MÔN HỌC

KỸ THUẬT THỰC PHẨM 3

CÁC QUÁ TRÌNH

TRUYỀN KHỐI
Chương I. Những Kiến Thức Cơ Bản Của Quá
Trình Truyền Khối
A. Khái niệm cơ bản
I. Định nghĩa và Phân loại
1.1. Định nghĩa
1.2. Phân loại
II. Cách biểu diễn thành phần pha
2.1. Phần khối lượng
2.2. Phần trăm khối lượng
2.3. Phần mol
2.4. Tỷ số mol
2.5. Phần thể tích
Chương I. Những kiến thức cơ bản của quá
trình truyền khối
A. Khái niệm cơ bản
III. Cân bằng pha
3.1. Khái niệm về cân bằng pha
3.2. Quy tắc pha
3.3. Các định luật cân bằng pha
3.3.1. Định luật Hăngri
3.3.2. Định luật Raun
Chương I. Những kiến thức cơ bản của quá
trình truyền khối
B. Các định luật khuếch tán

I. Khuếch tán phân tử

1.1. Vận tốc khuếch tán
1.2. Công thức tính hệ số khuếch tán
(Tham khảo)
II. Khuếch tán đối lưu
Chương I. Những kiến thức cơ bản của quá
trình truyền khối
C. Cân bằng vật liệu và động lực quá trình
I.Phương trình cân bằng vật liệu
II. Động lực khuếch tán
III. Phương trình truyền khối và động lực trung bình
3.1. Phương trình truyền khối
Vận tốc của một quá trình nào cũng tỷ lệ thuận
với động lực và tỷ lệ nghịch với trở lực. Trong quá
trình truyền khối động lực là hiệu số nồng độ và trở
lực là sự cản trở chất khuếch tán chuyển động qua
lưu thể
dG y − ybg
=
dF .dτ Ry
Chương I. Những kiến thức cơ bản của quá
trình truyền khối
C. Cân bằng vật liệu và động lực quá trình
Dựa theo định luật phân bố và tính toán ta có
phương trình truyền khối:

G = kyFτ ∆ ytb

Hoặc G = kxFτ ∆ xtb

Trong đó: ky và kx là hệ số truyền khối trong pha

y và pha x 1 1
k = k =
x
y
1 m 1 1
+ +
βy βx β x mβ y
Chương I. Những kiến thức cơ bản của quá
trình truyền khối
C. Cân bằng vật liệu và động lực quá trình
III. Phương trình truyền khối và động lực
trung bình
3.2. Động lực trung bình
Động lực của quá trình thay đồi từ đầu đến
cuối nên khi tính toán phải dùng động lực trung
bình. Khi đường cân bằng là đường cong thì
tính theo động lực trung bình tích phân. Khi
đường cân bằng là đường thẳng thì tính theo
động lực trung bình logarit.
Chương I. Những kiến thức cơ bản của quá
trình truyền khối
C. Cân bằng vật liệu và động lực quá trình
III. Phương trình truyền khối và động lực trung bình
3.2. Động lực trung bình
3.2.1. Động lực trung bình tích phân
Dựa vào phương trình truyền khối và
phương trình cân bằng vật liệu, động lực trung
bình tích phân được xác định theo công thức:
y d − yc
∆ytb = yd
dy
∫y y − ycb
c
Chương I. Những kiến thức cơ bản của quá
trình truyền khối
C. Cân bằng vật liệu và động lực quá trình
III. Phương trình truyền khối và động lực trung bình
3.2. Động lực trung bình
3.2.1. Động lực trung bình logarit
Dựa vào phương trình truyền khối khi
đường cân bằng là đường thẳng và phương
trình cân bằng vật liệu, động lực trung bình
logarit ta xác định theo công thức:
∆y c − ∆y d
∆ytb =
∆yc
2,3 lg
∆yd
Chương I. Những kiến thức cơ bản của quá
trình truyền khối
D. Phương pháp tính thiết bị truyền khối
Tính thiết bị truyền khối gồm tính kích thước
thiết bị (đường kính, chiều cao và các kích
thước khác), tính trở lực, công suất của bơm,
quạt cần thiết,…
I. Tính đường kính thiết bị
II. Tính chiều cao thiết bị
Là phần chiều cao làm việc của tháp, kích thước
phần trên và dưới tùy thuộc những bộ phận
được lắp ở đó.
Chương I. Những kiến thức cơ bản của quá
trình truyền khối
D. Phương pháp tính thiết bị truyền khối
II. Tính chiều cao thiết bị
Là phần chiều cao làm việc của tháp, kích thước
phần trên và dưới tùy thuộc những bộ phận
được lắp ở đó.
2.1. Tính chiều cao theo phương trình truyền khối
2.2. Tính chiều cao theo số bậc thay đổi nồng độ
2.3. Tính chiều cao theo số đơn vị truyền khối
2.4. Tính chiều cao theo cách vẽ đường cong động học
 CHÖÔNG II. HAÁP THỤ
I. Caùc khaùi nieäm
II. Cô sôû vaät lyù cuûa quaù trình
haáp thuï
III. Quy trình coâng ngheä
IV. Thieát bò haáp thuï
I. Caùc khaùi nieäm
1. Ñònh nghóa

