DISEDIAKAN OLEH : NOR ADIBAH BINTI ISMAIL SALIAPIZAH BINTI KADRI

Kata kerja ialah perkataan yang menjadi inti bagi binaan atau konstruksi frasa kerja. Frasa kerja terdiri daripada kata kerja yang boleh disertai beberapa unsur lain seperti kata bantu, objek, pelengkap, ayat komplemen dan keterangan

 Kata kerja sebagai satu golongan kata dapat dibahagikan kepada dua kumpulan utama iaitu : 1. kata kerja aktif 2. kata kerja pasif

KATA KERJA AKTIF : Kata kerja aktif ialah kata kerja yang hadir dalam ayat aktif, iaitu ayat yang mengutamakan subjek asal sebagai judul atau yang diterangkan. Kata kerja aktif pula dapat dibahagikan kepada dua subgolongan iaitu : 1. kata kerja aktif tak transitif 2. kata kerja aktif transitif

KATA KERJA AKTIF TAK TRANSITIF

Kata kerja aktif tak transitif ialah kata kerja yang tidak memerlukan penyambut atau objek sesudahnya. kata kerja aktif tak transitif ini juga dapat dibahagikan kepada dua subgolongan iaitu :

Kata Kerja Aktif Tak Transitif

Kata kerja aktif tak transitif tanpa pelengkap

Kata kerja aktif tak transitif berpelengkap

(a) Kata kerja aktif tak transitif tanpa pelengkap :

kata kerja yang boleh berdiri tanpa objek atau penyambut seperti yang terdapat dalam contoh : Contoh : Semua orang pulang. Ayat di atas terdiri daripada subjek dan kata kerja yang berdiri sendiri tanpa pergantungan

 Kata kerja aktif tak transitif tanpa pelengkap juga boleh diikuti oleh unsur keterangan. Unsur keterangan ini berfungsi sebagai memberikan maklumat tambahan.
contoh : Semua orang pulang pada waktu petang.

(b) Kata kerja aktif tak transitif berpelengkap

kata kerja yang mesti diikuti oleh pelengkap untuk menyempurnakan maksud ayat. Unsur pelengkap hendaklah dibezakan daripada objek atau penyambut, kerana objek atau penyambut hanya hadir selepas kata kerja transitif dan boleh mengalami proses pasif. Pelengkap ialah unsur yang hadir selepas kata kerja tak transitif untuk menyempurnakan ayat. Ayat yang mengandungi pelengkap tidak boleh dipasifkan. Contoh : Keadaan bapanya beransur baik. Ayat di atas, perkataan yang condong itu ialah kata kerja aktif tak transitif, sementara unsur yang mengikutinya ialah pelengkap.

 Unsur-unsur yang menjadi pelengkap ini boleh terdiri daripada beberpa jenis, iaitu kata kata adjektif, frasa sendi nama, dan kata nama.
Kata adjektif sebagai pelengkap : kata kerja aktif tak transitif boleh diikuti oleh kata adjektif seperti baik, lemah, miskin, kukuh dan sebagainya sebagai pelengkap. Dalam konteks ini, kata adjektif berfungsi sebagai kata kerja adverba. Contohnya :

Lukanya beransur baik.

 Frasa Sendi nama sebagai pelengkap

kata kerja aktif tak transitif boleh diikuti oleh frasa sendi nama yang membawa pengertian tempat yang berfungsi sebagai pelengkap, contohnya : Contoh : Keluarga Encik Ali berasal dari Pahang.

 Kata nama sebagai pelengkap

Kata nama boleh menjadi pelengkap pada kata kerja aktif tak transitif yang menerima imbuhan berkan dan kata kerja menjadi dan ada. Contohnya : kami tidur berbantalkan lengan.

Kata kerja aktif transitif

Kata kerja yang mengandungi objek yang terdiri daripada frasa nama untuk melengkapkan maksudnya. Contohnya : Murid-murid sedang membersihkan kawasan sekolah. Contoh di atas kata kerja membersihkan ialah kata kerja transitif

Kata Kerja Pasif

Kata kerja pasif ialah kata kerja hasil daripada proses transformasi atau perubahan ayat aktif menjadi ayat pasif :

Contonhya :
Kawsan sekolah sedang dibersihkan oleh murid-murid. Bentuk ini diperoleh dengan menukarkan ayat berbentuk aktif menjadi ayat berbentuk pasif.

PEMBENTUKAN KATA KERJA

Kata kerja tunggal Kata kerja terbitan Kata kerja majmuk Kata kerja ganda

KATA KERJA TUNGGAL

Kata yang terbentuk tanpa imbuhan. Tidak sebanyak kata kerja yang terbentuk dengan imbuhan. Contohnya :
ikut datang jaga lahir terbang gagal hancur keluar

 Contoh penggunaan kata kerja tunggal dalam ayat : Murid-murid itu balik ke rumah. Burung helang terbang di angkasa. Pelawat sekolah saya belum datang lagi.

