Mieszko I

[Przejcie ladu poprzez klikniecie myszki]

rdo: http://pl.wikipedia.org/

 Mieszko I (ur. 922-945, zm.

25 maja 992) ksi
Polan z dynastii Piastw
sprawujcy wadz od ok.
960 r. Syn Siemomysa,
wnuk Lestka. Ojciec
Bolesawa I Chrobrego i
witosawy-Sygrydy. Brat
Czcibora. Po kdzieli
dziadek Kanuta Wielkiego.

 Mieszko I to pierwszy historyczny wadca Polan,

uwaany zarazem za faktycznego twrc
pastwowoci polskiej. Kontynuowa polityk
swojego ojca i dziadka, ktrzy jako wadcy
pogaskiego ksistwa znajdujcego si na terenach
obecnej Wielkopolski, poprzez sojusze lub si
militarn podporzdkowali sobie Kujawy oraz
prawdopodobnie Pomorze Wschodnie i Mazowsze.
Przez wikszo okresu swojego panowania toczy
walki o Pomorze Zachodnie, zajmujc je po rzek
Odr. W ostatnich latach ycia przystpi take do
wojny z Czechami, zdobywajc lsk i
prawdopodobnie Maopolsk.

 Poprzez przyjcie chrztu w 966 r. oraz lubu

(w 965 r.) z Dobraw Przemylidk Mieszko
wczy swoje pastwo w zachodni krg kultury
chrzecijaskiej. Oprcz podbojw due
znaczenie dla przyszoci ksistwa Polan miay
take jego reformy wewntrzne, majce na
celu rozbudow i usprawnienie systemu tzw.
monarchii wojennej.

Zachowane rda pozwalaj twierdzi, e Mieszko I by

sprawnym politykiem, utalentowanym wodzem i
charyzmatycznym wadc.

 Prowadzi zrczne dziaania dyplomatyczne, zawierajc sojusz wpierw z Czechami,

a nastpnie ze Szwecj i Cesarstwem. W polityce zagranicznej kierowa si przede
wszystkim racj stanu, wchodzc w ukady nawet ze swoimi wczeniejszymi wrogami.
Synom pozostawi pastwo o znacznie wyszej pozycji w Europie i przynajmniej
podwojonym terytorium.

Data narodzin:
Brakuje jakichkolwiek pewnych informacji rdowych na temat
Mieszka I z okresu przed przejciem przez niego wadzy. Jedynie
tzw. Rocznik maopolski podaje dat jego narodzin jako rok 920
lub 931 (zalenie od wersji rkopisu), ale badacze nie uznaj go
za wiarygodne rdo. Rni mediewici na podstawie wasnych
docieka okrelali dat narodzin ksicia na lata od 922 do 945,
przy czym aktywno ksicia w kocowych latach ycia
nakazywaaby umieci jego narodziny bliej drugiej z dat

DZIEDZICTWO

Mieszko obj tron ksicy po mierci ojca w latach 950-960, prawdopodobnie

bliej terminu kocowego. Ze wzgldu na brak rde nie mona dokadnie
okreli, jakie odziedziczy po nim ziemie. Na pewno naleay do nich tereny
zamieszkane przez Polan i Goplan, a take ziemia sieradzko-czycka. Moliwe,
e do pastwa naleay take ziemie Mazowszan i Pomorze Wschodnie. Przed
nowym wadc stano zadanie zintegrowania do rozlegego, niejednolitego
etnicznie i kulturowo terytorium. Wprawdzie mieszkacy terenw kontrolowanych
przez Mieszka mwili w wikszoci jednym jzykiem, mieli podobne wierzenia i
osignli podobny stopie rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego, ale
podstawow form czcych ich wizi spoecznych byy struktury plemienne.
Mona sdzi, e wsppracujcy z ksiciem moni pierwsi poczuli jedno
ponadplemienn. Zaleao im na zjednoczeniu kraju ze wzgldu na moliwo
poszerzenia swoich wpyww.

Jako pierwszy o ksiciu Polan wspomnia ydowski podrnik Ibrahim ibn Jakub.
Informacje o nim zdoby prawdopodobnie w 966 roku, kiedy bawi na dworze
cesarza Ottona I. Mieszka przedstawi jako ksicia panujcego na rozlegym
obszarze, posiadajcego dobrze zorganizowan druyn. Precyzyjniejsze s
zapiski wspczesnego Mieszkowi Widukinda z Korbei i tworzcego p wieku
pniej biskupa merseburskiego Thietmara.

