TAMADUN MELAYU: TERAS TAMADUN MALAYSIA

PENGENALAN

Tamadun Melayu merujuk kepada tamadun yang dibentuk oleh orang Melayu, tertumpu pada wilayah di Asia Tenggara hingga sempadan Australia yang dikenali pelbagai nama seperti gugusan Kepulauan Melayu (Malay Archipelago), gugusan Kepulauan MelayuIndonesia, Nusantara, Alam Melayu & Tanah Jawi. Orang Melayu yang merantau di luar Kepulauan Melayu dikenali sebagai Melayu Diaspora seperti Melayu Cape di Afrika Selatan.

KONSEP MELAYU Tamadun Melayu dicirikan oleh:

Bahasa Melayu (lingua franca) agama Islam

Istilah Melayu merujuk kepada:

Ras Kebudayaan Bahasa

Melayu dalam Perlembagaan Malaysia (Perkara

Perlembagaan Malaysia), orang Melayu ditakrifkan sebagai:

1. 2. 3.

160

berbahasa Melayu mengamalkan adat istiadat Melayu beragama Islam

ASAS TAMADUN MELAYU

Suatu masyarakat yang mempunyai sususan struktur sosial yang kompleks - raja sebagai pemimpin, golongan ulama,
pembesar, pedagang & petani

Kemunculan pusat-pusat kerajaan Melayu.

1. ASAS PEMBENTUKAN TAMADUN MELAYU

Masyarakat Melayu telah bertapak di Asia Tenggara sekurang-kurangnya 5000 tahun dahulu. Asas kemunculan tamadun Melayu & susunan masyarakat yang kompleks dibentuk dengan:

penguasaan teknologi pertanian amalan bermesyuarah nilai-nilai yang dibentuk sendiri & hasil interaksi dengan tamadun lain terbuka kepada idea-idea baru

2. KEMUNCULAN TAMADUN MELAYU HASIL PENGUASAAN LALUAN PERDAGANGAN

Berdasarkan arkeologi, kerajaan Melayu telah wujud seawal 2500 tahun dahulu di Lembah Bujang, Kedah & di Kuala Selinsing, Perak. Terdapat pelabuhan-pelabuhan yang mengendalikan perdagangan jarak jauh melalui Selat Melaka. Wujud nilai yang berteraskan aktiviti ekonomi perdagangan iaitu kebolehan berinteraksi dengan masyarakat luar, bersifat terbuka, menghormati undang-undang tempatan & mengambil kira pandangan org lain.

3. PEMBENTUKAN EMPAYAR MELAYU SEBELUM ISLAM

Tamadun awal di Asia Tenggara terhasil melalui penguasaan teknologi maritim.

Kerajaan-kerajaan Melayu awal menunjukkan pengaruh Hindu-Buddha iaitu; candi di Lembah Bujang, candi Borobodur di Jogjakarta & Angkor Wat di Kemboja. Empayar Funan & Empayar Sri Vijaya merupakan Empayar Melayu yang besar, merangkumi kawasan yang luas serta menguasai laluan perdagangan di kawasan tersebut.

4. TAMADUN MELAYU SELEPAS KEDATANGAN ISLAM

Teori kedatangan agama Islam ke Alam Melayu:

1. Secara langsung dari tanah Arab & Parsi. 2. Melalui India sebelum ke Asia Tenggara. 3. Melalui Tanah Besar China sebelum ke Asia Tenggara.

Kesan kedatangan Islam ke Alam Melayu:

membentuk tamadun Melayu yang baru. Istana dan masjid menjadi pusat pengembangan ilmu dan agama Islam kepada semua golongan masyarakat. Ketamadunan kerajaan-kerajaan Melayu Islam lmenjurus kepada perkembangan ilmu pengetahuan, penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa agama & bahasa ilmu.

1.

2.

3.

4.

Empayar Melaka dianggap sebagai puncak pencapaian tamadun Melayu pada masa tersebut.
Kerajaan Melayu Melaka telah membentuk sistem perundangan iaitu Hukum Kanun Melaka & Undang-Undang Laut Melaka berdasarkan undang-undang Islam & adat resam Melayu. Batu Bersurat Terengganu sebagai bukti kewujudan kerajaan & sistem perundangan Islam Tanah Melayu seawal tahun 1303M.

5.

6.

PANDANGAN SEMESTA TAMADUN MELAYU PENGARUH ISLAM

1. 2. 3. 4.

5.
6. 7. 8.

9.
10. 11.

Berteraskan akidah Islam Ketaatan kepada sultan & menghormati pemimpin Berpegang teguh kepada adat resam Memuliakan yang tua Mengutamakan ikatan kekeluargaan & silaturahim Saling menghormati Meraikan tetamu Bertimbang rasa Bersopan santun & berbudi bahasa Bermesyuarat/bermuafakat Bergotong-royong

PENCAPAIAN TAMADUN MELAYU DALAM PELBAGAI BIDANG

1.

Persuratan

Sebelum Islam:

sastera lisan (mitos, lagenda, mergastua); ungkapan Melayu (spt

pantun, peribahasa, gurindam, mentera, teromba, seloka & teka-teki.

sastera hikayat

Selepas Islam:

sastera kitab, sastera ketatanegaraan, historiografi Melayu, kitab perubatan, astronomi & matematik

2. Kesenian
1.

2.
3.

Seni tari (spt Zapin, Mak Yong & Inang) Seni muzik (spt Gamelan, Cak Lempong & Kompang) Seni ukir & khat (spt ukiran pd mimbar masjid,
ukiran kayu & tembaga)

4.
5.

Seni bela diri/persilatan (spt Silat Gayong, Silat

Cekak & Silat Lincah)

6.
7.

Seni pertukangan (spt rumah, senjata & perahu) Seni tenun, sulam & anyaman (spt songket,
tekat, pua kumbu, tikar & terendak)

Seni kulinari (spt acar buah, rendang, gulai, nasi)

3. Sains & Teknologi Melayu

1. 2. 3. 4.

Teknologi pertanian (spt bajak & sistem saliran) Teknologi alam bina (spt rumah, masjid) Teknologi tekstil & warna (spt mencanting batik & mesin
tenun)

Sains ukuran, timbangan & sukatan: Ukuran (spt jengkal, hasta, depa & relong) Timbangan (spt mayam & saga) Sukat (spt ling, cupak, gantang, koyan) Masa (spt pekan, purnama & musim)

SEKIAN