Patologija poroaja

Nepravilnosti u toku raanja su razliite, a

pojavlju se jo u stadiju otvaranja cerviksa,
posebno u stadiju kada plod prolazi poroajnim
kanalom. Simptomi tih nepravilnosti su
razliiti, od onih koji u manjoj ili veoj mjeri
oteavaju raanje do onih koji ga upotpunosti
onemoguavaju. Uzroci poroajnih smetnji
mogu biti od strane ploda, od strane rodilje te
od strane plodnih ovojnica.
Kod tekih poroda rodilja nije u stanju sama
istismuti plod bez strune pomoi.Zato je
zadaa veterinarskog akuera da pomogne
ivotinji i to tako to e ispraviti nesklad
izmeu ploda i poroajnog kanala i ukloni
faktore koji uzrokuju potekoe kod
raanja. Sve to radimo treba da je u skladu
sa pravilima akuerske djelatnosti, tj.
postaviti ispravnu dijagnozu koja obuhvata
stanje rodilje i ujedno upuuje na postupak
u pomoi.(izvriti opu i ginekoloku
pretragu).
Akuerske pretrage kod tekih
raanja
Anamneza, opte stanje i vanjski znaci
Anamneza od vlasnika ivotinje, od
datuma pripusta i toka gravidnosti vidjeti
dali se radi o ranom,kasnom ili o porodu u
terminu. Da li se poraa prvi put,kako su
protekli prijanji porodi. Od svega je
najvanije saznati kada su i kako izali i
pukli plodni mjehuri te da li je neko ve
pomagao rodilji i kako.
Ope stanje prije ginekolikog pregleda
utvrditi opte zdravstveno stanje
(temperaturu, bilo, disanje i kontrakcije
buraga kod preivara).Visoka temperatura
nagovjeuje intoksikacije i sepsu,
subnormalna temperatura sa frekventnim ili
slabim bilom a ivotinja klonula ukazuje da
se blii letalni ishod.Kod rodilje je pred
porod normalno bilo frekventnije ali je
stanje ozbiljno ako kod kobile iznosi vie od
70, krave vie od 100 te krmee vie od 120
u minuti.
Treba obratit panju i ne druge znakove koji
govore o loem stanju kod rodilje. Tako kod
kobile imamo hladan znoj, ukoen pogled,
iroke pupile i napeta trbuna stijenka; kod
krave upale oi, bulbusi bez sjaja ili jako
anemine konjuktive;kod krmaa i kuja
bljuvanje ( intoksikacije ili peritonealni
podraaji ).

Vanjski zanakovi dali su upali zdjelini
ligamenti, oteena i produena stidnica,
nabreklo vime i dr. Pregledati vidljive
dijelove ploda i ovojnica kao i plodne
tekuine, krv, krvne ugruke ili smrdljiv
iscjedak. Smrdljiv iscjedak je znak dueg
poroaja a plod je ve mrtav ili se raspada.
Ako je plod izaao prednjim nogama,
glavom i vratom te zastao upuuje nas na
nakazu stranjeg dijela tijeta ili nepravilan
poloaj stranjih nogu.
Ako porod traje due vrijeme a izvana od
ploda se nita ne vidi najee su ove
prepreke; nedovoljno otvoren cerviks,
torzija i ostale dislokacije materice,
nenormalni situsi ploda, trtini poloaj i dr.
Prevelik abdomen : hidrops ovojnica,
plinovi u buragu i crijevima, veliki broj
plodava. Promatrajui ivotinju izvana se
moe ocijeniti da li su trudovi jo jaki, slabi
ili su potpuno prestali.
Unutranji pregled poroajnog kanala kod kojeg
ujedno pregledamo i plod i plodne ovojnice,
najmjerodavniji je da potpuno razsvijetli uzroke
nepravilnog toka raanja. Krave i kobile
pregledamo u stojeem stavu ali moe i u leeem
ali tada krave treba da lee na lijevom boku a
kobile na desnom. Male preivare i mesodere
pregledamo u stojeem stavu, a krmae u leeem.
Poroajni kanal pregledamo rukom sloenom u
obliku klina potiskujui je unutar uz lagano
okretanje na jednu pa na drugu stranu. Kujama i
makama poroajni put pregledamo prstom a kod
kuja nekad i spekulumom.
Rektalna pretraga poroajnih puteva kod oteanog
raanja je indicirana samo kod veoma suene
rodnice npr. postcervikalne torzije, predcervikalne
torzije kada porod ve traje.
Mekani poroajni put u patolokim sluajevima je
u cijelosti ili djelimino suen. Najee su
promjene na cerviksu kao potpuno ili djelimino
zatvoren Kod protrahiranog poroaja dolazi do
regresivnih promjena na mekanim dijelovima,
zatim do edema i to upalnih te nadraajnih.Kod
produenih poroaja sam poroajni kanal moe
biti suh. Treba obratiti panju na povrede koje su
rijetko spontane a ee atrificijalne kod lajikog
pomaganja.
Najvaniji dio unutranje pretrage su podaci o
veliini ploda njegovom poloaju i ivotu a
prijeko su potrebni radi pravilne dijagnoze i
prognoze.Kad je rije o tome jeli plod iv ili nije
bitno je saznati kada je puknuo amnionski mjehur
jer drebad ugiba ve do 2 sata a ostali
mladunci preive od 4 do 10 sati.Znakove ivota
ustanovljavamo rotiranjem ili pritiskom izmeu
papaka, refleksom sisanja, analnim refleksom,
pritiskom na bulbuse te palpacijom umbilikalnih
arterija. Da je plod ve uginuo znamo ako imamo
ispadanje dlake, maceraciju ploda te smrad,a kod
drebadi moe se za par sati javiti i rigor mortis.
Pregled poslije poroaja je obavezan da bi
ustanovili : eventualno nastale ozljede pri
porodu, da li ima jo plodova u materici. To
radimo vaginalnim pregledom a kod malih
ivotinja preko trbune stjenke.Ovim
pregledom ustanovljavamo jo eventualne
inverzije materice, povrede kotanog dijela
karlice, eventualnu odlupljenost posteljice
koju uklanjamo. Na kraju pretrage kod
naenih ozljeda ili infekcija treba odmah
pristupiti pravilnoj terapiji.
Pripremne radnje za pruanje
pomoi kod tekih poroda
ivotinja kojoj treba pomoi pri raanju treba biti
smjetena u odjel za raanje. Ako je to mala
seoska tala tada treba druge ivotinje izvesti vani
kako bi se napravio vei prostor. Kobile poraamo
u njihovom velikom i prostranom boksu a male
ivotinje na stolu. Za pomo kod krava i kobila je
potreban vei broj ljudi a za male ivotinje do 2.
Oatale neuposlene treba odstraniti da ne bi smetali
pri pruanju pomoi kod poroaja.
