Wprowadzenie

do prawa cywilnego

Prawo cywilne jako ga prawa
prywatnego
Prawo prywatne a prawo publiczne
Prawo prywatne (interes jednostki)
autonomiczno podmiotw
brak elementu wadczego
Prawo publiczne (interes ogu)
podporzdkowanie jednego podmiotu drugiemu
moliwo narzucenia przez jeden z podmiotw
drugiemu treci czcego ich stosunku prawnego
Prawo cywilne jako ga prawa
prywatnego
Art. 353
1
KC:
Strony zawierajce umow mog uoy stosunek
prawny wedug swego uznania, byleby jego tre lub cel
nie sprzeciwiay si waciwoci (naturze) stosunku,
ustawie ani zasadom wspycia spoecznego
Art. 21 1 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa:
Zobowizanie podatkowe powstaje z dniem:
1) zaistnienia zdarzenia, z ktrym ustawa podatkowa
wie powstanie takiego zobowizania;
2) dorczenia decyzji organu podatkowego, ustalajcej
wysoko tego zobowizania

Prawo cywilne jako ga prawa
prywatnego
Prawo cywilne jako prawo dnia codziennego
Prawo cywilne i oparte na nim stosunki cywilnoprawne
charakteryzuje:
Rwnorzdno podmiotw polegajca na braku relacji
wadczych w danym stosunku prawnym i wizi podporzdkowania
jednego z podmiotw wzgldem drugiego
UWAGA: chodzi tu o rwnorzdno prawn, a nie
rwnorzdno faktyczn
Autonomiczno podmiotw moliwo samodzielnego
ksztatowania relacji pomidzy sob
Istnieje wic swoboda stron w ksztatowaniu stosunkw prawnych
to sama strona swobodnie decyduje, czy zawrze umow, z kim,
w jakiej formie i o jakiej treci, a normy powszechnie obowizujce
wyznaczaj tylko oglne granice autonomii podmiotw
uwzgldniajc interes powszechny
Prawo cywilne jako ga prawa
prywatnego
Charakterystyczn dla prawa cywilnego cech, jest jego
samoobsugowy charakter (E. towska), gdy tylko osoby
uprawnione mog zadecydowa, czy zechc skorzysta ze
sucych im uprawnie
Ponadto, jeeli kto chce dochodzi przysugujcych mu
praw, musi sta si aktywn stron sporu, bo w prawie
cywilnym sd nie dziaa z urzdu
Kryteria wyrnienia prawa cywilnego
Kryterium podmiotowe (regulacja stosunkw prawnych midzy
osobami fizycznymi, osobami prawnymi i jednostkami
organizacyjnymi wskazanymi w art. 33
1
KC)
Kryterium przedmiotowe (regulacja majtkowych i
niemajtkowych stosunkw prawnych)
Metoda regulacji autonomiczno podmiotw oraz ich
rwnorzdno
umowy adhezyjne
Kryteria pomocnicze
organ rozpoznajcy spraw art. 1 kodeksu postpowania
cywilnego (KPC)
rodzaj aktu normatywnego, w ktrym znajduj si dane przepisy
normujce dany stosunek prawny
Rodzaje norm prawa cywilnego
Wrd przepisw prawa cywilnego mona
wyrni :
przepisy bezwzgldnie obowizujce (ius
cogens) gwnie w prawie rzeczowym i
spadkowym
przepisy wzgldnie obowizujce (ius
dispositivum) - gwnie w prawie zobowiza
przepisy semiimperatywne (ius
semidispositivum) gwnie w przepisach prawa
konsumenckiego (funkcja ochronna wobec sabszej
strony stosunku prawnego)
Zasady prawa cywilnego
Zasada rwnorzdnoci podmiotw
Zasada poszanowania autonomii woli stron
(gwnym jej elementem jest swoboda umw)
Zasada ochrony bezpieczestwa obrotu (w
tym dobrej wiary i zaufania)
Zasada jednakowej ochrony kadej
wasnoci (bez wzgldu na osob waciciela i
przedmiot wasnoci)
Zasada jednoci prawa cywilnego (wszelkie
stosunki majtkowe pomidzy rwnorzdnymi pod
wzgldem prawnym podmiotami, powinny by
regulowane przepisami prawa cywilnego opartymi na
jednym prawie, niezalenie od stron stosunku)
Kryteria wyrnienia prawa cywilnego
Prawo cywilne a:
prawo rodzinne i opiekucze
prawo handlowe
prawo pracy
prawo autorskie
prawa na dobrach niematerialnych (prawo wasnoci
intelektualnej)
prawo prywatne midzynarodowe
postpowanie cywilne
