Limbik Sistem ve Hipotalamus

Do. Dr. Ramazan KOZAN

Tp F-2/ubat 2013

 Limbik sistem; duygusal davranlar,

motivasyonel gdleri kontrol eden nronal
devrelerin tmn ifade eder.
Limbik sistemin en nemli paras
hipotalamustur. Hipotalamus bir ok vejetatif
ilevlerden de sorumludur.

Limbik sistem
Kortikal blm

Orbitofrontal korteks
Subkallosal girus
Singulat girus
Parahipokampal girus
Unkus

Subkortikal blm

Hipotalamus
Paraolfaktor alan
Septum alan
Talamusun n ekirdei
Bazal ganglionlar
Hipokampus
Amigdala

 Hipotalamus limbik sistemin merkezi elemanlarndan

biridir. evredeki limbik alanlara limbik korteks denir.
(Orbitofrontal korteks, subkallozal girus, singulat girus,
parahipokampal girus ve unkus)

Limbik korteks, neokorteks ile aa limbik yaplar

arasnda iki ynl balant kurar.

Hipotalamus
Hipotalamus ve komu yaplar sinallerini 3
yne gnderirler:
1- Beyin sapna; Retikler alanlara, ponsa,
medullaya ve otonom sinir sistemine
2- Serebruma, anteriyor talamus ve limbik
kortekse
3- Hipofizin infundibulumuna (n ve arka
hipofizin salg fonksiyonlarn kontrol etmek
iin).

Hipotalamus
Hipotalamus; endokrin,
vejetatif ve birok
duyusal davran
kontrol eder.
Baz hipotalamik
blgelerin uyarlmas
eksitasyon bazlar da
inhibisyona yol aar.

 Posteriyor hipotalamus:
Kan basncnn artmas
Pupil dilatasyonu
Titreme

Dorsomediyal ekirdek:
Gastrointestinal uyarma

Perifornikal ekirdek:
Ackma
Kan basncnn artmas
Hiddet

Ventromediyal ekirdek:
Doyma
Nroendokrin kontrol

Mamiller cisim:
Beslenme refleksi

 Paraventrikler ekirdek:
Oksitosin salglanmas
Su tutulmas

Posteriyor preoptik ve anteriyor hipotalamik alan:

Vcut ssnn dzenlenmesi

Soluma
Terleme
Tirotropin inhibisyonu

 Mediyal hipotalamik alan:

drar kesesinin kaslmas
Kalp hznn azalmas
Kan basncnn dmesi

Supraoptik ekirdek:
Vasopressin salglanmas

Arkuat ekirdek ve
periventrikler alan:
Nroendokrin kontrol

Lateral hipotalamik alan:

Susama, ackma ve birok
emosyonel duygu

Hipotalamusun Vejetatif ve Endokrin Kontrol Grevleri

1- Kardiyovaskler dzenleme:
Posteriyor ve lateral HT uyarlrsa Kan basnc ve kalp hz
artar
Preoptik alan uyarlrsa Kan basnc ve kalp hz azalr

2- Vcut temperatrnn dzenlenmesi:

Preoptik alan vcut ssyla ilgilidir.
Bu alandan geen kann ss fazlaysa termosensitif
nronlarn aktivitesi artar. Aksi durumda azalr.
(n hipotalamus sya, arka hipotalamus soua yant verir.)

3- Vcut suyunun dzenlenmesi:

Susama duygusu

Lamina terminalisin organum vaskulosumunda yer alan

osmoreseptrler ile subformikal organn anjitensin-II ile kontrol edilir.
Lateral hipotalamus Susama merkezidir ve ESS nn elektrolit
younluuna gre su ime duyusu oluturur.
Su atmn kontrol
Supraoptik ekirdek Vcut svs elektrolit younluuna gre bu
alandaki nronlar uyarlrlar. ADH (Vasopressin) salgs arka hipofize
kadar uzanan aksonlar ile tanr.
Nrofizin-2 adl tayc protein ile akson boyunca tanr ve arka
hipofizde ekzositoz sonras nrofizin-2 den ayrlan ADH kana
verilerek buradan salglanr. ADH suyun bbreklerden geri emilimini
artrr.

4- Uterus kaslmasnn ve memeden st boalmasnn

dzenlenmesi:
Paraventrikler ekirdekler uyarlrsa oksitosin salglanr.
Nrofizin1 adl protein ile tanan oksitosin aksonal yol ile arka
hipofize getirilir.
a- Uterus kontraktilitesini artrr
b- Meme alveollerini evreleyen miyoepitel hcrelerin
kaslmasn salayarak stn dar atlmasn salar.
c- Gebelik sonunda doum eyleminin balamasnda rol alr.
Bebein emmesi ile HT sa ulaan uyarlar ile oksitosin salgs
balar.

