NUTRIZIOFUNTZIOA I

INGURU 6. MAILA

ZERGATIK BEHAR DUGU NUTRIZIOA ?

Edozein gauza egin ahal izateko energia eta eraikuntza materialak behar ditugu. Energia , mugitzeko, arnasa hartzekobehar dugu. Eraikuntza materialak, gure gorputza hazteko behar ditugu.

Nola gertatzen da Nutrizioa?

Oso prozesu luzea da.

1. urratsa: Elikagaiak hartzea. Elikagaietan badaude mantenugai izeneko substantzia batzuk, hauek energa eta eraikuntza materailetan bihurtzen dira. Mantenugaiak energia bihurtzeko erreakzio kimiko bat sortzen da zeluletan, oxigenoa behar da. Oxigenoa eta mantenugaiak gorputzetik banatzen dira, prozesu honetan hondakinak sortzen dira eta kanporatu behar ditugu.

NUTRIZIO FUNTZIOARI DAGOZKION PROZESUAK ETA APARATUAK.

DIGESTIO PROZESUA: Elikagaietatik mantenugaiak lortzean datza. Digestio aparatuan ARNASKETA: Bizitzeko behar dugun oxigenoa lortu. Arnas aparatuan IRAIZKETA: Gorputzean sortzen diren hondakinak kanporatzea. Iraitz-aparatua. ZIRKULAZIOA: gorputz osoan zehar mantenugaiak , hondakin substantziak eta oxigenoa garraiatzea. Zirkulazio aparatua.

Nutrizio funtzioaren prozesuak

Digestioprozesua

Arnasketa

Iraizketa

Zirkulazioa

Elikagaieta tik mantenuga iak lortzea

Digestioaparatua

Oxigenoa lortzea

Arnasaparatua

Hondakin sustantziak kanporatu

Iratzaparatua

Odola, oxigeno eta hondakina k garraiatu

Zirkulazioaparatua

ELIKADURA
Elikagaiak Landare jatorrizkoa

Animali jatorrizkoak

Mantenugaiak
KARBOHIDRATOAK ENERGIA LORTZEKO
PATATAK, LEKALEAK, PASTA, OGIA, ZEREALAK.

GANTZAK

ENERGIA EMATEKO

OLIBA OLIOA, GURINA, HARAGIAK

PROTEINAK
HAZTEKO ETA GURE GORPUTZA KONPONTZEKO HARAGIA, ARRAINA, ARRAUTZAK, LEKALEAK

URA UGARIENETAKOA DA BITAMINAK

OSASDUNTSU EGOTEKO FRUITUAK, BARAZKIAK EDARIAK ETA ELIKAGAIAK

Zuntza
Landare jatorrizko elikagaiek izaten dituzte : fruituek eta barazkiek.
Ez dira mantenuagaiak baina beharrezkoak dira digestio aparatua ondo funtzionatzeko.

DIETA OSASUNGARRIA

DIETA OSASUNGARRIA
Ondo elikatzea funtsezkoa da osasuntsu egoteko. Oso garrantzitsua da dieta egokia izatea. Dieta bat osoa da, mota guztietako mantenugaiak baditu ( karbohidratoak, gantzak, proteinak, ura eta bitaminak). Dieta orekatua da, mantenugai bakoitzetik behar dena jaten baduzu.

DIGESTIO -PROZESUA
Digestio-prozesuak hiru fase: Digestioa xurgatzea hondakinak kanporatzea.

Digestio- aparatua
Digestio-hodia organo huts batzuez osatuta dago, eta organo horiek hodi bat osatzen dute ahotik uzkirainokoa. Hauek dira organoak: ahoa, faringea, hestegorria, urdaila, heste meharra eta heste lodia.

Guruin erantsiek likido batzuk sortzen dituzte:digestio-urinak. Digestio-hodira isurtzen dituzte urinak. Hauek dira guruinak: gibela, listuguruinak eta pankrea.

DIGESTIOA
Digestio-prozesuaren lehen urratsa digestioa da. 1. pausua Ahoan, hortzek elikagaiak xehatzen dituzte, eta listu-guruinek listua isurtzen dute, nahaste horri elikadurabolo deritzo.

2. pausua Elikadura-boloa faringean eta hestegorrianzehar igaro, eta urdailera iristen da. 3.pausua Urdailean, urdail-urinak sortzen dira. Elikagaien nahasteari Kimoa deitzen zaio. 4.pausua Kimoa heste meharrera igarotzen da. Heste meharrean, heste-urina sortzen da.Hesteurinaz gain, pankrean sortutako pankreako urina eta gibelean sortutakobehazuna ere nahasten dira kimoarekin. Urin horien bidez, digestioa amaitzen da, eta kimoa kilo bihurtzen da. Kiloa elikagaien mantenugaiz eta digeritu ezin diren hondarrez osatutako ahia da.

Digestio prozesuaren bideoa

2.Xurgatzea
Kiloko mantenugaiek ez dute ezertarako balio digestiohodiaren barruan. Mantenugai horiek erabili ahal izateko, odolera igaro behar dute. Mantenugaiak digestio-hoditik odolera igarotzeari xurgatze deritzo. Prozesu hori heste meharrean gertatzen da. Heste meharrak hainbat tolestura ditu barruko aldean, eta tolestura horietatik,heste-bilo deritzen luzakin mehemeheak ateratzen dira.

3. Hondarrak kanporatzea
Mantenugaiak xurgatu ondoren, digeritu ezin diren elikagai-hondarrak geratzen dira. Hondar horiek heste meharrean zehar joan, eta heste lodira iristen dira. Heste lodian, gorozki bihurtu, eta uzkiaren bidez kanporatzen dira.

Vernica Ruesga