulanan k e l m e s e r t l e m e s i i l e m i byk neme sahiptir.

 Alminyum ilem alamlarna uygulanan kelme sertlemesi ilemi byk neme sahiptir. 1.zeltiye alma 2.su verme 3.yalandrma

KELME SERTLEMES

C1 bileimindeki alam ncelikle tek fazl yapnn elde edilmesi iin T1 scaklna kadar stlr ve bu scaklkta faz tamamen znnceye kadar bekletilir.

zeltiye alma

 zeltiye alma ilemlerinden sonra su verme ilemi ile oda scaklnda ar doymu kararsz kat eriyii elde edilir

SU VERME

 Alamn su verme ileminden sonra oda scaklnda uzun sre tutularak veya oda scaklnn zerindeki bir scaklkta tavlanmas ile kat eriyii ierisinde faznn kk tanecikler halinde kelmesi salanr bu ileme yalandrma ilemi denir. Eer kelme ilemi oda scaklnda kendiliinden meydana gelirse doal yalandrma denir.

YALANDIRMA

ekil 1

 kelme ileminin ilk kademelerinde kelti boyutunun ok kk olmas sebebiyle ,keltiler deformasyon srasnda dislokasyonlarn hareketlerini ok az etkileybilirler. Dolaysyla bu kademe malzemenin sertlik mukavemetinde belirgin bir art gzlenmez. Fakat keltilerin boyutu bydke dislokasyonlarn hareketi gleir fakat keltilerin boyutu bydke dislokasyonlarn hareketi gleir ve m a l z e m e n i n m u k a v e m e t i art gsterir. sabit bir scaklkta yalanma sresine bal olarak malzemenin sertliinde art meydana gelirken yalanma sresinin fazla uzun seilmeside beklenen fayday salamaz. belirli bir sre sonucunda kelti boyutu ok byr ve kelti says azalarak malzemenin sertliinin dmesine neden olur buna ar yalanma denir.

ekil 2

 kelme sertlemesi ileminde ncelikle alam blgesindeki scakla kartlarak dengeye getirilir.yani alam zeltiye alnr. Bu ilem iin 500 -700 o C arasnda birka saat bekletilir ve daha sonra alam ikinci fazn olumas engellenecek ekilde hzl ekilde oda scaklna soutularak su verme ilemi gerekletirilir. Su verme ilemi ile birlikte dengesiz durumda olan ar doymu kat zeltirde ikinci faz partiklleri hemen kelmeye balar ve reaksiyonun hz scakla baldr. Sonuta malzememnin mukavemeti olduka yksek deerlere ulamaktadr. zeltiye alma ilemi sonrasnda akma dayanm 83 MPa civarnda iken iki sene bekledikten sonra 262 mpa civarna ulamaktadr.

 alminyum alamlarnn hazrlanmasnda ve dkmnde baz nemli ilemlere ihtiya duyulmaktadr. rnein sv metalin oksitlenip curf oluturmas ,kullanlan alet frn ve atmosferden hidrojen kapmas ,dkm yaplm parann tane boyutunun istenilen boyuta drlmesini gibi bir ok faktr birbirinden bamsz birka ilem gerektirir

ekil 3

Metalin fiziksel ve mekanik zelliklerini gelitirmek amacyla ilave edilen curuflatrclarn kullanmnn ana nedenleri ; metalin ergimesi srasnda oluan metal kayplar ,sv metal tarafndan gazlarn absorblanmasn nlemek ve metaldeki istenmeyen emprteleri gidermektir. Curuflatrc olarak eitli gaz ve kat ilaveler kullanlmaktadr. *sv metali korumak iin kullanlan ilaveler *sv metali temizlemek iin kullanlan ilaveler Crufa karan metali kazanmak iiin kullanlan ilaveler *gaz gidermek iin kullanlan ilaveler