5- Gastrointestinal sistem ve beslenmenin

dzenlenmesi:
Lateral hipotalamik blge alk merkezi
Ventromedyal ekirdek doyma merkezi
Mamiller cisimler dudak yalama, yutma gibi
beslenme reflekslerini kontrol eder.
Glikoz tketim hzna duyarl glikostat hcreler;
Leptin ve dier polipeptitlere duyarl reseptrler.

6- n hipofizden hormon salglanmasnn Hipotalamik

kontrol:
Kan hipofize gelmeden nce HT dan geer.
Periventrikler blge, arkuat ekirdek ve ventromedyal
ekirdekten kan aksonlar hipofiz sapnn genilemi blgesi
olan median eminense uzanr. Burada hipotalamus-hipofiz
portal sistemi yer almaktadr. Median eminense blgesine
braklan uyarc/inhibe edici hormonlar portal sistem ile n
hipofize tanr.
TRH ------------ TSH
CRH ------------ ACTH
GnRH----------- FSH ve LH
GHRH----------- GH
GHIH------------ GH
PIH (Dopamin) Prolaktin

7- Hipotalamusun davranla ilgili fonksiyonlar ve

ilgili limbik yaplar:
a- Lateral hipotalamus uyarlrsa;
Susama ve alk duygusu
Hiddet ve kavga davran oluur. (Zayf uyarldnda
dllenme davran oluur.)
b- Ventromediyal ekirdek ve evresinin uyarlmas;
Doyma hissi, yemenin azalmas
Sakinlik (yukardakinin tersi)
c- Periventrikler ekirdek ince blgesinin uyarlmas (3.
ventrikl yannda);
Korku ve cezalanma cevab uyandrr.
d- n ve arka hipotalamusta eitli alanlarn uyarlmas;
Seksel drt uyandrr.
Bu alanlarn lezyonunda ise tam tersi etkiler ortaya kar.

Limbik sistemin dl ve ceza ilevi

Limbik sistemin dl ve ceza ilevi

dl merkezleri:
Lat. HT; zayf uyarldnda dllenme
kuvvetli uyarldnda iddet davran
kincil dllenme merkezi; Septum, Amigdala, Talamusun baz
alanlar, bazal ganglionlar

Ceza merkezleri :
Aquaductus sylvii yi evreleyen santral gri alandadr. Bu alann
uyarlmas; korku, terr, ar, cezalanma gibi huzursuzluk
belirtilerine neden olur.
kincil ceza merkezleri; amigdala ve hipokampustadr.
Cezalanma blgesinin uyarlmas dl ve haz merkezlerini
tamamen inhibe eder. Bu durum ceza ve korkunun, haz ve
dllden daha baskn olduunu gsterir.

fke ve fkenin ceza merkeziyle balants

Cezalanma ile ilgili davran biimi fke dir.
Beynin cezalanma merkezi zellikle periventrikler alan ve lateral hipotalamus
uyarldklarnda hayvanda grlen davranlar:
1-Savunma postr oluur,
2- Peneler gerilir
3- Kuyruk kaldrlr
4- Tslama
5- Salya salgs
6- Homurdanma
7- Piloereksiyon, gzlerin almas ve pupilla genilemesi
Bu durumdaki cezalandrlm bir hayvan en hafif bir kkrtmayla vahice saldrr. Bu
bir hiddet davran modelidir.
HT Ventromedial nc gelen uyarlar basklayc etki gsterir.
Sukunet ve Uysallk:
dllenme merkezleri uyarldnda sukunet ve uysallk oluur.

dl ve ceza, davranlarmz son derece fazla etkilerler. Ceza grdmz ii

brakr, dllendiimiz davranlar zevkle yaparz.

 Transkilizanlar (klorpromazin gibi) hem

dllenme hem de cezalanma merkezini inhibe
eder. Hayvann affektif tepkisi azalr.
Bir davrana kar, dl veya ceza grlmezse,
hayvan bu duysal uyarana alr (habituasyon)
ve sonra onu ihmal eder.
Eer dl ve ceza, davrana gre iddetlenirse,
cevabn pekitiinden (konsolidasyonundan)
bahsedilir. Kuvvetli bellek izleri oluur.

Limbik Sistemin Dier Blmlerinin zel levleri

HPOKAMPUS

Hipokampusun serebral korteks,

amigdala, hipotalamus, septum,
mamiller cisim gibi temel limbik
blgelerle saysz direkt olmayan
balantlar vardr ve bu balantlara
hipokampal formasyon ad verilir.

Her trl duysal deneyim

hipokampusun kkte olsa bir
blmn aktive eder.
n talamus, hipotalamus ve dier
limbik yaplara sinyal gnderir.

Limbik Sistemin Dier Blmlerinin zel levleri

HPOKAMPUS

Hipokampus hipereksitabilite gsterir yani kolay uyarlr.

