Mikroorganizmalar protista (tek hcreli hayvan veya bitki) aleminin yesidirler. Bakteriler, mantarlar, protozoonlar ve helmintleri ierirler.

Protistalar prokaryot ve karyot olarak iki gruba ayrlrlar.

Bakteriler prokaryotik hcre yapsna sahipken, mantar ve protozoonlar (tek hcreli en kk hayvan organizmalar) karyotik yapdadr. Helmintler hayvanlar alemine dahildir. Virsler tamamen farkl bir gruptur. Bunlar hcre deilse de sadece hcrelerin iinde oalrlar. Ik mikroskobunda grlmezler. En kk enfeksiyz partikllerdir.

karyotik hcre nkleusu, nkleer membran aracl ile sitoplazmadan ayrlmtr. karyotik hcre sitoplazmasnda lizozom, ER, ribozom ve golgi aygt bulunur.
Prokaryotlarn belirgin bir ekirdek yaplar ve ekirdek membran yoktur.

Tbbi adan nemli mikroorganizmalarn karlatrlmas

zellikler
Hcre Ortalama ller (nm) Nkleik asit ekirdek tipi Ribozom Mitokondri

Virsler
--0.02-0.2 DNA veya RNA Yok Yok Yok

Bakteriler Mantarlar Protozo onlar

Var 1-5 DNA+RNA Prokaryotik Var Yok Var 3-10 DNA+RNA karyotik Var Var Var 15-20 protozoon RNA+RNA karyotik Var Var

Hareket

Yok

Bazlarnda var

Yok

Pekounda var

Laboratuvara kltr/antibiyogram iin gelen balca numuneler

Boaz Kulak Burun Yara drar Gaita Sonda Vajen Aknt Mantar Mayi Balgam BOS Swap testi

Boaz kltr
Ekvyonda gelen boaz kltrleri, 1 adet koyun kanl petri plana, tek koloni drme metodu ile ekilir. 37 Cde 24-48 saat aerob etvde inkbe edilir.

drar kltr
Steril kapta gelen idrar hi vakit kaybetmeden 2li petri plana (koyun kanl, EMB) veya 3l petriye (koyun kanl, insan kanl, EMB) i ap 0,5 mm olan ze ile ekilir. Ekim yaplrken ze dik olarak batrlr ve zenin bu konumda ald idrar 10 ldir. Bu ilem steril pipet ucu ile 10 l ekilerek de yaplabilir. 2li petri aerob ortamda, 24-48 saat inkbe edilir. Santrifj ilemi yaplmam steril idrardan bir ze dolusu idrar rnei ile lam zerinde preparat hazrlanr. Kurutulur ve gram boyama yaplr.
Gelen rnekteki lkosit ve eritrosit says neubauer lamnda deerlendirilir veya santrifj ilemi sonras lkosit ve eritrosit says not edilir.

Gaita kltr
Gelen rnek makroskobik ve mikroskobik ynden deerlendirilir ve kltr defterine not edilir. Salmonella ve shigella izolasyonu iin numune bekletilmeden koyun kanl, EMB ve XLD besiyerine ekilir. Aerob koullarda 37 Cde, 24-48 saat inkbe edilir. 10 g kadar da GN Broth (selenit) sv besiyeri tpne alnr. zerine hasta bilgileri yazlarak aerob koullarda 37 Cde bekletilir. 6-8 saat sonra bir baka XLD besiyerine tek koloni drmek amacyla ekim yaplr (pasaj). Dier petrilerle beraber deerlendirilir.

Gaita kltr
Campylobacter spp izolasyonu iin, zellikle mikroskobisinde ok sayda eritrosit grlen (beraberinde lkosit grlen) numunelere, dier ilemlere ilaveten campylobacter besiyerine ekilir, etraf parafilmle kapatlp % 10 CO2li ortamda inkbe edilirler.

