Detekcija nervnih bojnih otrova

24.05.2013.godine

SMRTONOSNI BOJNI OTROVI

zaguljivci (fozgen, difozgen, fluorfozgen i hlorpikrin), plikavci (sumporni iperit, azotni iperit i luizit), bojni otrovi opteg otrovnog dejstva (cijanovodonina kiselina, hlorcijan) nervni bojni otrovi (sarin, soman, tabun i VX)

ZAGULJIVCI
Cl O C Cl Fozgen O C OCl3 2 COCl2 Difozgen Cl O C F COF2 Fluorofozgen Hlorpikrin F C Cl3NO2

PLIKAVCI
Luizit predstavlja smjesu od tri supstance koje su razliiti cis i trans izomeri.
Cl CH Cl As CH Cl
Cl CH CH As CH CH CH CH Cl

Cl CH

CH As Cl

CH CH

Cl

2-hlorvinilarsenit hlorid dolazi kao trans i cis izomer i on je u smjesi najvie zastupljen.

Cl

Bis (2-hlorvinil) arsenit hlorid dolazi kao trans, trans izomer, a ima i cis, cis izomera.

Tris (2-hlorvinil) arsenat dolazi kao trans, trans, trans izomer, a i kao trans, cis.

Azotni iperit se javlja kao smjesa tri supstance

CH2CH2Cl CH2CH2Cl C2H5 N CH2CH2Cl CH3 N CH2CH2Cl CH2CH2Cl N CH2CH2Cl CH2CH2Cl

N-etil-2,2'-di(hloretil)amin N-metil-2,2'-di(hloretil)amin 2,2',2''-tri(hloretil)amin

Cl CH2 CH2 S

CH2 CH2Cl

Sumporni iperit, 2,2'-dihlordietil sulfid

NERVNI BOJNI OTROVI

TABUN
CH3CH2O P (CH3)2N CN
CH3

SARIN
O
CH3 CH3 CH O P F Izopropil metilfosfonofluorid O

SOMAN
CH3 (CH3)3 C CH O P CH3 F O

Etil-N-dietilfosforamido cijanid

Pinacolil metilfosfonofluorid

VX
C2H5 O P CH3 SCH2CH2N CH(CH3)2 D-Etil-S (2 diisopropilamino) metilfosfonotioat O CH(CH3)2

DETEKCIJA BOJNIH OTROVA

Sistemi i metode za detekciju i pradenje kontaminacije bojnim otrovima u cilju ranog upozorenja Smanjenje broja rtava ili potpuni izostanak Noenje zatitne opreme-maska i zatitna odjeda

Detektori za bojne otrove

Zahtjevi za detektore: Osobine: Specifinost Osjetljivost Vrijeme odgovora Performanse ureaja: Vrijeme zagrijavanja Izvori energije Sloenost izvedbe i interpretacija rezultata Cijena kotanja, obuka i odravanje

Jon mobilna spektrometrija (IMS)

Separaciona tehnika-razdvajanje jonizovanog analita u gasnoj fazi na osnovu mase, mobilnosti ili naboja u gasnoj fazi. Detekcija para bojnih otrova i njihovih produkata

Slika 1: Shema IMS

Uglavnom se koristi za detekciju eksplozivnih supstanci , zabranjenih spojeva (narkotici i droge) i bojnih otrova na terenu.

Prednosti
Dovoljna osjetljivost (limiti dektekcije ppb nivoi) Ureaji su mobilni, omogudavaju brzu detekciju i odgovor (nekoliko sekundi) Jefitini za proizvodnju Jednostavan dizajn, robusni Mali energetski zahtjevi Jednostavni za rukovanje i odravanje

Nedostaci
Mogude interferencijelano pozitivni rezultati Mogude zasidenje analitom-povedanje koncentracije ne dovodi do pojaavanja signala Uslovi sredine (temp, vlanost vazduha, atmosferski pritisak) mogu uticati na performanse instrumenta (pomjeranje signala i pogrena detekcija)

Koristi sa vojska u Njemakoj i Danskoj.

Otporan na interferencije Simultana detekcija nervnih otrova i plikavaca Prebacivanjem u drugi mod mjerenja mogu se detektovati i suzavci

Rapid-M-100, APD 2000 Prvi detektor masovno proizveden Pouzdan za terenski rad Detekcija nervnih otrova i plikavaca

Multi-IMS46 ChemPro 10049

C ChemRae47

Chemical Agent Monitor (CAM)

Najnapredniji detektor za koritenje na terenu; koriste ga oruane snage SAD.