Poloaj rodilje kod krava i kobila lake
popravljamo nepravilne poloaje kada ivotinja
stoji jer imamo vie prostora, a ako to nije
mogue onda stranji dio treba da uzdignemo na
neke prikladne daske pri emu plod upada u trbuh
i dobijamo vie prostora za manipulaciju. Ovcama
i kozama pomaemo u stojeem stavu ili
podiemo stranji dio tijela. Kujama i makama
pomaemo na radnom stolu. Pomonik stoji sa
lijeve strane i lijevom rukom obuhvata ivotinju a
desnom pridrava rep. Zloastim kujama treba
svezati vrpcu na gubicu.
Nadoknada plodnih voda pri dugotrajnim
porodima povrina ploda i poroajnih
puteva je suha jer su plodne vode odavno
iscurile. Kod takvih sluajeva je
kotraindicirana svaka nasilna pomo jer
moe dovesti do ozljeda. Da bi se to
izbjeglo treba nadoknaditi sluzave plodne
vode. Nadoknadu vrimo tako to
infudiramo lanenu i viskogelnu sluz ili ulje
u koliini do 10 litara.Moe se koristiti i
neslana mast ili puter.
Anestezija rodilje radei oko nepravilnog
poloaja ploda akuer se bori sa dvije sile:
jedna je tiskanje, a druga je napetost
materine stijenke to oteava rad i
iscrpljuje akuera. Sa tim potekoama se
borimo na razne naine : podiemo stranji
dio tijela, ustajemo ivotinju, ubacujemo u
matericu veu koliinu tenosti ali je
najkorisnija ekstraduralna anestezija. Kod
malih ivotinja nemamo velike koristi od
ekstraduralne anestezije.
Koristi od ekstraduralne anestezije su:
osjetljivost poroajnih kanala isezava ili je
minimalna, ivotinja ne tiska, infudirane
sluzave tenosti ostaju u materici,rodilja ne
blati pa je ii rad.Ova anestezija ne teti ni
plodu niti rodilji u normalnom toku
puerperija. Za nju se odluujemo odmah
nakon pregleda rodilje kada odluimo da je
indicirana.
Tehnika ekstraduralne anestezije mjesto uboda za ovu
anesteziju kod goveda je izmeu prvog i drugog repnog
kraljeka. Jednom rukom pokreemo rep gore dole a
drugom traimo udubljeno mjesto izmeu kraljeaka u
medijanoj liniji.U sredini udubine ubadamo injekcionu
iglu duine 6-8 cm u dubinu 4-6 cm.Kada igla udari u
dubini na otpor povuemo je neto unatrag i uperimo
ukoso prema naprijed i dole te lako apliciramo anestetik
ako je igla u kanalu kime, a ako nije postupak ponoviti.
Anestetik treba da je zagrijan, ako je postupak ispravan
anesteezija nastaje za 5-10 mikuta.Doze anestetika su
manje ako ivotinja stoji. Tutokain se daje u dozi 5-15
ccm a ako lei 30-50 ccm.
Porodiljska asepsa i antisepsa vlasnika
treba odma upozoriti da staju oisti bez
dizanja praine, da pripremi vee koliine
prokuhale vode, posude za pranje ruku i za
instrumente. Akuer nakon pranja i
dezinfekcije ruku nita drugo nesmije dirati
osim ploda. ienje i pripremu rodilje rade
pomonici po uputstvima akuera, uz
predhodnu dezinfekciju cijelog pribora i
instrumentarija koji e se koristiti za pomo
kod poroda.
Radne metode u porodiljstvu
Ekstrakcija ploda s doputenom snagom
Repozicija nepravilnih poloaja
Embriotomija
Krvave operacije na rodilji
Ove metode su vezane sa upotrebom
rzliitih porodiljskih instrumenata pa e mo
ih opisati uz svaku metodu.
Tehnika ekstrakcije ploda doputenom
snagom
Ova metoda je indicirana kod tekih raanja,
pa se esto primjenjuje kao osnovna metoda
ili jo ee u zajednici s ostalim metodama
pomaganja.Primjenjuje se ee kod velikih
ivotinja kada se plod nalazi u normalnom
prednjem ili zadnjem poloaju, ali ga rodilja
ne moe izbaciti jer je velik i pri ekstrakciji
nee otetiti poroajne organe i puteve.
Snaga pri ekstrakciji ne smije biti previe
jaka tako da pomonici vuku i rodilju.
Ukoliko se to dogodi to je znak da
pomonici vuku silom koja nije dozvoljena.
Za ekstrakciju ploda kod velikih ivotinja
openito je dozvoljena snaga trojice ili
etvorice srednje jakih ljudi. Ekstrakciju s
pojaanom snagom ponekad primjenjujemo
i to ako je plod malen ili ve dobro
zaglavljen u poroajnom kanalu npr. kada
kod tjemenog poloaja glave uke ploda ve
vire iz poroajnog kanala.

Kod malih preivara ekstrakciju ploda
pojaanom snagom primjenjujemo kod velikih
plodova,i kod primipara.. Kod krmaa se radi
ako je poroajni put suen a plod velik ili kod
slabih trudova. Kod mesodera indicirana je
ekstrakcija ako je plod u poroajnom
kanalu.Kod multiparnih ivotinja treba odmah
razmisliti o carskom rezu jer ekstrakcija jednog
ploda obino ne osigurava normalan tok daljeg
poroda.
Pribor i instrumenti za ekstrakciju ploda
- porodiljski konopci - slue za izvlaenje
ploda ali i za popravljanje nepravilnih
habitusa. Garnitura se sastoji od dva
konopca za noge i jednog za glavu. Na
jednom kraju konopca za noge se nalazi
fiksna oma, a na konopcu za glavu
pominu omu koja se ne zatvara da nebi
uguili plod kod ekstrakcije. Za svaki
konopac terba imati po jedan drveni tap za
vuu.Konopci slue i za fiksaciju nekih
instrumenata koje koristimo za ekstrakciju
ploda.
- Uvoai - se koriste za prebacivanje konopca,
iane pile preko tijela ili dijela tijela ploda.
Postoji riverov, Lindhorstov te Send-Zvikov i
drugi.

- Kuke za ekstrakciju i repoziciju nepravilnog
poloaja ploda mogu biti kratke i duge, otre i tupe
metalne kuke. Primjenjujemo ih kod mrtvih
plodova, a kod ivih samo tupe. Kod velikih
ivotinja se koriste Krej-otlerova dupla kuka za
oko, otra kuka za oko Harmsova i Ostertagova te
Fribergova tupa.
- Poroajna kljeta kod velikih ivotinja se
koriste samo Talihova kljeta za uke ili
koni nabor. Za svinje se koriste Witova
kljeta Za male preivare Wolhova ili
Ruderova, Rihterova te Bruincova. Kod
kuja se takoe koristimo kljetima i to tzv.
beka kljeta, ali za ekstrakciju ploda
moemo se koristiti i manjim peanima te
tatlerovim kljetima kojima se plod hvata
za nogu ili gornju eljust.
Ekstrakcija ploda s pojaanom snagom
Ovaj postupak es ne razlikuje od postupka
za ekstrakciju ploda sa doputenom silom
osim u snazi gdje su nam potrebna etiri
jaka ovjeka. Plod prvo treba pripremiti
tako da mu maksimalno ispruimo sve
zglobove prednjih nogu, lakatni zglobovi
ispred zdjelice. Iza toga vuemo prvo za
jednu a onda za drugu nogu dok lakatni i
rameni zglobovi ne budu u zdjelici. Iza toga
jednakom snagom vuemo za glavu i noge
dok glana ne izae napolje.