rda prawa cywilnego
Brak penej unifikacji prawa cywilnego w okresie midzywojennym
Kodeks zobowiza z 27.10.1933 r. zawiera elementy dzisiejszej
czci oglnej prawa cywilnego (m.in. regulowa kwestie
owiadczenia woli i jego wad, zawierania umw, przedstawicielstwa
lub przedawnienia)
Dekrety z lat 1945-1946 m.in.:
Prawo osobowe z 29.8.1945 r.
Prawo opiekucze z 14.5.1946 r.
Prawo rzeczowe z 11.10.1946 r.
Przepisy oglne prawa cywilnego z 12.11.1946 r.
Przepisy oglne prawa cywilnego z 18.7.1950 r. (tzw. POPC)
Przepisy wprowadzajce KC z 23.4.1964 r. (tzw. PWKC)
Systematyka kodeksu cywilnego
Ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny dzieli si na cztery ksigi:
cz ogln - obejmujc wsplne dla caej gazi prawa zasady i
instytucje, w tym kwesti podmiotw prawa (osb fizycznych i
prawnych), czynnoci prawnych i praw podmiotowych
prawo rzeczowe - dotyczce prawnych form korzystania z rzeczy
(takich jak prawo wasnoci), ujtych w postaci praw podmiotowych
bezwzgldnych
prawo zobowiza - dotyczce praw wynikajcych ze stosunkw
zobowizaniowych (najczciej umownych) o charakterze
wzgldnym
prawo spadkowe - regulujce przejcie praw majtkowych z osoby
zmarej na inne podmioty
Kodeks cywilny a prawo rodzinne
Powody wyodrbnienia kodeksu rodzinnego i opiekuczego
(KRO) jako samodzielnej kodyfikacji
Prawo rodzinne i opiekucze, jako dziedzina prawa cywilnego
Brak wyodrbnionej czci oglnej KRO
Odwoanie w przepisach KRO do poj zdefiniowanych w KC
(np. ubezwasnowolnienie, czynno prawna, za wiara,
przedawnienie, solidarno itp.)
Stosowanie wprost przepisw KC w sprawach
nieuregulowanych w KRO i odpowiednie stosowanie w
zakresie spraw jedynie czciowo uregulowanych w KRO (lex
specialis lex generalis)
Opieka i kuratela jako instytucje osobowego prawa cywilnego
uregulowane w KRO (przeniesione z POPC do KRO)
Zakres prawa cywilnego
Poza KC pozostawione s zostay liczne dziay prawa cywilnego, a
niektre szczeglne kwestie uregulowane zostay odrbnymi
ustawami np.:
ustawa z dnia 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuczy
ustawa z dnia 6.7.1982 r. o ksigach wieczystych i hipotece
ustawa z 6.12.1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastaww
ustawa z dnia 15.9.2000 r. Kodeks spek handlowych
ustawa z dnia 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
ustawa z dnia 27.7.2002 r. o szczeglnych warunkach sprzeday
konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego
ustawa z dnia 28.4.1936 r. Prawo wekslowe
ustawa z dnia 28.4.1936 r. Prawo czekowe
ustawa z dnia 16.9.1982 r. Prawo spdzielcze
Kodeks cywilny najwaniejsze zmiany
Kodeks cywilny z 25.2.1964 r. najwaniejsze
nowelizacje czci oglnej i prawa rzeczowego
Nowela z 1990 r. (tzw. nowela lipcowa) ustawa o zmianie
KC z 28.7.1990 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 321)
Nowela z 1996 r. (tzw. nowela sierpniowa) ustawa o
zmianie KC z 23.8.1996 r. (Dz.U. Nr 114, poz. 542)
Nowela z 2003 r. (tzw. nowela walentynkowa) ustawa o
zmianie KC oraz niektrych innych ustaw z 14.2.2003 r.
(Dz.U. Nr 49, poz. 408)
Ustawa o zmianie KC oraz niektrych innych ustaw
(suebno przesyu) z 30.5.2008 r. (Dz.U. Nr 116, poz.
731)
rda prawa cywilnego
Akty normatywne np. KC, kodeks rodzinny i opiekuczy
(KRO), kodeks spek handlowych (KSH)
Zwyczaj ustalona w pewnej grupie osb na pewnym
obszarze jednakowa norma postpowania
w takich samych lub zblionych okolicznociach (zob.
np. art. 56 KC, art. 354,art. 394 KC)
Zasady wspycia spoecznego istniejce w
spoeczestwie normy postpowania obejmujce przede
wszystkim normy moralne