Detekcija eksploziva, narkotika ili bojnih otrova

GID-3

Sabre 4000

Sabre 2000

Dizajniran za lokalno alarmiranje pojedinaca i malih grupa vojnika; Robusan

LCD-3

Plamena fotometrija Za detekciju spojeva sa fosforom i sumporom

Prednosti
Dovoljna osjetljivost (limiti dektekcije ppb nivoi) Slabije podlona interferencijama Ureaji su mobilni, omogudavaju brzu detekciju i odgovor (nekoliko sekundi) Simultano odreivanje spojeva sa fosforom i sumporom Jefitini za proizvodnju Jednostavan dizajn, robusni Jednostavni za rukovanje i odravanje

Nedostaci
Ne mogu detektovati spojeve koji ne sadre P ili S Mogudi lano pozitivni rezultatidetektuju samo prisustvo S ili P, diferenciranje mogudih spojeva?

AP2C,

AP2Ce

Detektuje bojne otrove, ukljuujidi i degradacione produkte i domade proizvode U upotrebi u Francuskoj, vedskoj, Izraelu i Australiji AP2Ce-dodatni sistem za grijanje, poboljana sigurnost i performanse detektora u uslovima zapaljive atmosfere

Nizak LOD; vrijeme detekcije nekoliko minuta

MINICAMS series 300177

Terenski ureaji- identifikacija prisustva ciljnih spojeva, umjesto same karakterizacije

IC spektroskopija

Prednosti
Dovoljna osjetljivost (limiti dektekcije ppb nivoi) specifini FTIR-pojaana osjetljivost

Nedostaci
Veda cijena kotanja, veliina instrumenta i sloenost izvedbe Uticaj uslova okolia na rezultate (promjena vlanosti-lano pozitivni rezultati)

JSLSCAD85

JSLSCAD85 -Automatski pasivni FTIR sistem, za detekciju nervnih bojnih otrova, plikavaca i krvnih otrova.

M21 RSCAAL83
AN/KAS-1/1A CWDD tripod mounteddetekcija i identifikacija NBO

TravelIR HCI91

MIRAN SapphIRe Portable Ambient Air Analyser HazMat ID;

robusan, koristi se u ektremnim uslovima

RAMAN spektroskopija
Terenski ureaji tek se ispituju

Prednosti
Mogu se ispitivati vodeni uzorci specifini FTIR-pojaana osjetljivost i

Nedostaci
Ne moe se koristiti za detekciju prekursora i razgradnih produkata u zemljitu,; mogude u vazduhu Lano negativni rezultati mogudi

JCSD

Ahura FirstDefender

Ahura FirstDefender XL

Senzori koji koriste povrinski akustini talas (SAW) Prednosti

Osjetljivi, relativno jefitini Detekcija niskih nivoa nervnih bojnih otrova i plikavaca Nisu osjetljivi na uslove u okoliu

Nedostaci
U suaju mjeovite kontaminacije mogudi lano pozitivni rezultati

HAZMATCAD JCAD-u upotrebi u Japanu

ChemSentry 150C

SAW MINICAD mk II
CW Sentry Plus

U obliku cjevica, papira ili kartica-detekcija nervnih bojnih otrova, plikavaca i krvnih otrova

Kolorimetrija

Prednosti
Jednostavni za upotrebu, jeftini, dovoljno osjetljivi Specifini Detekcija niskih nivoa nervnih bojnih otrova i plikavaca Nisu osjetljivi na uslove u okoliu

Nedostaci
Interpretacija boje, subjektivni doivljaj mogud!

Papiri za detekciju
M8 papiri za detekciju i diferencijaciju tenih V, G i H agenasa. Be papir sadri dvije boja i acido-bazni indikator; uta boja-G agens; zelena-VX i Crvena HD. Promjena boje unutar 30 sekundi.

3-Way Chemical Agent Liquid Detection Paper

M9 papiri za detekciju tenih agenasa

Cjevice za kolorimetrijsku detekciju

Drger cjevice sa pumpom

Drger cjevice

Kitovi za detekciju
M-256A1 CA kit za detekciju NBO (V i G), krvnih bojnih otrova, upotreba u Zaljevskom ratu.

M-256A1 CA Detection Kit

M18A3 CA Detector Kit

Chemical Agent Water Testing Kit M272

DHM-11b

DHM-11b

DHM-11b

ZAGULJIVCI
Identifikacija fozgena na terenu je dosta nepouzdana, prema nekim propisima pojedinih armija provodi se testiranjem sa takozvanim indikatorskim cjevicama sa uto-zelenim prstenom koje slue jo i za identifikaciju sumpornog i azotnog iperita. Pomenuta indikatorska staklena cjevica otvori se na oba kraja, stavi u posebnu pumpu pomodu koje se prosisava vazduh kroz cjevicu i poslije izvjesnog vremena posmatra pojava boje u dijelu cjevice gdje se nalazi adsorbens. Pojava narandasto-utog obojenja je dokaz prisustva fozgena.