Vajen kltr
Vajinal srnt rnekleri direk mikroskobi ile birlikte deerlendirildikleri iin iki ayr ekvyon olmaldr. Materyal hi vakit kaybetmeden 3l petriye ( koyun kanl, modifiye Thaer-Martin, EMB) ekilir.3l petri % 10 CO2li ortamda 24-48 saat inkbe edilir. Ayn ekvyon ile diamond besiyerine ekim yaplr ve 48-72 saat iinde her gn reme kontrol yaplarak inkbe edilir. Direk mikroskobi iin gnderilen dier ekvyon, 40lk objektif ile candida ve trichomonas vaginalis, lkosit ve epitel, cluecell ynnden incelenir. Ekimlerden sonra gram ve giemsa ile boyal preparatlar hazrlanr.

Balgam kltr
Gelen rnek k mikroskobunda x100 bytmede incelenir. Epitel says bu bytme alannda 10 adetten fazla, lkosit says 25 adetten az olan rnekler, tkrkle kontamine olmu kabul edilip reddedilir. Materyalin en mukoid ve prlan (iltihapl grnml) grlen ksmndan ze ile alnarak 3l petri plana (koyu kanl, ikolatams, EMB) ve bir adet saboraud besiyerine ekilir. 3l petri % 10 CO2li ortamda, saboraud besiyeri ise aerobik ortamda 24-48 s inkbe edilir. Mantar kltr de istenen rneklerde mantar kltr protokolu uygulanr. Ekimlerden sonra gram ve giemsa boyal preparatlar hazrlanr.

Kateter ve sondalar
Kateter; Damar ii kateter ve endotrakeal-trakeostomi tpleri iinden aspirasyon yaplm kateterlerin hi vakit kaybetmeden 3l petriye (koyun kanl, ikolatams, EMB) ve 1 adet saboraud besiyerine ekimi yaplr. Mantar kltr de istenen rneklerde mantar kltr protokolu uygulanr. Ayn materyal 2 ml %0.9 NaCl ile ykanr. lem sonunda 10 l alnarak, 3l petriye (koyun kanl, ikolatams, EMB) ve 1 adet saboraud besiyerine ekimi yaplr. 3l petri % 10 CO2li ortamda, saboraud besiyeri ise aerobik ortamda 24-48 s inkbe edilir. Ekimlerden sonra gram, giemsa ile boyal preparatlar hazrlanr.

Sondalar; drar sondalar hi vakit kaybetmeden 2li petri plana (koyun kanl, EMB) veya 3l petriye (koyun kanl, insan kanl, EMB) ve 1 adet saboraud besiyerine ekilir. Mantar kltr de istenen rneklerde mantar kltr protokolu uygulanr. Ayn materyal 2 ml %0.9 NaCl ile ykanr. lem sonunda 10 l alnarak, 2li petriye (koyun kanl, EMB) ve 1 adet saboraud besiyerine ekimi yaplr. 2li petri % 10 CO2li ortamda, saboraud besiyeri ise aerobik ortamda 24-48 s inkbe edilir. Hastann ayn gn idrar rneinin gelip gelmedii aratrlp gelmemi ise idrar kltr iin steril idrar rnei istenir. Ekimlerden sonra gram, giemsa ile boyal preparatlar hazrlanr.

Ekvyonda gelen yara, abse ve p kltrleri

Gelen ekvyon 3l petri plana (koyun kanl, ikolatams, EMB) ve bir adet saboraud besiyerine ekilir. 3l petri % 10 CO2li ortamda, saboraud besiyeri ise aerobik ortamda 24-48 s inkbe edilir. Mantar kltr de istenen rneklerde mantar kltr protokolu uygulanr. Ekimlerden sonra gram, giemsa ve metilen mavisi ile boyal preparatlar hazrlanr.

BOS kltr
Gelen rnek makroskobik olarak deerlendirilir. Kanl, prlan vs. olup olmad not edilir. Bekletilmeden 3l petri plana (koyun kanl, ikolatams, EMB) ve bir adet saboraud besiyerine ekilir. 3l petri % 10 CO2li ortamda, saboraud besiyeri ise aerobik ortamda 24-48 s inkbe edilir. Zenginletirme besiyeri olarak kan kltr besiyeri kullanlabilir. Pediatrik kan kltr iesine 1-3 ml aktarlr ve kan kltr cihazna yerletirilir. Ekimlerden sonra gram, giemsa ve metilen mavisi ile boyal preparatlar hazrlanr.