CURUFLATIRICILAR

 Alminyum alamlarnn retilmesi srasnda temiz ve homojen sv metal eldesi iin ,dkmden nce sv metale bir takm ilaveler yaplmaktadr a-curuflatrclar b-tane kltcler c-yapy modifiye edici ilaveler

Aluminyum alamlarnn hazrlanmas

 Metallerin mekanik zellikler , tane boyutu ve mikroyap morfolojisinden etkilenmektedir. Alminyum alamlarnda tane boyutunu kltmek amacyla ,alayc olarak K2TiF6 ve KBF4 tuzlarndan oluan karm ,dkm ncesinde sv metale dorudan katlr. Veya Al-Ti ve Al-Ti_b gibi alamlardan bir tanesi ile oluturulan alayclar ilave edilir. Alminyum alamlarda tane kltc olarak kullanlan ilaveler *alminyum titanyum *alminyum-bor *alminyum-titanyum-bor

TANE KLTCLER

 tektik alt Al-Si alamlarnda kuma dkm yntemiyle retilen paralarda silisyum olduka kaba iki levhalar halinde kristlalleir. Bu tr yaplar mekanik zellikleri drc rol oynarlar. Bu kaba yapy deitirmek iin tektik alt Al-Si alamlarna modifiye edici olarak sodyum ilavesi yaplmaktadr.Al-Si alamlarnn modifikasyonu sonucu elde edilen ince yap kararsz bir yap olup ,modifiye olu yapnn korunmas ,sv metal scaklna ,bekletme sresi ve sv metal miktarna baldr. Oysa stronsiyumla modifiye olmu yap kararlln korumaktadr.sv metalde % 0.005-0.001 sr bulunmaktadr.

 tektik st alminyum alamlar %12 den fazla si ieriler. Ve dk termal genleme ,yksek anma direnci gibi stn zelliklere sahiptirler. tektik st Al-Si alamlarnn katlamas srasnda Si kristaller oluur ve bu kristallerin kabalamas nlenmezse mekanik zelliklerde nemli dmelere neden olur. tektik st Al-Si alamlarnn modifikasyonunda daha ok fosfor kullanlmaktadr. Fosfor elementi alminyum iersinde znmez ve AIP oluturur. AIP kristalleri ekil boyut bakmndan silisyuma benzerler.

 Yaklak %1.2 Mn ilavesi (% 6 Fe ve %0.2 Si ) orta dayanml sl ilem uygulanamayan bir alminyum alam retir. Mn ilavesi alminyumu kat eriyik mukavemetlenmesi ve ince dalm kelmesi ile mukavemetlendirir. Halen dayanmda daha da art % 1 e kadar Mg ilavesi ile elde edilir. Burada orta dzeyde dayanm ve ekillendirilebilirlik gereklidir. Alminyum mangan ve alminyum mangan magnezyum alamlarnn kimyasal kompozisyon uygulamalar tablo da

ALUMNYUM MANGAN ALAIMLARI

Alam 3003

%mn 1,2

%Mg

% Cu 0,12

Uygulamalar Piirme kaplar ,kimyasal ekipmanlar ,basn kaplar ,dayankl levha metaller Levha metal,depo tanklar,baasn kaplar naat rnleri blmeler nat rnleri ,blmeler ,oluklar

3004 3005 3006

1.2 1.2 0.5

1 0.4 0.5

Aluminyum mangan alamlar

 3003 alamna yksek bir scaklkta yaklak 600 0C de mangan ieren oluumlarn ounu zmek iin n stma uygulanrsa souk ekillendirilmi ve ardndan 340 0C de tavlandktan sonra (Mn ,Fe)Al6 , oluumlarnn ince bir dalm oluur. bu alamn yaps 503 0C de n stmadan %80 souk ekillendirmeden ve 3430C de tavlanmadan sonra elektron transmisyon mikroskobu kullanlarak Morris tarafndan allmtr. Morris tavlama srasnda manganca zengin keltilerin tercihen souk ekillendirlimi dislokasyon yaplarnda ekirdeklendiini gstermitir .