Haáp thuï laø quaù trình huùt khí baèng chaát

loûng, khí ñöôïc huùt goïi laø chaát bò haáp
thuï, chaát loûng duøng ñeå huùt goïi laø
dung moâi, hay coøn goïi laø chaát haáp thuï,
khí khoâng bò haáp thuï goïi laø khí trô.
I. Caùc khaùi nieäm
2. YÙ nghóa
Quaù trình haáp thuï ñoùng moät vai troø
quan troïng trong saûn xuaát hoùa hoïc,
noù ñöôïc öùng duïng ñeå:
 Thu hoài caùc caáu töû quyù
 Laøm saïch khí
 Taùch hoãn hôïp thaønh caáu töû rieâng
 Taïo thaønh saûn phaåm cuoái cuøng
I. Caùc khaùi nieäm
3. Tính chaát cuûa
dung
1. Coù tínhmoâi
chaát hoøa tan choïn loïc nghóa laø
chæ hoøa tan toát caáu töû caàn taùch ra vaø
khoâng hoøa tan caùc caáu töû coøn laïi hoaëc
chæ hoøa tan khoâng ñaùng keå. Ñaây laø tính
chaát chuû yeáu cuûa dung moâi
2. Ñoä nhôùt dung moâi beù. Ñoä nhôùt caøng
beù chaát loûng chuyeån ñoäng caøng deã trôû
löïc seõ nhoû hôn vaø heä soá chuyeån khoái
seõ lôùn hôn.
I. Caùc khaùi nieäm
3. Tính chaát cuûa
dung moâi
3. Nhieät dung rieâng beù, ít toán nhieät
khi hoaøn nguyeân dung moâi
4. Nhieät ñoä soâi khaùc xa vôùi nhieät ñoä
soâi cuûa chaát hoøa tan nhö vaäy seõ
deã taùch caáu töû ra khoûi dung moâi
5. Nhieät ñoä ñoùng raén thaáp traùnh
ñöôïc hieän töôïng ñoùng raén laøm taéc
thieát bò
I. Caùc khaùi nieäm
3. Tính chaát cuûa
dung moâi
6. Khoâng taïo thaønh keát tuûa, khi
hoøa tan traùnh ñöôïc taéc thieát
bò, vaø thu hoài caáu töû ñôn
giaûn hôn
7. Ít bay hôi, maát maùt ít
8. Khoâng ñoäc ñoái vôùi ngöôøi,
khoâng aên moøn thieát bò.
trình haáp thuï
1. Ñoä hoøa tan khí trong
 Ñoä hoøa tan cuûa khí trong chaát loûng laø
loûng
löôïng khí hoøa tan trong moät ñôn vò chaát
loûng. Ñoä hoøa tan coù theå bieåu thò baèng
kg/kg, kg/m3, g/lít…
 Ñoä hoøa tan cuûa khí trong chaát loûng phuï
thuoäc vaøo tính chaát cuûa khí vaø chaát loûng,
phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä moâi tröôøng vaø aùp
suaát rieâng phaàn cuûa khí trong hoãn hôïp.
 Söï phuï thuoäc coù theå bieåu thò baèng
