POWSTANIE STANW ZJEDNOCZONYCH AMERYKI

1. Kolonie brytyjskie w Nowym wiecie geneza konfliktu z metropoli 2.Wojna o niepodlego 1775 -1783 3.Ustrj polityczny Stanw Zjednoczonych konstytucja 1787r.

W latach 1620 1732W AMERYCE KOLONIE ANGIELSKIE na wschodnim wybrzeu Ameryki Pn. Powstao 13 angielskich kolonii. Zostay one zaoone albo przez kompanie handlowe, albo przez wyznawcw rnych sekt uciekajcych z Europy przed przeladowaniami. Osadnicy ci byli take rnych narodowoci : Anglicy, Szkoci, Irlandczycy, Francuzi, ydzi. Pierwsi osadnicy przybyli na statku Mayflower w 1620 r. osiedlajc si w Jameston zakadajc koloni Massachusets(Ojcowie Pielgrzymi).

ORGANIZACJA KOLONII

Organizacja kolonii : na czele kolonii sta gubernator mianowany przez krla, we wszystkich istniay przedstawicielstwa kolonii dua niezaleno w polityce wewntrznej bez moliwoci podejmowania decyzji gospodarczych, wadz nad koloniami sprawowa krl i parlament angielski, kolonie nie miay swych przedstawicieli w adnym organie wadzy w Anglii

Jerzy III krl Anglii

Zrnicowanie gospodarcze GOSPODARKA KOLONII kolonii: a. kolonie pnocne(Nowa Anglia) rozwinite rolniczo i przemysowo b. kolonie rodkowe ( Delaware, Nowy Jork, Pensylwania) typ farmerski gospodarki rolnej; produkcja towarowa zb i zwierzt hodowlanych c. kolonie poudniowe ( Georgia, Wirginia, Maryland) wielkie plantacje ryu i baweny oparte na pracy niewolniczej

Wielka Brytania dya do ograniczenia KONFLIKT Z ANGLIswobody gospodarczej kolonii, kupcy angielscy pragnli osign monopol na ich zaopatrzenie oraz przewz towarw w nich produkowanych( handel mia si toczy wewntrz angielskiego imperium np. herbat trzeba byo kupowa z angielskich Indii i przywozi na angielskich statkach cho holenderska bya tasza) Stae podnoszenie podatkw( o ile znoszone w czasie wojny 7 letniej 1757-1763 midzy Angli i Francj o Kanad- po jej zakoczeniu uznano je za bezzasadne). Ludno kolonii nie miaa swych przedstawicieli w parlamencie std uznawano e nie moe on nakada na nich podatkw Opaty stemplowe 1765 opaty od dokumentw, przy kupowaniu gazet, wywieszaniu ogosze czy kupowaniu kart

KONFLIKT Z ANGLI

Bojkot towarw angielskich w pnocnych stanach, tworzenie si tajnego ruchu antybrytyjskiego w odpowiedzi Brytyjczycy zwikszaj swe garnizony 1770 r. oddanie salwy przez Brytyjczykw do obraajcych ich kolonistw 1773 zatopienie w Bostonie transportu herbaty(gubernator ogranicza uprawnienia zgromadzenia obywatelskiego miao zbiera si tylko raz do roku i obradowa nad sprawami przedstawionymi przez gubernatora) 1774 ustawy restrykcje wobec Massachusets: zamknicie portu w Bostonie i odebranie mieszkacom podstawowych praw 1774 I Kongres w Filadelfii (podtrzymano decyzj o bojkocie towarw angielskich, wysunito pojednawcze propozycje wobec krla Jerzego III, dla samoobrony powoano milicj)

WOJNA O NIEPODLEGO

Milicja atakuje cofajcych si Brytyjczykw na Mocie Pnocnym w Concord 17 IV 1775

II Kongres V 1775:

zdecydowan o o wojnie powierzono naczelne dowdztwo Waszyngton owi Kongres uzna si za najwysz wadz Zjednoczonych Kolonii Ameryki

WOJNA O NIEPODLEGO

W pierwszym okresie (od 1773) Amerykanie prowadzili walki partyzanckie, ponoszc klski w starciach z regularnymi oddziaami angielskimi Sytuacja zmienia po utworzeniu regularnej armii stworzonej przez Jerzego Waszyngtona wiksza motywacja do walki kolonistw regularna armia angielska nie potrafia walczy poza szykiem, a ataki zwartymi kolumnami czsto zawodziy trudnoci z zaopatrzeniem

WOJNA O NIEPODLEGO

do Ameryki pynli ochotnicy rnej narodowoci pocignici myl, i za oceanem po raz pierwszy maj szans realizacji idei wolnoci i rwnoci. M.in. markiz de la Fayette, Kazimierz Puaski, T. Kociuszko, baron von Steuben i wielu innych.