LEPOTA MIESZKA

Gall Anonim w swojej kronice podaje, e Mieszko by lepy do

sidmego roku ycia i dopiero wtedy odzyska wzrok. Sam
kronikarz nastpujco wytumaczy to wydarzenie: Wwczas (czyli
po odzyskaniu wzroku przez Mieszka) ksi Siemomys pilnie
wypytywa starszych i roztropniejszych z obecnych, czy lepota i
przewidzenie chopca nie oznacza jakiego cudownego znaku. Oni
za tumaczyli, e lepota oznaczaa, i Polska przedtem bya tak
jakby lepa, lecz odtd - powiadali - ma by przez Mieszka
owiecon i wywyszon ponad ssiednie narody. Tumaczenie to
byo jasnym nawizaniem do chrztu ksicia: Zaiste lep bya
przedtem Polska, nic znajc ani czci prawdziwego Boga, ani zasad
wiary, lecz przez owieconego Mieszka i ona take zostaa
owiecon, bo gdy on przyj wiar, nard polski uratowany zosta
od mierci w pogastwie. Opisane wydarzenie jest typow alegori
redniowieczn i nie ma wartoci jako rdo historyczne. Opis ten
zosta natomiast wykorzystany i rozbudowany przez wikszo
pniejszych kronikarzy polskich.

PANOWANIE MIESZKA I
Pocztki panowania

W chwili objcia wadzy przez Mieszka, pogaskie pastwo Polan rozpoczo ekspansj w
nowych kierunkach. By moe w pierwszych latach panowania, jeli nie dokona tego ju
jego ojciec lub dziadek, Mieszko podbi Mazowsze. Na pocztek lat 60. przypada
prawdopodobnie take opanowanie Pomorza Wschodniego i rodkowego. Zainteresowanie
ksicia skupio si nastpnie przede wszystkim na obszarach nadodrzaskich, gdzie w
krtkim czasie podporzdkowa sobie cz plemion poabskich. Jak pisa Widukind z
Korbei, Mieszko mia pod wadaniem plemi zwce si Licicaviki ktre powszechnie
identyfikuje si jako poabskich Lubuszan. Po ich podbiciu ksi Polan wkroczy w stref
wpyww niemieckich.

Margrabiowie niemieccy prowadzili wtedy ekspansywn polityk na tereny zamieszkiwane

przez Sowian poabskich, ktrych si chrystianizowali. W 963 roku margrabia Gero podbi
tereny zajmowane przez plemiona uyczan i Supian, w efekcie bezporednio stykajc si z
pastwem Polan. W tym samym czasie (ok. 960) rozpocza si ekspansja Mieszka I na
tereny Wolinian i Wieletw. Stan wojny z nimi powiadczy Ibrahim ibn Jakub. Wedug niego
Mieszko prowadzi wojn z plemieniem Weltaba, identyfikowanym powszechnie z Wieletami.
Samozwaczy przywdca wielecki, Wichman, pokona Polan dwukrotnie, a take okoo 963
zabi nieznanego z imienia brata Mieszka. Ujciem Odry interesowali si rwnie
margrabiowie niemieccy. Zagroeniem dla modego pastwa Polan byli dodatkowo
sprzymierzeni z Wieletami Czesi, posiadajcy wtedy lsk i Maopolsk.

WALKI Z GERONEM I TRYBUT

Problemy interpretacyjne sprawia fragment kroniki Thietmara, w ktrym ten

informuje o ataku margrabiego Gerona na ziemie Sowian, w efekcie ktrego
podporzdkowa zwierzchnictwu cesarza uyce i Selpuli (kraj Supian), a
take Mieszka wraz z jego poddanymi. Wedug wikszoci dzisiejszych
historykw Thietmar popeni bd streszczajc kronik Widukinda i w miejscu
walk ksicia Polan z Wichmanem umieci najazd Gerona. Wskazuj na to
pozostae rda, a take brak jakichkolwiek wzmianek o podbiciu pastwa
Polan i jego zrwnaniu z pozycj ludw poabskich. Obrocy przeciwnej teorii
zakadaj, e Geron rzeczywicie przeprowadzi najazd zakoczony
sukcesem, w efekcie ktrego Mieszko zosta zmuszony do pacenia trybutu i
przyjcia chrztu za porednictwem Kocioa niemieckiego. Teoria ta
przedstawia wprowadzenie chrzecijastwa jako efekt wojny, jednak takiej tezy
ponownie nie potwierdzaj rda niemieckie.