ñònh luaät Henry – Dalton nhö sau:
ycb = m.x
haáp thuï
1. Ñoä hoøa tan khí trong
loûng
 Ñoái vôùi khí lyù töôûng phöông trình coù daïng
ñöôøng thaúng, phuø hôïp vôùi khí thöïc khi noàng ñoä cuûa
khí khoâng lôùn laém vaø ñoä hoøa tan nhoû.
 Ñoái vôùi caùc heä thoáng khoâng tuaân theo ñònh
luaät Henry khi ñoù haèng soá caân baèng m laø moät ñaïi
löôïng bieán ñoåi phuï thuoäc vaøo noàng ñoä x vaø ñöôøng
caân baèng laø moät ñöôøng cong
 Ñoái vôùi khí lyù töôûng phöông trình coù daïng
ñöôøng thaúng, phuø hôïp vôùi khí thöïc khi noàng ñoä cuûa
khí khoâng lôùn laém vaø ñoä hoøa tan nhoû.
 Ñoái vôùi caùc heä thoáng khoâng tuaân theo ñònh
luaät Henry khi ñoù haèng soá caân baèng m laø moät ñaïi
löôïng bieán ñoåi phuï thuoäc vaøo noàng ñoä x vaø ñöôøng
caân baèng laø moät ñöôøng cong
trình haáp thuï
1. Ñoä hoøa tan khí trong
loûng tính toaùn haáp thuï, ngöôøi
Khi
ta thöôøng duøng noàng ñoä tyû soá
mol hay noàng ñoä phaàn mol töông
ñoái, ta coù :
y x
Y= X=
1− y 1− x
mX
Y=
1 + (1 − m)X
II. Cô sôû vaät lyù cuûa quaù
trình haáp thuï
Goïi : 2. Caân baèng vaät chaát
 Gy: löôïng hoãn hôïp khí ñi vaøo thieát bò haáp thuï kmol/h.
 Yd: noàng ñoä ñaàu cuûa hoãn hôïp khí kmol/kmol khí trô.
 Yc:noàng ñoä cuoái cuûa hoãn hôïp khí kmol/kmol khí trô.
 Ltr : löôïng dung moâi ñi vaøo thieát bò kmol/h
 Xd: noàng ñoä ñaàu cuûa dung moâi kmol/kmol dung moâi
 Xc: noàng ñoä cuoái cuûa dung moâi kmol/kmol dungmoâi
 Gtr : löôïng khí trô vaøo thieát bò kmol/h
II. Cô sôû vaät lyù cuûa quaù
trình haáp thuï
2. Caân baèng vaät chaát
Löôïng khí trô ñöôïc xaùc ñònh
theo coâng thöùc1 :
Gtr = Gy = G y (1 − y d )
1 + Yd

Phöông trình caân baèng vaät

Gtr ( Yd − Yc ) = L tr ( Xc − Xd )
lieäu
II. Cô sôû vaät lyù cuûa quaù
trình haáp thuï
2. Caân baèng vaät chaát
Löôïng dung moâi toái thieåu ñeå
haáp thuï ñöôïc xaùc ñònh khi noàng
ñoä cuoái cuûa dung moâi Yd − ñaït
Yc ñeán
L =
noàng ñoä caân baèng,tr ta
G
X coù:
tr min
−Xc max d