Aluminyum mangan alamlar

 Magnezyum alminyumda nemli bir eriyebilirlie sahip olmakla beraber kat eriyebilrlik scaklk dtke der . alminyum magnezyum alamlar %7 Mg dan daha az konsantrasyonlarda kayde deer kelme sertlemesi g s t e r m e z l e r . Buna kar magnezyum kat eriyik mukavemetlendirmesi ile alminyumu nemli lde mukavemetlendirir. Ve bu yksek pekleme zellii salar

ALUMNYUM MAGNEZYUM ALAIMLARI

 Al-Mg alamlar geni bir aralkta dayanm iyi ekillendirilebilirlik ,kaynak zellikleri ve yksek bir korozyon direncine sahiptir. Al-mg alamlarnn stn bir zellii argon korumal ark kaynak ilemi kullanldnda yksek dayanm alamlarnn iyi kaynak tepkisidir.

ALUMNYUM MAGNEZYUM ALAIMLARI

 Mg ierii %3.5 i getiinde Mg2Al3 dk scaklk sl ilemleri veya yksek scaklklardan yava souma ile keltilebilir. rnein Yaklak % 4 Mg ieren 5086 alam souk ekillendirlebilir ve 120-180 0C aralna stlrsa tane snrlarnda srekli bir Mg2Al3 a kertilebilir. Bu yap arzu edilmez nk ayn artlar altnda bu alam gerilim korozyon, atlak oluumuna kar hassas hale getirebilir. bu nedenle alamn matris boyunca ince bir dalmn kelmesi salayabilir.

ALUMNYUM MAGNEZYUM ALAIMLARI YAPISI

 Al Mg alamlar sl ilem uygulanmaz olarak snflandrlmakla beraber yaklak %1 den fazla mg l AlMg alamlar iin tavlama scaklklarnda znen Mg miktar oda scaklnda kat eriyik olarak kalandan daha fazladr. Sonu olarak bu alamlar iddetli bir ekilde pekletirilir. Ve daha sonra uzun bir sre iin oda scaklnda depolanrsa Mg2Al3 keltileri kayma bandlar boyunca oluacaktr. Bu alamlar tavlanm artlarda yksek scaklklara maruz braklrsa keltiler tane iinden hcm ve gerilim korozyonuna kar hassas hale getirir.

 %5.5 Cu ,%0.4 Bi , %0.4 Pbli 2011 alam yksek hz vida makine parlarnn retimi iin iyi bir kesme ve tala zelllikleri gerektiinde kullanlr . bu alam temel alminyum vida-makine alamdr. Ve alminyum alamlarnn ilenebilirlii iin bir referans olarak kullanlr. Dvlm Al-Cu alamlarnn kimsayal kompoziyonlar ve uygulamalar tabloda verilmitir

ALUMNYUM BAKIR ALAIMLARI

Bakr alminyum iin nemli bir alam elementidir nk bakr olduka iyi bir kat eriyik oluuturur ve uygun sl ilemle , kelti oluturmakla olduka yksek dayanm salayabilir.

 Bakr, alminyum iin nemli bir alam elementidir nk bakr ,olduka iyi kat eriyik oluuturur. Ve uygun sl ilemle ,kelti oluturmakla olduka yksek dayanm salayabilir. Alminyum bakrn maksimum eriyebilirlii tektik scaklk 548 0C de %5,6 dr. Alminyumdaki bakrn eriyebilrlii, scaklk drmekle hzl ekilde % 5 ,65 den oda scaklnda %0.1 e der

ALUMNYUM BAKIR ALAIMLARI

 Maksimum kelme mukavemetlenme etkisini baarmak amacyla (souk deformasyonsuz) alminyum bakr alamlar iin aadakiler yerine getirilmelidir. - kat eriyik faz alannda (yaklak 515oC) zndrme sl ilemi yaplmaldr. -oda scaklna veya daha aa hzl su verilmelidir. -130-190oC aralnda yapay yalandrlmaldr.