KATA KERJA TERBITAN

Awalan kata kerja meN beR teR di mempeR dipeR Akhiran kata kerja -kan -i

Apitan kata kerja meN- -kan beR- -kan beR- -an di -- kan meN --I di- -I memper- -kan memper- -I ke--an diper--kan diper--i Sisipan kata kerja Sisipan elSisipan erSisipan em-

AWALAN KATA KERJA

Awalan meNBentuk awalan meN- ? meN- menjadi me- apabila bergabung dengan kata dasar yang bermula huruf m, n, ny, r, l, w dan y. - Contoh : memasak - Contoh ( p, t, k & s ) : memesan [ huruf pertama dalam kata dasar berubah menjadi sengau yang sama daerah artikulasinya iaitu m bagi p, n bagi t, nga bagi k & nya bagi s.

meN menjadi mem- apabila dimbuhkan pada kata dasar yang bermula dengan huruf b : - Contoh : memberi dan perkataan pinjaman yang bermula dengan huruf f, p, dan v : - Contoh : memfitnah , mempopularkan

KEKECUALIAN
Terdapat beberapa perkataa yang bermula dengan huruf p yang menerima awalan memdan dianggap kekecualian : - Contoh : mempelopori - Mempelawa - Mempercayai - Mempunyai - mempedulikan

meN- menjadi men- apabila diimbuhkan pada kata dasar yang bermula dengan huruf d, c, j, sy dan z : - Contoh : menderu Serta perkataan pinjaman yang bermula dengan huruf t dan s : - Contoh : mentablighkan

KEKECUALIAN
Terdapat dua kekecualian pada bentuk kata dasar yang menerima awalan men- tanpa berlaku pengguguran : - Contoh : menternak & mentertawakan

meN- menjadi meng- apabila digabungkan dengan kata dasar yang bermula dengan huruf g, gh, kh dan h : - Contoh : mengkhususkan Dan a, e, i, o dan u : - Contoh : mengalir Perkataan pinjaman yang mengekalkan huruf pertamanya untuk mempertahankan etimologi kata asal : - Contoh : mengkabulkan

Awalan meng- menjadi menge- apabila diimbuhkan pada kata dasar yang bersuku kata satu baik perkataan Melayu atau kata pinjaman : - Contoh : mengecat KEKECUALIAN : Pada kata pinjaman yang bermula dengan gugus konsonan iaitu awalan meng- tidak berubah menjadi menge- : - Contoh : mengklip

 Awalan beRGolongan kata yang boleh bergabung dengan awalan beR- ? Kata nama : berbuah Kata kerja : berbuat Kata adjektif : bersusah Kata tugas : beroleh

Jenis kata kerja berawalan beR- ? Contoh kata kerja berawalan beR- tak transitif tanpa pelengkap : berjalan - Mereka sedang berjalan. Contoh kata kerja berawalan beR- tak transitif berpelengkap : beransur baik - Pesakit itu sudah beransur baik.

 Awalan teRGolongan kata yang bergabung dengan awalan teR- ? Kata kerja transitif : terbeli Kata kerja tak transitif : terduduk Kata nama : terpelajar

Jenis kata kerja berawalan teR- ? Kata kerja aktif : -Kata kerja transitif : termakan Adik termakan lauk yang pedas itu. -Kata kerja tak transitif : terjatuh Ali terduduk sejenak setelah mendengar berita itu. Kata kerja pasif : - Contoh : terpijak Bunga itu terpijak oleh Ali.

 Awalan diGolongan kata yang dapat bergabung dengan awalan di- ? Kata kerja : ditulis, dipanjat Kata nama : dihukum, digulai

Jenis kata kerja berawalan di- ? Kata kerja yang dibentuk dengan awalan diialah kata kerja pasif yang subjek asalnya terdiri daripada orang ketiga : Contoh : Surat itu ditulis oleh adik saya.

 Awalan mempeRGolongan kata yang dapat bergabung dengan awalan memper- ? Kata nama : memperalat Kata adjektif : mempertinggi Kata tugas : memperoleh

Jenis kata kerja berawalan memper- ? Perkataan yang dibentuk dengan awalan memper- ialah kata kerja aktif transitif : - Contoh : Majikan itu memperalat pekerjanya.

 Awalan dipeRGolongan kata yang dapat bergabung dengan awalan diper- ? Kata nama : diperalat Kata adjektif : dipertinggi Kata tugas : diperoleh

Jenis kata kerja berawalan diper- ? Jenis kata yang dibentuk dengan diper- ialah kata kerja ayat pasif yang subjek asalnya daripada orang ketiga : - Contoh : Anak saudaranya diperisteri oleh Che Daud.