Trybut jest osobn kwesti, poniewa Mieszko zgodnie z pniejszym

fragmentem kroniki Thietmara rzeczywicie paci go z ziem a po rzek Wart.
Przyjmuje si do powszechnie, e Mieszko sam zdecydowa si paci
trybut, aby unikn najazdu podobnego jak ten na ziemie uyczan. Miao do
tego doj w 965, lub najpniej 966. Prawdopodobnie danina dotyczya
wycznie ziemi Lubuszan, ktra znajdowaa si w strefie wpyww
niemieckich. Takie rozumienie kwestii trybutu tumaczy, dlaczego ju w 967
roku Mieszko jest okrelany w rdach saskich mianem sprzymierzeca
cesarza (ac. amicus imperatoris).

CHRZEST POLSKI

 Prawdopodobnie w 964
Mieszko rozpocz
pertraktacje z wadc
Czech Bolesawem I
Okrutnym. W ich efekcie w
965 Mieszko zawar
maestwo z crk
Bolesawa Dobraw
Przemylidk, nazywan
rwnie Dbrwk.
Inicjatywa zawarcia sojuszu
prawdopodobnie wysza od
ksicia Polan. Szacuje si,
e w lutym 965 odbyy si
oficjalne zmwiny.

Kolejnym krokiem wadcy Polan byo przyjcie chrztu.

Istniej rne hipotezy dotyczce tego wydarzenia.
Najczciej przyjmuje si, e bya to decyzja polityczna,
majca zbliy Mieszka z Czechami i uatwi dziaania na
Poabiu. Zarazem chrzest odsuwa moliwo przyszego
ataku margrabiw niemieckich i przymusowej
chrystianizacji. Dodatkowym powodem mogo by take
denie ksicia Polan do odsunicia od udziau w
rzdzeniu pastwem blokujcej jego centralizacj "starej"
warstwy kapaskiej.

Odmienna hipoteza zwizana jest z wyej

wymienionym przyjciem prawdziwoci najazdu
Gerona na Polsk. Zgodnie z ni to wanie atak
margrabiego wymusi chrystianizacj, ktra miaa
by aktem podporzdkowania cesarzowi,
dokonanym bez porednictwa papiea.
Jeszcze inne motywy podaje kronika Galla
Anonima, ktrej autor eksponuje rol Dobrawy w
przekonaniu Mieszka do zmiany religii. Podobnie
akt chrztu prezentuje biskup Thietmar. Nie ma
powodw ani rde, by wpyw Dobrawy na ksicia
negowa, jednak naley pamita, e podobna
konwencja bya powszechna w kronikarstwie
tamtego okresu, a onom wadcw czsto
przypisywano takie dziaania.

Powszechnie przyjmuje si, e chrzest Mieszka odby si w 966 r.

Miejsce chrztu nie jest znane, mogo to by ktre z miast Cesarstwa np.
Ratyzbona, ale take Gniezno lub Ostrw Lednicki. Przypuszczenie,
jakoby chrzest zosta przyjty z rk czeskich, aby unikn uzalenienia
ksistwa Mieszka od Rzeszy Niemieckiej jest bdne, poniewa Czesi do
973 r. nie posiadali wasnej organizacji kocielnej. W czasie chrztu
Mieszka diecezj dla nich obowizujc bya jak najbardziej niemiecka
Ratyzbona, zalena od wadzy cesarskiej. Std powszechnie wnioskuje
si, e Mieszko przyj chrzest tzw. drog prasko-ratyzbosk.
Ratyzbona bya punktem wyjcia misji chrystianizacyjnej, natomiast
porednikiem w jej realizacji bya Praga. Taki osd nie wyklucza faktu
przyjcia czeskiego sownictwa kocielnego w tym czasie, ktre mogo
si ju wtedy wytworzy i by w uyciu wieckim. Takie sowa jak chrzest,
kazanie, pacierz, koci, aposto, biskup czy bierzmowanie dotary do
Polski za porednictwem jzyka czeskiego. Prawdopodobnie "przywieli"
je ze sob dostojnicy kocielni, ktrzy przybyli do Polski razem z
Dobraw. By moe by wrd nich pierwszy polski biskup - Jordan. Nie
mona take wykluczy e powodem byo istnienie na obszarze Czech
obrzdku sowiaskiego i liturgi sowiaskiej od czasw misji Cyryla i
Metodego. Istnienie zrozumiaej dla Mieszka i mieszkacw jego
pastwa liturgii mogo by take istotnym powodem. Jak wiadomo
obrzdek sowiaski wystpowa jeszcze w Czechach sto lat po przyjciu
chrzecijastwa przez Mieszka.