Posljednja je zapreka ulazak fetusove
zdjelice u majinu.Taj prolaz olakavamo
okretanjem teleta u bonu ili polulateralnu
poziciju. Kod stranjeg poloaja prvo
vuemo jednu nogu da proe koljeni zglob a
onda drugu to okree tele u polulateralan
poloaj i olakava ekstrakciju. Pravac
vuenja treba da je u skladu sa osovinom
poroalnog kanala te da pomagai vuku
konstantnom snagom i to najbolje za
vrijeme trudova bez trzaja.
Tehnika ispravljanja nepravilnih
poloaja ploda
Nepravilan poloaj glave i nogu ispravljamo
na taj nain da ih ispruamo u poroajni
kanal. Nepravilan smjetaj ili poziciju ploda
gornja ili bona- ispraviti u normalnu
gornju rotiranjem oko njegove podune osi.
Prije ekstrakcije treba ispraviti i nepravilne
situse popreni ili okomiti- okreui ga u
normalan poduni situs.
Odluka o repoziciji dosta ovisi o tome dali
je plod mrtav ili iv. Ako je iv i normalno
razvijen svakako e mo pokuati repoziciju.
Repoziciju kod ivih plodova je lake
uraditi nego kod mrtvih jer kod njih
repoziciju oteeva ukoenost vrata i nogu.
Kod odluke o uspjenosti repozicije treba
voditi rauna o ovim faktorima: veliina
ploda, ivot ploda, prostoru za repoziciju,
stanju u poroajnom kanalu i trbunoj prei
pritisku.
Pribor i instrumenti za repoziciju to su
porodiljski konopci, uvoai, otre i tupe
kuke kao i posebni instrumenti kao to su:
Repozitori su metalni tapovi na jednom
kraju raljasti a na drugom imaju drku i
slue za potiskivanje i popravljanje
nepravilnih poloaja. Ovisno o izgledu i
tvorcu imamo Kaiserov, Kunov, Ginterov
repozitor te torzionu Kecmerovu viljuku.
Embriotomija dissectio foetus -
Embriotomiju najee vrimo kod goveda i
konja. Pod embriotomijom smatramo sve
operatuvne zahvate na plodu koje vrimo u
materici ili poroajnom kanalu.Plodove
embriotomiramo ako su suvie veliki, ako
su u nepravilnom habitusu, poziciji i situsu,
ako su plodovi nakazni te kod suvie uskog
poroajnog kanala.
Embriotomija moe biti djelimina kada je
za izvlaenje ploda potrebno odstraniti
samo jedan dio ili totalna gdje reemo plod
na vie dijelova. Indikacije za embriotomiju
su momenti kada je jasno da repozicija
ploda nee dati rezultate ili je plod ve
mrtav.
Embriotomske metode dijelimo na
perkutane i subkutane.
Perkutanom metodom reemo plod preko
koe i na mjestu gdje ih elimo odvojiti od
drugih dijelova tijela. Kod supkutane
embriotomije reemo dijelove ploda ispod
koe koju najprije odlupimo od podloge, a
zatim pod koom raskidamo miinu i
tetivnu vezu dotinog dijela s trupom.
Gledano sa stanovita sigurnosti bolja je
supkutana embriotomija ali je i zahtjevnija
pa se u praksi koristi vie perkutana.
Instrumentarij za perkutanu embriotomiju
Noevi za embriotomiju ili noevi prstai
kojih ima raznolike izvedbe. Kratki su 8-10
cm i na sebi imaju 1-2 ome za prste.
Specijalni kukasti noevi su dugi 50-80 cm
na vrhu sa otrom kukom, Zatm su
konstruisane lanane pile kao to su
Personova, Lindhorstova i Maova, zatim
Flanzov embriotom, Van Staova i Eklerova
oanapila.Savremeniji instrumenti su
embriotomi:Tigsenov,Geceov,Tbigesenov,
Glatelijev i drugi.
Instrumenti za supkutanu embriotomiju
Za supkutanu embriotomiju koristimo:
trbuasti skalpel, embriotom prsta, lopatice
za odlupljivanje koe, dvostru ku kuku i
otre kuke, koni no, dugi kukasti no i
konopci. Kasnije su konstruisani i drugi
instrumenti kao Stivenov instrumentarij koji
sadri spinoskop,rahiofor i pelviklast,
Beker-botlerov vakufakt i drugi.
Krvave metode na rodilji
Laparotpmija trbuni rez je uvodna
operacija kod carskog reza , histerektomije i
ovariotomije. Izvodi se po principima
asepse i antisepse uz lokalnu anesteziju ili
narkozu. Laparatomiju kod goveda moemo
raditi u stojeem i leeem poloaju uz
primjenu potkone infiltrativne anestezije
ili ekstraduralne anestezije.
Ovce i koze laparatomiramo fiksirane na
stolu uz lokalnu infiltracionu anesteziju ili
opu narkozu ako su plodovi mrtvi.
Kod kobila laparatomioja se radi rijee ali
uz pomo lokalne infiltratinve anestezije ili
narkoze.
Krmae laparatomiramo na stolu uz lokalnu
infiltrativnu anesteziju ili narkozu
Mesodere laparatomiramo na stolu uz
lokalnu infiltrativnu anesteziju a ee uz
optu narkozu.
Lokalizacija laparatomijskog reza.
U goveda radimo rez u desnoj slabini radi retorzije
materice a i kod carskog reza. Rez na ventralnoj
trbunoj stjenci kod carskog reza je bolji iz operativno-
tehnikih razloga. Male preivare laparatomiramo u
desnim slabinama u pravcu od kuka prema kaudalnom
dijelu grudne kosti.Kod kobila rez pravimo u lijevoj
slabini. Kod krmaa rez pravimo u lijevoj ili desnoj
slabini neto dalje od kuka ili vodoravnim rezom
paralelno sa mamarnim kompleksima.Kod mesodera
kosi rez radimo u lijevoj ili desnoj slabini ali je
najpovoljniji na bijeloj liniji-medijani rez-.
Carski rez sectio cesarea-
Je operacija pri kojoj uklanjamo iz materice
plodove zaobilazei poroajni kanal. Sastoji
se od laparatomije tj. otvaranja trbune
stjenke i hysterotomiae tj otvaranja zida
materice. Carski rez se radi u sluajevima
kada smo sigurni da konzervativne metode
ekstrakcija, repozicija i embriotomija- ne
mogu dati pozitivne rezultate poroaja te
smo u situaciji kada treba spasiti ivot
majke ili ploda ili obadvoga zajedno.
Carski rez radimo na dva naina i to : konzervativni
carski rez kada elimo ouvati matericu i radikalni
gdje uklanjamo matericu zajedno sa plodovima.