ALUMNYUM BAKIR ALAIMLARI N KELME MUKAVETLENMES ISIL LEM

 1.zndrme sl ilemi . Al -% 4 Cu alam . lk olarak uniform bir kat eriyie alminyum ve bakr atomlarnn rastgele difzyonunu salamak iin yaklak 515 oC ye stlmaldr. Bu aamada alam eriyiine sahiptir. Bu kelti mukavemetlenmesi sl ileminin ilk aamas bazen zndrme olarak adlandrlr.

Al - %4 Cu alamnn kelme mukavemetlendirilmesini dnelim

 2.Su verme , zndrme sl ileminden sonra alam oda scaklnda ki suda soutulur. Bu ilem alminyumda bakrn ar doymu bir kat eriyiini oluuturur. Bu artlardaki Al% 4 Cu alam kararl deildir ve sistemin enerjisini drmek iin kararsz fazlar oluturmak amacyla aba sarfeder . itici g alminyumda bakrn kararsz ar doymu kat eriyiin yksek enerji durumudur.

Al - %4 Cu alamnn kelme mukavemetlendirilmesini dnelim

 3.Yalandrma,karasz bir fazn esas kelmesi oda scaklnda olursa alam d o a l y a l a n m denir. Baz alamlar tatmin edici dayanma oda scaklnda ulaacak olmakla beraber ou alamlar ykseltilmi bir scaklkta veya yapay olarak yalandrlmaldr. Al % 4 Cu alamnn durumunda yapay yalandrma scakl ,genellikle 130 -190oC arasndadr

Al - %4 Cu alamnn kelme mukavemetlendirilmesini dnelim

 Magnezyumun alminyum-bakr alamlarna ilavesi alminyum bakr alamlarnda kelti sertlemesini olduka hzlandrr ve younlatrr. Erken keiflere ramen Al-Mg-Cu alamlarnda kelme ileminin detaylar tamamen anlalamamtr Ar doymu kat eriyik GP blgeleri S (Al2MgCu) S (Al2CuMg)

ALUMNYUM BAKIR MAGNEZYUM ALAIMLARI

 Gp blgelerinin dk scaklklarda yalandrmann erken aamalarnda olutuu sanlmaktadr ve boyut esasl olarak olumamtr. Blgenin {110}Al dzlemlerinde toplanan bakr ve magnezyum atomlarndan meydana geldii sanlmaktadr. Magnezyum ilavesiyle Al-Cu alamlarnda yapay yalanma ileminin hz ,kk boyutlu bakr atomlar iin byk magnezyum atomlaryla karlanmasyla mmkn hale getirmesi difzyon hznda ksmen bir arttan kaynaklanabilir.

ALUMNYUM BAKIR MAGNEZYUM ALAIMLARI

 Magnezyum atomlar ,aluminumda bakr atomlar ile ilgili gerilmenin bir ksmnn rahatlamasnn nedeni de olabilir. S keltisinin mekanizmas esasl olarak belirlenmitir nk S kararsz bir fazdr ve elektron mikroskobu ile kolaylkla tespit edilebilir

ALUMNYUM BAKIR MAGNEZYUM ALAIMLARI

 2024 levha alam 493oC de zndrme sl ilemi , oda scaklna su verme ve 1900C de 12 saat yalandrma ile olumu S keltisi ekilde grlmektedir. Sfaz dislokasyonlarda heterojen olarak ekirdeklendii iin souk ekillendirme dislokasyonlar says S talarn younluunu artracaktr. zndrme ileminden sonra ve 1900C de yalandrma ileminden sonra %1.5 souk ekillendirme ile bu numunedeki Sekeltilerinin younluu artrlmtr.(ekil b) 190oC de yalandrma ve zndrme ilemleri arasnda ok souk ekilllendirme (%6) S keltilerini daha da inceltir ve younluunu artrr.(ekil c)