Löôïng dung moâi caàn thieát:

Yd − Yc
L tr = Gtr
Xc − Xd
quaù trình haáp thuï
2. Caân baèng vaät
chaát
Phöông trình caân baèng vaät lieäu taïi
vò trí baát kyø trong thieát bò:

Gtr ( Y − Yc ) = L tr ( X − Xd )
⇒
L tr
Y= ( X − Xd ) + Y c
Gtr
trình haáp thuï
3. Ảnh hưởng của nhiệt độ
vaø aùp
Nếu nhiệt
 độ tăngsuaát
thì hệ số Henry tăng đường cân bằng sẽ dịch chuyển về
trục tung động lực trung bình sẽ giảm do đó cường độ truyền khối sẽ giảm. Nếu
ta tăng nhiệt độ đến một nhiệt độ tới hạn nào đó thì quá trình truyền khối sẽ
không thực hiện được. Nhiệt độ tăng cũng có ảnh hưởng tốt do độ nhớt của dung
môi sẽ giảm, vận tốc khí tăng cường độ truyền khối cũng tăng.
 Nếu ta tăng áp suất của hỗn hợp khí thì hệ số cân bằng m sẽ giảm do đó
đường cân bằng sẽ chuyển gần về trục hoành. Động lực trung bình sẽ tăng.
Nhưng sự tăng áp suất luôn kèm theo tăng nhiệt độ cho nên nó cũng ảnh hưởng
xấu đến quá trình mặt khác tăng áp cũng gây khó khăn cho chế tạo thiết bị.
haáp thụ
3. Ảnh hưởng của nhiệt độ vaø
aùp suaát

Ảnh hưởng của nhiệt độ và áp suất lên quá trình

hấp thụ (t1<t2<t 3 ; p1>p2>p3)
III. Thieát bò haáp thuï
1. Thieát bò haáp thuï
beà maët