Hipokampus elektiriksel olarak uyarldnda epileptik nbetler
oluturur.
Bu nbetler srasnda koku, grme, iitme, dokunma gibi
halsinasyonlar oluur.
Hipokampus 6 deil 3 sinir tabakas ierir.

Hipokampusun renmedeki rol:

Anterograd renmede rol vardr.
Baz epilepsi hastalarnda ift tarafl karlm ve szel
girdiye dayal yeni bilgi renilmesini engeller
(anterograd amnezi).
Hipokampus lezyonlarnda retrograd amnezi de grlr.
Buda genelde 1 yllk bilgileri ierir. ok eski bilgiler
hatrlanr.
Hipokampus, duysal sinyallerin nem derecelerini
belirleyen ve kritik kararlar alan bir nronal mekanizma
gelimitir. Bir nronal sinyalin nemli olduunu
belirlediinde bu bilgi bellee alnr.
Hipokampus szl yada sembolik uzun sreli anlarn kalc
olmalarn salar.
NMDA, Glukortikoid reseptrleri
Retrograd transmisyon (zellikle NO)

Amigdala
Koku yolunun en byk kolu
amigdalann kortikomedyal
ekirdeklerinde sonlanr.
nsanda amigdallerin bazolateral
ekirdekleri ok daha fazla gelimitir
ve koku uyaranlar ile balantl
olmayan aktivitelerle ilgilidir.

Amigdala
Amigdala, limbik sistem, temporal,
parietal ve oksipital kortekslerden,
zellikle akustik ve vizel asosiasyon
alanlarndan sinyaller alr.
Amigdala kiinin dnyadaki yerini
grd pencere ad verilir.
Amigadala sinyalleri Yukardaki
kortikal alanlara, hipokampusa,
septuma, talamusa, zellikle
hipotalamusa iletilir.

Amigdala uyarlrsa 2 yolla etkiler oluur:

1) Hipotalamus aracl ile oluan etkiler
arter basncnda art ya da azal
Kalp atm hznn artmas veya azalmas
GIS motilite ve sekresyonunun artmas veya
azalmas
Defekasyon ve miksiyon
Pupillada genileme ya da nadiren daralma
Piloereksiyon
n-hipofiz hormonlarnn salglanmas
(Gonadotropinlar ve ACTH)

2- Hipotalamus aracl ile olmayan etkiler;

Ba kaldrma, vcudu bkme gibi tonik
hareketler
Dnme hareketleri
Klonik, ritmik hareketler
Koku, yeme, yalanma, ineme ve yutma
hareketleri

Baz amigdala ekirdeklerinin uyarlmas;

Kama, cezalanma, korku gibi hiddet tablosuna
neden olur.
Baka nukleuslarn uyarlmas da dl ve zevk
reaksiyonlar oluturur.
Dier baz blgelerinin uyarlmas; ereksiyon,
iftleme, ejeklasyon, ovlasyon, uterus faaliyeti
ve erken doum gibi cevaplara sebep olur.

 Limbik korteks davran kontrol eden serebral

assosiyasyon alan gibi fonksiyon yapar. n temporal
korteks karldnda amigdala da zarar grr ve Kluver
Bucy sendromu oluur.
Hayvan tketici, korkusuz, her eyi yoklayan, canl
cansz eylere seks gds gsteren, uysal bir hayvan
olur.

Klver Bucy Sendromu

Amigdalann ift tarafl karlmas ile ortaya kar.

Ar korkusuzluk
Ar merak
abuk unutma
Nesneleri azla yoklama meyli artar
Ruhsal krlk olur
Ar seksel drt grlr.

Temporal lobdan evre bilgisi

Amigdalaya
Hipotalamusdan i ortam bilgisi
Amigdaladan da kalc bellee aktarlr.

Figure 50-9 The direct connections between the central nucleus of the amygdala and a variety of
hypothalamic and brain stem areas that may be involved in different animal tests of fear and
anxiety. ACTH = adrenocorticotropin; CER = conditioned emotional response; EEG =
electroencephalographic; N = nucleus. (From Davis 1992.)

Limbik korteks
Subkortikal limbik yaplar
saran serebral korteks
halkasdr.
Korteks ile limbik sistem
arasnda iki ynl sinyal
ileten limbik korteks,
davran kontrol eden bir
asosiyasyon alan gibi i
grr.

Arka orbitofrontal korteks

karlrsa hayvan
uyumaz, srekli dolar ve
ar hareketlidir.
n singulat ve subkortikal
girusun karlmas
hayvan hrnlar, hiddet
nbetleri geirir.

Limbik korteksin;
n temporal korteksinde tat ve koku
asosiyasyonlar,
Orta ve arka singular kortekste sensorimotor
asosiyasyonlar bulunur.
Parahipokampus girusunda iitsel asosiyasyonlar,
asosiyasyonlar
Arka temporal lob Wernicke merkezinden alnan
dnce asosiyasyonlar,
asosiyasyonlar