Tiparet dhe burimet e te drejtes se

sigurimeve shoqerore
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Karakteri kushtetues
 Sigurimi shoqeror eshte nje detyrim me
karakter kushtetues.
 E drejta e individit per te perfituar nga sigurimet
shoqerore, eshte nje e drejte kushtetuese
 Neni 53 i Kushtetutes
“Kushdo gezon te drejten e sigurimeve
shoqerore ne pleqeri ose kur behet i paafte per
pune sipas nje sistemi te percaktuar me ligj”.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Detyrim ligjor
 Sigurimi i detyrueshem shoqerore eshte nje detyrim
ligjor per personat ekonomikisht aktiv.

 Ne kete skeme sigurimi, vete statusi qe personi ka, si

person ekonomikisht aktiv, (punedhenes, punemarres, te
vetepunesuar), e detyron ate qe ne baze te ligjit te
perfshihet ne skemen e sigurimit te detyrueshem
shoqeror.

 Personat ekonomiksht aktiv, te perfshire ne skemen e

sigurimit te detyrueshem shoqeror jane te detyruar
ligjerisht te paguajne kontributet ne kete skeme.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Detyrim ligjor-1
 Pagesa e kontributit ne kete skeme
realizohet ne baze te nje kontrate te lidhur
ndermjet:
- punedhenesit dhe organeve te
sigurimeve shoqerore, per vete
punedhenesin dhe punemarresit e tij,
-te vetepunesuarit dhe organeve te
sigurimeve shoqerore, per vete te
vetepunesuarin dhe punemaresit e tij.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Detyrim ligjor-2
 Nderkohe personat e perfshire ne skemen e
sigurimit vullnetar shoqeror, pjesmarrjen ne
skeme e zgjedhin vullnetarisht, per rrjedhoje
edhe pagesa e kontributit te sigurimit vullnetar
prej tyre eshte nje zgjedhje e vullnetshme
individuale e tyre.

 Ne sigurimin vullnetar individi e merr persiper

kete detyrim nepermjet nje kontrate individuale
qe ai lidh me Institutin e Sigurimeve Shoqerore
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Buron nga marredheniet e punes
 Cdo person i cili kryen nje pune te ligjshme,
eshte i detyruar qe te sigurohet ne skemen e
sigurimit te detyrueshem shoqeror.
 Nje pune konsiderohet e ligjshme kur ajo eshte e
formalizuar ne perputhje me percaktimet e
legjislacionit te punes ne fuqi.
 Marredhenia e punes formalizohet, kur ajo
shoqerohet me nje kontrate pune ndermjet
punedhenesit dhe punemarresit, e cila mund te
jete me afat te percaktuar ose te pacaktuar.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Buron nga marredheniet e punes-1
 Gjate gjithe kohezgjatjes se marredhenieve te
punes, subjektet e saj jane te detyruara qe te
paguajne kontributet e sigurimit te detyrueshem
shoqeror.

Pse?

Sepse gjate gjithe kesaj periudhe keta persona

do te konsiderohen si ekonomikisht aktiv. Per
realizimin e te ciles ka lidhur nje marredhenie
juridike pune,
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Buron nga marredheniet e punes-1
 Po personave ekonomikisht aktiv, punedhenes
apo te vetepunesuar, te cilet nuk kane nje
marredhenie pune te varur, kur iu lind e detyrimi
per te paguar kontributin e sigurimeve te
detyrueshme shoqerore?
 Kjo kategori personash, ne momentin qe
rregjistrohen prane Qendres Kombetare te
Rregjistrimit, konsiderohen si subjekte
ekonomikisht aktive dhe prej ketij momenti ata
kane detyrimin e pagimit te kontributeve te
sigurimeve shoqerore.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Buron nga marredheniet e punes-2
 Shmangia e personave ekonomikisht aktive, nga
detyrimi per te paguar kontributin e sigurimeve
te detyrueshme shoqerore, do te konsideronte:
-marredhenien juridike te punes (per
punemarresit)
-aktivitetin ekonomik (per punedhenesit dhe te
vetepuneuarit)
ne kundershtim me rregullimet ligjore dhe
nenligjore ne fuqi.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Buron nga marredheniet e punes-3
 Pra nje veprim i tille do te shnderronte?:

-marredhenien juridike te punes ne nje

marredhenie joformale, pra puna do te
konsiderohej e “zeze”
-aktivitetin ekonomik ne nje aktivitet
informal.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Karakteri fitimprures
 Skema e sigurimit te detyrueshem
shoqeror konsiderohet nga pikpamja
sociale me karakter fitimprurese.
Pse?
 Qellimi i skemes se sigurimit te
detyrueshem shoqeror eshte mbulimi i
personave ekonomikisht aktiv,me perfitime
ne rast te pakesimit apo humbjes se te
ardhurave te tyre.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Karakteri fitimprures-1
 Perfitimet qe ofrohen nga skema e
sigurimit te detyrueshem shoqeror jane
pjese e skemes se mbrojtjes sociale te
individeve.
 Perfitimet synojne te zbusin efektet
negative, financiare apo edhe psikologjike.
(shembuj paaftesia e perkohshme ne
pune, pensioni i pleqerise, invaliditetit,
familjar)
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Karakteri jofitimprures
 Karakteri joftimprues i skemes se sigurimeve
shoqerore eshte i lidhur me menyren e
funksionimit ekonomik, menaxhimit te Fondit te
Sigurimit te Detyrueshem Shoqeror.
 Fondi i Sigurimit te Detyrueshem Shoqeror
formohet nga te ardhurat qe grumbullohen nga
kontributet e personave te siguruar ne skeme.
 Te ardhurat e grumbulluara ne Fondin e
Sigurimit te Detyrueshem Shoqeror, perdoren
per te perballuar shpenzimet per perfitimet qe
jepen ne ate periudhe kohore nga skema e
sigurimit te detyrueshem shoqeror.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Karakteri jofitimprures-1
 Mund te ndodhe qe si rrjedhim i:
-rritjes se numrit te personave te siguruar ne
skeme;
-deklarimit real te pages se punemarresve, per
efekt pagese kontributi te sigurimeve shoqeror;
-rritjes se pages kufi (minimale dhe maksimale), per
efekt pagese kontributi sigurimesh shoqerore;
te kemi nje tejkalim te te ardhurave te planifikuara
per tu mbledhur, per ate periudhe kalendarike ne
Fondin e Sigurimit te Detyrueshem Shoqeror.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Karakteri jofitimprures-2
 Teprica e te ardhurave te grumbulluara ne
Fondin e Sigurimit te Detyrueshem Shoqeror,
nuk mund te perdoren per asnje qellim tjeter
pervecse per pagimin e perfitimeve nga skema e
sigurimit te detyrueshem shoqeror.

 Teprica e fondeve nuk mund te investohet apo

te hyje ne qarkullim ne burse, per arsye se nje
investim me nje shkalle te caktuar risku, mund
qe ne nje moment te shkaktoje nje humbje per
fondin, gje e cila mund te trondiste dhe te
rrezikonte funksionimin e vete skemes.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Karakteri jofitimprures-3
 Teprica e te ardhurave te krijuara kalon ne
fondin rezerve te vete skemes se sigurimeve
shoqerore dhe perdoret per:
-te siguruar perballimin e shpenzimeve, per
pagimin e perfitimeve per nje periudhe te
caktuar kohore, ne rast nevoje (shembulli i vitit
1997)
-rritjen e mases se perfitimeve, por gjithmone
duke garantuar nje fond i cili do te mbuloje
pagesen e perfitimeve ne rast nevoje.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Karakteri jofitimprures-4
-uljen e perqindjes se kontributit te
sigurimit te detyrueshem shoqeror;

-realizimin e politikave sociale te cilat kane

te bejne me permiresimin e kushteve per
lindjen e se drejtes per te perfituar
(vendosja e kushteve me te favorshme per
individin e siguruar, per marrjen e nje
pensioni, te ardhure paaftesie etj)
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Karakteri jofitimprures-4
 Aktualisht legjislacioni shqiptar ka
parashikuar investimin e fondit rezerve,
me qellim rritjen e te ardhurave te
gjendura ne te, vetem ne boni thesari,
investim ky pa risk per keto te ardhura.
 Pra tepricat e fondeve te grumbulluara nuk
mund te perdoren per asnje lloj aktiviteti
fitimprures, por vetem per shpenzimet per
perfitime.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Pagese personale
 Perqindja e kontributit te sigurimeve shoqerore
konsiderohet si nje pagese personale sepse
eshte nje pagese qe buron:
-nga nje marredhenie juridike individuale pune,
ne te cilen kerkohet kryerja e punes personalisht
(per punemarresin);
-nga aktiviteti ekonomik individual (per te
vetepunesuarit),
-paga e punes se punemarresit, fitimi/dividenti
qe siguron i vetepunesuari apo punedhenesi.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Pagese personale-1
 Si rrjedhim i pageses personale te kontributit, te
siguruarit kane te drejten edhe te perfitimeve
personale.
 Pra perfitimet qe burojne nga kjo skeme i
takojne personalisht vete te siguruarit.
 Perjashtim nga rregulli i mesiperm bejne
pensionet familjare, ku pagesa e kontributit
behet nga vete i siguruari, nderkohe qe
perfitimin e marrin te mbijetuarit, persona ne
ngarkim te tij.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Pershtatshmeria per te perfituar
 Per te perfituar nga skema e sigurimeve
shoqerore, te siguruarit duhet te plotesojne
kushtet e percaktuara ne legjislacionin e
sigurimeve shoqerore.