Konzervativni carski rez Nakon laparatomije distalni
dio gravidne materice uvlaimo u ranu trbune
stijenke. Pri otvaranju materice na njenoj konveksnoj
strani pazimo da plodne vode ne uu u trbunu
upljinu.Rez je duine 30-40 cm. Tele izvlai
pomonik nakon to smo prorezali i plodni mjehur.
Nakon ekstrakcije ploda pomonik vadi i plodne
ovojnice ako se lako odlupljuju a ako to nije sluaj
onda ostaju u materici. Prije ivanja izmeu posteljice
i materice stavljamo oblete i ijemo matericu.
Kod ivanja materice prvo sjedinimo rubove
reza vorastim avovima, a zatim stijenku
ijemo Lembertovim tekuim avom i pri
tom uvremo rubove rane u obliku grebena
u materini lumen. Ponekad je dobro da
materinu stijenku ijemo u jo jednoj etapi
vorastim lemgertovim avom. Saivenu
matericu oistimo tamponima i spustimo u
trbunu upljinu a omentum povuemo u
kaudalnom pravcu. Trbunu stijenku ijemo
u tri ili etiri etae-peritoneum, miie,
potkoje i onda kou-.
Radikalni carski rez hysterectomia- vrimo
u sluajevima gdje je materina sluznica
upaljena, materica potpuno atonina ili
probuena ili gdje je sadraj materice
septian (gnjili plodovi). Gravidnu matericu
najee amputiramo kod mesodera,
ponekad kod malih preivara, a rijetko kod
krmaa. Prognoza je kod hysterectomije
openito nepovoljnija nego kod
histerotomije jer je obino ve poremeeno
zdravstveno stanje ivotinje.
Tok operacije nakon laparatomije izvlaimo blii
materini rog. Na prelazu jajovoda na materini
rog stavljamo krivi pean, a centralno od jajnika i
jajnike vreice stavljamo masivnu ligaturu
podvezujui arteriju i venu spermatiku internu. Iza
toga zareemo izmeu ligature i peana te tupo
odijelimo iroki materini ligament sve do
cerviksa. Krvarenja u mezometriju sprijimo
ligaturama, a takoe poveemo i krvne ile kraj
materinog grljka. Na taj nain odijelimo od
mezometrija jedan materini rog te na isti nain
postupamo i sa drugim rogom.
Iza toga otvaramo matericu i uklanjamo plodove i
posteljice te pristupamo amputaciji materice. Oko
tijela materice stavimo ligaturu odmah iza
bifurkacije i odreemo matericu kranijalno od
bifurkacije. Ostatak materice se lijei tako da
rubove preostale stijenke uvrnemo i potom
saijemo Lembertovim avom. Treba povezati
obje krvne ile sa strane grljka te spustiti ostatak
materice u trbunu upljinu, a rez na trbunoj
stjenci zatvaramo kako je ve opisano.
Smetnje poroaju od strane
rodilje
Slabi trudovi su esti kod mesodera i
krmaa a rijei kod goveda, malih preivara
i kobila. Primarni slabi trudovi se javljaju
ve kod poetka raanja, a sekundarni slabi
trudovi nastaju obino pred kraj raanja.
Primarni ovise od kondicije ivotinje te
konstitucije, a javljaju se i kod nekih bolesti
kao tosu anemija, osteomalacija, slinavka i
ap, svinjskog vrbanca, teneaka i dr.
Takoe su trudovi slabi kod starijih
ivotinja, intoksikacija, smetnji u inervaciji.
Sekundarno slabe trudove uzrokuju: uski
poroajni kanal, dislokacija materice,
prevelik plod, nepravilan poloaj ploda i dr.
Simptom sekundarno slabih trudova je
produeno vrijeme poroda. Prognoza je
povoljna ako ivotinji pravodobno
pomognemo ali ovisi i o optem
zdravstvenom stanju ivotinje.
Terapija. Kod velikih ivotinja moemo
pokuati uvlaenjem ruke u vaginu ili
povlaenjem ploda u poroajni kanal. Kod
sekundarnih uzroka nastojimo prvo
otklonuti uzroke manuelno, a zatim
medikametozmom terapijom pokuamo
pojaati trudove. U pitanju su obino
uterotonici koje imamo na tritu.
Prejaki trudovi se poznaju po uestalom
snanom napinjanju rodilje. Kontrakcije
materice i trbune stijenke su prejake, nekad
moe doi i do gra materice koji due traje.
Oni uvijek ometaju pregled i intervencije u
sluaju zapreka kod poroda, a mogu dovesti do
ozljeda vagine, mokrane beike i debelog
crijeva. Razlozi mogu biti popreni poloaj ili
donji smjetaj fetusa, a usljed bolova cerviks
moe biti nedovoljno otvoren. Kobile i krave
treba tretirati sredstvima za smirenje ili
epiduralnom anestezijom a kod mesodera i
krmaa treba to prije uraditi carski rez.
Suena vagina i vulva esta je prepreka
poroaju plotkinje. Razlozi mogu biti:
nedovoljna razvijenost, oiljci, sratenje
sluznice, edem sluznice, ciste tumori idr.
Kod ovakvih sluajeva prvo treba pokuati
otklonuti uzroke, zatim manuelno iriti
vaginu, praviti rez na gornjoj komisuri
vulve. Ako se vagina i vulva ne mogu
dovoljno rairiti treba odmah pristupiti
carskom rezu.
Uzak cervikalni kanal za prolaz ploda ima
vie uzroka: neurohormonalna insuficijencija,
izostajanje prokvaenosti i oputenosti, oiljci i
deformacije cerviksa. Kliniki razlikujemo
nedovoljnu otvorenost i nedoviljnu irinu
cervikalnog kanala. Prva nastaje na poetku
poroaja kad pone stadij otvaranja i plodni
mjehuri ne mogu uu u poroajni kanal. esta
je pojava kod junica i ovaca. Diferencijlno-
dijagnostiki u obzir dolazi torzio uteri gravidi,
ooljci i dupli cervikalni kanal.
Ako su plodni mjehuri pukli prognoza je
loa, cerviks se mora manuelno otvoriti to
je veoma teko, moe se pokuati i hirurki
dorzalnim rezom na cerviksu ili
medikacijom spazmolitikom monzal 10 ml.
Najvie izgleda ima carski rez.
Kod nedovoljno irokog cervikalnog kanala
koji je normalno maksimalno otvoren ali
nedovoljno situacija je ista i neopnodan je
carski rez.
Uzak pelvis Uzrok -nedovoljno razvijen
pelvis kao kotani okvir poroajnog kanala
je esta zapreka u poraanju ivotinja.
Naroito je est kod junica, nazimica i
dviski a razlog je rano priputanje
ivotinja.Moe biti apsolutan i relativan,
drugi je onda kada prolazi samo dio ploda.
Moe biti uzrok i lom karlice ili preleanog
rahitisa ili egzostoza. Rijeenje ovog
problema je iskljuivo carski rez.
Dislokacija materice kod domaih
ivotinja poznate su ove materine
dislokacije: Torzija materice gdje se
materica okree oko podune osi;
lateroverzija ili laterofleksija kada se
materica okree oko osovine koja je
smjetena okomito pred ulazom u zdjelicu;
ventroverzija ili retroverzija gdje se
materica okree oko osovine koja lei
vodoravno ispred ulaza u zdjelicu.
