Jawno dziaania partii politycznych.

Pomidzy teori a praktyk

Szymon Osowski, Bartosz Wilk

Stowarzyszenie Sie Obywatelska-Watchdog Polska

(www.siecobywatelska.pl)
Wydzia Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczeciskie

Jawno finansowania
partii politycznych
Art. 11 Konstytucji RP
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolno
tworzenia i dziaania partii politycznych.
Partie polityczne zrzeszaj na zasadach
dobrowolnoci i rwnoci obywateli polskich
w celu wpywania metodami
demokratycznymi na ksztatowanie polityki
pastwa.
2. Finansowanie partii politycznych jest

Jawno finansowania
partii politycznych

Wyrok Sdu Najwyszego z 2004 r., III

SW 152/03
Wyrok Trybunau Konstytucyjnego z 2004
r., K 25/05

Konstytucyjna zasada jawnoci

Art. 61 Konstytucji RP
1. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o dziaalnoci organw wadzy
publicznej oraz osb penicych funkcje publiczne. Prawo to obejmuje rwnie
uzyskiwanie informacji o dziaalnoci organw samorzdu gospodarczego i
zawodowego, a take innych osb oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w
jakim wykonuj one zadania wadzy publicznej i gospodaruj mieniem komunalnym
lub majtkiem Skarbu Pastwa.
2. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostp do dokumentw oraz wstp na
posiedzenia kolegialnych organw wadzy publicznej pochodzcych z powszechnych
wyborw, z moliwoci rejestracji dwiku lub obrazu.
3. Ograniczenie prawa, o ktrym mowa w ust. 1 i 2, moe nastpi wycznie ze
wzgldu na okrelone w ustawach ochron wolnoci i praw innych osb i podmiotw
gospodarczych oraz ochron porzdku publicznego, bezpieczestwa lub wanego
interesu gospodarczego pastwa.
4. Tryb udzielania informacji, o ktrych mowa w ust. 1 i 2, okrelaj ustawy, a w
odniesieniu do Sejmu i Senatu ich regulaminy.

Jawno finansowania partii politycznych

ustawa o partiach politycznych

Rozdzia 4. Finanse i finansowanie

partii politycznych.
Art. 23a [Jawno] rda finansowania
partii politycznych s jawne.

Ustawa o dostpie do informacji publicznej

podmioty zobowizane
Art. 4 [Podmioty zobowizane do udostpniania informacji
publicznej]
1. Obowizane do udostpniania informacji publicznej s wadze
publiczne oraz inne podmioty wykonujce zadania publiczne, w
szczeglnoci:
1) organy wadzy publicznej;
2) organy samorzdw gospodarczych i zawodowych;
3) podmioty reprezentujce zgodnie z odrbnymi przepisami
Skarb Pastwa;
4) podmioty reprezentujce pastwowe osoby prawne albo osoby
prawne samorzdu terytorialnego oraz podmioty
reprezentujce inne pastwowe jednostki organizacyjne albo
jednostki organizacyjne samorzdu terytorialnego;
5) podmioty reprezentujce inne osoby lub jednostki
organizacyjne, ktre wykonuj zadania publiczne lub dysponuj
majtkiem publicznym, oraz osoby prawne, w ktrych Skarb

Ustawa o dostpie do informacji publicznej a

partie polityczne
Art. 4 ust. 2. Obowizane do udostpnienia informacji
publicznej s organizacje zwizkowe i pracodawcw
reprezentatywne, w rozumieniu ustawy z dnia 6
lipca 2001 r. o Trjstronnej Komisji do Spraw
Spoeczno-Gospodarczych i wojewdzkich
komisjach dialogu spoecznego oraz partie
polityczne.
3. Obowizane do udostpniania informacji publicznej
s podmioty, o ktrych mowa w ust. 1 i 2, bdce w
posiadaniu takich informacji.