PLIKAVCI
Za brzu identifikaciju sumpornog i azotnog iperita upotrebljavaju se indikatorske cjevice sa jednim utim ili jednim crvenim prstenom. Indikatorska cjevica sadri adsorbens blijedo-ute boje impregniran sa pnitrobenzil piridinom i malu ampulicu koja sadri amonij hlorid. Prije rada cjevica se otvori na oba kraja, stavi u pumpu sa prosisavanje vazduha i pumpanjem se kroz cjevicu propusti vazduh (oko 50 puta). Zatim se cjevica izvadi i posebnom iglom koja je na pumpi cjevica se razbije da se navlai adsorbens sa amonij hloridom. Sada je potrebno cjevicu u dijelu gdje se nalazi adsorbens zagrijavati na oko 70-80 oC, to se postie obavijanjem cjevice debljim konopom i povlaenjem lijevo desno, te se trljanjem cjevica zagrije. Zagrijavanje je bitno jer ako se ne postigne temperatura nede se adsorbens obojiti plavom bojom ako je prisutan iperit. Ova cjevica slui i za dokazivanje fozgena i difozgena pri emu se javlja narandasta boja kod manjih, a crvena boja kod vedih koncentracija, koja se gubi zagrijavanjem cjevice odnosno adsorbensa.

NERVNI BOJNI OTROVI

Detekcija nervnih bojnih otrova se provodi sa indikatorskom cjevicom sa jednim crvenim prstenom. U indikatorskoj cjevici osim adsorbensa silkagela nalaze se i dvije male ampulice. U gornjoj ampulici nalazi se rastvor holin-esteroze dobivene proidavanjem konjskog seruma, a u donjoj ampulici rastvor supstrata acetil-holina sa indikatorom fenil crvenim. Princip rada cjevice sastoji se u tome to se razbije ampulica sa enzimom (holin-esteroza) i sadraj strese na sloj silikagela. Cjevica se montira na runu pumpu i prosisa se vazduh kroz tijelo cjevice 50-60 puta. Inhibitori holin esteroze (nervni bojni otrovi) prilikom prolaska kroz cjevicu zadravaju se na silikagelu i inhibiraju aktivnost enzima. Poslije prosisavanja vazduha posebnom iglom na pumpi lomi se i druga ampulica iji se sadraj stresa sa silikagel. Indikator metilcrveno pri mijeanju rastvora enzima koji ima pH oko 8 boji se crveno (prisutni bojni otrovi). Ukoliko enzim nije inhibiran usljed njihovog katalitikog dejstva dolazi do hidrolize supstrata i oslobaanja acetatne kiseline koja mijenja pH na kiselo i tom prilikom kod pH=6,8 mijenja se boja u uto (nisu prisutni bojni otrovi). Materije koje daju pare ili gasove baznog karaktera ometaju odreivanje nervnih bojnih otrova. Zbog toga pri radu sa indikatorskim cjevicama u blizini septikih jama, kanalizacionih cijevi, ubrita i slino upotrijebiti protivdimni filter. Takoe i kiseli gasovi utiu na promjenu crvene boje. Odreivanje treba ponoviti uz upotrebu dodatka na pumpi i montirati na pumpu dimni filter.

Fotojonizacijska detekcija (PID)

Prednosti
dovoljno osjetljivi (ppb) Brza analiza na terenu Detekcija niskih nivoa nervnih bojnih otrova i plikavaca Nisu osjetljivi na uslove u okoliu

Nedostaci
Ograniena specifinost; Mjeana kontaminacijalano pozitivni rezultati Mogu biti skupi i komplikovane izrade

MiniRAE 2000

MiniRAE 3000

ppbRAE

ppbRAE 3000

ppbRAE Plus

MultiRAE Plus

ToxiRAE Plus PID

TVA1000B Toxic Vapour Analyser

Plamenojonizacijska detekcija (FID)

Prednosti
dovoljno osjetljivi (ppb) Neosjetljivi na vodu, ugljen dioksid, sumpor dioksid i okside nitrogena-ne mogu interferirati Brza analiza na terenu Detekcija niskih nivoa nervnih bojnih otrova i plikavaca Nisu osjetljivi na uslove u okoliu

Nedostaci
Nedovoljno selektivni Potreban hidrogen-znaajne logistike potrebe Ograniena specifinost;

Nespecifino odreivanje zapaljivih i potencijalno opasnih spojeva u rasponu od 0,1 do 50 000 ppm.

Photovac MicroFID Handheld Flame Ionisation Detector