Torzija materice
Razlozi nastanka torzije su mnogobrojni; od
predisponirajuih u koje ubrajamo
anatomski poloaj i nedovoljnu fiksaciju
materice kod goveda i konja ali i drugih
ivotinja.. To je razlog da je ona veoma
pokretna pa odreeni podraaji mogu
dovesti do njenog okretanja oko podune
osovine. Ti podraaji mogu biti; nagli
pokreti ploda pri mijenjanju intrauterinog
poloaja, nain leanja i ustajanja, kod pada
ivotinje, kod skoka, transporta i drugog.
Mjesto gdje se materica okree moe biti kaudalno od
materinog ua cervikalnog kanala to je najee i
tada je zavrnuto materino tijelo, grljak i dio rodnice i
nazivamo je torsio uteri postcervicalis. Ako mjesto
okretanja lei na materinom tijelu govorimo o torsio
uteri praecervicalis. Kod malih ivotinja najee je
uvrnut samo jedan rog ili dio gravidnog roga i tada
govorimo o torsio cornualis ili torsio cornuum uteri.
Stepen okretanja je od 90-360 stepeni a rijetko ide do
720 stepeni.
Pravac okretanja moe biti na lijevu ili
desnu stranu. Kod lijeve torzije dorzalna
strana materice, grljka i rodnice se zaokree
i ide u obliku nabora prema lijevim
slabinama. Pri torziji se mijenja i poloej
ligamanata materice gdje jedan lei
dorzalno a drugi ventralno, mjesto mijenjaju
i arterije uterine medije jer se nalaze u
ligamentima. Kod jaih torzija moe doi
do pucanja ligamenata pa materica visi
samo na rodnici.
Patoanatonska slika smetnje u krvnom
optoku-staza,krvarenja i tromboze-, trajeli
due torzija stjenka materice degenerira pa
moe doi do ruptura najee na cerviksu.
Kod torzije se nagomilava u placenti
ugljina kiselina pa se plod ivlje giba te
uzrokuje bolove, ako torzija traje due
dolazi do ugibanja ploda koji poinje gnjiliti
ali ne kod precervikalne torzije nego kada je
cerviks otvoren, a moe doi i do difuznih
peritonitisa.
Simptomi torzije su: ne napredovanje poroaja
iako je poeo odavno, mjehuri ne izlaze van i
ne pucaju, od ploda se nita ne vidi i dr.
Trudovi su sve slabiji i na kraju prestaju, rodilja
esto ustaje i lijee. Ope stanje u poetku je ne
promijenjeno a kasnije se pogorava. esto nam
se ini da je jedna usna malo uvuena prema
rodnikoj upljini ili da je edematoznija od
druge.
Dijagnozu torzije potkrepljujemo
vaginalnom pretragom, a kod precervikalne
jo i rektalnim pregledom. Pri uvlaenju
ruke u rodnicu osjetimo da je rodnica
stisnuta od brojnih nabora dorzalno i
ventralno koji idu u obliku vijka u kosom
pravcu prema grljku lijevo ili desno
(postcervikalna torzija). Do cerviksa e mo
doi ako je torzija manjeg stepena i on
gotovo nikada nije potpuno otvoren nego
djelomino i palpiramo jo intaktne
mjehure.
Klinikom pretragom trebamo odrediti i smjer
torzije koji odreujemo po Harmsovoj metodi:
ruku uvlaimo u rodnicu i pratimo smjer
nabora na dorzalnoj rodnikoj stijenki. Ako
nabori idu ozada lijevo prema naprijed
nadesno tad je torzija desna i obrnuto ako se
radi o lijevoj torziji. Moemo odrediti torziju i
pasivnim prodiranjem ruke u rodnicu. Ruka se
pokorava smjeru nabora i okree na jednu ili
drugu stranu. Ako se palac die i okree s
lijeva na desno tada je torzija desna, a ako se
sputa na lijevo torzija je lijeva.
Precervikalnu torziju ne moemo
dijagnosticirati vaginalno. Rodnica nije
suena i na njoj nema spiralnih nabora, a
cerviks je zatvoren. Pri rektalnom pregledu
dio materice gdje je uvrnue je napet kao
tvrdo debelo ue, a materina stijenka je
naborana u spiralne nabore a materini
ligamenti dislocirani.
Prognoza je povoljna ako su lake torzije i
ako je plod iv, ali i kod ovih torzija treba
raunati na komplikacije. Gubici kod torzija
mogu biti i do 13 % rodilja.
Metode kod ispravljanja torzija direktne
metode gdje sa plodom nastojimo izvriti
retorziju i to u suprotnom smjeru od uvrnua,
dok kod indirektnih metoda sile koje su uperene
na tijelo rodilje djeluju u istom smjeru u kojem
je imaterica uvrnuta.
Direktne metode koristima onda ako je cerviks
otvoren pa moemo rukom uhvatiti plod.te ga
podstai na pokrete kako bi se okrenuo ili ga
okreemo u smjeru suprotnom od torzije, ovo
se moe raditi i uz pomo pomonika koji
leima potiskuje plod od vimena ka gore i tako
pomae pri retorziji materice.
Metoda indirektne retorzije pri emu treba
fiksirati matericu na mjestu a tijelo rodilje
okretati u smjeru torzije dok se ne postigne
retorzija. Metoda valjanja je pouzdana jer
njom esto moemo ispraviti i veoma teke
torzije. Za ovu metodu je potrebno dosta
prostora i ljudstva. Veoma odgovoran posao
ima operator koji lei sa uvuenom sukom u
rodnicu i fiksira matericu a pomonici
valjaju kravu do momenta retorzije na
stranu koju operator odredi
Ako nismo u stanju ispraviti torziju onda
pristupamo laparatomiji i nakon carskog
reza obavezno uradimo i retorziju rotirane
materice. Ova metoda je uspjenija to je
torzija skoranja i obrnuto pogotovo kod
mrtvih i gljilih plodava.
Nakon retorzije potrebno je saekati da
izau plodni mjehurovi i nastaviti sa
porodom, kod komplikacija iste treba
nastojati to prije uklonuti.
Ventroverzija
Ako se meterica spusti ventralno tako duboko da joj je
poduna osovina gotovo okomita govorimo o
ventroverziji iji je tei oblik kada se materica savija u
otrom luku kaudalno. Uzroci su sputen trbuh
ivotinje, prevelika teina materice te ruptura trbunih
miia. Simptomi su kod vaginalnog pregleda plod stoji
skoro okomito ispred zdjelice. Pomaganje kod
ventroverzije se sastoji u podizanju trbuha ili okretanju
ivotinje na lea uz prethodnu ekstraduralnu anesteziju
i onda izvlaimo plod,a usputno otklanjamo evntualne
pogreke u poloaju ploda.
Lateroverzija
Je stanje kada se prednji dio gravidnog roga
savije u stranu, a pored toga jo i u
kaudalnom pravcu te u tim dijelovima su i
dijelovi ploda kojeg je teko ekstrahirati.
