OPERA SERIA I OPERA BUFFA

Magdalena Pitak

Opera seria - pocztki

W pimiennictwie pojawia si na przeomie
XVIII i XIX wieku
Dzisiaj oznacza najstarszy, istniejcy od chwili
narodzin opery gatunek muzyczno-dramatyczny
1690 r. powoanie Akademii Arkadyjskiej

Akademia Arkadyjska
stowarzyszenie, ktrego celem byo
zreformowanie librett operowych i oczyszczenie
ich z wszelkich niepodanych elementw
czonkowie Akademii to m.in. librecici Pietro
Ottoboni, Apostolo Zeno, Gian Vicenzo Gravizia,
Silvio Stampigilia i Pietro Metastasio
kompozytorzy zwizani z Akademi Arkadyjsk
- Alessandro Scarlatti, Giovanni Bononcini,
Leonardo Vinci

Generacje kompozytorw oper seria

I - Alessandro Scarlatti, Leonardo Vinci, Leonardo Leo,
Nicola Porpora, Johann Adolph Hasse, Giovanni
Battista Pergolesi (I poowa XVIII wieku)
II - Johann Adolph Hasse (pniejsza twrczo),
Niccol Jommelli, Tommaso Traetta, Gian Francesco de
Majo, Christoph Willibald Gluck, David Perez, Domingo
Miguel Bernabe Terradellas, Johann Christian Bach
III - (piszcy nie tylko opery seria, ale rwnie
komiczne) Giovanni Paisiello, Wolfgang Amadeusz
Mozart, Antonio Salieri, Giuseppe Sarti, Antonio
Sacchini

Cechy charakterystyczne opery seria

wyksztacone na pocztku XVIII wieku
akcja skupiona wok jednego bohatera
nie wicej ni 8 postaci pniej ograniczono do
6
arystotelesowska zasada jednoci czasu i miejsca
tematyka mitologia, historia antyczna lub
wczesnoredniowieczna
dominacja modelu trzyaktowego
moralizatorski charakter
eliminacja baletu i rubasznych elementw

Konfiguracja postaci funkcjonujcych w ramach systemu akcji

wg Pietra Mestasia

primo uomo i prima donna wysokie gosy

secondo uomo i seconda donna
pita posta qualche re zazwyczaj tenor
szsta posta ultima parte persona della core

Typy arii

Aria cantabile
Aria di portamento
Aria di mezzo carattere
Aria parlante
Aria di bravura/di agilit
Cavatina
Aria simile

Ukad utworw w obrbie opery seria

Rozdzia arii na postaci wg hrabiego Prata

Naturalno jzyka w ramach jzyka wysokiego
Versi sciolti (wersy swobodne)
Recitativo semplice (secco)
Recitativo accompagnato (stromentato)

Aria da capo lat 20. XVIII wieku

Budowa A B A1
CZ A:
- orkiestrowy ritornel (krtki, kilkutaktowy
instrumentalny ustp) zawiera czsto dewiz arii
- pierwsza stanza
CZ B:
- poprzedzona krtkim instrumentalnym postludium
- druga stanza
CZ A1:
- pierwsza stanza powtrzona z improwizowanymi przez
piewaka ornamentami

PRZYKAD ARII DA CAPO Z

LAT 20. XVIII WIEKU
George Friedrich Hndel aria
Sesta Svegliatevi nel core z
op. Giulio Cesare (1724)

Aria da capo lat 60. XVIII wieku

ograniczano motywik skracanie czci A1
w wyniku modyfikacji arii da capo powstaje aria
dal segno
lata 70. zanik arii da capo i pojawienie si arii
trzyczciowej o budowie A A1 B A2 A3 lub A A1
B A2
popularno arii rondwych

PRZYKAD ARII DA CAPO Z

LAT 60./70. XVIII WIEKU
WOLFGANG AMADEUSZ MOZART
aria MITRIDATE Gi di piet mi
spoglio z op. Mitridate, r di Ponto
(1770)

Opera buffa - pocztki

zjawisko przeomowe oficjalne uznanie
dopuszczalnoci elementw komicznych w
operze
rdo redniowieczne dramaty liturgiczne
koniec XVII wieku - intensywny rozwj
gatunkw komicznych w Neapolu Teatro dei
Fiorentini
naturalny rozwj gatunku

Cechy charakterystyczne opery buffa

tematyka pastoralna i wtki rustykalne (wiejskie)
zdecydowane rozdzielenie recytatyww semplice i stromentanto od arii i
scen zbiorowych
6-7 postaci
dobr gosu na zasadzie naturalnoci lub parodii
wiksza dowolno w doborze arii ni w operze seria
dwa typy melodyczne deklamacyjny oraz parlante
poszczeglne typy arii przypisane do odpowiednich typw bohaterw
duo mniejszy skad orkiestry ni w operze seria
wiksze odcinki instrumentalne pojawiaj si w celu odmalowania nastroju
kilkutempowa aria da capo o prostszej budowie (np. aria Serpiny A
Serpina penserete z intermezza La serva padrona G. B. Pergolesiego
Najbardziej rozbudowane ansamble w operze buffa to sceny finaowe

Rodzaje finaw w operze buffa

fina wodewilowy przekomponowany
opracowanie zwrotkowo-refrenowe
fina acuchowy poszczeglne fazy s ze sob
skontrastowane
fina rondowy
dominuj finay wodewilowe i acuchowe

Postaci w operze buffa

podzia na maski powane i komiczne (schemat postaci), np.
Kolombina, Arlekin
topos sucego/sucej; czasem rwnie
ogrodnika/ogrodniczki
posta cyrulika
tworzenie imion sucych wg specyficznego klucza
powizanie z Kolombin
grzecznociowa forma Don/Donna postaci z wyszych sfer
imiona pochodzenia rzymskiego lub z dzie Ariosta postaci
z wyszych sfer
brak udziau kastratw
bas jako gos charakterystyczny dla opery buffa

Intermezzo
reforma Zena i Mestasia
od ok. 1720 r. zaczto umieszcza komiczne
intermezza
opera komiczna NIE pochodzi od intermezza
jednoaktowe
czsto byy przeksztacane w opery buffa i na odwrt
nie wicej ni 3-4 postaci; niszy stopie trudnoci
partii
np. La serva padrona G.B.Pergolesiego wykonywana
midzy aktami opery Il prigonier superbo

Konflikt pomidzy oper seria i buffa?

narodziny Rollenfachu specjalizacja w
wykonawstwie operowym XVIII wieku
piewacy buffa nie s w stanie wyrazi
wszystkich tajemnic sztuki i skarbw umysu
Francesco Milizia
subsydia od wadz na wystawianie oper seria
zrwnanie pozycji opery buffa z oper seria w
cigu 15 lat i wyparcie opery seria w cigu
nastpnych 15 lat