KONSEKWENCJE CHRZTU I
PROCES CHRYSTIANIZACJI

Poprzez przyjcie chrztu Mieszko wczy pastwo

Polan na stae do chrzecijaskiej Europy
obrzdku zachodniego. Akt ten oznacza, e
Mieszko doczy formalnie do grona
chrzecijaskich wadcw pastw Europy i by od
tej pory ich rwnorzdnym partnerem. Marchie
Rzeszy Niemieckiej, ani aden inny kraj
chrzecijaski, nie miay odtd teoretycznie prawa
do ataku na pastwo Mieszka pod jakimkolwiek
pretekstem, poniewa ksi Polan sta si
czonkiem oglnochrzecijaskiej wsplnoty.

Chrzest rozpocz take napyw kultury aciskiej do

Polski. Na dwr przybywali pierwsi wyksztaceni i
potraficy pisa doradcy, rozpoczto te tworzenie
organizacji kocielnej. W 968 powstao biskupstwo
misyjne obrzdku aciskiego, podlege bezporednio
Rzymowi z biskupem Jordanem na czele. Istnienie tej
instytucji podkrelao odrbno i niezaleno pastwa
Polan. Przejawem procesu chrystianizacji ziem polskich
bya budowa kociow. Powstay one w Poznaniu,
Gnienie oraz na Ostrowie Lednickim. Wasne kocioy
posiaday zapewne take mniejsze grody.

Chrystianizacja doprowadzia take do zmian

politycznych. Tworzone struktury byy niezalene od
komesw i ograniczay ich ewentualn samowol.
Przybywajcy do kraju duchowni przyczyniali si take do
rozwoju owiaty i kultury. Bdc jedynymi ludmi
potraficymi czyta i pisa, usprawnili system
administracji oraz dyplomacji w pastwie. Pod koniec
panowania ksi zacz paci danin na rzecz
papiestwa - witopietrze (okoo 990).

PODBJ POMORZA.

Po znormalizowaniu stosunkw z
cesarstwem i Czechami Mieszko
powrci do planw podbicia Pomorza. W
967 dziki posikom czeskim Mieszko
odnis zwycistwo w decydujcej bitwie
z Wolinianami, podporzdkowujc sobie
tym samym ujcie Odry. Grafowie
niemieccy nie sprzeciwiali si tym
dziaaniom, a by moe nawet je
wspierali; mier buntownika Wichmana
zapewne ich zadowolia. Na uwag
zasuguje te fakt obrazujcy pozycj
Mieszka wrd panw niemieckich.
Kronikarz Widukind z Korbei poda, e
umierajcy Wichman poprosi Mieszka o
przekazanie swojej broni cesarzowi
Ottonowi I. Tym samym Mieszko w rok
po chrzcie uwaany ju by za godnego
powierzenia mu spraw rodziny cesarskiej
(Wichman by krewniakiem cesarza).

WALKI Z HODONEM

Zdobycie obszarw
nadodrzaskich przez
Mieszka nie zakoczyo walk
w tym rejonie. W 972 r.
doszo do ataku margrabiego
saskiej Marchii Wschodniej
Hodona na ziemie pastwa
Polan. Wedug kroniki
Thietmara atak ten by
dziaaniem samowolnym,
przeciwnym woli cesarza:
Tymczasemdostojny
margrabia Hodo, zebrawszy
wojsko, napad z nim na
Mieszka, ktry wierny
cesarzowi paci trybut a po
rzek Wart,

DAGOME IUDEX

Pod koniec swojego ycia (991/992) Mieszko wraz z on i synami z

drugiego maestwa wyda dokument Dagome iudex, w ktrym oddawa
swe pastwo pod opiek papiea i opisa jego granice. Dokument ten
zachowa si jedynie w regecie, co utrudnia jego analiz i interpretacj.
Istniej dwie gwne hipotezy na temat powodw wydania Dagome iudex:
Wedug pierwszej z teorii dokument mia by pocztkiem stara o
przeksztacenie biskupstwa misyjnego we waciw organizacj kocieln
obejmujc swoim zasigiem cao terytorium pastwa Mieszka I. Zgodnie
z takim rozumienia zapocztkowa on take opacanie przez Polsk
witopietrza.
Druga teoria zakada, e dokument mia zabezpieczy interesy Ody i jej
dzieci po mierci Mieszka I. Wskazuje na to pominicie w nim Bolesawa
Chrobrego, ktry w przeciwiestwie do synw Ody nie zosta wymieniony
wrd wystawcw Dagome iudex. Wydaje si to jednak mao
prawdopodobne ze wzgldu na pominicie w dokumencie rwnie innego z
synw Mieszka (z maestwa z Od), witopeka.