 zndrme sl ilem scakl ok dkse sertleen fazlar su verme ncesi tamamen znmez ve bu nedenle dk ekme dayanmlar elde edilecektir. nk kelti younluu az olacaktr. zndrme sl ilem scakl ok yksekse , dk ergime scaklkl baz fazlarn ergimeleri olacaktr. Dayanm ve sneklikte azalma sonucunu douracaktr. Al-Cu-Mg alamlar iin normal ticar sl ilem uygulamas ,en dk tektik ergime scaklnn yaklak 5 oC altnda zndrme slm ilemi uygulamakla yaplr.

ALUMNYUM BAKIR MAGNEZYUM ALAIMLARI

 Her zelti mukavemetlendirmesi scakl iin ok hzl olduunda ve de 1200C nin zerindeki scaklklarda hzl ar yalanma vardr kelti mukavemetlendirmesinin hz ve miktar baz alamlarda su verme sonras souk ekillendirme ile olduka ykseltilebilirken baz alamlarda ok az mukavemetlenme olur ve ya hi olmaz

ALUMNYUM BAKIR MAGNEZYUM ALAIMLARI

 ekiller iin kolay ektstruze edilebilirlik amacyla daha dk dayanml yaklak % 1 Mg2Si arasnda oluur. Aluminyumda Mg2Si eriyebilirlii tektik scaklkta %1.85 ten oda scaklnda %0.01 e azalr. Yaklak %0.6 veya daha fazla Mg2Si ieren alamlar olduka nemli kelti sertlemesi gsterirler

Mg-Si Al alamlar

Mg-Si Al alamlar

 %1.3 Mg2Si ieren Al-Mg-Si alam 565oC de zndrlr ,su verilir ve 160oC de yalandrlrsa matrisin<001> dorultularda ynlenmi ve ine ekline sahip GP blgelerinin olutuu sanlmaktadr. 160oC de 24 saaat yalandrma srasnda maksimum dayanma ulaldnda yksek bir younlua sahip biraz ksa ineler gzlenen ekltisi oluur. Tamamen sertlemi Al-Mg-Si alamn 2750C de 15 dakika yeniden stma ekil de gsterildii gibi beta inelerinin kabalamasna neden olur

 Al Mg Si alamlarna genellikle 5200C de zndrme sl ilemi uygulanr. nk bu scaklk bu alamlar iin tektik ergime scaklndan olduka aadadr. Hafif ar stma ile ok az ergime ans vardr. Al-Mg-Cu alamlarnda olduu gibi maksimum dayanm elde etmek iin hzl soutma gereklidir.

 Al Mg-Si alamlarnda en yksek dayanmlar su vermeden hemen sonra yapay yalandrma baladnda elde edilir. Bu alamlar oda scaklnda 1-7 gn yalandrlrsa dayanmdan kayplar olur. Bir ay veya daha fazla oda scaklnda yalandrmakla dayanmda geri geli olmakla berbaer su vermeden hemen sonra yalandrmakla elde edilen maksimum dayanmna asla eriilmez. Al Mg-Si alamlar atmosfer ortamnda mkemmel korozyon direnlerine sahiptirler. Bu alamlarn korzoyon direnleri ,hzl su verilmi ve arz edilmi temperlere yapay yalandrlm malzemelerde en iyidir.

 Alminyumda %4.8 Zn ve %1.3 Mg kombinasyonlar ,dvlm sl iilem uygulanabilen alminyum alamlarnn 7 xxx serilerini retmek iin kullanlr . Bu alamlarn bazlar herhangi alminyum esasl ticari alamlarnn en yksek dayanm zelliini gelitirir. inko magnezyumum her ikiside alminyumda yksek kat eriyebilirlie sahiptir ve genellikle yksek kelti sertlemesi zellikleri gelitirir. % 1.2 bakr ilavesi ,yksek dayanm uak alminyum alamlar retmek iin Al-Zn-Mg alamnn dayanm zelliini artttrr.