4 VII 1776 Deklaracja Niepodlegoci( Tomasz Jefferson)

. wszyscy ludzie zostali rwnymi sobie( prawo do ycia, wolnoci i poszukiwania szczcia sprawiedliwa wadza oparta jest na przyzwoleniu rzdzonych(suwerenno narodu) zjednoczone kolonie maj i musz mie prawa pastw wolnych i niepodlegych (niepodlego USA)

Podpisanie Deklaracji Niepodlegoci

WOJNA O NIEPODLEGO

moment przeomowy bitwa pod Saratog 17 X 1777( pokonanie armii gen. Bourgoynea)

WONA O NIEPODLEGO

Ostateczne zwycistwo pod Yorktown 26 IX 1781

KONIEC WOJNY

Trudna sytuacja midzynarodowa Anglii:

groba inwazji francuskiej na Wyspy oblenie Gibraltaru przez Hiszpani powstanie antyangielskie w Indiach oraz wyczerpanie dugoletni wojn

wpyny na decyzj dworu angielskiego o podjciu pertraktacji pokojowych 3 IX 1783 traktat pokojowy w Wersalu: Anglia potwierdzaa niepodlego USA Francja uzyskaa Senegal Hiszpania Floryd

Obraz namalowany przez Benjamina Westa. Przedstawia (od lewej do prawej): Johna Jaya, Johna Adamsa, Brnjamina Franklina, Henryka Laurensa i Williama Temple Franklina. Brytyjczycy odmwili wsplnego pozowania, wic obraz nie zosta nigdy skoczony.

KONSTYTUCJA 17 IX 1787

OJCOWIE ZAOYCIELE

Uchwalenie konstytucji 1787 po walce federalistw(zwolennikw silnej wadzy centralnej) z antyfederalistami (zwolennicy duej samodzielnoci wadz stanowych). Ojcowie Zaoyciele Beniamin Franklin, Tomasz Jefferson, Georges Waszyngton, Aleksander Hamilton nie regulowaa prawa wyborczego, ani kwestii niewolnictwa(pozostawiaa to w gestii stanw)

Jerzy Waszyngton

Beniamin Franklin

Tomasz Jefferson

KONSTYTUCJA

Konstytucja 17 IX 1787

stworzya podstawy funkcjonowania systemu opartego na zasadach federalizmu i trjpodziale wadzy Stany Zjednoczone przeksztacone w jednolity obszar celny i walutowy Decyzje w powyszych sprawach, a take: podatkw, armii i kontroli sdownictwa kompetencje wadz federalnych

stany zachoway - wasne konstytucje - ordynacje wyborcze do zgromadze stanowych - skarb - administracj - policj

WADZA USTAWODAWCZA

Wadza ustawodawcza: Kongres Senat - po 2 reprezentantw z kadego stanu wybieranych na 6 lat Izba Reprezentantw reprezentanci w liczbie proporcjonalnej do liczby mieszkacw, wybierani na 2 lata # kompetencje ustala podatki uchwala ustawy moe postawi prezydenta w stan oskarenia

WADZA WYKONAWCZA

Wadza wykonawcza: Prezydent wybierany przez zgromadzenie elektorw na 4 lata prowadzi polityk zagraniczn dowodzi armi mianuje urzdnikw sekretarzy stanu i sdziw Sdu Najwyszego( w porozumieniu z Senatem) zgasza projekty ustaw ma prawo veta odraczajcego wobec uchwa Kongresu

WADZA SDOWNICZA

Wadza sdownicza: Sd Najwyszy mianowany przez prezydenta doywotnio orzeka w sprawie o zgodnoci ustaw z konstytucj interpretuje konstytucj Sdy federalne Sdy Stanowe Sdy Wojskowe

POPRAWKI

W latach 1789 1791kongres uchwali 10 nowel pod nazw Karty Praw. Dotyczyy one : wolnoci sowa, prasy, zgromadze, nietykalnoci osobistej, mienia, mieszkania, korespondencji, wolnoci sumienia i wyznania.

Orygina Karty Praw Stanw Zjednoczonych, zawierajcy pierwsze 10 poprawek do konstytucji