Ovaj oblik dislokacije materice ja najei
kod kobila. Metode pomaganja kod ove
dislokacije su iste koa kod ventrofleksije
materice. Kod malih ivotinja pomaganje se
svodi na laparatomiju.
Poremeaji kod raanja od strane
plodnih ovojnica i pupkovine
Prijevremeno prskanje plodnih ovojnica
oteava poroaj bez obzira dali je nastalo
spontano ili zbog nestrune intervencije.
Tada izostaje normalno irenje i skliskost
poroajnog kanala pa plod zaostaje i ugui
se. U ovim sluajevima u obzir dolazi
manuelno ili medikametozno irenje
cervikalnog kanala, embriotomija ili carski
rez.
Suh poroajni kanal oteava poroaj a
nastaje kao posljedica prijevremenog
pucanja plodnih ovojnica i isticanja
tenosti. Kada se ovo desi treba podmazati
poroajni kanal ulijevanjem ulja ili
podmazivanjem sa mastima da se postigne
odgovarajua skliskost poroajnog kanala
radi ekstrakcije ploda.
Izlazak posteljice prije ploda ponekad kod
kobila i preivara aali ee kod multipara
ovojnice bivaju istisnute prije mrtvog ploda.
Usljed toga plod ostaje nezatien te
materica prilijee uz njega, tako da pri
intervenciji moe doi do njenog pucanja i
propadanja ploda u abdomen. Posteljice
treba pokuati lagano otklonuti, nadoknaditi
izgubljenu tenost te plod ekstrahirati ili
ako to ne ide uraditi carski rez.
Pupkovina kao uzrok smetnji kod raanja
kod ivotinja sa duom pupkovinom ( konji,
preivari te svinje) se dogaa da se pupak
ovije oko vrata nogu ili tijela pa mue
uguiti plod i stvarati potekoe pri
poroaju radi nemogunosti repozicije.
Treba pokuati odmotati pupkovinu ako se
do nje moe doi ili je presijei makazama
pa ekstrahirati plod nakon eventualne
repozicije ili raditi embriotomiju ili carski
rez.
Smetnje poroaju od strane ploda
Prevelik plod se javlja kod svih domaih
ivotinja a najee kod goveda svinja i
kuja. Uzroci mogu biti hormonalnog
porijekla (previe timorescina), produene
gestacije i nasljednih faktora, te
nesrazmjernog parenja. Moe se pokuati
ekstrakcija naizmjeninom vuom lijevog i
desnog ekstremiteta ili jo sigurnije carskim
rezom ili fetotomijom.
Nepravilni poloaji ploda su najei
uzroci oteanog ili tekog poroaja.
Nepravilnosti mogu biti u nepravilnom
dranju glave i nogu (HABITUS),
nepravilnom smjetaju trupa ploda
(POSITIO), i nepravilnom pravcu podune
osovine ploda prema podunoj osovini
majke (SITUS). Prva porodiljska pomo se
sastoji u korekciji i repoziciji nepravilnih
poloaja koje se moraju uraditi veoma brzo
radi spaavanja rodilje i ploda.
Repozicija se izvodi po principu dviju sila:
jednom kojom se dislocirani dio ploda
okree i povlai u karlicu i drugom kaja
istovremeno potiskuje plod u mateericu.
Kod takvog bimanuelnog postupka
potrebno je manje snage i prostora, a
smanjena je i mogunost povrede materice.
Najbolji instrument za ovaj posao je ruka, a
ako se ve koriste treba paziti da se sa njima
ne povrede poroajni kanal i plod.
Nepravilan habitus glave
Iskoena glava torsio capitis et cervivis
tu je glava okrenuta oko podune osovine.
Korekcija se izvodi tako to se glava i vrat
ploda potiskuju u mapericu, rukom se glava
i vrat isprave i uvode u poroajni kanal. Iza
toga se glava fiksira rukom i uetom i
istovremeno sa prednjim ekstremitetima
izvlai napolje.
Glava zabaena na bok lateroflexio capitis je
najei nepravilan habitus glave i moe biti
na lijevu ili desni stranu prema boku majke.
Uzroci mogu biti nedovoljno ili sporo
otvaranje cerviksa, brzo napredovanje
ekstremiteta ploda, temperamentan plod,
hydrocephalus ploda, ankiloza vratnih
prljenova (torticolis) naroito kod drebadi.
Dijagnozu uspostavljamo vaginalnom
eksploracijom te palpiranjem glave i vrata u
materici. Prednje noge su neravnomjerno
izale iz poroajnog kanala, naroito one na
kojoj je strani glava zabaena na bok.
Prognoza je povoljna ako je intervencija
blagovremena. Korekcija nije lagana: trup
tijela se potiskuje u matericu, a zabaena
glava se privue i uvede u poroajni kanal.
Korekciju i repoziciju radimo rukom uz
pomo porodiljskog ueta i onih kuka- tupe
ako je plod iv i otre ako je plod mrtav. Ako
repozicija nije mogua pristupa se carskom
rezu ili fetotomiji.
Glava sputena na prsa ventroflexio capitis
glava ploda padne na nie izmeu prednjih
nogu i zapne o karlicu elom ili potiljkom.

Uzroci su: nedovoljno otvoren cerviks,
prijevremeno pucanje ovojnica, uginue ploda
te laiko povlaenja za noge. Dijagnoza,
korekcija i repozicija su sline kao kod
lateroflexije rukom, uetom ili onim kukama.
Trup ploda se potisne natrag u matericu, a
glava se podigne i uvede u poroajni kanal i
plod ekstrahira van. Ako ne uspije repozicija
pribjegavamo carsskom rezu ili fetotomiji.

Glava zabaena na lea retroflexio capitis
je rijetka dislokacija i obino se javlja kod
janjadi i drijebadi. Postoji opasnost od
perforacije uterusa i rektuma, naroito kod
jakih trudova. Repoziciju radimo fiksacijom
glave rukom, uetom ili onim kukama i
povlaimo u pravcu vagine, a trup se
maksimalno potiskuje natrag u matericu.
Ako ne uspije korekcija pristupamo
fetotomiji ili carskom rezu.
Nepravilan habitus prednjih
ekstremiteta ploda
Nastaje najee u stadijumu otvaranja,
kada su noge jo flektirane i poinju da se
ispruaju i ulaze u poroajni kanal. Mogu
biti flektirane obadvije noge ili samo jedna.
Prednji ekstremiteti se poznaju po tome to
je solearna strana kopita ili papka okrenuta
prema dole i to opipavamo tri zgloba:
kiini, karpalni i kubitalni. Nepravilan
habitus prednjih nogu ine:
Fleksija u putinom zglobu flexio phalangis
primae je najlaki stepen fleksije prednje noge
. Ona se obino upire flektiranim putinim
zglobom na donji rub zdjelice ili kao takva ulazi
u zdjelicu. Dijagnoza je lagana i lako se
ispravlja.