ALUMNYUM NKO-MAGNEZYUM VE ALUMNYUM BAKIR NKO MAGNEZYUM-BAKIR ALAIMLARI

 Ar doymu kat eriyik Gp blgeleri (MgZn2 ) (Mgzn2 ) Gp blgeleri matrisle uyumludur ve kresel bir ekle sahiptir. Al Mg-Zn siteminde GP blgeleri iin arayzey enerjisi ok dktr ki bu ok kk boyut blgelerinin yksek bir younluu ( 30 A0 ) dk scaklklarda retilebilir. Yar uyumlu orta kararsz monoklinik bir birim hcreye sahip olduu tanmlanrken uyumsuz kararl faz MgZn2 ve hegogonaldir.

 Bir Al %5 Zn % 2 Mg alam iin elde edilmi en yksek deerin 200C de 5 gn iin ve daha sonra 120 0C yksek scaklkta 47 saat ift yalandrma ile retilen kk GP blgelerinin yksek bir younluu ile ilgili olduu bulunmutur. Bu ilemle retilen matris yap,GP blgelerinin yksek bir younluundan olumutur ve yar uyumlu orta faz keltisi belirtisi gstermez.

 ekil a . ift yalandrmann ilk aamas dar boyut dalml kk kararkl GP blgelerinin yksek bir younluunu oluuturur. kinci aamann yksek scaklklar yalandrmas baz kk blgeleri zndrr ancak dierlerinin ou kklerin uzantsndan byrler. Bu yolla nispeten kk GP blgelerinin yksek bir younluu yksek scakllarda oluur.

 Al-Zn-Mg alamlarna % 2 e kadar Cu ilavesi bunlarn kelme mekanizmasnda deiiklik gstermez . blge olumas srasnda Al-Zn-Mg-Cu alamlarnda bakr uniform olarak dalm grlr. Bununlan birlkte GP blgelerinde bakr ,Al-Zn-Mg alamlarnda kyaslanabilrliinden daha yksek scaklklarda blgeler bulunduunda kararll artrr. bakr alam ncelikle kat eriyik mukavemetlenmesi ile mukavemetlendirir ayn zamanda kelti mukavemetlenmesine katkda bulunur. Bu alamlarda elde edilen yksek dayanmlar ift yalandrma uygulamas ile gelitrilebilien yksek younluktaki GP blgelerine ve keltilerine atfedilmektedir

Al-Zn-Mg-Cu Alamlar

 Aluminyum silsiyum ergiyik durumda nipeten yksek akclk ,katlama srasnda mekemmel akclk ve nispeten scak yrtlmadan bamszdr. Silisyum saf alminyum korozyon direncini azaltmaz ve baz durumlarda orta asitik ortamlarda korozyon direncini artrr. kili Al Si alamlar sl ilem uygulanabilir olarak dnlmez nk sadece kk bir miktar silisyum ieren alminyumda znebilir ve silisyum kat eriyikten kelmez. ok az sertlemeye neden olur.

ALUMNYUM DKM ALAIMLARI

 Kum dkm Al-Si alamnn tektik yaps, dkmden hemen nce kk miktarda sodyumun (%0.025) metalik veya tuz olarak ilavesi ile olduka inceltilebilir. ekil de Al- %2Si alamnda sodyum modifikasyonunun tektik yap zerine etkisini gstermektedir. Kum dkm alminyum sodyum modifikasyonu ekil 9.29 a da gsterildii gibi yksek ekme dayanm salar. Yksek alt soutmal kristalizasyon reten hzl katlama hzlar da Al-Si alamlarnda tektik hcrelerin benzer incelmelerine neden olabilir.

ekil29

ekil 9.30 a ve b de tarama elektron mikrograflaryla gsterildii gibi dzensiz fiberlerden olutuu grlmtr.