DOKONANIA MIESZKA I

Zjednoczenie czci ziem polskich - pastwo Mieszka jest uwaane za

pierwsze pastwo, ktre mona nazwa Polsk. Zarazem wadc tego
okrela si czsto mianem budowniczego Polski.
Przyjcie chrztu i wczenie kraju w krg cywilizacji chrzecijaskiej
Europy.
Rozbudowa grodw obronnych m.in. Poznania i Gniezna, budowa
licznych grodw pastwowych na miejscu dawnych orodkw
plemiennych.
Wznoszenie kociow. Na czasy Mieszka I przypada na pewno budowa
bazyliki pw. Najwitszej Marii Panny w Gnienie. By moe ksi ten
ufundowa take koci na Ostrowie Tumskim i katedr w Poznaniu.
By moe rozpoczcie bicia wasnej monety - denarw.
Przynajmniej podwojenie powierzchni pastwa, poprzez podbicie
lska, czci Pomorza Zachodniego i prawdopodobnie Maopolski z
Krakowem.
Prowadzenie sprawnej polityki zagranicznej (ukady z Niemcami,
Czechami, Szwecj itd.).

Denar Mieszka I lub jego wnuka Mieszka II

Denar Mieszka I

ONY I POTOMSTWO

Wedug relacji Anonima zwanego Gallem przed lubem z

Dobraw Mieszko mia 7 on, ktre musia odprawi
ostatecznie po przyjciu chrztu. Nie wiadomo, czy w ogle
mia dzieci z tych zwizkw.
Jeszcze przed chrztem Mieszko zawar maestwo z
Dobraw. Mia z ni syna Bolesawa I Chrobrego i crk
witosaw, przysz on Swena Widobrodego i matk
Kanuta Wielkiego. Pojawia si hipoteza, e mia jeszcze
jedn crk wydan za ksicia pomorskiego (byaby to
crka ktrej z pogaskich on lub Dobrawy).
Ze swoj drug on, Od Dytrykwn, crk Dytryka
(Teodoryka), margrabiego Marchii Pnocnej mia trzech
synw: Mieszka, witopeka i Lamberta. Wadz w kraju
ostatecznie przej najstarszy syn Bolesaw, natomiast jego
przyrodni bracia i macocha zostali wygnani.

CIEKAWOSTKI

W PRL portret Mieszka I umieszczono na przedniej stronie banknotu o

nominale 2000 zotych (daty emisji: 1 maja 1977, 1 czerwca 1979, 1 czerwca
1982). Banknot by w obiegu od 11 lipca 1977 do 31 grudnia 1996. W czasie
denominacji (1995) z kolei wprowadzono ozdobiony portretem Mieszka I
banknot 10-zotowy (z dat 25 marca 1994). Projektantem obu banknotw jest
Andrzej Heidrich.
Spisana w latach 983-993 przez Gerharda z Augsburga hagiografii w.
Udalryka (Miracula Sancti Oudalrici) zawiera legend, wedug ktrej Mieszko
zosta raniony zatrut strza i unikn mierci jedynie dziki pomocy biskupa
Augsburga Udalryka.
W okresie midzywojennym w historiografii niemieckiej pojawia si hipoteza,
jakoby Mieszko nosi imi Dagone wywodzce si od skandynawskiego Dagr.
Tym samym mia on by wikingiem, ktry przej wadze w pastwie Polan.
Teoria ta udowadniaa niezdolno Sowian do utworzenia wasnego pastwa.
Nie miaa ona jednak adnych logicznych podstaw i rycho upada mierci
naturaln razem z ustrojem,
ktry j wyhodowa.

Jedna z najlepszych wedug rankingw

szk w kraju, II Liceum
Oglnoksztacce w Szczecinie, nosi
imi Mieszka I.
Banknot 2000 z z lat 1975-1996 z podobizn Mieszka I