rda prawa cywilnego
Klauzule generalne - s to takie normy prawne, ktre w
sposb oglny okrelaj obowizki i uprawnienia stron
stosunku cywilnoprawnego, dajc moliwo oceny tych
stosunkw organowi stosujcemu prawo (sdowi)
Podstawowe klauzule generalne to:
Klauzula zasad wspycia spoecznego
Klauzula dobrych obyczajw
Klauzula spoeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa

rda prawa cywilnego
Pierwsza grupa odesa do zasad wspycia
spoecznego w przepisach prawa cywilnego obejmuje
przepisy, w ktrych naruszenie tych zasad pociga za
sob ujemne skutki dla jednej ze stron np.:
art. 5 KC (naduycie prawa podmiotowego)
art. 58 2 KC (niewano czynnoci prawnej)
art. 353 KC (wykroczenie poza granice zasady swobody
umw)
art. 56 KRO (wyczenie dopuszczalnoci rozwodu)

rda prawa cywilnego
Druga grupa odesa do zasad wspycia spoecznego
w przepisach prawa cywilnego obejmuje przepisy, w
ktrych powstanie, zmiana lub ustanie konkretnych praw
czy obowizkw uzalenione s od oceny danego
stosunku prawnego z punktu widzenia zasad wspycia
spoecznego, np.:
art. 357 1 KC - klauzula rebus sic stantibus,
art. 411 pkt. 2 KC - wyczenie obowizku zwrotu
wiadczenia nienalenego
art. 446 2 KC - przyznanie renty osobie, ktrej zmary
dobrowolnie dostarcza rodki utrzymania
art. 902 KC - odwoanie darowizny

rda prawa cywilnego
Trzecia grupa odesa do zasad wspycia spoecznego
w przepisach prawa cywilnego obejmuje przepisy, ktre
korzystaj z tyche zasad jako kryterium sucego
bezporednio lub porednio do bliszego sprecyzowania
treci stosunku cywilnoprawnego, np.:
art. 56 KC - okrelenie skutkw czynnoci prawnej
art. 140 KC - okrelenie zakresu uprawnie waciciela
art. 287 KC - okrelenie zakresu uprawnie uprawnionego ze
suebnoci gruntowej
art. 354 KC - okrelenie obowizku wspdziaania dunika z
wierzycielem przy wykonywaniu zobowizania

Next time
Stosunek cywilnoprawny. Prawo podmiotowe
Skowroska-Bocian-Brzozowski-Kocot: Rozdzia VI. Rozdzia
XI
Radwaski-Olejniczak: Rozdzia IV
oraz do powtrki
Skowroska-Bocian-Brzozowski-Kocot: Rozdziay I-III.
Rozdzia V
Radwaski-Olejniczak: Rozdzia I. Rozdzia II 3-4. Rozdzia
III

Kazusy i pytania z pliku 03
Testy dostpne on-line (na 21 padziernika)