Thiết bị hấp thu loại bề mặt kiểu vỏ và kiểu ống

III. Thiết bị hấp thụ
1. Thiết bị hấp thụ loại màng

Thiết bị hấp thụ loại màng kiểu vỏ và kiểu tấm

III. Thiết bị hấp thụ
1. Tháp đệm

Tháp đệm và các loại đệm

III. Thiết bị hấp thụ
1. Tháp đĩa (tháp mâm)

Tháp đĩa và hoạt động của tháp đĩa

III. Thiết bị hấp thụ
1. Tháp đĩa (tháp mâm)
IV. Sơ đồ hệ thống hấp thụ

Sơ đồ hệ thống hấp thụ

 CHÖÔNG III. CHƯNG CẤT

I. Caùc khaùi nieäm

II. Caân baèng loûng hôi heä hai
caáu töû
III. Chöng caát ñôn giaûn
IV. Chöng caát
I. Caùc khaùi nieäm
1. Ñònh nghóa
Chöng laø phöông phaùp duøng ñeå taùch caùc hoãn hôïp chaát
loûng cuõng nhö caùc hoãn hôïp khí loûng thaønh caùc caáu töû
rieâng bieät döïa vaøo ñoä bay hôi khaùc nhau cuûa caùc caáu
töû trong hoãn hôïp (nghóa laø khi ôû cuøng moät nhieät ñoä,
aùp suaát hôi cuûa caùc caáu töû khaùc nhau)
I. Caùc khaùi nieäm
1. Ñònh nghóa
Khi chöng hoãn hôïp coù bao nhieâu caáu töû
ta seõ ñöôïc baáy nhieâu saûn phaåm. Ñoái
vôùi tröôøng hôïp hai caáu töû ta coù: saûn
phaåm ñænh goàm caùc caáu töû coù ñoä bay
hôi lôùn vaø moät phaàn raát ít caáu töû coù
ñoä bay hôi beù coøn saûn phaåm ñaùy goàm
caáu töû coù ñoä bay hôi beù vaø moät phaàn
raát ít caáu töû coù ñoä bay hôi lôùn.
I. Caùc khaùi nieäm
2. Caùc phöông phaùp
chöng
1. Chöng caát
ñôn giaûn: Duøng ñeå taùch caùc
hoãn hôïp goàm coù caùc caáu töû coù ñoä bay
hôi raát khaùc nhau. Phöông phaùp naøy
thöôøng duøng ñeå taùch sô boä vaø laøm
saïch caùc caáu töû khoûi taïp chaát.
2. Chöng baèng hôi nöôùc tröïc tieáp: Duøng
ñeå taùch caùc hoãn hôïp goàm caùc chaát
khoù bay hôi vaø taïp chaát khoâng bay hôi,
thöôøng ñöôïc öùng duïng trong tröôøng hôïp
chaát ñöôïc taùch khoâng tan vaøo nöôùc.
I. Caùc khaùi nieäm
2. Caùc phöông phaùp
chöng caát
3. Chöng chaân khoâng: Duøng trong tröôøng hôïp
caàn haï thaáp nhieät ñoä soâi cuûa caáu töû, nhö
tröôøng hôïp caùc caáu töû trong hoãn hôïp deã bò
phaân huûy ôû nhieät ñoä cao hay tröôøng hôïp caùc
caáu töû coù nhieät ñoä soâi quaù cao.
4. Chöng caát: laø phöông phaùp phoå bieán nhaát
duøng ñeå taùch hoaøn toaøn hoãn hôïp caùc caáu
töû deã bay hôi coù tính chaát hoaø tan moät phaàn
hoaëc hoøa tan hoaøn toaøn vaøo
I. Caùc khaùi nieäm
2. Caùc phöông phaùp
chöng caát
5. Chöng caát ôû aùp suaát thaáp
duøng cho caùc hoãn hôïp deã bò
phaân huûy ôû nhieät ñoä cao
vaø caùc hoãn hôïp coù nhieät
ñoä soâi quaù cao.
6. Chöng caát ôû aùp suaát cao
duøng cho caùc hoãn hôïp
khoâng hoaù loûng ôû aùp suaát
thöôøng
II. Caân baèng loûng hôi
heä 2 caáu töû
 Dung dòch lyù töôûng laø dung dòch maø
trong ñoù löïc lieân keát giöõa caùc phaân töû
cuøng loaïi vaø löïc lieân keát giöõa caùc phaân
töû khaùc loaïi baèng nhau, khi ñoù caùc caáu
töû hoaø tan vaøo nhau theo baát cöù tæ leä
naøo. Caân baèng giöõa loûng vaø hôi hoaøn
toaøn tuaân theo ñònh luaät Rauolt.
 Dung dòch thöïc laø nhöõng dung dòch
khoâng hoaøn toaøn tuaân theo ñònh luaät
Rauolt, sai leäch vôùi ñònh luaät Raoult.
 II. Caân baèng loûng hôi
heä 2 caáu töû
 Sai leäch döông: löïc lieân
keát giöõa caùc phaân töû
khaùc loaïi nhoû hôn löïc
Sai leä
ch
lieân keát giöõa caùc phaân döông
töû cuøng loaïi
 sai leäch aâm: löïc lieân
keát giöõa caùc phaân töû
khaùc loaïi lôùn hôn löïc
lieân keát giöõa caùc phaân
töû cuøng loaïi. Sai leä
chaâ
m