Fleksija u karpalnom zglobu flexio carpi
noga je savijena u karpalnom zglobu tako da
metakarpus lei ispod podlaktice, a uz to su
savijeni lakatni i rameni zglob noge. Javlja se
kao predulazna karpalna flekssija gdje je karpus
ispod zdjelice i tei oblik kada savijeni karpus
ue u zdjelicu.
Predulazna karpalna fleksija se lako
ispravlja dok ako je u zdjelici onda je tea
za ispraviti i opasna je za rodilju radi
moguih ozljeda. Predulaznu fleksiju
ispravljemo tako to rukom hvatamo nogu
ploda blie putinom zglobu i maksimalno
je flektiramo potiskujui kranijalno i
dorzalno dok metakarpus ne doe u
vertikalan poloaj kada sputamo ruku do
papka i pbuhvatamo ga akom i uvlaimo
ga u zdjelicu rodilje. Ako nam ne uspije
ispraviti poloaj rukom koristimo konopac.
Konopac fiksiramo ispod karpusa tiskajui
karpalni zglob kranijalno i dorzalno , a u
isto vrijeme vuemo za konopac koji se
sputa do putita i isprua nogu.Ako nam ne
poe za rukom ispraviti nogu prije
fetotomije plod treba pokuati izvui vani
tako to e mo nogu potpuno potisnuti pod
plod.
Kod pomaganja kad je karpalna fleksija
zaglavljena treba voditi rauna o tome
koliko je duboko ula u poroajni kanal.
Moe se pokuati u takvom stanju paljivim
radom izvriti ekstrakcija ploda i
ispravljanjem humeralnog zgloba, ali je to
sve rizino. Drugi je nain sigurniji a to je
potiskivanje ploda u matericu uz prethodno
fiksuranje ekstremoteta konopcima, a zarim
uz repoziciju i nadoknadu tekuine
ekstrahiramo plod. Kod nepovoljnih
karpalnih fleksija najbolje je odmah
pristupiti embriottomiji flektiranog dijela
noge i prii ekstrakciji ploda.
Fleksija u ramenom zglobu flexio
scapulohumeralis moe biti sa jedne ili
obje strane. Lako se dijagnosticira ako je
obostrana u zdjelici je samo glava a od
savijenih nogu palpiramo samo rame, a ako
je fleksija samo jedne noge u poroajnom
kanalu je glava i ispruena druga noga.
Mogua je ekstrakcija ploda u ovakvom
poloaju ako je plod malen a zdjelica iroka
ili ako je plod duboko uao u zdjelicu.
Fleksiju noge ispravljamo u dvije faze: u
prvoj fazi nogu dovlaimo u karpalnu
fleksiju a u drugoj vrimo repoziciju kao u
karpalnoj fleksiji. Da bi smo lake izvrili
repoziciju pomaemo se repozitorom i
petljom na nozi. Ako nam ne uspije ispraviti
nogu pribjegavamo potkonoj embriotomiji.
Nekad je potrebno prvo amputirati
ispruenu nogu i glavu pa tek onda
flektiranu nogu.
Fleksija u ramenom i lakatnom zglobu
flexio scapulohumeralis et cubiti
dijagnoza je laka. Glava i prednje noge lee
u zdjelici stim da je gubica ploda uz vrhove
ili blizu vrha nogu a lakatni zglob je zaostao
za ramenim. Plod ekstrahiramo tako to
rukama pritiskujemo na rame i povlaimo
lagano prema vani. Ako je to ne
moguepristupamo embriotomiji.
Noge ukrtene iznad glave najee se javlja
kod drijebadi. Najee su ukrtene noge iznad
ije ili lee paralelno iznad fetusove glave.
Pomaemo na taj nain da fiksirane noge
konopcima vuemo u stranu uz istovremeno
potiskivanje ploda u matericu.Treba paziti da ne
doe do rupture rektuma. Ako se ne uspije onda
se moe pokuati rezom meice i izvlaenjem
ploda kroz kloaku ako je iv a u suprotnom
pristupiti embriotomiji poevi od glave.
Nepravilan habitus stranjih
ekstremiteta ploda
Od 100 poroaja 30 % otpada na poroaje u
zadnjem poloaju. Zadnje noge su due,
krupnije pa je i repozicija tea, a zadnji
poloaj je i nepovoljniji za ivot ploda radi
pritiska na pupak te uguenja ploda.
Vaginalno se opipavaju tarzalni zglobovi,
Ahilove tetive, rep i anus, a kopita-papci
okrenuta su na gore. Od nepravilnih
habitusa zadnjih nogu mogui su:
Noga savijena u kiinom zglobu flexio
phalangis primae zadnja noga flektirana u
kiici i upire se o rub ossis pubis a ne ulazi u
poroajni kanal. Dijagnoza i repozicija nisu teke
ali su neophodne.
Noga fleksirana u skonom zglobu flexio tarsi
poluglektirana noga je pred ulazom u poroajni
kanal ili u njemu zaglavljena. Uzroci su slabi
poroajni trudovi, mlitav trbuni zid, hidrops
ovojnica, uginue ploda. Korekcija je tea od
prethodne.
Pri repoziciji nogu hvatamo za matatarzus i
podiemo dorzokranijalno, a istovremeno
trup ploda potiskujemo dublje u matericu. U
pauzi trudova vrh noge se paljivo uvue u
pelvis. Za ovo se moe i koristiti ue koje se
stavi oko putice i provue izmeu papaka
ploda.Prilikom vue za ue noga se flektira
u putinom zglobu, ali se istovremeno
potiskuje skoni zglob dorzo-kranijalno.
Ako ne moemo uraditi repoziciju
pribjegavamo fetotomiji.
Noga savijena u femoralnom zglobu flexio
femoralis noga je potpuno flektirana u
femoralnom zglobu i podvijena pod tijelo
ploda. Ako su flektirane obje noge onda je to
trtini ili analni habitus. Poroaj je ozbiljno
poremeen. Laka je repozicija jedne noge
nego obadvije. Noga se hvata za ossa cruris i
savija u tarzalnom zglobu a istovremeno trup
ploda potiskuje dublje u matericu.Tako se
noga dovede prvo u tarzalnu fleksiju a onda
postepeno u ekstenziju.
Ako je plod mal moe se izvui za jednu
nogu bez ozljede majke. Inae je korekcija
ove zapreke teka. Kod trtinog poloaja
mora se raditi urno ali oprezno. Plod se
moe izvui van uz pomo omi po Saaku
ili po Weinmannu bez prethodne repozicije
samo ako je mal i ima dovoljno prostora.
Ekstrakcija sitnog mrtvog ploda se radi uz
pomo Obermaireve kuke koja se uvue u
rektum i kojom se tele podie. Koristi se i
fetotomija kao i carski rez.
Nepravilna pozicija ploda
Moe biti bona i donja a ove opet mogu biti u
prednjem ili zadnjem poloaju. Uzroci su stanja
koja onemoguavaju okretanje ploda iz
intragravidne u gornju poziciju za poroaj:
uginua, mala masa, torzija materice, slabi
trudovi, dvijke u unipara i dr. Dijagnozu nije
teko postaviti ali bez repozicije i korekcije
koja je teka nije mogue zavriti poroaj.