 Nese subjektet plotesojne kushtet e

meposhteme:
-kane paguar kontributet e sigurimeve shoqerore
per degen nga e cila do te perfitoj, (shembuj)
-moshen (per pensionet);
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Pershtatshmeria per te perfituar-1
-kane nje shkalle te caktuar paaftesie per
pune, e deklaruar kjo me vendim te
Komisionit Mjeksor te Caktimit te Aftesise
per Punes (per pensionet e invaliditetit);
-periudhen e sigurimit per perfitimin qe do
te marre

atehere individi konsiderohet i

pershtatshem per te perfituar.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Menyra e vecante e financimit
 Ky tipar i skemes eshte i lidhur ngushtesisht me
tiparin jofitimprues te skemes.
 Skema e sigurimit te detyrueshem shoqeror ka
nje skeme financimi te vecante e cila eshte e
mbeshtetur ne te ardhurat e grumbulluara nga
personat ekonomikisht aktiv ne te.
 A mundet skema te financohet teresisht nga
kontributet e mbledhura, apo shteti financon nje
pjese te saj?
 Skema me raportet e varesise qe ekzistojne
(raporti kontribues/perfitues), perpiqet te
vetefinancohet.
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Menyra e vecante e financimit
 Megjithate ne skeme ka edhe subvencionime qe
behen nga buxheti i shtetit per:
-kategori te vecanta te siguruarish ne skeme (te
vetepunesuarit ne bujqesi, te papunet, personat
te cilet jane perfitues nga trajtime te vecanta apo
skema pensionesh shteterore supelementare)
-rritje te perfitimeve qe ofrohen ne skemen e
sigurimit te detyrueshem shoqeror;
 Tiparet e sigurimit shoqeror
Menyra e vecante e financimit-1
-zgjidhjen e situatave te veshtira si
rrjedhoje e mosperballimit te shpenzimeve
ne skeme.
Garantimi i Fondit te Sigurimit te
Detyrueshem Shoqeror nga shteti eshte
nje parim qe eshte i percaktuar me ligj.
(Ligji nr.7703, date 1.05.1993 “Per
sigurimet shoqerore ne Republiken e
Shqiperise
 Subjektet e sigurimeve shoqerore

 Sistemi i sigurimeve shoqerore ka nje shtrirje te

gjere, lidhur me subjektet qe perfshihen ne te.
 Perfshirja e tyre synon realizimin e nje mbrojtje
sociale te pershtatshme, te te gjithe kategorive,
te cilat jane grupe qe ushtrojne presion social
dhe politik.
 Realizimi i kesaj mbrojtje behet nepermjet
perfitimeve qe ofrohen per keto kategori ne
sistemin e sigurimeve shoqerore.
Subjektet e sigurimeve shoqerore-1
 Legjislacioni i sigurimeve shoqerorr ka te percaktuar ne
brendi te tij, subjektet perfituese nga sistemi i sigurimeve
shoqerore, te cilet jane:
1.Shtetasit shqiptare
Ne nenin 6 te ligjit nr.7703, date 11.05.1193 “Per
sigurimet shoqerore ne Republiken e Shqiperise”,
percaktohet se sigurimet shoqerore mbrojne ne menyre
te detyrueshme:
a)te gjithe shtetasit ekonomikisht aktiv ne territorin e
RSh,
b)personat e punesuar,
te cilet kane mbushur moshen per pune sipas Kodit te
Punes
Subjektet e sigurimeve shoqerore-2
2.Personat ekonomiksht joaktiv
Personat ekonomiksht joaktiv, pra:
a) ata te cilet nuk kryejne asnje aktivitet
ekonomik, apo
b)apo nuk jane te punesuar, por qe
c)kane te ardhura te mjaftueshme nga burime te
tjera te ligjshme,
mund te sigurohen ne skemen e sigurimit
vullnetar.
Sigurimi vullnetar ofron per subjektet e perfshira
ne te perfitime ne nivele baze.
Subjektet e sigurimeve shoqerore-3