Hình 3.1 Quanheä giöõ

a
aù
psuaá
tvaø
thaø
nhphaà ncuûa
dungdòchhai caá
utöû
II. Caân baèng loûng hôi
heä 2 caáu töû
 Caùc caáu töû khoâng hoaø tan vaøo
nhau hoaëc hoaø tan khoâng ñaùng keå khi
löïc lieân keát giöõa caùc phaân töû khaùc
loaïi raát beù so vôùi löïc lieân keát giöõa
caùc phaân töû cuøng loaïi.
 Caân baèng pha trong dung dòch thöïc
chæ ñöôïc xaùc ñònh baèng thöïc nghieäm.
Ñoái vôùi caùc dung dòch lyù töôûng caân
baèng phaûi ñöôïc xaùc ñònh baèng ñònh
luaät Rauolt.
II. Caân baèng loûng hôi
heä 2 caáu töû
• Xeùt hoãn hôïp goàm hai caáu töû
A vaø B, theo ñònh luaät Rauolt ta coù
aùp suaát rieâng phaàn cuûa caùc
caáu töû laø :
pA = PbhA .xA
pB = PbhB .xB = PbhB .(1 – xA)
• Vaø aùp suaát chung cuûa hoãn
hôïp hôi treân dung dòch laø:
• P = pA + pB = PbhA .xA + PbhB .(1 – xA)
II. Caân baèng loûng hôi
heä 2 caáu töû
B
t
A

D
x
I x II

Hình3.2 Caù c daïngñoàthò

I. P-x; II. t-x; III. y-x

x
III
II. Caân baèng loûng hôi
heä 2 caáu töû
 Ñoà thò P–x ôû hình 3.2. (I) caùc ñöôøng
thaúng OB bieåu thò söï phuï thuoäc giöõa
aùp suaát hôi cuûa caáu töû A vaøo thaønh
phaàn cuûa noù trong dung dòch; ñöôøng DA
bieåu thò söï phuï thuoäc giöõa aùp suaát hôi
cuûa caáu töû B vaøo thaønh phaàn cuûa noù
trong dung dòch; ñöôøng AB bieåu thò söï
phuï thuoäc giöõa aùp suaát chung cuûa hoãn
hôïp vaøo thaønh cuûa caùc caáu töû ôû
nhieät ñoä khaùc nhau
II. Caân baèng loûng hôi
heä 2 caáu töû
Ñoái vôùi caùc dung dòch lyù töôûng ta
coù theå xaây döïng ñoà thò baèng caùch
tính giaù trò aùp suaát hôi baõo hoaø cuûa
caùc caáu töû nguyeân chaát ôû nhieät ñoä
khaùc nhau. P − PbhB P
xA = y = bhA
x
Ta coù: P −P
bhA bhB
A
P
A

ÔÛ moãi nhieät ñoä ta tìm caùc PbhA , PbhB

roài tính theo x, y theo caùc phöông trình
treân. Ta ñöôïc ñöôøng caân baèng loûng
hôi heä 2 caáu töû A vaø B
III. CH ƯNG C ẤT Đ ƠN
GI ẢN
Nước
vào
TB ngưng tụ

Nồi
chưng
Bình chứa sản phẩm

Hơi nước
Nồi đun
Nước ngưng
III. CH ƯNG C ẤT Đ ƠN GI ẢN

Dung dịch được cho vào nồi chưng. Hơi tạo

thành vào thiết bị ngưng tụ. Sau khi ngưng
tụ và làm lạnh đến nhiệt độ cần thiết chất
lỏng đi vào các thùng chứa. Thành phần
chất lỏng ngưng luôn luôn thay đổi. Sau khi
đã đạt được yêu cầu chưng, chất lỏng còn
lại trong nồi được tháo ra
III. CH ƯNG C ẤT Đ ƠN GI ẢN

Chưng đơn giản được ứng dụng cho những trường

hợp sau:
• Khi nhiệt độ sôi của hai cấu tử khác nhau xa
• Khi không đòi hỏi sản phẩm có độ tinh khiết cao
• Tách hỗn hợp lỏng ra khỏi tạp chất không bay hơi
• Tách sơ bộ hỗn hợp nhiều cấu tử
III. CH ƯNG C ẤT Đ ƠN GI ẢN