BOS kltr
Gelen rnein neubauer veya thoma saym kamaralarnda, lkosit ve eritrosit saymlar yaplr. Kalan BOS rnei steril artlarda 3000 rpmde 5 dk santrifj edilir. Eer tek tp numune geldiyse spernatan biyokimyasal almalar iin kullanlr. Sedimentten gram, giemsa ve metilen mavisi ile boyal preparatlar yeniden hazrlanr. Bir miktar BOS sterilitesini korunarak 2-8 Cde saklanr.

Kan kltr
Kan kltr ielerinin zerinde cihazn okuduu barkod, numunenin alnd gn, saat yazlm m diye kontrol edilir. Numuneler Bactec 9050 cihazna yklenir. Aerob, Anaerob, Peds Plus vesiyeri iine alnan rnekler 7 gnlk inkbasyonlarnn ardndan cihazdan manuele uygun kartlrlar. Bu ieler negatif numune olarak kabul edilir ve gram boyal preparatlar hazrlanr. Boya deerlendirmesinde mikrooranizma grlr ise gerekli sayda 3l petri plana (koyun kanl, ikolatams, EMB) ekilir.

Kan kltr
nkbasyonlar srasnda, pozitif alarm veren ieler, cihazdan manuele uygun kartlrlar. Materyal hi vakit kaybetmeden Aerob ve Peds Plus ie ise 3l petri plana (koyun kanl, ikolatams, EMB) ekilir, % 10 CO2li ortamda 48 s inkbe edilir. Eer Anaerob ie ise 2 adet 3l petri plana (koyun kanl, ikolatams, EMB) ekilir. Petrilerden biri aerob koullarda inkbe edilirken dieri anaerobik jara kaldrlr, 48 s inkbe edilir. Bir lam zerinde gram boyal preparatlar hazrlanr.

Herhangi bir ortamda bulunan btn canl organizmalarn ldrlmesi veya uzaklatrlmas olarak tanmlanr. Mikrobiyoloji iin ok nemlidir. nk mikrobiyolojideki deneyler saf kltrle gerekletirilir. Steril artlar yerine getirilmemise, istenmeyen mikroorganizmalar (kontaminantlar) geliecek ve elde edilen sonucun hangisine ait olduu anlalamayacaktr.
Sterilizasyon tpleri: scaklk kullanlarak (direk alevle, kuru scaklkta, nemli scaklkta) kimyasal radyasyonla filtrasyonla

Scaklkla sterilizasyon
Direk alevle sterilizasyon: Alevle direkt olarak yakma ile yaplan en basit sterilizasyon tipidir. ze ve cam malzemelerin ak azlar gibi scaklktan etkilenmeyen malzemeler bu yntemle sterilize edilirler. Kuru scaklkla sterilizasyon: Scak hava frnlarnda yaplan sterilizasyondur. Genelde 175 Cde 1 saat eklinde yaplr. Petri kutusu, erlen, beher, mezr gibi bo cam malzemeler iin kullanlr. Nemli scaklkla sterilizasyon: En ok kullanlan yntemdir. Scakl 100 Cnin zerine karlmayan svlarn basn yardmyla 121 Cde 15 dk eklinde, otoklavlar yardmyla salanr. Besiyerleri iin kullanlr.

Kimyasal sterilizasyon
Isya duyarl kat malzemelerin sterilizasyonu kimyasal maddelerle yaplr. En yaygn olan etilenoksittir, bu madde protein ve nkleik asitleri inaktive eder ve mikroorganizmalar ldrr. Plastik petri, rnga gibi malzemeler iin kullanlr.