3.Shtetasit shqiptare emigrante

Ne kete kategori perfshihen te gjithe
shtetasit shqiptare ekonomikisht
aktiv/joaktiv te cilet punojne/jane rezidente
jashte territorit te RSh.
 Keto subjekte perfshihen ne skemen e
sigurimit vullnetar, dhe derdhin ne menyre
individuale, kontributin vullnetar per marre
perfitime ne nivelin baze.
Subjektet e sigurimeve shoqerore-4
 Ne nenin 7 te ligjit per sigurimet shoqerore eshte
percaktuar gjithashtu se shtetasit shqiptare dhe
personat pa shtetesi, ish-shtetas shqiptare, te
cilet jane jashte shtetit gezojne mbrojtje te
detyrueshme nga sigurimet shoqerore ne
perputhje me:
 konventat,
 marreveshjet dypaleshe
 dhe Rregulloren e Institutit te Sigurimeve
Shoqerore.
 Subjektet e sigurimeve shoqerore-5

4.Shtetasit e huaj dhe personat pa shtetesi

 Sipas nenit 7 te ligjit per sigurimet shoqerore
jane te mbuluar ne menyre te detyrueshme te
gjithe shtetasit e huaj dhe personat pa shtetesi
te cilet punojne ne RSh, pra qe jane
ekonomikisht aktiv ne RSh.
 Pra kjo kategori personash jane te detyruar
te sigurohen ne RSh nese jane ekonomiksht
aktiv, pavaresisht nese kane sigurim ne vendin e
tyre te origjines (shembuj)
Subjektet e sigurimeve shoqerore-6

5.Persona te tjere per te cilet kontributet

paguhen nga shteti.
 Ne nenin 58, pika 2 e ligjit per sigurimet
shoqerore eshte percaktuar se Keshilli i
Ministrave mund te vendose:
- te siguroje persona te tjere
(perjashtimisht atyre ekonomikisht aktiv),
-duke paguar shteti kontributin e tyre per
sigurimin e detyueshem shoqeror.
Subjektet e sigurimeve shoqerore-7
 Personat te cilet konsiderohen te siguruar,
bazuar ne kontributin qe paguan shteti per ta
jane:
1.personat te cilet jane ne perfitim pagese
papunesie;
2.personat qe jane duke kryer sherbimin e
detyrueshem ushtarak;
3.grate per periudhen qe kane kryer studimet e
larta pas vitit 2000, pavaresisht vendit ku jane
kryer studimet dhe jo me shume se 6 vjet, per
efekt te perfitimit te pensionit te pleqerise
Subjektet e sigurimeve shoqerore-8

4.Personat qe perfitojne nga:

-skema e sigurimit suplementar ushtarak,
-sigurimit shteteror suplementar,
-sigurimit suplementar te punonjesve te policise
se shtetit,
-sigurimit suplementar te punonjesve te SHISH,

per periudhen qe jane ne perfitim pagese

kalimtare dhe pensioni te parakohshem per
vjetersi sherbimi.
Subjektet e sigurimeve shoqerore-9
6.Personat te cilet perjashtimisht mund te jene
te perfshire ne skeme per tu mbuluar nga nje
dege e sigurimit shoqeror.
Ne nenin 6 te ligjit te sigurimeve shoqerore
eshte percaktuar se Keshilli i Ministrave mund te
vendose per fusha te tjera mbrojtjeje per disa
kategori personash si:
-punetoret sezonale;
-te vetepunesuarit ne bujqesi,
-punetoret e papaguar te familjes se personave
te vetepunesuar;
Subjektet e sigurimeve shoqerore-10

-kursantet dhe studentet per kohen e

praktikes mesimore te cilet sigurohen
vetem per aksidentin ne pune nga
punedhenesi.
(Shembuj)
 Burimet e sigurimeve shoqerore