Teza

Konstytucyjna zasada jawnoci

finansowania partii politycznych

(art. 11

Konstytucji RP)

+ konstytucyjna zasada jawnoci

(art. 61

Konstytucji RP)

= jawno dziaania partii

politycznych
(art. 4 ust. 2 ustawy o dostpie do informacji
publicznej)

Praktyka

Udostpnienie informacji o sposobie

ustalania wysokoci skadek
czonkowskich oraz udostpnienie
dokumentw na podstawie, ktrych
skadki s ustalane
Wyrok WSA w Warszawie z 26.11.2013 r., II
SAB/Wa 520/13
Wyrok NSA z 26.11.2014, I OSK 600/14

I OSK 600/14

Uchwaa Komitetu Politycznego partii

politycznej (), na podstawie ktrej
ustala si wysoko skadki jest
informacj publiczn i jako taka
podlega ujawnieniu w trybie ustawy o
dostpie do informacji publicznej.

Praktyka faktury - wydatki partii politycznych

SLD, TR, PIS, PO, PSL

Ktre z tych partii udostpniy faktury
opacone w miesicach stycze, luty
2013 r.?

Praktyka faktury - wydatki partii politycznych

PO II SAB/Wa 417/13 I OSK 687/13

PIS II SAB/Wa 408/13 I OSK 564/14
PSL II SAB/Wa 757/13 (2000 z grzywny)
SLD II SAB/Wa 420/13
TR II SAB/Wa 901/14 (500 z grzywny)

Praktyka faktury - wydatki partii politycznych

NSA I OSK 687/14:

() zdaniem Naczelnego Sdu
Administracyjnego w obecnym skadzie,
wydatki partii politycznej s spraw
publiczn, a informacja na ten temat
podlega co do zasady udostpnieniu
na zasadach i trybie okrelonym w
u.d.i.p.

Praktyka faktury - wydatki partii politycznych

Praktyka umowy i wyniki badana opinii

publicznej

PO II SAB/Wa 416/13 I OSK 611/13

PIS II SAB/Wa 409/13 I OSK 633/14

Praktyka umowy i wyniki badana opinii

publicznej

NSA I OSK 611/14:

Jeli chodzi o wyniki badania opinii spoecznej
prowadzonych na zlecenie partii politycznej, trafnie
WSA wykaza, e s one dowodem wykonywania
umw i w tym znaczeniu zawieraj informacje o
wydatkowaniu rodkw finansowych. Jeeli zakres
analiz jest niewspmierny do kwot okrelonych w
umowach, z pewnoci ma to bowiem znaczenie z
punktu widzenia wydatkowania.

Praktyka umowy i wyniki badana opinii

publicznej

Praktyka fundusz ekspercki uchway organw

1. protokow z posiedze zarzdu partii politycznej od sierpnia
2013 r. do dnia otrzymania niniejszego wniosku o informacj
publiczn,
2. uchwa podjtych przez zarzd partii politycznej od sierpnia
2013 r. do dnia otrzymania niniejszego wniosku o informacj
publiczn,
3. protokow z posiedze komisji rewizyjnej wraz z wynikami
kontroli z 2013 r. oraz do dnia otrzymania niniejszego wniosku o
informacj publiczn,
4. wykazu ekspertyz/analiz/opinii opaconych z Funduszu
Eksperckiego partii w 2013 r

Praktyka fundusz ekspercki

Praktyka fundusz ekspercki uchway organw

WSA w Warszawie II SAB/Wa 855/14:
Analiza powyszych przepisw wskazuje, i skoro dziaalno
struktur partii politycznych musi by jawna i zarzd danej partii
jak i komisja rewizyjna danej partii s to niewtpliwie podmioty
nalece do struktury danej partii, to dziaania zarwno zarzdu
danej partii jak komisji rewizyjnej musz spenia kryteria
zawarte w ustawie o partiach politycznych.
Powysze ustalenia prowadz do logicznego wniosku, i jeeli
dziaania partii dotycz sfery publicznej (), to dokumenty z
takich dziaa a cilej dokumenty wytworzone w wyniku takich
dziaa, stanowi przedmiot informacji publicznej w rozumieniu
ustawy o dostpie do informacji publicznej. Z samej istoty partii
politycznej publicznego celu jej dziaania, udziau w yciu
publicznym (art. 1 ustawy o partiach politycznych) trudno jest

Praktyka - uchway organw