AKHIRAN KATA KERJA

Akhiran kan Golongan kata yang boleh bergabung dengan akhiran kan ? Kata nama : bukukan Kata kerja transitif : carikan Kata kerja tak transitif : lahirkan Kata adjektif : besarkan Kata tugas : dahulukan

Jenis kata kerja berakhir kan ? Dalam ayat pasif bagi kata ganti nama orang pertama dan orang kedua : - Contoh : Rumah itu kami dirikan bersamasama. Dalam ayat suruhan : - Contoh : Belikan saya sepasang kasut.

Aspek makna akhiran kan ? Memberi pengertian kausatif atau menyebabkan jadi : - Contohnya : wariskan Memberi pengertian benefaktif atau melakukan sesuatu untuk manfaat orang lain : - Contoh : masakkan

 Akhiran I Golongan kata yang boleh hadir dengan akhiran i ? Kata nama : contohi Kata kerja : duduki Kata adjektif : baiki Kata tugas : sertai

Jenis kata kerja yang berakhiran i ? Dalam ayat pasif bagi orang pertama dan kedua : - Contoh : Perangainya yang baik itu akan kami contohi. Dalam ayat suruhan : Tolong baiki basikal yang rosak ini.

Aspek makna akhiran I ? Memberi pengertian kausatif atau menyebabkan sesuatu jadi : - Contoh : hambai Memberi pengertian lokatif iaitu menyatakan unsur tempat : - Contoh : naiki bas

Perbezaan antara akhiran kan dengan I ? Persamaanya ialah kedua-dua ini membawa maksud kausatif : - Contoh : besarkan & baiki Perbezaannya ialah akhiran -kan mengandungi unsur benefaktif mankala akhiran I mengandungi unsur tempat atau lokatif : - Contoh : belikan & naiki

APITAN KATA KERJA

Jenis pertama ialah kata dasarnya boleh menerima awalan meN--kan , DI--kan , atau beR--an atau beR--kan : - Contoh : membacakan - Contoh : diberikan - Contoh : bertilamkan

 Jenis yang kedua ialah kata dasarnya hanya dapat menerima apitan men--kan, di--kan, atau ber--an dan tidak dapat menerima awalan meN-, di-, atau beR- sahaja : - Contoh : mengabaikan , dihapuskan, berterbangan

 Jenis yang ketiga ialah kata dasarnya boleh menerima awalan beR- sahaja dan tidak dapat menerima apitan beR--kan : - Contoh : berajar, beralih, berasah

SISIPAN KATA KERJA

Dalam Bahasa Melayu tidak ada sisipan yang dapat membentuk kata kerja. Tetapi, bentuk perkataan yang terdiri daripada kata nama dan kata adjektif yang mengandungi sisipan dapat dijadikan kata kerja melalui proses pengimbuhan.

CONTOH
Sisipan el- : menggeletar, menjelajah Sisipan er- : berserabut , menggerodak Sisipan em- : bergemuruh, bergemerlap

KATA KERJA MAJMUK

Dalam Bahasa Melayu kata majmuk jenis kata nama mempunyai jumlah yang paling besar. Apabila kata majmuk ini menerima awalan, kata dasarnya tetap dieja terpisah, tetapi apabila menerima apitan , kata dasarnya dieja bercantum : -Contoh : bersatu padu, menyatupadukan

 Terdapat bentuk kata majmuk daripada jenis kata nama yang menerima awalan dan dieja bercantum serta telah dianggap sebagai mantap : - Contoh : bekerjasama, bertanggungjawab, bertandatangan

KATA KERJA GANDA

Penggandaan penuh kata kerja : Contoh : geleng-geleng Penggandaan separa kata kerja : Penggandaan separa berlaku pada kata dasar yang berimbuhan dengan hanya sebahagian kata dasar yang digandakan iaitu bahagian yang bukan berimbuhan. - Bentuk ganda boleh diletakkan di belakang atau hadapan :

Penggandaan separa pada kata kerja berawalan : berlari-lari , tersenyum-senyum, ditanya-tanya, mencari-cari Penggandaan separa pada kata kerja berakhiran kan dan I : risik-risikkan, pukulpukuli Penggandaan separa pada kata kerja berapitan : bersalam-salaman

 Penggandaan berentak kata kerja - Contoh penggandaan berentak persamaan bunyi konsonan : bolak-balik - Contoh penggandaan berentak persamaan bunyi vokal : cerai-berai - Contoh penggandaan berentak bebas : ulangalik - Contoh kata yang mengalami penggandaan berentak ini menerima awalan : bergotongroyong

MAKNA BENTUK PENGGANDAAN

Perbuatan yang berulang-ulang : - Contoh : tertanya-tanya Perbuatan yang berpanjangan : - Contoh : berangan-angan Perbuatan yang bersungguh-sungguh : - Contoh : memporak-perandakan Perbuatan yang saling berbalasan : Contoh : berkasih-kasihan