 E drejta e sigurimeve shoqerore njeh dy

lloje burimesh:
-burimet e brendshme,
-burimet nderkombetare
 Burimet e brendshme
 Ne burimet e brendshme te sigurimeve
shoqerore perfshihen te gjitha aktet ligjore dhe
nenligjore te cilat rregullojne marredheniet ne
fushen e sigurimeve shoqerore.
 Ne aktet ligjore, ku percaktohen parimet te
drejtat, detyrimet e subjekteve te skemave te
sigurimeve shoqerore jane:
-Kushtetuta e RSH (neni 53),
-ligji nr.7703, date 11.05.1993 “Per sigurimet
shoqerore ne RSh”,
 Burimet e brendshme-1
--ligji “Per mbledhjen e kontributeve te
sigurimeve shoqerore nga organet tatimore”,
-ligji nr.7943, date 1.06.1995 “Per pensionet
suplementare dhe institutet private te
pensioneve suplementare”,
-ligji “Per pensionet shteterore suplementare te
personave qe kryejne funksione kushtetues dhe
te punonjesve te shtetit”,
-ligji “Per pensionet suplementare te
ushtarakeve te Forcave te Armatosura ne RSH”,
 Burimet e brendshme-2
-ligji “Per pensionet suplementare te punonjesve
te policise se shtetit”.
 Ekzistojne edhe akte ligjore te cilat rregullojne
ceshtje specifike te fushes se sigurimeve
shoqerore, si p.sh.ne drejtim te kontributit te
sigurimeve shoqerore:
-ligjet “Per faljen e kamatvonesave te papaguara
per kontributet e sigurimeve shoqerore” (ka
patur 5 te tille per periudhen prej vitit 2000-2007
 Burimet e brendshme-3
 Vendimet e Keshillit te Ministrave te cilat
rregullojne ne detaje ceshtje te ndryshme te
zbatimit te ligjeve te siperpermendura qe
veprojne ne fushen e marredhenieve te
sigurimeve shoqerore.
 Nepermjet ketyre vendimeve te Keshillit te
Ministrave rregullohen dhe ceshtje qe lidhen me:
-dokumentacionin e perfitimit (pensionet
suplementare),
-perqindjen e kontributit qe duhet te paguhet,
ndryshimin e mases se kontributit,
 Burimet e brendshme-4
-percaktimin e pagave mbi te cilat paguhen kontributet e
sigurimeve shoqeror,
-rritjen e pensioneve,
-njohjen e periudhave te sigurimit. (shembuj)
 Akte nenligjore ne formen e udhezimeve, rregulloreve te
Institutit te Sigurimeve Shoqerore, te cilat percaktojne
rregulla:
-per caktimin, administrimin dhe pagesen e perfitimeve,
-per kriteret e caktimit te aftesise per pune te invalideve,
-per kontributet e sigurimeve shoqerore,
-per sigurimin vullnetar,
-per administrimin e fondit te sigurimeve shoqerore
 Burimet e brendshme-5
-per sigurimin vullnetar,
-per administrimin e fondit te sigurimeve shoqerore
 Akte te perbashketa te Institutit te Sigurimeve Shoqerore
me:
-Ministrine e Shendetesise (kriteret mjeksore te
invalideve),
-Sherbimin Social Shteteror (per personat perfitues te
pagesave te aftesise se kufizuar),
-Institutin e Sigurimit te Kujdesit Shendetesor (per
kontributet e sigurimit shendetesor),
 Burimet e brendshme-6
-Posten Shqiptare dhe Bankat e nivelit te
dyte (per mbledhjen e kontributeve te
sigurimeve shoqerore),
-Drejtorine e Pergjithshme te Tatimeve
(per mbledhjen e kontributeve te
sigurimeve shoqerore)
 Burimet nderkombetare
 Konventat dhe aktet nderkombetare te ratifikuara nga
Republika e Shqiperise, ne fushen e sigurimeve
shoqerore.
 Ne keto konventa percaktohen disa rregulla te cilat
vendosin parimet baze, ne te cilat duhet te mbeshteten
sistemet e sigurimeve shoqerore ne vendet qe behen
anetare ne to.
 Nder konventat me te rendesishme do te permendnin;
-Konventen nr.102 te ILO “Per standartet minimale te
sigurimeve shoqerore”,
-Konventen Europiane te sigurimeve shoqerore,
-Karten Sociale Europiane te Sigurimeve Shoqerore
-Kodin Europian te Sigurimeve Shoqerore.
 Burimet nderkombetare-1
-Konventen Europiane te sigurimeve shoqerore,
-Karten Sociale Europiane te Sigurimeve
Shoqerore
-Kodin Europian te Sigurimeve Shoqerore.
 Nga aktet e mesiperme nderkombetare,
Republika e Shqiperis ka ratifikuar Konventen
nr.102 te ILO, nderkohe qe Karta Sociale
Europiane e rishikuar eshte ratifikuar me rezerve
per nenin 12 te saj “E drejta per sigurimet
shoqerore”.