 Dkm alminyum silisyum ikili alamlarnn dayanm zellkileri ,kk miktarda (%0.35) magnezyum ilavesi ile iyiletirilebilir. Bu tipin en nemli alminyum dkm alam 356 dr. Alam magnezyum silikat ierii % 0.5 -0.6 arasndadr. Ve kelti mukavemetlenmesi Mg2Si nin kararllna atfetidilr

ALUMNYUM SLSYUM-MAGNEZYUM DKM ALAIMLARI

 Pek ok dkmde alam 356 mikro yaps ve sl ilem uygulanm artlar ekil de gsterilmitr. Kum dkmn yava katlama hz dentritler aras Al-Si tektiinde silisyum paracklarna neden olur

Dklm artlardaki bu alamn yalandrlmas optik mikroyapsn deitirmez ancak alam mukavemetlendiren kararsz keltilerin ince bir dalmn oluturur

 356 alam %0.025 Na ilavesi ile modifiye edilirse kum dkm tektik yaps incelir ve tektikteki silisyum paracklar klr daha az al olur. Bu inceltme ,yavaa soutulmu kum dkmn mekanik zelliklerinde biraz iyileme salar ancak prensip fayda kum kalc kalp dkmlerinin her ikisinde beslenme zelliklerindeki iyilemedir. Kk silisyum paracklar katlama srasnda sv metalin akmasna daha az zarar verdii grlmektedir. Sonu olarak sodyum modifiye edilmi alamlar edilmemi metallerden stn bir yzey kalitesi ve dentritler arasnda daha az ekilme oluturmaktadr.

 ekil b modifikasyondan sonra kum alam 356 yapsn gstermektedir.modife edilmi yapya zndrme sl ilemi uygulandnda ,su verildiinde T 7 tempere ar yalandrldnda ,silisyum paracklar daha byk yuvarlak paracklar oluturmak iin bir araya gelirler.(ekilc)

 Al-Fe-Si alamnn plaka ve ineciklerinin alminyum silisyum dkm alamlarnn mekanik zelliklerini azaltt bilinmektedir. Demir seviyesini %0.1 e azaltmakla olduka iyi bir iyileme elde edilebilir

 Aluminyum bakr dkm alamlar alminyum silisyum magnezyum alamlar ile hemen hemen yer deitirmitir. Alminyum bakr alamlaryla yer deitirmenin ana nedeni bunlarn zayf dklme zelliklerine sahip olmalar ,korozyon direnlerinin iyi olmay ve alminyum silisyum-magnezyum alamlarnn yksek sipesifik arlklara sahip olmalardr.

ALUMNYUM BAKIR DKM ALAIMLARI

 %10 Cu ve % 0.2 Mg ieren alam 222 orijinal iten yanmal ,motor psitonlar iin gelitirilmitir. Ancak bu uygulama iin alam 242 ve f 332 ile deitirmitir. Alam 242 %4 Cu % 2Ni ve %1.5 Mg ieriri. Ve yksek scaklklarda eski alamlardan daha yksek dayanma sahiptir. Alamn nikel ierii byk lde yksek scaklk dayanm iindir. Alam 222 nin mikroyaps ,kalc kalp dkmd ve T 571 temper yalandrmada ekil 9.32 de dklm , zndrme sl ilemi uygulanm ,su verilmi ve yalandrlm artlarda ekil 9.33 de gsterilmitir

 Kum dkm alminyum alamlar yava souma hzlarnnneden olduu nispeten byk dentritlerden dolay ,kalc kalp veya kalp dkm alminyum alamlarndan daha dk ekme dayanmna sahiptirler. Kalc kalp ve kalp dkm metodunda yksek katlama hzlar ile ve metal kalplarn kullanmndan dolay daha az gaz gzeneklilii nedeniyle daha yksek dayanmlar elde edilmektedir. Kalp dkmde basn beslemede gaz geirgenliini azaltr.

