Periodizacija

Dolazak Osmanilija (obiljeen provalama i uspostavom vlasti) 1400. 1526.

Bosanski paaluk 1530. 1590. klasine osmanske institucije
Kolonizacija Vlaha
Ekspanzija pravoslavnog elementa

Slabljenje klasinih institucija 1590. 1690.

Kapetanijski sustav
Proces feudalizacije

Smanjenje Bosanskog ejaleta 1690. 1750.

Kulminacija kapetanskog sustava

Oligarhijska elita
Razdoblje pobuna
Smanjenje broja Katolika i poveanje broja Pravoslavaca

Razdoblje dezintegracije 1750. 1830.

Svemo ajana
Nasilni pokuaji reformi
Raspadanje janjiarskog sustava

Islamizacija i prostorna ekspanzija

Do sredine 16. stoljea broj

preobraenika na Islam dosegao
polovicu stanovnitva
Crkva bosanska (pitanje njezine
ukorijenjenosti i prisutnosti)
Ekonomska komponenta
(glavarina kao optereenje
krana)
U Slavonije islamizacija oko
gradskih sredita (priliv novog
stanovnitva, utjecaj doseljenika)
U Hercegovini slabija (Vlasi
stoari imali zaseban status i
povoljniji ekonomski poloaj,
trgovaka razmjena s
Dalmacijom)
U 17. st. oporavak Katolike
organizacije (1615. obnova
Makarske biskupije)

Bosanski sandak kao zapadno

krilo jedne vrlo vane fronte
Velik broj tvravskih posada
Formiranje kapetanija (po uzoru a
stare osmanske rijeno-mornarike
postrojbe)
Velike ovlasti kapetana (gradiki
kapetan Croatie dominus
Zaeci dinastija

Dvije vrste gradova

Novoutemeljni gradovi u Bosni, a
kasnije uz njih oni u Slavoniji
(trgovina, naseljavanje)
Vojni gradovi (dinarski pogranini
pojas), bez trgovine i obrta
Ekspanizija gradova (u Slavoniji do
2000 kuanstava u gradu, u Bosni
ak 5000-6000)
Gradovi bez magistrata i statuta
(dizdar, kadija, eher ehaja)

Feudalizacija i poetak kraja

Kraj prostorne ekspanzije

Poveanje izvanrednih
nameta
Sve jaa kontrola spahija nad
dravnom zemljom (odakluk)
Spahijski odakulu timar i
gotovinski odakluk

Pretvaranje rajinske zemlje u

iftluke
Nove kapetanije
Novi stale
Mjesna elita uglednih obitelji

Smanjenje teritorija i veliki ratni

gubici
U Bosni se izrazito smanjuje
udio katolikog stanovnitva
dok raste pravoslavno

Stagnacija gradova (Sarajevo

krajem 18. st. Imalo 40000
stanovnika kao i krajem 16. st.)
Ajanluk posebna ustanova
lokalne uprave (zamjenjuje
sandakbegove, kadije)
Ustanci muslimanskog
stanovnitva (novi porezi)
Ustanak seljaka sarajevskog
kadiluka 1720.-1757.

Vlasi
Vlasi kao konfesionalna oznaka
Pravoslavci

Vlasi kao etnika oznaka

Srbi, Grci, Rumunji

Vlah kao osoba romanskog podrijetla

Vlah kao osoba koja je prebjeg
Vlah kao distinktivna oznaka
Ne Roman, ne German, ne Slaven

Vlasi kao ekonomska kategorija (stoari)

Vlasi na prostoru Osmanskog carstva i
Habsburke monarhije

Upranjeni prostor u 15. i 16. st. Vlasi

(porezno optereenje od jednog dukata)

seljaci zemljoradnici i seljaci stoari

Vlasi su stoari i bili su slobodni seljaci

Turci su s istaknutim vlakim starjeinama

sklapali ugovor o naseljavanju pustog
stanovnitva
Vlasi su ivjeli u svojim dematima pod
svojim starjeinama (knezovima, vojvodama,
katunarima, tekliima)
Vlasi kao vojnuci, martolosi, akindije i
graniari
Mohaka bitka - nastoji se nametnuti
obaveza kao i drugim seljacima
centralna vlast proglaava starjeine
spahijama i uvodi ih u timarski sustav
proces prelaska stoara Vlaha na
zemljoradnju vezan s procesom naseljavanja
Vlaha u zapadne, osvojene krajeve mijenja
se etnika slika Bosne (vlasi najee
pravoslavno stanovnitvo)
pretvaranje Vlaha u zemljoradnike

Doseljeno stanovnitvo
Zateeno stanovnitvo
Starosjedioci

Islamizacija
Preseljenje na hrvatski prostor

Smanjena uloga u vojnom elementu

Sporost sakupljanja spahija

Blizina granice
Upitna nemuslimanska vojska

Nakon Siska pregovori krajikih

zapovjednika s vlakim starjeinama

Ferdinand jo 1597 izdaje zatitno pismo za

Vlahe (osloboenje nameta, rabota i sl.)
Naseljavaju opustjelu pograninu zemlju
Otpor Sabora, vlastele i biskupa
Pokuaji kompromisa

1597.-1600. masovna preseljenja

Carsku delegaciju doekalo u Roviu 400

konjanika i 3000 pjeaka
Odustajanje od kompromisa i poputanje
Vlasima
Neuspjeli pokuaj separacije katolikog i
pravoslavnog vlakog stanovnitva

Reguliranje odnosa s vojnim

zapovjednicima - 1630. Statuta Valachorum

Obuhvaeni Vlasi izmeu Save i Drave

Knez na elu svakog sela
Krievaka, Koprivnika i Ivanika kapetanija
Kapetanija ima velikog suca
Vojni sud ogranien samo na tjelesne kazne
(nema konfiskacije imovine i novanih kazni)
Knezovi vode vojne popise
Dozvoljeno preseljavanje u kapetaniji i knez
odobrava novo naseljavanje
Obavezni su sudjelovati u izgradnji fortifikacija
Vojni obveznici svi od 18 navie
Na poziv generala moraju skupiti 6000 do
7000 ljudi
Zaobieno pitanje pripadnosti zemlje