Posebno je teka repozicija prednjeg glavenog
poloaja ploda, jer glava i ekstremiteti oteevaju
okretanje ploda. Repozicija donje ili bone
pozicije u zadnjem karlinom poloaju je neto
laka. Okretanje ploda olakava ulijavanje
tenosti u matericu kao i epiduralna anestezija,
okretanje porodilje na lea ili podizanje njenog
zadnjeg kraja. Za korekciju donjeg i bonog
poloaja koristimo manuelno okretanje ploda,
okretanje ploda pomou ueta vezanog za
ekstremitete i tapa i pomou torzione viljuke po
Kemereru. U teim sluajevima pribjegavamo
fetotomiji ili carskom rezu.
Nepravilan situs poloaj - ploda
Je vertikalan ili transferzalan prema
podunoj osi majke. Plod moe biti okrenut
leima ili trbuhom prema karlinom izlazu ,
pa nastaju etiri nepravilna situsa: vertikalni
leni i trbuni te transfezalni leni i trbuni.
Svaki od njih predstavlja teku prepreku za
poroaj tj to su najtee prepreke. Nastaju u
fazi otvaranja pri jakim kontrakcijama
uterusa.
Dijagnoza nije lagana i jednostavna. Kod
vertikalnog i transferzalnog trbunog situsa
obino su sva etiri ekstreemiteta u
poroajnom kanalu. Diferencijalno
dijagnostiki dolaze u obzir dvojke,
dvostruke nakaze i hidrops ploda.
Repoziciju nastojimo uraditi fiksiranjem
jednih ekstremiteta uetom dok druge
guramo nazad u metericu pokuavajui
dovesti plod u poduni poroaj.
Kod vertikalnog i transferzlnog lenog
situsa opipavamo samo lea ploda. To je
najtei nenormalni poloaj ploda jer ga ne
moemo ni za te fiksirati. Ukoliko nismo u
mogunosti manuelno okranuti plod,
najbolje je odmah pristupiti carskom rezu.
Nepravila poloaj dvojki ili vie plodova
Repozicija eventualnih nepravilnosti je ista
kao ikod jednog ploda. Ako se sa njom ne
uspije treba pristupiti fetotomiji ili carskom
rezu.
Nakaze
Mogu biti est uzrok tekog poroaja. U prvom
redu dolaze nakaze zbog nedovoljnog razvia
monstra per defectum -, prejakog razvia
monstra per excessum ploda ili njegovih
dijelova ili dvostruke nakaze monstra
bigemina. Dvostruke i jednostavne nakaaze
nastaju u ranom embrionalnom razviu i imaju
dosta varijeteta. Za ekstrakciju ovakvih plodova
se koristi fetotomija ili carski rez.
Ozljeda poroajnih organa i
okoline u toku raanja
Ozljede materice Moe biti povrijeen
samo miometrijum i seroza ( ruptura uteri
incopleta) ili cijeli materini zid (ruptura
uteri completa). Rupture mogu biti spontane
i artificijalne. Spontane nastaju zbog
trauma, pada, velikih doza uterotonika,
jakih trudova ili snanih pokreta ploda.
Artificijalne nastaju usljed nestrunog ili
nepaljivog pomaganja pri poroaju.
Kliniki znaci povreda materice su razliiti i
ovise od stepena i mjesta povrede. Kod
velike kompletne rupture naglo prestaju
trudovi, plod moe ispasti u trbuhnu duplju
i nastaju znatna krvarenja. Krv tee iz
poroajnog kanala ili se nakuplja u materici
ili u peritonealnoj duplji. Nekada crijeva
prolabiraju u matericu, vaginu a iz nje van
kao kod kobila. Dijagnoze se postavlja
palpacijom perforacije te opipavanjem
crijeva i trbunih organa kroz perforaciju.
Pomo se sastoji prvenstveno u zavretku
poroaja. Krvarenje se zaustavlja
tamponiranjem, stavljanjem peana, ivanjem i
ligiranjem krvnih sudova. ivanje velikih
ruptura radimo nakon laparatomije ili nakon
vjetaki izazvanog prolapsusa uterusa. U teim
sluajevima treba pribjei histerektomiji.
Uterotonici u manjim dozama mogu da zaustave
krvarenje pojaavanjem kontrakcija. Nadoknada
krvi se vri infuzijama ili transfuzijom. Kod
bezizglednog sluaja pribjei prinudnom klanju.
Poslije preleane rupture slabi su izgledi za dalju
oplodnju.
Povrede cerviksa nastaju ako kanal cerviksa
nije dovoljno otvoren, artificijalnog otvaranja
cerviksa rukom, parcijlne hipoplazije cerviksa,
ekstrakcije velikog ploda, pri fetotomiji a
najvie pri laikom upanju ploda. Kod ovoga
velika je mogunost uginua rodilje zbog
iskrvarenja jer moe doi do pucanja arterije
uterine kaudaalis. Manje povrede sluzokoe
cerviksa prolaze spontano, ali dublje poslije
intervencije ostaavljaju oiljke koji smanjuju
lumen cerviksa i zapreka su kod ponovnog
poroda. Dijagnoza prognoza i intervencija su
isti kao i kod rupture materice.
Povrede vestibuluma, vagine i vulve -
mogu nastati kod tekih poroda i mogu biti
povrinske i duboke.Uzroci su slini onima
kod povreda cerviksa. Kod dubokih rana
mogua su jaa krvarenja i promjena opteg
zdravstvenog stanja. Opasnost je vea ako
imamo retenciju, zato se prvo treba rijeiti
nje a onda nastaviti ljeenje Takve povrede
treba sanirati ivanjem i medikamentima.
Manje povrede ukoliko nisu inficirane
veoma brzo zarastaju.
Povreda, ruptura i prekid meice zbog
tekog poroda kod jakih trudova, velikog
ploda moe doi do prekida dorzalnog zida
vestibuluma, ventralnog zida rektuma i
perineuma pa nastaje komunikacija izmeu
vagine i rektuma fistula-. Ovakva rana
nikada ne zaraste spontano nego se mora
hirurki obraditi vorasti av -, a potom
medikametozno lijeiti.
Oteenja karlice nastaju pri tekom
poroaju, padu ili nasilnom izvlaenju
ploda u vidu distorzije i luksacije sakralnog
zgloba, rupture simfize karlice i frakture
karlinih kostiju. Kod distorzije i luksacije
prognoza je dubiozna uz obaveznu
simptomatssku terapiju mada se kao i kod
fraktura karlice te rupture simfize
preporuuje ekonomsko iskoritavanje
ivotinje.
Nagnjeenje nerava pri tekim i
dugotrajnim porodima moe doi do
nagnjeenja n. Fibularis, n. Obturatorius, n.
Ishiadicus i pleksus nn. Sacralis. Klinika
slika se ogleda kroz dugotrajna leanja,
ivotinja se moe podii na prednje noge,
nije poremeeno opte zdravstveno stanje.
Nakon tano uspostavljene dijagnoze
ivotinju treba uputiti na ekonosko klanje.