 Uzay ve uak yaplarnn arln azaltmak iin retildi. Ayn zamanda souk uygulamalar iin ( sv oksijen ve uzay aralar ) iin hidrojen yakt tanklar iin aratrlmtr. Fakat lityumdan dolay olduka yksek maliyetlilerdir
Ticari alamlar

kili Al-Li alamlar dk sneklik ve krlma tokluuna sahip olma eiliminde olduklar iin mukavemetlenme iin daha ince ve daha homojen keltiler salamak amacyla bakr vea bakr magnezyum ierirler.

ALUMNYUM LTYUM ALAIMLARI

 Al-Li alamlarnn ar doymu kat eriyiklerinin dekompozisyonunun erken aamalarnda GP blgelerinin olumas iin ok az veya hi belirti gstermez. karasz faz (Al3Li) ikili Al-Li alamnn matrisinde kresel uyumlu bir kelti olarak hzl bir ekilde ker. Kafes sabitlerinin matriksinkine benzerdir. Sonu olarak ,zndrme ilemi sl ilemi su verme ve solvsn altnda ksa bir sre iin yalandrmadan sonra bir Al Li alamnn mikroyaps uyumlu kresel keltilerinin homojen dalm ile karakterize edilir.

 Bu keltiler plastik deformasyon srasnda dislokasyonlarn hareketini engeller. Ve bu nedenle Al-Li alamlarn mukavemetlendirir. Homojen olarak kelen youn yalandrmadan sonra bile uyumlu kalr. kili Al Li alamlarnn dk sneklik ve tokluu kresel Al3Li paracklarnda ksmen homojen olmayan kaymay izlemesinden olabilir

 kili Al-Li alamlarnn yalanmas srasnda ,dengeli delta faznn (Al-Li) homojen olmayan kelmeside genellikle tane snrlarnda olabilir. AlLi kuatan tane snr blgesinden Lityumu tketebilir ve bunlara bitiik keltiden arndrlm blgeler retilebilir. Bu blgeler matristen zayftr ve taneler aras krlmay artracak blgesel younlam kaymaya neden olabilir. Kk miktarda zr varl taneler aras keltileri krmaya ardm eder yeniden kristallenmeyi nler

 Al-Li esasl alamlar ,zndrme sl ileminden sonra ve yalandrmadan nce deformasyondan artlm dayanm ve tokluk kazanr. Bu da homojen ekirdeklenme blgeleri salamakla ince ve youn keltiler oluturur . deformasyon genellikle levha ve plakalar iin ekme gerilmesi , ekstrzyonlar ve dvmeler iin basma ile salanr.

TERMOMEKANKSEL ETK

 Bu alamlar dk younluk ve yksek spesifik modller ,mkemmel yorulma ve souk zelliklere sahiptirler. Al Li alamlarnn stn yorulma atlak byme direnci, yksek yzeylerde atlak ucu koruma ,dolambal krk yollar ve yzey nedenli krk kaplamas sonucundan kaynaklanmaktadr. Al Li alamlar basmann hakim olduu deiik byklkte yorulma spektra deneylerinde geleneksel yksek dayanml sl ilem uygulanm alminyum alamlarna gre yorulma avantajn kaybeder.

MEKANKSEL ZELLKLER

 Pik yalandrlm Al-Li alamlarnn baz prensip bozukluklar levha ve plakann ksa enine ynlerde sneklik ve krlma tokluunu azaltr. Al-Li alamlar krklar mikroyapsal olarak kk olduunda hzlandrlm yorulma krk byme hzlar gsterirler. Bu olumsuzluklar Al Li alamlarnn geleneksek alamlarla direk olarak yer deitirmesi iin bunlarn kullanlmasn kstlar

SUNUMUMU GECIKTIRDIIM ICIN ZRLERIMI ILETIR ,BENI DINLEDIINIZ IIN TEEKKR EDERIM
Hazrlayan : Alpaslan ASLAN