Radyasyonla sterilizasyon
Isya duyarl kat malzemelerin sterilizasyonu iin Bazen kimyasal str. yerine bu yntem kullanlr. Genelde radyoaktif kobalt-60 veya sezyum139dan elde edilen gama radyasyonu uygulanr. Gama radyasyonu hcredeki su molekllerine etki ederek serbest radikal oluuma neden olur. Oluan bu serbest radikaller, olduka reaktiftirler ve bata enzim ve nkleik asitler olmak zere hcredeki birok molekln bozulmasna neden olur. Plastik maddeler bu yolla sterilize edilebilirler.

Filtrasyonla sterilizasyon
Vitamin ve antibiyotik gibi sya duyarl maddelerin ve gazlarn sterilizasyonu iin kullanlr. Gnmzde ounlukla membran filtreler kullanlr. Bu filtreler deiik delik aplarna sahiplerdir. Bakteriler iin genelde 0,45 m delik apna sahip olan filtreler kullanlr. Sterilize edilecek sv, enjektr yardmyla filtreden geirilir. Bu esnada svda bulunan mikroorganizmalar filtreden geemezler ve yzeyde kalrlar, sv steril elde edilmi olur.

Mikroorganizmalar retmek iin kullanlan besin karmna besiyeri denir. retmek istenilen mikroorganizmaya gre deiik ekillerde hazrlanr. Besiyeri kabaca kat, yarkat ve sv eklinde gruplandrlr. Kat besiyerinde % 1,5-2, yarkat besiyerinde % 0,75 orannda agar vardr. Tek koloni elde etmek iin kullanlr. Sv besiyerinde agar bulunmaz, homojen retimde kullanlr.

Genel besiyeri birok mikroorganizmann geliimine uygundur. Mikroorganizmalarn genel retimi ve saklanmas iin hazrlanr.

Ayrc besiyeri, istenen mikroorganizmay gelitiren dierlerini yok eden besiyeridir. Ayrc besiyeri, antibiyotik, boyalar veya tuz ilavesiyle seici hale gelir. rnein, nutrient agar (NA), yksek tuzlu agar (YTA) ve mannitol tuz agar (MTA). NA, genel amal, seici ve ayrc olmayan bir besiyeridir ve en yaygn olarak kullanlandr.

Yksek tuzlu agar (YTA), % 7,5 orannda NaCl ierir ve birok mikroorganizma bu tuz konsantrasyonunda gelimezken sadece Staphylococcus cinsi gelime gsterir. Bu nedenle seici besiyeri olarak tanmlanr. Mannitol tuzlu agar (MTA), hem ayrc hem de seicidir. % 7,5 orannda NaCl ierir, bu yzden seicidir. Fenol ve mannitol ierdiinden de ayrcdr. Bakteri ancak tuza tolerans varsa geliebilir. Geliebilenlerden bazlar, mannitolu fermente ederse kolonilerin etrafndaki pH der ve fenoln rengi pembeden sarya dner. Staphylococ aureus gibi pek ok patojen safilokok mannitolu fermente ederlerken, patojen olmayan ve insan derisinde bulunan s.epidermidis mannitolu fermente etmez. Bu ekilde stafilokoklar ayrlm olur.

Besiyerinde bulunmas gereken maddeler:

su karbon kayna enerji kayna azot kayna mineral maddeler gelime faktrleri hidrojen iyonu konsantrasyonu boya madeleri antibiyotikler agar

Besiyerlerinin hazrlanmas Nutrient agar besiyeri Genel kullanm amal bir besiyeri olup kan veya dier biyolojik svlar eklenerek zenginletirilir. Lab-Lamb powder Yeast extract Peptone Sodium chloride Agar 1 gr 2 gr 5 gr 5 gr 15gr

28 gr besiyeri 1000 ml distile suda zlr. Kaynatarak tamamen znmesi salanr. 121 Cde 15 dk sterilize edilir Staphylococcus aureus: iyi geliir, saman renkli/beyaz koloni Escherichia coli: iyi geliir, saman renkli koloni

S. aureus

Kanl agarda s. aureus

S. aureus mannitol tuzlu agarda

Staphyococcus antibiyogram

E.coli

E.coli EMB de

E.coli on blood plate

E. coli antibiyogram