Nhận xét:
•Lượng sản phẩm đỉnh tăng, lượng
sản phẩm đáy giảm khi tăng thời gian
chưng.
•Nồng độ sản phẩm đáy và đỉnh
giảm dần theo thời gian chưng.
IV. CH ƯNG C ẤT

Sơ đồ quy trình công nghệ

 Thiết bị ngưng
yD=xD; G; tSD tụ

xD; Gx; Dòng hồi lưu

tSD

LUYỆN (CẤT) xD; D; tSD

xW ; W; tSW

xF ; F; tSF
CHƯNG
TB làm lạnh
yW=xW ; tSW TB làm sp đỉnh
TB gia nhiệt
Nồi đun lạnh sp đáy
nhập liệu
D2

D1 xW ; W; t W
Bình chứa
sản phẩm
đỉnh
xF ; F; tF xW; tSW

Bình chứa Bình chứa xD ; D; tD

nhập liệu sản phẩm đáy
III. CH ƯNG C ẤT
2. Nguyên t ắc làm vi ệc
-Pha lỏng đi từ trên xuống có nồng độ cấu
tử dể bay hơi giảm dần.
- Pha khí đi từ dưới lên có nồng độ cấu tử
dể bay hơi tăng dần.
- Nồng độ các cấu tử thay đổi theo chiều
cao của tháp, nhiệt độ sôi cũng thay đổi
tương ứng với sự thay đổi nồng độ.
III. CH ƯNG C ẤT
2. Nguyên t ắc làm vi ệc
- Trên mỗi đĩa xảy ra quá trình chuyển khối giữa pha
lỏng và pha hơi . Do đó một phần cấu tử dễ bay hơi
chuyển từ pha lỏng vào pha hơi và một phần ít hơn
chuyển từ pha hơi vào pha lỏng, lặp lại nhiều lần bốc
hơi và ngưng tụ như vậy, hay nói một cách khác, với
một số đĩa tương ứng, cuối cùng ở trên đỉnh tháp ta
thu được cấu tử dễ bay hơi ở dạng nguyên chất và ở
đáy tháp ta thu được cấu tử khó bay hơi ở dạng
nguyên chất.
III. CH ƯNG C ẤT
2. Nguyên t ắc làm vi ệc
-Theo lý thuyết thì mỗi đĩa của tháp là một
bậc thay đổi nồng độ: thành phần hơi khi
rời khỏi đĩa bằng thành phần cân bằng với
chất lỏng khi đi vào đĩa. Do đó theo lý
thuyết thì số đĩa bằng số bậc thay đổi nồng
độ. Thực tế thì ở trên mỗi đĩa quá trình
chuyển khối giữa 2 pha thường không đạt
được cân bằng
III. CH ƯNG C ẤT
3. Cân b ằng v ật ch ất
Các giả thuyết trong tính toán
• Hỗn hợp nhập liệu và dòng hồi lưu vào tháp ở
trạng thái lỏng sôi.
• Quá trình ngưng tụ và bốc hơi không làm thay
đổi thành phần pha.
• Số mol pha hơi khi đi từ dưới lên bằng nhau
trong tất cả tiết diện của tháp.
• Số mol chất lỏng không thay đổi theo chiều cao
của đoạn chưng và đoạn cất.
• Đun sôi đáy tháp bằng hơi đốt gián tiếp.
III. CH ƯNG C ẤT
3. Cân b ằng v ật ch ất
a. Cân bằng vật chất:
Tổng quát:

F = D +W
Cấu tử dể bay hơi:

F .xF = D.xD + W .xw

F,D,W: lượng mol nhập liệu, sản phẩm đỉnh,
đáy (kmol/h)
xF, xD,xW: nồng độ phần mol của nhập liệu,
sản phẩm đỉnh, đáy (kmol/kmolhh)
III. CH ƯNG C ẤT
3. Cân b ằng v ật ch ất
b. Phương trình đường làm việc:
• Phương trình đường làm việc đoạn cất:
R xD
y= x+
R +1 R +1
• Phương trình đường làm việc đoạn chưng:
L+R L −1
y= x− xW
R +1 R +1
Gx
R= : chỉ số hồi lưu (hoàn lưu)
D
F
L= : tỉ số lưu lượng nhập liệu và đỉnh
D
III. CH ƯNG C ẤT
3. Cân b ằng v ật ch ất
c. Chỉ số hồi lưu (hoàn lưu):
R=b.Rmin
y*F
R=1,3.Rmin +0,3
hoặc R=(1,2÷2,5).Rmin
Rmin : chỉ số hồi lưu tối thiểu
* Phương pháp đại số:
x D − y F*
R x min = *
yF − xF 0 xF 1

*
y : nồng độ pha hơi cân bằng
F
ứng với nồng độ nhập liệu
 * Phương pháp đồ thị:

y*F

y*F
xD
Rx min + 1

0 xF xD 1

1
0 xF xD
III. CH ƯNG C ẤT
3. Cân b ằng v ật ch ất
d. S ố mâm lý thuy ết:
yD

yF

xD
R +1

yW
0 xW xF xD
III. CHƯNG CẤT
3. Cân bằng năng lượng
a. Thiết bị gia nhiệt nhập liệu:
Q = D1 .r1 = F .C F .(t SF − t F ) + Qm

D1: lượng hơi đốt cần sử dụng.

r1: nhiệt hoá hơi của hơi đốt.
F: lưu lượng nhập liệu.
CF: nhiệt dung riêng hỗn hợp nhập liệu.
Qm: năng lượng mất mát ra môi trường xung quanh
 b. Thiết bị ngưng tụ:
* Ngưng tụ hoàn toàn:
Q = G y .rD = D.( R + 1).rD = G1 .C1 .(t r − t v ) + Qm

* Ngưng tụ hồi lưu:

Q = G x .rD = D.R.rD = G .C .(t − t ) + Qm
'
1
'
1
'
r
'
v
rD: nhiệt ngưng tụ của hỗn hợp hơi đỉnh tháp.
G1, G1’: lưu lượng nước cần làm lạnh.
F

C1,C1’: nhiệt dung riêng nước làm lạnh.

tv, tr: nhiệt độ vào và ra nước giải nhiệt
Qm: năng lượng mất mát ra môi trường xung quanh
c. Thiết bị làm lạnh sản phẩm đỉnh:
Q = D.C D .(t SD − t D ) = G2 .C 2 .(t r − t v ) + Qm
d. Thiết bị làm lạnh sản phẩm đỉnh:
Q = W.C W .(t SW − t W ) = G3 .C 3 .(t r − t v ) + Qm

CD: nhiệt dung riêng của hỗn hợp hơi đỉnh tháp.
CW : nhiệt dung riêng của hỗn hợp hơi đáy tháp.
F

G2,G3: lưu lượng nước cần làm lạnh.

C2,C3: nhiệt dung riêng nước làm lạnh.
tv, tr: nhiệt độ vào và ra nước giải nhiệt
Qm: năng lượng mất mát ra môi trường xung quanh
e. Toàn tháp:
F .C F .t SF + W .(CW .t SW + rW ) + D.R.C D .t SD = G y .(C D .t SD + rD ) + W .CW .t SW + Qm

W .rW = D.( R + 1).(C D .t SD + rD ) − D.R.C D .t SD − F .C F .t SF + Qm

Q = D2 .r2 = D.( R + 1).rD + D.C D .t SD − F .C F .t SF + Qm

D.( R + 1).rD + D.C D .t SD − F .C F .t SF

D2 = + Qm
r2
F

D2: lưu lượng hơi đốt cần đun nóng.

r2 : nhiệt hóa hơi của hơi đốt.
Qm: năng lượng mất mát ra môi trường xung quanh
5÷10%Q