KUPTIMI, LLOJET DHE

MENYRAT E
MIRATIMIT,NDRYSHIMIT
TE KUSHTETUTAVE
Prof.Dr.Arsim Bajrami

Definimi i Kushtetutes
1.

Kushtetuta Akti me i larte juridik dhe

politik

2.

Kushtetuta ligj themelor i shtetit

3.

Kushtetuta
qytetaret

4.

Kushtetuta akt qe disiplinon shtetitn

dhe pushtetin?

kontrate

shtetit

me

Kuptimi i Kushtetuts
Kuptimi Formal-e paraqet kushtetutn si
akt juridik i shkruar dhe i kodifikuar, i
miratuar nga organi me i larte
shtetrore
sipas
procedurs
se
veante.
Kuptimi Material-e paraqet kushtetutn
si tersi normash ose rregullash te cilat e
rregullojn bazn e sistemit shoqrore.

Kuptimet e tjera te Kushtetuts

Kuptimi
Politik-Kushtetuta
paraqet
dekleracion te proklamuar solemnisht, qe
prmban rregulla pr kontrollin e pushtetit
politik, vemas pr mbrojtjen e lirive dhe te
drejtave te njeriut
Kuptimi Filozofik-Kushtetuta sht shprehje
e vullnetit te larte, me te cilin vendoset rendi i
punes ne nje shtet (Aristotli dhe Hegeli)
Kuptimi Teorik i Kushtetutes-Kushtetuta
paraqet kuptimin sintetizues te kuptimit
formal, material, politik te kushtetuts.

Kuptimi modern i Kushtetutes

KUSHTETUTA ESHTE AKT QE:

Percakton rregullat e funksionimit te demokracise,

Promovon vlerat demokratike te shoqerise dhe shtetit,
Rregullon ndarjen e pushteteve dhe balancimin e tyre,
Garandon dhe mbron lirite dhe te drejtat e qytetarit dhe shtetasit,
Permban rregulla per disiplinimin e secilit pushtet dhe sanksione per
mosfunksionimin e tyre,
Kujdesiet dhe siguron pavaresine e secilit institucion te pavarur,
Permban rregullat per themelimin dhe shkarkimin e institucioneve,
Siguron mekanizma per pergjegjesine e secilit pushtet dhe mekanizen,
Permban rregulla qe qe garantojne procedura demokratike.

Vetit e Kushtetuts
1.
2.
3.

4.
5.

6.
7.

Kushtetuta sht ligj themelore i nj vendi

Kushtetuta sht akti me i larte i nj vendi, nga i cili
derivon dhe mbshtetet i tere rendi juridik
Kushtetuta teresi normash me te larta qe rregullon
funksionimin e shtetit.
Kushtetuta marreveshje e shtetit me qytetarin per te
qeverisur,
Kushtetuta ka vetit e aktit ideo-politik-Nepermjet
Kushtetuts vjen ne shprehje ideologjia e caktuar e
nj shteti
Kushtetuta shprehet si akt prokramor deklarativ, ajo
prcakton qllimet dhe detyrat e rendit kushtetues
Kushtetuta kontrate qe cakton rregullat e lojes ne nje
shtet.

Prmbajtja e Kushtetuts

1.
2.

Prmbajtja e kushtetuts varet nga vullneti i

kushtetututevenesit, prjashtimisht ne rastet
kur ky vullnet sht i kufizuar
Pavaresiht nga vullneti i Kushtetutevenesit
jan dy qeshje te cilat duhet ti prmbaj
gjithsesi kushtetuta:
Pushtetin shtetror
Lirit dhe te drejtat e qytetarit

Rastet kur ne permbajtjen e

Kushtetutes nuk respektohet
vullneti I kushtetutevenesit

Rasti berjes se kushtetutave pas

mbikeqyrjes nderkombetare.
Rasti i berjes se kushtetutave pasi atyre
ti kete paraprire nje marrveshje
nderkombetare ose nje proces
negociator (Kosova, Bosna, Timori
Lindor, Egjipti, Libia)

Struktura e Kushtetuts

Pavarsisht dallimeve qe hasim ne

vendet e ndryshme struktura e
kushtetuts prbehet nga kto pjese:

Preambula
(ne
prjashtim
te
kushtetutave te cilat qllimet e
preambuls i vendosin ne parimet
themelore)
2. Pjesa Normative (kaptinat ose kapitujt)
3. Dispozitat kalimtare ose tranzicionale
1.

LLOJET E KUSHTETUTAVE
(NDARJA KLASIKE)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

8.

Kushtetutat e shkruara dhe jo te shkruara

Kushtetutat e forta dhe te buta
Kushtetutat reale
Kushtetutat fiktive
Kushtetutat Reale programatike
Kushtetutat programore deklarative
Kushtetuta te dhuruara,
Kushtetuta te shkruara pas mbikeqyrjes
nderkombetare.

LLOJET E KUHSTETUTAVE
(NDARJA MODERNE)

Kushtetutat konstitutive dhe jo konstitutive,

Kushtetutat e vendeve te sapo dala nga lufta ose konflikti,
Kushtetutat e vendeve te sapo dala nga regjimet diktatoriale,
Kushtetutat e vendeve postkomuniste
Kushtetutat e vendeve ne tranzicion,
Kushtetutat e vendeve nen protektorat (ne mbikeqyrje te ndonje
shteti),
Kushtetutat e vendeve nen mbikeqyrjen nderkombetare,
Kushtetutat e vendeve pas perfundimit te mbikeqyrjes
nderkombetare,
Kushtetutat e vendeve te pranveres Arabe,
Kushtetutat e vendeve me demokraci te avancuara.

MIRATIMI I KUSHTETUTES
(FORMAT)

Miratimi drejteperdrejte nga populli me referendum

Miratimi
i
Kushtetutes
permes
kuvendit
kushtetutevenes
Miratimi i Kushtetutes nga ana e Kuvendit si organ
legjislativ
Miratimi i kombinuar i kushtetutes nga ana e
kuvendit kushtetutesvenes dhe nga ana e popullit
Miratimi i kombinuar Kushtetutes nga ana e
kuvendit (parlamentit) dhe nga ana e popullit

NDRYSHIMI I KUSHTETUTES
(FORMAT)

Ndryshimi permes Referendumit

Ndryshimi persmes kuvendit
kushtetutevenes
Ndryshimi permes Kuvendit si organ
ligjevenes
Procedura e ndyshimit te nje kushtetute
duhet te jete e veacnte

SI MUND TE BEHET NDRYSHIMI

I KUSHTETUTES?

Permes amendamenteve,
Permes ligjit kushtetues,
Permes praktikes gjiyqesore dhe
interpretimeve te Gjykates Kushtetuese.

DISA PARIME THEMELORE NE RAST

TE SHKRUARJES (NDRYSHIMIT) TE
NJE KUSHTETUTE

Qka eshte draftimi (ndryshimi) i nje kushtetute?

Burimi idese per te shkruar dhe miratuar (ndryshuar) nje
kushtetute?
Dilema kushtetute e re apo ndryshim te nje kushtetute?
Draftimi nje proces politik?
Nje kushtetute e gjate, e shkurter, e forte e bute, reale apo
fiktive apo.?
Roli i lidereshipit ne shkruarjen e kushtetutes?
Roli i qytetareve ne procesin e shkruarjes se nje kushtetute?
Roli shkruarjes se nje kushtetute ne krijimin e shtetit dhe ne
transformimin e tij?