MORFOLOGI

Pengenalan
Morfologi ialah bidang ilmu yang mengkaji
perkataan dari sesi struktur, bentuk dan
penggolongan kata.
Struktur Kata
Bentuk Kata
Penggolongan Kata
Morfem
Perkataan
 Imbuhan
Awalan
Akhiran
Sisipan
Apitan
 Morfem Kosong

Terdapat morfem yang berubah fungsi nahunya

tanpa mengalami apa-apa perubahan pada
bentuknya.

Perubahan daripada bentuk tunggal kepada

bentuk jamak dalam perkataan sheep tidak
melibatkan perubahan atau pertambahan
sebarang bentuk. Perkataan ini yang dinamakan
sebagai morfem kosong.

Gejala seperti ini tidak wujud dalam bahasa

Melayu
 Bentuk Fleksi
Imbuhan yang ditambahkan pada kata dasar
untuk menentukan atau melahirkan sesuatu
makna nahu.

Contohnya, dalam bahasa Inggeris,

penambahan huruf ‘s’ di belakang perkataan
telah melahirkan makna nahu yang baru.
- boy – boys
- book – books

Bentuk fleksi tidak wujud dalam bahasa

Melayu.
 Perkataan

Unit ujaran yang bebas

Mengandungi makna
Meliputi satu atau gabungan beberapa
bentuk bunyi bahasa
Bersifat abstrak
Terdiri daripada beberapa bentuk
 Kata tunggal
 Kata terbitan
 Kata majmuk
 Kata ganda
 Kata Tunggal

Bentuk kata yang hanya mempunyai satu bentuk

dasar .
Dibahagikan kepada dua jenis iaitu
Unit bebas
 Dapat berdiri sendiri sebagai satu ayat
 Contoh : tidur dan makan
Unit yang tidak dapat berdiri sendiri
 Memerlukan satu unit bebas bagi menjalankan tugas
nahu
 Contoh : ke kuantan dan untuk siapa ?
Kata akronim turut tergolong dalam kata tunggal
 Kata terbitan
Kata dasar yang mengalami proses
pengimbuhan.
Imbuhan terdiri daripada morfem terikat,
kata dasar ialah bentuk morfem bebas.
Empat jenis imbuhan
awalan; mendukung, dipukul, peragut
sisipan; gemuruh, telapak, seruling
akhiran; kiasan, tarian, dahului
apitan; pertunjukkan, memarahi,
dimulakan
 Kata majmuk
Proses merangkaikan dua kata dasar atau lebih
yang
Membawa makna tertentu.
Dieja terpisah.
Tidak boleh disisipkan oleh sebarang unsur.
contoh; Menteri Besar guru besar
deria rasa temu duga
cakar ayam lipas kudung
Terdapat kata majmuk yang telah mantap.
 Kata Ganda

Proses mengulangi kata dasar sama ada

melibatkan keseluruhan atau pada
bahagian-bahagian tertentu, dan dengan
imbuhan atau tanpa imbuhan.
contohya; kanak-kanak bertubi-tubi
lelaki sesiku
sayur-sayuran orang-orangan
 BENTUK KATA

Bentuk kata terdiri daripada satu morfem atau

susunan beberapa morfem.
Proses pembentukan kata menghasilkan kata- kata
yang berikut :
( i) Bentuk kata tunggal.
(ii) Bentuk kata terbitan.
(iii) Bentuk kata majmuk.
(iv) Bentuk kata ganda.
 BENTUK KATA TUNGGAL
Bentuk Kata tunggal boleh mengandungi satu
suku kata atau lebih daripada satu suku kata.
Sesuatu suku kata pula boleh dibentuk oleh satu
vokal ( V ) sahaja atau satu vokal disertai satu
konsonon ( K ) atau beberapa konsonan.
Bentuk kata tunggal ini terdiri daripada beberapa
pola seperti :
(i)Kv
(ii)Vk
(iii)Kvk
(iv)Kkvk
(v)Kkvkk
 Kata tunggal jenis akronim ialah bentuk
yang dihasilkan, Umumnya melalui
percantuman bunyi-bunyi pertama dalam
sejumlah perkataan atau percantuman
bahagian-bahagian daripada beberapa
perkataan untuk membentuk satu perkataan
baharu.
Contoh untuk bahasa Melayu:
cer –pen : cerita pendek
jen – tolak : jentera tolak
ha – kis : habis kikis
ABIM : Angkatan Belia Islam
Malaysia
Proton : Perusahaan Otomobil
 BENTUK KATA TERBITAN
Bentuk kata terbitan terhasil daripada proses pengimbuhan
iaitu proses yang menambahkan atau menggandingkan
imbuhan pada kata dasar yang kemudiannya melahirkan
kata terbitan. Kebanyakan kata dasar yang menerima
imbuhan ialah morfem bebas sementara imbuhan
merupakan morfem terikat.
Contoh kata terbitan yang mempunyai kata dasar daripada
jenis morfem bebas adalah seperti ber- + jalan, lukis + -an,
en- + code, dan play + -er.
Contoh kata yang terdiri daripada satu akar kata dan satu
imbuhan.Perkataan-perkataan demikian telah sebati
sehingga dianggap sebagai satu perkataan yang tersendiri.
i. Ber- + tapa
ii. Ke- + mudi
iii. Ter- + tawa
 Selain itu,terdapat juga proses
pengimbuhan yang berlaku pada kata dasar
daripada jenis kata terbitan dan juga kata
majmuk.
(a)Imbuhan dengan kata dasar terbitan :
Pen- + ketua = pengetua
MeN- + ketepi + -kan = mengetepikan
(b)Imbuhan dengan kata dasar majmuk :
Ber- + darah panas = bardarah panas
Pen- + kuat kuasa + -an =
penguatkuasaan
 BENTUK KATA MAJMUK

Bentuk kata majmuk melalui proses

yang merangkaikan dua kata dasar atau
lebih yang membawa makna tertentu.
Kata majmuk dibezakan daripada frasa
kerana tidak dapat disisipkan sebarang
unsur antara unit-unitnya. Contohnya,
air hujan dan duta besar.
 BENTUK KATA MAJMUK

BENTUK LAZIM BENTUK

Jalan raya KEKECUALIAN
Daya serap Antarabangsa
Tunjuk ajar Bumiputera
Campur aduk Jawatankuasa
Kakitangan
 BENTUK KATA GANDA

Bentuk kata ganda ialah bentuk yang

dihasilkan melalui proses mengulangi kata
dasar. Proses penggandaan ini terbahagi
kepada dua iaitu penggandaan penuh dan
penggandaan separa. Contoh penggandaan
penuh ialah negara-negara, guru-guru
manakala penggandaan separa ialah lelaki
dan jejari.
 BENTUK KATA GANDA
( proses mengulangi kata dasar )

Kata Ganda
Kata Ganda
Kata Ganda Separa Berentak
Penuh
 Lelaki Batu-batan
 Negara-negara
 Jejari Gunung-
 Guru-guru
ganang
 Sekian
terima kasih…